Top như ng loa i vâ t tru i long năm 2024

See other formats

I , vioogle Digitizec uy ^oogle DICTIONNAIRE FRANÇAIS ANNAMITE PAR • V

  1. J-B. TRU-CTNG-VÏNH-KY. SAIGON. IHPftniERIE DE LA MiSSION, A TÀN-IMMI. '* 1885 ^
  2. The CELLAR BOOK SHOP 18090 WyominiT Detroit, Mich. 48221 .U.S.A. Digjlized by Google A kju, jd by Google Digitized by Google I kju, jd by Google PETIT DICTIONNAIRE FRANÇAIS-ANNAMITE PAB
  3. J-B TUrCTNG-VlNH-Kf ± M SAIGON. »ADiERIE AE LA MISSION, à TÂN-B{NH.
  4. Digitized by Gopgle I « ' . . ' • . ' • « • ' . . . i I Digitized by Google AYBRTISSBMENT. \ n iLa 1^ paranikèsê qui se trouve immédiate ment après le mot principal, renferme le sens lit-» téral et étymologique du mot. Ex: Accomplir v,a{ làm cho ddy dA. ) Celles qui peuvent se trouver à la suite du mot, contiennent ou les synonymes et équivalantSi ou le sens complétifet ézplieatif. Exemples: Làm cho trpn. ( rôi^ xong, cùng. ) = làm iron ou làm cho réi^ ou làm cho xmgy ou Uaà cho cùng. Ablette $ /• Con ca ( giep, vày tr&ng ngôri nhvbac ) • • . • • Bd-lé cuôc-tiêc thié'u ( không c6 du ) • §••• hai mxrai tuAi chân^ ( dù ) • tt»« eông tron, ( c6ng thành danh to^ ) • La(,) ou le(;) qui sépare la traduction ô'u l'expli- cation d'un mot piincipaly indique que lè i^ns ,est^ témoin pour toluAttci^ 'iioéc» par différente» èxpipëfe^ibiis syiifki^éà; randî I^tcait — désigne que l'expression qu'il sépare (ion- M la signification d'une iMéi >àéiâ( Le trait — dtt^ lÀ 'élxeni^ite iiéiiektè 'ft Hhot principal répété. e caractère = expression en caractères chi- nois. Digitized by Google • « i • . < • ♦ Trong cai ving moe ( ) sau tWng flurng* {înç mà ra,. Nhir;. r . >, .r;r n : ri ? " • - Accomplir va. ( làm cho diy dA ) • C6n sau nira nbir-cp Tùng - méc nbir ihë JiH^kVlk Mëngigiông nghla hsi^ àk cféniq^te tbOm ahp re liera.! : - , : vu • .. J.-'' t » • • . Làm cho trçn ( f6i) >xong, eàng ) tbl là cht nôï làm c/io (rùVyl^jfn chq rfSi^Up\ch(.xong hay-là ' Ablette ir Cou c& b9c ( giçp, v&y iring cuvc-ti^c tliirfu ( không-cô dà ). liai mvta\ tu64 ( P ' ) ti • Công iron ( công tliành, danh toai ). Ph^t ( , ) hay-là châm Vfjrijphô't ( ; ) chia nhîrng^ . tiâfiK.ç4^]igbIa nèngàkw^ i\A ebi ciag làim^t n^hta cai nghïa riéng tiéfng, d&n nôi nbiéu cécb nhjié. tiéig giOfag Dghîa>Q nhau; chcir nhir çdi ngeihs T~ thl dii Jb sa9(}l^ii8bia,kb^ t z Trong vf-dtt, câi dâu ii ngang quà<-éhil4 cai .ti^'n|[ difiig dâu l(ip l^i. ' ;ii 3£- jPbâr « fbUà.tiâag çbâr { ch& nbu.) L^iym^cd by Google aîia' PETIT PIÇTIONNAIRE FRANÇAIS-ANNAMITE ■ t Panse d' — , nét chir A '^ ' ~ B, = khtogr bi«t ehûr nhiH là mft cMtdfc. A, ( )« U à». Ilae à ..... i^ài vd4 mfkfS •« f - ' AiftisoDicfT s m. SijT sut ( ha ) xuitng • — de l'Etat', vân sujf Nbà-nirorc • AiAttint v.a. xn(ktg. V — les superbes , ha kê kièù ngao xtiùng, — un store, Oô sào xwSngJi V ' " S*—, fia ndnh mffng; ciAlmékg. AiAJou i^C&i4âu.( contbu). a ABA AlAHlKINim « tf. B& ( di ); — sa maison, bé nhà» — son pays, bà xur* S*—, phù (minh ); ngâ làng ( vhn chi )• AsÂQU£ s m* dàu c^t. — bàa-toàii. Abasourdir va. lAm eliaâMfe ( ngày) tai. Aràttâge 5 in. SijT d6n ( cày ); svr làm thii ou gi£i ( dâp chét ) muông-ihû 1uche»ûc« Abâtardie v a. Làm cho âôc ou cho lai di. — des plantes, fàm cho cày lai au dâe âi« Arbres abâtardis, cây ââc ( di ). S' — ^dâcài. Abat-FAI» m, Ci^ç tbit Idnj mon nhirt ( trong dd- àn }. . • • • Abat-foin 5 m, L5 bd rcrm-cô ( cho irâu bô voi ngira àn). Abatis $ m. hông dd ( dft ddn, dft ha, dâ giéft dft làm thit ra ). — d'un cochon; thit ( xircmg ) heo sà ra. ( cA con heo làm thit sà ra )• Abat-jour s m. Cura là sàch ( cho sang trén séxkg xudng )• Ghnp dèn cho tu sàng xuting. Abattkmj&nt s m. Sir yëu sirc — sij" ngâ lông. Abattbur s m. Hày dâp ( dành ). Abattoir s m. L6 thit; 16 c^o. Abattre t; a. lia xuong; diiu — un arbre, ddk cày. — un mur, d& vàch, pkà vâch tcuÔng • g'— I ngâ xuÔnç. Qui xuÔng:, ( nça. } — btt|' Digitized by Google ABI . I VÙ ( Tu6\, mufii| kiêfn ) # Le Tent i'abat gid lànç. AiAT-viNT S m. B6 che ( àôn ) gi6. kuT-ym $m. N6e t&a giâng. ( eko tm^ng . } AiaiiE i/.Nhàdèng. Avi $ f. Thij eah âàng. Monsieur V — , 6ag cha, chiu AnuB f /. Bà eai dèng iijb>ta« . ABC im. S&ch vàn; Séchhoc vân Scr-bçCi' AidMu V fi. va mut ( mù ) ; Làinmà Àaà% « m. Mut làm mdu AiDiaTioif i sur titr chârc; Si^ tûr ngAL AiUQm 1^ a* Tùr ngèi, nhircmg ngùi, — la eooromie, tir ngôi ( bin )• Abmwi j m. fi dirai; bi^ig. AiMimu e ans. acf; , thuôe vê dirdî, ( bung ) kmihkm $ m. Sâcb bçc cbâ*. bçc yia. AncQUER V a. dût m6\ chuyén môu Aiis I /• L5 mràc chày d^p ebo e((i né zAy di| Abeille < /• Con ong. AminoR $ f. l§c, ( Um-l^c } • — d'esprit, \slàngtrx. Cestune — decroire*.. tin*..» tbllà/(fm« Aiina « a. Làm dio ra dfi. ' S' —, ra d^, ra khor. fcunam « a. ghat. AbikxiQM s S.ièèa^h% ' - Abjuration 5 / . Si^r bâ diéu Mm45i di. Abivbbe V a. Thé mà b&.— B&4f^ ' — sa religion, hà â^o minh âi« Ablb $ m. V. Ablittb -sf. ' X^iiùkT s n%. Phé siriâârc-giéo-tông. Abuebbt s m. cm ; ' 7 ' .

    Ablette s f. Con cd b^c. ( giçp, vây trâng ngdri - nhirbçiG*) j* h - r -.r^».-. !;/ Ablution 5 /l Si;r rfra; si]r t&m, Abnégation #/..S\r tùr^bA* Aboi hay -là Aboiement hayi-là AbpIment fiw. tiéfng ( cho ) sùa. • , . . , , . . . . f

    Être aux ùboisy cùng nirde, ting iur4^c« Abolir v a. Bo di, phà tiôt di. b&i âi* ABOUSSBioniT » m Sir phà di • Abolition s /. Sijr bô di, triét di, b&i di«^ . — de la torture , sir trièt phép kh^ç Abominable adj. dàng gdm^gliiéç ABOMlNA^LGlffHT odv. Cach g(hn-ghié(c .

    Abomination « /• Sijr ( diéu. ) goNDAMa $f. Nbiétt — Sv suiiir tM,* Auyu Digitized by Google ABO ' | • II. Cd niiiéu ; è-hk AiO!VNEMENT m. SiT çhiu iién thàng Udn nêm cho . dtf^pjghéj^jui , ... Plmdre un — dHm jonialf chia tiéÀ? aho-xd nhyrt-trinh mà icoi. . AiHHiijff ) à ekte'ééng g6p cher. . • S* à un médecin, cAiV/ yc^p chocdthàythutfc. • S'r-ï à ia avooal, iuéàng gépr ého cd|^iy cung , thfty kièn. ' ÀMMft -««1 làiA dio ra ttft — un terrain, iiàm cho àH ra tâti — , r /?r ia t^ft.hcrn . , . — dHui portf sv KZvào cùu. » • • do pi:emi^r r-, ... Trir^^e Wt, ddu h^t, de prune -r ( . ' ' tout d' —, * j ÀAûftDABLE adj. ghé du'orc; d§ tdri-lui. : Homme ~»8giii<<#/<iucii.ir AMtUftA» ^m. Sir ghé lai; sir xàp ubatt, dung nbau, ( /du, thyyên ) C6te d'un — facile, bâi dë ghé. mm deux vaiwauxi. fixf) çjMç M^v^ dun^ rf' ABO

  5. Abobbir ».n. ghi ( lai, v6 au vâo) . — dans une lie, ghé vô cù-lao. — à Cin-già, tau ghé vâ ciSra Cân-giâr. — Ml rrrage, yArf f>4© Mr . Abobdbe V a. ghé; xâp; dung; Ufi cùng ou vdi — un rivage, ghé vào bor. — un vaissau, lai tàu. — une barque de pêcheur, d^g cïxiëc ghe ( ihufém ) ciu«

    quelqu'un, /cH' V(t ou cùng ngu'ài nào« S* — v* pr. t&i cùng nhau« chS. ( thô sdn ) Plante — , cfty vâh smh ra tcichÔ. AiOliGiu-dia.

    AioBifiiisiiT $. m. sijT cim ranh. Aborner V. a. câm ranh, càm m$c-giài«

    un terrain, càm ranh dàt. Aboet» - m adj • schn chu-a iàï kl; sào, hu* di; Pœtns-— , con thai Atr; tièu sin. ) Fleur abortive, hoa rung S(hn ( cAtra tâi ki) é Abouchement s.m. ($w ké tniing ké mat ). sir glPi 81F n6i vci nlian* Aboucbbe V. a., dem dâi dién ( giàp mai ) — deux personnes, dem hai ngu'ài dâi dièn ou ' giàp mat mà noi vori nhau* — quelqu'un avec.» ifem ngu'qri nào giépmft S— t?./)r. n6i vdi nhau. itm« âin c4y chip» . kju, jd by Google ABR f jbouTEE V. a. âàu chip ydi,«« Aboltir v. n. giàp vdi ... ou tdi ou d^u,», —au cheuuii, giàp dircmg-di. — à BU maraiSy i&i eéi bàu. — à rien, châng tdi éftn 1& âàu. ( =;= ch&ng ra gi . ) • — on pointe, vét dâu, nhon dâiu L'abcès aboutit j mut dft mùi giâp, (ra miôug| ra xnù, làm mi$ng • • • ) • AïoirntBAiiT t aa[^'. Giép Kéf vdi..,,

    S.m.pL Les tenants et les aéot//i55an/5 d^une terre; dâng tdy iit chi {ou ) m$t mîKng Les tenants et les — d'une afEair^, ,ddu dttâi . gâe ngon cài viéc. • • AiomssEXENT s. m. ( cùng dâu, ) St^ tdi nori« — d'un abcèS| mi^t no mùi, n6 làm mû. - Aiôm v.a. — 0.19. SAa. Le chien aboie^ ché sûa^ au voleur ] après le voleur, (ch6 sûa to4rAmt contre le voleur i

    à faux, sûa ou ràama ( bông )• Aboyelr s. m. Chô hay sàa. Amésà $. m. Sàch t; témtitlai; làm vfa| làm cho tât ( l). . ' ' ' ' 8" ABU , ' • n,. A (TesHf ôp lohg,"flftj*«?yei, dài (Jiâu) quâ, ïifmlàî di oti n6i /rf/ di. ; . . La conversation 'crWi^e le cheinm; ikôi cUuy^n — la vie, idm cho vdn âài ( iàm cho ra yéu mang). Abeeuver v.a. Cho iiung*. — nii chevuly cho ngira uà^nj/i ( nurcjrfi ju . . —un tonneau, rigébh'ntr&ç céi tliùnç., — qn de chagrin, làm cho ai ràu-d. ! S'--,Thâmnirdc. Abreuvé de larmes, ddm-dé nirac-mdt. , A*iâtàik^'» m. B£!n cho ( ir4u bè ) u(fnf
  6. KétdmM. ; . . . , . .,_ Abbéviatiôn 5 /. Si* t6m tât ( Içi ). S\f làm cho v4n {ouiÂi) lai, par — I tit. écrire par — , vi^t (ai. Jim 9 mj. Ch4 vu n, cfad tfi^t kh6i« 'à P-- de . . • adv. K^n mé khuitt; khiil à r — du vent, lCi?i ou khndt Se mettré 4e la pluie, dut mura, à 1' — de la midère , kAdi ngh^OM^irc. t ABlucox s m, ( thir ) trai tio ( trdi 1. ) ' Abricotibr s m. Cây tào; cây ly, Aaaim va. Che; d^y* S'— v./>r. Bijit; nûp, .d by Google ABS J i* fl. Bô ( luât-pbép, thôi-tuAi] vlie loi, b(S luât di, b&i di. Cette eoiUume est^6rolxJf • jUftot'Ti IK adj, Bi eân dot ( la, nhinh. • . ) bois o&y bi t tr&u, dé ) ân dçt, àn là. Ànvrr mt ô^. mè |m, hô-hinli rocher — boa 44 {^V^^S" Vojfinm oèrutii Thomme, nba-plyén iàm cho S»~ ». pr. ra kh, ra <îa5. n est oAnKi, n6 nhtc bCln. - ' C'est im tbâng khâr, dfi« AsauTimnT z adj, Uay làm cbo rakbà-d^i} (iir-dït.} ÀnarmasMJ $ m. Sijr khâr, lùrnj^birng, I(r-di««* "Tomber dans , ra kbor-kb^o, lù;-iijfif ( vàng )•' Oavrir eo son—, cô ( »itj i^j^W eSngmôrraiiiàcou — d*esprit, skiing, lo ra ( khôiig-C( trl-y.)* — de fprtwe, syr ngbèo ( khwôiig' pùa. )~ 'Les ak$.io3àSi^g k4Mhig ( ou lùuàk ) mdf/.
  7. ' . ( s' ) v.pr. Bi vlng, di kb&i Cây nçâi-curu ow tbu'fc-cu'Ur B^çfU- , làm bàng n^di-çuru. W ABS Absolu r adi. Nhurt; câ; trçn, trot, nécessité absolue sv cén nhûrL pouvoir — , qudn eà, phép^r-j^. sens — y^nghla tron^ nghïa trét^ AMOLumiiT arf;« trçn, trét» ci. Il faut — que • • • tron ou trôt ph&i • # • # 0 g mi^l Aaî phAi*.««« . Rien —, không gi crf ( h• L'éponge absorbe Teau, da n6i hût ou /A^fm niràc. Les intérêts aimrbmi le capital, lài n6 ntiA héft v8n di. La chaleur absorbe Tean, n&ng ni/ ou Aul nirdc Absorbé dans l'étude, mê-man trong viêc hçc - hành* Absoudre va. Tha tôi, giâi tôi, — un coupable, tha kè cô t^i; xfr tôi-nho'a kh^iit^k'- '? »;•» r^.*?»? V' - " — un moribond, giditôi cho ké gân chét. Absoute s. fi mèffèAk c^^r\ linh àW^-
    hey-'lè . bét >mà làm phép ^ah-tâï ha:y-là môlâmbô. : a, V/ «XT-a^ia/

    Chanter r —, hàt md. / . ABSTiiE <àay. Ké kbông-c6 uong. rtroru, , , ABsnmE ( S' )y pr. Cfr, Idông; tî. ; . Digitized by Google ABS }f — de la viande, kiéng tbit* • s* — de manger, cît àn.

    de faire, ti không làm. ÀBSTEifTioN s f. Syp kiéng, sijr cflir, «yr tf. AasTEBeKE o a. Oiùi, lau. * - ÀBSTiNfcTfcc 5 /. Sir kiéng, sur cûr, Jour d' — 9 ngày Ai^ii tbit. ÀBSTrxcNT e adj. hay kiéng-cû', ( miéng an nûén^ u((ng }« Amteaction /. ( Sir rit ra ) Si^r biét ra,~Si]r lo ra, sijr xao-làng. Faire une — , ra; rièng ra. Avoir des oAfl^iic/ÛMM, h r^ ouno Ung. Par — , rièng ra, ABSTMAcmniocRT arfv* Cécb. tvAng; bièt ra, rièng ra. ' ' y JUsTRÀiBB V Kùt ra^ kéo rc^ ) pbân Iii^t • • « ra;, rièng ra; AasTBAiT e iÊdj ( bi$t, rièng. ) Tr6ng» bônghlông; khéhiéu Idées ahêîrmUs^ diéu tirfrng ( chuyên M» /ynj' ) hoan g-dàng. Homn — , ngircri l&ng tru Nombre — , s0 tràng ( kbèng ebt tèn gitfng minh ké ). ▲wm» e Kb6 biéih - .xe^iKim A Absuboe adj. s. Trài Jê bàng-i ipbi l5f.'©iéil''' >A syr phi n^ni ( iiii>;»(ii-mAl ii»d h>Y ob ilnisb lAb Digitized by Google tè ACA Dire des absurdités n6\ b4!/, Qoi diéu phi-l^.

    Cest une —1 th^it Jà %I tHt k4iéu|»M^« Abus 5 m. Sif dùng Wu ( bày, sài )

    d'autoritéy 8i;r /tim qudrn-phép mioh 4^. «—de confianea, sir <&fih^ra« (sii sir ngirâri* ta tin-c^y minh. ) C'est un — de croire... tirtog.««. thl là bdy ( jtaï, llm. ) Aausut V* M. et a. Dùng ching nèn ( • b^y» sàii .^7. )*Gftv pUah. «—les esprits faibles, ya/, ( pMnh ) ki dtft-n&t it-oi. *d*aa dépôts séi nfpyçriD. ( eMR eàa ngit&t ta gM. ) Abuseur .tm. Kè Itromg-gat. AiOur iTi âi(f S4i, qu&y; trii phép, qui chîrn^f' » Abusivement ado. Sài, bày, không nén. AsciÎnCiucikn f m, Kè ihu^c vifn hiOrlAm. Vftn-thftn. AcADJÉMiE Hàn-làm vién. ( hôi ké chfir-nghta Tftn-chiromg th(ng4h4i kinh sjr ngiié* ngbiôp. ) AcÂDàlkQis aâf/. Thu^e vé v&n-ihân; AoDEMiSTE s m. Ké t^p cal nggra t tru^éri^ v4« AcÀGNiiRBm V a. Ikm dko' ra liir-hèni ( trS-n&i| làm-biéng) luflng ihây. La mauvaise compagnie Ta acagnardé dành" dôi déiib dç vdi bfii xtfu idm cAon6 Digitized by Google Au* tiàn di. S' — i; luâng thàn, ( ludfngxàc }. Acajou s m. cây acajou. Pomme d'— , dào l^n hôi. AcabiItee adj. Quan-quo hay rây-rà. Femma— , dom-bà hay rdy^rà. Vieillard — , già hay quau. AcABUTBiT< S /• tinb «ja^u-quOf cburng hay rdy-ra la-lui. ArcABi.ATfT B a£('« Bè; ch cây ng& ifô n4« ç n d'honnniirs, c/iàt c}io ngircri nào chirc- qucm sang-trçng. — de questions, hôi bàn ( rôn )• Accablé d'affaires, mâc viOc mê-man, — de dettes, mâc lût ddu lût 6c. AccAPAHEMENT $m. Si]r trA* hàng mà cho&n mtfi m^t miûh mot chor. AccAPABKR V a. Tràr hàng mà giành giâ cher mÇt minh. AccAPABXUR, BUSE odj. Kè cbodu ( giành ) mtfi hàng môt minh. AcciDBB v a. Tùy theo; img, chin. — à. • • . chiu ou img theo* • • • • Dictiotwaire r^A 5 ii ACC AccÉL^TSUn TRICE adj. bay giiie, thàe. AcC£LUUTio>' $f. Sif hoi { giuc, thùc ) cho mau, AccÉLéREii V a. { làm cbo ra mau hern }• Giuc, thuc, hO'i. — une aifttire, thuCj ( hâi ) vi^c* — sa mapche, di mau clicm. — ses pas, liin/c man ( thoârifj^ lia ). au pas accéléré birurc birdrc, on mau obcra* Accent s m, Gioni? ( n6i çao lliîip ); hcrij di(u, — oratoire, y long giâng. — Tonkinois, giong bâc. — aigu, «w sic. — grave, dàu huyen. — circonflexe, dàu mû. — plaintif, hori budn, ha^i thircng. ACCE.NTUEB t; a. fià dau; lên giong. Acceptable aJj, C6 le on nôn cliiu My. Acceptation s f. Sijr chiu ( lânh ) My. Accepter va, Chili ( lay ), knili, nh(in-lâuh. — la paix, chiu hué ( liùa ). — un cadeau, thâu ( nhàm ) 15. — pour épouse, chiu qwùï là m vçr, — un emploi, lành phân vi^c. Accepteur s m. Kè chiu ( lânh \&. ) Acception s f. Sir tAy-vi; — nghïa. — de personnes, sïjr tây-vù Un mot à plusieurs acceptions, m»)! tieng ctf nliiou nylûa. Accès sm.{s\f iùï ). Corn; cfi*. Il a — partout, no t&i dâu cûng à\X(fc* Digitized by Google •—de colère, eôm giân, — de fièvre, ci7' réf. — aux honneiu's, dic&ng daah-lgri. Par — , tûrww; c6c(rn. Accessible adj. 1)3 tui ( djn ). Go lë tai dirçro. lieu — , chô c6 le t&i dwarc. — à tout le monde, 'ai t&i cûng dxra^c, — à la colère, hay giân. AccssgiON tf. ( Sir di toi ). Sir irng, ( dành, chiu ); sir liin ou dircrc. à. . • sijr vrng theo. .... — au pouvoir, sir lèn n5'ôi, ou dwçrc quà'n. AccsssiT « m. ( d^n ) Xirdrag téa ( hoc-tro hçe khà g-dn du*orc lanh pMn thu-ôrng ) . Accessoire adj, Pliu; tiing. 5. c-di pbu . L* — et le principal, câi phn tinig- v(M cài . chcinh. AccEssoiBExcxr ade. Phu. AcciDKNT 5 m, ( Sir xây d^Vn tlah-ccr ). Sijr hât- ki; vi$c tinh-cor. Sv rùi (-ro ). — heureux, sir may. — fâcheux, sir rùi. — de terrain, diït gà-nàng. (hô-hûng). kcauzMi ÉE adj, C6 cao tliup, hô-hâng. Terrain — , dit glAng, hà-hûng, ( ct5 gtHiAng ). Vie accidentée dfVi trân-ai ba cAim ba taJ/, AcciDSXTEL ELLE adj. Bcrl tinh-c^. Caw^ accidentelle^ c&6&iihhrc&. Accii>E.MELL£3a2iT odv. Tlnli-cor, AcamnuA i m. U tung-hô. Acclamation s f. ti^ng tung-hô. par — , déu hô lôn ( mà irag }. Acclamer v a. Tung-liô, lên. • On Ta acclamé roi, ngirtri-ta dêu rAp nhau tung-hô mà t6n ngatn lên làm vua. AcaiiiATATio.N s /• Sir làm cho quen phong-thA. Acclimater v a. làm cho phuc thùy-tkA; làm cho quen thùy-thA. S' —, t>, pr. phuc thùy-thA, AccoiNTANCE S /. Sit quen-bWt; siT thftn-thiéft. Je ne veux point cV — avec cet homme, tôi không thèm ( chiu ) làm quen vdri ngirài «y- Accointer ( S' ) tr pr. Làm quen, thàn-thiô't vdn nhau. Accolade s f. nét miyc gôm nlûtîu hàng nhiêu m lai làm m^t si noc. [-j Accoler v a. ( ôm cA ), choàng vai, Két 1^, hiêp lai, cOt vào — la vigne, côt dây nho t?d choâi. — deux noms, sâ gâm hai tôn lai mât. S' — , V pr. Ôm (ci) nhau nià hôn. AcGOHHODABLB odj. Can du^orc, làm cho thu$n dirçrc. querelle — , sijr rây c6 lô can dito-c, AccoMMODAGE 5 m. sif don ( u-dp niu ) âd-ftn« Accommodant ante (uij. Tûr-té, hién-lành; dS, ph&i-thé. Digitized by Google ACC • It Homme — , ngircd phâi-thè ( tùr-té) Humeur aecammadante tiuh AUn-Jdnh^

    ACCOMMODEMENT S m. SlT tlT-thuâll. • • • AocoiOioiMCE V a» { làm cho tiôn ), Sdra-soçn ( don-dep ) — làm cho thuânj can — làiu cho vira. • — une afiaire, Siu ( /e», tinh ) viêc. — une maison, swa-soan nhà iit-ië, Oa les a (zccommodésj . ngvccri-iai can chùng né di. Cela m^aecommode fort, eài nAy vira f i6i l&nu — de la viande, du poisson; irà'p thjt c&t — bien son hôte, dâi kh&ch tit-ié', S* — V pr. Sftm-sA'a — tç'-thuftn — S' — au temps, iùy ihX - (tùng quyén c). kccimkGiKATEm TRICE 8. Kè hdt hay-là dénh. dOrn mà hùa vdi cung vdi bàn. AooQMPAGiiBiiENT $ m. SiT dva-ddn — theo; ( — d6-cuôc, cuôc-tivc — Sijr hôa dorn mà dira tiéng hat. — du corps, di dura xàc. Les — s y manquent, dtf-léf euâc-tiéc thi^u. ( không c6 du ). — d'un chant, dàn-quyén hàa dica ûëng hàt« Accompagner v a. { di theo cho co ban. ) — di theo — du'a, du'a di. Accompli ie adj. ( ddy ) tron, — thành. mérite — , công irony ( cùng thành danh tofii crime — , t^i dâ thành, ym^ans — 8, hai mvcri Uxàichân^{ dû)t^ IS ACC AaoaPLift V a. i. li'im i lio djiy-dA ). I^im cho trçiA ( • . r6i . . xong. . ciing ). — son devoir, làm apon<7/iiôc bôn-phân minh* — sa promesse, lâm eho iron VA mînh hura« Les prophéties se sont actompàesy Icri tiôn- tri dâ trpn ou t^ng-nghiém. . ACC0ilPLliiSE31t.NT S m. SlT lùui clio xoiig, (Uou, roi;. Accord s m. Sir thuûn ( - tinh ou-hôa ). — Icri giao-iro-c— Sir ddng long— Sir rap, (an nhau). Vivre dans un parfait — , an cr thudn-hùa hit sijre. • Être 1 Tomber > d' — , Thiiàn, nliau; niôl y uliir nhau . Demeurer ) Tout d'un — , dôug mât long, râp mât y. D*un commun — , déng lèng. Par — , theo /éW gtao. Faire ) Passer h" " • Les accords^ titfng râp ân nhau. —des mots, Sir tit^ng hiêp vdi nhau. AccOBDABLB udj. iSôn ou dang cho, c6 lô cho. — Làm cho thuân nhau du-orc. AccoRDAG£ s.m. SiT iôu dàv d(>n. AccoRDAiiUES 5. /. pl L8 hôi m IS chiu lôri. AccoKDÉ £S sm. /. Trai hay-là gdi dâ irng nhau} â§. c6 1§ hôi. AccoRDLu.N 6-. nu DCru xè'p ( kéo ra kéo vô ). AccOBDfB V. «. Làm cho thu^n = eau. — làm cho

    • rAp ( cho fia nhau ). ~ cho, ban. ^ hifp Digitized by Go ÂCf! 15 ( ti^Dg lai vôri nhau). — lén dày don. — detix ^adversaires, can hai ngircri nghich nhan. ils s' accordent comme chiens et chats, ehûng nô thMiân v&i nhau nhir ché vdi mèo = né cV vô'i nhau nhu mat-trài vtri mat-tràng. — la permission , c/io phép . — la voix avec rinstrument Aàa titfng hAt cho né ân vcri ti^ng dorn . — un piano , lén dây ihm piano . Agcobbeur s m • Ké ( thor ) lèn dày dorn , AccûEDOiaE s m . do dè lôn dày dùn . bô dé sûra dcm. AccûRT S adj ( lanh-lori , khéo-léo ) hién-hftUp phAi-th^l llonune — , ngucri hiên-hdu . AccoRTisE 5 / . ténh thudn-thuc . ( phâi-the . } AcosTABL£ adj dë ghé . r lai . • . Accostée v a . Ghéj vô • • . \ vào . • Accoter v a , Du a. — la tête sur • • • dwa dàu lèn trèn • • • * S' — contre un mur , dira vào vàch • AocoTOiB S m . dô dif a ; cai dè mà di'a •

    AcGoucHéB s. f . Bom-bà nim Mp« ( nâm cbS nàm nai ) ou dOru-bà dé • AococcHBMBNT 5 191 • sijr sanh-dè • — S\r làm mu« Les douleurs d* — , dau bung dé» Opérer , faire un — , làm mu •

    ccoccHift n. sanh ( sinh ) , dA . d'oa jfarçou , dé ( sanh ) con-tr&i # 90 ACC —'de deux jumeaux , dé saxihrdùi $ — V. a. làmmu. Accoucheur euse s • Kè làmmu ; àng mu , hh mi}i« Accouder ( s' ) u pr . Dura nfnh; ch^fn céiih-cliô« AccouDom sm.Bà àifa, ; g6i au irài di^a • AccoLPLE S f . dây eut xâu ch6 lai vdi nhau . Accouplement m . câp — sijr con thû-v^it uhây câi, chiu difc. Mauvais — , cap không xirng" nhau. Regarder 1' — du chien et de la chienne , coi chô màc leo • Accouplée a . Hiôp ( nhâp ) lai . — Bât c$p — • g — , dap mdi, chiu irtfng; nh&y céi chiu dure ; mdc leo . Bœu& bien accouplés » bô bât ximg càp • Les oiseaux s'accouplent , chim dfp mài , chiu trô'ng . Les chiens s'accouplent avec des chiennes, chd dire iihày eh 6 câi • Chfens accouplés , ché màc leo • AccouRCia V a . làm cho vân ( eut ) hcrn \ thâu lai; bdrt . AccouacissEMET^T 5 m . SiT làm cho v&n hcm« Accourir v n . Chay | ^- — au secours de . . . Chmj dfn cihi • • • — au feu y • Chay di chira lùra • Accoutrement s m. dô-mac di-cuc . Ao-quan • • Xccourm v at Mfc 9U b4a*t m-eyci Digitized by Google Acd ai AficoOTOMÂifcs i/. Thôi-quen, iijic, kccovmmé, ig (utj. Quen; thircmg^. à V — ée , nhir thw&ng ( -1$ ); AcooonnnDi va. Làm cho qaen; tâp ( cho quen )• — les enfants au travail, tâp cou-uit làm viéc (cAo quen.) — un buffle au labourage, tâp tr&u êày. v.n — de. . . quen S* — v.pr, quen; tàp minh. Accréditer v a. Làm cho tin. — un mensonge, làm cho tin su* n6i dtfi. — un envoyé, eàp bàng cho {làm Hn làm châc }. S' — , du-orc tiéng", du-orc tin. AccBOC $m. Cài ràch (bi m6c mà rich), — à un habit, sir bi môc ràch ko, — à la réputation» sy: màt tiéng, ( nhtr danhi xékt ti^ng. ) AccBOCHSMKMT S m. Si^T m6c. AaROCHER V a. Méc [. J ; Méc lén. — bât liy, — un habit à un clou, moc ào Un cài dinh. Plrocès accroché viôc kiên cèn treo-ngành d<$, (lôi-thôi = lùng-dông). * y—, vdrlày, niuWy, bâtWy. Un homme qui se noie s^accroche à tout; ké' chim dung céxgiv& lây cài này, ( duOfi va lây bçt ) . AccioilB ( fiire ) v n. Làm cho tin. y«nto— , > , (uOnh^), Digitiztxi by Google AccEMâSEXENT S m» SxT tftiig lôu; sijT thàm. — Svf m oc lôn. . — de fortune, su thérn cùa ( giàu ). — d'une plante, sir cây mpc lèn. AccûûlïKE va.vn.v.p Thêru lên. — son autorité làm vho càng M^m quom-phëp bcrn. Sou bien accroît ou s'accroU tous les jours, c&a-cài nô càng nghy càng thém, AccnoLPiu ( s' ) v.pr. ^gôi chôm-hAiu (xo owcho- hà). AcciioLPissEAiENT 5 m. SiT Dgii châin-hâm. Accru s m. Chôi nirt ncri r3. AccKiE 5 /. Bit bôi — cây moc loâa. Accueil s m. Su* rœdc, sijr dâi. Faire — , rird'C dâi iitAf . ^CCUiiiLLiK V a. Ti%-rLnj*c thiet-cîâi tû-téf. Il vsï! accueillit nô nr&c-dài tôi tû'-td. — uae demande, châp dcm, /lA^fm Idi, AcctL y m. Ncri cùng, ncri tOt ( không ngâ ra ). AccuLF.n va. Xô vô ncri tot. S' — dij'a vô... ( vào...). AccuMTJLÀTEun TRiCB S. Kè cMt thém. Accumulation 5 /. Si^ chôft dung, — sir thâu-gôp — de richesses, sir thâu-gôp c&a-cài AccuilULER v^r. Chîit dù'iig, chông-dcfng, — thâu- gôp, tich-trù.

    AccusABLE adj. Cào dfforc; dàng cào. Accusateur trice s.m.f. Kë cao^ tiôu cao^ dàng tiéa ( cào. }

    . kju.cd by Google km M AcLLSATiF S m. Ouyén-biéfn dirng chiu. àaxsktws s /• S%F cào; âan . Accusé le a^/. s. Bi cilo. — , dàng bi ( ké bi cào ). Accuser a a. Cào; thira — trâch. — quelqu'un de.... Cào ngxrixï vl... — d'ingratitude, àâl t^i bàt-liiéfu ou hài vé t^i « — ses pèches, câo minli , xirng lôi mhih pa. — réception, c/io hay niinh dâ du'çrc ( câi ngtrcri- ta gin cho minh )
  8. S* — V pr. cào minh; xirng t;)i. S' — de tous ses péchés au prêtre, lô cdo moi ti}i-ldi minh ra vcri thày linh-muc. Ac^iULfi adj, khôag c6 ddii. AdiBK adj. Chua, chàt. ( chua-chât) AcEEBiïÉ S /. Sir ( niùi ) chua, sir chat. Aciii ée ad;. C6 thép, cô tra-thép, oé c(p thép» — Sâc; nhon. lame acérée^ lurai dao sâc. Ac£B£K V a. Cap thép — làm cho sic ( bén, nhon ) AcÉiccx ense adj. G6 mùi gi&n; chua. AC£TIFI£E V a. lam cho ra giâm, ActnQVM adj. c6 giAm; chua. Achalandage s m, môi liàng; ban hàng. AcaALATVDKR p a. Ki^m mdi hàng . — une boutique, Lim cho phiî âât mâi hàng. boutique achalandée^ phOi dài ( uhiéu b^n hàng idi mua. ) AcBAaxsMs:(T < nu Sif* bàm-bàm» Sv hiUi^. Digitiztxi by Google I avec —, hàjea-hàm. AcHÀBNER V a. giuc, ( eho néng mât, eho ngiira ) S» — V pr. mè, haiii. — hàm-hàm, hftng. S' — ndi hung voi ••• hâm-hàm vdri acharné à l'étude, Aont hçe. — au jeu, cOr-bac. AcBÀT S m. Sv mua — cùa ou dô mua. faire — de ••• mua.««. AcHBONSHEiiT S m. Bu'cmg dem âi««( phu'cmg^thd •) AcH£MIËA V a. dàc di, dam di. S' — © pr. di. AcH£T£A ûT. Mua, mua-chàc. — cher, mua mât — à bon marché, mua ré. — en gros, mua soât, à crédit, mua chiu. au comptant, mua (tién) m$t« se laisser — , an hdi-lô, AcBiTEDB euse « m /. Ké mua. — ban hàng. Achèvement s m. Su* xong, sijr r6i, sur hoàn-thành. Acheter v a. làm r6i, - ( xong. ) S' — t? ;?r, rôi; hët, xong. — un travail, làm râi viôc. —-de parler, néi vilra rét. mérite achevé, toàn ( thành^ iron ) công. l'année s'achève^ héi nâm. AcBOPPBMBNT 5 iw. Sv ng&n-trdr. Pierre d'— , ( d4 làm cho v% cho té. J Sv ngan-irâ. Digitized by Google ' AGO ji fruit — , frai chua. Les acides^ à6 chua. AOMTi $ f. Sq: chua; mùi ehua. prendre de V — , ra chua; chua di« Aamu adj. Chua-chna, e6 hcri chua. AciDLLEE V a. ïkxa cho ra chua-chua. AcBE $ m. Thép — gircrm-ao. cœur d' — , làng gang da sât. sons V — d'tm bourreau mic gu^t s'oe^tiÂsrl par le trayailj Birjrcbac- U ÀCR iièn \ï c6 c6og làm. Acquêt s m. Câa. Faire des acquétSy sdiu ciia. Acquiescement s m. Sir im theo.

    AcQUisscEA à...vn. Ung-theo; chiu; tùy theo. — ' à l'avis... lJ*ng theo y . . . . à un jug-ement, chin an ( xiV sao chiu vAy

    aux désirs d'autrui, tùy theo long kè kh&c Acquis s m, Sirtirng, sijrbi<t, sirthao. Avoir de V — , thqo ( gtéi^ lich ) dW. Acquisition y/". Sy: sâm (mua), — cùa. Faire des — e mua^ $âm. Content de son — , u'ng bung càa minh mua ( sdm ). Acquit s m. Bièn lai; dl. pour — , vi chwng du trà râi, par manière d' — , lày cô , ( là'y réi )• pour V — de la conscience, cho chi tinh^ cho khdihàu hô'i. Acquittement s m. Sijr trà n^. Acquitter v a. Trâ ( nor ). — une dette, trà ( xong, héft ) n^. — une facture, ky-tèn vô toa ( dôi nor ). — un accusé, tha ké bi cao. Bien mal acquù, c&a hoanh-tài. S* — de ses dettes, trà hit nçr. S' — de son devoir, làm xong vi$c b6n-ph^ xninh. Acre adj, Chua, cbua-chât. Digitized by Google i ACT 21 Vinaigre fort — , gi£m son. . AcBETÉ S /. Sir cliua-cliât. .— d'humeur, tînh qiiàu-ràu. AcnixoNifi s f. Sir chua-chét; sijr cay-diog* — des humeurs, tanh quâu-ràu, — dans les paroî^^s, coy-co trong lài nôi. AauxoNisux sirss adj. Cbua-cfaat ; cay-dâng. JLc&30AT£ s/. Ké leo dây. Acte s m. Vt^c lànu — là. — Thdr ( taAng ) . Connaître Phommepar ses acUs thây viêc làm thi biét ngircri. Qn bon — , viée lành. — de naissance, sA sinh. — de mariage, hôn thar ( t& cirai )« — de vente, t& bân. Pièce de trois actes tuôiig c6 ba tht't* ( /if/? ). Faire — de présence, iùi cho co mat; trinh diên* Prendre — de... chwng ( //// ). — daccusation, dan; du'n-trang, tor cao. AcTsn s m. Actbice sf. ( Kè làm ) con hat, ban liât. ( Ké làm vai tuông ). Actif ive adj. ( hay làm ); giôi; m^b, hung* Ouvrier — , ké Aay làm ( siéng )• C'est on homme — , né fjiôi viêc Idm lém. Feu — , lùra 77ia?ih ngon. Remède — , thuuc Aay; vi cdnff. Dettes ativeSy nor ns^inVi-ta mac minh. Verbe — , ti'ng cônj-cicoc dàng làm. L* — et le passif.... cûa \ôi rifr. ( cûa>cAi v • M kca Action s /• Vi^c làm; sir làm. — ^ Site, êére *i manh. — trân — Kiôn, kiôn-th\ra. — pliân hùn, ( tiân dâu ou cbung vtfn )• bonne—, viie lành. •—d'un poison. Site thuôc-dôc. parler avec — , ndi manh-mé ra ra ticl&# dans V — .... trong trân.... mtenter une — à y», di ikira ( di ki^n ) ngirài nào. Avoir, prendre des aeiions dans... cd phdn {hùn) ou vâ hùn trong..... Acttom de grâces, sijr edm cru. AcTioj(:«iAiiŒ s m. ké c6 hùn. AcTiONiiBR V a. Cào, di kiôn ( di thira )• Activement adv. Càch m^nh-mS. Activer v a. h&\ giuc; thûo. — le feu; chtmi lira. Activité $ f. Sir dang-cô làm* — Sirc. — Syr le, sir mau. maire en — , xâ âw(rng niên. soldat en — , Unh cùn âang &. — du poison , swc thutfc dôc. -Actuel elle adj. bây-gior nây; ( dtfong kim c. ) moment—, buôi hâij'gi& fiât/. Le roi — , ông vua dang tri bây-gior nây. péchés, 14i minA làm. Actuellement adv. Bây-gicr nây. Acuiri B f. mûi nbçn; dâu nhçn. — d'un clou, dfu nAon( mûi nhçn) cdidiiih* Acuvnii «0 adf. vlh^XL v6t dudi. Digitized by Googlc ' I XuAa « m. led pbircmg-ngda, tvic^ngu, ng^in^ngu* As>Arm V a. lâp, ràp lai; dâu l^i — tm cadre, rdp khuto iaL àmtrm t f. (sir tbém. ) Phép thêm iphép cçag ( »tf ) , phép chdng ngû. ABiwinnwBL elle orf/. thém ( vô )« Centimes addilionnels i'ién b(f thém^ tién Aliifiiwtmi a. Cong laî . — thêm ( v6 ). — CCS nombres, cpng mtfy si nây lai . — de sucre une fi^enr, b6 diràng thém 9â wae&e. A»n J Ké d& vào ôu nh^p- ( hç, d^o ), kè iheo. AmAuetics « /. (Sir dmh ), Sir theo ( phe.... )• Abubsxt e oc//. Dinh; — theo ( phe ). Abhcber ( à ). . V n. Dinh theo; theo ( phe ) « AoBteon f /. Sir dinh; sijr theo. kbitv s m, { Phû-dâng cAo Chùa ) lài ttr-giâ. se dire — , iit-ià nhau. fHre see adfeur, Hc-giâ. dire — à, . . tir-giâ. , . . fciBUJi eose ai/y. Béo, m^p, c6 mfl*. Ajmacent e adj, Ké, gân, kô'. Tmes adjacentes j â&i ké mOt-bén; dit Uén-eanh. Amectip « m. Tiéfng phu-triéfu, (mà chi tèn*kêa ra làm-sao ) âSftCTivE3fsiiT ad». Cach nhir tiéng phu-triéfu. Dieiêonnain f^x 9. km ÀwoiNDEE V a. ( ntfi vào ), tbèm vô; phu ihém« Anoi:«T sm . { phu thôm ) • Pho ( la nhj ). au inaîr< , pM xft . Professeur — , tliuy jj/iu ( P'io ) Adionction sf. Sijr(n/rr) thôm , sv pliu vào 9 siJT hiùp lai . 'Adjudant 5 m • ( phu vào mà iûp ) • Cbùrc quan

    vô phu ivong ccr .

