Tình trạng mất ngủ, ngủ không sâu giấc, ngủ hay mơ có thể là do căng thẳng, mệt mỏi hoặc do một số kích thích khác. Tuy nhiên, đôi khi nó cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh lý hoặc tình trạng sức khỏe khác. Vậy đó là những bệnh lý gì? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Mất ngủ, ngủ không sâu giấc là biểu hiện của những bệnh lý gì?
Bệnh mất ngủ
Mất ngủ có nghĩa là khó ngủ hoặc không ngủ được. Nếu mất ngủ xảy ra trong một thời gian ngắn [mất ngủ cấp tính], nguyên nhân thường là do căng thẳng và có thể cải thiện được bằng cách tránh các yếu tố căng thẳng. Nếu mất ngủ kéo dài có thể trở thành mãn tính và dẫn đến một số ảnh hưởng nhất định, đặc biệt là có thể dẫn đến tử vong.
Mất ngủ ảnh hưởng đến 23 – 24% người trưởng thành và làm tăng nguy cơ trầm cảm, lo lắng, mệt mỏi, suy giảm các chức năng có liên quan và gây ra một số bệnh lý lâu dài khác. Tuy nhiên, hiện tại có nhiều biện pháp điều trị mất ngủ hiệu quả. Do đó, nếu mất ngủ kéo dài, hãy đến bệnh viện trao đổi với bác sĩ chuyên môn.
Stress, căng thẳng
Căng thẳng, lo lắng và trầm cảm có thể cản trở nhịp sinh học gây rối loạn giấc ngủ. Sự lo lắng và căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến việc thức trắng cả đêm. 90% những người mắc bệnh trầm cảm, hay lo lắng thường khó ngủ vào buổi tối.
Bệnh trầm cảm
Trầm cảm là một căn bệnh liên quan đến hệ thần kinh, nó gây ảnh hưởng đến chức năng của não bộ, bao gồm chu kỳ của giấc ngủ. Khi đồng hồ sinh học bị xáo trộn, nhịp thức ngủ thất thường khiến chúng ta khó đi vào giấc ngủ hơn. Theo các nghiên cứu thống kê rằng, có khoảng 50 – 90% những người mắc trầm cảm thường xuyên bị rơi vào tình trạng mất ngủ triền miên.
Suy giảm trí nhớ
Việc thường xuyên rơi vào tình trạng mất ngủ, ngủ không sâu giấc cũng có thể là biểu hiện của chứng suy giảm trí nhớ.
Rối loạn tiền đình
Mất ngủ, người mệt mỏi, thường vào buổi đêm về sáng, người bệnh thức giấc mở mắt ra nhìn mọi vật xung quanh thì có cảm giác không bình thường, trở mình thấy lao đao, ngồi dậy khó khăn là triệu chứng ban đầu của bệnh rối loạn tiền đình.
Thiểu năng tuần hoàn não
Thiểu năng tuần hoàn não là tình trạng lượng máu lên não giảm, làm giảm sự cung cấp oxy và các chất dinh dưỡng nuôi não khiến cho tế bào thần kinh não thiếu năng lượng để hoạt động, từ đó ảnh hưởng tới các hoạt động chức năng của não, bao gồm cả giấc ngủ. Chính vì vậy, tình trạng rối loạn về giấc ngủ, mất ngủ, giảm chất lượng giấc ngủ là một trong những triệu chứng dễ nhận biết nhất của thiểu năng tuần hoàn não.
Hội chứng ngưng thở khi ngủ
Ngáy, ngưng thở khi ngủ là một dạng rối loạn hô hấp có liên quan đến tình trạng mất ngủ, khó ngủ, ngủ không sâu. Tình trạng này được gọi là rối loạn nhịp thở khi ngủ. Ngưng thở khi ngủ là một tình trạng phổ biến và nguy hiểm. Bởi vì tình trạng này có thể liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe khác [đặc biệt là ở người trung niên].
Bệnh cường giáp
Theo thống kê có khoảng 3 – 10 triệu người có tuyến giáp hoạt động quá mức. Tình trạng này được gọi là cường giáp. Bệnh cường giáp làm rối loạn quá trình trao đổi chất và kích thích hệ thống thần kinh. Điều này dẫn đến run rẩy, đổ mồ hôi và ban đêm, nhịp tim nhanh và lo lắng. Các triệu chứng này có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và mất ngủ.
Rối loạn cơ xương
Một người bị viêm khớp dạng thấp hoặc đau cơ xơ hóa có khả năng dẫn đến tình trạng tỉnh táo vào ban đêm và mất ngủ. Thông thường những người bị đau cơ xơ hóa đều có những triệu chứng bệnh khác như hội chứng chân không yên và ngưng thở khi ngủ. Tình trạng này dẫn đến rối loạn giấc ngủ và bệnh mất ngủ. Ngoài ra, giấc ngủ kém chất lượng có thể làm tăng hormone gây căng thẳng làm cho tình trạng đau khớp và trầm cảm tồi tệ hơn.
