Đánh giá thời gian sâu răng năm 2024
|
Sâu răng là hiện tượng răng bị phá hủy, thường được gọi là lỗ sâu. Các triệu chứng như đau, nhạy cảm thường xuất hiện muộn. Chẩn đoán dựa trên việc kiểm tra, thăm dò bề mặt men răng bằng dụng cụ kim loại cứng và chụp X-quang nha khoa. Điều trị bao gồm loại bỏ cấu trúc răng bị ảnh hưởng và phục hồi lại bằng các vật liệu khác nhau. Fluor, vệ sinh răng miệng hằng ngày, trám bít hỗ rãnh, và chế độ ăn uống hợp lý gần như có thể ngăn ngừa tất cả các trường hợp sâu răng. Sâu răng là do các axit sinh ra bởi vi khuẩn trong mảng bám răng. Mảng bám răng, ban đầu, là một màng mỏng chứa vi khuẩn, mucin, tế bào biểu mô chết, và mảnh vụn thức ăn phát triển trên bề mặt răng trong vòng 24 giờ sau khi răng được làm sạch. Streptococcus mutans là nhóm vi khuẩn có liên quan, chúng phát triển trong mảng bám và có thể gây sâu răng. Một số chủng vi khuẩn gây sâu răng mạnh hơn các chủng khác. Cuối cùng (thông thường, sau 72 giờ), mảng bám khoáng hóa mềm, chủ yếu là với canxi, phosphat, và các khoáng chất khác, trở thành cao răng (mảng bám cứng hoặc vôi răng), không thể dễ dàng loại bỏ bằng bàn chải đánh răng. Có một số yếu tố nguy cơ gây sâu răng:
Nhiều răng có lỗ, khe nứt và rãnh men hở, có thể đi sâu từ bề mặt đến ngà răng (xem hình ). Những khuyết hổng này có thể đủ rộng để chứa vi khuẩn nhưng lại quá hẹp để được làm sạch một cách hiệu quả. Chúng có thể dẫn đến sâu răng. Chế độ ăn chứa nhiều carbohydrat và đường sẽ thúc đẩy sự tăng trưởng của các vi khuẩn hình thành mảng bám. Sự phát triển của sâu răng nặng ở trẻ nhỏ (sâu răng tràn lan) ở những chiếc răng rụng cho thấy trẻ tiếp xúc lâu với sữa công thức, sữa hoặc nước trái cây, thường là khi trẻ sơ sinh đi ngủ với bình sữa (sâu răng ở trẻ nhỏ hoặc bú mẹ). Do đó, các chai bú bình lúc ngủ chỉ nên chứa nước. Bề mặt răng nhạy cảm với sâu răng hơn khi nó vôi hoá kém, ít tiếp xúc với fluor và/hoặc trong môi trường axit. Thông thường, mất canxi bắt đầu khi pH trên răng giảm xuống dưới 5,5 (ví dụ, khi vi khuẩn sản sinh ra axit lactic nhân lên hoặc sử dụng nước uống nước ngọt, nước uống thể thao hoặc nước tăng lực, thường có độ pH dưới 5,5). Người cao tuổi thường dùng các thuốc làm giảm lưu lượng nước bọt, dẫn đến sâu răng. Họ cũng có tỉ lệ sâu chân răng cao hơn do sự tụt lợi, bề mặt chân răng bị bộc lộ và khả năng thao tác bằng tay giảm (vệ sinh miệng không hiệu quả). Các loại lỗ sâuSâu răng không được điều trị sẽ dẫn đến phá hủy răng, nhiễm trùng dẫn đến phải nhổ răng và thay thế bằng răng giả. Mất răng sữa có thể làm di chuyển các răng bên cạnh làm cản trở mọc các răng vĩnh viễn tương ứng của chúng.