    Adjudicatairb $ m . U laab du'çrc viôc ; ké dtù gii dif çrc • Adjudication s / • Sgr d£u già • .Adjuger v a . { XiV cho dircrc ) Xi'r cko cui ngircri dàu mua nià trà giâ cao horn hay-là -ngircri àixx Iftnh mà çhiu gia ré. ( thtfp h hôi . ( vào) ' — un principe , chin ly . , . Administrateur trice sm f Kécai-quànou cai'tr|« — des athires indigènes , quan tham-biôn* ( Dù'c-ly on quâîi-diio . . ) — ■• principal, tuyén-phù-sir-quan. Administratif ive adj , Vé chai^h-sijr , vé phép- cai-tri} vé Khà: Is'irâc. Digitized by Google

    ' • iUK) . ...... ...1 Chef An service quaii h04àa irqeflm AwiwisTRATîON $/• Nbà^Nurdrç , ( qudc-cWAll .4 • — Pbép quàn-nghiôp ,..si]r coi-sôc . AimiiiSTBATiTEJisifT adv^,Th0olè (pbép^)Nlià«S[tf9[Ct A]>u:ciSTii£ s J}da ; ké diro^i • • AoxciiSTBSE V a . Cai-tifi , eai-qnàa » Cok-ece; — line proviace , Cai{ coi, hay ) , /nmOt^uc ( tfaih )• •* • ' - < — les sacrements , lam ( i^n ) phép bf-tfch %
  9. — ua purgatif , cho vi6ng thudo ba ( ou xA • — des coQps , ddnh , âdnh dta • " Adjueablb ndj. Mag lày làm la ; la V'I^-lùng • 'AranuBiEœrr ado . CAcli la ; la-lùng ; I&h • * ' Admibatelr trices • Kè lâ(y làm 1 • ' • / AmmiATip ive aâj . CU My làtn 1^ . ' AoMiEATioK 5 / . $ijr.l4)[ làm 1 r — c^î làf.làm Adxjrer t' a . Lây làm la ( ki ) . ÀDxnsiBLB adj . Bdoj^i/itaf XaU cblu» 4^pyvA • 4 1 Admission 5 / . Sgr chiu cho vào . . - ,» A»xoiiB8TATioN 5 / • SiT qud'-trécli ; ( rftu-day ) • ADXo.NESTca V a . Uâu-day ; quâr-tràçh. AdxoNiTEUft «m. Kèbâo ; Jcé.dçyrbAo « • jyuiû.MTio:f ' • ' • Sir hâo cbohay sijr Jj^uyi/ân-bà; ' 'sirlachda • , , , . , . Adolescence s f . Xu^i trè ( tir 4^çUp^4èiiJ3 ) ; tuôi moi ltnAi] xuâa-xanb; trai mcH lorn lén. kxMm f m. NgrirM hay làm tttt. NgtrM e& mte M« . — , v.pr» làm itft.
  10. AooNWR (S') Mé, mê-dâm. S' — aux débauches, mi t4u*aic« Sf^ au jm, ecr^b^e. Adopter t^a. Nuôi làm coq quôL Ch^ l'^Yt theo. Adoptif iti adj. Nuôi; Uy làm c&amlnh , ' Enfant — , con ( dw&ng tfr. c ). « Ài>OPTioN Sir l^y làm cùa minb. — Syr nu6i làm e'a ( m^n, y^u Adoration s /. Sif thcr-phirçfng. — Sç yôu-m^u quÀ. Adomoi V a. Xhà ( - phiromg, — lay, — kinhf • ' phu'omg'-thcr. ) — yêu qua, u*a qua. Ados 5 m. fià àiX 4âp. làijtbep. t'€rng dè gieo 4^ tr6ng. Adossement s m. Sir di^a vào. ADOSisa va. ( d^a lung vào )• AooîtisER va. Làm t<'t; sira-so^in. S* — à..., dvra vô ou vào..... AdouÔb va. { làm cho ngot ). Làm.chodiu, èm; — làm cho bât. •^lapme, Aim evre. Digitized by Google A90i'Ciss£M&:(T S m. làm cho ém ( idiu cko hàU àaÊÊÊà sf. Sir khéo; tài khéo. Avec —, khéo; hay] giJi. Tours d' — , phép thudi, tài Aûty. Reeomnr à , duog mni e. — des mains, svf M lay, m mf iâng hoMty» Plein d' — , khéo\ cé-tài giôi, ImÊsm tf. Tèii4iç và ch6 i$ dé ngoài Unt. MeHreP— , di thcr. Voici mon — , niy là. tèn-ho và cAtf tûi * ttdi .(d&i..., "•«•.«Un'U — «I paquet à«. W$4 «à4».« — cpielqu'un à.*, vers... ^^i ng^irori nào dc!a««« — k parole à... ndt a*.... Icùnj ; g^dén.... ditdriy voi Cepaqael s'«A«Ntà vovs, eéi g6i nây (W eho anh. Cette lettre est adrtssit à.., cài tha n&y g&i ABMrTia<(*. Khéo, khéo-léo; — khôn-khéo; — dans las affaires, khio lo li^a, —à toot, viêc gi cûng giâi ( khio ). C'est un — , no là môt-ngirdi qui^judi Mok kÊmwaan «cb. ( Céch } kh40| khte, qoL ujiTiva ma it Ki «-duaî ng\rgri dua-ii{ali| 34 ADV AdYIation 5 /. Su* a-dua, str èua-ninh; sir l&a* AsAiiXk va, A-dua, dua theo... Hùa theo; d&' ou bor... '' — les grands, btr ( dd- ) ngirrri sang. Adulte adj s. Ké dâ khôii-lc/n ou lom-khôn, d& thành-nhcra, dà d6n tain khôn. ( dft dây ' -niAy. ) • • Ai»ULT£BATiON 5 /. SgT già; sijr iàm già; sy: pha trôn. . • :A — cVun médii anient, sic già thuCfc ou sy: làm thuuc già • — d'un texte, sijr tnmg t- vftn séch. ADULiàuE adj. Ké ngoai-tinh . femme — àiint vgoai^tinh' AlDHLTKEE s m. Tyi ngogi-tmh. eommettre un — , pham ngaai-tinhi Adultérin inc adj, Siah ra Lcri ngoai-Uûh. Enfant — , con pgo0utinh\ con ehai-âc. »•••'. ' • • . . • • • Aduste adj, (lhay — nani. teint — , nu*6'c da nam. - . Adwqr 4^ fi« ( xày 4 4iiih«C(l^ ) ' Xày] ' Quoi qu^il advienne^ xày ra thé nàp. tiuh-ccr ( mà xày dé!n. } Adventip ivc adj, ( n6i vé cfta khi khdïig ihà dirac, ching phâi hixi phép àn gia-tài. ) ÀDVERBr 5 m. ♦ ( tiêfng giiip nghïa cho ti^ng éông

    . . • • ' JL Digitized by Go At^TERttja alé "séj. - thuôc vé béi-nghta. Locution adverbiale^ càch nùï iheo iiéng btH* AovERviALKMENT odv, nhif Uëug boi-nghïa. . Employé — , duug nhit^Xiing béi-nghia. A&TEB8A1BS B m f. Kè ng-faîch, kè thù. Advebsc adj* Kghich; chông, partie — , hèn ûgkich\ phi'a, dàng- nghich. Aj^vERSirÉ s f. Sir khon-kho ( -cyrc, uau ). Ccra

    . JthCin-khô; lue ( hôi ) SU7. La prospérité et V — , thanh sui/. Tomber dans V —, mac khôn-kho. Dans r — , exmkhânrkhô. AÉRÉ ée adj. tii-jug- khi; khoâng-khpàt. maison bien aérée^iihh tr^ng kAoâng-khodt J AÉRER r a, L-iin cho thông-khi, ( khoàng-khoât| . .mài-mê ). AiaiEN K2CNE adj. Thu^ckhi. esprits aériens, thdn à* trôn khung ( khi ). AfiBOSTÂT $ m. Lâng dèa khi; tàu khL Affabilité s /. Sir hic^a-lành, tir-ti. ( dS âa dé nôi avec — , càch luén-lành tù-té. Attable adj. Hién-lành ( -hau ), ngoaa-ngùy, tir*- ' tô; dë àa-néi tô i-lui. ATTABiBUfiiT ado. Càch hién-lành, ti!r-téf. Affame v a. ( laiii cho lat, già ) . Làm cho mât ngonî làm cho nhàm, ( krn )• — im mets, làm eho dd ftn mâî ngon du ostomac of/adi^ bipg nhàm ( Ion }• 36 ktt? Affadissement s m, Sg: làia cho mit agon di. Sir nbàm-lorn. ' Affaidlir V a, làm cho ra vt(u. — làm cho bdrt... — le corps, Idm cho xuc ( minh ) ra yéu. — Tesprit, idm cho tri ra hit, { thircrn^ théii ) — la vue, làm cho y eu coii-niât. S' — , t; pr. ra yéu, yéu di, ■ Affaiblissant adj. hay làm cho ra yéfa, Apfaiblisssmknt s m. Sijr làm cho yâu« Affaire 5 / . Viec ; sxf ; diéu ; chuy^n, chuyên ( tîch ) — kiôn . — tr^tn — — importante , vièc trçng • Avoir — , c6 vièc , c6 chuyjên • — urgente, vifc gip • Se tirer d — , gô xong viêc ; khài . ^irc au courant des — s , bïéi vièc , tîrng vife» Faire bien ses — 5 , buôti-Mn dit • Cela fait bien mon — , câi & phài\trùng,) cài

    tôi mutf n dé • L* — de Scrn-tây , trân âdnh Scm-tây . Une — de rien , chuyên ( diéu , viéc ) nhô- mçn •

    Affaires criminelles , dn nang ; viic hlnh. — civile , viêc h^ . 'Ce n'est pas une — , khdng là viie chi , ( không c6 viêc gi ; không â6 ). Chargé d' — 5 , ké lânh lo viêc cho ngu*cri-ta . Accablé d' — s isï&iùméc ,ron-ràngnbiéut;ij$c. FAiRÉ ÉE adj , Ké màc nUiéu viéc, ngirori rÇa- .d by Google Al^i^ 37 AlTAttstïcilt S m «. Sir làm cho dé , eho niifp XMÔng • — Su lûn ; sijr dë-dat j s^ sup x\i6ng • knuKOL va .Bè xutfng , dftn xutfng ; — • Làm cho oàn ( oât yxntfng ; — làm cho dé xutfng • La pluie affaisst la terre , mira dê dât , ( = mira làm cho dëâét ) • ' La charge aff'coBse le poutire , nang ( làm ) oàn- dà xttâng. S' — , nhep , dë -d$t , sçp » tAag JsoAtig . . ArrALEK V, a . Chay vô ( vào ) bcr ; chodi dira bcr, — un vaisseau sur la côte . Bé tàu chay té hà • viiMeau affaU , ttu di Artf b& ArVAiifi u ac/; . Béi • Ventre — , bung dot . À un — tout est bon , .ifiA\ An tfùg-gi cOng ngon . — de gloire » A^m sang, ham danh-vçng • de femmes, mi géi. AilÀMEH t' a . Làm cho dôi — ( tuyôt ) tiôt lirorngc . — Tennenii , iuyii htnrng quàn gifc, ( Uun dé né déi ) . Ecriture affamée , chûr viô't yéu , nhà nét . Habit affamé , éo vân vi hà-tién gié • AmeTATMHi 5 / . CAch không pb&i tir-nbiéa • pbO-tracmg ; kboe-kboan • gi&-dd i svr làm-bO • Avec — , each khoe-khoan làp di . — de modestie » 9W lâm-bô uét-na • hnuxi il aaj . Già , làm-b ; Mp-di— cam*e4nb| rdu-rl • — dé mà • • • 6«i«M^i iv vtti y «ytî^, (,yût lim-bà bé nf oàij ♦ rDouleof — r é , su? dau ffid^M. • ' . Style — , vftn ( càch ) néi câu-ki, j Air — , bv-tich ( càch-cliçu ) làp 4i. . — de la mort de son fils, rébi vi con chét Argent — aux dépenses, biac âè imicbi-tidu ( xày-duiig ). KxnfJfXi V a. Làm-le ( g&m-gbé ) =s mutfn. . Giâ-dù; lùm-l)) — làm hir ( bai ). — Lànx cba c&m ( d^pg lèng )• — dé- mà. • • , les pi»iaières places, mu(fn &n trên ngdi . tpiroc. — de croire . • Qiâ'ù ou làm*bô tîn. — des V dehors vertueux, làm-b$ bé- ng^pài. nhcrn-dù'c. le corps, làm hw { bai } minb. La mort de son- père l'a beaucoup a/fecté, cha iK) cliè't làm cho no bu(în-rdu qiui. — des fonds à Tentretien des troupes, dè bçc- tién mà nuôr Imh ( = câp cbo binh } • n «'w/yec/e aisément, nô bay mid làng. Affectif ive adj Ti)àm-tbiët ( bay làm cbo d^n^j I6ng). D'une manière — ve^ céch thàm-thlct. Nature, — .ve ,tlnh bay mùilùrig. AFFECTtow A Tinh ( ngai ); lôngthtfcrng (yêu,

    mèn) — B«;nh, cbirng. L' — que j'ai pour vous, tinh tôi mén [tkitcmg) anh, ttes — 5 fraternelles, tinh ou ngài anh em»

    de l'Âme, dông lèng ; sw càm « eutanéei^ bfnh ngoài da. - • - i Digitized by Go — maladive, cf^vrng bêrih . . . . * Ampiomu ée pdj.p.p. Mô; .1^, mô. — àvcqe :, yéu ( m^fn, tbiro'ng ). — .- — à la religion, dao« " — au jeu, m^cà-bac. ' — à l*étude, /ârm hoc-hành. — de tous, dicçrc ai ai cûûg htft. ' AfHCTio^Nsa'va. Thtfcmg (ycHi, mtfn); ira, ham,mÔ. La personne we '"affectionne.... Cai ngirài tôi ■ — l'étude, ?ra ou kam viôe hoc-hành. _ . S* — k... v.pr. Mua long,lày lùn^j, — ham,mô. AmcTUEUsnoDiT ad9* Céohtiiutmg-yêu;cébk tiûé(l<« Hnh • . - Affectleux egsk adj. Thiéft-tiiib, tiitfa-nghla. " • • pMlfÀ — lâi tinh-ngMa. ' ' " kBMkS£S% TRadJ. (dem tâi cho...) thuôc vé ( cùa). Sa part — ie, p 1 1 te thuâe vé ( cûa ) riô ctii^c; AnnufEa v a-. Cboiiiiran (thuê), — Mirdu on thuô»-- — bén boa-chi. . • . • i. — sa terre, cho tmt&n défi cùa minh. — des rivières, . mir&n ruAng, le jeosy „ bdi^ hoorchi cè-b^. • . S'—; cho mu*dii. ÂfmMui .t; a. Làm cho ra chÂc ; làmehô ra vihig • — le chemin f làm cho châc âvtàns:- dt. « * — quelqu'un dans sa résolution làm cà,o ngix^i • cAtfc .y o?i vir/a çJjJU ... le pouvoir, iUm cAo quorn ra ? 40 AFF' S* —, V fifth vtlmgr ; wi ebàc ; Affermissement sm . Sir làm cho ra vCrng (chàc ). ArriTÉ SB adj. Cao-kl; dhi-ki; cach-di^u» Langag'e — , each n6i cdu-kl . C'est une petite — f , hq là con zdnh-xf câch^diéu lâm* AsfisKBdL s fm Biôu-hanb; b6-t)cb; nét xAnh-xç« Afpighaob s m. Si^ dan yât-tbi r— ; Sip raora. Arricac sf. Yét-tbi; ter rao; ià dan* Amena v Dan yél-ihi; Ra y^tt-tb}; Rao^ ( cào, bâo c. ) — Khoe. . W ««visi ta {dén ) yéHh^ raa. — que . • . ratà rao ring • • . • — - le bel esprit , Khoe tài-hay. ses actions, khua mâ khoe-khoan vi^ minh làm • kntcmuh s m . Kè dân-yêt-tbi — kè cao-rao • • • • Jiffoà és atif/i Tàm-pb^c. — s. ngirèri tâm-pbyic • AFPui ÉM adj. pp . Sic, bén • Glaiye bien — , gircrm sàe^ Couteau bien — , dao sac ( mdi bén ). Avoir la langue ( eé lirti ) » nôi xuôi rôt . fi^ailUée, kc. adv. kbd^g ditng, kbéngAgdrti ArviLta 41. Mki ( eho bén , eho s<€ • ) *~ Un rasoir, mai dao c§io« AmiATioN êf. Sir nb&p bçn, sijr vô M vio'b. Afi^iué ifi o^y. dft vào b^i, â& nb^p bfiu au comfdot , nh^ bon ( iâng )\ Digitized by Go ÀrttLm t; a. Cho nh$p bon ; cho v6 hôi. . Wà».;«.« Iih4pb9ii, uh^p ding vdi

    AffQua $ m« Sir làm oho ra sfoh, ( ra tinb, rt rùng, ra nhà. )

    de Tor, sir Mi vàng, luyén vàng* Chravra d'--, gai nhd chl déu sori. (çai l^-a-l^)» •Gat,pbfaib, For au feu, thél vàng, lny<^n vàng. — du sucre,, do'àiig cho tràng. Le iempa //m, Mrl lJiaf»A» Se laisser — , bi ffctt ( ;?//îA ), m^fr m&p. Vm-m^af/ine au feu, l^y liSra théi (lujfén) vàng. ( vàng tbét bftng lira ). AmmiK a ./, tbét; «cri tiab'-lç Airavn t m. lé ibéi; ké tmb. ArrcfiTÉ /• Sir tbân-tbu; gia^Oi, bà-con; '8«-gia «- iblftig-ibuôe^iftii^tbiia vdiaban. Affîrmatif ive udj, Quyëi] châc-chAn hân-hoi. d*«i ton.— y lîéi càckfMif-fiiydir Me-^kâfkhdt kèï. AxrSNUTiVK 5 /. Câu quyêt; dàng quyuig jsMi ) 4dftj7*'dàng kbéng. A^naMAjioN.i /. Sir q^-yét. Afm«ATifiMm> à». fAch qni^quy^t, Arriaxsa v a. Quyét, néi quyét, qui-^yjt • • • r** 4pie» • • ^f^uéi râng. • • • ^ose r — , tôi dam quà-quyê't diéu â'y. Alfi» a m« TiA d|t nb^ vé .4iiré:e ba^r' sm 42 Ai* tMfej kh • cijptf ctrt5 tri. AmiGsa V a. làm cho riu-rl ctrc-khÂ; làm cvc S
    — , V. pr. rAn ( btiAn, phién. ...')' ' les affU.fiés^ Vh âu-Io khôn-cwc, ' nouvelle affligeante^ tin budn ( làm cho àutfn ) • - • Afflience 5 /. ( Sir cViAy d(n, ) - dônpr ngircri-ta tuôa (t'n, chny di^n — ddy dû; nhiéu. En — , dây dây, âông nvte. Avec — , bôn-])àng, é-hé, kiê'm-fiiêm, " " ' Apfluent 8 m. ngi sông, vàm sông ( chhy 6u A6 Vàos^tt^kbé ). ' - Affluer v n. Cbày défn (idi). — cbay dén, tuôn dén. Affoler « o. Lhrà cho mô ( dîèn-cii6ng ). affol( d'une personne, phdi làng ou th%JC(nig^ yèu n^ori nào quà cbùiig ir est flr//o/e Je cette feinmej no m/ c6^ SffC. Affranchi ie 5. Moi dâ pbôhg; â& kh'Ai làmtôi-td* ■ Affranchir w g. Ph6nîx moi ( cho khoi lànitôi nûra. ) — Làm cbo 'khài. • \ . cihi cho khôi. ... ' — un Bscteve, phong moi. * — un peuple d. . . • cùu dân cho khàij, . i. — une lettre, trà ti^n (roi thcr / ckb ké dirorc Digitized by Google Aftres 5 /. Sijr kinh-hui; sijr so- hoâag-Mt. tAmtesmn f m mordu tàa, (.tbuô thuyé). Affxiêteb t; a. Min/a tàu, thuô ghe ( tiiuyén ). / Kmtnn é «t. Ké m«râh tôw, ( thwyéh, ghe. ) Affhelseuent adv • Cach qudi-gà", gdrm-ghiéc, Atpbeux edsi a///. G(hn-gliii?c/qudi-g* xffliVja. Figure — se, mat-mûi xdu-xa g&m-ghiéc Cris—, tiêfûg la g&m-ghiéc Cbose — su* qudi-gt^ ' Temps — , ivJi xdu gud chwng, - -""T Aff&u:; rù-quSa. - ! ... Affbioleb va Du, dô-dành, rù-qu^n . Affeoiit $m. (sijp h6 màt). Sur si-nhuc; sirxtfu-hA Faire — à • • . làiu xàu Vxm hô cUo . . . Venger un —, trâ xâu ( trâ ) . Affuo.nteb t?a. Xông vào: -p- isô cho b&ng. - Apfcblsb rtf. Bclp, chc, âây, trùm lai . . Affût sm, Câi xe sûng Icrn — ncri rinh, iicri don ... Être k Y — , rlnh^ chur, âân. Affûtage s m. Sijr dat (tri) simg lôn xe no. Affûter va. Répr^Ang xe Mài dtf (làmthçr). Afln conj. (afiaque... afin de..) bâuclio...ch6 d$xig,... Afbicjur ne adj , Tbu4)c pbu:cr0g kki^rtr f • Kgirài phircrng Afrique. AÇANT X* aélj. Hhay ehoc, hay çbeo, hit^ AMcmniT êm. Sqr khutfy-kbte, iir eb^e-flif^ AfiACER t?a. Choc, khu/ty — làm cho ghô • — un mfaat, choc ( ) oou-nit. — les dents, làm eho gM rftng . Agàceeic sf. Càch-âiôu> bO-tjch

    AoATE sf. Ngoc loài mâ-naio, A«i itn. TuAi — dori. Quel — 7 mf y l»4&*. Bas — I tuÂi bé-thoTi ( tba â[u c. ) . — de raison , \ s j'\

    de discrétion, j «^ " • — d'homme, tuôi khôn ( thành-nhcm c). Tleur de T— , Mi xuân-xanli, /wJixanh. Avancé en —, Idrn liirft, trOng w* À r — de sept ans, nèn bây tuôû Les merveilles de notre — , nhûTig sy 1 d&i tiu Être «ur , già, trông (1dm) tuAi. Ag£ te o^/. Cù tuôi; trông tuAi, Idrn tuôi. — de trois ans, niti ba ( iuAi ). U est — , nA 8 m, si nhijrt-ki. (cuô'n s6 biôn tùriqjpày viéc làm cho nhdr ), AiiwwiiiutB ( ) Qui gôi. u kju.cd by Google A6I Sé Â^2lT S m. (cdi hay làm ) Ké làm; kè giûp viôc. <— s du Gouvernement, ngtr&iîihk'mrèc daL — consulaire, çui/én cht^c lânh-sijr. — (le police, llnh tudn-thành; Hnh tuâa-sai, d'affaires, ké coi viéc thé cbo kè kb&c. Agglomération s /. Sir nhôm lai. A^LomiER (s') biôp lai, nbi>m lai; xum*xit; t;i« nhau Içi, Amlctination s /. Sijr gàa l^i« Langue dV— /tiftiff-nhftp. ( tbâ tiCfng c6 Uéûg dôi ti^ug nhâp lai nbiéu vân. ) ÀMLtrmfSR V a. dAn 1^. Gin keo. ÀMUV£K t; a. làm cho ra nàng thém. — sa fiiute, làm cho Idi nùnb ta fiûng hom. S—, V pt. ra nàng; thôm h tri. — à la course, %\t cbay le. Agib V n. Làm ( màn ) — àn*dr. Le feu ûffù sur les méteauz, boà kAâc ( phai ) kim c. Laisser le remijde — , dé cbo ■ fhâm thiioç ou Dictionnaire f-a' 16 Afiô . Ah cho thttSc ni dâ». '
  11. contre quelqu'un, di kiin ( thtra ) ngir^f» H^.o. — avec honneur, dn-â- xûrng-ddng. mani&re d' —, cô«h ait-d-. S' — tie vé. . . , phâi. . . . de quoi s'rtjiV-il, vé viêc gi, twh viêc gl, n s'agit de savoir si. . . . phài hièi AsissANT te adj. bay làm. Agissembot m. CAch — 8V rûi, gii»c. AfirrATnnt s m. U xûi, ké xui-giuc. Agitation » f. Sir d.)n^ { day-dtog ),Sv Wc-Wc. — des flots, sir "O'' song, ba-dùo cAwy^n-dÔng. — d'esprit, ton 16ng rôi trf. — de la mer; «r bién «f;»?. Asim » «. Rung, d^ng, lâo ( lùc-Iâc ) - làm rtf i — xui-gîuc. — un arbre, nmq cAy. — Tesprit, làm rôi loag rôï ixL — un navire, lâe iàu. S'— dans son lit, tràn-trâ, tràn troc trto xa trôn giir^g. Agueau s m. Con chiôn con, doux comme un —, Lién-lành nhir con cMn (. quâ sure. ) Agneler V tK dé ( vé con cbièn ). AfiOTiiK « A C. dang h%hC!i; kè ngât nOnh; ké

    fin cbét. Digitized by Google AGa SI

    prier pour les agonisants cdu cho M g an chét. h^BMm s 191 Con cbeo. Ageafe s /. Câi môc { dè gài )• AfiBAFEB v a, MDin V a. làm chq ra lùn — mô" ra cho rông. . — le territoire, m&many bor-côi ( dâCt-nirac ) ra cho l&n cho rdng, S' — , V. pr. It/n, lorn lôn. AauimissBmiT^m. Sirl^mchoraldn (r<>ng)borQ. AtiiABLS adj. dep; xinh — Tui; khoéi. — à l'œil, dfp con -mât = xinh. — à l'oreille, ém tai . — an ngon ( khadi khftn e. ) Être — à quelqu'un dep ij ( long ) ngu'ài nào* L' utile et 1' — , câi cô Job vdi cdi vui. A6B£ABL£M£NT ndo, Vui, dep. AMtai va. ( tùy y ) - ehia My; nb^m ltfy« — les prières, nhâm Icri ( xin ).
  12. Cela ne agrée pas, câi tfy kbông vita f ( ^fP y ) ( = kbông -00 chiu )• ketM s m. ( kè dft thi du-orc vào sA câc tbiy dfy-bçc }• Ông tbiy Afi&ÉGEA av. ( nb^p b£y ) cbo v6 s&« ( b^ij ty }. Il m AgjuIme.nt sm. 6\f ung ( cbiu ), ( dành )— si^ vut, sgT donner V — . âành ( itng ). L^s — » de la vie champêtre, syr vui thù sàn-dA • objet d' — , d6 cficri ( chinig cho âep ). jardin d' — viràn cânh ( Jàèng ) . katiAimpL 96 -lé cu$c*tiéc sëm cho nén mAt chi()fc tàu . Ageesseia m. Ké khèu cbiéfa; ké dinh trircj^c ( xâc và tnr<>c ). Agression i/, Sijr xông vào; s danb trirâc Agreste aJj. Rây-bdi, quô-mùa. mœurs — es^ tliôi qué • Agbicols aaj. Hay làm ruong, vé nghé làm ruông. peuple — , dàn hay Idm ruông . industrie —, ngbé eonb n4ng ( làni ruông )• AoRiCiLTEiR S m. Ké làm ruôngj ngu'ài nông-phu ( lyre - diôn c. ) A!»ucciTDBi S f Nghé làm ni^ng, ( canh - nteg c. ) se plaire liV — , vui thù ( nghé ) ruông rày* entendre 1' — , th^o nghê canh - néag* A^RiFFER ( s') 9eo ( bftng mông = ohcm ) » bfo* Agripper va . Lfty, bât l&y; cbi^p, gii^t. AgnonOiMe sm , Ké day hay -là làm phép cày-cây ( canh-nông ) . Agnonomis sf . Phép canh-nông, phép làm ru^ng làm r3v . Aguerrir Tâp cho d^, cho quen vi§c vo, viÇc Digitized by Gopgle m 49 s* — pr. dan giâo; q^im vié6 âénh gi^e* S' — contre la douleur, bâm gan mà chiu dau. Aguets s m« pr. ( nûp mà rinb ) . Sv giCr thâ; rinh. être. f„„.. «i^u
  13. ; aux — , rina. sa tenir* I ' Aa ! inter i. ( clU tùy kbi hoac tui ho dau-d&n^ hoSc thranç-hai hoSc /<{fy /ém A>. 1 . )

    i4// / que vous êtes lent î cha-chà là chaxUrI ak 1 cela me fiait mal I ài ùil dau i&m 1 Aheurteb ( s' ) V. ;>r. Ctf-cbâCp; cûmg-cA . • * s' — à son opinion, hay ran rài ( cô-châp theo

    mhih iirà'ng )• Ami bay làAjLBlfii//';y. t cba-cbàl &t Ail me ôil cha ôi î AHCRia va. làm cho sijrng-8$t . être ùhm^ sAiig*94l. Aï m. Con cù-idn. An» # /• Si gîàp. Syr cihi - giùp. Al' — de • . . nh& c6 • • . . . Oier à r — , kèu cùu , la làng-iom. Tenir à r — , ( \enjren — , y j Au)E s m. Ké criup; phu . • . — de cuisine, pho i6ng-khâu« — de camp, cpiMa tâti4^. (MtVtàn, tùy pbài, trœcrn^ - siV c. ) • AuNER V a. Giùp ( giùihdcr ); Ciru-giùp. — tes amis, giûp anh-em ( ban^bftti ) — (jn de sa bourse, giùp cùa, giùm tién*bfQ« Cala mit à • . • Cii i\ né giùp mà , . « Digitized by Google S* — , t pr. Nii<5r — ^giûp nhau — dung . S' — (lu conse 1 de . . . nhùr c6 ng^irori bày-biitt S' — Tun l'autre, giiip nhau, S* — de ses mains, dîwy tay, nhà* tay. Aïeul s m, Ông — Aïeuls, s, pl. Ùng bà. — ^paternel, ông nt^L — maternel, cfit ngoai* Aïeule s f. Bà. — paternelle, bà n^î. — maternelle, ùà ngoçi. Aïeux s m pl. Ông-bà — tâ-tiên, ( tièn-nhcm )• Aigle s m Cbim phung ( phu'çrng ) hoàng. ( diéu, 6). AiCL02« unÎB smf. ( Aiglette. ) chim phurçrng* boàng con. ( dieu con, 6 con. ) AiQBE adj. Chua» Très — , chua le ( lè ). Un peu — , çhua chua\ c6 bori chua, — doux ce f, cbua-chua, ngçt-ngçt. Aigrefin s m. Ké di^m-dàng, qul-quàij lanh-lçri. Aigrelet r&adj. Cbua-chua. AiGii£:a£.NX adv • Chua • Aigrette s f . { long chôc-mao c6 diÇc 1% làm } nî<à , tui , long gidt non . Aigreur / • Sijr chua ; mùi chua • — d'estomac, si chua cA, x6t luOt. Aigrir v a. Làm eho ra cliua • — le vin , làm cho chua txnpi dû s* — , . pr. ra chua , chua di. Vin aigri , ru'gru ra chua. ( hui gi6, ) Ai6t nx^adj. Nbon f Très — , nhpn hodc . Son , jfiçng éc^{cao).. ! ' Digitized by Google' m 51 Acee&t —, dâu sâc. Douleur — é , nhu-c^ dau àfi. AmjâM sf. Nirdrc ngoit lâ'y dem tbeo tàu mà uung — CM My nxrâe . Fttire — ( tàu ) My nvc&e • AiwIke 5 / bin h dirng nirurc • AiGuuxADK / . Cài dét bè •

    AiGLiLLE s/. Cây kim — cài Içm . Pointe d'une — , mûi kim . Point iV — , dircrng kim mSi chl • Cul d'une — , d£t im ,Mniim. Trou d'une — , 13 km . Enfiler une — , Xô kim ; ( xô chl ) . — de montre , Kim ààng-hô . — d'une boussôle , Kim dia-bàn . — de clocher , c/idl Mu chuông , chôi tbip . AiGinufB i f . doan , khûc chl xô kim . — de fil , sçfi ( kbùc } cbi vù^a may . AiccatETTE 5 / . Ddy c6 tui bit sât hai dâu ( dé mà danb . ) - Tui ( dô riông phàm-phuc quan v5 ) — Miéng thit lang dài ( xU doc ) / AwciLLON s m. ( mui sât nhon ) . Cai dét ( sit ) — Cai voi con mudi ; Cài noc con ong . — Sir xui-giuc • o • — de la cbair , tinb tur-di/ic , tinb xàc-thit . iie. kmmam^va.&ôi, dâm-dét; chicb — giuc! xuî-

    un boeuf, déi bè«
    eliju'un, gi^fc ( ihùc ) ngvW nào« ts km Aigliseh V a, Mài ( clio sdc clip nh^n ], Giyic. — ua couteau, n%ài dao. pierre & — , Viàù — Pai^petit, lùni cho d6i. [khai vi. c. j Ail % m. Aulx hay-là Ails pl. T6i tête d' — , c& iéL gousse — , mûi iôi, sentir r — yhtAtài. sauce à V — , nu'd^e-mtm tdi'{ nvtùt cMm c/6 bô tôù) Aits $ /• Cành (= Ki^ng*. ). — d'oiseau, cành chim, étendre les aiks sè cdnh. battre Ie9.ai7(?5, dâp trémousser les — s, chop cành. — î d un bâtiment] — droite ) hfiii vu. — gauche . a^j^ée 1 j- — droite \ Ih&ikd^c. Ailé ée ar/y. Cé cành. AiURON 5 m. Bâu Cfinh. AaLBURS ac/v. Ncri kh&c, c& khàc. d' — , ( bûri chdkhâc ); mà-lai; vi co khac. Aimable arf/. Bângro^n (thurcmg, yôu).; dë thvcmg^ AiMÀMT m. Dà nam-cbàm. JLiMANT TE flrf/. Hay thrcnig ( m^n, yôu, ira ), bam, . . — les lettres, wa ham chir-nglua v&n-bu'crng« — la campagne, tra tbu sàn-dA* AijdAwm v a. Luy^n dà uam-chAm, Digitized by Google Am g« aiguille aimantée, kim 0A.kf^n dà nam^Ut, » a. Thirtmg, yêu, méfn; ira, hart. ' — ses parents, f/iiro-ng cJia me nùnh. — son prochain, l'éu ngam. — la Tertu, tff^n sir nhcm-dii c. — la viande de crocodile, u-a thit stti. — la niuîiique, Wab*c (ttét-zveâag.) • — à . . . . tra; mntfn, hay. -iiii«a...Thà....ira...|,anlà.... Am s/. Ràng; di; k« hâng. AM <« Sinh ra trirâc; dâu long; vai anh vai chi, Idn tu6i b/. b*. — bin ( dôrn, b«f ). L - qu." nous respirons, Â/ ta th* vào. — malsain, AAi tr&i d^c. A 1'—, ngoài ■ En r— , frôn không — bông-lôM, Prendre hdnj Bttfr. Digitized by Google S4 Aïs Promesse ea V — , lài hira an Irçrt, Sortir de 1' — , ra hai. 11 n'y a pas d' — . không c6 gid. Il fait de V — , eé giô, [mât)- Avoir r . — , coi bé ( iuéng) .... Avoir V — fier, coi bô x{ stt&ng ) ci dn^ Lieux d^ — i , nbà tiôu , ciu xi • Am s f. Sir vui — Sir dS ; Sif tiçn — Sgr d& (ko. Prendre Se donner des airs. . . làm bà sang, • • • (dëxài ,diihà. ) Al' — ihong^ihâ — di. Ravi \ TranipoM >d' — , mdng qufnh ; vm soajr . Digitized by Google Am adj. Vui , mâng ; tbong-tbà , bàug-ldngp ( irng bung ) . k\%i ÉE adj. àl, tièn, thong-dong. — cocùa khàâ& — de faire , làm • — à dire , di ndi. Maison — € , nhà cà an , khd giàu. AniwoiT mfe • DS • Aifïif- 5 / • Nàch . Porter sons V — , c$p ou etp iulc:A • Ajocb?skm£.nt 5 m. SijT lin-ii^a ; sir hen l^i, Afocum f a • (jiftn ra ; hen lai , — à la quinzaine , hen lai mirai làm bûra nûTat hjmtkem $m.h6{ c&a ) thèm « Ajoctea t; a • Thêm • — foi à . • • tin • . • • AicsTExsNT s m. Sy làm cho vùra. Ajuster va, Sira cho trûng (virai nhàm). — lip 1^ cho vira — ^nhàm, tme mesure, làm third^e cho déng thâ'o-lf é — un couvercle à une boite, làm nip cho viciik bien \ \de . Être \ f — i , vui mâng vL. vâ,.. fort \ i^et*. hop- VM machine I làp m&y. »6 ALB , de» baguettes à ma&ger, 5<) cfôâ. — oh.oiseau, nhàm con chim mà Ma. S' — t./>r. Sàm-$ùa, sùra-so^n — chlu tb^o, s m. Ké làm cbo vira (cân, àùng • • • )« - Alambic s m, Dô dat rircrii — ^ong trûm. . .) Passer kV — , (âat)=:xétkl-cang.. AxAMBiQiiER V a. Làm clio inC-i tri cho lao VAm ( vl suy-ngbï, (cûag obir là dat là c£t cao no v$y)« ^LANGUIR V a. Làm cho mèn-iuôi, héo-don. S' — V. pr. hao-mùn. ALA!f6uissB«RTrr f m. Sir-baomdii. AlabûU£R t n. lia (buông, gàc) kbGri«

    Alarme s /. (La ra trân). IliOii, biÇu-lônh; Sir lo sçr. Sonner 1' — , th6i kèn dành iv6ng ra binh. Crier I' — , la làng^ kêu cihi. Donner V — , raliiéu (dành mo hjOiARMER «. Làai cho lo-sor. — Câp bao c Ra bien. (n6i mô nÂi trting. • • •) S' — , V pr. kinh-hâi; lo-so*. Albâtre b m. Da irâng (mém và irong ngà-ngà)« Albatros s m, Téa thi'r chhn Ic/n ù mùi I)9Ci)hirorng Ai'rique Albinos s m. Ngirùi bac*f ang. (ncrdc da xanh (tài}, toc triing, con -mat clô-dô ). |Ai«BUH S m. Sàch ddng tôt dé vê làm thcr, bièn bân dcrn, tbirâmg dé hinb chorn-duung. fixw 9 Trông trâng trurnj^àt Digitized by Google MJi st. AlCâM Diôm-ciràng. c. AicooL $m. Rtroru mçnh. JUcooLiQUE adj. Cô ch^ rircru maiih. AuMum 9 a. Chéf (bd, pha) j^irigru ihanh vO. Alcùve s f. Pliùng, nai dé giirorng nâm. Alcto?! ê m. Tèn thu* chim kia gitSng chlta tMnf^ c/iài, sd-sâ. ÀiiATOfRBtfâ'. M^cmay, may-ri*ii(không-c6chihig). ALl!fE s,fC'ài dùi s4t dé dùi da(âd tbçrdông g^iày.) — Cài lem. ■ AlIniea sm, TluY làm dùi, làm lem. ÀLcrroim adt. Xung-qnanh (chung-quanh.) aux a /en (ours sm,pL Lui xui^g-quanh. kusm ndj. Sè thu'C) lç-làng| mau-m&D.

  14. f = Alarme. J liter j. Crier V — , la làog;, là g iac (âii-cirtrp . Akriel reonemi s'approchel Klal giàc tdrit gi$c tiHt Auvix s m.Câ cou Buùi liâ. Alezan e adj. Sdc hdng (hiràng); (id, dam» cheval — , ngjjra hong. na eon ng^a hdng. — clair, ktf if/ lort. cjiise, /idng diéu. <-bralé, cliatain, htSng séxxu Alèze 5 /. Mên x«^p nhiéu Idp dé lot dir.o^i lirng ké dan (li^i). Algaram s f. Sir mSng-cluroi liàm-lio l(m-tiô'ng', faire une -r^ik • v^i fnàng {rjiwi/i) eÂ. 1» AU AifGàBEE S /. Phép tûda (liob) bàng ebur. (dung ehflr mà tbéf sti). ÀLGKBHigLE ûdj, \ê phép todii bàiig chir. AiiGiraiSTB .t m. Ké ihôngf kè y phép toén btof chir. Algus I /. Rau cÂu; (hài*â c.) réu, rong biin. Aliénable ar/y. Bdn dircrc; c6 le bâu dirçre. AiiiNATiosi S tri Idyxg^ tri eMi. Aligmesunt 5 m. Hàng; dàng mi;rc;mirc — Sxf gi&ng hàng cbo tbâng. Aligner v a, Sdp cho ngay hàng. •-des troupesy s&p, bA bàng binb. Si; pr. du'ng ngay nhau mà dénh. AtimiiT s m. (cùanuôi). Bd ou cùa an ( lirorng -thvc c. ) — s et breuvages, dô-ân dô-uong. a/i/nei}/< délicats, cûaxol^yi dé-ànngon^ dd ngon vâi la. Alimentaire adj, N<5n dô-àn; hay dirô'ng, hay bA. Pension — , Sijr nitôi bào •cô, ( c£p- pbàt . liromg • tién. ) Alimenter va, Nuôi ( câtp-dirorng c. ) — la haine, citu hcru c. nuâi gi^ tkh bom« Alimenteux EiSB odj. Hay nuôij bi. Digitized by Google . Alt M AmA Qua hàng khâc; qua diu bàng. Aûiiw t; tf . Làm oho liôt giirte^. — pr. nâm litH giiràng. afi/é?, lièt gw&ng Uêt chiiu. ( dan nàm dây kbông dirçrc ). iuaf Vé gio dông thôi qua tây trong nhi^t dço. AtunEMcifT «m. Si)r eho bû. A'-LAiTEii ra. Cho bù. — un en&nt, dio cou bû. kxh^Ts sm.pl. Kédi. Les — et les venants, ké qua npr« lai; ngirài b^bành. AUÉCHEXENT S m. MÔU Auiowavif. Ua, d«-dành; quéfn, qu^a-du. alléché, bi rù - qu^n; bi dô. Aufa Bu-omg nhô; du-crng di hai bén c6 trtfn/r «Ay trdng boa, allées et venues, di 1^ l^i. Fwre plusieurs et venues, di di l^i I^i nhiéu Wn ( = chay ngirorc ch§.y xuôi ). Allégatioji Svtrum^ra. AuiM ir/: Ghe nhô eût theo ghe Wn xoà chà b1». (Sv làm cho uhe biH ) -~sir vçri. — «Vbdi. ' — un navire, w vo-i bét chotàu. — deriinpdt, ufffiàm mb&t thu*. AtiisEE Véî. Vçri bol; làm cho uhe. — la peine, làm ckû i&tcvùi uiyiiized by Google êd ALL All^gorie Cach u6i bong ( noi xa, uoi vi -dyt )• AuÉGORiQUE adj. \i cich nôî b6ng, n6i vi. AuÉGORiQiTEMENT Cdch boug-dcing, each noi xa noi gdn, noi y noi tur.... ^USûORisTE Ké Lay mi bong -dang — ké. câtj» ngbïa lài vi-du. Allkgre adj. Yui, vui-màng; hàm-hif. AusGRKXEifT adv. Céch vai-mdng; cécb bim-b^j mau-mân. Allégresse sf. Si vui* mdng. ens d' — , tiéfng t'tii reo. AuiÉfiRO t*â Allégretto adv, Càchvui; cacb Làm-b • • Il Y va de lavie,dai h?, m^ts5ugm0tch2ftdô...f s'ea -7-, di di — vé — chSt. V — it U retour, và di yà vè; bAn di bân Le pis — ( Cho dû cho x«u Mi siSrc di aura ) =s oho quà di, cho cùng di nira. Auuet $ m. Sir cM ( sir trôn ). Sur pba. * — de bien et de mal, pha lành pha dur, Sans , ( kbOa^-çô ehi^ pba. ) rùn^. AiUAifos 5 /Sui-gia — • Sir giao lân. Faire — avec • • . làm sm-gia yà\ , • • Anneau, ba^e d'— nbtn Mnrj^iU* ▲uisa V a. Cb((, pha, tr^n; — biôp-1^; làm ban* — le sine avec le enivre^ ehét Ûm vâi âông. — l'indulgence à FéquitétfA/phép côag4bàag vdri sur nhom-thur. S* — Làm sui; làm ban ; gîao lAn-bthi yài nhaii. deux familles s*allient bai nhà làm W vdi nhau. U#'est allié k hay^là avec une bonne famille, ni làm ban ydi cou nhà tdr^téf. ( âung nhâm nori tur-t^. ) Les deux rois se sont alUis ensemblci hai vua IfÎM'MiinAtfv Tdri nhaii. Cet argent est allié bac nây rôpha, nous sommes alUi$ ta là sui^gia voi nhau. AixiGATOB $ m. Con sftu ( thû: Ir bèn Théf-giii-m<}i nam ). AuecATioR s f. Sir eho • Sir c un coup d'épée, ddm mOt fprmi.^ Figure allongée, mftt rfài. S' — V. pr, dài ra; ra dài, ra lâu. Allouablb adj, Cé lé cbo dircrc Allouer v a. Cho; cap ( tien bac nià dùng viÇc gl ) Alluxbr a. B6i\ tb&p — gii^c« — le feu. v/nlm lira. . • . ~ lampe; tM/j dèn. — sa cîg'arette, thâf* ou âé't di^u thutfc. — la colère, giw' Ibn^ giân. „ . • Le feu s'ollnme, Kra rAay. Ses yeux ^'allummiy con-mât né dé lén. AuuMETTE S /. Tbè diôm; cây quet ( raè thâp. ) — dôm sinh. Allumeur $ Ké tbâp dèn. Allure 5 /. Càcb dij diôu di. — tbé di; bcri di. Nurdc di. • — d'un cheval, ntt&c ngira. Allusion 5 /. ( Câch nui bdi câi này mà chi câi kia ). lori noi cbam y ( ngu y, ) Sv nui géc ( kboé, cçnb ). . faire — à . . . néi iigii y vé . . . . Alluvion Bâtbôi. terre d' —, d«t W«. Digitized by Google ÀLausAca 4 m. Lieb» cutfn lich. Atoks s m. Cây nha-dam, — vi lir-h )i. Ail» «m. ( theo phép )• ta6i v&og tu&i bfo ( Utt eao. ttft, xCu). or de bon — , vàng r<7o ( tii6i ). or de mauvais — , vàng thâp { tu&i )• marehandise de bon — , hkng tSI. homme de mauvais — , ngirori hèn ( xdu ) Aims adv. Kbi (thu*, bn6i, lùc ) ây; My-gi*, — vây-thi, néfu ou nhir-vây tbi,... Mode d' — , tue lhu& ây.. — il dit... èây-gi&n6 mdi n6i... — , n'en parlons plus, nhw-vày thï thôi, ( ta dirng-cô nôi d^n nûa. ) luaqo'— , c>\o àiu khi ây. — que.... dâumà... — khi.... Au>U£TT£ s/. ( Chim ddng nhô hay làm 6 trong buii . Ite-ml. ) Tbilr ebim cbéo-oaào, (chào-mào
  15. ) choât-choè, chà-chiôn ou chuyi>n, (scrn -ma tu'u'c, thiéa*ina, giào-liah c. ) Chim Aloobmr V a. Làm cho n^ng. kunkêm. Cbfr dàu chû- céi Grèe6. Alpbabet s m, Chur câi, chu g^c ( mà âm vân ), — Sach d§iy cbû: c4i' — Sach vân. AirSABinOVE adj. BXt theo tbé tir chA. AiFOABitiQDEiiKNT odv. Tbeo tb\r-tyr cbû: a. b. c.m, AtTfeAUB adj. Hay btr. — bay dAi ra khdc. Alt^tion sf. (Sir d6i ra kbàc ) — Syr làm bvr; M ALU AiTERCATioN SijT cfti-liy, c&M^n; ( câi-co, rây rà vdi nhau )• j AtîlBiii vù. ( B^i rt kbàc ). Làm eho bir Ikm cho khât nirdrc. S' — V. pr. bir; d6î-dâri; ra khéc# Padnitié, nhAn-ng&ié — le sens, dài ng^'ïa-ly, cât nghïa sdidU — la monnaie, ldm.iiéab^già. Le salé altéré.. à6 m%n hay bât Udi mrdt Les mœurs s' allèrent phong:" tijic hic di ou dôi d&i. AiTiniiATiP ivi ii^*< Tbay ou tnftn phiên; ââp-ddi nhau. AiTsaifATivK sf. Sijr dÂp-â6i nhaup CMf cbçn ( trong hai e&i lày ni$t ). Donn^ I P— à.i. chocApf»%to»c^. Vie pleine d* — 5, dcri lao-dao l^in-d^in ( khi ehim kbi nÂi }• Alternativement aflv, Thay phiên, dâp-d6i. kutmx^adj. L^khoàn, dtfi nhan. feuilles — li lae*kboAn, so -le. Alterner va. n. dâp-â6i nhau — Luàn phièii. Altesse sf, (Sir cao-sanç ) tu'dc tàngkèu càcông hoàng bà châa. Son — , votre—, diôn-Ha c. , dite ông, dite bà. Altier lèRE adj. Kiêu-câch, kiôu-hânh, kiôu-c&ngpi kiéu-ng^o; hay^m kiéu ( cao )«. . Alumineux EDSE ûrf;. C6 phèn. ' . .. Digitized by Google' AuHMOM jfft. Thâr nke mà ting nfair bfc. kum m. Phèn chua. (b^h phào e. )• AunoER t7a. Nhûng nirdrc phèn; trung phèn. L5 tàng ong — 12 chcm r&ng. AjiABiuTfi sf. Su dâiig mêfn ( thircfngi^ yôu, • ). iHAwm «m, Bùi-nhùi* Ajudouer va. D5; lày lông. AwiOTiit 9»a«ii* Làia^dio.ttori — (fan di, sa tfm« 5m. SuT (Km. iiARDB #/. Trài hd-Sào, mônh-dào. — hOt ( trài } hanh-nhcm. — hat ( hot ) trâi cây. AsAHDiiA sm* Cày bd-dàOj m$ah-âào; cây h^nh*, nhcni. kMJkSï E 5. NgiTcri trai-gâi. ( tinh-nhaa c. ) — ké thircmg ( yôu-méfn, ira ). de. la nouTeattié» ké hay chuôvg 1^ tbiua xiah. — - de la gloire, ké ham danh- vçng. AxjkaA^TB sf. Hoam bông mông-gà; bông but, boa*bâiig*càn. Adj^ Màu iiUSxig*gà; sâc bdng but. AjUEftÂGK 5 m.Sirbôdôimàbu(Jctàu,(thiiyên|ghc.) AiAÉii t f. Dây b|ii; dôi, dAag d&i» JUuia&a t)a. Bin(côt, buôc, tàu^ (gbe» tbuyén), mmntk «dura» MAb' ijin M« Ams im. Being. boif à brAtor» dd tbM. M AM6 ticb, tfoh-trdr; ih&n (thu)— irdr. S* — vpr. Tirii, nliôm, vây lai. —de Targent, gôp-nhôp lién-b^ — son à 8oa, gop-nhép tùr âông. Amàtelk s m. KèbaiD. — de l'antiquité, ké ham àà xira —de plaisirs^ kiham vui. Aiuzoïifi 5 /. Dan-bà m^nb^-mê c6 tài dàuh gi&c. — ào d^o-bà m&c mà dSt% ngira. Ambages s f pL Là! noi quanh-lôa.. Parlez sans — , néi ngay ra, dùng nôi quanh n6i lôn. m Ambassade s f. Cbirc su* — Sif bô. — Xbà sirow Sur quàn. Ambassabsvr $m. Sû, quan sâ — kè thay m$t dM lori. Ambassadrice sf.hk sur» (vçr quan sur) — mai-mtfi. Ambiant e adj, Bao My; Tair — , kbi bao lày xung-quanh. Ambidextre adj. s, Kè dùng cà bai tay ( tay m&t tay Irai) cûng dirorc. Ambigu 5 m. Bûa-ân don và Ibitvà dô iténg miông cûng môt lân. (lircrt) Ambigu ue adj. Hô-ngbi; kbông r5, kbôug chic ugbla; eà bai nghfa. Réponse — e, Un trâ Icri çôhai nghîa {phdn ha%) Ambiguïté s f. Sif c6 bai ngbia. Ambiûument adv. Cdch c6 bai ngbîa (kbOng cMci Digitized by Goo-laooi ham-htf. Ambitieux edse adj, Tham-lam, ham-htf, Homme — , ngircri ham-àô' danh-lf/ï. Style — y càch aoi cdt^mo chuiSfi-ngét quà. Ambition s /. Long tham; syr ham ( danhrvoug c&a-cài qua)« Ambitionner t; a. Ham, haoi-ho, uvc-ao; câu (cho
  16. " ' du'orc). Ce que /ambitionne^ c^est cài diéu tôi- %r&(HM {nifr-tràc, tham^ ham) cho dwo-clk... Amble s in« Nirô'c kiêu (ngijra). aller 1' — , (di) kièu lûp-xûp. le cheval a P— - doux, con ngtfa nây ki^u ém. Ambbb 9 19t. Hà-phicb. • coUier d' — , chuôi hà,

    , . boutons en — , nùt AJ. fin comme T— , trong nhœ hé-phéch {tkxi^ f lém.) Ambeee V à. Bô h&-phach vô cho thcrm. Ambboisis » f. Bô-An céc but-thân — àà m!-\i; A6 ngon vât la. . Ambulancb s /• Nhà-thu'cmg theo binh dé nuôi bôah. Ambiîxant £ adj, Dao (di chô nây châ kia, không

    œt chô). marchand — , ké di bàn dao\ ké buôu gành bàn biTiig. Ambulatoimi adj. Vô dinh xur; không châc môt chô, rày dày mai do. Liru-lônh. An !/• fldn, h4»-T(a» — Lông, tri» ngiri^ M AME — spirituelle, \ïih-h L Lês yettx sont les miroirs de P — , eon-mât là kiub-soi long ( lèng làm-sao n6 chiéu ra nai oon-mit h6i). Savoir en son — bk^t trong /on mînAé Rendre V — , trût linh-hân. Salut des Ames, vi$c rdi linh-hân. ... Les àme$ du purgatoire, cic ding BnhMi à trong luyôn-tôi. Je n'ai pas vu une — , tôi không cô ihtfy Uf m$t ngw&i. Ville de vingt mille âmes^ tbành b àxxqc hai muôn con ngw&i-ta. AHitiOBATioN s /. Sir làm cfao ra tôt lum. ÂMiLioEfia V a. Làm cho ra tut hem. ÀioQf Tiéfng hébrètt cbi ngbïa: sem Mo êitçte nhw i&i ngtiyên I ÀMENDABtB adj, Cé lê sdra 1^ dur^ ; cô lê làm cho ra ttft lai dvorc. Terres — s, dà't c6 lë làm cho ra tôt lai dirorel AiifiitDS 5 f. Va; tién va. Payer une — , ra tién va , chay a •