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản
Hầu hết người bệnh trào ngược dạ dày thực quản đều có một dòng axit và thức ăn chảy vào thực quản. Điều này dẫn đến chứng ở nóng và trào ngược axit khi bạn nằm xuống, đặc biệt là vào ban đêm. Tình trạng này làm rối loạn chu kỳ giấc ngủ và có thể dẫn đến bệnh mất ngủ. Mất ngủ có thể nghiêm trọng hơn nếu bạn bị ho và nghẹt thở.
Một số lời khuyên cho giấc ngủ chất lượng
Một người bị mất ngủ có thể thay đổi thói quen ngủ và lối sống để có giấc ngủ tốt hơn. Một số lời khuyên cho giấc ngủ tốt hơn bao gồm:
- Lên lịch đi ngủ vào giờ nhất định
- Đặt cổ ở vị trí tự nhiên nhất bằng cách cần chọn một chiếc gối vừa phải, tránh cao quá hay thấp quá
- Chọn tư thế ngủ đúng, trong đó nằm ngửa khi ngủ là cách tốt nhất
- Tắt tất cả các nguồn ánh sáng có màu xanh như điện thoại di động, đồng hồ kỹ thuật số, tivi,…để không làm ảnh hưởng tới giấc ngủ
- Đảm bảo giường đệm luôn sạch sẽ, vệ sinh thường xuyên ga gối để đảm bảo luôn có một giấc ngủ ngon nhất
- Kể từ bữa trưa hãy tránh xa caffeine trong cả thực phẩm và đồ uống
- Tránh ăn đồ ăn giàu năng lượng vào bữa tối, không ăn vặt trước khi ngủ
- Nói không với căng thẳng, loại bỏ những suy nghĩ tiêu cực ra khỏi tâm trí và ngủ
- Tự giảm bớt công việc cuối ngày
- Tập thể dục mỗi ngày, nhưng không tập ngay trước lúc ngủ
- Bổ sung một số thực phẩm hỗ trợ giấc ngủ
Nếu tình trạng mất ngủ, ngủ không sâu giấc kéo dài hoặc không được cải thiện mặc dù bạn đã áp dụng các phương pháp cải thiện tại nhà, hãy đến bệnh viện để kiểm tra và điều trị hợp lý. Bởi như đã nói trên, đó có thể là dấu hiệu cho một số bệnh lý và tình trạng sức khỏe nghiêm trọng, thậm chí có thể dẫn đến tử vong.
Mất ngủ bất kể nguyên nhân, có thể dai dẳng kể cả kiểm soát các yếu tố thúc đẩy, thường là vì bệnh nhân cảm thấy lo lắng về một đêm mất ngủ tiếp theo và sau đó là một ngày mệt mỏi. Thông thường, bệnh nhân dành hàng giờ trên giường tập trung và suy nghĩ về sự mất ngủ của họ, và khó ngủ ở trong phòng của mình hơn so với ngủ xa nhà.
Các chiến lược hành vi nhận thức
Các chiến lược hành vi nhận thức khó thực hiện và mất nhiều thời gian hơn nhưng hiệu quả lâu hơn, có thể đến 2 năm sau khi điều trị kết thúc.
Những chiến lược này bao gồm
Ngủ không sâu, hay thức giấc giữa đêm không chỉ mang đến sự phiền toái. Đó còn là những dấu hiệu cảnh báo sức khỏe bạn đang có vấn đề. Hãy cùng Prudential tìm hiểu tình trạng giấc ngủ đang cảnh báo gì về sức khỏe của bạn nhé!
Bác sĩ Shanon Makekau, Giám đốc trị liệu của trung tâm Phổi học và Giấc ngủ, cho biết hơn 1/3 người lớn đều trải qua chứng mất ngủ. Trong đó, có đến 10 – 15% người chịu đựng chứng mất ngủ kinh niên, với mức độ từ thấp nhất như cảm giác bồn chồn đến việc quá tỉnh táo vào giờ ngủ và tệ hơn là không thể ngủ suốt đêm.
Nguyên nhân thường thấy của việc này là do bạn “nạp” vào cơ thể quá nhiều cà phê, thuốc lá và stress cũng là một lý do không thể bỏ qua. Thông thường, chứng mất ngủ sẽ biến mất khi bạn hạn chế các chất kích thích, chuẩn bị không gian ngủ sạch sẽ tinh tươm và đã “xả stress” hoàn toàn trước giờ ngủ. Nếu chứng mất ngủ của bạn vẫn kéo dài dù đã thực hiện những cách trên, hãy tìm đến bác sĩ để tìm ra nguyên nhân để sớm chữa trị.
Việc đặt đồng hồ báo thức rồi… tắt chuông để “nướng” thêm nhiều lần nữa không xa lạ với bạn đúng không? Thói quen không tốt này có thể đến từ lý do tâm lý không muốn đối diện với áp lực của ngày mới, hoặc bạn đã quá mệt mỏi với ngày hôm trước.