Triệu chứng và Dấu hiệu của Sâu răng
Kiểm tra lâm sàng định kỳ, thường xuyên (mỗi 3-12 tháng tùy vào nguy cơ sâu răng của bệnh nhân do nha sĩ đánh giá) để phát hiện sâu răng sớm khi mà can thiệp tối thiểu có thể ngăn chúng tiến triển. Sử dụng một cây thám trâm nhọn, đôi khi cần chất nhuộm màu chuyên dụng, mặc dù những công cụ này thường được dùng kèm các thiết bị mới để phát hiện sâu răng thông qua sự thay đổi tính dẫn điện, phản xạ laser hoặc xuyên sáng (bao gồm cả thiết bị ánh sáng gần hồng ngoại). Tuy nhiên, X-quang vẫn là quan trọng nhất để phát hiện sâu răng, xác định độ sâu tổn thương, và xác định sâu răng dưới các phục hình hiện có.
Việc tái tạo khoáng cho răng mới chớm bị sâu (chỉ giới hạn ở men răng) thường được thử thực hiện bằng cách cải thiện việc chăm sóc tại nhà (đánh răng và dùng chỉ nha khoa), làm sạch, kê đơn kem đánh răng có hàm lượng florua cao và sử dụng nhiều loại florua tại phòng khám nha khoa. Các sản phẩm bôi tại chỗ khác được quảng cáo để tái khoáng hóa răng có chứa canxi và phốt phát nhưng kém hiệu quả hơn trong việc tái khoáng hóa sâu răng so với florua. Bạc diammine florua (SDF), có bán trên thị trường ở Hoa Kỳ từ năm 2015, có thể ngăn chặn và tái khoáng hóa các tổn thương sâu răng. Tuy nhiên, vì SDF làm vết sâu răng đen vĩnh viễn nên chủ yếu dùng trên răng sữa. Điều trị sâu răng đã tiến triển đến ngà răng là khoan sạch tổ chức sâu, sau đó hàn lỗ sâu lại. Hàn mặt nhai cho những răng sau, những răng chịu lực nhai phải sử dụng các vật liệu chịu lực, bao gồm
Hỗn hống bạc kết hợp bạc, thủy ngân, đồng, thiếc và đôi khi là kẽm, palađi hoặc indi. Amalgam không tốn kém và tồn tại trung bình 14 năm. Tuy nhiên, nếu vệ sinh răng miệng tốt và nếu amalgam đã được cách li nước bọt bằng cách sử dụng một đê cao su, nhiều mối hàn amalgam có thể tồn tại \> 40 năm. Amalgam là vật liệu có độ bền cao với tỷ lệ hư hỏng hàng năm thấp hơn so với nhựa composite; do đó, phục hình bằng amalgam tồn tại lâu hơn và có khả năng chống sâu răng thứ cấp cao hơn so với phục hình bằng composite ( ). Việc sử dụng hỗn hống đang giảm xuống vì 2 lý do chính:
Mặc dù người ta đã lo ngại về "ngộ độc thủy ngân", nhưng số lần trám hỗn hống mà một người thực hiện không liên quan đến nồng độ thủy ngân trong máu của họ. Việc thay thế hỗn hống không được khuyến nghị vì nó đắt tiền, làm hỏng cấu trúc răng, thực sự làm tăng khả năng phơi nhiễm của bệnh nhân với thủy ngân và cần phải sử dụng máy tách hỗn hống để tránh thải hàm lượng thủy ngân ra môi trường. Do những lo ngại về môi trường gần đây về việc xử lý hàm lượng thủy ngân trong các chất trám truyền thống, nên có xu hướng sử dụng các vật liệu nha khoa khác với hỗn hống. Nhựa composite, thẩm mỹ hơn, từ lâu đã được sử dụng với các răng trước, do tại đó yêu cầu thẩm mỹ là chính và lực nhai là tối thiểu. Nhiều bệnh nhân yêu cầu sử dụng composite ở những răng sau, và ngày nay nó đã được sử dụng phổ biến. Composite