    Infliger une — , bât va ,

    Encourir V — phài ( bi ) «a . Condamné à une — , mâc ( bi ) phat m . «-"boaoraUoi bit pb&i cbtu Idi mà-tb6i ( t^t uiyiiizûd by Google AMÉ t9 AMMMuimt t M. Sir adra Ifû ÂMKiDEB, V a. Sdra lai; hoén-c&i .c« — une loi, st'ra tu^t lai. S* --,9. pr. Sdra liiyiiili 1; htf^eài, (dën... ) âëu... Amknse va. Bemj dâc> (toi.,, j toi.,,, qaelqu'tui , — fiàâ^jiéi'émnâp Un malheur en amène m satre, sir dfr ndy né dàe su* dû khàc dén. = hoa vô dcm chi c« — une mode, àdy tue ( thôi )• La guerre amine bien des maux, giac-gi& hay smh ta nhiéu diéu dâ ( diéu )• — les voiles, ha huàm xuông. — pavillon, Aa c*, ( = ehiu dftu. ) Am£NiT£ i /. Sir vui-vé xinh-ttft, thù vui, cành vui» Aua lu adj. Bing, dâng-cay* Très — , dUing nghét; dàng chàng, AaiUerie — e, lài noi chai dan. Bcfrcohes amers, lài quà-trich nébng. Prendre des amen^ u0ng dâ d&ng. L* — et le doux, câi dàvg^ câi ngçt. L*— d'im poisson, cAi mài ci. iaàtKkOi ni ad], Thu^c vé Th^-giâi nuH, fl ÀiMi ÀMATtitt S /. Sur ââiig>-cay. Les — s de la vie, surdâng-cay khôn-khô à ààu ÀMEUBLEiBMT S m. B^lé tiHmg nhà ( giircrng, glUf^ tû, bàn • • • ) AM£(iT£a va. ( Kêu nhom cho 1^ cà My ) Tu 1^ — Giuc dly loan. — le peuple, xùi dân làm loan. • Ami is s m. /«IKé thiét-nghia, ké c6 tinh-ngfti; bçn*, bâiig>hflti, anh-em-ban.' Les amis anh-em bnn-hûu^ chùng ban. Bon — , ban-hitu thiét. — intima, ban nghStHhifi^ iri-ém» — de la vérité, ké u*a sif th^t. • vents*amà, gio xtiâi. Amiable adj, Thiéft, tù'-ttK; phài-thô, accueil — , syr ru*drc-dâi tù^-tê Amiable ( à P ) loc adv. C&chôm. (tu'orngthuân, tur thuâti-c. ) Arranger un diff^end à V — , Hué (=h6a)nhau cdeh Aw-rft. (tir thuân c.) Vendre à 1' — , Ban êm^ (dùng thu^n mua, dàng thu^ bàn). Ahiableiiknt adv. Càch thuftn, C&ch 6m. AttUNTE S m. (Thu da không cbày du'çrc mà kéo ra chi diro-c; nô c6 sdrnhu'bông ky làm timâèn né không lun.) Hôa-cdn bô'-tuyon.c. Hoà-hoàn, du'crng-khi th^ch. c. Amical ale a:l/. Tliiù't-tmlij iLi^t-nghïaj Loi tiah, cô nixcra-ngbïa. AjiiçAWibntJ adv. Gàoh tUéfirn^bïa. . . ' Digitized by Google AMÔ 11 Aiiicï f m. Kh&n tbî (tbAy e& (ehinh t^) m$c vô tnr<>c Mi rSi mài m Se Ao IS). Ajodou «in« dé mà hô dô gié (ào quâti tràng). AvmoNNER V a. H6 (cho trâng). AMmomaouB s /• Ncri làm b$t hd. AMiDON^ua s m. Ké làm hay-là ban hùi hd. AmnaE V a. Làm cho ining. Amimcisskment s m. Sir làm cho ra mông« J^MOLàMé tm. (Quan Idrn cai hinh thAy) B^thtfng thùy-sir. — Chirirng-thùy dô-thông* Vice-amiral — Thùy-sir dé-djtc* Contre- amiral. Th&y-sur. Amirale s /. Bà dMhtfn^ thAy-su-« Ahouots ê f. BO ou ty âô-thâug thAy-sir d& lo vi^ bô và vi^ binh-tfi&y. Amission s /. Sir mâît. Amni « /• Ngbîa ân-ii. Lier d' — , K^t nghîa\ làm (két) ban. Failea-fttoi T-* de . • . hAy làm d^i mà . • • » Présentes mes amùiés à • • « hây n6i • . . . tôi . gin lài thàm. AnmnAQim « /. Cang-sa.e. (nird'c tiéu qui). Amnistie s /• Ân-xà. Akcisthb a. Bai xà; tha tôi. AMfîrr^ a. (affermer) Cho mirdm ruOag-dr. Ra it hcrn. ' AwogmsnwiT jçi* SvrlKHy (raitb(m)é. AtfOKUft V a».Làm eko ra m4m, (tUn). — la cire, Urn eh» sip ra mim. — ^le cœur intraitable Idm cAo lài^g, c|jrpg-i^i^ ra mim-mai, S' — V pr. Ra mém; ra ytfu* Amolusskhot 5 771. Sir làm cho ra mém. Akoncblbr V a/Chit ââng, chdng dtfng. Sacs amoncelés^ bao-bi chât dô'nq^. Amoi^ckllkmemt % m. Sy: chit dfing. Aaour 5in. (Ph(alên ngudn) -Thif orng lira ngon (nguôn) sông.
  17. Amobgs 'vào tifWëfta* être une — pour . . . làm môu AnoacBB n) a. Moc môi. — rù-quén, «âm^d&».i gtn hôt n6, oti hbt ttiiiCfe ngôi. —un hameçon, môc mâi \6 lirô'i câu. •««om fusil, d 02< bô /At^i? ngdi\ gâa h^t-i^. Akortir o a. Làm cho b yén ou yêu-méfn. Pour r — de Dieu, vi iàng kinli-min £hàa« u kju, jd by Google i — filial, làng con i/itro'ng d^ mç. — coijjugal, 49f^_ fhn phu; ngAta vq ihéng, — ïédproque hay-là motneli sw ihfir^g-yiu nhau. Répondre à!!' , Ihwmg trâ, thtttmgX^. Faire P — à une fille, ve k\ { chpc.gheo g4i), L' — du pj^ochain, sw thirçrng^yéu ng\j;ifu LeUre d'—* ihcr.lra»^4i« ' Ptelerd' — , nôi irujên Aaa-iink. — des lettres, 5zr A/z/w chû'-nghia. — 4êlAp&iri6» làng min qaé-hvtfmg. Amnucm ( s* ) v. pr, Mô; phài lôhgr, S' — d'une ÎQmme phài làng môt ngiroridâm-bàf ÀMboBim f /l thurcmg qua buM ( qua dkrârng, xâp-thl, khôngbén). ÀMOcmiux EusE ai)ljr /. Hay thu-cmg. Hoa-tinh — Ké fhircmg ( yéu, wAn ); k* phài lông. ¥emMrmnmtreuse, àrm-hh do-tlnh. — d'une femme» ké phài làng dta-bà». Aaoïm-mem tm. ( Sur- yêu riông minh ) Sir kiôu- ng^o; dxéfi iri ki, tf^M fl^nh, (T.u-tf chi 4àai c% ) AmmuiiM^f. Dâri-dfti4««Ro. AmiBOLOGiE sf, ( Sijr c&t-nghïa ra hai ph£a dttoe» li o&a ndi kktoi Wl* ) Sir cd hai ngh!. AaramoLOGiQUE adj\ Cô hai nghïa; không rô. oracle — » Icri atfm ctf Aqi ng/ua ûu û ( không AamoftOGiQCEiisiit aA« Céeh không rô c6 bai bai ngbia. Digitiztxi by Google n AMU trfrn hay-là thu&n o6zày xfty e

    bài phâ. Amplifier va, Tiéu-T8 ra; làm phû. Ampouls «/• Cài ve nhd — mi^t ghé ngdra» Ampoulé ée adj, Phong lôn, ciranglén. Amputation t/. Sv c&t; sir eh^t di« faire V — d'une jainbey câi 6ng cborn Amputer va. Cât, chât di. Amulette sf. Bùa ( deo cA, deo tay, d mà trfir yêu-ma, thutfc dôc v. v. ) Amusant ante adj. Vui. ( hay làm cho vu! )• Amusement sm. Sijr làm ebo vui — sijr ch)e avec des livres, vui-cho'i cùn-dèn idu Digitized by Google ANA 78 Aailsette 5 /. Sir \iii-chcri. AxcsEum 5 m. Kè chcri cho vui — kè phinh-g^t. Aktgdale /. Cây hô-dào, niônh-dào; hanh-nhcrn, — H6ii hai bèn céi hong; bdu-long bach c. A5 < N&m, ( ni-ên c. ) — tuôi. Le jour de V —, nghy ^^^i Nouvel — , pâm mdri. Le premier de 1' — , ngi^y mong mut iel. Un — et demi, mût nâm rirdi. Tons les am mSi nSm. Bon — mal — \ nàm trft nàrn xâ'u, nàm dirgrc ndffii mift ( kùr nhau ) bd di châ Içi • é • • Âgé de six tfn.«, nèn sAn tM AHABAPTiSTES 5 m /)/. Phc ké day di con-m't t-ri tuAi khôn hfty rdra tOi, hay-là dura râratOi khi cèn nhô thi défn tuôi khôn phâi rfra lai. Anàcmnkn m« Àn-to; thiy tu rimg; &b*s!, d^M* e. Vivre en — , &n-tn; b tîch-mac vâng-vè.. A^CHRO.iSMK S m. Sir thuât truyOn sài nâm ( không trung muc-Ié; Sài nièn-canh iné4h&* A5ALECTES 5m pl, Sàcb rM-càesich khâc. Sdch don sàch u'd'c. kmjmf. 8 f. Sir giSng, ( tu*cmg-ttra ) La langue italienne a beaucoup d' — avec la langue latine, tiâig Italia iâng Hëng Latinh nhiéuMm. : A\AL06iQCfi adj Gitfog; turcrng-tçr obau b^p nhau; wSmg nhau. 76 ANE AjuiiTttt /• { phtn ra tir phia mà xçm^xét eho kl. ) — Sir giach 1^ ra cho rô-ràng. V a. C4ch r^» gi^çb ra. Diu-giài. — ; xée Gircmg Ifki. AiunAs f m. C&y thonn, bui thcrm— Trài ( ) thcrm. Akaichii 5 f. N^i loan, qutfe lof». ▲luacHiQUi adj. Lo^n. ( KhOng vua cai*-tr| ) AlfAicwm f m. Ké rnada loan không ai cai*tri« AiUTBiiUTisBE va. Diirt phép tbông-cOng -«r.L<>4 ra^ M ra khAi Hôi -tbiiih. À!UTaàiis «m. 4urt phép tbOng cdng. Akatovr 5 /. Phép mA (cit, xè) mlnK cou ngirAri con thû ra mà nghiôm mà coi. Bài lu^ vd tbto^ki ngirài v^. Phép ,iuA-é» Awftnft nmpt. On; bà; tA-liên c. Tîèn^rnhicrn c Amghi s/.CÀi lirùi kèa. — Cài bOc u. gîA. Ancbois f m. T6n ihur ci biin nb4 kit binh nbir càccrm Ahcodi nm adj. x«m; Inrd — ? çû cijoi — temps, dori xtra, Anekmies .àmi^ tittb cd ng|U .«irciu Il est plus — que moi né trmfe bcm tôi Imiter les — 5 , bât-chirdc (uoi theo } h^wài d&i xwa ( trw&c ) . Les 9 cPIsra^U ki Utn {cà ) trong dfln Israel* ; Ancienne Grèce, nirdc Grèce {di-i ) xwa ou thud' trwéc. ...... é I ~ e coutume, tbôi cû tac xwa^ I — Testament, Stfm-truyén cû. I i Digitized by Google ANC It — Gottvefneoie&t, Cipt trào; trào trwh^ — maire, zft ewu. JbasN.NEii£:(T adv. Xira, thu^ xira» khi ( âài) trirdrc. kKSVsmi $ f. Sir zira, sir cû; f ir Ifta. Avancement par — , Sur lôa cûirc bâri làu hCEAGE 5 m. B^n, ch5 dâu; ch5 neo.

    droit d' — y tbuâ bén dàu\ tién àén. ^peisi sOr pour les nâseeâux, (bCHbtf

    < tàu. Ancas $ /• Cài neo; mô neo. —de saluii \ ~de misérieorde, t \r U grosse, grandi-, Ïêl maîtresse — » Y Être à r— , tuo l^ âàu I^, Jeter .) ' )^ ) Lever 1— , >I n«o. L — 1 A 1 neo càr. y est dérangée ; ' L' — ne veut pas niordre, né không ân n€0, ou 1100 không ftn« AncsBA V n. Neo laî; bA (x&n, xutfng, gieo) neo. AxiK^tmK s /• Dâi beo. Dkiùmnmn t-x 0 fà AXF k»g $ in. Coq lira. — Ngirài dai ( hèn, d((t-nàt, u-mè) • — bâté, Itra btc bành. Monter sur un — , ctfi Kta. Dos d' — , giàp nirdc En dos d' — , khuni, kliuin mu-rùa. C'est un — , no Jai [dôt hèn-ha) nhir con lira* AniANTm v a. (Làm obo ra bif-kbông) Phà dt, ti^ (triêt) di. • — une race, iièi doog di. — un peuple, phâ-ian dftn môt H^x&cmâtâikéi Le temps en a anéanti le souvenir, làu dcri làm chômât {biét) tich di. S'- V. pr. Mâ'i di; tiêu di^ fan di» hur-nàti ra« không". Rester connue anéanti. Sihig-sô'i. Toutes les choses s'anéantissent^ moi svr déu trâ ra không ou hic-nât-di. ÀN£AiNTiss£M£ST S m, Si^ hùy di; sg: làni cho naât biôtdi. Anecdote s f, Truy^n ou chuy»}n riènpr ou tir (l't ai biéft,) vichu*adem vào sàch-vir). ïich (nç-kia), Ànék s f. Hôt chuyén lîjra cb^« Anémie /. Renh hir huy^t. Anémique arlj, Bôi b^nh bir-huyét mà ra. Àneris s f. Sir d^i-d^ty sijr u-mê, sir dtfi-nat. Ânesse s /. Con ICra cdî. Anévrisme $m, (Giân mach màu ra) benh. AnFRACTUEVX cusc adj. Co khuc c6 din; quanh-quo (co;) — quanh-queo. ' Chemin — , dirùrug quan/u A>*FRACTT0SîTK S Str qnauh-queo; sir y iô-gîàni. kju,^ jd by Google Am lé —s des rives, Vinh, khûc sông;bâi, gành so-lct Ax6c s m. (Su'.)Thién-th£n;sijrthdn. —gardien hay là ttitélaire, thiin^tkân gifr nûnh. Beau comme im — , i6i nhir thiên-thân (nbvT tièn — nhir thân-tién.) Mémoire d'-— tri hay nhd làm. Rire aux anges (oMàï \ài thiôn-thdn)= CirO'i thdm méi minh, AîfttÉLiQUE, S f. Kfanrcmg-hoat; dôc-hoat-thAo. ÂJifi£LiQU£ adj. Yé tbién-thân. Yerto — , nhom-ddrc tron-ldnh. {=zcd, l&n). Salutation — , kinh kinh-mâng. . . AsGFxrs 5 Kinh nhirt-môt: Angélus Dominù...U Thièn-thàn xutfng* truyén-tin cho AivcniE s f. Sir suTig hong; b()nh yéfl-bâu. ANGLAIS AI8S adj. Uông-mao (Xicb-mao) ( Anb c») Ëioffe anglaise^ vài héng-mao* Un — , môt ngirori Bdng-mao. L' — , li^fng hânQ-mao. AsiGLAm s /. Tu6ng ou diéu chu* viét kèu là Tuâhg ehti' btfng-niao. T6c xe Ion x& xutfng. Porter des anglaises^ dé toc xe Ion bô xà xuô'ng. AlNSCB f m. 66c; canh; khoé. — de l'œil, khoe con-mât. Terminé en — , nhon dâu, sâc cçnh. — d'bn mouchoir, ehio kbftn. Taillé à plusieurs — s, cât khui ra. Les quatre angles^ tu* giàc c jbCfn goc. AiiGOfSSB s f. Sir cire I6ng cifc tri; si^ sftu-ii&o khtfn-cijrc. Poire d'— , trài lê cbét. Digitized by Google Avaler des poires d*— , ( rmdi trAi lé chii ) » dàrig-cny trong \hn^\ cire long, ofc tri. Être dans 1' — , bôi-hôi sdu-aâo. Ansullai» $ f. Net bàag dalircm dacbacb hay-là khan vfin lai. Aiguilles/. Conlir(ni;eonchach. (comlOebdi^lich) • Eeoroher T — par Lu (jueue, lôt Arer» dàng duôî Rompre V au fçeaou, kéi noi dâu ffiï œà Arcrw = tmh bay, U y a — sous roche, (c6 lir(rr}^ chach nûp dirdri dd.) =: eô léo l&m-sao do, eô cbirorc cbi dé, eh không khung. Angulaire adj. Cé goe, c6 canh, c6 giac, Pierre — , di C(!!t, ( làin cbcrn làm cCtt vak i^y cho ehâe ). M cbèni g6e ( kboé ). ANfiULsux £us£ adj. Co goo CO kh6e. visage — , mat dît ( ngbiôm ). mât chû dtén» Amcroche .9 /. Sir np:àn-tr(V, • aOaire pleine d' — s, vi$c khd nbiéu bé; viéc Anikr \Lm s. 771 f, Ké dâc lùa; kè ch;ln lira. A rude àne rude — , (lira dur thàfxj //dit cho dur ) = Voi dû- ihàng nài eho lanh? Animadversion a /. Sir la-dirc, quô'-trach, sira-phat. . Animal 5 m. Conlo&i^v&t, tbù-v^t,gi(iiig«-vftt, mu6ng ehim eAm thâ, L'hoiiinie est un — raisonnable, ngu'cri-ta là cm thu CO tri biét W-ly. Les animaux^ nhfrng thiiy^vAi\ moAng cMm^ cdm-thu. Digitized by Google AM M — aquatiques, loài tkûy-tôc, ' — de basse cour, loài lue-suc. — qui volent, loài eâm ou phi-cdm c. — quadrupèdes, loi^i thù ou tàu-thù. c. Obi ranimai! cài tbàag ( coa ) u-mê\ dé daii dâ chô. AsiiUiAL ALE Oflj. ( vé thû cô giâc-h6n. ) C6 h6n, cù sdng; hay tri-giàc; ( thû-phàm. ) règne — , loai cé sw séng; hai tkû» vie — aie, sif àn-o* tlieo llnh thii, (theo xéc-thit). Aimiàtcou 1 in; Con nb6-nhô (cokinh bién-vi xaéi thây du'grc ). A.MJ4AT10N s f. ( sir làm cho sông ou cô hôn ). Sif bàng, svr sang. ÀNiMEii f a, ( làm cho song, c6 h6n ). Giue« — un indolent, giw dira biéng-nhéc. — les soldats an combat, gim lèng quân-linh cho ii6 hâng ( dan ) mk ra tran. S> —, i;. pr. lên nu'drc; n6i lôn; n6i nông, • Les esprits êanùnérenij IcMigngo'ài-taii^i xung lên. S' — au bien, ghic uhau làm lành. S' — ' dans la disenssion, nôi néng khi e&i» Le ieini s'anime, dâ mat lên, phicng lén. Les êtres animée, vât c6 aicsdug, lo^i bay sdag* animés Ton contre l'antre, ûte nhan. ' AWMOsiTK .ç/. Sir phirng-lên— Sir nông; sif gi^ln- gbét, (cây nhan. oàn nbau)» Av««— , tânj-bâttg VM*; ràtj hnng. ' Disoater avdc-«*| cài rd/ c&i Ai^n^. : Digitized by Google 82 " ANN Plaider des deux o6tés avec—, â£(i-i^i hai dànff réi làm. Par — , bcri long giân (ghét). Anis s m. Tièu-hôi; Yi* — étoilé, d-hôi* Aniser V ff. Bô d^î-hôi, tiêu-h6i vô; bô vi vào. — un gâteau, bô vi vào bành cho tho-m^ Gâteau wmiy bành cà bô vi. jkwiSETTE S f. ( Ru*çru c6 vi dai-hôi tiéu-h6i)— Ru*oru b^h-cûc; Ru"çru Ma-ni. Aunal ale adj. Nàm m^t, tùr n&m. Location— sir cho mvt&n nàm {nâm mât). Ankales 5 /. pL (Sàch kè truy^n tùr nâm) Sàch sùr; Sùr, sùr-ki c. — Truy$n« LesH^des Lé, sà'-'ki nhà L6. Versé dans les — , thông sil'-sdch, AimALiSTE 5 m. Ké chép (làm) sûr. Sdr-thân. e« Aj!IN£AU s m. Yong (nién) khoen — nhâu, cà-ra. deo tay ; khâu. — X d'un chaîne, kkoen xà-lfch. Mettre un — au groin d'un cochon, (deo {neo) tàn0 ncri mô con heo)= cho h^y; cùa vân côt cdo. — -pastoral, nhà,n giàm-muc (Birc cha). Porter un — , deo nkànichiénrchiên, cà-rà khâu.) — ^nuptial, nhàn hôn-ph(fi otiphép giao« Anniêe s /. Y An. Nam. Bonne — , n^dang mùa. Mauvaise — , nam mât mùa (hung-nién c.) Souhaiter la bonne — , mâng tuâi. D'une — à l'autre, nom ndy qua nàm kia» nôi |r6n Tn^t nom- ch hugnêm nây tb) nàm kbàci Digitized by Google ÀNN • D'— en — , tùi nâmUic nàm, . . — prochaine, sang nâm. —passée, 7iàm Dgoaî. — précédente, nàm irurdre. — bissextile, nàm nhu&n. Aa2«£X£ K 5 /*. Cai thêm (phiji) vô, — d'un b&limeni eàài ffifi, mdi-kUu nhà» Ecole — , tnràmg phu. . . Aunsxee V a. Ish^p vô» Sàp-ûhÂp c; thém t5. . . — Bk]ih4hii$ii à la basse Codiinchine, sâp-nhâp tlnh Binh-lhiiân vé (vdi) dât Nam-kK Las trois provinces de l'ouest ont été annexées àSaïgon depuis 1867. Ba tinh j^alây (dirdi) â& sdp-nhâp vé Gia-dinh là tir nam 1867. • AittKU02i S /• Sijr sap-nh^p. AranmATiON s /. (Sir làm cho ra không) Sijç làm hir (liôu) di mât. AHKimLEa va.lÂm cho m&\ (tiêu^ti^t) di— Hùy di; phi di, btft di. — un acie, bat Icr-thi di, pJû t(V dû — on testament, bô, bài (không cur) tà trtfi ou tor hûc-ngôn. A^^sivEESAiRE adj. s. Giap nam. Lë môi nàm mdi ftn (làm). y — d'un enfant, ngày giàp iâi44i ( =:luAi-tôij chàu-tué c.) Fêter V — dHrne naissance, ftn ngày smh^nlwi* V — du roi> 18 vm-tko » y— d'un mort, ngàj cliôt gidp nàm. Ng^y 14î ki-nhât c» A550j|a s /. rao, UWi bAo, rao, . Digitized by Gopgle è4 ANN —dans un journal, l&i rao iroûg nhijrMrlnh. Ahsioncir V a. Bern tin; bào tin ( nôi cho hay, cho biéft ); bào; rao { cao - rao ) , rao - truyéa ( giing, gi&ag day ) — chi ra. — une nouvelle, âem tin, nôi iin. Il m' annonce le mariage de sa flUCi nô nôi cho i6i hay né g& eon né lày chén;. — les fêtes, rao lich. ~ une pièce, giâo dâu layeiliie du Messie, nôitOniri Châa Cvra thé sé Aên. — rÉvangile, rao-iruyén d^o thành' yiàng dao» — la guerre, bào gif c« — quelqu^ln, trinA ehù hay c6 ngu'dî nào idî. L'éclair annonce Torage, ch<ïp chi dàu dùng mu'a. La crainte annonce un cœuir fiaible^ si^ sçr chi ddu non 16ng. Anwonuation sf, L5 iruyén-tin. ( Lë thièn-tbâa truyén tin cho ràt tbénh Bijro-Chûa-Bà. ) ANNOTATtOB m. Kë châ-giài. Amnotation sJ. Sgrcbù-giii-lài, cbù-gi^i; cbÀucon. Aî Lich, lich thvômg nftm. . Annuel elle adj, Hàng nàm, tbiràng nàm; tir nûm, n&m m$t« Revenu—, 1^ màimôi nâm { hàny nom )• Plantes — fo, cây sÔng nàm mut, h»ifvmxikm adv. Mii nftm; thu'orng n&m; quanh u&m f^ptmt if* (Syrtiitirnfoi )• Tiéii§(ipntair(8i|r Digitized by Go tràlûn linôt nfttn mM ft. ) Par — s, trâ lûn, g dp txt nàm, ÂmeLABLK adj. Bàt ( phi ) di dirçre. ÀiGfULAiRE adj. { Cé hinh trèn nhtr eéi TÔBg )• Té nhân, cà-rd, khâu. Ikiîgl — f ugoa (tay) àp ùt oungùn ULyde^nkdn* A.NNULATiOK 5/. SirMt, strphidi. Ajciuue va. di, b&t di. — » une loi, Mfi hiftt dû — un jugement, phd àn; bac àn. ( bô di khOng eur nira }• AumuE « a. ( L&m cho sang-trong ) PHong-tâng; ban hrùc tang. Le roi vient d' — cette famille, vua moi phong tang cho nhà A!ioiiu&S£ME? plua bâc ). Nam. Pôle — , Nam-ciTc. Ant£C£D£Mment adv. Truâc, khi trirc/c, liôi triro-c. A^iTfeéDBNT TE od/. Tvvc&Cy It imôe. s. Tiéfng à imâcm Faits — s, vive ( khi ) triru-c dâ qua.
  18. m. Avoir de mauvais — s, c6 viec xÂu/nr£rr;

    c6 àn ou tiéfng k/ù inr&c xtfu. Antéchrist 5 m. (nghich Chùa Cliristo) Oui-vircng. Antédiluvien enne adj. Triràc lut h6ng-thày. Patriarche —, thành tA-tôug hâitrw&c^t hdng- ihùy. Antenne s f. Cây truc buôm — V6i, ràu con ong con bu'o'm. Antéoccxjpation 5/. (sirlotru'6c).Sirdè trir<>c,diéu ngu-ori-ta câu-két mà tày di, mà don lë di, - Antépénultième adj. Trirdrc câi kéî sau pflt. Antérieur eure adj. Trirorc. ma naissance est — e à la sienne, ngày sanli tôi irwéc ngày sanh 116. partie e de la maison — phia d&ng Irwéç cài nhà. Antérieurement fl'rft». TnrcrCé — à cette date, irw&c cai ngày ây« ANtÉRiORiTi S /• Sif tnrdre hem,

    nthère 5 /. CiU bao nhuy bông. Digitized by Go ANT. W Artbologie s /. ( sif kén bûng-hoa ). Sâch thcr gôp. 1 AmnoFOFBAGS adj s. Ké &a thit ngtrèi. ÂNTicoAMBBE S f, { tviT&c phông ) Phong, naiy chi chyrc — Tién-dàng; khàch-diràng... c ÀHncHoiiEiQUB adj. Tri mtrùrchûrng dich (bênh dich-khi. ) ÀSTiCHESTiEK enne adj. Mghich cùng phép d^o (Gia- tô) »&c) Ghâa Giê-giu. Akticipation s /. Sir lây trirdc dij six choau triract par — choan trircrc di. AiTiCiPSR V an. { My im&c di ) Lâiy trii^c di. — un payement, (râ trit&c ki. — d' un jour, lam trw&c di h&i m$t iigày« — sur . . . Idn. — sur le terrain . . . Idn dât. — sur ce qu'on va dire, néi h&t di. — sur ses revenus, àn trvdrc cài phân lori nûnh dît Veillasse anticipée già hâp^ già s&m, Amicoi^STiTUTiONNEL elieote s m, TiiuCic giài ( trùr, dâ, khu: ) dôc. Le travail est un — contre Pénnui, vi$c làm nd là ihuCk giài phién. AKTnuwK sf. Càu dôi xirô-ng (— sllircrt) (câuhàt rao trvdrc và sau h&t bài ca-v)nh). A:iTifiÉvRiL E adj. Hay trûp(tri) chirngrét (uong" Digitized by Google 88 ÀKT ÀNTiGOiŒ S f. Biîra con g'éî dAc ké già mi-quirig' (lên con gai ôngŒdipe c 3 hiijfu, cha mà-quang' bi dày, iinh nguyôn di theo mà dâe eha.) Antipape $ m Gi&o-tông soin (tidin) vi; gido4ioàiig* giâ. Antipathie s /. Sir tg:-nhiônkhông ira-h^ (khôag- . biâi vi C(jr. b«.o)« Avoir del' — pour qn, r^A^/không irangirorinào. AflTiPATUiQUK Nghich, kbac, xung-khâc, . Humeurs — iinh M^éc nbau, nghjch ahau« Mon humeur est — avec lavôire» iinh Uânfihfoh vô'i tinii an h. Cela est — à mon caraoièrei cùX không hap vdi tdnh-khi tûi. Antiphonaire 5 m. S&ch vinh-dui. (Sûch hdt 19 Hui- tbénb). Antiphrase « /• Tiéfng n6i l&y, (iày hu làm tbi^t, Itfy thiêt làm hu*). Antipode sm.YJt 'is phia bén kia irai ùâi dâi ngay« giao chcrn lai vdi ta. Trài, ngh)ch» Votre raisonnement est V — du bon sens, Ly anb nôi là dieu /m^(/<7;V/) letbu'(>ngthièn-ba. Antiquaire « m. Ré tbao-btôt nhûng dâ (cùa) ^ira* Antique ctdj. Xva (ci c.) Vase — , binh mta. Simplicité — , sir thièt-thà d&ixica {d&i (nràc). Copier 1' — ,bât-cbu:drc tbeo {d&i)x\ra, TùngcJ c« 8 f. Une belle — , ââxwa kuéo (tât). ANTiQurrÉ 8 f. S«r xu*a; sir lâu dm. de toulc — , xwa là'i lâm; d&i tbirçrng c la. yiu^uu uy Google Faire des— s> làm fiai. AxnraéTiQUK adj. Ngbich, ch&ag\ A&iy dtfi-d&p* Amivermineux euse adj, S. Hp-y sàt-tr(ing. — tbuCfc A11T090XASB s f. Pbép dhng tàëng chi chii-c-tirdc mà ci.l tôn riôn^ngircri, n^ir noi 0a[ng-Ciru- Thé (Le Sauf^ear) mà cbi ièn 0urc Chua Giè- Anto.nymk 5 nî. Tiè'ng d3i nhau, cliô'ng (nghich) nhau, nbir /ti/A vdi tôt vgria;^a.v,v, à^TBK « m. Hang. A-\uiT&B (S'), v.pr. Lïé\i nùnh phâi let dircrng ban dôm. A21CS s m. LSdft, 15 khtt, 15 trôn.— :6iapç môn, bail n]ôn. c. kskuiiÈ s f. Sv lo-lâng, ày-này, bâi-béi. A^xiEUSEUXENT adti. Càch ây-nây, lo-sor. ksixsxx ELiiE adj Uay lo-sor, ày-này, bâi-hôi. AoàT r m. Tén kèn thâng tim D&m fày. Mois d' — , tbâng tâm. Faire 1'—, g$t-hdi (tbang tàm.) La mi-août, néraihéngUni, r&m thdng tém. Apaisement $ m. Si^ l«\ui cho êm, cbo DguOi| cho bijrt di. Apaiser va, Làm cho ém ( diu, ngdt, bdt, iigu6i*«) dep yen ( an ). ' — uoe sédition, dep an loan*. — la doulenr, làro cho d? m h&i dàu. — un enfant qui pleure, dô con-aît kbéc nin. la colère, làm cho ngu bâo dft dju^ ( ianh ) di« Vent apaiséy gio làng. Troubles apaisés j loan dft dep yén. La colère apaisée^ congiân dft ngudi. ApaxNage s;w, Phdii àu vua cho cac ông lioàng cou thilr vua. — theo, %\f sinh ra bM, su* deo-theo. Donner une province en — , cât (câp) cho m6t tinh phân an, ( lôc dàn-xâ. ) L'erreur est V — de rhomme, sijr lAm-15i iàtr thxc&ng ngu'ori-ta hay cd» Les infirmités sont P — delà nature humaine, tât-nguyén binh-hoçin là céi né deo-iheo tmh loài ngvàî-ta phâi eé. Apanager va. Cho phdn-ân. APAifAGiSTE sm. Ké du'çrc phân-an* Apathie s/. Sir ngo-ngurng, sir \ô tâm. Apathique adj. Ngcr-ngiSrng, lor-lào, vô tàm. A PERCEVABLE âf^y. C6 h1 ngo-thâ'y (hrçrc. Apkecevoir va, Xgô-thây; chçrt thây; trông-tbiy. — de loin, trông-thdy za>xa; thdy vpt\ Dès que je Pai aperçu vira khi tôi ngé-thây no.

    S' — v.pr, Th^ïy, ngô-thây; hay, biéft. Sans s' — , l^t-'bàti lui-hui; kh6ng hay. Cette lie s* aperçoit du rivage, cii cù4ao này tf trong bo ngo-lhâ'y, U aperçoit du piège, (né théy b&y rdi ) = nd biét mva rdi. 11 sUiperçut enfin qu' on le trompait, nô moi hay là ngu'ori-ta gçt no. Apbbçu sm. Sir m*i ngé-thtfy. — CAicvcmg ( séch ); cdi tom Içi, rut lai,. Digitized by Go ka premier — , vira ngo^hétjf; mdi nffd-ihéfy môt cdi...É Un — des naatières, cicaiig sach xoc lai. AnniinF ivb. adj s. (Hay màra^ khai ra ) Hay giijic dôi; hay khaî vi. Remède — , thudc khni ( m& ) cho thông. Prendre un — , utfng dé khai vi, ( giuc dôi mà âncmn). ABETISSEMENT sm» Su* bu t ( clio nlià j. XpmssER va. Làm cho nh&. A pui PB£S, loc, adv» Gàn-gdn; ixùc chirng, chimg; dàu chùng ÀMiO.MK s/'. (Khong cô tieng ) sif tdt titfng ( tliât thanh c. , a than h c. ) k^Bomiasm. Lài vân-t&t mà y-tir sâu ( l$-ngôn c. ) ÂPiTOTERat?. Làm cho thircrng-hai, ( Ihircmg-xôt ). S' — sur le sort de qn, ihurarng-hai c4i vân ngirori nào. Aplanir va. Làm cho bànc: miit — Ban-I)àiig.

    les difficultés^ lùm cho sijr klio ra dè. — le ehemin, ban àuràng cho bâng. Terrain applani^ àHi dâ ban cho bàng, Aplakissement â m. SijT làm cho bàng-thâng, Aplato V «• Làm cho giep ( xep, nhep ) xuCfng. S* — t* pr, giep di ( xop, xep ). La terre est aplatia aux deux extrémités, dàt hai dâu giep. La tumeur s'aplatit^ mut xpp mu. balle aplatie en tombant, dan té xuOîng xiô giep di. Ah ATwmwrr 5 Sg* làm oho giep, — sir giep» ArioHB i m, Oîly dong — tbâng, ngay; dirng thing. perdre son — , xiéu di. Ce mur tient bien son —, cii v4cb ndy né âilmg thàng [nf/ay). Prendre V — d'une muraille, dông dây m4 C

    Auteur —, tén kè làm séch không cô cMc. Histoire — , truyôn mâp-mâr không-cô g3c* Nouvelle — , tin không-c6 châc. Amis s /• Nori m&t-tr&ng b xa dit hom h£t. — rtft, tôt; cire phim; cao-xamù-mù, t(-mù, voi-voi. être à r — de sa gloire, vinh-vang dà tàt phdm. Apologétique adj. Binh, chû'a. discours —, bài, lài ekita* âiên trAn. e. bién VS o. Apologie s /. Lcri dura, binh (minhhay-làkékhâc). — Biéu-trân c. Sir chôi lây minh» Faire V — de on. binh ngvtiti nào. Faire son cnita minh; eMi liy n&Ar Apologiste s m, Kë binh, ké ch(ira« Apologue s m. €huy$n bày-biéfn ra mà dçy Id phii* Cluivt^n nôi ti.

    . • Apophtegme f m. PhiroTig-ngôn, tuc-ngir; hVi khôu- ngoan, cao-kl sâu^nhiôm. Un thành-hiân. Apoplectiqui adj. Thu$e vé chihig âàm«h6a, (phong, Utft méu}.. uiyiiized by Google APO 9S ApopiKxrc s /. Bènh ir huyôt (uât màu); dàm-^iiac. phong, chùng phong attaqué d* —, mâc phong
    trûng phong, mort d' —, mâc phong mà chê't. AfosTAsn « f. Sijr bô o, sç chdi o; phàn chinh qui tà c. AposTASisa t; n. Bà d^o; chtii d^o. Apostat s m. Kè'b6 dao. Apostèxs hag-là Apostumk s m. Mut, mtjit dôe« Se fonner en — , fhành mut âde. Il faut que V — crève, mut phài làm (ra) mi$ng di = viôc nây phâi làm cho ra . . . Apoma f> A. Mt mà rloh ( mà hôr. ) —des soldats pour une embuscade, dat binh phuc. —un assassin, dat ngu'ài rinh mà ^ét. — de flBUiz témoims, dwng churng- dffi. AponuLE s f. Chir viél ganh vô lé^hay-là sau tha- ttr mà g^i-gâm. . . Mettre une — à une lettre, mêt ganh vào thor. Apostiller V a. Viéft g:anh vô. — un placet, ganh vô dom mà gdi-gâm. — ^on livre, ganh sàch. ApomiAT f m. Chû-c tông-dd. Apostoliqis adj. Thu^c vé tbénh Ttag-dd. Doctrine — , Bao eâe thdnh Tïlfi^^^giAng-truyén; dao (chinh) chânh. Zèle—, long s<(t-sâng nhur câc thdnh Tàng-dâ. Bref—, târ Tàarihdnh. Missionnaire-—, thây giang dao Toa-thanh sai; Vicaire—, Giàm-miJic thay m|lt Bù-cJ giào-tông, Dictionnaire r-A . . 7 eoUsdc dia-ph^n itong mràc ngoai-dao« AiH)STR0PH2 5 /. Sir trô mh néi ngay vdi ngiro*i c<î mat vâng m$i cûng vây, vdi vât vô linh-'lut diràng nhir cô mSt d6 vây. — Cài A&n n^éo dat cho h'iél da h&l dur Am-vAn di nliir 1' , d' • Apostropher t; a. Trà luà noi mà trdch ngirài nào« Bftt défu ngaéo'» Apothéose 5/. Sir phong* thdn, phong thdnh. Faire V — de qn, phong thdn cho ngiràî nào— • tànff'khen ngirôri nào (|ua. Apothicaire s m. Ké chtf iliutfc; ké bdii thutfc uô'ng*. Boutique — , tiOm ban «hudc. ApoimAiBKBiB 5 /• Ti^m thudc. Apôtre s m. Tôiig-dô. Douze — tf, mu'cri hai thdnh Tàng-dâ. AppabaItre t) n. Hién ra; hiôn Idnh ra. — à. . . hién ra cùng. . . . Dieu apparût k Moïse, Diire Cbùa li^inhiinra eùng dng fhành Moi-sen. Apparat 5/??. Sir sâni-sira (sira-soan) don-dep, (cho lich, cho ughiém.) Avec — , oai-nghi, trong-ihé, ' Un lit d' — , giirùiig dé chicng chcfi, (coi cho tôt.) Apparaux s m pL Dô-cuôç dvcâi tau (nhu* neoçci buAm-Iac, chàng-cAt v.v.) Appareil 5 Sirdou-dop;nglii-liô'l; — Jlày; dô-lé/ cuOc-tiôc — Bà rit, thuitc d|lt. — de guerre, ââ-lé sâm dành giac; bhih-khf. c. — de funérailles, Swdon dam ma; do àm-công. — de cliasse, do sâm di san-I);in. Faire de grands — 5, drm-drp sâm-sà'a huug» Mettre V — à uae plaie, dai tliuoc. Digitized by GoogU Mettre pour — des toiles dV^STées, Itfy vixkg nh^n mk^âp mà àdf Un. — photographique, dâimày) lâ[y hinb {M^ chorn dungr). — digestif, ( mdy làm cho tiéu tbijre) Appab£ii«l£b V a. Bât-G$p.(cho xiTPgchodtfinhau), CheYanx bien-s, nfTiT bât-cap snSrng n^au* Voilà un beau vase* îe cherche à V — . cdi binh dep qua, tôi dang ki«m cho xû^na (du) râp. ÂppABAiixiB V «I. Don niÀlui; sâm-sdra lui gbe, tàu« Appar£Mmi:>'t adv, Diron-nhir, coi iuông nbur. Appabkmce 8 f. Bô, binh bé ngoài; ûnb-binh. En — , hê ngnài. Avoir V — de.,., cô hwh n/at.,. coi b^.l^ Qhjeis de belle —, dé eai Ult mâ. Ces metihles ont beaucoup d' — , nhûng dô n4y hào-vhéng l&m. & Pon découvre la moindre ~ de fimude... nfe

    ■ ■

    Jjdt du-çrc dâti gi gian. . . . Garder les — s, giîr phép bé nçoài. Appabi!it ente adj» T6, rô; t^l$; bày ra b< ngoJU, vérité — e, sir thât râ-ràng. vertu — e, nhon-dirc bé ngoai. AppAina V a. Bit c&p; câfp d6i« • — deux chevaux de caresse, bit càp ngira di xe» Bœufs mal appariés^ bù không xû'ng càp. Choses bien appariées j â6 zAng nhauy â4i nhau. Apparu ION s f. Sir hi^n ra. — des esprits, syr qui-thàn lùin ra. — d^une comète^ si^ sao tua ( sao chÂi ) pioc ra. faire une courte — , chicù ng mat ( ra mât^ ) çaôt Appâroie i; n. T6 ra; bày ra. n pperijpM ... râ {Àân) yi.,«« A^ABTBiRifT 8 m. Nhà fr; (di5 à cho ai ^^t/ nhà nûnh« Afpâbtbnancb 8 f. Cài thuOc vé..,. Cài nh^p v&o. • . • Ce coin est une de ma terre, khoành i& n6 \h mié'ng thuôc vi dit tôî. ArpARnafn v n. Thu^ vé; vé; là cAa«.« 6n thoa, thtfn^thuôc. li appartient aux pères de châtier leurs enfants, YÎè aùra-d^y c6n-cài là vé cba mf • Cela,* m^apparfknt cài tfy là eùa t(i.' Appas 5w pl. Môi; chirac; diêu qu^n-d\i. AppIt s m* Mtfi ( eftn cA, dành b&y ) garnir un hameçon de V — , moc m6i ( vô lir&i càu ) mettre V — à la ligne, méc mài, AppItie V a. Nhdr, (nhâp). Trao méi, dût mâi (cho AppAuvAia t; a. Làm cho nghèo ( khô ). l'interruption dirconuiierce/sjMitivrà tout un pays, sir nghet du*crng buôn-b&n làm cho cà xur ck^xràc^ra nghèo, — un sol, làm eho â&t b&t téi 'dî. S' — V. pr ra nghèo. Sang appauvri^ huyét hw, L'Etat s'appauvrit par Iqi guerre, Nu'dc ra ngkéo vigiac-giâ. ' AppÂirvRiBSEilBMT S m. S\f ra nghèo. (Nd rut bfSrtdin- . « . » . , , . • • • . Diyiiizea by Google APP sn din). App£AU s m Cdi tu-hit dé gik iiëng chim mà kêu n6« Appbl J m. Sit kêu dé(n...« — à un tribunal, sir kêu nài dê'n tùa khàc — Sy: phùc an, kéu àn. Sans — , không kiu dén dftu nfiu dcnjrc. battre 1' — , giuc trrfng thâu binh. laire — , diim mue; kéu tén, l^i. — à Pinsnrrection, giuc làm lofii. Appellant e f Kè kêu àn; ké phùc àn» AmcLtE V a. Kéu, gçi; kéu tén* Kéu là • • , gçi là* — du nom de. • • Mu bling,. • . 11 rappelle du nom de père, né kêu ngurori 4y bàng cha. Comment appeUexryovA cela? anh kiu eii nây&t càigi? Comment 5'a;>;)tf/fe-t-il?//inôlà gl?ou n6 léfigi? Oni m'appeUe là? ai AAi tôt dé? • Ceci appelle . . . cài nây goi là, -par signes, ra dàu mà ngo&t* —en jugement, A», thwa. — en témoignage; p/iân chirng, phdn buà. ~les lettres, dành vdn. — qn par son nom, kiu tin on hiù xich mé ngirori nào. Les appelés ké Chûa La ponle appeUe ses poussins, gà mii tûc con. — un iiiéciecin, rw&c tbây thuÔc* AmLBE 9 n. Kéu àn, n en appelle^ nô A^t/ cfn. J*en appeUe. , tdi khOng cb^a. , « tOi aûn kéu t6i( kh&c xét Àn lai. Appellatif ive adj. Dé ma kêu. '5. un — , myt tiôn^ hiêu-goi. Appellation s /• Sir kéu. ; — tiéng gçi; tén kêu • • — de lettres, sir friri/i tv/w. Cette — . . . cài tiétig-goi nây . . . cài tên kêu nây Appendici 5 m. B& di. c. Thêm vào sau (sàch). — Cui phu-thêm. Appentis s m. Chai. ajouter un — , chai pa. , Construire un — pour. . làm mCAcdichâiàh mà. . Appesantir v a, Làm cho ra nang bGrn = dè. «— la tête, làm cho nàng diu. Dieu a appesanti sa main sur cette nation', Chûa d& dè tay ngu-ùri trên dàn ày. Tous les maux s'appesantissent à la fois sur lui, moi sir clir tuôn cli^n môt lurçrt dè Idg né. Appesantissement s m. Si nang-né . Appétence 5 /. Str thèm. . Appi^Tsa V a. Tbèm. — la viande, thèm thit. Appétissant ante adj, Làm cho thèm, trây thèm.— Ngon. Mets — , dd ngon (tliâLy mà tbèm) Appétit s Sir thèm;Sir ngon mièng (an). Avoir — , biët thèm biô'i d6i\ an biét ngon. Exciter \ \ Réveiller; ; Avoir de T— pour. . . ham. . . . , C6 lèng mtiefn oUo d^g. • • • £t(.^eii*--de fortune, ham làm giàu. Digitized by Gopgle APP 99 Manger av ec — , an nyo7i iniéng, àn dirorc ecrm. Applaudir t> a yi. V5 tay mà m£ng (mà khen). — aux acteurs, vô tay khen con-hat; châu. On l'a applaudi de cette bonne action, ngiroi-la déu khen né viôc tôt tfy, S — de .... Khœ minh vê. . . , S' — d'avoir*. . . mâng vi dâ. . . , Applaudissement s m. Sijr vd tay. — Syr dànb, img« Donner des — s, vô tay mà khm. Recevoir des — , dirrrc khen. Applaudisssur $m. Ké vd tay. — Ké dành chiu. Applicable adj, (Khâ d (dut) vô... ); chi vé. ApniCATioM sf. ( Su* â$t vào). Avec — , céch siénç-nâng chàm-chL Mettre toute son — à.... ra site.,,, — d'un remède, si^ dùng ( dai^ dân ) thutfc. Appliquer va, ( Xâ'p vô... ) Bat, Bé vào, (tri c. ) — ime échelle au mur, bâc thang lén ( vô) vàch. — un cataplasme à la poitrine, dan ( âât ) môt mieiig thuôc-dân ncri ng-irc. — sa main sur sa bouche, dè tay lén miông. I— an aouâlet à qn« và ngirâri nào môt céi. — des couleurs à un tableau, bô ou dié/n ntrac thuiîc. —qn à la question, 6m ra mà khâo ( tin, ira). — malà propos, bây (không nhàm, trûng). — Son esprit à qq chose, f?ewtrioM/ri y vé sijrgi. — la peine, chi^u lu^t tri t$i. On peut — ce terme à beaucoup d'objets, cai tiéng nây dùng [Idy) mà nôi t' nhiéu cài dœo. — une eotuparaison à m sujet, lây [dimg ) yi iÛÛ APP dn mk nài vi, S* — v.pr. Liy cho minh — ra sûre; chïniHehl, S* — les louanges d'autrui, lày tiéng khen kè khàc mà nhdn cho minh* S» — à Fétude, chuyên hoc; chàm viêc toc. S' — à perdre un autre, lo hai ngaori. S' — àson devoir, ra^i^clàmiheobÀn-pIi^iiminh. AFraftT 5171. C&i thêm Yô cho dA stf; tién chftm. Faire P — , c/iâm thêm cho dû. n me devait 100 f. , il m'a donné 18 piastres et dix centimes d'appoint. N6 mftc tôi môt-trftm francs^ nô dira cho tôi 18 d6ng bac l^i chàm thém, mxsàï dâng centimes nûra. • AppoiiNTEMENT sm. Lôc, bSng; bSng-liirdiig, bSng* lôc. — Tién cung. Avoir quinze mille francs d' — , àn lôc m^tmnAn nr&i francs* Toucher ses — s, lanh lôc. ' Priver d' — , cât bôsig. Avoir de gros — s, ftn he to, ân iÔng Idn. Appointer va. Cho an loc. Apport sm. CAa dem vé nhà ch6ng. — Cùa dem v^ công-xi (công-ti); tién hùn. ( dt^n Apporter va. Bam ou dem < toi.,,, — des lettres, dem thof. — une nouveUe, &am tin« — du soin à.... lo cho..., — des raisons...» lày lê... dem lé.«., mà...» — - pour excuse sa mauvaise santé, % 18 mlnli dau mà kié(u« Digitized by Google — en mariage, dem cùa vé ahà ch6ng, ' — sur des bêtes de sommei ( tiAu, bà)dini — par voiture, Xe t&i\ ch& xe, — par bateau» ch& ghedSnntdi AffOSiR va. ( Bat vào ) - B6ng v4o. — le cachet, âôrig con^dâu. — le sceau, dông Ân. — une clause à un contrat, dàt diéu-l^ vâMh^ho. — scellé, niêm^ niém-phong lai. Apposition s /. Sir â$t vào. — Pbép âj|tbaitiânglên« kèu lidn nhau , tîéfng sau ctt nghia tié^ng tnrdc , nhur: Tyr-dicc roi d'Annam, AptaÉciABLE adj. Ck> lê biét sure (biét công) du*; dành gii dtfçrc* AppBtoATSim $ m. Kè dinh (dành) gid; ké hiiX xét irçng khinh. AppBiciATioii s f. Sv dành già; sy xét trpng khinh. Apprécier t; a. Bành già. — Xét công; biéft cho thât già. — le mérite, biét công. — l'arbre à ses fruits, coi trài Jxà,dodnc^^rathi nào* —à sa juste valeur, dinh chonhimciidàng nà. Appréhender v a. Bât. — Se. On Ta appréhendé au corps, ngu'di-ta dft bât u6. — la mort, $œ ch£t. — de parler, scr không dâm néi. — pour la vie, kéo chét. — que la fièvre ne revienne, sœ rét Ifichàng. Appr^uensif ive adj. Hay s(jr. jpersonne n'est aussi — quelui| khôn-c Digitized by Gopgle 102 kW sçr bàng nu. Apprendre v a. (bât Wy). Bicîft, Hièu-biét, Hoc ( cho hiéi ). — Hoc lai, cho biô't, cho hay; day. Qu'avez-vous appris de nouveau? anh c6 bîét sijr gl la hay không? J'ai appris cela de bonne part, tôi biét diéu ày châc* • — une nouvelle, biét ( nghe
    ) tin« — une langue, hec tifng. — par cœur, hoc thuoc long, 11 m'a appris la mort de sa soBur, né nôi tin cho ta hay obi né ohtft. 11 m^apprmd que... né c//o loi hay [biét) râng.... . — la grammaire aux eniaats, day con-nit Ape saeh* meo. Je vous apprendrai à vivre, tôi së day anh cho biét càch ân-àr. « Je lui apprendrai qui je suis, tôi së làm eho né toi là ai. Appbekti ie s m /. Ké dang hoc-nghé. ( d6t, ehxra. iirng. ) Ké m&i hoc, hoc-tro. — d'un fondeur, ké dang hoc nghê thor-dûc. — e d'une couturière, con-gài m&i hoc may. N'être qu'un — à la guerre; chu a tinig vièc danh giac; chtea thao nghé vô-nghô. n'est pas maître, hoc-trà không quakhAithdy. Apprentissage s m. Sir hoc nghé. être en — , dang hoc nghé^ mettre en — , cho dt hoc ughé, faire son — sous qn, hpc-nghê \ùï ngircri uào« fini? son — , ra nghé. • j Digitized by Google kpv m Afp&ât 5 m. Sir don-dep, sûra-soan (â6 kia dô no). — d'un repas, syr don {bû*a) an. — de guerre, sir«efi»- Appbêtbub s m.VLè don. Afpbivoiser V a. Làm cho bién (cho thuân, cho dan, cho qiien). — une bôte féroce, tâp con thû dur cho ra hién (thuân. • • •) —un oiseau, n?f ôi chïm cho dan. ' — le caractère diiFiciic, tâp tinukhé cho ra hién. S' — V. pr, quen, dan (mat). Approbateur 3 m. Ké u-ng- (chiu); ké khenj ké Wy làm phài. Cette conduite n'aura point d'-, ân nhur^fty se không c6 ai wng [khen\ lây làm phâi) dâu. Appeobatif IVK adj. Cbî dâiu xcng {cho^chiUykhen. ,) Signe, geste-, dàu (b$) chi urng {chiu khen). Approbation 5 /. Sir u*ng, cliiu. — phe; cijàu-phô. Avoir r— e tout le monde, du'çrc ai niy déu ttng [khm). Avec r— du peuple, dân dâng xing» Donner T-* à» • • tr/i chiu ciio. • • jihé-phuçhô.ê 404 KPV y èfiô. • • . Approchant TEa(f/'.Gân;gii(ng(tira, torjtiro'ng-tijrc.J Couleur — e de celle de Tor, màu (mùi) ou 8.âc giâng {to-) sic vàng. Le faux a q q chose — du vrai, cài già né cûngcé diéu gi^ng céi tb^t. , Apfeochant arfo.6«ii,xé.xfcli. 11 est — de midi, gân dumg hông'. Il est trois heures ou — , dùng giù tbur ba^ khtog thl cûng xi^ieh. Appeoche 5 /. SiJT gân tcri; SijT tdri g£n. — de la nuit» sijr gân i6u De difficile — , khô lai gân. Lunette d' — , kinh coi gân ou kinh hién-vr. Empêcher les^» ngàn khteg cho tâi gâà 'Appbocher V a, Bern lai gdn; dé gân; —une table du feu, dem bàn gân Idra. —des chaises d'une table, di ghë lai gân •—du but, gân mvrc ; en m &c,cp bia, gân trûng dich. —quelqu'un, dé'n {lai) gân ngu'ofi nào. . — ^les grands, tkdn (cân) vôiki lâa (sang). Les lunettes approchpnt les objets, kinh thâu {jîem) dô miidi coi lai aqn. Approchât v.n. j • . ' L'heure de la mort approche hay là s'approche^ fpUt chdt gân din. AppaoFONDiK V a, (Làm cho sàu; dào cho sÂu). Xét cho âé[n('tb kju, jd by Google APP I M •>-*une cpiesfion, viéc {chuyén)ehô ra(éhù Cling cho tôt.) Gonnaissaiioe approfondie^ th6ng-thài làm {sduy caosâu) Appbofonoissshent sm, Sv làm cho sAu — sijT xét cho cùng, ( t^t )• AmwPRfATioif sf. Sv làm cho ra cAii nteg Sir chiém-doat. AfffBOPBnB va. (Làm choracAarièng). Làm (dçn) cho ra vùra, (-xirng-hap ittAë.. ) " — son appartement, don chô minb à cho sach^ fme loi aux mœurs, ra luftt ximg theo th4i-tijic« S — v,pr. chièm lây làm cùa mlnh; 14y My cbo minh; curàp, doat. S' — mi bien public, Idg cûa chung làm €ûa riény minh, S' — la gloire qu'un autre s'est acquise, ewifp lén danh-tiéttg kè khéc â& làm âxtifc. Ai»paoL VER V a, ITng, dành; lâylàmphài. — phé-phu; châu-plié. Appromei-yom sa conduite ? Né ftn- làm-v^y» anh c6 Idylàm phâi owtrw^ôwn^hay-không? approuve que. vous fiassiez, UÀ ttng cho anh làmcàiÂy. ' On approuve fort votre libéralité, ngirori-ta khen ( wng bung ) sif r^ng-ràl anh lâm. Le marché est approuvé cài ter giao quan dft phi{ckochit)v6. Le roi approuve, vua châu-phi. l Yua cho chiu. aanh )• AmovisioififEMcixT trn* Syr dijr*bi ( dijr-phông }• . Digitized by Google 106 API' Afi»ROirt8fONintR va. Dur-phông ( dur-bi ) ccrm-tién ( tiên-gao liromg-phan ). — une année, h càp ltc(rng-phan cbo binh An. Appboxiiutip vn adj. Gàn-gdn; ir*c chùng; phông- tro^c. Approximation sf. Si^ d^c ( d6 ) cbùrng gân trung; BIT ph6ng-ir*c. Approximativement adv, Gân-gân; pbông chCrng... dftucûn^.... A»m 9m. Cài chtfng (dôr); cây cWi; — nofiniTomjp- dira; c\h nhnr-cây. — d'une plante, choài câm cây. Scipion était V — de Rome. 6ngScipid là nràmg^ côt Nirdc Roma. Être sans — , cô thé. Avoir de V — , c6 thân-thé. — des malheureux, chÔ kè kh^n-kho vh&-cây. Appui-main sm, Thu'drc thçf vë dé dô" lây tay càm viét; thiràc Ait tay. Appuyer va.n. ChÔng, chdng-chôi. — Khâu, dè Nircrng, dgra. — binh, chira. — un mur par des piliers, lày c^t mà â& {châhg) vAch. — ses coudes sur une table, chông cành-chô (tay) trên bàn. — l'État ébranlé, chô'ngrdch Nvdc nghiéng-nghèo. — ce qui penche, châhg ngft déh xiêu. — un cachet, fihân con dà'u xuông. Marcher sans — le pied, di nhân^ hxràc nhe. — sur là plume, âè cây vîÉft xuâng == viÔt fo nét. ' — une maison contre un coteauj câtnhà(/{ra vôgù. — Téperon à un cheval, thûc ngyra, giuc ngva« 1 Digitized by Google APH lûï — qn J hinh ( chita ) n^àx nào* S' — sur nn Lûton, chông gây; vwcrng cây gây. y — sur le coude, dtta ninh. S' — contre une colonne, dtra {\ho) côt. S* — sur qn. {nwœrtg-dica ngu^ôi nào) = lay thé nerinVi nào. S' — sur qq chose, tin-cdy câi gi. S' — sur son innocence, rày ( ) minh vW^i. Awii adj. Nhàm. — Gât; chua-chât. Chemin — , clirrrng h-hi^nq hhô di. Humeur — , tinh (chumg) quàurrâu khé &. . — à la p'orfre, r/ât cA. Ym — , ru'oii mùi chat* — an gain, tham Wi. AFBEXKfT adv. Càcb gdt; càch chua-chdtgât-gd^m. Après adv. Sau. Venir—, tdî 5ati, Lon^emps — , sau lâu. peu ' \ . Quelque temps- | CAc» " ' Li-^firèsi sauniy (dày): Après prép, Sau rôi ou ctoan* — que. . . sau khi. . . tir khi. , . Immédiatement — Kë l&y sau. — ^la mort, mu khi chêft==: chéft rdiùù daan» — les semailles, bâc ma (gicovai) ., — ces paroles . . • • noi b£y-nhièu lori doan...* — avoir mangé . . . ân rdL ... — tout, sau li(}'t. —Noël, sau lâ Sinh-NbiiTt, ou lé Sinh-Nhvt rdi. Ilesl arrivé — oioi, nô iôi sau tôi.
  19. — coup, [roi vïèc inù'u • . )~ muon qua, m APT la mort, le médecin, cbéft rdi méi c6 ihij ihiitfe= vô-ieh. Rien n'est plus cher — la réputation, Kbông gl qui cho bâng danh-tiéfng. «« Ia peine le plaisir, ci^c rdit mdi sirdng, héê cvo ttheo... . d' — nature, nhic tir-nhiôn. d* — ce qu'il a dit, at-theo lài nô â& néi. d'— moi, iheo nhtr f iàu • • Apres-demàik hc adv. Ngày (bûra) mSi\ dê'n mtft ; m6U Demain, — , oiraprès... mai, mcf/, hay-làbfrakia. Apeès-oIner s m. hay-là Après-dlnée. s /. buAi &ii corn tru-a rii. Araks-Mmi smf. BuAi xéf, buAi chiéu; xë qua, xi chiéu, (tù tmra iài MB.)

    Apbès-souper s m, hay-là Après -soupée s BuAi ftn corm ttfi rdi (cho défn khi di ngù)« ApBiii 5 /• Sir nhâm. — de la peau, sijr iihâm da.

    -^es montagnes, si gàp^qhinh nûi-non« —d'une réprimande, sir qudr-tréch nang (xdng) lài. ' . — au gain, s\j:thnm {ham) Içri. AptI adj. C6 tài, giôi, hay. —à beaucoup de choses, gtâi nhiêu viêc. — remplir une fonction, ci! tài {giôi) mà làm Digitized by Google ARA 109 chu*c. . . • APTiTUDfi S f. Syr hay, si^ giôij tài, tàibay, tbiêii* tir c. Avoir de 1' — 1. . . , c6 thièn-tw {iài) mà. . . . Apc&EiisifT sm^ Sv* dè s6-sàch cho dicb. Apurer v a. (Làm cho rành). D6 sA-sach cho di'ch — un compte, dd si, tinh a6 {giû s6). AorABiUM $ m. Thùng dong nvrôe mtùi cé; thùQg non bo; thùng rông câ; Bé can. T. Aquatil /{«(/.(Y^ifiông durai nirûc). Loài tbùy-toc. Aquatique adj, SSng dtrdi nirào. Animaux — s, loài thuy-Uk, Oiseaux — s, ehim hay &n dit&i nur&c. Plantes — s, cA-cây & duréi furthc. Aqueduc s m. Cô'ng nirùc. (Mu'ong cho thùng nu'dc). Aqcsux idsb adj. Co nirdc; nbiéù nvcâe. Fruit — , trni 7i/ii/jn nxf&c. Tumeur — se, mi^t c6 nw&c^ Aoinun adj. Quftm, queo nhu* mô phung-hoàngr. Nez — , inûi queo ou (juam nhir mo ehim, (déu ô.) Aqulo:i 171. ûio Me (gi6 l)âc ); gio soc. AiAii adj, fi. Thn(>c vi xit* Arabia. Ng-irdri Arabe. — Ilà-tit;n, hung-dir, bay cho vay an lui nhir ngurôri Arabe. Chifiires — s, stf Arabe (chu* vi^tstf dôm ta dùng bày-gicr). Ababesqi e sf. HÔI-vâo, dàng lèo cbam theo kiéu Arabe. AiiABiQn adj, RM %{r Arabia. Gomme arabique, mû dào. Dictionnaire f-a 8 Digitized by Google ilO ARB Arxble adj Cay dirorc. Terre — , dàt cày dwfrc. AlUCHiDB sf. BAu phông, (lac T. = l^hoft e« } Huile d' — s, dâw phônq {phung), ARAIGNÉE sf. Coa Bhén*nh^n. (TrHbii c.) Toile d' — , vdng nhèn. Pattes* I tay,ch(rndài ( nhirchcmcon nMn). Abatoire adj, Yé cày-câLy ( ruông'-nirorng ). Instruments — s, dô làm ru&iig ou cày mông (nhir cAi cdy. tr^c....)* Arbalète sf. Cai nâ. ( cunp ). Arbaletbier sm. Ké Mn nà; linh càm cung. Arbitrais sm. Sir phAn-xû tir. Arbitraire adj. Tir-y ; nghinh-ngang ( ngang-tàng). Lois — s, lu$t ra tw-y minh. Pouvoir — , quyén-phép ngang-tàng iu^. Arbitrairement ndv. Cach tir-y, ngang-ngu'g'.c Abbitrals aux adj, Tu'-xù ou xir-tu*. Jugement — , An (diéu) xà'-tir (lijralAy ngvori phân-xà ). Arbitration sf. Sir dânh (tri) giâ; sir pliông'-dac

    Arbitre s m. Ké (ngirài-ta cbon mà) phAa-xir. — y riêng; tir-y c. — BAng cAm quàn. — d'un différend, kê phân-xir vi()c rây. Libre — , chù-tnca^ng c. pliép du'çrc tyr-y. — delà vie et de la mort, dângcdmqu&nmùiitt* Arborer a. Tréng, dirng lôn. — un pavillon, dtrng c(V, keo ccr lên. — Pétendard de la révolte (kéo cor làm ngbicb) =dçly loan; làm giac. Abbob£SCb»t ente adj^ Ra nbir cAy; bmb nbu* cAy. Digitized by Google ARC ABBOKictJtmE S /, Sif tràùg cày, l^p wcàn. Abboeists «m« Kéurcmgcfty. Abbousi $m. Tpài (quâ) dirorng-môi ou mai. Arbousier s m. Cây dirorng^mai 02/ môh Abbbjs s m. Cây, c4y-ctfi. (môc c, tbo c.) — fruitier, c4y An trâi. — sauvage, câi/ vxrng.

    de la croix, cdy Tbénh-pà. — généalogique, cùni tôc dô c. Gros de 1'—, gô'c cây. — À pain, cdy sa-ké. — de pressoir, e^t cA\ h6ng'( ép, dong ) dàu. ABBWSKAU5m. Oâynhô(nh;lnh dâmtirgrfcdâmléu). AlBUSTE S m. Cày lùp-xûp. ( lùn-dàn iMp ). Îindr2] """ ' 'i Bander l giurorng cung ( jiiiiy, «a). Débander ( Wtendre ) "° ' "^^g cw«y (/î«, Corde de 1' —, dây eung, (nà); lat giàng. Arc-en-ciel, cdi mô'nç c/fu vonq T. en forme d' —,\ùxùingny^l-cmig. Cragmailuyén — de triomphe, (cfra nguyfi-ng dé Um dâ'u- tich).Mi-lâu c. Abcadb $ f. Cà-a vô-vô, cura nguyôt-cung. AiCiHEfm. Sv Wn-nhiém. (vi-diêu, An-vi c.) Entrer dans les— s de la science, nhâp dieu. AacATiRE s f. My (bàng) cfra xây vô-vô ( nffuyêt- cung) kéfnhau. v o j. AiC-iOinrAXT « m. Côt j^y cam vong nçuyôt bâu vào us ARC mà chôi cho chdc. Arc-en-ciel m. Câi mCng; câi câu-vông. Abchal ( fil d' ) « m. Thép àông kéo chi. Archange s m. Thiên-thân ph4m trên. Arcries f. (Hôm, riromg). TàuôngNoë — nhipcâUi — de Noëy idu ông Noé. — dWlîance. Bdm bia-truvén Thièn-Cbâk; Pont à plusieurs — s, câu ubiéu n/iip. — du milieu, nhip giijtB,» Archéologie s /. Phép luAn'ei-licb. Arguer s m. Linh çàm cung. AfiCHBT 8 m. Cài cung ( kéo ) dorn. Archétype s m. Mîu ( = meô ), Kiéu ( cào ). Archevêchk s m. Tùa giàm-muc nh\rt b\ dia-pb^u m^t ông giàm-muc nhât. Archevêque s m. ông giàm-muc nhM. Archifripon s m. Bira gian-giâo tô ( nhâ't ). Archifou — folle adj. Bién quà cbirng; dièn bê't sirc là dièn. Archml s m. Kbâc bièn c6 nbiéu cù-lao (bèn). Archiprêtre 5 m. Thdv câ dàn anh. ft. Architects s m. ( Ké tbao ngbé cài nbà, ra kiéu pbông boa-dd nbà-cdra) Tbcr cài ; giàm-tao c. Architecture s f. Phép Mp ( cât ) nhà. Archives s / pl. Tà-thi, sà-sàcb. — Nori giû (dé) sô- bô tor-thi; nbà cài sA-sàcb. (Tàng tbc lâu. c.) Archiviste 5 ?n. Ké coi giû s6-sdcli tà-thi, vân-bàng Arçon s m. Cô't ( minb, su'om ) yên ngijra. ferme sur ses — s, cW cbât véf. P?J^« j les - s, té ngira. (tr^t yên). Arctique adj. Bàc, vé pbia bàc. Digitized by Google AAË lia pole bâc-cv^c c.. Abldéuon 5 m. Ré làm IsAi bô {ou rôn bô); ké làm bç Abmmmknt ocb. r4é€h s((t-8âng. AmDSHT-ente adj, '(Chây lèn ngoii) Nông, nông« này — Stft-sâng, Tison — , cây lira dô ou c/</y. Charbon — , than dd Soleil — , trài nâng chofhehan. Yeux — s, con-mdt dû làm {cô ng&i) = con*m&t ngô br&mrbr&m. Désif — , sir inïc-ao làm (qua). Caractère — , tùih nông-này j^cang-ctf&ng) c» — à l'étude, ham (s^t-$ànjf\ k\f hoc-hành. \ Soif — e, khit &fm. Cheval — , ngira hàng {sung minh). poil — , lông hue-hm. (hoe-boe). . Am>I!it 5 m. Ldra trài, ma-trdi. Aïa)EL'R s f. Sir nôiig, sir hàng; — long stft-sâng. la fièvre, hôi rét dang hành. soleil> nâng mftt-trâri. — d'urine, sir dâi yi6ng. Avec — , hung; sCft-sâng; héft sirc, Abdolor s m, (Binb giu'a khda dé gài dây da}« Kim kb6â/ Aju>0Isk s /. Thii* da den-den hay trôc tir Idp dé Igp nhà bay-là làm bin mà viét. Au>oisi£BK s f. M&, him dà ardoise* Abdit lE adj. Hâm; dtfc; — Kho, Montagne — e, nùi dô'c (Âdm)« TirtTail — , \îôc khé jMsm. (=100 thu'drc cbiuông)j sào, Digitized by Google 114 ARG Dix — s font un hectare^ mxxài sào vù m^t mtu tfty {hectare). Arec 5 m, Cau. (Binh-lang c.) Noix d' — y irai caw^ h^t cau AaîiNE s /. (càt-nhù) SâncÂt — BàmduavÇt — TrLrcrng- dua. AnÉQiJifiR S m. Cây cau. Ar&te s f. Xirorng cà. — Canh. Poisson qui a beaucoup d' — s, cà nhiéu xwang, Bois taillé à vive — , cây déo sàc canh. Argent «iTi.BaCy — Tién-b; tiéansùa. (Ngan c.) Mine d' — , mô bojc. . . Vf—, bâng bac. ' Blanc comme 1' — , trâng nhir iac, tràng bach^. — en lingot, bac nén; bac dinb. Ling^ot d* — , nén bqc^ dûih édw. Vif — , thùy, thùy-ngàn c. — de bon aloi, bac tC(t. (rông). — faux, bac giâ. Je n'ai pas d' — , tôi không* c6 tiên c6 bac. Faire de T — , làm ra tiên {bac). Placer de V — , cho vay bac. Prêter de V — , cho mu* a* bac, xay bac; boc bf c, bit bac« Cuillère argentée, muAng* ma-bac» La vieillesse argenté la barbe, giàuo làmcho bac rftu di. Argenterie s /". Bâbac. (ve, chén, mu&ng, nia. . bac)i ARGSiiT£La $m* Thçr ma (xuy) Lac. Ab6B!IT0I m mdj» Co màu, cé iking nbir bçc. Toix — ^ine, tiéng thanh. Son — , tiéng kôu nhir értc. Couleur — e, sâc (màU| mùi) énb ùu ngài nhur bae. F1ot8-Hi, dông Âôr, sông 4(Kr. [tràng giâ). Abgile 5 /. Bât sét. Vases d'-r-, A6 gém* Abmscx stJSB adj. Cé dtft sét • AaGOT s m. Tiiïng quân diém-dàng bày mà nôi mi bièu vdi nhan; lo§i tiéng Ud, tiéngtrdr. Aegler V a. Bât lë (ly); bât lôi. — de faux, bài ly là già. AmsciiBiiT $ m. Ly ou lé. (lu^nra màkéft) — Cbihig*, dàu chi. — Cwcmg (sâchxôc lai). Fort — , ly m^h, lë chàc. — ad homùwn bât quAt 1^; lori cAu; li ch^a hçng. Tirer--'un fait, llCy viéc mà làm churng. l'en tire un— contre lui, tôi Uy dé mà làm déu ckt né qutfy. AB6Cii£nTATi0f( sf Sif uéi ly — Pbép luâa lé. ABSUMBifTKE VU. Néi Iv ; bit lé. ABfit's sm. (Tôn biit môt iràm con-màt )• £é té ou lanh con-mtt. — Con gà sao. Yeux d' — , té cou-mât nlnr cou mât quç, Digitized by Gopgle liG ARM . Aride adj. Kh6, kUCrkhan. Terre — , cî4t khâ ( /«fe ). Lsprit — , tri ctin^ ÀBiDiTi sf. Sir khô-khan. AuisTOCHAïE sm, Ké thuôc vé (long (phAm ) saog. AaiSTOCAATUb sf. PUàin sung-giàu quyén-qui. Arithméticien enne smf.Ké lAëi phép toàa. Ngirèi thôngtoan, AmTflMKTiQUE sf. Phép toan ( tinh). Arleodin «m. Thftng-hé (màe âo may gié khée sâc nhaii het iiliir âo ca-sa thây sâi ). ARMATEua sm. Ké xuât vdu mà sàm tàu; chù iàu* Arme sm. KM-giâi (-gia, coû-vac, dao-thirorng ). Nghê vô. — oSmsive tdtUi^khi dé mi dÛoih. — défensive, khirçi&i dé nià cijr ( dcr ). — s à feu, $ùn(j-ô'ng. Être sous les — s, À linh^ di Itniu En état de porter les — Mn tuAi <2ï Rnh (tu6î Iràag-kien ). Aux arpml gi§cl gi^c! Prendre les — s, mang khi-gidi. Rendre ) uop kh i-gidi lai hàng c. hàng- les— , j Mettre bas Jd^u; chiu thua. Envenir aux— s, ) pt^i yi.ic dùîig binh. Par la voie des — s,J Carrière des — s, nghi^p Faire des — s, dunh nghê vu tap vô. Présenter Jes— s, b6ng smg. Faire passer par les — s, xdr tOi» thém^ bén di, Mmée sf. Binhj (îao binh, Digitized by Google km en bataille, bink dàn ra trân. — en marche, bmh kéè dû — navale, binh thùv. — de terre, binh bo. — dé cavalerie, 6mA ki ou - mft. — de gens ramassés de tous côtés, bmh m^. Lever une — , lâp binh* cbièu binh. Commander une — , làin tu'drngj' môff dao imhi cai bink, âSc Binh. Le front de V — , tién dao. Les ailes de V — , tà rftrc, hCtu dtrc. Tête de V — , dao di tiên phong. Queue de 1' — , dao h&u. JlBUEMENT^m. Binh-khf. — Sir sftm bihh-giàkhi-gi&i nià dànb giac — Sir don chiô'n-thuy én (tàu trân). Faire des — s, sim-sA'a dânb gi|c« Abmer va. SimHsdra binh-kM, cfaiètHtftp biiib^Ifiih, dçn-dep chiéfn-thiiyén, kiôn-tri dôn-lûy, — un vaisseau, don tàu cAién. — un fort, kUn-bf dAn Ifiy. On arme de tous côtés, dAii do sàm dành giac, —une poutre de bandes de fer, htysât bit c&ydà« — qn contre un autre, giuc ( xûi ) ngirdri nAy • lighfeh vd< ngu-ài kia, — les agirons, f/ay chèo. S* — d'une épée, mang (deo, câm) gvorm, S* — d*un bon habit contre le froid,' màe éo dày mà chiu lanh (ngu* hàn c. ) S* — de patience, dam ou Idy làag iih}n-nhi^Cf Armé dHme hmee, eâm &o« Digitized by Google 118 . ABR Àmain arm^cé kht-yidiiTong tay , (làm hung^ddr). Armet sm. Mil ( mâo ) chWn, Abmillaies âc//Co yàng. ARMiLLEg sf. pl. Bàng bât chl trén dâu côt. Armistices/. Sircliiili (giân, lioân ou hirô'n) chiéfn. (Si ngirng gi^c m(i it làu). Uda tam (dû). Armoire $ /. Tu; hôc tù« TA ào; t& sâch*... ARMOIRIES S /, pl, Dâu rièng* mot nu'dc, môt dùng, môt Iio. Armoise s f* ich-miu. Armon $ m. C&i giàn trtrdrc kep cây v6i-d se.

    Armure s /. Giàp, giap sdt, mâ-gidp. — khi-giai. Armurerie « /• Nghé làm (rèn) khi-giài. . Armurier $ m. Th^ làm (rèn) khi-giài. Aromate s m, Thudc tham; hu'ang-lioa. Aromatique adj. Therm, tborm-tho. Aromatiser v a. Chë thutfc thcrm. ITdrp hirorng-hoa. Arôme s m, Mùi thirm — Câi hu*ang (thcrm). Aronds s /• Con chim én. à qaeue d' — , hlnh duOi én\ mông duôi vtro-c, âu6i in\ con cà ira vàn. Arpent, s m. Cùng, mâu dât. Arpentage s m. Sijr (phép) do (df c) d£t. Arpenter v a. ho dît. — 9i dài burdc, sâi. — un champ, do ruong. (. Bac dién c.) Voyei comme il arpentel eoil né sài kia« Arpenteur s m. Kè do dtft. ArpEaNteuse s /. Con sâu do, Arqueruse s f. Sùng xira. Arquer t; a n. Bé cong lai. ~Cong, oam, khummu rùa ( vông nguytt.

    Uiucas - Jtm (d') Iqc. adv, Luftn-luOn (mf-man)) Digitized by Google mfti; hoài-hoài. Tmvail — , viéc khânç Ad- tay. Étudier d' — , hoc Ivôn-iuôn, ABBiCHKB V «I. NbÀ ién; rirt ou h\ri ôi. — un arbre, nhâ cây lin. — one dent, nhà rang, — les cheveux, nhâ téc. — les plumes, nhà U^ng. — Pherbe, nhà c6 — un clou, nhà ou nii dinh ra. — les étendards, giitt cor, — les racines, nhà rë. S* — les cheveux, biiri toc. S' — d'auprès de qn, //n ra khài ai. S' — une épine du pied, rut gai nai chou m. Aerachelr 5 m. Ké nhâ. — de dents A; itAd rftng. ABRAïunniiT f m. Su- sâpàt. — Sif li^u (tmh) viôc. — Sir xir-sijr, sir hué. — "JjJ;' wsàjh^âi 8*clMr*cho t6 hàng-ltfi

    Prendre des — s avec... tinh ou liéu vaû.. Faire un — , huê, tic-thuén.

    ^Sh* • ''" • P (sita-so^n) cho — des livres, $àp sàcb lai. — une affaire, iinA (liéù) viôc cho èm (xong), — sea eheveui, nhMoon t6c-tai /th-//. Je me suis arrangé avec lui, tôi d4 rfiiA vài uô xong r(ft, AaauuGM Tiénmvdn dé dôn lai (luu-t Jnlai) Digitized by Google i20 ARft Faire une — , bàt di bât. Pendant son — , hâi ou dang-khi né bi bàl. Arrêt s m. SirMirng (ngirng) lai — An dinh — Sir bât (ngu-ài); sy: tich-cùaou tich-phong gia-tài*. r — des affaires, sur ngttng viéc. — de mort, dn tfr. Faire — sur la personne de qn, bât {nà-trôc c,) ngirâri nào. Faire — sur les biens, iieh côa. Mettre aux — giam {câm)\t.. Maison d' — , nhà giam^ nbà phat. Chien d' —, chô thân {don) bit tbit. Abbêt£ s m. Lcri ngb^*dinb; phép, lu^t,.lé ra. Arrêter v a. Ngàn lai, chân lai, ngirng laij_cdm lai. — Bât — tînli, dinh châc, le débordement, n^fi nirdc ngâp. . la fuite de Tennemi, chàn gi&c kéo no cLay kbôi. — ses fBSyfigùng Im ngirng thm whja: — - le sang, câm m&n. Rien ne peut 1' —, iibùng gi6ng-g çam né iai dirorc «M horioge, cém àÂng'M Içi. — le jour, dinh (hen) ngày. — ses regards sur ehâm ngé • -«—Ka piensée, ttif — un plan, thih mwa (th^', bé, phurcrng). un marehé, €?mA già cA^. — un domestique, chdm dura it (â&y^d)
  20. ' S' — -, î?. pr, Birng l^j ngirng l^i, g' jt feire'la fuerre, chA-gugét m nhà'i^fnJ Digitized by Google AUR m < dành gi$c* Mr monttes^ arrête, A6ng-h6ià\chét{ï\6âû'nS[lat}' Abu£8 J /. pL Tién dai Ç9C« Donner des — , dut cpc. ÀBBifcn s m. Lài (tàu^ tbuyéu, gbe.) — dàng saa léi. PMseï àT —, ra »m /sft. Foc d' — , bii6m an/. Vent d' — y giô san lai gio tcri, = gié xuôi. Âuutais adv. Saii, sau lirng, dàng sàii.' — î les médisants! ù ké hav noi hànb, di chota! . — de moi, SatanI dr Sa-tông qui-dû, hây di cho khôi tao! En — , dàner saii. Tiegarder en — , ngo ngodi lai. Marcher en — , di thjSii hd. Se rètirer en — , ftit lai dàng sau. Abrikrk éc pp. adj. s. Muon, chAm- Enfant — , con-nit châm khôtu ; Payement — , no qué ki (chira trâ)."

    Fermier — d'un terme, tâ-dién côn mâc lai môt mùa (ki). Peuple — , dàn (Nirdrc) siit chûnff. XmkKÊrBkv s m. Sir AîSi (triéu) cbir-bàu laî. AMrtRE-nTiAs 5 m. Khûc trong cành tay, (Tir cành- chô vô vai). AmàBE-com àm« TOià san; bAn^dirÀng (dàng) c. Arrière-cour 5 /. SAn satr. Arriere-j^leur s f. Hoa ti A lai (ki sau). AaaiiiiE'^AinE % f. Binh â((o-doàn; dao hân. ' AmInE-aoilpr t m* Mài dd an dô u5ng no con lai trong c6« m ÀRR ArbAri-maih i m. Bé iigtDra bàn tay. AjiBliBE-PENSÉB S /• Y kïû. Sans — , không giiu (chtra, dé)gih

    t. (Néingay*

    ra hëi. KhukKg-mn-wuSf i m. Cbii trai« ( cob trai-cbiW minh). AsititiiiE-PfiTiTE-FiLLE j/. Chitgài. (congdichàt mmfa)« AMtiiaK-pomT « m. MSi kim lai; mfii d^i, âhng lé ABaiiÊRKR t; a. Bé lai sau; dé quà ki« — lin voyage, ffiân viéc di ra. — un payement, dè quâ ki trâ (nçr) S' — V pr. Sût lai sau; à lai sau; sût (Imt) doàn« ABBikBs-SAisoii S f. ( Ctttfi mua tbn } Cutfi mùai mùa mu^n Fruit de r —, trai muôn, V — de la vie, tu6i jrta
    lue già. AaadnB-TBàm $ m. Kbûe «au eiize. Bàng dft cou ihâ. AfiEivAGE 5 m. Si^ td-i. ÀBaivKR t> n. Tdi, tdri ncri (cbtfn); dé!n, xày 9Axi\ Içi* —du Tonkin, Bâc-ki foi. — au port, t&i cira. — à bon port, téi nni bluh*yèB. —aux oreilles... thâu dé'n tai... Il arrive souvent que. • • tburong bay co (xày ra),. Un malbenr iCixnwt guère sans un autre; Sif dâr hay t&i dâp; hoa vô dcrn chi c. Quoi quUl arrive... ddu... tbénào ou làmsao di nfira m&c lèng. X qui il arii)e rarement de boire, uguçri \i hay uâng. Digitized by Google ARR 12â •ux bonneim, éwçr chà-e-qu clanh-vong. — à SCS fins /iaf/-/d à son but, dwcrc uhir y. Quand la nuit arrive... Itfi iiM..., Qaaad arrive le jour... sang ra.... AlâocAMMENT (zrf(;. Gach kiêu-hàuh (kjéu-cang). Abboga»cb #/.Sv kiôu-hânh; car.Choén(chiê'm,giành)lâychomm^ S— tout le mérite delà victoire, winAh«tc6ng- tr^n lày cho minh. Abboxdib V a. Làm cbo ra trùn. — une balle, khoan dsn cho trùn. —sa propriété, iw^idtft isùsk\iV9i chù rôîig S'—v.pr. Ra tr6n. Arrondissement s m. Sif làm cho tron.— Bia-hat, dia-pbân. • t, —de Hà4ién, Hat Hà-tién. Secrétaire d'— , dién-tho* trong /lai, ConseU d'— HOi-ddng nôi Aai. Abeosagb sm.Svrhr6i. Arroser v a. Iirâi; rirù'u —un arbre, /trch'cây. — nn jardin, ttrd-i yxtàn. 124 ART tête, gi^i ddu. -HIM terre desséchée, ru'éi nveâc cho im âtU —un tombeau de ses larmes, rcri luv khdc mô. Ce fleuve arrose la ville, sông udy cA^y ngang . qua thành» . AjUiosoiK s m. Bin h tiroi. iUsBNÀL « m. aiix. Rbo sùng-4ng khl-giài; irai . thân-cor. Ar8£Kic s m. Th^h-tin. o; vi-sang c; ti-sirajiÇG* Art s m. Nghé, nghé-nghi(}p; Tài, tài-khéo. — de peindre, 7i(jhe \ ë. — devioatoire, nghé boi-kboa. — ^militaire, nghé vô, nghièp vô. — de la médecine, righê làm thuô'c; dao làiu . thutfc, phép tbuO'c. Arec, Khé), tài^ c6 êàù . Apprendre un — à un autre, day nghê cho kè kbàc. D^y ngirài hoc nghé. Apprendre un— d'un autre^ bçe nghê vdi ou cùa ké khâc. Beaux arts^ nghê giôi, (thiôn nghô c.) (nhir vë và\, cbam-trô, dom-hàt, ctft-nhà.) i4r/5 libéraux, nghê tri (nhtr chur-nghïa, vàn- chircmg, thi-phù...) Arts mécaniques, nghêxko; (mày-méc âd-thé[«) ArtLue s/. M^ch mâu thông-liru tir thé. Artésien mxL adj. Thu^c vé xvr Artois. Pnits — , gi^ng (dào kboan xutfng tbd'tiêfng. Faire 1'—, làm dé {cùa) bàu. Khoe-khoan, bào- AiTicoLATioir iiéng noi ti-& không rô, Aetificb Tài-iighé — Muni, miru-kéf, chirdo- mdc; sur già-te&. — de la piiroIe,svr khôn-khéo trong- lai noi. Homme sans —, ngu*ofi thàMhà ( chirn-chàl c.) ( không oé churdo-méc dtfi-trà gi )• User de mille — «pour.... dùng tram micu ngàn éhe&c ch o dftng. . . . Avoir recours ) Recourir p — » ^ '"j d'elle (hu'ô'c. Tromper par — , g^t Urp làni mwu mà gat. Dictionnaire f-x 9 Digitized by Google lâ« ART Feu d*-, ph4o, oây bông.. - • • Abtificiel elle adj. ( Dùng nghê màlàm ra ) -Nhân* • tao c. ( minb làiu ahà khûagphài Uû(a-th4ali Fontaine — eUe sucfi nird^c ngttài^ta lèm ra^ Beauté — elle, sir xinh-ttft bdi tai giéi'mài^ Fleurs — elles hoa làm ou già. Artipiciir Thor lAm phào, làm cây bông. A]iTiFici£Ux £vss ae/y. Gii-tré; muii-mô, qul-quéi; lircm-lço. Artillerie 5 /. Sûng 16'n; thân-cor. — Trai thân-ccr ( à la capitale ) ; trai pbào-tbù ( dans les pro- idnces ) — Ccr thân-ccr; ccr ph4o-tii&. Pièce d' — , sùng l&n stmg dai bac. Faire jouer 1' — , bân on phdt sûng l&n. Aetiuxur sm, LinhoticfQftnphéo-thà,linhthéQ-ccr« ÀBTiMOM 5m. Côt buâm lâi; c6t u'ng. Voile d'—/ \ Foc d' — , > buâm cuil. ( — buàmc^t 14i ). (Foc d'arrière).) Artisan «m. Thor. À l'œuvre, on connait F — , thtfy dô-làm thibiéft sirc (tài) ///p*. — de sa fortune, minh tanhlâp ra cho cô cùa. Aktison sm. Sâu-bo , mCfi mot hay dijic da , cân do qudn • Artiste sm. /. Thor giii ( thién nghé c. ) ( nhur thor vé, thor cham... ) en peinture, tho* ve khéo ( giôi ). — en sculpture, thçr cham khéo [tài). Main — , ta y khéo. C est un grand — , n6 là chânh thcr giÔi. Artistwnt adVf Khéo, tài, gièi. L.iyiii^ijd by Google ASI 187 ÀtnsTioim Vé nghé-kbéo. Abum sm. Nam-tinh. «-«-esculentum, môn; mAn nirdrc. Amwick im. ( Thky ooi ru^t vât ttUt mà bôi ) Th*y coi gi6. M m. Môt ( môt nût trong con-cor, la bài hay-là tào-céo mà âtob chcri } AaaDmàirr Aim adj. Lèn. Ligne — e, cénh ông-bà; tièn-nhân, thirorngtOc. AsciNDAirr $ m. Quyén^thâ; thiu-thé; hori trén. 6ng-bà, tiéiMihcni. Avoir de V — sur... C6 quyén.,. chiè'm thwçrnjf phong... àvcqc hari trin.... Les — 6ng-bà, tô-tièn, tièn-nhàn. Ascension s /. Syr lén. — Lë Duc Cliûa Giè-giu thàng thién. AscENSioiiKEL ELLE odj. C6 siTC lèO} làm cho lên. Force — elle, sure làm cho lên. Ascète 5 m. Kè liàm miuli, tu-tri, hay lo làin viéc pbirdc-dirc. Ascingins adj. Vé dàng nhom-dirc. Vie — , each ôn-cr 7ih(rn-divc\ dcri /tt-^ri. Ouvrage — , sàcb d^y di dàng nham-dÛTc. Auteur — , kè làm séch day vé vièe nhan-ûc. AsciEN S m, (yxich-dao trougnhi«t-dao,nèn trira bong nu (îû*ng no trùn. AsuTiQUC adj. TbuOc vé pbu'omg (Asie) &6ng. Mœurs — 5, phong tue phinmg Béng. . Les — 5, ngircri phicarng Bôrtg. km s /• Pbu'cmg Bông. Asile bay-Ià Astle $ m. ChS trù; ncri nûp; ehS ebâc. Être en lieu d' — , à hq i choc ( không ai làm chi las ÂSP dirorc). — de la vieillesse, ntri dtc&ng già. Salle d' chô nnôitofHoii ké làm phird^« Aspect i m. Mât; hinh; bô, dang, tiroDg; cành. Au premier — , chçrt thây^ vira nrj&'thày* agréable à la^vue, tành eoi sircrng côn4iiftt«' Maison d'un bel — , nhà etA Wt (dep). Homme d'un — repoussant, ugirôri bô-tw&ng (di^n-m^o) xtfu-xa. \V — de l'ennemi, vùa thây giâc, de la ville, cânh thành-trât sévère, bd {mât) nghiêm. Changer d' — , dAi thUhê\ Ra M^khàc. AsPEBGE s f. Mâng tây; long tu thè ( thdi ) c. Ng

    Asperger v a. Ràv: ru*dri. AsPEBGÈs S m. Cây rây nirô-c thành; que rây nu*drc phép T. — Hôi (khi) rày ntfdro-phép (thành). Aspérité s f. Sir nhdm, ô-dé (u-nân, giô-giam, hô- hùng....) — de caractère, tlnh côc-càn (cuc-càn T.) d'un chemin, àirànf^ hé-hûng^ (g^gbé T.) — de parole, sw xdng trong Icri noi. Aspersion s /• Sir rây, sir vxxà'i, AspERSom 9 m. Cây riy nu'dc thành; que r&y nvd^o- phép. T. Asphalte 5 m. Chaijtich-phu'aug-thach c, Tam-hap th6 c. AsPHixiE $ f. (Mt-mach) Sir ngôt; sir chét già. AsPHixiER V a. Làm cho ngôt; làmclio bè't thcr (chét Asphisié, ké mâc bênh ngd(] ké ckét gid. Digitized by Google ASS iâ9 Aspic s m. Ran doc; tt)Ai-th6n-zà c» Cây ài-hu'Griij; jthào c. Cam*i6ng c. Langue d' — , ngirofi hay néi hành; miông lân iro'i mui. AftPiaAKiT s adj sm Hùt; (rut) hori Kè lo cbo dirorc churc-pbÀn; ngirâri tùng chânh.

    Pompe — mây thut n\T&c]6ng hût (rùt) n\r&c. Al^l&ATiûiii s /. Sir tliâr vô ( vào) — Sir nôi già (h -l'air» Ùi& vào; A&p khi. — ^l'eau, hûi nvrâcXehonô lôn). — à la couronne» muôh làm vua; gâm-ghé ïài trori. Je v^aspire qu^à vivre tranquillement, UA ur&e- 4Ê0 b cho bàng-yén vô sir mà-thôi. Tôi muén cô mot cài là cho dircrc nhàn mà-lhôi, Vh aspiré, ch(r h nôi co giô {h/ bâo, [dông-t^) Assainie a. Làm cho ra hién^ xà khi âç di, — un pays, làm eho xdr dôc ra hién* Assainissement s m. Sir làm cho ra hién, cho h^l àÇc. AsSAJSOiNKEU&KT S m. bô gia-vi (dô nôm, u'op). La ]^saiiiepi« est r~de to convemtion; ci uiyiiizod by Google 130 ÀSS pha-lr6 moi vui tmiyén. La faim est P— des mefs; (sir âài là g-ia-vi cho dô ân); bung dôi tbi an ngon miêng, (B6i &n-d6 gi cûng ngon). Assaisonner va. Gia(bô) vi; ir<5rp,n6m. — ^Pbtt,ch0, —des mets, gia vi \à dé-àn — nê'm dô-àn, — ses discours de plaisanteries, My lori pba- lâ^g giSu-cort mà pka vào tbêm vi-vàîig cbo lori niinh noi. «--de joie les amertumes de la vie, Idy sijr vui-vè mà pha {ché) stf dâng-cay dM nây. Assassin s m. Ké gi^t ngu'cri; kô sat-nhoîi. Main assassinCj tay sât-nho-n. Assassinat s m. Sijr giéft ngirài; t^i s&t-nbcm; àn nhan-mang. Accusé d' — , mâc nho-n-mang. -^volontaire, prémédité, cd-icil €• —involontaire, ngo-,sd/. AssASsiN&B V a. Giét. (sàt c.) — qn, ^léï-ngu'dri. — le roi, /Aî vua (tbi-nghich c.) — ^par de longs discours, noi dai khd chiu. Il rxi?aisas9ine de ses lettres, né vitft tbor di tb Donner un — ^génîéral, hûm tur pbia, xâng-vô mot lirorr. Prendre d' — une ville, kâm Wy tiiànb. Faire — d*habileié, tranh {dua)khéo (tài, giAi)« Absembugi s m* S\f btdp Ifi; gqr nbém (nb^p, ti;) ^i— sir rip Içi, Digitized by Google ASS 4$1 A&UbiiBLi& $ /• Uôi; dam; c6ng-dâ« -nationale, hâi dftn-viêii. — de gens sages, hâingxrcrihiên, anh-hùngA()tc. Tenir une — , cJ/iy-luân, công-dông. Convoquer une — , mài hdi lùïàmhâi. Dissoudre une — , bfti h4i. As8£iiBLEB V a. Nbôm (bôi, biôp, tu) lai. — Ràp 1^. — des notables, nhém eào-ehure (hu'cmg-chdre) m — des troupes, tu binb lai] thâu quÀn. — le peuple, nhôm dân laL ~ des pièces de charpente, rdp nbà (vày.) • S' — 9. pr. Tiru, (hop, nhôm, b^i) l^i« Quâniùm lu ngû. c. S' — la nuit, ty^tâ dèm*hOm. Assener t; a. Bànb, ddp manh (hung). — un coup de poing, dotn (thoi) cho m^t dàm (thai). — des coups au hasard, ddp bây ddp bd phanff ngang. — un soufflet, vd {bai toi) cho m^i và {bal toi), AssENTUiEXT i m. Sur ung, sir dành. Donner son — à.... icng {dành) theo* AssnTia V n. U'ng, dành* Asseoie v a. Dé (dat) lên.«« Lup, di^mg.,. — un enfant, dè con-nft ngô'i.,. — les fondements d'une maison surf«« nén nbà lén trên.*. — on camp, êdng {Idp) tr§i. S» — V pr, Xgôi» Asseyez-vous, ngdi di; h&y ngdi^ mcri ngdii Digitized by Gopgle I3i ASS Asseyons-nous, )igôi he; ngâi ta ngéi, S' — à côté. . . Ngéi ké (k6) bén. S* — à td>le, iigâi bàn, i^dz lai bàn. ASSERME.NTER V Û. Bdt thé. Interprète — , thông-ngôn cJ bât thé* Assertion s f. Sir quy^t. — Biéu minh binh (chfra) và Wy làm tt.ât (chdc); lài luân (bàn). AsssaviR^v a. Bât pbuc; bât làm tôi. — un pays par les armes, âânh Ky nird>e mà tri. — qn à sa volonté, bât ép ngircri nào tùy theo y niinh. — les coeurs, làm eho làng ngu-ori (m, xiiu ou phài làng. Asservir ses passions, Aaw tinh tir-duc minh. S' — un peuple, làm cho dân môt Nurdrc dâu-phue niinh. S' — aux usages, tùy tue. Theo thôi. S' — à qn, iùng-phuc {làtn-tâi) ngirdi nào. AssERVisSBKENT « m. Sif làm-toi; phân làm-tôi. AssiiSSKUR S m. (Ké ngéi gân). Ké dijr xi!r, hi$p xdr. A«8EZ adv. BA — khâ — thôi. Avoir — d'argent, cô dû bac ou cà bac dû. Avoir asses de mérite, c6 công-nghiêp Mtf. Être — riche, khd giàu. — I ne parlez plus, /Adt, dimg-co néi nûra. Assmu e adf. Chuyôa, chuyôn*c£n; Siông, slông- nàng, siông-sdn; Cân, cân-mân, càn-quyén. — à Tétude, chuyèn nçc; $Ung hçc. — au travail, cdn-guySn viôc làm, — auprès d'une femme, dduh-deo theo dw-bài à vettir^ wd/»y (Aay) Mu. ' Digitized by Google ASS 1^3 Visites assidues^ kb&ch luôn-hiôn^ {kén-xi.) ikmmmi s f. Sir:ehuy6n-c4p;'Si9- siéng-n&ng. AssiDûuENT adv. Câch siêng-nàag', cân-mân^ luôn- luùn. AssiÉGEAiiT B màjn Vây; kè vây. Armée — dao biiih vAy\ binh vây. Repousser les — 9, giài vây. AssiBGift V a. Yây, vAy-phù; vày zung'>(c]3Liuig^) — 4me ville, ây fhànb. Les affaires m^assiègent viéc-yàn no bd Ivdy) lày tôi. Les eréaneiers Vassiègent^ ncr nd vây vA dèi. Assiégé par les vents, bi gi6 ph&i eâm dông. — l'oreille, néi diê'c {om^ ^ffdy) tai. As8iSTT£ S /. Sir ngâi, càch ngâi; sijr d&t (dé) yên-— dia-thtf. — ^Dla bàn. —d'un cavalier, cach-dihtugirai cùi (ngâi) ngi^at —d'un camp, nœi dông trai. —d'une ville, dja-thi thành-phtf. — blanche, dîa sach, dïa không. Piquer r — , (mà rffa)=àn chi^c. Pique- assiette, ngvôri &n ehiro. Son esprit n'est jamais dans la même — , tri né không c6 dÇng thxt&ng mât mire» V — de l'impôt. Phép ehmh thué. Assiettée s f, Dïa dây. J'en ai mangé deux — s, ii^i dâ an héft hai dïa ' AisiGHATioif « /• Sir dàî tdi hàu kiên.— Sir ctfn nçr. Assigner va. Chl ra — cât (phiôn); hen — dùi di hdu. —à chacun ce qui lui revienti pbiii c&a ai| chut [chf) ra ebo nay W4 ASS •une place à qn, ehi cb6 cho ngirài nào. : —un rendez -vous, hen ch3 tdi (tiru}. — qn en justice, ffiAîV?/?, (rfï Mîra) ngu'ori nào* Au jour assigné toi ngày hen. (dâ cM), Tour assigné à. . . phiôn dâ cat cho. . , L' — 0 non com])rirant est condamnable, ngu'ori d& cé dài mà khôur Un Udu thi dànff bi ph^i (cétôi). Assimilable rt^// . lë sdnh durorc; giô'ng, (urcfng- tor (tira). AssunLÀTiOM $ /• Si^ làm cho gitfng— sif so-sành. AssiMiLBE V a. Làm cho gitfng — So-sdnh. L'ivrognerie assiinile Thomme à la brute, sir say rircru làm cho con ngirài giiSing nhir ihù-v^t* — une chose à une autre, s(h^$ânh céi này lai v&i càikia. . S' — aux grands, sdnh mmh vori ké Idu cô danh« AssisB s /. Ldrp âà gach xây. — de pierres, l&p dd. à la 2^— , dén id-p ihû hai. Assises s f. pl. H$i-hàai. (kl céc quan tàa, h^i mà xur an nang). Tenir les — s, Bâi-hàm. Assts ISE p. Asseoir, Hgàu — sur une chaise, ngéi trôn ghé. Las d'être — , ngâi môi. Restez—, c* ngâi. Ville — e sur une colline, lliành /dp trên nànj« Assistance a /. Sif giùp (-dcr). — dô-hôi. Aveç 1'— de Dieu, cà (m Cbua giûp... Manquer d' — , tât-tiriri, không ai giùp-â&. l^' tout entière applaudit à ces paroles, tight uiyiiizûd by Google ASS m nôi nhûrng lâri ây, dô-hôl ngw&i-ia à dé h&i th&y ai ntfy déu v tay mè khen. Droit d' — , phép dirac t&i mà. . . Assister vn^a, Tai cé m$t; Mu, ch4u, cMu-chi]re« • — Giâp, giùp-dd. —à imeséaDce, rfthdî {câmâi khi h^i nhôm.) — à la Messe, xem M, r/^r/?/ —À un enterrement, ift dtra dém, ( hâu quan* — les pauvres, giûfhdâ' ké khô-khàn. S' — mutuellemeut,922i/> ( 'd& ) nhau. Dieu TOUS assiste! xin Chûa giûp anhl Maire assisté de notables, ôngsftcif hu'cmg-chù'c yiM/? V(H. U était assisté de ses parents, né di c6 cha mç nô ditheo. Les assistants y nhûrng ké cd mât. Association s/. Sir hiep (ho-pjhop)! — H^i,b9n, c6ng-xi ( c6ng-ty )• —des idées, sur ckung [hçrp) y. Bdi y. Faire une — avec... '«A(^iobQn(hOi).o công-xi ou vé hùn vd4 AsiOcdS iKsmf.U làm ban v(K... Ké vô hôi, nhâp bon, vô hùn, công-xi; ngirori hùn d^u vôn buôn chung. Mon — , ngird*! làm cAung vôi t6i. AssOGnft V. a. Nhâp lai, hiôp I^i — Chonh^p bçn, vô hôi, công-xi, — iu idées hpi ft Digitized by Gopgle 136 ASS --rqn dan& im commerce^ cho ai càng-xi (!;<) hùn)» S'— qn dans une entreprise^ dio ai làm- ^hung vdri minh môt viêc. • • . S' — à qn pour faire le commerce^, t; l^im ( công- xi ) vdi ai mà buôn-bàn, S' — jivec toutes sortes de gens, âungai JUiii quen nâiy; âânh dùi dành dp. jLssoiJMUNt m. Sur àlÀ giâng trâng mà dtffiiigâàt. Assoler va. Thay gWng tr6ng mà dirôrng dât cho tat(lçri). AssoMBiUB m. Làm cho ra ttfi ( sàm, nhâm ). S» — tgi, s&m, nhâm; ra sàm.

    AssomiAitT E adi, Khô chiu; ci^c qué. C'est — ! khô làng tbi thôit cwc qud di thôil Il est — 5 nô là ngtr&i khô chiu qud. Assommer va. Bâp chôt; dành vùi. — Làm cyc. — - un hœuf, ââp chéi con bè. — de coups, ddnhrââp qud lay; ddnh lên dành xuàng. — de questions, hôi ho^ii hèi hûy, (hèi làm-sao \h.\x^ichiu khéng diro'c). Il TcC assomme avec soa babil éternel^ nônoilu6n-« lu6n, khô chiu qud. AssoMMELR sm. Kè dâp chéft. AssoMMom-sm. Bd dàp cho cbéft« Assomption 5/. LS mong-triêu Birc-Cliûa-Bà. ou Lé B.C.B. lên trm, — Ânh mong-triôu B^CB. AssoîiANCE sf. to vân; sir vân v*i nhau, nhw: . sombre, iondre\ n\\x\ ngày thàng du-crng thoi cbàng chor ta y khuyên ooadi b9a chordin-6U«

    iionrn Tt udj, ÀQ vînt ASS- UT Mots «-8, tiéfng ân vàn. JLswbtiment nm. Sç xirng, ( cân-xûrng ) — B; bân, ma« des eôalears, sç* sic ârthij7 nliatf. — complet, ngiiyôn môt bô ( m&), —de marchandises, m
    - ( bân ) hàng. Cn d'oatils, â6 ng^hé. Assortir va, Ilii^p (dat-dé) cho xù'ng- nhau. — des couleurs, /tra cAe* arthwy sâc vdri nhau* • un cheval à un autre, bât nj^vra ecm niyvdi con kia cho xHcng càp. Cette couleur n'assortit pas à l'autrCi sic niy khOng xtbi^ sic kia. Cette couleur s'assortit mal avec l'autre, sâc nây kliùng xùrng [cdn^ dôi) vdri sàc kia. Ëpouzbien at8oriiSfy(fc\ï6ngxûgâdi{wira/û'a). Mal assorti. So-k, không déu không" x&ng. Boutique bleu assortie pbâ ban dà cdc mon hàng. Couleurs bien assorties, sic ( màU| mùi ) xtthg nhau. Doublure assortissaniekldLVohe êiôléiœitng gid do. AssOTsa V a. Làm cho thirçmg diôn tbu'cmg cuéng; làm cho mé. Jamais on ne vit pèrè "plûH OSsoié de ses enfants, chira thây ai là cba mà con-cài no iriu dur làiu-vây bao*gior. S' — d'une femme, dvcrc dàn-bà no muâh {phài long) min h. S' — de sa personuei ttrng {irong^ tncçmg).ïxùxi3x qui. Assoupir v a. Làm cho ngft — làm cho (ni di. Les fumées du vin l'assoupissent hori rir^ ra

    138 ÀSS tàm eko né buân ngù. La lecture est assoupissante^ doc ( coi } sàch nô hay bât buôn ngû, la douleur, làm cào ém b&t dau dû — - un différend, can sir râv-rà bftt-binh du S' — V. pr. Ngù quôn di — diu (èm) di. AssoDFissBiBifT S HI. GKc ngà mcr-màng. — Sv tri* nâi bô xuôi; sir sav-mê. Assouplir v a. Làm cho ra mém (diu).

    une étofie, ùim cho b&ng ra mém; mde hkag.