Theo chuyên gia sức khỏe Alex Tauberg, cơ thể chúng ta luôn có một chiếc đồng hồ sinh học tự nhiên và “ra lệnh” cho cơ thể ngủ và thức đúng giờ. Nếu “cãi lệnh”, bạn sẽ khiến cơ thể rối loạn vì hoạt động không điều độ. Do đó, đừng để những áp lực của một ngày làm việc gây hại cho cơ thể, hãy bỏ qua mọi thứ trước lúc lên giường ngủ và tranh thủ một giấc ngủ trưa ngắn nếu được.
Có khá nhiều lý do khiến bạn vẫn cảm thấy mệt mỏi sau 8 tiếng ngủ. Chuyên gia giấc ngủ Steven R.Olmos, khuyên bạn nên nhớ lại những gì mình đã ăn vào trước lúc ngủ. Ông cho biết “Ăn ít chất xơ, nhiều chất béo bão hòa hoặc đường khiến cơ thể bị phấn khích và hệ tiêu hóa vẫn phải hoạt động tiêu thụ thức ăn trong khi ngủ. Vì thế, bạn sẽ cảm thấy mệt đừ vì cơ thể đã hoạt động suốt đêm.”
Điều này thường xảy ra khi bạn uống say trước giờ ngủ hoặc những người có thói quen uống rượu cho dễ ngủ. Theo chuyên chuyên gia giấc ngủ Slaughter, bạn không nên uống rượu ít nhất 2 tiếng trước khi ngủ. Chính lượng cồn lưu thông trong máu khiến cơ thể bị tỉnh giấc khi đã “giải rượu” và bạn khó quay trở lại giấc ngủ hơn. Việc này càng gây rối loạn đồng hồ sinh học của bạn một cách nghiêm trọng.
Nếu không phải vì lý do này nhưng bạn vẫn thức giấc giữa đêm, hãy đến gặp thầy thuốc ngay. Ngủ không thẳng giấc có thể khiến cơ thể bạn kiệt sức và ảnh hưởng đến tâm lý.
Không chỉ ngáy, mà các triệu chứng như thở dốc, thở ngắt quãng trong suốt giấc ngủ đồng nghĩa với các vấn đề về hô hấp. Theo bác sĩ Makekau, hô hấp yếu còn dẫn đến chứng buồn ngủ ban ngày, khô và đau cổ họng, đau đầu buổi sáng, trầm cảm và rối loạn trí nhớ. Đối với người bị tăng cân hoặc có gia đình gen “ngủ ngáy”, việc kiểm tra sức khỏe cần được thực hiện càng sớm càng tốt, để chẩn đoán các bệnh về tim và tiểu đường.
Ngay cả trong giấc ngủ, bạn cảm thấy chân bị những cơn ngứa ở chân và trở mình liên tục. Theo bác sĩ Makekau, bạn có thể duỗi thẳng chân, di chuyển để cảm thấy bớt khó chịu. Đôi khi rượu và cà phê buổi tối cũng tạo nên cảm giác này. Hãy tắm nước nóng và mát-xa nhẹ cơ thể để máu huyết lưu thông trước khi ngủ. Ngoài ra, bạn có thể đến gặp bác sĩ dinh dưỡng, vì đây có thể là biểu hiện của việc thiếu Sắt, Vitamin B12 và Folate.
Thông thường, người lớn cần 7 đến 9 tiếng để ngủ mỗi đêm, để cảm thấy khỏe mạnh. Tuy nhiên, bác sĩ Makekau cũng khuyên rằng chất lượng giấc ngủ cũng quan trọng không kém thời lượng giấc ngủ. Thế nên, đừng để bản thân rơi vào tình trạng buồn ngủ triền miên vì giấc ngủ bị gián đoạn. Hãy tạo cho chính mình một không gian thoải mái nhất để bắt đầu giấc ngủ. Hơn thế, bạn quan sát và tập cho mình thư giãn dần từ giấc ngủ REM [lim dim], đến giấc ngủ NREM [không lim dim] để thật sự thư giãn và lấy lại năng lượng.
Thức giấc giữa đêm để đi tiểu có thể do bạn uống quá nhiều nước trước khi ngủ, nhưng cũng không thể loại bỏ các trường hợp liên quan đến sức khỏe. Nếu tình trạng diễn ra thường xuyên, hãy đến gặp bác sĩ, vì đó có thể là triệu chứng của bệnh tiểu đường hoặc phù tuyến tiền liệt.
Bây giờ thì bạn hãy nghĩ lại mình đã gặp phải tình huống nào và quyết định đến gặp bác sĩ nếu cần thiết, càng sớm càng tốt. Chúc bạn luôn có giấc ngủ ngon và tràn đầy năng lượng mỗi ngày!