thế hệ đầu khi chịu lực nhai lớn thường chỉ tồn tại trong thời gian bằng một nửa amalgam và thường gây ra sâu răng tái phát bởi composite sẽ co lại khi nó trở nên cứng, nở ra và co lại khi tiếp xúc với nóng lạnh nhiều hơn mô răng và các vật liệu hàn răng khác. Thế hệ vật liệu tổng hợp hiện tại mô phỏng chặt chẽ hơn độ cứng của men răng, dường như không có tỷ lệ sâu răng tái phát giống như các vật liệu trước đó và cũng có thể tồn tại lâu hơn. Việc sử dụng các vật liệu nhựa composite cho phép bảo tồn cấu trúc răng tốt hơn so với chế phẩm amalgam. Ionomer thủy tinh, một chất hàn có màu răng, giải phóng fluor tại chỗ sẽ có lợi với bệnh nhân, đặc biệt là những bệnh nhân dễ bị sâu răng. Nó cũng được sử dụng để hàn các vùng bị phá hủy do đánh răng quá mạnh. Ionomer thủy tinh không thẩm mỹ như composite và không nên sử dụng ở mặt nhai vì nó có độ mài mòn cao. Vật liệu kính dán kính biến đổi nhựa cũng có sẵn và cung cấp một số cải tiến về mặt thẩm mỹ so với các loại kính dán thông thường. Nếu còn lại quá ít ngà để giữ phục hình, nha sĩ thay thế phần ngà đó bằng cement, amalgam, composite, hoặc các vật liệu khác. Đôi khi phải đặt một hoặc nhiều chốt vào chân răng để nâng đỡ cùi răng bằng vàng, bạc hoặc composite thay thế ngà thân răng. Thủ thuật này đòi hỏi phải khoan răng để lấy tủy và hàn kín hệ thống ống tủy. Hệ thống ống tủy được làm sạch, tạo hình, và sau đó hàn kín bằng gutta-percha. Các mặt ngoài của răng (vốn được che phủ bởi men răng) được mài đi và thay thế bằng chụp răng nhân tạo, thường bằng kim loại, hoặc sứ. Chụp các răng trước thường làm từ, hoặc được phủ bằng sứ hoặc gốm.
Đối với hầu hết mọi người, sâu răng có thể phòng tránh được. Sâu răng đầu tiên hình thành trên răng vĩnh viễn vào đầu tuổi teen đến trước tuổi 20. Những người dễ bị sâu răng thường là những người ít tiếp xúc với fluor và có hệ vi khuẩn gây sâu răng mạnh được truyền từ mẹ hoặc do tiếp xúc xã hội. Giữ vệ sinh răng miệng tốt là đặc biệt quan trọng, cũng như các yếu tố chế độ ăn uống, nhất là giảm thiểu lượng đường và đồ uống có tính axit, đồng thời có chế độ ăn giàu canxi. Loại bỏ mảng bám ít nhất 24 giờ một lần, thường bằng cách đánh răng và dùng chỉ nha khoa, giúp ngăn ngừa sâu răng. Phần ba lợi của răng là khu vực quan trọng nhất để làm sạch nhưng lại là khu vực thường bị bỏ quên nhất. Đánh răng bằng bàn chải điện trong 2 phút là rất tốt; đánh răng bằng tay dùng bàn chải lông mềm kéo dài từ 3 đến 4 phút là đủ. Sử dụng kem đánh răng quá nhiều, đặc biệt là loại chứa chất mài mòn, có thể làm mòn răng. Chỉ nha khoa được đặt giữa các răng, áp vào cạnh mỗi răng, và di chuyển lên xuống 3 lần, đi ngay dưới viền lợi. Chỉ nha khoa rất mỏng hoặc được tráng bằng sáp hoặc polytetraethylene có thể sử dụng ở những vùng có tiếp xúc rất sát hoặc miếng hàn có đường viền thô. Thuốc uống bổ sung cho trẻ em có sẵn dưới dạng kem đánh răng, chất lỏng (để sử dụng trong ống nhỏ giọt cho trẻ sơ sinh), gel và viên nén. Nên ngậm viên nén trong miệng để tăng cường hấp thu fluor tại chỗ trước khi nuốt. Phải lựa chọn liều fluor thích hợp dựa vào lượng fluor có trong nước uống và chế độ ăn, tuổi của trẻ, lượng fluor trong kem đánh răng và/hoặc sử dụng khi chăm sóc nha khoa. Phơi nhiễm florua quá mức có thể gây nhiễm florua răng Độc tố fluor Hầu hết fluor của cơ thể (F) được chứa trong xương và răng. Florua (dạng ion của fluor) được phân bố rộng rãi trong tự nhiên. Nguồn chính của florua là nước uống được bổ sung fluor. Fluor dư... đọc thêm , khiến răng bị đổi màu từ nhẹ đến nặng. Ngoài ra, kem đánh răng có florua nên được sử dụng cho mọi người ở mọi lứa tuổi. Bởi vì trẻ nhỏ có thể nuốt kem đánh răng khi đánh răng, có thể gây nhiễm fluor, nên sử dụng kem đánh răng chứa lượng fluor thấp hơn dành riêng cho trẻ em. Fluor có tác dụng kháng sâu răng thấp hơn ở các hố rãnh so với các bề mặt nhẵn. Các hố rãnh sâu, hẹp yêu cầu phải sử dụng sealant (vật liệu nhựa dính chặt vào bề mặt men răng) để chặn nguồn thức ăn của vi khuẩn, giảm sự phát triển và sinh axit của chúng. Nếu những biện pháp này không làm giảm hình thành lỗ sâu, cần sử dụng biện pháp mạnh hơn để thay đổi hệ sinh vật. Sau khi sâu răng được điều trị, hố rãnh có thể chứa S. mutans, được bịt lại. Sau đó điều trị bằng cách súc miệng với 0,12% chlorinexidine trong 60 giây 2 lần/ngày trong 2 tuần, để có thể giảm các vi khuẩn gây sâu răng có trong mảng bám và cho phép tái lập hệ vi khuẩn với các chủng ít gây sâu răng hơn S. mutans. Để khuyến khích sự tái sinh này, xylitol ở dạng kẹo cứng hoặc kẹo cao su được sử dụng trong 5 phút x 3 lần/ngày. Hơn nữa, có thể kê thuốc đánh răng có hàm lượng fluoride cao 5.000 ppm, hoặc nha sĩ có thể áp fluor tại chỗ hoặc cho bệnh nhân sử dụng máng nhai chứa fluor vào ban đêm. Tuy nhiên, dữ liệu liên quan đến việc sử dụng chlorhexidine với mục đích duy nhất là ngăn ngừa sâu răng ở người lớn là không nhất quán. Đối với phụ nữ mang thai có tiền sử sâu răng nghiêm trọng, các biện pháp phòng ngừa tập trung vào việc cải thiện sức khoẻ răng miệng được khuyến cáo (ví dụ, hạn chế thức ăn và đồ uống có đường, đánh răng hai lần mỗi ngày bằng chất tẩy rửa chứa fluor, xỉa răng hàng ngày và đôi khi không chứa cồn chứa chlorhexidine). Nếu không khả thi, người mẹ có thể sử dụng xylitol, như đã đề cập ở trên, từ khi trẻ chào đời cho đến khi người mẹ không còn lấy mẫu thức ăn của trẻ nữa (một phương thức chuyển giao được giả định). Các can thiệp trước khi sinh có thể làm giảm chuyển vi khuẩn gây bệnh từ mẹ sang con và làm chậm sự hình thành sâu răng ở trẻ. Để phòng ngừa bệnh sâu răng sữa (khi đã mọc lên) ở trẻ sơ sinh, chỉ nên uống nước vào giờ ngủ.
Phòng ngừa bao gồm đánh răng tỉ mỉ thường xuyên, sử dụng chỉ nha khoa, và làm sạch bởi nhân viên y tế; kem đánh răng có hàm lượng fluor thích hợp nếu trong nước uống không có fluor như là chất bổ sung qua đường uống cho trẻ. |