    — - le caractère d'un enfant, 6e, /{i/? tinh-nêt con- nit (cho no ra mém-mai diu*dàng). S* — V. pr. Mém, diu di. Assourdir v a, Làm clio di^c tai. Ses crh m'assourdissent^ iiëug no la tôi dam diSo tai. Assourdi par le bruit, om*sôm chai tai, n m'assourdit les oreilles, nô làm tAi éK£c îaii S' — v. pr lâng tai^ dite. Bruit assourdissant^ tiéng chai 6c chai iai. Assouvir v a. Làm cho no (phi, -â&, -bô). — sa faim, làm cho no bung- {dâ tkèm), — ses passions, làm cho pA/chi, (tinb) ioailony. Pour — sa haine, cKo bô ghét. — sa vengeance, làmcho phi[dà) long cini-oànk Assouùi de vin, dà ihèm ru'çn. S* — V. pr. No, dâ, phi. Assouvissement s m. Sir no, sir dâ, sir phi. Assujettir hay-là Assujétir v a, Bàt*phuc (vÂng* phuc, chiu-luy). — Bat, dé cho yèn (châc) chô. — un peuple, bât dàn dâu-phuc [chiu-phép). $6s passions, hdm-dep tiub nét x&u minh.

    iju, jd by Googl ASS i39 à Tobéissance, bât vdng-phuCu •~ ses passions & la raison, bât long iht vâng phuc long thân, — une planche, vàn (cboyénchA). — une poutre, dut [vô) dà (trfnb, xuyên, xà). S' au pouvoir d'un autre, vâng-phuc [ddu-luy) quorn-phép ké khdc. S' — aux lois, vâng iheo luâtt-phép» Açsu^ETTissEMKNT sm. Sif chju-pbuo — sif ép (bât ) tuân-pbijic. — aux lois, sttvâng-ffiit luât-phép; La gr.indeur a ses — 5, ké quyéii-qui ( quàn- qudri) cûng co chà phài iudn-phue. Asscxsa va. l&y cho minb; Iftnb, chiu. AssuBANCE s/. Sir châc y; sif châc-tb^Lt; sijr vÉrng ( y )• Avec — , càâe ( ); quâ-çuyéi. Plein d' —, di dan-dï ( châc y ) không sg. ( vé con tbù-vàt ). Avoir P — j i^àS-— Compagnie d' —s, công-ti ùào hièm (. . , tho-mang. hôa-chùc...) Prime d'— s, tién gop dong cbo công-ti {hâng) AssuBÉMENT a^e;. Ciich vûDg-vàng châc-cbén — TliAt-thi. Connaître — récriture; biét chéc là ch* ai. — il s'est mal comporté, thât-thï no dâ ân-ô- xàu. Marcher — , di manh-më {vitng-vàng). AsscBEB va. Noi cbâc ( th^lt quà ), quâ-quyéft. — Làmchoracbâc(-y t6i sfi oh&a^

    cô làm dâu, Mi néi îhdi. — la table avec un tesson, Wy miéug $ànb mà chim cho vû'ng cai ghé.

    la conscience, tâm cho lircrng<-ttm vûmg. Assurcz'le de mon estime, hâv n6i cho nô bié't châc toi trtrçrng (irong) nd. Qui peut s' — d'être toujours henveux ? Ai {biét) châc dirçrc ràng m\nh së c6-phir6*cluôn-luôn? S* — en quelqu'un, tin-cdy ( lày làm châc ) ngu'ori uÀo. S* — de la promesse de... A'n-eçtylèibû'aoûa... JXous nous sommes assurés quç... Ta dâ biét chic ûTtTfrcràng,... S' — d'un coupable, Ml kè c6 tôi» S* — d'une ville, bât ( lay ) thành. Assuré contre les dangers, châc kbâng s^ luém- ngbèo. Tenir pour assuré lâty ISm chêc ( thât }. ll(est) a5S^^rc que... châc râng.. D'un pas mal assuré chcm bu:dre ng^p^yirng (. kh6ng-cô vitnff )• Main assurée^ uûmy tay; cbn tay< Faire i'ûwittre, làm-bô vwng. Maison assurée contre l'incendie^ nbà. c6 hing bàù hod'Chûc cho t6u Assureur 5m. Ké bâo hiém. AsTÊusQus sm. Mu ngôi sao, dtfu boa^thi: ( ). AsTHXATiovB s. C6 bônh suyën. Cheval — , ngira co chû'ng hen. Un m^t ngurcri bènh suyén^ AST 141 ÀSTMMK S m, Bénhsuyën ;chù'ngow tât suy^.n. ASTiC s m. Xircmg 6ug ngijra thcr dong giày lây mà A mà ém da cbo sàt cbo lâng* Asticot 5m, Giôi (trong thit ih6) clé môc môi câut AsTiQOfiR va. Bésih ( cbùi, nghè, cà, chà)eho léngf cho sàog. Astragale 5/. Biràng hit chi tron,nhir xàu chuAi cbay quanh diu c^t. — Thu* d^u vén hoaog ( àaï T. ) Astral le adj, Tbuôc vê sao, tinh-tû. hdhimcQs asirakSf diéu bô iainaisao {'imA-tû)» Asm s m* Sao; tinb-tû, c. — du jour, mat-tr&i. — des nuits, mat-tràny. Jusqu'aux — cbo tdri trin ir&i\ cbo ibtfu Irdt. Sous quel — êtes-vous né? Anh sanh ranhêm vi sao gi (nào)? Beau comme un — , tôt nhu* sao\ xinb nbu* ùén. AsTBtniDRi V a. B&t, bu^c yào.«,,Ëp. — qn à de nouvelles lois, bât (buôc) pbâi theo luât-phép mai. à fiiire*. ép làm... S' — au travail, ép minh mà làm viôc. S' — par serment, buâc minh hài l&i thé ou thé mà 6ufk minh. AmucTiON s /. (Sif ép, buôc). Su bén, — Sur ép (bât- buôc). Astringent e adj. Hay câm; hay làm cbo chat (bung) bay làm cho bon. Substance — e, mén (vi) hoy làm cho bôn dàng dai-tiôn. JHciionmire f-a iO Digitized by Google i42 AtH Remède ~, thutfc crfm; thutfc làmchochàtbung, AsnotoGiB $ f. Pbép coi (xem) sao mà béi; phép thiôn-vàn. Astrologue % nu Tbdy ibién-v&Hi tbày tinb^sî. AsTROKOME 5 m. Kè hay (giôi) phép tbiên-vto, Tbiy thiôn-vàn, fînh-sï. AsTRONOMiB 5 /• Pbép tbièn«v&a (d^iy vé tmh4a tr6n trtri). AsTRONOiiiQiiE ûrf;. Thuôc vé thiên-vàn. Carte — , dâ-vé chA và dircmg^di lâH càc tinh* tâ trèn trtVi. B&n-d6 Astuce s /. Syr qui-qudi, trd-triuh; uiiru, miru-mô. AsTUcnusEMBMT oAg. Càcb qul-quéi. Astucieux EUSE Qul-qiidi; miru-mô, sâu-hiém. Femme asttieieusef dom-bà lanh-lçriy ( qut-quài ). Paroles astueieum^ ïin n6i tpd'-quyèt (bmh.) Asyle. y. Asile. Atelier s m. Gbd làm vi$c; tr^, thcr làm nghé. — tythçr, bon thor, — Hoc-trè dang hoc nghé, W — en — , di s& iiây qua s& kia, Chef d' — , chu irai (coi tbor-thây). L' — ch6me, câ ty thcr ( ndi 5né — Ké Digitized by Google ATR 143 tir [\ï) dao, ÀTIJ^TK S m. Hinh ngirori d^i hay-là àà cài gl (trong (M cham , nhà-c(ta). Mô t ham , hinh nhi. — jf./. bién Atlantique. Atlas s m. Séch hôi bàn-dd càc phu-orng cAc nirdrc. AiMOspuEBE S f. Khi bçc ( bao xang-quanii) trài dtft. — hcri, khi. — vicié d'un hôpital encombré, h(ri, khi ââc nhà-tbu'orng c6 dông kè bônh. àTHOSPBâuQUE odj. Thuôc vé khi-bçc trài dAL Atom£ s m, Trân-ai; bui trân-ai. Atonie s f. Sijr yéu (vô-iijrc c); churng hay môi- mêt chorn tay, bâi-hoâi gàn-c/^t. Atokique adj, Bô-i yèu (vô-lirc) không khoé. Atoor ê m. Bd nô-'irang; dô làm tdt. — nuptial, A6 trang-diém h6i 18 cirâi. Beaux, brillants — s mt-trang qui dop. ' Dame d' — , ddrn-bà coi vi$c càc ââ diém-irang
    sftm-sA'a cho bà hoàng-hftu . ÀTOUR^iEA a, ïrang-diém, sîiui-sùa, làm tôt. Atout $ m. Là bai àn; là tori (dori) (ti^p yôi là bài tnrorng.) Atre s 7)1, Lù lua. Atroce adj Dur-tan; dôc-dia (de); bung-àe. Crime — , tc)i g&m-'gkiéc. Douleur — , dau hung qué, llomme — , ngu'ài dw-Vra. U4 ATT Il fait un temps — , trori xàu quà ATiOGBifiUfT Gich dfr-dftn; càch dOc-di&;~ lâm, r4t-myrc. Atrocité s f. Syr (viéc) dùc-dû; diéu hung-àc; làng ddc-dû. Atrophie 6 /. Sir tfm-o gày-môn. Attache s Dây buôc (côt). — d'un chien, dày cdt ché. Chien d* — , chô irông [côt lai.). j^^^l un chien à r—, tréng chô lai, cdt chàlçLi. Être à r— ,bi (niâc) côt— mrfc [buôc ehm'= khôag rành}. iaux richesses, thamrlam {ham^- ail jeu, me (nam) ccf-ii^c. l'étude, ham hoc. Attàciument s m. (Su* buôc, côt, trùi), Syr trîu- mën] Sijr ham(-mè). Mon — pour vous, lông tôi triu-méh ai|h. —au travail, su* ham viOc làm. —au monde, sy mé (dmA-bén) théi-gian* Rompre les— s, iit-h&nhÛTigstc nùnh triu-méh^ dirt f})i/t. Attacher va. Buôc, côt, troi, ràug lai. — à qn les mains, irdi t^y ngurjri nào lui. — les mains derrière le dos, tréiké lai. —la vigne aux échalas, buôc nho vô (vào) choâi. — de l'importance à • • . . l^y. • • làm trong. — un sens, cât nghïa, lay nghïtf. . —avec un clou, dông dinh, gàmdinh. (lâîy diuh màdéng, gftm..) Digitized by Google i ATT 443 L'Hode Tû?àiiathe, (sgr hçc né buâcitS) sur hoc làm cho tôi ham, mè. Le jeu Vaitache (cor-b^c o4t- né mi {ham) La natàre notts atiaeke d'abord à nos parents, tinh tijr-nhièn bât ou àuàc tu triu-mén cha me tainréc bèt. — qn à son service, dùng ngurài nào, cho ngu-ài ûào c/ vdi minb. La poix 8'€U(ach$ aux mains, chai dinh iay. S? — qn par ses • bienfaits^ il)» iorri eA> ngu-ài- fa phuc {cam, mên) mînh. S'— à l'étude, ham hçc, S' — à un parti, theo phe, S' — à perdre qn, ra-sicc [lo) mk hai ngiroi nào. Attacok ££ /'.p. Bi (màc, phâi) troi, buôc, çôt vô«. ouvko... — Trfu-mën;xnè, ham; theo deotheoa — à un pilier, bi trôi vào cây cot. 11 m'est attaché intimement, né triu-mén téi hii —aux Français, theoim e&long vdi (cùng) ngœài Phalangsa. — à l'argent, ham ( mê ) bac-tién. Teox attachés k. . hay-là mv. . . con*mât cAdSm- chi\ ngô chàng-chàng , Attaqus t /. Su dânh; syr xùng (xôc) vào; sif xàp tr$n. — c àn-cirdp ddnk nô. — la religioQ, ndi rujhick dao. — qn en justice, di kién (thwa) ngtrài nào. — un sujet, nâi vé vtôc — un plat, gâp
    {vti) dô-âu.

    — à plus fort que soi, kinh {chéhg) vori ké m^h (c6 quyén-théf) hcrn inlnh. Attarder va, Làm cho chàm, (muôn). Ai^TEiNBBE V a. Trùng (ah&m), —Théo kip — Toi, . àën. — le but en visant, nh&m bin (phong) trûng [nhàm) \ni\ ou dich. — son but, ditçrc nhu* y dâ quyét.

    _le voleur, theo-kip dura ta-trôm.

    Nous atteindrons le village avant la nuit, ta 3ë

    t&i ( dén ) làng tru'ôc tiïi. — rÀge de raison, t&i ( dén ) tu&i khOn. Atteint d'une maladie, bi ou mâc bônh. Atteint de la foudre, bi set dànk. Atteinte sf. ( Syr dénii nhàm ) si]r m&c ( bi )« — de fièvre, s te &n ( giûn ) rét . Premières — s du chaud et du froid, sif moi giûn minA mutfn néng lanh. X Pabri des — s de la calomnie^ sur khôi bi { mâc) phao-vu ou bô-va. Légère — , vit nhe. Porter à la réputation, làm cho htr danh xâ tié!ng. Hors d-, khèi ( ai làm â^ng) bf ou mâc sa Cb4c, vftiig. uiyiiizud by Google ATT 147 Attklàoe s m Str bit àch; sir thing vào xe. ss ngura ( tràu b6) thâng xe. — de deux chevaux, ngû*a cap ( song mâ c); xe song mâ, ( bai ngira ). — de bœufs, bù kéo xe. Avoir de beaux — s, cé ngwa (bà) kéo xe (hay giôi). Atteler rcr. Thâng ( bdc, miio, n»dng, ) àch. — des chevaux à une carossc, bac [^Uiâtig) ngif a vô ( vào ) xe — des bœufs à une charette, bâc i^mdng) bô VÀO xe. — une voiture, Thâng ( bâe^ gâc ) xe. Voiture attelée de deux chevaux, xe thâng hai ngifa ( ngira cap ); xe di song mâ. Attslls 5 /• Sirorn (cfit) càivôngc&ngi^a(b6...)kéo xe. — Cây bô mà dâng (xu^ong gây). Attenant e adj. Ké, ké, lién môt bên... Terre — e à la maison, dtft ké'mdi bin nhà. Maison — e, nhà kf mât bén. Mur — de hay-là à la porte, v4ch (turorng) ké'céi cura. AmiCDftE V a. hcfi, cher; trông — l'arrivée de qn, dm, [ch&) ai Mn (,tdî), — de jour en jour, dçri i\x ngày, ngày này qua ngÀy kia. — avec impatience, âi léng-nhong.

    Attends-moi ici, do-i [chô') fao dily nghé. Attends! Khoan-dâ, thûng-thàng. Aiiendezl je vais m'en souvenir, Khoan! tAi nhdr l^i.

    à hay "là dé sâ convertir à Theure de la mort| 148 ATT dcridën gïà chëi mà (moi) ivlr lai. L'âge ne nous attend pas, tu6i chèing ci& ta. Faire — , làm cho trdkg {dai^ ch&). S> — t; pr, Jîgùr, dè, trông-dçri. Sans qu'on s'y atiendU^ kbùng dèy [ngor)'j ai ngir ( A cpioifoii ne s^atiend pas, diéu iàink-Rnh^ tinh'- c& ou khâng ai de. Je joà'attefids à ce que..., tôi trông sê... ATTBNBBift a. Làm cbo mém (non). La rosée attendrit le choux, svcmg làm eho câi bàp ra tném, — le cœur, làm cho mài (dông) long. Voix attenèbrisiante, tiéfng nghemà tkitcmg. Viande attendrie, thit mêm. Attendrissement s m. dông ou mtii long; sif Oiiëir tha. Attendu prép. Vi, nhorn-vi, Wri-vi. — son infirmité, il fut exempt de la milice, n6 dir^c kbôi di linh nho^n^vi né cô t^t. — yM'il.... Vi (bài vi) n6... Attentat s m. Sir pham d^n... — à l'autorité d'autrui, swpàam déh qudu-phép ké khàc. * ' — à la pudeur, tôi xâm-p/tam dén tiél-banh dorn-bà con-gài; Sir hâm dorn-bà con-gâi. Vie en butte à des attentats bi chûng lo mu'u

    mà hai mà (jiéi di. Attentatoire adj. Pham on xûc-pham dt^'n. . . Parole — à l'autorité, Icri néi xûc-phamdé'n kè Idrn* Attente $ f. Sir âçri, sir ehà; sir trOng. f;tre dans V — de... ngông-trdng ou çh&'dmt

    .d by Google Contre P — ... (sâi lông trông-dçri) = JdUông; ai dé ou ng&; ai /loy? ai nyy? ai dè Salle d' — , j^ông chire. Werres d' — , dâ xâj; di gio ra hor sau c6 xây: ti^p cho châc. JIttekt£B V n. Pham défn.... — aux biens d'antrui, pham déh cûa-câi ngirài. — à la vie de yn, pham dén mang-sÔng ngirgi- nào = .lo àai {gié't) ngirori nào. — à la personne dn roi,/>Aam i£thénh-thé vua = lo thi vua. Attentif m: adj. Co y-tur, chtot-chi* — à... ehàmrcM vé,«., n n*est pas — , nd không c6 j-ch^jAhray ldng- xao . s ' ■ Soyez — , hây cam tri lai] hây cho cé -tit. Rendre l'auditoire — , làm oho ai n&y Idng-tai ehànhcM mà nghe. Attention sf. Y, y-tur, y-chi. Faites — , hây cho co y; hây çtû. On n'y fait pas — ,ng^âri-ta kh6ng-c6 nghf{xét^ Êw&ng ) tâi ou êén. Cela mérite — , cai ây dâng lo. Combler qn d' — s, lo-làng dâi^buùi ai hét sù'c. ATTKimvEiiBNT ofifo • Céch c6 f-tu»; cich chàm-chl; cho chm-chân, cho kï-cang. Regarder — , ngé cham a. Chûng cho, làm chthig — phân hua, phân chirng. — la véracité d'un fait, làm chvrng cUâc là chuyên th6t. — le ciel et la terre, kôu trori van à&ixinchûrng cho J*en atteste tous ceux qui sont ici, lùïphânchurng ( - 6«eh lâm% Digitized by Go i ATT 4SI ATinmL sm. B6 dem theo; dô iiiy thânt — de guerre, hinh-khL — d^une armée, âââem theohivlh. — de voyage, dé tiiy-than^ [dem theo dtràng )• — de chasse^ Bé Un malheur en attire un autre, n^n nity n^n kia ( hoa dcrn cU c. ) La vérité attire des haines, néith^t \xg\xàiA^ hay ghét; Icri thÂt mât lông

    S' — l'envie, làm c& cho ng^ài-ta phÂn-bi. Les corps célestes s'attirent les uns les autres, tinh-lù trêû trcri keo nhau, vl ndy kéo vl kia, Attke V a. Ghçro, nhûm (lira). — le feu, ehym Idra. — la colère, giuc (xùï) lông gi^n. — le feu de la guerre, ( chum Idra gi^c ), giuc^ (xùî) dành giac. Attitude s /. B5-tu'(rng; càch, ph^t di-ch'rag, — de sauter, sg* gio'm {xâm-râm) nbày, . Prendre V — d'un combattant, dûmg thi-4hgbô nhu* ngvM dành trân« Attocch£Ment s m. Sur màn (ro*); sir da dè'n. AtTEAGTir IVE adj. Hay kéo, hay rut — hay rù-qu^n« Force attractive , sfrc hag rût, kéo, Attbaction 8 /. Sir kéo lai; sire rut, sure kéo»

    planétaire, tioh^tu rût {kio) nhAQi Digitized by Google 132 ATT — moléculaire svrc cbâi v^t rul {hU} nhau 1^. ATiUjUBi V a. Kéo, rât — rù-quéfn. Attrait tk pp. Bi kéo, bi rût — bi dô-dànli rù-(]uéu* ArnuiT 5m. Cài làm cl|o mè; diéu cpién-du; môu La gloire est pleine d' — s pour l'homme, danh- vong nô c6 nhiéu dû hay qiiê'n làng ngircri- ta Aam {mê) no. ArnuFEit V a. (dành bày mà Mt) Bit dur^e. — un voleur qui fuit, hàidxrçrc dura àn-tr<}m chay, — un coupable sur le fait, bài dwçrc dira ph^ t^i tr^n. — des oiseaux au piège, dành biy Michim Attrape qui peut, ai bât du*crc Ihi bât. — une maladie, mâc {rnong) bônh. . — le but, dtrçrc nhvt Ûnh sà-nguy^n. — les manières de qn, nhâi [bàt-thw&c) càch- dieu ugu'cri nào giông in. Se laisser — , bi gaî {phinh ); m&c Iw&ny. On ne Pattrapera j^as, ngu'dri'-tà th^ nà không kip dâu . Atteapoib£ s /. B«\y — chu-dc, AmuLTANT % adj. Hay Icéo (rùi); hay qnéh-du« Yeux — , con-mât th% mà tra» Attbibler va. Bancho;dd cho... ké cko... Bêm cho.««. -«•desémoli]m6ntsà«.ton(eAo)ouci^ lôe cbo... — ... au hasard, nôi là tqi tinh-cor. — ses malheurs à la fortune, dà syr kh<{n minh m&c cho stf-phftn. S* — le titre de... tiSm, {giành) hiôu cho minh. Attribut s m, (Gdi diéu riéag chongu'orihay-Iàoho vÇt nào); tbé-tbtfnçt e. Digitized by Google AU 183 Les — s de Dieu, iih(hig*5t/«/rpii/(£ii»À.B(ri(tro]ig) Bdrc-Chûa-TrM; Thè-tÙng Chéa Mi^m. Les — s de la royauté, qu&n-phép nhà vua. Thé- thô'ng nhà vua. Attbibvtion s /. Phàn-yiéc; phâa-sif ; churo-pb^; qu^n-phép. Les — s S!\mmm%soïii^...phânviê€[chânh viie) ông xâ là.... Cela n'est pas dans mes — s, céi Ay không phii phân-viêc tôi = tôi không c6 qnyên ( qu&n). Attrister v a. Là m cho l>uôn (rdu). S' — , v.pr. Buôm Cette nouvelle attrista les cœurs, c&i tin &y Idm cho long ai nâty déu butfn, S* — pour une bagatelle, buân vi chuy^n thàm- thàm, c= mSi ebét mfli bwhîn Ne vous attristez pas, anh c/ile people, t (uàém) dàn lai. On s*atfrovpe^ ngirài4a doàn lai (tukn). S' — autour de q n, vây /«ixung-quanli ngu'ài nào. Au s. Aux pi. (Tiâng dâiTut (t&tjthèchoà Zr, d/«f.} — lit, /r^n giu*g« — ehamp d'honneur, lai trân. — marché, ngoài ch(r. Tm diç.. —couchant, pà^a (bén) m&t>trdî lân, PWa tây. io4 AUC Fait— tour, â6 tif iissdétt-d^t pot — lait, binh ditîiff sira. Mai aux reius, dau lirng. Mai aux dents, nhirc rftng; dau ring* Jouer aux cartes, dành bài. AvBAiN s m, Ngirclri ngoai-qutfc lâp nghiôp à dât- Nvdrc ngu'ài, mk khdog-cé nh^p tich dàn b&n- quuc. Xnw s /• Rang dùng, tâng-sâng, rifug chaa trori, mung-dOng; bçeh^ting, bù'iig-dOiig. À r — du jour, sdm-mai bàng'tàng. Avant r — , hdi chu*a sâng. AuBB $ /• Âo trâng dài (làm lé Misa). Aube $ /• Ydn làm cành bdnh xe nu'orc. AvBBiiGB S f. QuAn nhà-qudii. (Quin-xé). Toucher à V — , ngù qudn. Tenir — , ban quân. Descendre à V — , dô (à, trç) nhà-quén. Aubergine s f, Cây cà; trâi cà, AuBBRGiSTB S m. Ciià quén, ngvori bén qudn. (ông quAn, mu quàn). AvBTER S m. Thit non eày trâûg-iràng {à giira 16m vdri da). Aubin $ m. (Nu'c ngira Id, chcm twdc sAi (nhiy) chan sau ië ki»Hi. ) Aller l' — , di ch(rn ba^ chay lup^hup. Auction s f. Nhà bàn (dé) dflu già; cb5 bén tranh mai. Acheter à V — , mua tai nhà dàu già. Aucun unk adj. Ai;nào; không, • • ai; không... nào. — ne... — jkhùng... (//.khong... gi, ;iàt/...Mt. Digitized by Google AUD m Je n^en eoimais ouckii, t6i kliông^eé hiii l&j mât ai {nào) hét. —ne met en doute, không ai hô«nghi. ~de nous, khAng ai trong ta* San» — s frais, kh6i i6n dông nào. En — lieu, khânff nai nào hét,=không dàu hô't* Qu'— n^entre ici, dirng ai vào dây, AlTXNEMENT û/fv. Clll'lt nào. Cela ne vous regarde — , cAàng phài vi<^c gi dén anh cAûi nào. At DACE S f. Sir dan-dï, si* c6 gau^ sif cà lông. Plein d' — , dan-dï cà tjan. Avoir de X — de... cà gan. • • dâm.. AimACiBf»Kii£NT adv. CÂch dan-dï. AuDACiKiiiL fiusE odj. Dan-dï, cé gan, gan-ru^t. Audience s f, Sinighe — Sirnghe thira viéc. — bu6i xur-doén. — ^Khdch, kè tdi nghe. Donner-è qn, nghe ngircri nào ndi. . • Donner — , (du roi), lâm triéu» « » (des mandarins), ra khâch, — solennelle, triên-^it (du roi) — privée, dièn tâu (du roi). Demander- j .xin dén hdu. ou jd'unmandarmj^j^ Jour d' — , ngày xit viàc\ hixii xû doàn. Tenir — , Adi-hàm mà xur-doén. Salle d — , chft héi-hàm xùr viic.

    Lever 1' — , Lai hdu. Devant une — respectable, tru'orc m^t k/idcA iké t&i nghe) t«r-ttf. 136 AUG AuomicnA #, a. Thôi-tkào kèu àn, (d6i tièn bij. Huissier — , thôi-thào kèu ân vô trircrc toa xi3r« Auditeur sm. Kè nghe. — Chàu-nbimg. — Qoaa thi-sy (tôain). Emouvoir ses — s, làm cho dùug ( mùi ) long nkihiff ké nghe* Faire remonter m àa rang des élus, cho chân-nhwng lôn ( vô ) hàng ké, dirçrc c hçn mà chiu phép rùra t$i* Conseiller — , quan thiw tèa. — des comptes, chi'rc kikiim^sdt sA-sdch, Auditif ive adj Thuôc vé sir iighe. Nerf — , gàn làm cho tai nghe. Audition sf. Sir nghe. A la première — , khi mdri nghe.

    des témoins, str nghe ekurng khfti. — de compte, s\t xem-xét s6-sàch. Auditoire s m. Ilôi ngurori-ta xùm lai mà nghe = NhOtig ké nghe. Nombreux — , ngir&i-ta t&ingheddng on dô-hôi. Un immense — se presse autour de lui, tnôtddm ngur&iria nghe dông nurc chen (U) nhau vAy chung-quanh ngircri. Auge sf. Alàug (cho ân, udng ). — pour les pourceaux, eéi méng heo, cài tndng cho heo ân. AuGEE $/• M$t mâng

    Manger une — de son, 6n h

    t m4i mdng cAsn.

    Al ofci Cài mâng nhô. AuftMBNTATlOIV sf, SljT thèm. — de solde, sw thâng bông, sijr ân ( lôc ) lèn. Digitized by Google — de forlime, BXf giàu tMm, $wpAdiik\$tt ihém cùa-cài. Augmenter va. n. Thêm, gîa thém. — la force, ihém siire. — sa fortune, fkêm ci\a-câi, thêm giàu, càng gîàu. — un employé,cAo kè làm viôc àn thêm \cho to lên. n sera prochainement augmenté né sijâxnfc én lên [thàng bông) bây-gièr. Le riz augmente gao ICn già. Le mal augmente de jour en jour, b^nh càng ngày càng thêm, — de paresse, càng làm-biéfng han,,. Le feu s^augmente par le vent. Idra càng ihém (ehàylên)hàigi6. Augurai ale aux aàj, Yé diém; vé phép bôi. Science — e, Phép coi dtêm mà bûi\ phép héi« Livres auguraux^ sAeh béi* Aqgure s m, Biém, sir bôi; phép bôi-khoa (coi chim kêu chiin li^ng bàn diém mà héi» ) — TliAy bôi chim; Ihiy c Oiéean de mauvais ( chim x&xx diém ) chim diém dû, chim hê. — favorable, diém lành ( tôt ). Prendre à bon —, l£y làm diém Vit. Augurer va. Coi diém; bôi. Que faut-il — de ce fait ?}bô*i vi^c ày ph&i bdi ( bàn ) ra diém gi bày-già ? Atousti adj. Oai-nghiêm, oai-nghi; sang-trong. Visage — , m^t-mûi oai-nghi. Augubd'hui. âdv. Hômnay,ngày (bfl-a)h6mna7« Nay, dài nay, ngày nay; bây-gior. Dictionnaire f-à // i58 AUP C'est — le quinze, hôm nay là ngày ràm. Le jour d'— , ngày b(ta hém nay. — dans Topulence, demain dans la misèrei nay giàu-c6, mai nghèo-cif c. Les hommes d'— , ngirài â&i nay. Jusqu'— , cho dêfn bây'gi& [ngàymy)\ ^btj làu, tir xira nhân nay« Ce n'est pas d' — - que nous nous connaissons, cbâng phài mà'i bày'gi& mà ta bitfl nbau = fa quen-biét nhau dâ lâu. — ( \nay\kâ&i....V^khi ( que.... ) D'— enhuitjtàmbûranM-a (kè ixtngàyhômnay.] Il y a trois jours — , dft ba bflra rày. Aumône s f. Cùa bÔ-thi. Faire T— à... bô-thi cbo... làm phw&c cho^. Demander P— , di a:m, àn mày. Vivre d' — , àn xin (di xin (in mày) mà ân. Aumônier s m. Thdy câ câp tlieo vua, quan, binb- Unh mà làm lé làm pbvdrc. AtJMÔNiÈRE S f, BSy, tûi, hdu-l)ao (deo trong lirng). Aune s f. Tbu: tbu-drc do vâi (xira). Une— de drap, môt thtt&c ni* Mesurer les autres à son — , My minh làm iht&C mà do kë khâc. Aune s f. Cây bach-du*oiig. Altaravant adv, Tru-dc, khi tnrdc. Longtemps — , trw&c dâ làu. L'année d' — , céi nàm irw&c kia. Auprès adv. Gân; gân môt bên. Là — , gdn d6. •il y a une grotte, gân do cô m^t cdi hang. Digitized by Go AUS 13Ô -da rivage, gdn bdr, méi bén mép sông. —de la route, gân mâi Mn duàng-di. Je suis un ignorant— de lui, sdnh v&i no, thl tôi là môt dijra dtft. Avoir du crédit — de qn ixrqc tin (thâa-th(() nati {p&ï) ngœcri nào. AuafotB s/. Hào-qaang. Tète ceinte d'une—, ddu cô hàthquang rnxk^- quanh. AuBicuLAiRE adj, ThuOc vê tai. Témoin — , chung dà nghe. Confession — , xvng tôi îhâm. Doigt — , ng6n ùt (tay,) hay l^y mà ngoày tai. AuaiccLS s f. Trdi tai. AuBiFkBB adj. C6 vàng. Terrain—, dâ't cô vâiig. Fleuve — , sông cô vâng. AuBOEB $ f. Rijmg-d6ng, rang-dông; mftng^dôngi hirng-dông, rirng chcrn Irai, tàng-sâng. Voir lever T — , tUây trôri dà hwng-dông^ De r — au couchant^ tijr dông chi tày. Ote la première — de ma vie, tù tbuÀ bé {binh^ sanh) tôi Couleur — , sâc (màu, mùi) vàng ânh. — boréale, cânh'tinh hay c6 pfaia bén bâc. Auscultation s f. Sir nghe; (sir kô tai vô lu'ng vù ngi^c mà nghe hai th6 trong ph6i trongtrài tim ••.•)• Ausculter v a, iXghe trong miiih ngu'ôi-ta mà doén b$nh. Awici $ f. Pbép coi chim bay chim kèu mà bôi (nhu* coi gi6| xin keo •••) m Ans Prendre les — s, ôdi; coi già. Sous d'heureux — s, \Ai moij Uti diim. Sous les — sjde qn, [nhà ngirâfi xAô binhrvwe\ nhof phép ngircri nào, kvmljadv. Cûng, oûng... nfra. Nû'a.— chb-nèiit oflng... bftng... nbu*... — cùng lft...ss Ou'j^g* ây... làm-vây. Je vais — , tôi cûng di nt^ha. n m*a donné un livre et celaf-*, clîo tôi curfn sâch, lai câi nây nû*a. Cette soie est beUe|-^coute-t-elle cher, hàng ( lua) nAy ttft, ehthnên nà mât-tién. Je suis — âgé que vous, tôi cûîig Ida tuôi bdnff («Air) anh. L'Ame — bien que le corps... linh hdn cùny là . Etant — pauvre, il joue tous les soirs aux cartes. Né nghèo lim-iây {dw&ng ây) mà dém nào dêm n&y nô cûng dAnb bài. Aussitôt adi\ ïirc-thi; lien. Yira, vira kbi. J'irai — , tôi së di tûx-thi {(idy-gi&), — dii— fait, (néi tûrc-thi Uun tUrc-thl^nii réi thl làin r(Si\ noi lién làm liên, — le jour venu... vica sang ra... — ^uej'ai reçu la lettre... vita Mttôi dir^c cài thcr...« AusTER $ tn. G\6 nam. ArsTÈRE adj. (Chat) nghiém-nh^t. Goût — , mùi châL Vie — , câch ftn-fr nhat khôAïwA. Front — , trân nhàn' châu mày. Mœurs s^ nét if nghiémrnhàt^ Digiùuu uy Google Airr i Juge — , quan xét nghiêm-nhat. Ai;&T£R£if£NT adv. Câch nghiôm-nh^U mlnh (xâc). AvsTBAL e adj. Nam, phfa (hirihig) nam. Pôle — , nam cire. Terres — es, dâjt phia nam-cxrc. Signes austraux^ sàu cung huinh-dao phia nam. Autant adv. Bây-nhiêu, cûng bâ'y-nhiêu — Cûnp bâng — Cûii| viàêvk bàog (nhir.*.) — Bao- nhiétt. . • eling My nhiêu • • • Deux fois —, bàng hai bày-nhiéu\ hai cài bày- nhiêu. * Noi^s ioioûs — nos amis 'que nous mêmes, ta thircrng b^n-huii ta eûng bâng ta vây. n en a tont — , nô cô cûng bay-nhieu ou cùng bàng nhir-vây. — d'eau que de vin, bao-nhiêu ru'cru, bây-nhiêu nurdc ou rirçru bao-nhiêu^nvcàccûng bOy^hiiu. — qu'on peut, diryc cAirnylndo lèmcAùHg nây. W — plus ) , . .
  21. moins I 'ï"''- "^'-' m Avm s m. Bàn-fhfr; gbéf thor. Mal^ |[ tû cliAuli. lieIL'rH-'P*-^ Auteur 5 m. Kè làm (m<5f) diu; Chu; Kè bày ra* kô làm Scich. — de la nature, dàng tao-h6a\ bda-công, tbiôtt- công c. Oieu est V — de toutes choses, Ghùa là {kilàm) 4éu e(U-ri mçi mf ou mqi loài mçi y{Lt, 162 ALT Les miewrs de ses jours, {chûs\f stfng nûiih) Cha me rnlnh. — de la guerre, ké làm dâu {gdy) giac. — de l'écriture alphabétique, ké bày ddu ra th* chfr âm-vân. — d'un livre, kê làm sàch. Q^el — lisez-vous, anh doc (coi) sâch ông nào? Un — difficile, sâch khé (m&t). Authenticité 5 /. Sir chinli g s /. Quorn cai-tri môt minb làm chù. Autographe adj. Tay minh viét Wy. Altographie s /. Sur in lai chflr tay minh vift ra, Si|- in bàn dà. AuTOGBAPHiER t> a. In bàn dà, Altomate s m. Méy (dông Wy mây, nhu: dông- AuTOswAi ALE adj. Vé mùa thu. Maladies — aies, thu bviili c. bOnh mùa-thu. Vents automnaux, giô mùa thu\ thu phong c. AuTOMi«E S m. Mùa thu; tiét thu. Commencciiient de V — , ddu mùa thu. Milieu de T— , giûra mùa tnu\ trung thu Ct . Fin de r— , Otttfi màa îhu. Digitized by Google Alt m AuTOMtË s /. Sif kbin-nghiôm. — cadavérique, sijr mà thây ra mà coi cho rô e& bénh. AUTOBISATION S /. Phép. Demander une — , xin phép» Donner une — , cho pA^. Obtenir une — , âxrcxcpkép. Agir sans—, làm ngang (kh>ng c6 pAép)ii^f chuyôn c. AuToaiSEE V a. Cho (han) phép. — ime chose défendue, cho phép làm diéu dâ câm. — qn à faire qq chose, cho ai p/iép mà làmsijrgl. S* — de l'exemple de ... vin lây gurcrng.,.. AuToarré s f. Quàn- (quyén)-phép. — paternelle, qmjêv cha me. Exercer T — , hành quyén c. Abuser de V — , làm quà phép Homme de grande — , ngirài oai-qu&n. De sa propre—, tyy nùnh; \i,phép riêng minh. De pleine — , c6 quyinj cô phép» Les autorités kêc6 ç-wy^n; viên-quan, chirc-sic e. Agents de 1' — , kè quan sa-. Alléguer des— s, tmmg sàch-v^ làm (làm m^h)« AoToaiTAnix • adj. Hay j quo-n {qîij/én)..{fnghiém^ hay dung oai-qiiyén. AuTOua prdpadv, Chung- (xung)- quaah. — du soleil, chung-quanh màt-frM. —d'un marais, xwig-qitarih h& (mép) bàu. Rôder — de la maison, di râo chung-quanà nhà. Tourner— du pot, xây zung-quanh ohâuss néi manh-quanh l^n-l^n. ÏOQt~| thung-qmnk b0n phia. « 164 AUT . . . Ici—, /ft d4y. Regarder— , ngô quanh ngô queti, — est une balustrade, xnng-quanh c6 scr-ly. AuTOua s m Con 6, cOn diéu. Autre adj-pr. Khéc — kîa. Une autre personne, ngu'ciri nào klidf, Ud/C — lois y lÂû (khi) khâc. L'un et r — , nAy và kia= cà bai. L'un V — , n/iau. Us se haïssent l'un V — , chùng né ghét nhau. Les uns se plaisent à une chose, k$ auêres à une autre, ké [îigwôù) tht ura câi nây, ké {jigur&i) thi u^a cài khàc {kia), Vnn dit oui, P— dit non, ngurài niy ndi c6^ ngic&i kia nôi không. Vautre ÎQMV y ngày (bura) /:ta,=bura AJm, hûm trur&c. Mous autres j ta nefy* Causer de choses et d^auim^ nài ehuyên nây chuyçn kia, Vn — , kè (ngacri) kAàCm V — , câi (ngirori, su*) kût^ — part, nai (chÔ) khàc, 'Autrefois adv. Thuà (khi, bu6i) Irirdrc; thu^ (khi) xira kia. Les hommes d' — , ngu-cri thud* tricâ'c^ ngirài d&i xica, AUTBBMENT odv. Cécb (thé) khàc — Bàng cbing vày thi ... Nhu" không tbl. . , . Il parle — qu'il ne pense, nô noi khàc khôn^ pbài nhu* né iu'àng, pbéisseiEy— je vous punis, hfty wng led, bàng Digitized by Google khdng UU ta ph^t â&. — que... AAidehcni là AuTEUCHK 5 /• Chim lac-dà, AuTRih ;»rim. mii. Ki kh Ac; QgirïPi^a» Ken d* — , cA^ki khâc [ngtt&irta) Nuire à—, làm hai cho kê khàc. L'homme a besoin d' — , ngiràjî-ia ph&i ^ngsfài' ta eùàg jojàsiii Auvent 5 m. Mài hiên. Auxauuis adj. s. Giùp, phyi, p^rlff^v Troope— , bioh ii Interprète — de 2i classe, th6ng'ngAB^ lilMat hqng nbi. un grand — , eài dô' Uni verbe — » iiéng công*caOc phu-litt mà lâp cic thi kép. Aval s m. Haliru c. XujCdig. Aller — , di ocuéing. En — 1 xuK, sçuéing (iheo ii^h}. Pour — , dumg bdo'lânh. AvAiANGHE 5 /. Tuy(](t dôug li^ trèn nui lAxàt xaSng c&bftngci vé. Av>LEa V a. Nntft vào {y6..}rrâkm(h^e» ^^r^^S

    — un os, nuât xirang.

    tout entter, nufit. U^^ng. — d'an trait, uâ^g {nue) môt hori* — à petites gorgées, uông tir hdp. •i— la mer et les poi^ns, HÙiig (iii4<^2).< l^ién ci

    cà. s=? KbÂt niréc qnî.

    — des couleuvres, nudit trùn yiwd'/ rdn = chiu cyrct — ses tristes destinéesi càiu (màc) v^n xàu. -».dji vin datts la om» dem ruvu Wj>;dé durdi Digitized by Google i66 àVA him. Ce bateau avuk, chiéc gbe nAy di xudng. Joues avalées, mâ thung. Ventre avalés bung sà xuâng. (ngyra).

    Oreilles avalées, xi (tràp) tai (ch6). Croupe avalée, thàp hàu, hâu xuôi (ngira), AvAHCK «/. Trirdrc; tr6i. Prendre, gagner de V — , di trur&c, irài iài. Prendre V — sur.... trài ha-n, M (lai sau). Faire les premières avances^ tai trwd'c Faire des avances à... cho itin tnr&c^ cho lành tnrâe. D' — hiay-ld par — , tnrôe» Préparer d' — , don (sdm) trw&c. Prévenir d' — , cho hay trw&c. AvANGi is adj. trirdrc, iâi trirdrc. argent — , tién (bac) cho lành trxc&Cn — en âge, l&n tuoi. dans ses études, hoc dà khd^ nuit avancée^ dêm khuya* ouvrage — , dôn ngành^ dôn tién. poste — , phin hôr (gin gi&e). fruits — 5, trài ehin {mùi). poisson — I cà itang, Ayâncement sm. Sijr tdi; sip t£n lèn; si^ lên chiirc, (thftng qucrn, t

    C[u4— teônn (çio) ra. — tto fob ndi (bày) ra

    Digitized by Gopgle AVA 167 tnrdrc. Avancez^ âit&i di; hfty bw&c dû n avance vers moi, nd di in Mi. Ne pouvoir ni — ni reculer, không bé tân ih6u — la main, gûr tay ra. — la tête hors du carosse, thà {16) diu ra ngoài xe. — ses gages à un domestique, cho dira àlành tiên tnr&c, — son travail, làm hôi vi$c. — son départ, di y dp tnrdrc cAi ngày tinh di. — Pheure du repas, âii /rircfcbCra. Ma montre at;nc6, dông-hô tôi nàdimauquà {dilnc&cdi). Cette maison avance trop sur la rue, c&inhàniy . tr&m ra ngoài du*crng quà. — dans ses études, hoc tân tch. levf avance pas cela comme un fait certain t6i không-c6 nôi cdi % là vi<;c chdc. Il s'avança et dit... né bw&c t&i né néi.,« Le temps s^avance^ ngày-già rdp tdi. Notre vie avanc tous les jours, mfng^sông ta càng ngày càng tàn t&i. Les fruits e^avaneent^ tréi chin s&m. AvAmE s /. Su* nhuc (xtfu, xâtu-hA). Essuyer une — , bi nhuc\ mâc xâu. Faire une — à qn, làm xâu {nhuCy sf-nhuc) cho ngu-M nào. Avant adv. Tru*drc. Longtemps — , trtr&e làu* L'année d' — , nâm irwdv. Plus — , trtrd'C niraL, Digitized by Gopgle Bien — dans la nuit, khuya lâc. En—, ni arch el t&iid^ t&i\ AvAMT prép. Trirdrc, trirdrc khi.». Avant qu'il pleuve, tne&c khivam. — rie jour, tnc&c sdng. — iovX^ trw&c \iéi. — la naissance de JésuarÇhii^ti tncâc Chûa ctjru- \3àA ra âài. Avant 5 m. )Am be; mOi tàu* LVr-du bateau, mâ/ghe (thuyén), I9|âîtàtt« SupI' — tru^orc mâû L'étude a de gra|i4a— sijr hçc-l^jS^b nbiéu . ich'hi lâm, j Avoir r—d... nAd*..««. Donner-... ehdp^n.. Tirer — de.,.. nh&,.., diiffckh Avoir Ft-su^f. Ao*»*... AvAUtiUïsa a. Cho hoti-^ffiuh-irvrc. Avantageusement adi\ Çàch cé-ich-lorL— Càch vi (vi.) ... Parier— de ipi nôi, vi {4àï) yi ngurqri nào. Avàhtagrox scss adj. C6-fch, Occasion — euse, dip tôt {tié?i). Avant-bec s m. M^t c$t càu day mà chiu nurde (cbày.) Avant-bras s m. Bâp tay (tùr cành eb6 stfp ra.) Avant-corps «m. Nbà tpu*dc; mai chcrm ra tru'o'c. AvANT-coua s/. Sân tru-dc. AvANT^ouRBUR $m.adj. (Chfiy trunde), cb^y hifuj yoi^ m6i^ diém, dtfut u kju, jd by Google ÀVA Nuage — de Torage, mây moi d6ng. frisseii est r— de la fièvre bè minh(già]i minh) là dà'u gdn d^n eu: rét. Couleur avant-coureuse ds^la mart/syr dau^don î6 ida ehél. Atant-courrière (L') du jour (du soleU). Rang dông, mâng-dông. AvAirr^Eiuom iIre aâj. Ap rfft, M 8au Mfc L» — jour du mois^ ngày àp ngày rtf/ [sauMi) iroDg tbàng. ATAHîHiAiiin /. fifiô ,tiéâ; bioh tida d^o; d tiên-phong. Atamt-goùt 5 m. Mùi biét fru^dc. Atâkt-hibe adc. Hôm kia, bû'a kia« ngày h6m Ida. Avant-port 5 m. Ncri ng-oài ciSra Wèn; oâ'axép* Ayant-poste sm. Phân-hor (ncri dâu giàc). Atant-pbopos e m« Tijra, tièu-dSû. AvANT-QUAiiT 5 m. iHéfng chutog ddttg-hô dàilh trurdrc giof, Irirorc khâc, tru*d*c nira gior, AvANiHMiiiiK e f. Cb5 thâti ngoài ncri gido diu làm fu^ng; thtn irgoài sM kliCa. AvANT-TOiT S m. Mài-hién. Atart-train sfà. Khùcxe dàngiru'drc; phiatrvorc e& xé AvAST-vEitL f. BiJra tnr*c ngày âp.

    Ayabe adj s. Hà-tiên; Ham-cùa. Bon-cbeUi bôn-d&i| bôn-déii. tJn hemme — , ng^rin hà-tiên , kê' ihaM4(imw V — se prive. Ngw&i hà-tiênkhàng dàmëxkd&m

    dn Heu d'autnii- tka^- e&a ngirài-là — de louanges, ki ham'IAtn^ (durçôo tiAag) Digitized by Google 170 AVE «— d0 fempsi ki hay die ngày-giâr. Ataeici i f. Sv tham-lam, \t>ng tbam (ham) e&a. AvARiciEUSEMENT adv, Cdch tiôn-tàn, hay b6n-chen« — Tinh hà-tiêa; chumg rlirtàng. AvARicnrox adj. Tién-t$n, rit-rdng. Avarie s f. Sir hir (tàu-bè ghe-cô, hàng-hôa}. Avarié ée adj. Hir. (m((C| irdrt, àm)« paddy —, Ida tt&U Riz — , gao àm. Bateau — , ghe Atr, {phd mr&c). À-yau-l'eau, lœ. ado. Trôi^ tbeo dèng nirdc chày; trôi theo niro^c. Aller — , trôi theo iw&c^ = hiTi kh6ng nên,khOng xong. kyiêm. liasàk kttUirmdng. Cinq — et crnqpaiernoiter^ nêmkinhUnh^mâng^ nàm kinh lay cha. Xm^prip. Vdri (vtfi, vu — respect, ctf lông kfnh* — votre permission, c6 phép ông... Discernement de Tord' — le cuivre, syr-pbân*bi$t ▼àng m loi vâi tbau. Avenant e adj, ^ep, ttft; xurng. Manières — es, ho{Qéj(i]i'à\é\i)depé{f6duyén) tû^ti thaiihriich* Digitized by Google AVE ni Le dessert fut à t — du repas, dà trdng miêng xûmg {vira) bfra &a* P ayer kV — du travail, iùy M«ovi$e dft làsimè tr4 cùug. AvisniiSNT s m. Sv toi {dën). — du Messie, sw Chûa cihi thtf âéh {ra â&t). K sou — au trône, khi ngircri lènngâio\x lirc-vi. Atesie V. imp. Xày dén. U ne m'est rien avenu de fl^heux, tfti kli6i màe syr-gi dur hët. kyvm s m. Sir sau, hâu-lai e. A V —, àën foVy iir n tru'dc d& qua mà doin vd 9W sau chtra âén {tâi). AvENT S m. Miia Ap-ven-t6. ( h6n tuân chùa-nhijrt tru'drc lë sanh-nhgrt &.C.G. )• Atsntubs s /. Sir finh-edr. — Sir dànb liéu (ho^ may) — chuyôn la, ki-cuc. Par — , d' — , tinh-ctr^ thinh-linh. k V —, vô î, tinh. La vie est sujette à bien des — 5, dori ngu*ori-ta mâc nhiéu $w bât thinh-linh. m Homme d' —, ngiràicd gan hay dénh-Hiu^ ngirâd Héu tnang S*il arrive d* — ... nhir rôt ou may mà..,. Les — 5 de Télémaque... ixkixngchuyénlarkitïïf^ Téiémaque* Dire la bonne — , Mi, coi tw&ng mà néi eho ai* Ave: iiiu^inh ài d^n..
    . Argent bien aventuré, bao Uiu. AvENTiREui KUSE odj. Hay liéu-<Oà gan. Esprit — , tinh hay Uéu. — an jeu, dành bac étf gan, dénh ihi Aventurier ière adj, s Kè hay liêu m^ng; — hoang- dang; hoanh. : C'est un — , né là nffw&i Hêu mang. Yie avanturière^ dori hay ddnh liêu, t&i dâu hay ! AvsNTURiNE % /. Kim-sa ou Cang-sa. Avenu vi pp. Xiy d£n. Regarder eomme non*-, c^ bàng khâng\ coi dircrng nhir không c6 vây, yvKNUB $ f. diromg ou ngà di fori (nhà, c6 trông i cây im-màt). — Sir défn (toi). | Ouvrir des — s dans un bois, vàb (d^p) dur&ng vô rirng. Toutes les — $ étant fenn^esi cûA néo (ngâ) dw&ngâên bit lai h(ft..« L' — de rhopital.... càingô {ngd) dw&ng di dèa nhà-thu'crng..* k r— de Jésus Christ, khi hicc Châa Gi6-g^u xu^ng thé' ou ra do L Avérer va. Chirng là thât (chic, quà). —de ses yeux la fraude de qn, thâ'y quà tnrdrc con-mdt cdi diéu gian ngu*ài nào. ! Un fait avéré ; vi$c quà [châc, thât). . Avnsi s f* &ém mira Idn (to). Mva ztfi (â6| dm xutfng). Aversion s f. (Syr day di.) s\f gi^m (nhàtn,) ghét); sv khOog u'a* . kju, jd by Google AVE i7à «r de 1'* pour qp, qq oboa6| ghii {kMng ira, kkéng chin) aî hay^Ià su* gl. Aversion pour écrire, không wa {chiu) viëL Avoir.. I — _ gihn, ghét, không ira*»: Prendre. Amm va. Bào (nhû), nôi cbo hay (bié!i) — qii de qq chose, hào {néi) eho ai hay (biéft)su'gi. ~que..,, bâo tin ràng... AverîissezAe de prendre garde à lui, b&y hiiu n6 phfti giâ minb. Nous sommes avertis, que..,. ngu*àMa lào tin cho ta râng.«.«« AviRTissEMEiiT « fil. SiT nbtfc-bflo; sir béo cbo mà hay.= Lcri bào-d2n. — Tor dôi (thùc) thuéf. Atiu $m. Si]rcbiuo6.. Lorikbaithâ^jnmgthâira Faire 1' — de ses fautes, chiu lôi (tôi). De r — de tout le monde, ai này thày déu chiu {umçj lâm ekùTig) nhu'-vây. Homme sans — , ngirori kbông-cô gô'c^ = ugvcin km&é% adj. ]ui, mû, mù-quAiig, t<5i (con-) mât, (xâm, xoan. T,)= Ttfi-tàm mù-mit, ttfi tri khôn. En — , r&f mil. À V — , m6, (kh6ng nght tnrdc ngbï gau.) Sui\Te en — , vùng theo, nhâm mât theo. Marcher en — , di vong {vong mang), vut ra di; di het^ir. Ccst un — qui en conduit un autre^ mu dâc mit. Jeu des — s> b&n cdu. Crier comine un — qui a perdu son bâton^ la Diclionvaire f-a 12' nhvt kê mu, {xdm) mât gây=la Ifra, la um/ L'homme est— pour ses défauts, et clairvoyant pour ceux des autres, viêo mlnh tfal fudng^ viôc ngircfi thi sang. La passion le rend — , tinh tv-duc làmcho nd tâî iri-'khôn. Soumission — sir chiu luy riu-riu moi bL \ AyEV6LiME!(T t m. dui-mùy sir mù-quàng; ttfi-tAm. • ' Aveuglement adv. Càch mù-qudng (không nghî không xét làm cbi). Croire—, tîn ngang (phdé). AvEroLER V a. Làm clio dui (mù, quàng con-mât, tÔi-tàm) — Pesprit, Inm eho tôt tri-khôn. Les éclairs aveuglent^ chdp Uim cho cAâa (Ida) con-mât. S* — sur ses défauts, quéng {con-mdi) không thtfy nëi xtfu minb. Aveugle-né ée or/j. s. Bui, mù tir mai sinh ra* AvEUGLETTE (à 1' •) loc adv. Râr-râr. Chercher... à 1'—, kîéfm rd*-rd*. Agir à V — , làm bât-tic. Avide adj. Tham, tham-lam; Ham, ham-htf; vdre* ao.— Léu (hàu), méftn. Homme — , ngirori tham-lam — ngircri ldu{mê, hàii) an —de gloii^e, ham danh-vong. — de gain, ham loi. —de richesses, hrnn {tham) càa. Avoir l'air — , coi bO fham {ham), Esprit^e savoir, làngmué'n biét; {hamhçe ! Digitized by Google kn il* ham hiët) AnMimiT adv. CAch tham-lun, hani-hâ. Manger—, ftn ngon^Umh. Avidité s f. ?>\f (lông, chûrng) tham-lam, ham-htf; lèng tham. Avec — , càcb ham-htf. — ÎBsa mlnb ra. Changer d'*— , âài
    . Digitized by Gopgle I Je suis d*— que... tôi tbl muô'n eho.» Donner qh, Mu^ bdy-bUuj Prendre— de qn, hôi y ngu*Wiià6« Autant de têtes, autant d' — | m5i Dgu'ài mil ; 'b& nhcm bd /ifnA c. — au public, yéft-thi, hi&Q^bi» — au lecteur, lôi bà(hdàn] tiéu d&n c. Ttca sich« ' Bon ner — de. • • nôi Im vé. • « Avisé £s a(//. Biéft, kbôn, c6 y* Bien — , hhôn laiih\ dà giôi tinh*

    Mal — , €r'h&^ dai\ vd^vâtit» C'est un mal — , nô là d&a dai* Aviser va, ra, Ngô Ihây — bâo (biêu) , cho tin, cbo bay (hiéi )• — va. Tinb, iifu, lo*

    qn, ngô-thây ngwM nào. | AvisezAç: que je suis ici, hây n6i tin cho nd hay i tùiàdày... ! — à un moyen, tînh tbtf, Uèu bé.a. Nbns aviserons^ fa së lièu {tînh). S* — d'un mauvais expédient, tinh pbiromg bây (léu). Aviso sm. Tàu iib& nhe dem tor-bdo, cbfy. bi$u, tniyén lênh.... i jAviTÀULËMENT sm. Lu'orng-ph^ cho <àu àn. AviTAiLLER V a. C&jf lu'Ong-phan kbi-giài (cho binh , cbo tàu). i Aviver oa.Làm cbo sàng(ng^i). i — le feu, thdi lira cho hire, I — Tori mï vàng, ddnh bông vàng. ; Avocat sm. Tbây cung, thây kiôn (trang-sir c. ) — j Ké bàu-chira, binh-virc. «- consultant, thâij ( kièn,) bày. muxi, cbi-bào I

    Digitized by Google m ill. (mà-th6i). — plaidant, thdyi^cung di kiôn mirora. Profession d' — , n^hé làm thây eung. Se faire — du mensonge, bmh sir dtfi-trà. Avocate des pécheurs, bà bàii-chita \ik cô-tôi* kfom s/. ( Aykinb), Hircq[ig*mfM)h} tùr-m^ch-tliijio c« ( ihur lûa dé cho n^ura âu )• Avoir a. Cô. ~da mérite, cé cùng.

    — de Paient ed bac ( tién-càa ). Chacun a sa maison, ai cô nhà n&y« — soin de... lo vé«., (cho*..« ) — &tm, dài ( bung
    )• — soif, khât (nu'd'c). — besoin de... cÂn, cé viôc cAn. . — besoin d'argent^ tûng b^. — intention de... cô y mà«... — peur de... sa,,. — bonté, mit-côr (mtft-câr). — pitié ( compassion ) de... thurcrng x6t; deia long tbu'ang-bai. coutume de... quen. ordre de... cô lônh day phài.... — le droit de... cô phép mà... — égard à... nghï dn... ( iâï,,,, )

    — envie de... ( désir )... cô y juudn.«.« — raison, phài, ph&i lé. — tort, quây, cô lôi. la patience de... hay nhin...» de la persévérance... cô chf« — chaud, nông, nifc.

    froid. Ifohi , 1*18 AVO — froid aux niaius, lanh tay. — chaud à la tète, nàng diu. Pair de... coi ho... (xem ra... hinb nhir..,) — bonne mine, coi b() mat khà. — des nouvelles de... du'çrc tin vé... • — l'œil, lanh (khôn), c6 y-tir; coi chirng, — le courage de... dam, cô gan.... — lieu, cd, ( làm. ) — à aller... mâc ou phAi di.... — aÛ'aire à cJ viôc vori...» — la chance de... may m&...| gdy vi$c vdi... — mal, dau. . — mal à la tête, nburc ddu. — mal aux yeux, nb|m con-mlt. — mal au ventre, dau bimg. — de quoi vivre, cô dà àn. — pour certain, lAj làm chic. — en horreur, (en aversion), g(/m, ghét.... — beau faire, làni làui-sao cûng không.... (làm vù icli ). — par dessus la tête, mâc lût dàu lût ôc« 'S^avair rien, không cd gi bét. N' — que... erf... mà-thôi. — qu'à... c6 mot cài... Il y a longtemps que... dâ làu.... 11 y a trois jours, dft ba bûa rày. Avoir s m, Gua, cùa-cdi. Voilà tout mon — , â'y cùa tôi là cé b çdn bién. les cieux (cao) t^n ou tyt trori. Vwfle avminant^ d&n làn-c^ ft g4n« Digiii^LLi L/y Google AVO lîÔ AvoRTEMfiNt 5 m. âijT sào, SIT nftm b^p d6i] sir hir thai, Atortek V II Sào, bir thai, nim bép^dtfi; sAy con. Elle avaria an bnt de 5 mois, con me tfy c6 thai nàm thâng sâo di. (nàm bêfp dui.) Faire — un dessein, làm cho d& viôc ( hir syr. ) Ses desseins sont avortés^ mmi né dft lâu t6ï\ syr no tinh dâ không xong. Les fruits at orient^ trài nô dfJ [chqy) di héft. Atirton s m. Ngirài hay-là v^t sinh non, sic di. Avoué s m. Ké thôngluât-lç lânh lo viôc^ kiônmurdra, làm dcrn làm tir cho ké khàc. Atouir V a. Nhin biét^ chiu, xung ngay ra. — son cvimt^chiu tôi; khai thât ra. — sa faute, biét nxiàc lôi minh, chiu minh Ifii. — pour son fils, nhin là con. Il avotte ravoir fait^ né chiu nô dft (c6) làm âiôutfy* Je vous avoue, tôi xicng thài voi anh. — qn de tout ce qu'il a fait, cAiu (nA) mçi viêc né d& làm. S' — coupable, chiu mhih lii. S' — vaincu, chiu thua. Avril s m. Tén kèu ihdng tic nàm tày. Mois d' —, thing tw. Poisson d' — , [cklhdng Iw) = sif gat, sijT phlnh- pliô*. Avulsion $ f. Sir nhô ra. — d'une dent, nhô ràng. An I /. Ctft; truc; ngat; chtft. — Trung tim. ( turn, tri^c xe. ) — d'un moulin à paddy, h^g ctfi xay lûa, — » dHm édifice, irung-tiin eéi nhà« AxilUlBE adj. Thu^c vé néch.. Digitized by Google i80 BAB Axio»« fif • Sir tti^t i6"ràiig.(Kbteg ai clU^ âvcçc) Cbành âé-li]ftn. ÀxoiiGK s /. M; nxïàc] mù heo lôi^. Kià»T p.'prés. Avoir. Cé. (dft). — dit cela, noi diéu ây domu AYAKT-CAUSE^m. KédirçrcphépngiTcrikhàcsangcho. ÀTAMT-BRÔiT S m. Kè cé (diTOTc) phép. AZOTE s m. a^; (ièn khi kia nhâp v Hay nôi; nôi dai Digitized by Google Mb m BiiiNE sf. Mép; môi ( coa thù vât). Se lécher les babine li^m mép» BIbord $m. B6n eçy ( phiacètchèoUt), À — I cay! cqy lây I — la barrel bè lài cay! cay! — unpeal^ieiy m$t cbûtl — tout I cay riiBftI cay (ii binhl BiBOucBE sf. Giày hàm iàx\ giày kh6ag. g6t« Bac 5111. Bô, dô ngang. Passer le — « di (qQa)ttt. Baccàlaurbat $m. Bftc tâ-tài. ( r. m; fflnh-tfd). Se préparer pour le — , \o'\io(imkihibâc tû'tàù Baccarat im. Thur bài Ma, BicHB $f. Yâi buâm to dA dây d6 ch& xe^ chOr- ghe kèo mira irort di. BACHiLiEa sm. Tû-tài. (kë thi d^ii tûlài)* BicBia vm, ctti d(y. — une cbaretie , che ( dây ) xe cbflr

    Bachot s m. ghe nhô, dô nhô. Bachotiur s m. Ké chèo dè nhA* — Ké dira 4d* Btcu 5/. Cfty gài ( cbân ) ein.. Bâcler va. Gài, chân cura — Làm hxRv.n. Lùrng-khîjrng,nga-ngfttttg^ngAki-ng(r, Babavdbrie sf. Tfnh-nê!t, bO-tich ngirorilùmg-khùrng. Badiake 5/. Gây dai-hii. Badigion «191. Nvdc vàng tboa vàch tu^g. B4DiGEO!4rcAO£ M, Sif ttloit Xiyx Ne badinez pas, âirngH^6 Up-lûrng; (dCrng-ed tw&ng là chcri). Badinnebib sf. ( Lori néi, viôc lÀm mà chcri ) — L*i giSu, nôi chcri. — Viêc bà-lâp, sijr ibàm-rthèm Bafouer va. Cirài-chô, nhao-bang, nhiéc-nbôc. Bâfrer v. n. kn vô dO; àn-utfng sa-dà. Bafreur euse sm. f. Kè liu àn làu VL6ng. Kè mè te .qua chirng. Bagage sm. Bâ-dac (bè vô rircmg ho^c géi lai Um mà dem theo). Bd tùy-thte. • Plier, trousser — , cuùii gôi— tron di=chô'tdi. Bagarre 5/. Sijr riy-rà om-sèm. Bàm (chô) dang rfty-rà« Bagasse 5/.M£abâ (mfadftdapr6i),xàcmia,bAmia. Bagatelle 5/. Sir (viôc, déu) tâui-phàoj dô thàm thàm, (bà-lëu bà-ldp ). . S'occuper de — , lo vièc tam-ldp {bdrldp, vd-kh). S'amuser à des bagatelles^ Ihmviêc bà-lé'u bd-lap^ Acheter des bagatelles^ mua dé tâm-bày. . .Pu^e dçs — nôi i^huyèn tàdnHAàm^ Digitized by Google I Bagne m. Ch6 cim iôi-nhan (ncri ci5ra bièn), Chi dày tù bi dii khA-sai, lAfiinE s/. (khoen) CirH, chiên-cliiên^khâu, nhlii. Metre une — au doigt, dec nhin (cà-râ, khâit..) — de mariage, (d*épousée), nhàn hôn-phfii ( phép giao ). Retirer sa — , côi nhàn ra. — gravée en cachet, chiéc €on*dâu* Une — , môt chiéc cà-rd, nhàn... S'en tirer bagues sauves, ( ra khôi mà cùn ( khôi mSi ) chiên-chièn cà-rÀ } = màc nçn mà g!Ï khAi không-c6 gi. Baguenaude $f. Irai ubir trài tàm-phAng bopnénô; trài toan-tirom. — chuy^n tam-l&p, viÇc

    tâm-phào. Baguenauder v. n. hkm viéc tâm-pliào ( tam-Iàp, bÂy-b^y ) ( nhir bép trâi tàm-ph6ng chcri vây ). Bagokxaudibr fm. Kèlàm viôctdm-phào— Gâytôaa- ttrcrng ( trài nhir tàm-phAng bép né n )• làkjBXXÊLva. Chàn; lir^c, may lir^c. Baguittb sf. Roi (ligue, que)— ftûa; dùi.o. t — de tambour, dùi trying. — fusil, cày thông-héng (sùng). - — à manger, étûa ta ccrm* — magique, (divinatoire, tournante ). roi^gây phép thây pbàp, thdy bôi. Coups de baguettes^ dàn ( rot, — vpt. ) • Commander ( mener) à la —, cai-tri xâng-x cérisoi DgV'a tia hâng. — foncé, ngira /fa sàm. — brun, ngura khvr&u. icbataio \ marron > 1x^9 lia chiy.

    brûlé. ) Baii V- Tinh, vûttg. — de Touranne, vûng" Hàn. — d«s cocotiers, vûng (dOra) Tàu* — un enfant, lâm (nha) eon-nft. —un cbeval, tâm ngira.

    -Klans^'eau, iiAtin^ (n^dm) nirdrc. Le fleuve baigne la ville par le milieu, 9ông 4m vô giira thành. Cette arbre baigne dans Pétangy cài.cAy. Ay .«4l (te) duTiiri bàu* Le pied de cette montagne baigne dans la^ner, cbo'û nui nây & kê mép bién. ~de sueur, dA môrbûî dàm-dé. —-dans la joie, say vui» Se — V. pron, Tâm. Aimer à se— dans la rivière, bay tàm sOjag. Les poissons u baigneni leur vie entière. c4;(jtfit mrô'C (fr dtfdfi nu'drc) câ 4W. Baignoibe .1 /. Tbùng tâm. BaiIp s m. Baux pL cbp nurdUi ppuner à— , eho mtr ... Digitized by Google iu m Prendre à—, mirchi. Passer un—» làm i& mur&n oni&ehé mt&n. Rompre un — , tbôi mxr&n thôi cho mir&n (hùy tà ai). Résilier un — , id..,t Bàm.mf.wT «m^ Sv ngép» BiouR t> tf, 9va, trao, ph6« Bailler v n. Ngdp. On àdille en voyant-<-Ies autres, tb£y nguràri-U f^Pf mfaib cûngr /i^cfp theo* L'hultre bdilie au soleil, con hàu trori n&ng nfroid, fâm nirâc lanh. — s pi^lies, nM-tàm oho mirdu. II est au — , no (Îangp-c6 tâm. Le — est sain, tâm no kb&e. — de vapeur, xôngr, mrâc x6ng. Cuire au — ^marie, chicng clutng càch thày. Baïo.nm;tte 5 /• Lu-ôi-lè (giât dâu sùng). Digitized by Google 18« fiAI Charger à la—, du chiéfn, dtfu thiTcmjf, ' Baiskmàim % m. Sir bun tay. Bâiscr V a« Htm (hôn). •qn sur la joue, hun mà (mftt) ngu'cri nào. — la croix, Aui? cây thdnh-giâ, hun ânh cbuôc l^i. ^l'aimeau de révèquOi hua nhân Giém-mijié (diîrc-cha). — la mule du pape, hun cbcro (mûi giày) dire GiàO'tông. Les ilôts baisent les flancs de ce rocher, sàùg bà {ddnh) vô hông hôn dâ. Deux tisons se baisent bai cày lûra gium lai vdi nhau. Baisbb s m. SijT hun (hôn); cài hôn. Donner un — à J^i môt cdi. Donner force baisers hân di hôn lai, AJn chijii-chijit*

    Imprimer un— sur... hân môt cii m^nh. Un — froid, sir hôn chirng-dôi ,(lù'u-lâo;lâLy c6). — de paix, hôn mà làm hué (boa). — de Judas, hôn dôi mà n^p» ( nhu* Junlà hôn mà nAp thây minb ). Baisotter V a, Ilùn-hit-boài. Se — , hôn nhau hoài. Baisse s f Sir ba (xuCfng) giâ hàng. Le riz a éprouvé de la — , gao xuôhg ( ha ) già. Faire la hausse et la — , làm cho Un (thàng) già, xuâng [ha) già = môt minh môt cher. Baisser van Ha xurfng; bô xuftng. — pavillon ha cor = chiu dàu (pbép). — le prix, hq già. ~ un store, bô sao xuô'ng»

    la tète, cui dâa xuô'fig* Digitized by Go BAL m — les yeux, ng6 wd>î/7. — Toreille, sâp tai xuéfng (mât-cS) — la voix, M nhA* Les eaux baissent^ nirdc rac xuôhg\ nvcàc gwt\ nxrâc rong. Le jour baisse, ngày â: cft (àc tà p.) Le riz baisse gao xuông {ha) giâ» La viie baisse, con-mdt /à- [làng^ yéu) âù Une corde baisse^ dây qiàn. Se — vers la terre, eùi xuâng dirdi 6&i* Ne se hausser ni ne se — , không trôi cûng không sut = cir mOt mire Binsikiis s /• Rirou cta; rtroru gin tdri cftn. Baisure^/. Plu'ahaicâi bdnh 6*trongl6dung'nhau. Bajoue /. Ma du-u^i (b6, heo tùr con-mât xuCtng hàm r&ng trôn.) Bu s 191. Bâm (h<)i) mua, (nhây-mâa). Donner un — , làm hôi mûa-hât. Aller au — , di coi hôi nhây-mûa^ Balafre. Vil dàng rach (triy) dài trèn mU, Balafrer v a. Làm cho trdy (x4, rach, là) mât ra. Visage balafre d'un coup de sabre, mât bigacrm chém xi {là, rack) ra. Balai s m. Cai ch6i. Bomier un coup de — dans... Itfy cAài mà quét... — de plumes, e/tài lông* Balance s /". Cài cân, càn thàng-bâng. Cân tiéu-ly. Peser à la — , cân^ nb&c cdn^ h& vù ou My cdn mà cÂn. — à deux plateaux, eàn hai vi. — à un Ijassin hay-là — à un crochet, câicân taài vé; cdi cân moc. Digitized by Google Fléau âe la ~, âbn eân^ Aiguille d'une —, kim cân itiu-ly, Contre*poids d'une — , dô dicb, trài cân* Basiin k^ld platem d'une <^, v& cAt. Tenir la— égale, câmcd/ï ihàng-bàng. (= côngf- blnh, ngay*thing)« La — penche, vie. Être en — ; lu-ôrng-lir. BiXAMci s m. C&i burdrc kè mua (theo nb|p dàm nhip trfeg). Balancement 5 m. Sir dânh dông-dira. Balancer v a. Bành dông-âu-a. (Du-a , lâc qua léc lai). — Làm cho Ivdti^liTt dùng^d&og — Làm cho cân ( déu ) nhau. Cûu nhâc, so-sàuh, xét di xét lai. Le vent balance les arbres, giô lay cây. — son épée, hwr (hoày) gu'cna. — • les bras^ dénh â4nytr {Iwùng-
    bc ) nfra. -les dépenses et les recettes, làm cho cdi s&'phi vdi cài sà'lçri dông-ééu (cân) nhau. La victoire 6iriSEiiifcnV..é sir tbâng-ti: cèn long- dàng, chira cbdc. — le pour et le contre; so-âdnh phài trài, d&c- ' thtt: $0 hem ttnh thi$t. ' — les raisons, xét lê. Les oiseaux se balancent dans l'air, cbim Uêng irènkhông (trori). Les profits et les pertes se balancent^ kri hai (lài Vb, dâc Ihât) trir nhau {càn^ bàng^ déng nhau) Digitized by Google BAL 189 Se— d*uû côto et d'autre, Idc b$a nây bôa kia Bauj«cier s m. Céi dânh ddng-du-a (làm cho mdy ch^y ). — mày duc tiéa. — cây g^ty quân leo dfty cim. —dhine horloge, crffrfrfnA ââng-dwa d6ng-hô« BALA!«aER $ m, Thçr làm cân. Balançoibi «/. Cài du; du ngô du b^u. BmsT hay-là Balust $ m. C&t, sôi d6 dirômg sit xe lijra cho cbéc. " Balayage s m. Sijr quét. BiUTia va. Quét. — une maison, quét nhà. — ^la poussière, guéi bui. — les araignées, quét vàng nhén. Le vent balaie les nuages, gi6 (quét) t;./ mây. — rennemi, ddnà tan giàc di hêft. Sa.robe éa/e}i> la terre, ào dài nô quéi dit Balateub eusi stn f,Kè quét. Balayures s f.pL Ràc,ràc-rén. (racquétnhoml^i). Balbutiement s m. Sijr n6i 4p-, (u-cr, cà-làm). BuBUTiSR vn. Ndîn-a, (ap-çr,) nôi cà-]-é m<)t bai tiéfng. La langue balbutie^ IxrSi u^et. Balcon s m. Càu-lcrn, so-li con-ti()n ncri sân cira iing trèu (dé dimg ugdi mà ngô. mông).— Uiên Wu. Boarder du haut d'un—, trên hiin Uu mk ngô jratfng. Baldaquin s m. Céi tàn, tràn, màn, tru-(hig (che Dtctiomaire f-a /5 Digitized by Google IM bal' irén mùng, trên ngai| tôa giàng^ bàn-tho' v. v.). Bauimi s /. Cà voi. Fanons, barbes de la — , gân (xircrng), rkuedvoL Les baleines d^un parapluiCi kèo dû, (bàng ràu • (gÀn) câ voi.) Balbineau $ m. Cà voi con (nhA). Baleikière i /. Thuyén d^i mà hep dé di ddnh cà ' voi. — Tam-bàn nhô dài. BAtkvRi $ f. Môi dircK. Balise s /. Phao, trdi nôi hay-là bông (hoa) tièu, néu cho biét ehi Itf-ran. Baimeb V a. Bftt IrAi (pbao); câm bông-tièu (cho biô't chô biém màtrành). Rivière balisée sèng cô ciim bông-iiiu ou c«f ;>AffO (iréi nài). Baliste 5 f. (Mày ngirori dcri xira diing mà bâa dà, tèD, dan v. v.) Cung; nà; càn-b|LL... Bauvbau s m. Cày, lihicây khi dCfn chijralaidâ dành. • Balivernes/. Lài nôi thàm-tbàm, chuyên tam-Mp. Ballant E «flf/. Toông-teng; d6ng-dira. Aller les bras ballants^ di âdnh âéngxj: sinh bung. Balu>nii8R V a. Làm chophinhra(nhu*b6ng^b6ng); Les fourrages verts ballonnent les chevaux; an cô tirai làm cho ngira l&n bung ra. Le ventre se ballonne j bung no binh-rhih ra. Ventre ballonné; bung binh-rin/i. bung cbè bè. Bauot sm. Goi ou hô hàng. fiAuoTTAGK nu. SiT bât thftm lai (cho biéft ai trong bai ngu-m d6ng ti(^ng cir din/c bàu lôn). BjULLOTTEMEiNT sm. Su* lùc-làc, (luug-lay ). Ballotter va. Lâc (rung, lay). Les flots ballottent les navires, ôïiglâc {d(fi) tàu. — une affaire, bàn vi^c. qn. , nhao-àng ngtrài nào. ' dent candidats, bài ihâm coi ihit hài ngirÀi ai dtrorc nhièn iiëng cir hem. Cet tmf. Ngirèi què-màa dtft-nat, Baloubdise sf. (Lori nôi hay-là vi^c làm dai, tbàm, bây..«.) Sir qitè-mùa Ivrng-kbârng. — • Viôc thàm, cKuyônbé-làp, (tam-làp)... — Lcrinéi xàm ( bây ). fifre d'une — extrême, u-tné qua chirng'. Débiter mille — s. noi xàm néixua,n6i bdy nôi b« BUAAMIER $m. Cfty tô-hap; tbây-an-tûiS c. (mû câf tA-hap ). Balsamine 5/. Iloa ou bông méng tay, — simple, bông mong-tay dcrn. — double, bâng méng-tay kép. Balsamique adj Tbcrm nhir tô-hap. Balustrade 5/. Scr-ly; hàng sor-ly; song. BAtusTRfi sm. SoDg^tièn, cÂu-lom,con-tién;chuy£n song. ( = con song ), Bambin e 5m/. Con-mtnhô(bé).Thângnho,connlu>. Bambocbs sf. Hinh* — Ngircri lùn (tbtfp }• — Sir an chcri, mé târu-sftc. Faire jouer des — s, mày Idnh^ (làm cho hinh nomày). Spectacle des — dàm-hàt hihh. Faire des — , mô-d^im iiHru-sâc, Bamboghkue £use smf. Ké hoang-dàng; ngu'ài ttn*» dheri v6 dô. Bambou sm» Tre — ( truc, tru*dc c. ). Cây Ire. £n — , bâng tre. Liens de — , lat tre. Digitized by Google I^^N 193 Touffe de —, tuî ire. Pousse de — , mâng tre. Nœud de — , mât /re. Entre-nœud de — , lông tre. Ban sm. Lcri rao.—CbSchicho tùdàythavê àcho pgu'ori-ta coi chirng. — de mariage, l&i rao hôn-pb0i. Publier les — s, rao liôn-phdi. Rompre son — , ph phép là ra khôi turi Banal k adj. Thu-omg, tâm-thirâmg; thô,quô-k§ch. — Chung. Expression — e, lài (tiéfng) théouqué-kich. Banauté sf. Sir quô-kôch. Sijr lien (thtràng qué). Bamame sf. Irai chudi.. Régime de —s^ quày ( buiîng ) chuéi. Partie d'un régime de — , nâi chuô'L Ba!d'oeuvre, ghé céc-çhvte hç ngdi ( trong.nhà- — de nage ( de rameurs ), ehâ ngdi mà cheo ( xac tam-Iàn ). Bakc $m. C6n. — de sable, c i cor-bac ). Bandage sm. Dày rang ( rit ); dai. Bani^k V* S — vành; dàng miên; bia réo. Attacher avec une — , Uy ifat mà nit; l£y dày ( rfeo ) mà ràng. Mettre ... sous — , lây aiày /A mà phong (goi) 1^. — de fer, vành s&t. Mettre des — s à nne roue, nity nién bành xe. — d'étoffe, ùiây rèo gié. Mettre à la — , trinh ( thuyén, tàu ) mà siVa mà trét. Bande s /. Lû (dàn, doàn, dao, bon....); — bây — Bam, v^. — de voleurs, dàng {/il, bon) ân-tr^m àii-cu'àp« Former en — , viy doàn vày lû. — d'oiseaux, bây chim. — de canards, ùài/ vit. — de poissons, bây cà. Par^, tùr bây {doàfi, lû). Faire — à part, lë hp?i, rïèng va. Bandeau s m. Kbàn bit dàu, (birc càn.) — hô bit con-mât* Retenir les cheveux au moyen d'un — Uy khân bit xwâc i6c lên. —royal, mào {mû) vua. Lever le—, d^ khan bit ntâi di. PAiNDER V a. BuÇc, rit, ràjig. — Giiranç léUi uiyiiizûd by Google BAN m —une blessure, rit vît lai. — les yeux, bit con-mât kiù — on arc, ghrtmg cung, lén giàng (nà). — ^une caisse de tambour, can mat trông ra cho thàng. Le vent bande les voiles, giomn bu6m tb&ag ra. Cette corde éoiuie trop, càidàynàyné IhAngçA. Se— contre.., làm ngbich;cir lai...chtfiigvài.t« Bjl>D£R£al s m. Dây mang kèn. Bakdibols sf. Cà nhô (Id cà). — Dây mang bao« iâvL. — dây mang sûng. Bandière s /• Cà, ccr-xi. (cà kéo trén cbot côt buôia tàu). Front de — , hàng c& ph4t trirorc d^io binh. • Bandit 5 m. Ké dû, quân gian-dfl* (trôm-cirdp); quàn hoang, (vô ddu vô vi). BANDOULiiRB S /". My (dai) mang sùng; dây dai. Porter en—, mang xéo (lai bèn hông). Banian $ m. Cây da; cây b6-dé. Banlieue s /. LÔi cbung-quanh tbành-phtf. Bannk $f. R6,giô;— bèng-bongcbe(âây).M., BANNites 5 /• Cor, c^-xf. Marcher sur... les— s déployées, phât c& kéo thàng dén A — levée, nghîch chàn-chu-ô-ng. Se ranger sous la— de... theo phe Cent ans — cent ans civières, prov. (Trftm nim «►-«t, trftmnâmsé àch)=cu$c dii-dori, cuôc bé dàu; khi thanh khi suy. BiRNiR V a. Bày âx, du&i di. la maison, âuAi ra kbôi nbà. L'in<]uiétude bannit le sommeil wf lo-sç' ni Digitized by Google 196 BAP khétig eho ng&« Banni de son pays, hi dày (duâi) pa khôi xiT. Se — de... /awA cho khoi BANNtssBHBin*' stn. Sir dày (duôi) di. Banque s f, Hâng bac (nhà buôn-bén h^c) cbô d6i bac-tién.— Cai, nhà-câi; vdn cùa câi (ccf-bac), —de rindo-chine, dông-phiraûg ngân-phl c. Hâng bac (Nam-ki). Je vais àla— , tôi di lai hâng hae. Les Malabars font la—, Ngircri Thiên-trurdrc làm nghiâiibae* Faire sauter la — , ftn' hé!t bqe nhà^céi, Bakquiboute .s/.Sif kbâ'ûh-tân(hoac lhit)t hoacgian). frauduleuse, sur khénh-tân gian (ddi), Faire —, khânh^tdn\ khuynh gia-tài\ (dè e&a cho ngu*M-ta tjch mr, tiii nçr, xiét ncr). Faire — à jn, dâi {gat) ngu-ài nào; thâi-ngôn vdri ngirM nào. Faire — à l'honneur, tJiàt [mât, fur) danh. BANQUEROUTttR ififtB Kè khành-tû, kè kbuynb gia-

    tài. Bawquvt 5 m. Yén; tiôc. JJoiiiier un —, dâi yé'n (tiêc). — d'amis, tiêc hoi-hiru. — sacré, iiéc thàiLb=sir rirdrc li ou cbiu cm trçng. — nuptial, tiêc {dam) cvcôi. Banqubtte s /. Gh^S dâu c6 d6i — cbô dira danh xe ngôi. — Hàng rào th&p-thàp. Banquier s m. Ké budu-Miibac. — Tay c4i, nhà cài, kè làm (danh) câi. Baptêxe s m. Phép riSra tôi;

    Recevoir le —, chiu phép Hha tpi. - Digitized by Google Faire un — , làm phép nta tôt, rira tôi. Nom de— r, ièiiihé]ih(chàokhichiuphéprlSri»t^i). Fons du — , giêfng thành; ncri rùra tôi, Baptjs£r t; a. Rura tôi; làm piijép rura tyi, — chào t$n, kéu (d^) tén là... — un enfant, nta tôi ou làm phép ru'a tôi cho con-mt. — sous condition. . . rwa tôt hcr, rùra tôi hô-ng^hi. Baptismal k aux adj. Tiiuôc vé phép rûra Eau — nirac rica tôi, Fons baptismaux, nori (chd) l'ù'a tôi. BAFTiBTkBB $ m Ncri rura tôi, giéfn^ ihénh. BiQUBT 5 m. CÂi thùng' bàng cây nhô. Baragouin $ m. Tiéng nôi sài, (quâyhiéukhông ra). Je ne puis rien complrendre à ce — , n6 nii long- Ru tôi nghe không biêu gi hdt. Parler — , nôi ti^fng qnây {sài, bay), BABAfiOViKAGEtf m. Càch nôi sài b^y , nghe kbông hiéut BAAAoooncEa Dan. N6i tiéfng mà sài (bây, quây). — le français, nôi tiêfng Lang-sa trât-trâl hôt-hôt. Baeaqus s f Cboi, irai, léu. BAAAQmMBMT S m. SiT làm trai, c Irai ir léu. — des soldats, cât irai cho linh à. Babathb «/• Thùng dé dénh sflra. Baratter t; n. Bành sl^a (cho dac). Baebacane s f. Lô chàu-moi. — Lft chùra cbo nurdrc cbây, Babeacols 5 m. Thây-giào; tbày dçy hfC
    Baibaii aàj. t. Ngoai-qutfc (eude)- Manrdi, mçi-rçr* dfr-lom, dôc-dûr. Feuple saavage et dàn in?? (mnHft) Digitized by Google 198 BÀR Les barbares^ ké ngoai cuô'c^ qu&n mpi-ro' matt" di c.) C^est uu homme — , no là dû*a dôc-dit. Barbâbbmknt adv. Càch moi-rçr; càch dôc-dfr. Barbarie 5/I Sir moi-ro; sur dfr-forn, dôc-dû. — de langage, sir ûëng noi côn moi-ro". Acte de — , su làm déc-dit. Barbarisiib 5 m. Tiéfngnéiqutfy (sài luât sàiphép). — de mots, de phrase, sif quà) tiéng nùi càu nàu Babbe 5/. Mu, ràu-ria, — noire, râu xanh (den). — rousse, râu hue-hue. — blanche râu b^. — grise, râu bac boa rftm. Manier, caresser sa — , vuiît râu. Se faire la — , c^o râu. Faire sa — , cao râu. Laisser pousser sa — , dè râu. Rire dans sa — t <^urài thâm. Insulter qn. à sa — , m&ng tru'd^c mat (tac mjit) Barbeau 5 m. Ca dui, ca Ijuôi. Barbelé ee adj. C6 ràu (lông), cé gai, c6 rang (khia,) vè, ria). Flèche — e, tên cévè {ria). Barbette s /. lémnhà-phu'dfcchengyrc. — ^Thi-sorn tri sùng. Tirer le canon à — , tri sûng trén thi-S€rn trtfng mà bân. Coucher à la — , nàm không (không c6 giâng, mdng). Barbiche s f. Cbèm tAu d^dri (dé ncri càm mà-thOi). Barbier s m. Ké c^o ràU| thdy hù} thçr xén T, Digitized by Google liAK 199 Baiboi4 s m. ùag gisi, (l&o ou thàng cha gia) • Babbotkr p n. Rûc âvcài nvt&c àxcôi bùn— L^i bùn; (dàm, lôi), Bâbbotkuk $ m. Vit nhà« BâiBOuiLUR V a. Bôi bây; vë thô; quêt

    —le visage, bôi [vê] mat. «—du papier, {bôi giày) vé cua vé cong; viét quich-qaoac. Barbu e adj. C6 ràu. L'o — , chu* nit. Babd 9 m. Xe d&y tay (d& cb^ â6 n&ng). Bâboot i m. Con la con. — Ké khor (d^i, dCtt). BARGUiGîfEn V. n. Lu-ôiig-lv; (khôn-phân); dùng- dàng. Baiul 5 m. Thùng nhô, — d'huile thùng dyrng dàu. Babiolcr V a. Yë giàn sic. Champ bariolé, dôiig giàn^sàc\ dông dû sâc bông'hoa, BABOXàTBB 5 m. Âm-tinh bîÂu, (dng kbi dé mà lu'orng cbo biéftkbi trài nang iihe n£ng mira...) Baron onne s. Tw&c ba (dirc'ri tircrc Mu). Baboquc adj. Méo; l^n-b^y, bi^borm, di-ci^c; ki-cviCt Perle baroque j b^i trai ntéo» Expression — , tiÔng noi di-cuc. C'est une idée -|««» tb^t là bdy^f* (ki«««),»; Digitized by Google aoo b.vii Babqck i /. Thuyéu; ghe, — do pè6becir,.$Atf — d'avis, thayên sai [ghe Iruyén vif c)« — à Car on, do âm-ti. — £iitale, 4à t^héa, {4à 4ak-ti ai cAOïÇ phii di) = sir chét. fiAiuutiË S m. Kào, công, hàii [àxxùi sông). Babeb $ /• Cày (sât, g5 ohô mà dài). Cày ài cùra — Nén ( bac... ) — Nét gaoh ngang — câu-lfom toa; toa xûr àn. — l>y lài, — QÔn cat ( ncri cù'a bién}« . — de fer, cdy sât. Mettre une — à une porte, lâty cày ài c^a lai. — d'argent, n^n, dinh bac. Argent en orw, bac nén (ifinA). Tirer une — , gmh ngang qua. Paraître à la — , iài toa b&u kiôn; icri trirdre toa Imét q^ian). ~ du gouvernail, iay léi. Jouer aux barres chcri eût bât. Baereau 5 m. Song. — ghè tbây cung ( ti^ày Jti^n ) ngôi mà cung. Ngbé, bçn (bây cpng.

    — de fenêtre, sojig câra si.

    d'une chaise, song ghéf. Fenêtre à barreaux ciSra $ong. Tout le • ... Ci hAi thây cung. Babrer V a, Gài ( chân, rào, ràp,.. ) lai» — gacb ngang; bôi di,
  22. une porte, gài cfra laL — le passage, rà {rip ehàn) diromg^ loi. Barrez ces trois mots, hây bôi La lii^ng nây dû Le d barré j cbu* dç6.n^/ gach ngang (C|iur d Digitized by Google BAS 2«i ngang). BAniiÊTTE s f. Câî mû (mfto) thdy"c4 dôî. BmiCADE s /. Hàn (Ic^p dircrng di làm déa mà cif ). Faire une — , bii (kàn) âirâmg lai. BàRRiCADKR V a. Bit (hfp, dông) lai; ngân ngang quâ, — une porte, bity {ddng, chân) cfra lai. Se — dans sa chambre, vô phèng âônff eùra hd b trAng. Se — , lâp AMhê mà (cir). Barrière s f. Rào ( dô râp, ngàn, bit dirirag-di ) . • • Cdra eAng — diéii ngftn-trfr. Forcer nne — , phà rio, ltr*t rào. Fermer les — 5, dong cica thânh (cfra công) lai. Opposer une — à..» chân 1 ngân laL BiABiOins $ f. Thting. — de vin, thùng rtrçru nho. BaetâvxuîI s /l Con da-da dô. Bas sse adj. Thftp. Maison basse, nhà thàp^ Lieu bas^ cfa& Ihâp. — sur ses jambes, ibn. Marée basse nircrc rô/? sdt^ ntrâc cû/?. Ton , giong thâp, giong /rdfm. — - peuple, tké dto c* — âge, tuAi /^cr, th(r-âit nhonlai* — moudej phàm trdn c* — prix, fpik ihâp {ré, Aef^) — commerce, bwôn-bân nhô {val), — officier, quan dw&i ( =: nhô). Basses cartes, bài réc. Basse classe, pbim; hang fhat, ( hên). Basse condition, ph()n hcn. 202 BAS Voix basse^ ûéng nài nhà n6i ihâm. Le temps est bas ivài (kéo mây thdp) vin^-vÛ • Au has mot...n6icho;?2^/dinira.... ddnhou cim mat di; cbo ré hét sirc... La Messe 6ai>5f , Ihnf^yhàngyXhihw&ng ( không c6 bàt ). Marcher la tête basse gàm ou eùi diu xuângm à di — di ddu dtc&ï ( vé ngira). Oreilles basses tai IrdjD (^dp )• Avoir l'oreille basse, iràp ( sâp ) tai ( = bi çp, then-thuéiig"). Faire main 6(7556, circ/p-phd chém-giét. Avoir la vue i6aj5e, cân thi. c. Âine&is^e, lèngmpn-may (tiéu tAmc.) Style — , cdch nôi ihap ( không hay ). Bas adv. Dirdri; xuô'ng; th£p. Plus — dw&inùn:.» •••dont nous parlons plus — ta sê nôi dê'n dàng sau nây. Mettre chapeau — , cât non xuâng. . Voler — , bay thâp. Couler — , chim ngdm* Être — , bi ep. Tenir — , câm clko ihàp (=bàt chiu phép ). Ce malade est bien — , ngu*ài bénb n£y nang lâm» Mettre — , bô xnônr/\ dé ha xuô'ng. Mettre — les armes, hà giâo chiu dâu^ Mettre — toute rancune^M hét càc diéu cùti^oAnifi* La chienne vient de mettre — trois jolis petits chiens, con ché câi moi dé àxrqc bacon cho dire ngi) quà. Mettre habit — . cài ao ra. Mettre pavillon — , ha c^r = chiu phép» Digitized by Google BAS \ 20S : Parler — , n6i nhâ nài thdm. Faire sa prière tout — , doc kinh thdnty ( doc kinh riéng ). Ici — , dird-i thêf-giau (dât ) ndy. Les choses d'ici — , vi$c d&ixAy vi^iAé-giatu Jeter une maison à — , phi nbà, d^nhà xuônff. En — , dirai, phi'a dirai, à dirai. Creuser — , dào sâu. Tirer en — , kéo xuCfng. l^basm haut, tir âtr&i lèn trén* Regarder en — , ngô xuffng. Là — , dàng kia; bàà. k —I ha xctfngl hAy di I diétl À— lesTrinh! diôt Triahl • • • Bas im. Pbia dirdi. Le — d'une montagne, phia dw&i ou ehim nûi. Le — d'un arl)re, gô'c cây. Au — de la lettre, àâw&i v6i hàng cài thcr. Il le fait rouler jusqu'au de Pescalier, n6 xô ngirôri ây (é làn cù xu^fng dit&i chcni thang. 11 y a du — et du haut dans la vie, trong dài ngirâricûngcécAjinnôi ( rtitmay, th^nb suy )• Notre argent est au — , bac tadâgân/id/ (raotùi). Bas sm. Vdr, tât, bît-tâ't T. Paire de — , â6i tM (v&). Porter des — , mang tât ( v&). Basane Da chièn ( triroru ) thuôc. Livre relié en — , séch déng hoc da chién ihude. Basake e adj Nâm; ( cbdy nÀng T. ) den-den , ngàui-ngàm. Visage — , m|t nâm {nâm dèn);mlii den mày ndm. ïlains basanéei tay nâm ( bi nâng ân ném di ).

    I m BAS Bascqu $f. CAn-vçt ( m&y hé nh^n ûin udy xxiAag ' ihï dâu kia vAng lén ). — Bu ngô. Faire la — ,làm cho vAnglén haxuâ[ng;xiidungd. Basb sf. Bëj chàn» gtfc, nén. ( eftord c. ) De la — au sommet, iir dîttH ffâè lêto tài ngoru

    d*un piédestal, dé tu orng; tàng c^t» d*iiDe colonne, gâà (cA s m. Bit thip, hâm-htf hé-hAng. BAsaïc s nu Cây ran é ( Ion Id ); humig-hoa thé c* Basilic s m. Con long-xà. Yeux de — , con-mât dtt-içrn ( nhu: long-xà né ngothi dû chéf. Basuique s f% (Nhà vua). Bén 1cm, trong-thé nhu: — de Si Pierre, âin4hà (nag ffatoh YdrO. Basin s m. Hàng canh ter chl vài. Basque s f. Giu ào; (cbéo do,) v^t ào* Tirer qn par la nAm éo mà kéo; niu ifo» S'il touche seulement la — de mon habit.., néu no dà-dê'n cài cliéo {gék) ào t6i..« n est'toiqoiirs péndu à me» basques^ u&âénhrdeo ibeo tdi hoài. (N6 không râri iéi.) BAS 203 fiifl-BSLiSF S m. Bà ch§Lm nÂi. Basse s /. Giong trdm; phin rim. Chanter la — , hàiphdn rdm. • Basse-cour s /. Sân nuôi gk vit luc-sùc. — Basossi s f. Sir thtfp-hèn. — Sir chiu lèn dAu luy qui* — de l'origine, dông hèn. C'est une — de*., làm... thi là âiêu hènmatqud* Bassui $ m.TSlBL sftn; chân. — Và càn — htf, ao — Vûng — Mi^t, vùng dA ra sông. — à mettre les viandes, dîa dirng thit. — à laver les mains, chémniidi, tay ihtnhbaU — de balance, vd cân. — dans un jardin, ao, hd trong vu'crn. — d'im port, vûng» à se baigner, thfmff tâm. — d'un fleuve, xir trién dô ra mé sông. Bassoib s f. Thur eéi xanb, cài vac. Bassiner « a, H rur&i cb5 vit. — la pâte, ru'&i nit&c vô bôt mà su; sû bôt. Bassuist $ m. L8 chèi ngôi. (Chô sàng dé dô thutfc ngèi ncri cây sûng cô-m^à.) Bassinoire s f, Cài lô nhu* léng âp nâp c6 xoi lô mà c6 ira càn' dé bô lura thanmàbcrgiu'orngnàm cho ixa, Bastk ùaerj. (Chl không-cé vu...) —I je m'en moque, kM mâb âtfl ULOCôsqrtr dftu. —I laissons ce travail, thôi nào! ta bô quachcài vi^c fty di nào! Dieiiannmre f-a 44 m DAT Bastiiigagk 9m. Be tàu. Bastion sm. Mang cd thànli (dtfn )• BASTOimADE sf. Bàn, dèn-d&nb. Donner la — , ddnh dàn, Recevoir la — , chiu (bi, phài) dàn. Bas-itentbb sm. hqràxrôi. Bât $m. Bành. — d'éléphant, bành voi. Mettre le — > sur l'ftiie, b&c MivA cho con liira* Cheval de — , ngira ( bành ) chif ( dô ). Bataclan sm. B6-dac. Bataille sf. Tr^n» tr^n-m^u). Livrer — , xâp trân, xurft ou ra (rân^ giao chién* Gagner la — , dàng ou thdng (rân. Perdre la — , thua, bi au thtft iràn. Champ de — , chrfn ( ch8, ncri ) ckién-tnrànff. Ranger une armée en — , sâp binh ra Irân^ dèu /r4it; bày binh b6 irân. Corps de — , dao trung. Tomber sur le champ de — ,chét trdn^Ur Iràn* — de Scra-tây, trân Scm-tÀy. Batailler vn. B6nh trân , dành lôn. — Rây-rà , câi-co« — à font propos, chût gi cûag rdy-rà (la-lôn cài-l(hi). — sur des riens, không viôc gi cûng rây-rà cài-cp. BataUiLEUB sm. Ké hay r£y-rà, c&i-co, kinh-dich. Bataillon sm, Bao (co*, vô, toân, cành) binh, — carré, dao binh dàn ra bôn mat. Chef de — , quan quân-lành ( bân vành ( khoanh ); quan tu*. Batabde sf. Thùrc ehû lô, chfir viéft nhu ( nh'o ), Bataapj&au sm. Bâp, hàn» Digitized by Google BAT âOt Construire un —, xây, dâp âàp, xây hàn. BÂTABB18B s/. Sir khdiig chinb dèof^; sir con gfnh» Bateau sm. Ghe, thuyên; tàu. — à vapeur, / con-nit* fiiTiM£NT S m. Nbà — Tàu . C'est un beau — , nhà ttft Mm. Chef du service des civils, giàm-taoi dô'c công, — du pouls, sir mach dt (tihây). — des rames, sir chém mià chèo. Battbbic sf. Sir rây-rà dénh lôn dénh lao. — Sting Idrn tri ra. — phép dunh trông; hôi trô'ng. — f)(S niu &n. (Nâi, trdch) — Chirdrc-môc, miru-ké. Battoir sm. Dùi dâp (môc) hàng. — Cdi thé dé (danh, dô) trài ciu. Battologie s f. (Sirl&pdilâplai(mOt y hoàivôich). Sir lâp trùng tiéfng, trùng y nôi. Battre va, Bdnh. — des œufs, ddnh trùrng gà. — l'ennemi, âdnh dirorc (thâng) giâc. 808 m •—l'eau, chém nircrc [khuày dàp). la viande) dân thit. —-le tambour, ddnh trtfng-, [ban hâittir^f). —le fer pendant qu'il est chaud| dâp sit khi né c6n nong (d6). —la mesure, f^ip nhip. monnaie, âùc tién. —les cartes, trôn bài, xéc bài. —les bois, eàn rùmg; ddikh oA« —le pavé, di /cbi-t/iân{bo'-v(r, h-ldo) di cà-r&n. — en retraite, tbCd bink thào lui, (ch^y gi^c) hdi-binht« —des mains, v6 tay. —des ailes dâp cành, ch&p cÂnb* — le blé, dap lûa nû. — la campagne, di bây, (nôi lâng). Le cœur lui bat^ no phâp-ph6ng\ tim n6 Les artères haiient^ mçch n/i^« Tant que Pâme bat dans le corps, (hë h6n côn cira-quây trong xac là bao-làu)=bè cèn sâng bao-lâu.... Il m'a battu aux échecs, né dânk ccr dfn i6i« Être baiiu^ bi dânh\A ihua. Les yeux battus^ con-mât Iw-dic. Chemin battu^ diromg màn. Battue s f. Sir dâp bui-bà, càn rùmg cho thit né ra mà sàn. Bau s m thâ ngang sân tàu. Baudet s m. Con lira — Kè mè-mu$i dât-ndt. Baudrish s m. Bai mang gu'crm. Bauge s /. Vûng heo-rirng nàm, — chônai huroti nàm* — B^t irOn ram mà trét vâch* ' Digitized by Google BÉA 2d9 Bâl'31£ s f n. Mùi ihcfm, mù cây thcfm, — Tô-h^p* Fleurer comme — , tiunn ohtr tâ-hq^p Bimfm 5 m. Oây c6 mi thcrm. Cfty tft-h^p. Bayabd £ adj, n. Hay nôi (léo mép, nhay miêngi ngoa ngôn c. Içri-khÂu c. )• Ké hay n6i quà, Bâyâbbagb s m. Sç hay nôi; sijr nôi dai« Bavarder v n. Hay nôi; nôi thàiu, nôi bâ-lâp. Bave s /. Nirdrc miéfng, nirac d&i^ bçt-dâijbçt- mém boi-miéng; bop-quoàp. Baver v n, Nhéu dâi, nh^u nirdc miéfug, d6 (sôi) bût môm bçt miéng. L'en&nt 6we, con-nit hay nhéu. Bavette s f. Cài xây, cAi y^m, cài d6n d&i (che ngirc con-nit kèo û6 ûhéu dcr âo). Être à la — , (cèn mang cii xày) = cèn nhi-df i (thor-4u). TaiUer des bavettes^ ngdi lé â6i mieh. Baaiux euse adi. Hay nhéu; bay chây (dA) nirorc dâi« lî^nfant — » con-nit hay nhiu. Bouche — mi^ng boy nhhhnhào,. Lettres — se, chû in làa^ dâm ou lem-nhem. Bavochsr v n. In lem-nhem; inkhôngdirç'crôchû't Bayout i m. D&i nén. Batorb t f. ©irorng yêfn (trong d<5 duc). fiAT£A V n, Ngé (nbin) sûmg (màt-ngô, mi^ng bà.) — aux corneilles, ngô kr-lâo trôn không... Bazab s m. Ch^. Phtf bin dû c4c dd, cAc mén hàngt Vh6 hàng-xén, BAiST I aij. H& rai chàng^hoac, Gueule béante^ mi^ng hà ehàng-hocus. Demeurer bouche béante hd miengsssùroji sihig« âiO BEÀ BfiATiFiER V a. (Làmcho tlianh-nhàn vui-vé). Phong; à-thành ou phCli-ihénh. BiATiPiQUB adj. Hay làm cho thanh-nhan vui-vé. Vision — , pliic&c daag xemthây mat Birc-Chùa- Trâri luôn. BÉATITUDE 5 /. PhiTo'c, phiTorc thanh-iihàn vui-vé« Huit — s, tàm môiphw&c ihâi. Beau (Bel), Belle, adj. Xinh, dep, tôt. Un — site, cành dep {vui) phong-càuh t^L Bel arbre, cây cao-l&n. Belle femme, dâm-bà defhdè [lich-sw^ xmk'tâi). Le beau sexe, dorn-bà, con-gâi. Le beau monde (les gens de bel air), dàm ngirâi /th-/, Uch'lâm. ... de belle apparence, coi dep. Beau temps, trc^i tôt., Beau nombre, nhiéu. ' Belle fortune, cùa-câi nhiéii, giàu-cô. Beau poème, vân-thi hay\ tha hay. Les belles leltres, chû'-nghia voi^chu'crng. À la belle étoile, ngoài trài, à ngoài mira ngoài nâng. Belle âme, lùng quâng-dai. Belle action, viéc. tâi (c6 công, e6 tiéng). Cela n'est pas beau diéu ây không tw-tê [hay). Belle peur, sçr làm, -Belles destinées, vân M. Beau parleur, ké hay noi câu ki. Beau mangeur, ngirài cà &n. Un bel âge, tuÂi cao. Le bel âge, tuÂi xanh. Vn beau jour (matin) m$t ngày kia c6 bOra, cd Digitized by Google BAT ■ SU thuir. Une belk main (plume), chfr viéft tât. Il fiaii ieoii voir, coi thi sw&ng. Déchirer à belles dents, xé tôt ràng = chirW-rùa, mdng-nhiéc hung-quà. Avoir beau j eu, (c6 b&i ttf t) ; /d-/ bài, d« bài; c6 th«, c6 dip Wt... ' Avoir fteaii faire, làm làm-sao cùng không àxxqc. Faire le beau, la làm /dît, La manquer beUe^ hut, hâng. Le beau est rare; cat tôt thi it c6. De plus belle, càng thôm... hcrn'nû'a. Tout beaul khoan-kboan vây; ii-Hr vâyl — deguerre,/atitrân,/d?icbiéfn (chiéfn-thuyén c). — marchand, tau buôn. Bim va. Lâp^ dipag. — une mwon cift nbà; lâp ( ) nhà. — une église, càt {lâp, iiây ) nhà-tho.

    Je me suis bâti une cabane, tôi cdê iehe) môt cii chèi(léu). \ ; . « — à chaux, xây h6 vôi. — sa fortune, lâp nén cor-nghiép. — sa renommée, lâp côngnlanfa.

    — un nid, làm A ( t6 ) lot A. — un habit à grands points, râp ix>,Ar(re &o — sur le sable, làm viôc không cô bên-bi (nhir dvngnhà trên càt). Maison bien bdtie nhà cdt châc. Homme bien bâti, ngirâri châc-chân vàm-v&. Je suis ainsi bâti, trài sanh ra tdi làin-vdvf céi m BAT Knh tôi Dhir-vây. Bâtisse s/. Sir xày (lâp) nhà. — Nbà. Une — solide, 7ihà xây chdc. Batiste sf. Vii d$t bàag chi gai hd-ma. liÀTON sm. Oily, hèo, roi, trirçrng. — servant d'appui, gây dé ch6ng« — de vieillesse, ( gày tuÂi gia ) = mn nhor-cAy, dur&ng gia. Aveugle sans — Xâm (nui, dui) không gdy» S'appuyer sur un — , chtfiig gdy. — d'enere chinoise, cày mqrc tàu« — de cage, cây câu gàc lông chim. Condamné à cent coups de — , bi ph^t m^t tràm trwcrng Donner un coup de — ,âànhmôt gây, (mÇt A^) Jeter des — s dans les roues^ (dût cây vô bành xe ) = ngân-trâr, gàng-trà. k bâtons rompus, tù: ch§.p, tùr hâi; diH khûç, hàr-khoin. Tour de — , ciia lioanh-tài; sirlàni trdi phép. BAtonn£B va. Bành ( don ) — bôi di. — qn. xAr trwmg^âéxAi ai bàng (ty ,bing trtrpTiffm — un article, bôi di mot dîêu. BÂTor(N£T sm. Cày nhô; làng-cang. — thu'drcvuôngt — s à manger, dûa &n« Batraciens sm. pl. Loai c6c-nhâi. Battant 5m. B(M chuông — canh cù*a. — de cloche, àài chuông. porte à deux — s, cfra hai eânh. Battant e adj. Bành, hay dành. Pluie — e, mu*a Id^n (/o), — vâi (do, dm). forte — e, ciSra » ddng [khép) 1^ Ifiy nô, Digitized by Google BËA âl3 • 1 ni Sortir tambour — , di ra c6 trrfng dduA dwa^ ( di cd trdiig cô pbàclx). Faire une chose tambour I^um chdnrchw&ng^ Batte 5/. Chày, v6 ( dé dâp, dé nôn ) — gMdé dâp dâ gi^t. — Cây dành sîïa bô. — Battbmbnt. sut. Syr dành (rdfp^yft). — des mains, stt vô tay, — d'ailes, s\f chà-p {dâp ) càih, •»du cœur^ syr dành irSng ngifci sijr pi^ pMng troi^ bvoig. BiAucocp adv. Nhiéu. — Lâm. — de gens... nhiéu ngirçri (ké)..» Devoir — mic ngr tihiéu Aimer — , tfivcmg Pas • . • — I không bao-nhiéU| khÔAg bap pu n^£y C'est — que.».,.., tfy là bân {khà^ may) dà, Btâu-piLS « m. Con ghè. — r£, ehàng ré B£AU-FRÈRE S m, (Aiih em chdng, anh em vç"). Anh ré, em ré; anh vor, em vçr. Des beaux-frères^ anh em bèn chdn^; anh em bén BiàU-pi^ «m. ChacMng, chavcr (Ad'ehôngbtf vorT.) ông gia, (Nhac phu c.) Chaghé, giu-çrng ghè Bbauprk s m. Yùi-dcm tàu; côt nga. Bbiuté s /. Sir dep-dë, sir xmh-ttft. — Nhan-ste, dong (dung) nhan, hdng (hu*orng) nhan. — achevée, remarquable, cpi6csàc c. JrmÂ(dçp} la xinh lùng. D'un^accompliie , lich-str (dep) mçi bé {fiHn aurc), Ainat^ur de --| kè vAm^

    Digitized by Google 214 . BEC Biùuiés furannéesy Hoa tàn; dte-bà eoii-g^i qui thi (16- thi, héft thi). Une jeune — , dcrn-bà trè lich-str, BéMi s m. V. Babt. Em^ ihàng bé. Bic s m. MA (cbim) — môm àHU — de perroquet, md kéc.

    de plume, ngoi viét. de lampe, ngpn dèn« Lampe à trois becs^ dèn ba ngpn, — à — , dàu mrf, giô miéng; d6ï diùa» — de ûùie, de trompette, àûp kèn. Aroir bon — , mi«)ng^-ltr*i 14m; nài zftng. Donner un coup de — , mô mùi ciu Avoir = et ongles, (c6 mâ c6 màng) -«-m^inb thé« Témoin à qui on a fait le—, cbâ'ng dirng^ cbâmg mwôni (dà c6 day-bièu trirdc rôi). Avoir le — dans Teau,.. (mâc niô du*drinu*drc}=! mftc dékbônglàmgidu'Ç'c = dfr-dang =s BkABBi $m Dtfu cbi pbéi nbfin lai cbo cUhh giong tir-nhiên. Bécasse sf, Chim mô-nhâc (thir Ic/n con). BécA&sEAL S m. Thur loài cbim mâ-nbéc; cbim mA- nbàc con. BfiCAtsiMB 5 /• Cbim mô-nbic. Bbc-db-corbin $ m. (B6 sit làm nbu* càimAcon qua) Céi mô-nhâc (dé cay, nay...). Canne à hec-de-corbin, gAy quéo (nguéo) queo ddu. BfiC-DE'LiÈvRE 5 m» (Môitrén cbéhairanhu'm6iib6), Surt môi, ngu'ài mrt mOi* Bec-figue s m, (Tèn thir chim nhô hay an irai (quâ) vâ) - H)a-hoa tœdrc c. Bec^pIn f m. Tèn kèu cbung eào thiirchim m&th&ug nbon (sic), ngon tbit. Digitized by Google BÉL Hi Bicttt $f. Céi mdc^ eéi mai. Bâcher v a. CuSc âii] lât (xdri) dàt. — la terre, cuôc diU BICHtUR $ m. U CU0C dAU BÉCBiQtK ndj. n. Vé binh ho; — thuÔc (utfng) ho. BscQLÉE hay-là Baquek s /. Uâi (chim dût cho chim con). Donner la — dut (chuyén, trao) mdi. BBCOtvm (BÉQVim) v m. Mi; fia. BiDÀiNK /• Bung Idn (to), Bkdom s m. l^girori mâp (phi c.) Evraoi s m. Lâu ehuông hiêu-lênh» Cha6ng. Sonner le — , dông (dàiih) ehuông. Bécaiemkwt hay-là B£gateme!it $ m. Sir (tât) cà-lâm« BiSATia V It. Cà-lâm (néi eà-l&m; néi Up T.) n biifaye si fort qu'on ne peut le comprendrCi no càrlàm trét-trét nghe không duçrc. — ^une science, mài hçc biii nham-nAern ebât dinh v^y. Bicus adj\ s, Cà-lâm; ngu^cri cà-lâm. BicuEULS s f. Dàm-bà hay dài-c4c» làm cich làm diéu quà di. BicuEULERiK 5 /. Chihig hay dài-càc; cich-diêu. Beignet sm.Wm trài cây zdt lân bôtmàchiên mà &n. — Bành rén. BiiAViiB s 191. (MA cèn vàng). Chim con, chim chu'a ra ràn, chu*a dù lông. — Sif khof-d^i, (chu'a tùmg chira biât). BiL BCAII. Bf LKMENT i m, Tiëng con chiôii con trim kéu, B^ua n. Kêu, hé-hé (be-he ss be-be T.) (chién, dé) Brebis ^ui bib perd sa goulée, chién m&c kiu Digitized by Google m BÉM tbi mit ming i&. La chèvre bik dé bé-hé Belette s /. Loai con soc (- Tào thù c. hoàng ihit lang c.) — cà ihiét-liah, BiuiR s m. Con chién âçe. — tèn ihiir mAy dé phi lûy pha thành (dOri trirorc). — Tôn cung kia trong 12 cung huinh-d^io: Bach-dw Le retour du—, qua xuân, ivfr vé xuftn« BfoikEB 9 f. Cii khoen (vèng) treo bèi ehuông. BfiUTRB S m. Ngircri không ra gi, không .daab-£ii g^; ugirori bu*, à& hv, dâ khdiu Belladonb 5 /• Tén-chi-tb&i c. BcLLÂTEE 5 m./« Licli-su" (dep) iiià vô duyÔA. Belle-d^-joue s Iloa (bông) nis ngày* Bellb-de-mvit f /• Hoa (btog) phAn. Belle-fille s /. Dàu (vçr con minh) — con (gai)ghé. Bellement adv. Thùng-thtnb; kboau-ibai; tbiuk- tho&ng. — C6 cbùmg cé ddi. Belle-mère s f. Me chông; me vor (bà-gia); meghè. Belle-soatr $ /, Cb^ cbông; cbi, em vçr; cbi, em dàu. Belligérant, ante adj, Bàab giftc* Puissances belligérantes^ hai nu'd^c étang âânh giac \à'\ nliau. Belliqueux eiise adj. Hay dànb gi&c; ham gi|lc; m$ vi$c v5; hay giuc hftng*gi$c; dîch-khii c« Bbllot ottb aaj. Ngô, c6 duyèn. Enfant — , con-nit ngô, Bblluaibk s m. Ké ibuÂn tbù-v^t. BELViDiBB Aay-iUBELvlDEB*# m. Lâu eiocoi xalâm; thftn-trông. PijuoL $ m« Cai dj[u dât mà chl . pb&i bf -xuCiug Digitized by Google gîong aî gipng thircmg. BsMOLiSfiR V a. Bikt àÉa bémol. BjfauBBB sf. 6ûg kh6a hai hê eting dircrc. Bénédicité sm. Kinh an cam ( Aoc trir6*c khi ân ccrm). BiNiDiCTiON sf, ( Su* chue lành ). Su* làm phépiàab. — OTn Châa pbû-hô, ban phép lành... — d'une (église, sir (IS) làm phép nhà-thor. L6 khdnh - tan thânh dàng. Donner la làm phép lành. — nuptiale, sir làm phép giao ( hôn-ph(i ). Pays de —, cbân phiêU'hoa\ xù dà no moi vé. Un nom qui est en — , tèn ai eûng khm eûng ngai\ danh ihom titfng Mt, Dieu Ta comblé de — s^ Cliûa d& ban (rn-lành cbo né dây-d&y. BiiiiriCB sm. Lài (loi ) — ÔTn. — (ch, ich-Iori. Vendre avec — , bân c6 l&i. — du commerce, hi trong viôc buôn-bàn. Faire du bien pour m tirer — , làm Khcr, dfki» Bénévole adj. C6 y lành, lông-lành. BÉNÉVOLEMINT adv. Cdch tiV-t^f, c6 y lành. BiNiGiOEHENT adv. Céch hién-lành, nhcm-tvr. BÉNIGNITÉ sf. Lông lành; lông nhftn-tÛTi bién-hftu. BÉNIN IGNE adj. Co nhân, nhân-tùr; hién-lành. U n'est pas d'homme plus —, không cô ai c6 nhân hem ngirori nira. Humeur bénigne, tfnh Aién-hâu. Ciel —, trofi iô't [hiên). Remède — , thu<5c diu (it công-pbat). BiNiR va. Làm phép; làm phép lành — - Phù-h6, phu-orc. — Ngori-khen. — une église, làm phép nhà-thcr. — un mariage^ làm phép h6n-phdi. ùu làm phép giao. — ses enfants, chûe lành cho con-câi. — le Seigneur, ngoi-khen [câm-ta) Ghùa. Bien le bénit, Chûa xuô'ng phw&c-lành cho no. Bien vous bénisse l Xin Chûa phii-hô choanhl Eau bénite^ nu'drc thânh (nu*dc phép). Eau bénite de cour, lori hira mà không c6. Béni de Bien, âwm Chûa pkùrhô. BÉNITIER sm. Binh nirdc thânh, Cài dirag nu'drc phép. Benjamin 5m. Con cirng ( nhir ông Benjamin là con ùt 6ng Jacob ihurang hon cung^hon ). Benjoin sm. An-turc hu*cmg c. ( mA cày ihorm ). BÉQUILLE 5/. Gày c6 ira guô'c ngang dé ké tât nircmg mà chông mà di. Marcher à béquilles^ nurang (chô'ng) gày mà di. Digitized by Gopgle DEE 219 BfQuiLiEH vn. ChSng (nirorng) gây mà di. BsacAiL sm. Chuông chién. Ramener au — une brebis égarée, dem cbién lac vé ehuéng ( dem ké cd t^i, kè l^c-lài trif vé dàng chành). Bebcuu $ m. Môi (din, tréng c) — tha Gdc (d4u, c«)i-r5). — Giàn* Dès le — , tir thii& bé. Étouffer le monstre au — , giét d$c giéft ihuâ déu (mdri sinb). Enfant encore au — , con-nit cùn nâm 7iôi, — de son enfance, dtft nhau-rtin* /J-quén. Faire monter la vigne en — , bdc dây nho leo giàn Dîner sous un — , an co'm du'o'i giàn iréng hoa* Irai mât. BsBCfiE V a. du'a -(con, em ngù). — un enfimt pour Pendormir, âita em ngA. — qn de vaines promesses, hira chirng dwa-dSi vdri ngu'cri nào. Se — dans son hamac, nàm vông mà dwa, Bbbcbusb s f. &âm*bà dva con-nit ngà. — Gftu hit dira em. Béret hay-là Berret a m. Mù (mâo) giep. Berge t f. Bàr, bâc sông hâm. — Bia, 16, mép, mé, phfa xoài mâi bdr dé. Berger ère 5 m /. Ké chan chiên (muc-déng €.)• Etoile du — , sao Kim. Bergerie 9 f. Ch5 nhtft chiên. Chudng chièn« — Thcr muc-dông. BiRG£R0NNETTE5/. Chlm choi-choi; (diém-thày tirdcc* di&m dièn di&u c.) Perloque s f.{. breloque ). Ilôi, chap trông danh Digitized by Google 220 BEd mà kéu ftn cofm. Battre la — , dduh Xv6ng &n cam; rOn-ràng, l^n- Bmui i f. Sijr lôa (chôa) cou mit; 8i;r cMp-choàng, choâng-vdng. BfiBNS s f. SijT khuAv chai bât ngirài bô y6 méa mà d6i. Pavillon en — , cor kéolén mà concutfn (chira x6 dé cbl cAu curu-cl[p hay-là chi tang-kh6). B£R: tàng... can
    ,. càviécdùng.. (ciiw,.) —d'argent, gix tûng bac. Il a — de vous, no cân cho c6 anh... J'ai — de le voir, tôi cân ou phéd p nd« Av — , khi ein {tùng)\ khi nào ciS cdn.,. II est — de... que... cdn^phâi... Tous nos besoins moi s^Uk cân dùng. Aller faire ses besainsy âi niie ctfn=di tièu di tiéu (dai ti«;n, tiéu tiôn e.) Destlubx 5 m. Ké ddnh vdi thû dû. lliSTiAL ALB adj. Thu$c vé thA-vât. Yie bestiale^ svr ân-à wAtr ââm M^o nhw ioài BssTULnnQiT odb, Nhu thù-v^t.

    Vivre — , à nhw thà-vàt. Bestialité s f. Tành thû. Crime de — , tôi thông dâm vdri thû-v^t* Bestiasse 5 /. Ké dai. Bestiaux 5 pL Trâu-bô, luc-sûc. Garder les — , giu- (cb&n) trdu-bo bussûe. BItâ 5 m. Chu: b là chu: thir hai Irong bân chflr céi Grécô. BtTA $ m. Ké d^i d^M), khôr không. C'est un gros — , nô là mAt dura dai qua chitng Dictionnaire f-a . 15 SSa BÈT qud ââi. Ce n'est qu'un~, là m^i tbàag dai œà-ibûi. BiTAii* 5 m. Trftu«b6 luc-sûe. Pays riche en — , xir cé nhiéu tràu-bo lijic-sùc* • Gros — I hiy trèu-bd nggra lùra... Menu — , luc-sûc, chién, dé, heo, lom. Bête s /. Con thù-vât (con muông]| —à cornes, loai c6 siTng* — 4i poil, loai cé lông. —de somme (de charge), (hû dè cbif-chuyôn. — de trait, thû dé kéo xe.

    féroce (sauvage), thû dû, thû rùmg. La bétc est dans notre filet, thit dâ vô lirai ta =n6 dâ mâc tay ta rôi. C'était ma--noire, (nô là cen tM g&m hom htft) = n6 là ngirori iôi ghét hom hëi. Une bonne — , (no là) ngirr/i l't tri mà tbi$t-tbà« Faire sa — , d(u tién (ai àn thi trût). adj. Un air — , bô khor-dai, bô lor-khàr. Il n'est pas — , n6 không cô dai dâu. Suis-je — de...? tôi co dai mà.... à dàu? Pas si — I dai dé I dS không I ai dai gi? Bétel s m, Trâu. Feuille de — , là trdu. Chiquer du — , àn (nbai) trdu. — fris, Irdu rang. Une chique de — , môt miéng i^du. Bêtehent adv. Càch dai-dôt. • • Bêtise s f. Sir dai (vô tri). — sijr bây-ba (bà-lô'u, bà-lâp). Avoir la — de. . . dai mà. ... Débiter, dire des ùéiiseSj nui diéu bây-ba. Digitized by Google Quelle— I %nào! lêuxiko ! %thithôi(dirbayî)I -BéTON s m.Bà g^ch dàp nhô tr^n vôi cat làm hà màxây. Bkttb s /• Quftn-dllt thé Bai hdng la bd c. Badi- hong*. c, B£TT£iUY£ S /. Cù hông quâu-dàt-thé; cù bach- hxmg. (sic né â6 tïm.) Nez rouge comme une — mûi 46 lôm nhu* eA hdng-gudn-dat. Bkuguuibnt $ m. Tiéng bè rtfng. BBU6LBR V n. Rtfng (b6). Beubrk s m. Mô" sira. mâm siba. — de coco, cài {carm vâng ) dù'a» BiCBBER va. B6i (b£t, phéft,) môr sfl'a. — du pain, lâfy mer sura mà thoa (bôi) bauh mi. Pain beurré bdnh c6 bôi m& sita. BsuBRiEa Ibe $m. f. Kè bàn mô sita, mâm sfra. BiURRiER sm, Binh dirng môr sira. Bévue sm. Mm; sg: quAy. Faire une — , Idm^ Quelle — I léu^ l& dfr bay I brly là chimg nàol Biais sm. Xién, xeo, xéo, vçy; ngang. — chu'd'c; Couper. de — , cftt xéo. En — , de — , xéo ngang xién. Prendre des — , l^p chir&Cy làm M/. Biambr vit. Xièn-xeo; xço. — Dùng ehw&e; néi quanh. Ce mur biaise cài vâch ndy xién. Chemin qui \diQii biaisant yù.\xàïi^di quanh-queo. J'ai paré le coup en biaisant., tôi nghiéng mifiA mà trânh kbéi né dành. Dis nettement Palfaire sans — , hây néi viéc cbo Digitized by Google 'S24 BIG ngay dirng-c6 ndi quanh. BnnsEOT im. chirng trên g^d. %6 v^i. -B4 tliàm* fhàm, dtf bdy-bây. Biberon sm. Blnh cé v6i dé ng^m vak yxdng. — Blnh eho eon-nit utfng sfra. Biberon onne sm /. Ké hay udng* rircru. ; Bible ^ thdnb ( Thénh kinh c. ). Sàch S£m- trayén ( và mài và cû )• Bibliographe 9m. Ké thông ( thao ) viêc séch-vir. Bibliographie 5/. Sir h\éi ( thao) viOc sâch-và". BiBLiOGRAPinoiiE a//;. Thuôc vé sàch-vjr. BiBLTOMATiB 5m. Ké ham ( mè ) sàch-v^. BiBLiOMANiE s/, SijT (tinh, chirng) mô sàch-vir, BiBLiOTHiGAiBE sm. Ké coi ( giû ) 8àch-vfr. BiBUOTHfcQtJE sf. Ké sàch ; ch8 ôh sàch . ( Thcr-rphèog c« Tàng-thof lâu c. ) — Sdch-v(V. Une — en bois, m$t cài kè {iû) sâch dông b&ng cÂy. C^est là la — du Gouvernement, d6 là tàng-iho^ Idu cna Nha-mrdc. Il a une belle — , n6 c6 sach-vd tôt nhiéu. BiBLiQins adj. Thuôc vé Sàch thành. Style — , each noi trong Sâch thanh. BiBUS sm. bô thàm ( b^y ), không ra gi. C'est une affaire de — » chuy^n thàm-ihàm bdj/ hâij. Bes raisons de — , lé yén^ ly tâmrbéjf. Bicéphale adj. C6 bai ( eài ) dâu. Biceps adj. s. Con chuôt tay. Avoir du —, c6 sûrc^ manh. Biche sf. Con nai cai. Ventre de — , sâc tràng hôag-hông nhir bung nai cài« kju, jd by Google BIB 1 BicOLôRË adj. tà hai sdc (màu, mùi ). Nhi thé c. BiGOQU£ sf. B6n nhô — nhà nhô, léu, chdi. Bidet sm. Con ngi^a nhà. BmoN Blnb thiéc (binh dirng rircru dirng nirac.) BisN s m. Sg- tôt, sgr lànb, s^- phài; Sif khrlqi— C&a, cùa-cèi. Faire le — , làm Unh. Le — et le mal, sijr lành sir dîr. f^r' bien, Y«àilànhMnhm4. Gens ) » IngiràiftH^. Le — public, 5U* ich chung. Faire du — à... làm m cho... Dire du — de,.. n6\ tû'''té {khen) vé... Faire le — pour le —, ISy o-n trâ(r«, {àldn dàp ân c.) * — patrimonial, cùa cba mç d lai. Dissiper son — , pbà eàa. —mal acquis neprofite pas, aÎ2hoanh-tàibâtlgi. Les biens temporels, c«la dori, cùcHiài théf-an {cùa dâri tam niy). Les bipns de la terre, ihii-san. BuuN adv. Tôt, tiSr-téf, hay, giôi... — Lâm, nhiéu. Parfaitement — , tôt lâm. Être — avec qn ff tù^-tévà'i ai. Faites vite et — , hây làm cho mau, cho àân-Aài tùr-té. Parler — , néi hay {giôi). Homme— élevé-, ngu-ori khéo day, ngu-àiLi^t diéu. Se porter — , sirc -(m^h) khàe. — dessiné, v6 khéo. . difficile^ khé lâm. Je le connais — t6i hijft né ldm% Digitized by Google — véndre, ban dât j^diiac nhiiu). — 'des'fois-, nhiéu Idn, ghe phen. — des gens, nhiêu ngiri/i {lâm ngirài). Avec — de la peine, phâi khô-nhoc lâm. Nous étions — deux cents, khi fty ta dâu eûng {ehtmg) dirrrc hai trftm. On Ta puni, c^est — fait, ngiroi-ta pb^t né, dÂng lâm. ' . . Très — , hay làm phài, giôi, tât làm* C'est — ...je... Thâi tao... — que... ddu (dâu) nià... Hé — 1 que dites vous? nào? anb néi làm-sao. Si — que â&n dôi (n5i)... Aussi — que... cùng là... Le vin aussi — que le blé est cher cette année, nftm nay nào vxtipà nho, nào lûa-mi gl eûng m£t-mùa héft. Bnof-AiMi ÉB adj. Téu^ thtfomg-yêu; cu'ng. Fils — , con cwng, eue yêu. BiEN-BWE S m. Tài nôi hay; khoa-ngôn-ngOr. Le — ne dispense pas du bien-feire, sur nâi hay eûng khôngcbuiuchokhôiphâilàmcho hay, BiEN-DiSANT ANTE odj. Noi hay. Homme — , ngvdi c6 tài néi. Pour les bien-disants... cbo nhirng ké cé mièng lircrL Bien-être s m, Sijr an-nhàn. Sij* suug-su'o'ng; s\f nhàn- thi\n. Bienfaisance s /. Su* hay làm crn làm pbu'orc. Bienfaisant ante adj Hay làm crn làm phu'érc. Bienfait s m. (Tn, (m-lành (o'n-phu*(Jc). \ Un — n'est jamais perdU| o^i cbâng hé mfit di I bl^o-gidTt • . I I I Digitized by Google Parler de Sès hien faits, c'est annuler sa bienfai- sance, minh noi vé ( khoe ) crn minh làm thi là làm mât cdi làng bay làm doan làm phiràc cAa minh di. Bienfaiteur, trice $m f. Ké làm crn ( làm phiro-c ). Les bi€7ifaiteurs et les obligés, ké làm (m vdi ké man g- crn. Bi£N-FOKDS m. Càa ( nhà-cft'a, wârn-dtfi, ruông^ niromg ); gia viôn dién-s&n c. BiExNHELREUx EUSE aûj S, C6 phuvc lâm. — ké c6 phirdrc cà; càc thunh dr trên trcri: — ceux qui... Nhû'Dg ké... thi là cd phiràv. Séjour des —, Thiôn-dàng; (chrfn ké lành hu-ÔTig phirdrc), chân thiên-thai, coi tho. BiSNRAL AU, AUX, odj. Hai nàm; mSi hai nàm. Charge — tf, chtSrc làm nâi hai nàm (i6i thôi). Emplois biennaux, viôc làm dû hai nàm thi thôi, BiBNsiANGB êf. Si^ iich-sir; sir phàiphép. Lënghi. Garder la — , giîr phép, giîr phép lich-sw. Cela choque la — , diéu thât ié. Bienséant amt£ adj. Lich-sijr, phài phép. U n'est pas— de dire không nén néi... néi... thi không- phài phép. Bientôt adv. Bây-gior, chtfc nfra. — it lAu nfra. Il viendra — , n6 sé dën bây-gi& dây. — vous le verrez revenir, chô'c nûra Idu ntta) anh së thây no vé. À — , ti làu nita (sê gap nbau), BîENVEILLAiNCE S f. Lông tlt-t^. Recevoir avec — , rirdrc dâi tà''tê\ Avoir de la-ponr... cô làng tûté mà... (v, hiéu-làuh, C(il6ûgttft^ Digitized by Google 328 BIG —envers qn^ eô long tHr-tè vdi ngirôi nào. Bienvenu ue adj. B^fn (tdi) phâi thi (vira). Le — , ngirài iài d&u dirç'c mdng trw Biffer v a. B6i di. Bifteck $ m. Thît hb ikvtâng (ram). BiFUBCATiOM S /. (Cbô câi chi cbia ralàm bai). Nang, — d'un chemini ngd ba diromg di. —d'un arbre, thâng hai efty. Bifurquer (se) v. pr, Cbia ra làm bai, rê bai ra. Bigame adj s. Cé hai vçr. Bigamie s Sur My (cu'd'i) hai vor. Bigarré ée ot//. Giàn sâc; co ràn; lA-d6; ràn-ri^C| boa-buè. Bigarrer v a. Làm choragiàns&c, (rin-rqrc hoa* hué,,») Bigarrure s /. Sir giàn sdc, ràn-rirc. Bigle adj^ s. Lé, lé mât (hi^ng màt T.) Bigler v n. Lé, lé con-m&t. Bigot e adj, Nbcm-dù'c, stft-sing qui di. Bigoterie s f. Sir nhan-dirc qué di. BiGOTisuE S m, Churng hay làm b^ stft-stngqui cbùrng di. . Bigre 1 mtery . Charchi n&y I BiHE S f. Cây côt dê rut lôn hay-là chiu âô n^ng. Digitized by Google filL 220 BuQH i fn. B6 nfir-irang. (V6ng vàng chttii hôt...} — Bd kin; d6 qui. C'est un vrai — que cette maison! c4i nhà ndy ngô qud (tôt, dep quà). — de femme, d6 nih-irang. Cet enfant est un vrai — , CQn-nit nÂy ngô qu4 chicng. • BuouTSEis $/. nghé làm ( nghé bdn ) d6 nfr-trang. Bijoutier lïnEsm.f. Thçrbac. fiu^AN 5in. ( cân ) S ké sâ thâu xuit ( na ngvdi ta mAc^minh vànçr minhcèn mïe ngtrdi-ta) nhà hàng (bu6n-bàn). — Sô tinh nhà khdnh tân. • Déposer son — , khành-tân. BiBLOQusT sm. hà chai, ( trài cé 15 ddilên Itfy cây hâng cho trung). Bile sf. Bàm ( dorm ), dàm-danh.. Mât xanh. — S\f gi^n, sy nông giân. Purger la— , x6 (ha) dàm. — noire, ( âàm den ) = sijt bu6n-rdu. Faire de la — , huôn-râu. Remuer la — , choc giân.. Echauffer la — à... làm... cho n6i nôngf^giàn) Bu^uiBS €uij. Thuôc vé dàm. Bilieux msg adj. Cé nhiéu dàm. Homme — , ngirori hay néng giân* Les bilieux... nhîrng ngirài cà dàm. Billabd $m. Sgr dành la n — bàn làn. — Chô ddnh l&n. iouer au — , déah làn. Faire une partie de dônh mô/ bàn làn. Queue de — , cây dành làn. BoLB $f. Trài l&a — B^lu ( con-ait bûng chm Êtrç & /(feî égales (pareilles dông chang ( irc), S30 BtQ Billet sm. Thor — Tor — giâfy. Le — qu'il m'a envoyé... céiihtrnôgài cbo tôi.»« — doux, tho* ini-gài ( hoa-tlnh ). — d'invitation, ((r ( t/iiêpj yiày ) m&L — à ordre, t& tam ( vay). Tirer au — , bit th&m. Billion sm. Mot ngàn tràni van ( = milliard). BiLLOi sm. Youg dtft; vông dàng cày. BuxoiWÂGB 5m. Sir cày nên vâng. BniOTsm. Cài thdrt, tàm thdl, ' Bimanë arf/. 5. C6 bai tay. BiMBELOT $m. Bâ chod con-nft. BiMBBLOTisii lÈBE 5m Ké làm kè bàn dd con-nit chai . Bimensuel elle adi. Môt thdng hai ki ( lân). Binage 5m. Sijr làm dtf t lai — Sijr làm hai Ifi trong^ môt ngày. Binaire adj. Bôi; hai. Nombre — , stf fd/. BiNSB m. Làm â /. Sir rây vé viéc nhô çion, BisciïEN 5 iTî. Ban sât nhô, BiscHOF S tn, Y. Bishop. b6 utfng chéf nrgru, âirdng vdri cbanh. Biscor.nl le adj. (C6 SLrng c6 nghanh chà-rinh chà-rang ra). B^y-bq. (khôog cé dàng gi cho Bncmr m. Bânh khô — â6 sành dé stfng không ntrdc men. BisB s f. Giô bâc, giô bâc. — mùa dông» Bissau sm.Bà lài-lài. Biseauter v a, (Cât xiên) — des cartes, làm dâfu là bài mà dànhlân. Cartes biseautées bài iân {eé làm dàu). BiSER V a. Nhiiôm lai. (vé vâi.,.) v. n. dôc di^ hir di (vé cây-cÔi) Bison s m. Bô ràng (bén bic Th«-giài-m (bâc câu); ngu^ori hay noi chcri (giëu). j Blaireau s m« Tbù* mèo rCrng. — Cày cç mà (tbép) vàng. — Cây co lùag ehà xà-bong cao rftu; Blâmable adj. Dang trach; dâng quo". Blamed m. L&i qucr-tràch; Iciri chê. ftlHEB f> a. Tréch) qufr-tréch; chè cbè-bai. — les paroles et les actions des autres, trdch^ bât lôi Icri an tiéfng noi, viôc làm kë khàc. » — qn de... Irâch ai vé.». On le, Mime d'avoir*. deee ijue,,. ng^ir04-U t^M Digitized by Google BU 233 n6 sao e«S... BuMCj Blahcab adf. Tvtng (baoh c) — comme la neige, irâng nhir tuyéît. Teint — , wrâc da tràng. Cheveux — t râu bac. Vin — , piTGTu nho iràng. Mains blmches tay sach. Monnaie blanche, bac nhô (tién trâng). Arme blanche, cang-quai klif-gi4i, mûi nhpn» Carte blanche^ gifty trâng ( Aûr// ) = phép r^ng; toàn-quyén. Nuit blanche, cî6m khônir nsrô; fhirc sàng dêin* Il n'est pas — , no không-c6 $ach tôi dàu. Papier — , giây trâng (khtfng chl c.) Les blancs^ (ngirài trâng) = ngirori Tây« vôtu 4« —, mac dé trâng. BuRC » m. Sic (màu, ;mùi) trftng — phfo. — Bicb; mat gô, bia. Distinguer le — du noir, phânbiôt trâng vàiden« Tirant sur le — , trâng-tràng* Mettre à — , phà rui^ {tàn, mat)

    Chauffer à thét (dut) cho qua dô ra trâiig,

    de l'œil, irong trâng con-mât. — d'cBuf, ipàng ' trâng itvcng (gà, vit). Laisser en — , dé chira(chô khôngkhông c6 \iëi). Se mettre du — , giôi phàn. Peint avec da — , hài (vô) phdn. — de chaux, niréc vôi dành. De but en — , cr-hcr — vùng^.. vut...bât-li3r..(birc). BiJkNC-BBC êm. ( Mô trâng j Cop (ré kbor-dQi chira tiirng-trài. m BU BiANCHAïUK S /. Câ nhô trâng-trâng. Bu^CHÀTRS adj, Trâng-trâng. Blanchs $ f. fitfu hét trâng (dài bàng h«i dtfu âen)« Blahchement ér cho sach). Il blanchit né dà bac dâu. Ses cheveux commencent à —, toc nô dà mutfn bae di* L'Age bhnchitl^ cheveux, tuAi cao/!(lmeAot6c bac. Elle s* est blanchi le visage, né giâiphdn ix^nml^i né. Rien ne peut le — , không cd mà làm cha nô sach 15i cho du*€rc* — la soie, phié'u hàng (lua). Blanchissage s m. (nghé) gi^t d6 (éo quin). B1.AKCHIS8ANT B adj\ Tring (ra). L'aube blanchissante bach tàng tâng-tâng; séng dâ trâng Irori. Les flôts blanchissaniSj sing bac^ séng cuôiMu^n irâng giâ. Blanchisserie s /. Chô (nori, bô'n) giat. Blamchisseue suse smf. Ké giit dô (quin io), BiANG^SEniG s m. Tèn kf hay-là con-diu déng vô khtfûg-chi. Digitized by Google BLE aw Burnt U adj. Nhàm, nhàm-ldrn, chàn, ngdû. Ilomme — , ngircri nham-l&n (khôngmu^tn gi nura). — ' sur la viande de bœuf. 6n ihit bd — sur la viej nhàm [ngdn chart) dori.

    Blaser v a. Làm cho nhàm (dâ thèm, chàuj nj;4n)» — le palais, nhdm mi$ng (hông^). Se — sur... Nhdm vé... Blaso.n s m, Con-d^u hiêu riêng nhà quy(în-quf. BiA&PMEiiATSUA trice s m. /. Ké ndil4ng-ngôn(ph^ BLASPuhiE S m. Lofi lông-ng-ôn, ou lori pham-thtrç'ng Blasphrmml van. Néi lOng-ngôn, phçm-thu'omg^

    — la religion ndi xtic-pham dao. — contre la religion] noi lông-7igdn nghichdao. Blatise s m. Kè bén lua mi (- mién T.). Bii 5 m. Lâa ml. (Lûa miéfn T.) — de Turquie, bâp^ lùa ngô Un sac de — , m^t bao luormi. Se cacher dans un — , ir6n (nûp) trong ddm Ua fui. Farine de — , bôt m/'. Manger son — en herbe, ( &n àia mi c6n xanh chtfa trô chva gat)= Sn dumg, àn irvdrc di. Blême adj. Xanh-xao, met, (mét cbàn mét u'irng). Blêmir v it. Mét; xanh. Son visage blémii, m(t no xanh {mét chân mét ur&ng) La lumière hlcmit^ dèn ko-lét. BLésfia V It. N6i dot; néi tr^ (sdi) chû di. ftunsAXT K adj. Mtft lèng, mtfch long. Paroles blessantes^ W\ noi (titfng) mtfch I6ng. m BU Être — , hay n6i méch long, Blsssé it pp. s. Bi vit, bi dâiu; bi gai, bi thircTAg, Il y eut beaucoup de blessés j bi gai h6t nhiéu. — de... h&fi vi... rnêch long ( giân ) vi... Bl£S8er va. Làm cko phài (bi) dàu (ihircru^ticht vtt). — . qn d'un coup d*épée, dftm ngwài nào phM ddu ( bi vît), U fat b/essé au bras, né bi vU ncri cành lay. La selle blesse le cheval, yèn ii6 làm îrdy hmç ngira. — les oreilles, nghich ( irai) tai. — qn au cœur, làm mât ( méfch ) làng ai. Se — l'un l'autre, dàm chém nhaii. BubSSURE s m. Dâu, dâu-ticb; vit, vit-tick; tbu'ang* tich c» Bleu eue adj. Xanh , xanh da trori* robe hleue^ ào xanh» conte — , chuyén bdy-dat. œil tout —, con-mtt bdm âen. Bleu 5m. Sâc ( màu^ mùi ) xanh. Du'crng-Klinh. — clair, xanh tirori ( biéc ). Un — , vit bâm ( ncri da )• Eau imprégnée de — , nurdrc c6 khuCy ( bA ) dwo'ng-dinh. Passer du linge au — , hâ Ao quin c6 durcmg-^inhM Bleuâtre Xanh-xanh. Blindage sm. Sir dong khai; sir che (bit, bit). Blinder va. Cbe cho khôl tên âan««*. — un magasin à poudre, xây ngàn khé thutfc sûng cho châc, — un navire, bit tàu bàng sàl\ dât tàu cho ch&c« Digitized by Googl BLO 237 nhvir^bHndS tàu bit sdt^ ddt sdt. BuN0E8 sfpL kb^i. BifOC $m. cue, hèn, irién; dtfng. —de -çime^cuc {hdn,vién ) dd. Faites un — de ces livres, hây sdp n6 sâch ndy En — , Q^yêu câ âô'ng^trum. Acheter eD — ,muà sadi^ mua trum^ mua tré mua ngang-ngdra. Bi^GB M lun-vun— chir lât trài cijra sâp thtf cho.cbû* thiéfu ( ivonu; bân in ). Blockhaus sjit BAd nbA; phdn-hà. Blocus sm Sir vfty — Sir ngir giSc. Etat de — , Sir câm tdi trong dàt-nu*dc, buAi dang c6 giac. Blow s adj. Yàng-vàng, hoe-hoe. Cheveux hlànds téc hœhoe (hue-hue). Un blond ngirori c6 toc hue-hue. Cette dame est blonde^ bà £y Aoe iéc. Blonde 5/. Ren chi ter. Blondîn k adj, C6 toc hoe. fiLO«Dia vn. Ra vàng, ra hoe. Les épis commencent à — , lûa dà àag gié. Bloquer va. Vây ; ngur ( gifr ) giac. — Bauh tiâi lân vô 13 — Ém, dên. — un port, ngit cira bién. Blottir (se) v pron. (Co, khoanhmïnh l^ii mà nép) nép, nép min h. Blouse s /. Lô bàn làn. Blouse s /. Tbùr do kia. Blouser va. Binh tréi Ito v615.— G^t, phiuh, gat Didionnaire f-a 16 836 BOI Blqbt 9 m. (ssBiitiàu) Tèn ihA hoa xanh nhir bông trai hay moc trong lùa-mL Bluett£ s /• B6m (ikn) lùra. Blutage s m. Sir gidn, sir rây b^t. Bluter v a, Rây bôt, gïân bôt, sàng bot. BLUTOia hat/'là Btumu s m. Cài sàng, c4i gido c&i rfty rAy b^t. Boa 8 m. Con trftn. (lAn xà e. ) Bobèche s f, Cài n6, cdi dài mà câm dèa cây« BoBiNR f /• Ông quây ter. — de fil, (ng tor, tfng chl, bûp vàî. BoBiNEa V a. QuAy chi vô tfng. Bobineuse s /. Bdrn-bà kéo vài, quÀy tor. Bobo « m. (Tiéfng con-nft-nôi: ) dao. Bocage 5 m. Chômât; bui ram-rap miit-mê. Bocal %m. Ve (th^p c6 mà r^ng miôug). BocARO 5 m. May dé dAm (nghién) loçi-kim Itfy dir ai làm nty chiu; bung

    làm da chiu. Qui a bu^ boira, (ké dâ uOîng tbi cûug sê uÔag)=: quea thâu; ngtfB, quen dtfômg cû. Le—, câi uâhg^ sir uâhg] âô uông. Bois s m. Cây, gô; cùi — rirng. — gac.

    de construction, gÔ {cày) ctft nhà, dông ghe dông thuyén.... Meuble de — , d6 (bàng) gô. • Boite en — , bOp bàng cây. Marchand de — , kè mua bân cây. Bouquet de — , chôm cây cao Ida. —à brûler, cM tbâi. —de chauffage, cM chum (th6i). — sacré, ncri huyên-vû. Chemin à travers le — , du'orng ritng du-omg truûng. —de lit, ihanh [xàc^ khuôn) giu'omg, —de lance, can gido. — de cerf, gac nai, sùng nai. Ne savoir de quel — ^faire flèche không h\6% My cây gi mà chuut tôn.= hô't phu'orng, cùng théf; không h\ii tinh thé nào; bét sûc tinh nû'a. Le — tordu fait le feu droit, ctît vaychay lùra ngay = phu'crng-th^f nào cûng hay het. La faim fait sortir le loup du — , doi làm cho cho s6i ra khAi rùmg = dôi sanh kè cu'dp; déi dâu gtfi hay bè. Boisé is adj. Co nhiéu càj -cdi; c6 rirng-bui vàni rçp. Digitized by Google m ROI Boiser a, Dvrng; (lot, boc) vàn. — Trdng cây cho r^m, choim-rop. n fit — toute sa maison, nôâjrngc&nhàndbàng^ van. — une montagne, trtfng cày cho ràm nui. BoiSEBU s /. Ydn, vin lua dùmg nhà; cây vin boc ngoài. Boisseau s m. (Cai lircrng' eu dé dong lùa gao, dâu, mè...)- Gia, liràng, thùng... Un — de blé, môt Iw&uj (gin) lâaml(lâa mî^n). Lumière sous le — , (dèn ûp gia) = éo gdm mac dôm. BoTSSBL^B 5/ MOtlv^g (gia...). Une — de terre, môt dam dât gieo dacrc môt gia lûa gi(!(ng. BoissELiEB 5 m. Tbçr làm Ivdnng (gia) — thor làm dd môc. Boisson s /. Bô (cùa) utfng. La meilleure — c'estl'eau, dôuângràvisiïkrx^tàc 1&« Adonné à la — , hay ntfng ru'oru; hay ru*oru-trà say-su*a . BoIte s /• Hôp (trip,..). — à tabac, hôp i\m6c. — de biscuit, hôp bànb. Une — de lait, môt hôp sfra. — en or, hâf* (bàng) vàng. — aux lettres, thùng tho* {hôp dé bô thof vào mà gcri trçim). Boiter v y?. Què, di nhâo-nhic, di gieo. Il hoitft du pied gauche, no di gieo cborn trài (tâ)« Boiteux euse s. adj, Què, gieo, nhâc-nho. Table boiteuse ghâ chhih (chéch). Digitized by Google BO.H Sil lîn — , ngirori què. BoItub $ m. Hôp c6 ngân (ô). — Th^làm v6 dâng-liô. 5 m. Chén, bât. Un — de riz (cuit), mot chén [bât) ccrm, Deux bols de riz (cargo), bai bât gao lirt. Bombardement s m. Sir bin, thâ trai-pbà, boi-lôi- âdng... mà h&m thànb, dân... Bombarder v a, Bdn vào. — une ville, bân [vào) thàrnh. BoMBB S f. Trài phi-d6ng. (hoà-ldi-ddng); tréi phé. Arriver comme une — , [iùï nhu: trài phi-dông) — Un thinli-linb. La va crever, {trài phi-dâng gân ni ra) == sé c6 sir rùi (dû) chi do, không không dAu. fioj^É ih p.p, Khum. khuiu mu-rùaj coug liinh mai- luy^n. Bomber van Làm cho ra khum.

    — la route, làm du'crng khum (mu rùa). Ce mur bombe, cài vàch này vay. (Nô nûng). Bombyx s m. Con birdrm tàm. Bon, Bonne adj. Tt, ttft-lành — hay, giôi. Bonne réputation, tiéng lût {jlmhrtho'm.) Bonne iem^ âAi iâi* Bonne nouvelle, tin Aànk. — augure (présage,) diém lànA. — cheval, ngira Aay {giéi). — ami, ban-hfiru ihiA Bonne prononciation, nôi it^a•

    — ouvrier, ihç khéo ( giôi )• — • coup, iijàk-manh ( nàng ). Bonnes gens, ké pho-'pfiào [hay ngàe Bm metSi d4 fta ngon. âi2 — vin, riroru ngon ( tô't) — tabac, thutfc ngon. Trouver —, lâ[y làm tôt {ngon). — à mancrer, ngon, k quoi — ? làm chi (gi)? K'^tre — à rien, không ra gi hëi. Bon nombre, nhit^u. Bonne famille, nhà iir-t ( tràm-anh ). De bonne foi, thiét tinh; tinh ngay. — sens, le hàng. Une bonne demie heure, trét nfra gicr. À la bonne heure! Aay al vày cbdrl De bonne heure, sdtn À bon marché, rè. De bonne volonté, s&n I6ng, c6 lèng« Bon adv. Sentir — , tharm. Tenir —, cdra chat ( vitng ). Allons — I je suis encore trompé en calculant , coi klal ( co'-khàl ) tôi tinh cùn Ion nîra nâyl C'est — ! t/iôi. Pour tout de —, thiét cher; ngay. Coûter — . mât, mât gid. Bon 5m. T(V biôn ph/ii..., • — de pam, t&[giây ) cho lânh bành, — à payer, t& ( giày ) phâi trâ.... — à tirer, cho ( nén ) in thîêt di, — sur le trésor, giây cho tdi kho mà lânh bac. Bon «inCài tdt; céi diéu {syr^vUc) Le — de Paffaire c^est que.... câi hay [ngô, la) trong cài viôc éty là...« Yoilè ce (jui est de bon... hhà'n { ctfc ) o,u hay ( ngf) Digitized by Google [ BON 243 k U fait bon ici , ip-dây tw-té {tôt). f Les bans^ nguràri làtUi. f Qwe dites-vous de — ? anh nôi chuyôn-gi hayl \ Bo.NACE sf. bién làng, êm trôri. I BoNASSs adj. ( tôt tijr-nbiên ). Thi^i-thà; ït-oi. j BoK-BEC s/. ( tdt mé ). Borii-bà già hàm, ngoa-ngônj 1 hay néi, miêng-lirôi. j Bonbon sm. Bành dircrug'; dé ngot. BoMBONE $f. Ve nbô. ' BoxBOMNiÈRE sf. Hôp diTiig bdnh dirorng. — Nhà nhà vén-khéo. BoifD sm. Sif v6ng;sir nhây. Faire un — , nhàyvâng. Arriver d'un — , nhày môt cdi t {nhây dai, chay a)=a
    thàn-phii.

    BoNOB 5 /. Là lù, (câng)— Nui, giè bit lù. Lever la — d'un bassin, thào (d<îr) là thùng nircrc. Lâcher la — à ses larmes, klioc oà[miii^ dam). ' Bonder v a. Chà cho diy (héft sure) cho khim,

    Navire bien bondé y tàu (ebA*) khébn lû'-làr. Bondir v /i. Nhây, nhây-nh6t. L'eau bondit nirdc {nhây) vot lên.

    Faire — le cœur, làm cho nhom, cho gcrm, (ghét),

    — de joie (vui nhây dirng) — vui-mdng phâ-Kt. Agneaux bondissants chièn counhày^nhùtn ' BoNDisstMBNT S m. SiT nhày-nhôt BoM)û2i s m. Cdi nùt (chCft) lù. Digitized by Google BoNDOiiKSR » a. Bit (bit, déng, nhét) i$ lù Tonneau ljond({nné, thùug 4â déng bittÔiàkd BoNBEiB 5 m. riiirdrc; Sif surorng; sir may-phircrc. n n'est pas de plus grand — , kbông c6 phur&c nào \&n hem nfra. ' Le — éternel, phw&c dori-d(ri. Il a eu le — de vous rencontrer, né cé pkw&c vi gftp ông. Par — , may dâu.... may phur&c... Porter — , hên. Quel — pour moil phur&c cho t6i là chilrng nào 1 mâtytôidfral Je vous prie de me faire le — .•. Tôi xin Ong làm phur&c cho tÔK..

    Jouer avec — , dành bac may^ hên tay. Le comble du — , fr>\x phînguyên^ [phîchî ). Bonhomie s /• Sijr cô lùng tât; càcb (s th^t-thà — tinh phcr-phào hay tin. Bonhomme s m, Ké c6 long tôt lai thât-thà cho'n- châl — Lâo, thàag cha.... — liinli vé bây-b^. Fahre le—, làm bô ngur&i U-K^i thâi-thà. Le — ... Câi lào,,, (cài thàng cha,..) Bonification s /. Sir làm cho ra tôt. JoHiFUER va. Làm cho ra ttft. — la terre, làm cho dONiouR 8 m. ( Ngày ttft ). tiéng dé chào ban ngày. Je vous souhaite le — , tôi chào anh. — , Monsieur... Chào ông... . Mon — à... tdi gin i&i thàm.... |)o:q£ s f. &ârn-bà cpi vi$ç trong nh,à; — dft-H Digitized by Google m 2iH tùa-gài giâr. em (con-nft). BoN.NEMENT adv. Cdch tliiôt-tinh; tinh-Agay, fio:u«ET s m. Mû (mâo dôi clÂu). — de laine, mû lông chién. — de nuit, mû dôi ban dôm mà ngù, — doctoral, mû tân-sï. Gros — , (mû lora)=sngirài quyén-quiy.ôngl^n» ké ck. Avoir la tôle près du — , hay quau, hay nong gian. Deux tètes dans un — , bai dÂu dùi moi mti = bai ngirâri dàng m^l y nhir nhau lu6n. Bonneterie 5 /. NghÔ làm (may) mû. Bonnetier ère s,m,f, Ké may ké ban mû. Bon-quart! » m. tiéng linb ihùy eanh tàu ban dêm mSi khi dànb pif hay-là ndra gidr h6 lén nhir kliac canb). Bonsoir $m. (Cbiéu(tdi) t(ft)tiéngdécbàobuâicbiéu, itfi. Dire — à... iûr-gift. Bonté s f. Su tôt — bung (long) lànli, - nhorn-tiTi -ti5r-t«. La — de Dieu, làng-Idnh Cbùa. Homme d'une extrême — ,nglro•icô/((Jwy/-/quâ• Ayez la — de... hây lây long tôt mà... xiu*., Bom $ m. S&i, IhAy sfti; th£y chùa. (Thiénsir; fftng A6 c.) BoNZsais s f. Chùa (cbô sâi vâi tu). • Smizna « /. Bà v&i, mu v&i. Su* nûr, sv-cô, e. Boan $ m. Bia; nié — be. — Bâc, bor, mé, mép, — d'une table, ngoài bia câi bàa* — d'un chapeaui ành néUt — de la mer, nU biin» Ogitized by Google 216 t^Otl — d'un fleuve^ bdc \^b&y mé) sông. — d'irn puits, mip giéng. — de la roate, mé {mip) dirorng. — des lèvres, ngoài inôi-mi*]fng; mép (môi). — d'un navire, be tàu. Aller à — , di xutfng tàu. Monter à — , lèn tàu. Vaisseau de haut — , (tàu cao 6e) = tàu làn. Courir le bon — , chay lèo l&i. Mauvais — , ico 15. Être sur le bord desafosse (du tombeau), (ir trôqL' mé buyêt (lô) = g&a miéng U = g&a dSX xa trcri = gân chét. BoBDEAUX 8 m. (Tén thànb, xvr). Kirç'u bài xù: xung- quanb thành Bordeaux. Le — , raçu liordeaux. Un verre de — > m^t ly (chén) rwo'u Bordeaux. Bordée s f. Sy x6 (bân) sûng frf môt bên (be tàu) mOt lurort. — Môt lèo (du-crug) chay vàt. Lftcber une — , xA môt hièp sûng môt bén.«. Débiter une — d'injures, m&igHibi0e cbo môt câp [hiêp). Courir la même — , di m$t lèo = où* m$t mvrc; (mot dirôrng) mfti. Faire plusieurs bordées di nhiéu dw&ng (lèo) =s

    d&o. Bordel s m, Nhà df; x6m dl (diém); Idu xanh, chtfn lâu xanli, àng nguyôt-hoa. Border t> a. Bao, boc — vién ào — chay gdn bd*. . — de haies, rrfo.,, lai.

    des souliers, f>iên giày*

    Digitized by Google fiOR m

    Un vâisSMtt ennemi, chay f>i^tè ihéo tàu giac* — une allée, ivông cô-hoa hai bôa mépdàngdi. BoBD£a£Au S m. S6 bién \k mén iùr kho&n. B0BDI6UB5/. Bàng^r^o (cam ngoài bftibiin mà dtinh cà). BoHDURfi £ /• Bia — rào. — d'un chapeau^ c&i vành [vè] hay-là dàng viên non* ' — d'un bois, mép [me] rùiig-, — d'un tableau, khuùn^ àxsàag chay bia hitc tu-ong, — de fleurs, âàng ( hàng ) hoa tring cif niép du'ô'ng di, BoBéAL e adj. Bàc, bêa (hu:drng,phia) bàe. Le pôle — , bée eijre. Climats boréaux, khi trori-dât phia bâe. BoBSB VGiébâc(6^). BoBfiNi adj s mot con-mât, dui môt con-mtt ( dôc mât, chôt mât T. ) Cheval — juywa m^t con-màt. Au royaume des aveugles^ les borgnes sont rois (trong nw&e kè dui(mii, t^li mât), thi ké cd mât con-mât là vua ) = kbông voi ttii trâu lôi Nu-dre; gidi-han {cwcrng-gidi c.) Nu-dc. • Les bornes à'nwe terre, ranh {mâc-çidi) dit déng tdy tùr chi ( cdn ) m$t miéng âSX. ' Sanft bornes^ vô bièn. Dans les justes bornes^ vira chxcng^ ti8 BOS Au delà da toutes bornes, quichitng, qfïkdit Mettre une — à •••• ng&n.... Sortir des bornes^ ra khôi wwr, qu4 micc» PoANi ÉB adj. Uçp ( cé ranb bcr.) Un esprit — , tri hep^ ( không c6 trt*tniilg bao- nhiôu ). , Un homme — , ngirdi U tri. Vue bornée par un bois, con-mit mâe eàn dim rirng (coi không" th^ïu nura). Ce terrain est — à PEst pai un chemin public. dàm dtft âCy phia dông giâp du'àng cài.... Borner va, Câin ranh; phân gidi. — thàu lai; — un champ par des ]>ambous, trâng tre mà làm ranh dàm ruông. — la vue, choân kkuâi coi kbftng do'çrc xa nûra« 11 ne sait pas se borrier^ nô không co hiil câm minhj giit tiêt-âô cho vwa, ' 9ogQtiET fif^i, cbèm c4|f rCmg nh6. • Bosse s/. Bwcru, câi u — tài, tri; thiên-tir c. Chameaux à deux bosses, l^Crdk cà hai u. Avoir une — , eé bîtif'U, Se faire une — à la tète, ti dâu. . Avoir la — des langues, c6 thiên-ttv mà hoc n6i tiéng. Vaisselle en — , bdt-dïa vê nài ra* Bosseler va, Làm (dô sành àà sâ...} lioa n6i. làm mop. Argenterie bosselée, d6 bac cham ndù Cette théière d'argent s^esi bosselée en to; câi binh trà bac nây té xuô'ng m6p di, Bossoia sm. Cây ( dà) dé treo ueo lân« K adj Cd bvdrUf 1 1 Digitized by Google DOT 24à Un homme — , ugu-ài cd bitâu Rire eomme un — , (evcrî nhu* ngirài c6 btrchi ) = ctrài rà-râ ( rac-rac^ hà-hà, cùm-càc, ) Botanique s f. ( Phép luân tành cây-c6i thâo-môc) B6n- (b&n) tbào; séch bén-thào» Tfaio m^ cùng nguyèn. c. BoTANiguK adj, Thuoc vé bAn-lhâo. Jardin — , Yircrn thào-m$c (vurcm l^p ông cic thir cfty ebo bitft). Botaniste s m, Ké thùng bôa-th&o. Botte s /. B6. — de paille, m$t bé rorm. —de navets, M cû câi. — de soie, bd ter. Mettre en — , bô l^i» Botte s /. Hia. Une paire de bottes m^t dôi hia. Avoir du foin dans ses bottes (cé rcfm-eA trong hia) =giàu^ c6 céa, A propos de bottes^ khikhông; ch&nglành Ihi ebdr; \i chuy^n bà-ldf^. Graisser ses bottes (dành hia ininb)sstm-8iSrm ra di; dçn minh chéft; gin ch^t. Graissez les bottes d'un vilain, il dira qu'on les lui brûle, (dénh hia cho dura xiu, né ndi mlhh dâi cua nô di ) =làm cm mâc o&n. BoTTELAGK « m. Sijr b6 lai. Botteler va, B6 lai. BOTTKLBTTI s/i, Bd uhA. BoTTELElfi 6- m. Ké bo. Boma tr % B6àg bia cho.... wo BOU Se—, mang hia vô, BoTTini s m. Tbçr âàng hia. BoTTiNB $ Hia (vàn, toi c6 chcm mà thôi). Porter des bottines^ di hia Bouc $ m. Dé di^c; dô x($m. Boucaner v a. Làm khô, xè khô (thii, cé...) Bouchage s m. Sir dông nùt; — dô tràm. Bouche 5 /• Miéng (m^m) (ktà&u c.) Ouvrir la — , mb (hâ) miêng ra. Fermer la — , ngâm miéng. Avoir mauvaise — , hôi (dâng) miéng. Faire la petite — , (làm mi^og DhA)=:nhçii md ra=làm khô. Faire venir Teau à la — , làm cbo cbây nird'c miéng =: làm cho thèm. close I (ngâm miéng) = cho kïn miêng (— (îiVng- cô noi ra). déesse aux cent bouches ( bà cbùa m^t tram miêng) = danh-tiéfng, tiéng ttit, tiéfng vang danb ddn. — du fleuve, vàm sông, —d'un four, miéng lô. —de chaleur^ là hori, —à feu, sûng, miêng (A^lw) sûng. — d'un canon, miéng sûng. Provisions de — , dA-àn, ( lircmg-thirc, ho4 thijrcc.) Officiers de la — , quan thu*orng thit}n. Gouverner sa — selon sa bourse, co nhiéu du nhiéu, c6 it àn ft=li$u corm gâp m&m. Bouchée s /. Miéng (àn). Ne manger qu'une— &n c6 môt miéng inà-tbOi Digitized by Google Bou m Prendre trois botickées de potage, hùp ba nùéng châo. Boucher v a. Bit, lâp, déug lai. —le passage, bii dirômg-di. Le trou est bouché cdi 15 dâ fo/j-lai rôi. — uue bouteille, dông nùt ve l^i. — une fente, trét (nhét) âœàng niirt lai Se — le nez, les yeux et les oreilles, 6//lômûi, con-mât, 15 tai lai. Enfant bouché con-nft /^t éa — (it-tri) Bot'cuER ÈRE s.rn.f.Kè làm thit, bàn thit; hàng tbit, thçr thit. Boucherie s f. Chô làm thit, bàn thit sc)!ng.--hàng thit. — nci tir-dia; sir chém-gitft hung qué# BoLCHE-TROu S m. traui (bit lô). — Kè hay-là âô thé vào au cho... BoncHoiR 9 m. Ttfm sât dfty cA'a lô. Bouchon 5 îsût, nùt ve. —de liège, nti$ cÂy. — de cristal, nût thAy-tinb« Bouchon s m, Cou-cùi rorni — nêu nhà quàn. Un— de paiUe, m^t nâm (nam) rorm; m^t conr ctarcrm. S'arrêter à tous les bouchons mSi qudn mSi ghé lai. BoucHor<:<£& v a. Lây ram mk dành (chùi,lau). — un cheval, làff r(rm mà ehà con ngira. Boucle s /. Khoa (dày lu'ng, giày, tât.) Bông (hoa) tai. — Lon toc. —de ceinture, de souliers, Mhàa dày limg, khéa — S d'oreilles, hoa {bông) tai. 252 Bon Cheveux en — 5, toc (xe,vàn) Ion» Boucler va. Khéalai (gàilai). —ses souliers, khôa {gài) giày 1*

    — ses cheveux, /Âa/lçn toc lai. Ses cheveux bouclent naturellement, téc n^ M Ion lai lir-nhién làm-vây. Souliers qui se boucknt par le côté; giày mà

    ^ti loi mOt bèn. Bouclier s m. Kbièn; môc; thu&n. Faire un — de son corps à... l£y uiinh làm thudn ââ cho... Levée de — (dây khièn) =sloan bmfa BotDHiQLT: ad/. Thuôc vé cîao PhAt. BoUDHiSMB s m. Bao Phât, dao Thich-ca. BouDHisTK S m. Kè giûr (theo) dço Ph4Lt (Tbieh*ea)« Bouder v n. Chàu-bau raàt lai. Il boude, no chàu-bau mat no lai (nô quau)

    Ils se boudent^ chûng nô quau {rdjf) v&i nbau. BotiDEBiE s f. Sir quau, sur chàti-baù;

    Boudeur euse adj. Hay cliàu-bau, hay qu^u« Boudin s m. Ddi heo (dAi Içrn). Boudin lÈRK s f. Cii muAng dé th4n ddi mà làm ddi. Boue s f, Bùn, bùn-lâm. — Phân hèn (thâp-hèn). Couvert de — vtfy 6àn â£y minh. Aujourd'hui dans le trône, demain dans la—, nay trôn ngai, mai du'd'i iwn =nay sang mai hèn. = Chim n6i lénh-dènh BouiB n f. trài nAi làm b6n]e^-tiêa (chi chi hi8m« nghèo M-ran). BouEUR S m. Ké hM bùn-Ûm ngoài duromg-di. Boueux euse adj, C6 bùn; Mm. Chemin —, diràng di e6lAin\ éKC&ngd&. . kju, jd by Google BOU 283 Impression boumse sàch in jern-rtihem. BocJPPANT K odj. Bùm-sùm, bùng^rén ra. (3ieveiix6ati//i3tn/$,dducA làm tit chût tie chût (môt khi môt it). Bouffer v n, Bùng ra, nô ra. Celte soie bouffe, lua (hàng) nây no bùng Ce pain avail dà bouffé, bénh nây né â& nâ Bouffi ie p.p. Bây; sirng lên. — de colère, {ddy long giân-dû')=: gi^n no. — de vanité, {âdy Idng kiéu-ng9o)= kiêu-câng Mm. Style — , each nôi dài-câc, ngoai-rach, câu-ki. Bouppm V a. i». Làm cho diy, làm cbo sung lên — Su'ng lên, d3y lén. L'hydropisic lui a houffiiowi le corps, bênh thùng né làm cho no phù {sicng) cà vàminhno/iéit* Le visage lui bouffit, m^t né sàmg lin* Dictionnaire f-a 17 254 BOU ft Bouffon s m. Thàng-hê. BoDFFON ONNE odj. (Tbuoc vé thàng-hé) Mii, dë turc- cirori. Uine bouffonne^ bô-mftt dS tiSro-cirài. Boi'FFONNER V w. Hav giSu, hay noi (làm) cic-cù d5 tirc-circri (nhir thâng-hé). BoDFFOiiifSRiB «/.I^néiyviéclàmcic-cdrdfitilrc^irdrL Bougeoir 5 m. Chcm dèn soi (c6 quai). Bouger v n, i^O^g (day, Me), nhùc-nhich, cuc-kich. Ne bougez pas, vous tomberez, nhûtynhkhiïàiÂàà. Je n'ai pas bougé d'ici, tôi kbông cô n&i ta khôl dây. Les rebelles n'osèrent plus — , quân làm lo^n không c6n dàm ruc-rich nû'a. VM. Ne bougez rien ici, dàmg-c6 d&i-4ôi cii gl b dây hët. BouGiB sf. Bèa cÀy ( dèn mâr cé voi, dèn gi$i, dèn sép««» ) Moucher les bougies^ bât tim dèn. Pain de — (=rat de cave), câi roi. Bougonner vn^ Néi lép-dàp, kè-nhè, càn-ràng (càn- nhing). Bouillant e û//'. Sôi (dang sôi). Huile — e, dàu sôi. Jeunesse — ( tu6i trè )=:con tré eôn dang hàng (dang ])ay-nhày). — de colère, gi^n suc-suc ( cam gan ). BomLE • ABAISSE hoy-'ld Bouillabaisse M6n canh nâfu cà, cua... y&i nghè Bouilli sm. (kbùc) tbit nâu ninb (hâm); nu'dc bung (xào, b£m). Bouillie 5/. M6n sfra vdi bôt luôc di vdi nbau. Digitized by Google Bounxm an. S6i, sôi lén. L'eau bout mvâc sôi. Le riz a bouilli^ ccrm sôi nây gicr. Faire — , (ntfu cho sdi)=lu6c. — de colère, nông giân, n6i iiong^ nAi xiing, BouiLLO» m. Cdi âiin (cai siêu) nâu nirdc. Bouillon sm. u:àc thit nia ninh ra. — Bçt, tftm; tim ( sôi )• — Giot nirdc chÀy cuôn-cuôn Làn cOm ( nôi ) hàng-gié; con ào ( x^p). — de veau, nvr&e thit bô ter ndu ninh ra, — aux herbes, ntrâT earth rau. Bouilli à petits — 5, sôi Idm. « à gros — sôi sue^suc. Couler à gros — s, cMy giot ciiôn-cu&n. Les — ^5 de la colère, sir5z/c-5wcgan, sir càm-gan. Boire uo — , ( uâug cho m^t h&p to ) =r bi môt cài nàng ( nhff 15 l*n, thiêt-b^i nhiêu ). Bouillonnant e adj, NAi bot. BouuxoNNSMKNT sm. Sijf s6i lén. BouiLLOinfBR rn. Sôi bot; lên ( nAi ) bot, nAî tftm léu. Cette source bouillonne cài suÔi nây né chây cudn-cudn, — de colère, gi^in càm-gan. va. — une robe, may ào xàp (xê'p) ean. Bouillotte sf. Am nhô, siêu nhô. BotTLANGER ÈRE sm. /. Kê làm bâiib, ké bdn bành. BouLANGKE V a. Nh6i bôt, bip bành (mi). BOULAK6ERIB if. Nghé làm bdnh — ncri làm bànli— cbA (nhà quân) bàn bdnh. BoLXE $f. (cuctrôn), Viôn dan. Une — de neige, m^t cuétuyét. Rouler en — , khoanh trôn lai, v6 vién lai, 25Ô BOU — blanche, vién trâng (d£u cbiu, ttit, kbà)=iru« noire, vtî 4en, (dtfu không chiu, bSt, xâu) r= noc. — rouge, vién dô (dâu kbd= binh). Jouer ambouks^ (chori€faii)= âéxùilàn{dçncihi£)^ Bouleau s m. Cây bach-dircmg. Boulet s m. Ban, vién d^n. — de canon, âan sûng l. Yiên nhô-nhA (bôt; thit, chà vôvîôn). Faire une — (vô vién) = làm bây (l^u); (trÂt, không xong). BocuvABD hûy-làBowKvjar s m. M&t-giaithànhlûy. — B6n,lûy. — Birorngquan, diromg cdi (du*omg lan rOng trông cây im-rorp màt-mê dé di dao chai.) BoiiLKVEBSiMEiiT S m* Sip hiT-nàt, tan-tành» Mettre le — dans l'État, làm cho rôt ( bân-loan ) trong Nu^c; làm cho nghiéng ihành dd Nurdc. Bouleverser va. Làm cho bv-nàt, cho loçn-lçc. Day-dông. La tempête a tout bouleversé bao phà hw h^t troi. — un État, làm rô'i-loqn trong Nurdc. Cette nouvelle lui a bouleversé Tesprit, cdi tin tfy làm cho no r6i tri. Le vent bouleverse la mer, gio làm cho bièn dôûg (nÂi sông). Nouvelle bouleversante, tîn làm bâîrâi. Figure bouleversée par la terreur, m$t-mûisçr/ai- xanhf m&t sor diéh nffdt. Boulon s m. Chtft (dinh) sât, diu bén kia cô khu 0c van i&m sdt vô cho chat. <~ d'écartement, néo tbang* y , , jd by Google BOU 257 [LOiMR t) où. Bouquiniste s m. £è mua di bân lai sàch-vfr cû. Bourbe 5 /. Bùn, bùn non ( do-dri h6, dirai ao. ) Bourbeux euse adj. Cé nhiêu bùn, dày nhirng bùn. Rivière iourbeuse^ sông cd àûn» Bourbier s m. VQng bùn; chS lây. Tomber dans un — , sup vûng Âùit.=m&ckhd- long, bi nan. Bourde 5 /. Syr nôi d(ïi (tror-trinh). Conter des — , nôi chuyôn déirtrd^ irâtrinh. Bourdon s m. Gây ( hèo ) ké di du-o-ng. — con ong nghô (-vàng)— chuôngl(/D,dai-d6ngchung c. — sir s&p chfirin M sét, nhày tiéfngi — Ong 6im di giçng trim (phdn râm}, Digitized by Gopgle i 2U . bou BouRBONNsxciVT Ê fit. Tiëng kèu yik'Vh — Titfng x6t xao, loll \<}n lào-xào, om-sùm, — Ti^(ng lùng- bùng troûg tai. — d'abeilles, tiéng ong kéu vùvû. — cl*opeille, làng-bàng trong tai. — des demoiselles, tWng chuôn-chuôn boy rec-rec. BovBDONNER V n. Kêu vù-vù, rec-rec, lùng-bûng, ' V a, hat nliô, nôi thdm. Les abeilles bourdonnent ong vù, La mouche bourdonne à l'oreille, con mu5i rëe bén tai. Bourg s m. Làng, xâ (Ion) c6 chçr-bùa). JBouBGADB S f. Làng, x6m ( làng nhô nhà b rfti-ràc). Bourgeois e adj. $. Thuôc vé bftc btft phàm, bâc trung; vùra-vira, tdni-thin/ng (khd-khà) — Kè à thành-(thiéng) tbi, làng lorn; — cbù. Bourgeoisement adv. Càch thât-thà, dcm-sai tâm- tliiràng. B:>uaG£oisi£ sf, Phân (làm) dàn; bàng (bâc) thur dâa« Bourgeon s m. Mut, cb6i; màng (mâm — T.) mut ( mpc trên mât) , mun. — de bambou, màng tre. Bourgeonner v n. Bâm myii, (dâm) niy cbdi.-— Moc mut, nôi mun. Les arbres commencent à — , cây n6 dà dàm chéi^ này muU Son visage bourgeonne mSt n6 mpc mut nôi mun. Bourgogne s m. (Tôn xùr). Rurçru (xir) Bourgogne. Bouteille de — vieux, ve (I9, chai) ncou Bourgogne àk lftu« BovmciiE (Tênraukia li c6 lông), gi&i-d^o Digitized by Google ùu nga-tcr thé c. Bourrade s f. Sir tîâûh, cai dânh (lit daiih T. ) Bol HRAsyuE s /. ( Giô rnanh VBit qua mà không bao lâu)-Gié Indng, trân giô, trân dông. — Ifâ, lucnônggiâm ' Par bourrasques, tir fi6i, tir ccr/j (/«k). BoufiAE sf. Lông (dâ) d6i nôm. — de soie, (kén tang-..) gdc tof, sâi ta. — d'un fusil, d6 /a^y (/f^w^) suiig. Bourreau 5»4 Ké xur tù, tâ-dao c. Quân ly-hinh. — Ké hung^û. fiouRRÉE sf, B6 cui nhô ( chà). Fagot cherche bourrée, prov, (bé né tim Içn )=5 ngirâri môt bçn né tim nhau = déng thinh tiTGmg irng, d6ng khi tircng câu Ci BoiîRRELER t;a. Làm cifc ( kh6). La conscience bourrèle les méchants, lirang- tàm n6 Aim /<)w«7 ( cân-rûc ) ké dir. Bourrelé de remords, A/ lirang-tâm cânr-rûc. Conscience bourrelée, lircrng-tâm âaurd&n^ c6 ///. Bourrer va. dông (sung ), nhét, nh^u; ààu — un fusil, dông sûng. — un coussin, déi gdi. — un en&nt de pâtisserie, dông Lành-hàng cho con-nft. Sè — de gâteaux, dông Idy («icA%)bànb-tréi; ân hàng qui. Bourrique sf. Con lùra — Ké mô-muui, dai-dôt, BouRRiQUET sm. hxvix con; lira nhô con. Bourru, % adj. (BÔi no) c5 tûah nông và hay vin. Bourbe $f. Tûi, dây (dirng bac); hâu-bao — Tién- b^j — tién chiu cho 4n di hçc twônç, Digitized by Google I Ch5 bdn gicty-ta nrr-ndn. — pleine d'or, tm dây nhirng dâng vàog. — à ( de ) jetons, Itlt dxpig thé vl. De sa — , l^v tién-bac cûa minh nià.... Avoir, tenir la — , les cordons de la — ( câm dày^ cAm dây ( dfti } /tii )=s Tién-bac trong tay mftc siirc ( r^ng) xài. Donner la — à garder au larron, hay-là Au plus larron la bourse {nhh dira gian mà tin dira tûi-bae cho n6 giû ) = 6M trumg cho àc. Loger le diable dans sa — ( bac qui bô vô tûi minh {=dây kbông, rao (m, sach tûi = nghèo chày /tit, không cé Itfy m^t dàng dfnh tay. ) Faire — commune, àn chung (r chung. Demander une — pour son fils, xin tién-càp dur&ng mà di hoc cho con minh. BouBSiCAUT sm. (Tûi nbô) Tiên (bac) chât-16t dè dành dé dap. BouRsiEP ÈRE $m /• Hoc-trè dircrc tién nuôi cho &n di hoc. Boursoufler va. Làm cho phùng ra ( su*ng lên ). Cette maladie lui a boursouflé les yeux, bônhây làm cho né stmg hip con-mât lén« Boursouflure sf. Su simg lên ( phùng, bùng ra). Bousculer va. Xuc-xào bây-ba — Lân, xô-dây. — tout, xâC'Xdo Idn-lao bdy-ba hét. La fonle nous bouscula horriblement, Bàn-lfl n6 lân [xô-dày) ta hung quâ. Us SB bousculent chung n6 lân nhau. BousB sf. CtH bè; phftn bô. Boussole s /. Bia-bàn. 9ocT m, ILbuc chét, diu (dàng) du6i« — Cutfi Digitized by Google fiOV Ml (mût dàu). — des rames, chét mai chèo, — de la queue, cAéi.duùu Bâton à deux— s, gây c6 hai dâu. Deux — s d'une corde, hai dâu{môï) dây. — à — y giao ddu gîàp mûi. D'un— % l'autre, ââu niy toi 4du kia«seùlig, khâp; tùr ddu i&ï duôi {cuôi). De — en — , khâp h^ft (câ) tùr 4du iùi duûi. À — portant, tradrc €f€ft« sûngi (gin).
  23. — de la lan^e, chét lu*fli. Le — du pied, dâu ngon chcrn (ciog). Rire du — des dents, cvM gwfng^qo^ (/s/). Savoir sur le — du doigt, biét rô biéft tànrtàt th£u ruôt non. —du sein, nnUfm vû. Un — de lettre, môt câi thcr, môt hfSec thcr* Un — de corde, môt khm [doan) dây. Un— de messe, m^t cAdfn^lS* Un — d'homme, môt can nguM» —de chandelle, dôc dèn, khùc dèn. —de l'année, cu6i nàm. —de l'an^ lë giàp n&m (xin cho ké ch^t). Brûler la chandelle par les deux bouts (tUàp môt cây dèn hai ddu) = xa-xi quâ. Pousser à — (xô cho <^l) =làm cho héisftc*. Mettre à — ,làm cho ninnoil^ikhông dirçrcnira. Venir à — , dwo'C*... Être à—, cùng tûng^ tdu Au — du compte, rtftlçii (tinhxong rôi), rp/dông- hô lai* Juscpi'au— , cho dén (tdi) dmg. 263 BOU Boutade 5 /. Chirng (nô't/ kl-cuc. Boi TE-EN-TRAiN S 7)1, Kè liày (gay) ddu va clio ké khàc cdu-vui theo— Mdi. BoL TEFEu s m. CêA cây c6 côt hoa-mai mà châm ngôi sùng. — kè xui miTU làm loan. Bouteille s /. Ve, chai; lo T. Une— de vin, m$t ve {chai) nrcru. Boucher une — , Aông (nhét)Tiût ve lai. Décoili'er une—, dà" (cay) cai dô bit miông ve ra. Déboucher uné — , mà (dà, rût) nùt ve ra. Boire une — , utfnç hét môt chai (ve) ru-çru. Aimer la — , hay u^jng riro-u. C'est la — à l'encre (nô là cài ve dirng mire) =né kûi không thây dirorc= không hiéu (biéft) dirçrc. Les bouteilles, chô di tiôu (dirdi tàu). Boutique s /. Pho {hAn hàng xén) cura hàng, hàng phrf.— Hàng bân phtf— hô nghê thor. Avoir, tenir — , bân pfiô\ Ouvrir — , khai p/iô bau bang; mà c m^it mpe nhihig là mui. Boutonner v a* Gài nût, gài lai. — sont habit, ydi nût ko lai. Cet enflant, ne sait pas encore se — , dura eon-nlt nây ehira bilft gài nût do. Habit boutonné sur la poitrine, do gài nûi gitra (dàng tru-orc ngirc). BoDTOimiSR s in. Kè Utm, kè bân ndt âo. BoLTONNièRE S /. Khuy ào, khuy gài nût âo. BoLTURK s /. Nhdnh cât mà giâm (trông). Planter de — , trâng nhành giâm ngçn. BouvERiE 5 /. Chuéng bô. 0OUV1KE £E£. $m f. Kécbân(giû') b6.(Mi^c-dm dânh cû)* Boxer v n. Bénh quorn, ddnh dàm, lhoi« Ils se sont boxés ehàng né ddnh lôn {ddnh âdm dânh eu) vdri nhau. BoTÀU s m. Ku^tj ruôt triràng. Petits boyaux^ ruôt non; tiéu trw&ng c« Gros boyaux, ruôt già; dai trw&ng c. ruôt eùng c6-hû, iùug t9.p. Aimer... comme ses petits boyaux^ tbirimg. nhir ruât nm » tbircm; Um Digitized by Google m BRA Corde à (de) boyaux^ dây dôm (làm* bàng ruôt). Bracelet s m. Yong deo tay ; vàiig (vành-khuyêa T.), Un — en or, môt chiéc vàngi {vàng vàng). Une paire de braeekts^ môt AtA vàng. ' Braconnage s m.Si^ sân-bâulén (cài ngày cài cliô câm). Bbaconnik V It. &i 8&a«Mn trôm (lén). Bbaconnibr sm. Kè di bin ( sin) lén. Bramanisme sm. Bao Brama. Braillard, e adj. Hay la, bay 4ùrc-làc,hay riy-rçiCy ci tiéfng. Braillement sm. Sir la-Mi om-sôm {inh-6i ). Brailler vu. La, hét; riy-rac, la choie. BBAïKiiBiiT nn. TUfng con lûra kèu. Braire on. La, kêu, tting. Braise sf. Than lijra dô; lira than. Than tit. Gigot à la — y thit dùi quay bita than (dc$). Tomber de la poêle dans la — , ( trong chio vài ra* ngoài l^a ) = chay do mie là. Bramer vn. Bét. Le cerf brame eoh. nai no béi Brancard sm. Cii sé — Gong xe. Porter en — , bô vô sé khiông di. — d'une cbarette, vài xe b6. — ' d'une voiture, t/ong xe ngira. Branchage 5m. Nhanh, (nghàiih t.), lihinh-nhôc (hét tbày trong m^t cây ). — touf&i, nhành^nhéc sum-si. — du cerf, chà con nai. Branche sf. Nhành ( nhàoh). Mginh, (nginh) t. — d'arbre, 9iAdnA ciy* Menues s, nhânh nhô. Diyiiized by Google BRA 26S Mève —, nhành me ( Ion, cii )• — s d'un fleuve, nçpn {ngâ) sông. Chemin partagé en deux — , diromg ohia ralàm hai ng4* Lunettes à — s, kinh (Iding) ed.cdnff. Les — des connaissanees humaines, c&e rAi (câd nhdnh ) trong càc phép tri-cdch thtf-gian, — alnéei cdnh ( vai ) dàn anh; con nhà anh. Brânchbr m. Dâu ( d5 ) trén nhành cây. Le faisan ne branche pas, gà-lôi n6 không-c6 dâu ( trên nhành cây ). Beanchettk $f* Nhénh nhA. Branchu, e adj, C6 nhiéu nhành sum-sô, Ârbre — , cây sum-sé ou cd iihiêu nhdnh. Brandoxer V. a n. Vung-vcr^ dành dông^u'a, da*a qua du-a lai; phtft-phcr. — les jambes, ddnh ddng-dura chom. On voit un mouchoir rouge — à une branche d'arbre, ngu-ori-ta ng6-thfty môt cAi khftn* vuông dô phât-phor trên nhânh cây. Brandir v a. Euo* giTixm; l&m-le, lo-le, x&m-rdm. n brandissaU. son sabre, nà hwr gu-orm (n6 cim cây gu'orm nô là m- le). —un javelot, xâm-râm phéng lac BnAia>0N s m. Bu0c (bé b&ng rcrm dành). — Tàn lira — Nêu (rcrm dânh côt dau cây câm màchl d&t hay-là hoa-lori dà xi^t da bài di rôi). Branlaiit, s adj. Lung-kfi lûc-léc, xuc-zich. Téte branlante y dAu hmg-kr lûng'Utâ'ng:=snïï da, không dinh tinh. Branlb s m. SijT dành ddng-du*a, famg*Icr (dira qua duu 1). Digitized by Google 266 BRA Sonner en — , lâc chuông. Branle-bas $ m. (MA* v5ng nàm xuâng) &\f dçn-dçp sim-sdra mà cijr-chiéfn dirci tàu« Branlement 5 m. Sir lùc-lâc, lung-lay, Bbanler V a, Lâc, d^nçy rung. Lùc-lâc. —-la tètei làe diu. Le plancher branle^ râm n6 rung lung-l(r, t.. personne ne branla^ khûng ai ndigi lai (oTi Ne pas oser — , không dém rw^fieh. BfiAQUSR t; a. Day vé,.« ~un canon, day sAng Té««« sûng.».. «-868 yeux sur.» day mà ng6..« . Canons braqués contre le fort, sûng day ngaj d6n. Les yeux braqués sur.,. con-mSt chàm-cM ngd.m

    Bbas i m. Gành tay (dirçrng tay T. ) Avoir les — longs (cô cdnh tay dài)= cô ihé'{thân-' thé, thê''thân). — de iauteuil« tay vin gh& ngdi. Siège à — , ghéf ng6i c6 tay vin, —de rivière, ngâ (ngàch) sông. —de mer, p/ià bién. — de l'écrevisse, do scorpion, càny Mm, eàng bà-c^p. —d'un aviron, guâc, công chèo. — de la vigne, vài nho. Ne vivre que de ses — , làm iéy mà An; toy làm hàm nhai. Le — de Dieu, tay Chûa, phép-lâc Chùa, Recevoir à — ouverts (gûng tay ra mà nrdc) « tîtfp-wd^o vui-vé* Digitized by Google

    BftA è6l Couper— et jambes à qn, (chàt /ûy chât chon iigirGrinào)=làm cho ngirdi nào cô thg (htft phircrng trông-cây hay-là làm gl n*a dirçrc). Avoir qn sur les — (c6 ai trôn c'/j^ ^^y) = mâc pbâi lo cho ngirài nào = mâc khàch. Demeurer les— croisés, (ngéi khoanh iay Iqi dé ) = ir không, không làm gi hëi. Les
    m'en tombent, ( tay tôi rung) = iôi rungv rai, sirng-sô't. ' Tendre le — à qn, (gicr eânhtay n choai)!» giôp-d* phù-hô ai. Il y a beaucoup de rizières, mais les— manquent, ruông thi c6 nbiéu mà thiéu tay {ngic&i) làm, A—, bâng tay. Porter... à—, khiêng tay. À force de—, dùng (nhà) s*c tay. A tour de— , manb, m^tay. (dan tay^ nai sfrc, nai lirng kôt). À— le corps, giûra minh, ngang gi*a minh. —dessus— dessous, cap kè, d«c nhau, nâm tay Beasier^ ut. Lira than dô (hire, chdy). Son corps est un —, (minh no là than lùa hyc) = minh no néng hdm (ndng nhu» Uea). Bbassb $ /. Sâi. — Phép lôi sâi. Combien de— s a notre ligne? Bu-ongownhg-cau ta dirçrc mây sâi hé? Profondeur de 8 — , sâu dffBBASsiE s f. Mot ôm* — Môl sâi (lôi). Une — de bois, môt ôm cùi. Colonnes de 2 braisées de grosseur, côt lEASSERiE s f, L6 (ch3) làm riroru mach-nha* Brasseur euse5 m f. Kè làm, kè bân rirçru mach-nha. Bbavàde 5 f. Sif noigiôi (dànhphàcb) — hài tbàcli* tbirc» Bbavs ad;. Dan, d^n-dl; cô-gan, gan-da; manbi manh-mê. Soldat — , linh dan-dî cé-gan. Un homme — , ngirdi mçmhrmë danrdl Un — homme, ngu'oi tû'-té, (phâi-thÔ). Bravement ado. Càch manh-më, d^n-dï. Beaver v a. Làm (bô) daii> làm gan, kh6ng sor, — Choc; tbàch-thii'c. — la fortune, hrd't vân. — le péril,ûâmang môt (khôngsç'liiém-ngbèo). — la mort, cot chét nhic không. — qn par ses paroles, kêu thAeh ngirW nào. Qu'est-ce que cela? Si non me — ? giâng-gi d^7 kbông pbài là thâch tao à? — qn, khinhrkhi ngirod nào. Bravo interj 5. Hay dol giôi dol tôt lâml Les bravos retentissent, nghe tiéng khen giâi ràa* Bravoure ê /l Sijr dan-gan; si manh-mS* Brebis s /. Con chiên câi. Faire le repas de — , àn mà Ich^ng udng (nli\r Digitized by Google BRE 269 eon cbién cài). galeuse, con ehièn oé ghè ké in-fr xtfu ngirâri* ta trinh. BaicHE s /. Ch8 surt (bé) di; cài chô mé di. — Syr làm (bur). Battre en — , bin phA (cho sârt cho Ung di). Faire une — à un couteau, làm mé dao. C'est une — à l'honneur, iy là cdi làmhw danh« BRKDOuni.E $ f. Mu ehl bàn minb &n (tdi) rôi, mà kê dành (chcfi) vcri minh chu'a an dircrc lâ'y môt. = sach khOng, tay không, không gi h&i. — di bin vé tay không. Revenir — , di bân (sàn) vê tay không (không dirgc gi hét). Se coucher — , di ngA mà không-c6 àn corm* Bbedouiller V n, N6i làiig-liu (lua-lâu không rô), nôi lia (lia-lia). L'un qui allonge les mots^ l'autre qui bredouille^ môt ngu'di thi n6i chftm dfti iir tiéfng, côn môt ngu'ài thi iioi lia hân-cung [nôi câ'p Ibih), BREDoriLLELR, EUSE S. Ké uoi lia^ noi càp-linh (lua- lua làu-làu). Bebf, àve adj. Ci^t; ng&n, vin, tit. Dire d'une manière brève^ n6i eut ngûn. Discours bref^ \à'i noi van [tàlj. Parole hréve^ lài néi tât ngang^ (n6i mài môt). Bref^ adv. tit, néi tit niAt IM. — , je ne veux pas, nôi tât di môt cài là tôi kbông-co mutfn. Le — , diu ngdra. Une brève^ vân vâti^ tiéng trâc. Dwtiomiaire f-a 48 Digitized by Google 270 BRI ' Observer les longues et les brèves^ giur via dài vAn vdn] giâ binh trâe. Bref s m. Thcr riông Birc giao-tông (giâo-lioàng). Brelam s m. Bài— chfi déiih bài dàoh bac, nhà chtjra, nhà thA. Tenir — chez soi, cliira bài (bac). •Breloque s /• Bâ deo theo dông-hà. Bretelle $ /. Day da (giong) mà khiéii dtf nàiig. — Dây dai quaii bac cboàng trt^n vai. Breuvage s m. DÔ u(5ng, nirdc uong. Oui te rend si hardi de troubler mon— ? ai cho mtiy dàmcâ gan mà vAy-duc nw&c\Muffng di vây? Brevet s ni, Bàng-câ'p, bàng. — d'instituteur, bâng-câp làni tbày giao. — de bachelier, bàng-câp tû-tài. — d'invention, bàng Nhà-Nircrc câp clio ké bày dâu ra tru'drc cai nghé gi dirçrc phép mà làm mà bin môt minh môt it lâu.««. Philtres et brevets, ngAi-nghô phù-c/iù. Breveter v a. Ban bâng-câp cho,.. Bréviaire s m. Sàch kinh, sàch nguyôn (càcthAy câ tlc70 Thiên-Chiia doc hâng ngày). Dire son — , doc kinh, tirâfûg kinh (vé tbày câ). Brick s m. Tàu (cé) bai cùU Bricole s f. Câi nài cA (trong à& ngira kéo). —Dây dai, dAy giông quân déu. — Sif thao (giôi), sijT lanb, muii-mô. La — s'est rompue, céiwdtVJ ngwadSidvci dirfi. La — d'un porteur d'eau, ddy dai {dây (/id?ig)kè gùnh nu'o'c. De —, hay-là par — , cçnh kboe, céch bâc câ Digitized by Google BRI 271 Jouer de — , n'aller cpie par — Sj di mmi, di ih6 (nhir dành Un âành btc dlu). Le boulet a frappé de — , vièn dan no ddi lai no tning. Donner une — à... gçit, phlnh. BmcoLni t> n. Trdr-trinh, dimiéfng, aithtfCnhu-diiih lân each b^le câu vàv). Brîbe s /. Khdrp, hàm tbiét, cu'cmg ngira. Mettre la — à un cheval, kh&p ngira. Aller à tonte — , à — aljattue, sài ngy*a, cho ugijra sâi, di \ÙTk mxôCy chay mau. Lftcher la — à ses passions, budng-lung theotinh mè xAc-thit. Tenir la — haute^ courte, {gociro-ng^ rié't ciccrng lai)= lèm rat, à nghièm-nhât. Lâcher la — ... buông cwctng^ thÀ ew(mg= th& luô'nsr, dé mïic y. BaiDER V a. Kh(rp, bâc khdp, traliàm-thiét vào•..— Cdm, kém lai. — un cheval, kh&p ngijra. BaièvBMRNT adv. TAt. Brikveté s /. Sir vdn-voi. La — de la vie, sy vàn-véi dcfi ngu'ài-ta. Rechercher la — du style, hay tim càch nôi vân tât qua. BaiGADK 5 /. Lu, doàn (dàn), bon, tâ>p, ty. (Môt An*- gad^ là bai ccr quftn), dflio bmh. — Hôtdôi Ilnh tr pho thtfng-ch£f, m phé dé-ddc m chành Iftnh binb. Bbigaweb m. (Chirc cai trong binh-Jd (mâ), Unh S7S BRI tnAn^hàiih...) Cai dôi coi vi^c. BniGAND 8 m. Quàn àn-circrp, ké àn-cirdp. Bbioanbage 5 m. Sir &Q-cirdrp; tôi, àn àn-circ^. Brill AMHENT adv. Câch sàng-làng, ch6i-16i; rirc-r*. BaiLLANT E adj. Sing, ngài, bong, làng; riyc-rfr, chôi-l6i. Couleur brillante^ sic (màu) béng-léng. — de gloire, (sàng-lôadanh-vong)=»a/i^ danb, danh. : Un — fait d'armes, công-trân (viôc vô-công {c6 tiê'ng. Une 6rt//ein^eféte,lë /rpri9-M^(d9n tôMçpr;r0^<)« Brillant s m. Nird^c b6ng-ldng, nvd^c ngài* Le — de l'or, nic&c béng-làng vàng. Le — d'une pierre précieuse, mr^c ng&i ngoc* Brillant s m. Ngoc thAy-xoàng (cftt né nhiéu mat cho né chiéfu). — d'une très belle eau, Mt-iàûy xoàng tôt nirdrc Iftm. Briller v n. Sûng, chôi, rire; Kinsr, ngnri, (sdne- ngài (lôa), cli6i-16i , rirc-rô, làng-boiig, m. d. ). — comme le soleil, iàng-làa nhu mât-trcri. — à l'examen, thi dâu co dank. — de l'or, vàng chôi {û'ngra)ngài (chôi) uhùrng yàng. Brin s m. Uni mông (mâi nét ra) — Sçri. Un — d'herbe, mût Sfri cô. Un — de paille, môt công rata. Pas un — d'air, kbông cô Wy mdt chût gi6. Il n'y a môme pas un — de bois à brûler, kbùng c6 lây mât hanh cùi thài. Brioche $ /. Thù: bàiih kia. — Sv Mu-*léo qii^y-quà« Digitized by Google m 273 Faire des biioches, làm viéc bà-làp; làm bé-léu, làm ibàm. Briqce s f. Oach (viên, tttm gach). — crue, gach silng {f/och phcr) — cuite, (/ach chia, {gçcà héxa râi) Un cent de briques môt trfim gach. Trente mille — s ne siiffiraieat pas, ba muôn gacA cûng không dû , Bbiquet s m. Dao (danb) lûra. Battre le — , ddnh Beiql£TAG£ s m. Sir xây gach. Briqusteb, V a. Già gacb, vê sic gach. Mur briqueté vÀch awiîy (vë) y^A. BaïQUETERiE 5 /. Lè gach; chô làm gach. Bbisant s m. LÔ-ran (bày trèn m|it mxàa séng khôà (và). Brise s f, Gi6 hra^bin và mAt. Bbiséss s /. pL Dâu ngiràri di rirng bé cô nhdnh cfty xutfng cho nhdr dirorng-di, bay-là bô r&i tùr cb$ng. Aller sur les — de qn, theo rfda, ddnh mù theo; bât-cbuvc; tranh-dua. Brisck V a. fié-gÂy, dàp bé. — ^an bftion, bé-gây cây gay (hèo). — la glace, ddp hé già (nu*orc dông) di, La voiture m'a brué tôi di xe méU Je suis bmiy tôi mèt lâi di. ' — une institution, phd [bô) phép dâ lâp ra. — le courage, là^n cho s&n lùng rûn çh£. — ses fers, {bi xiéng)= tbAo ra khôi. —le joug [bi éch)= vuôt khôi làm tôi. i^les liens d'amitié, bô dwi tiab« i14 fiRô — le cœur làm cho dau-d&n longé Cœur brisi de douleur, lèng dau nhtr ddn\ ndt rudt ndt gan; bén-biu. — qn de coups, dành mêm (xircrng ). — avec qn, hét ( thôi ) ia\ lui voi ngu^ori nào. Brisons là, âtfn dé tMi (không nôi nû-a). Se — , V, pr. Bi^ gfiy di. Un verre 56 /»me en tombant| cài ly té (rdt ) xutfng bé di. Tant va la cruche à l'eau qu'à la hn elle se brise, (hû di mûc nu*drc n&ug lira c6 ngày pbài 6i ) = chai dao c6 ngày durt tay. Bbise-tout sm* Ké cr-hor v6 y dung cài gï àà-hé cài ntfy. BaiSEim^m. Ké dÂp lé. Broc sm. Binh c6 môt quai xâch dè dij*ng ru'çru, nirac Brocanter vn. Mua-ban dôi-chac. BaocAKTEun sm. Kè hay mua hay bàn hay àài (bèn tro d&i trftu )• Brocard sm. Lin chélm-cbfch^ Idri n6i cbcri nâng. Lancer des — s, buôug l&i nui chad ( noi khéo ) nanrj. Brocarder Nôi chai, nôi xâm. Brocart sm. Gtfm ( dâ dêt cbl vàng cbl bac ). BROCUAGE^m. Sijrâéng (séch) scr-sài (k^tdfl^nô lai dô ). Broche 5/. Nèng quay (cây l^i thit ma quay ). — Cây dé xô xâu lai. Mettre un gigot à la — , lui dùi thit mà quay. Un tour de — , trir ( xây) cdy quay môt bAn, Filature à 200 — , chô kéo chi (ircrm ta) cô bai tram mûi quay. — tricoter^ kim dé mà két mà mang^. Digitized by Google liEOGUER va. hèigtim. — une étoffe d'op et d'argpent, dôt gim chl vàng chibac. Bbocher va. Hay sàch, dong sâch (bô hia dô" vây) — Làm My rôi ( My c6, My dirçrc ). — un livre, dàng sàch scr-sài. . Livre broché et non pas relié, sàch ddng su-dôt. — un mouchoir, thêu khan vuùng. — d'or ihéu (chi) kim-tai«n. S'user la vue à — , làm hu- (yéfu) con-mdt vi hay —une histoire, ihéu-i/iùa (thôm-thât) câi chuyôn ra. Il brode à merveille, (né thêu giôi qud) =n6n6i tutft-ludt; no nôi tliùiu-thât giôi qud. Habit brodé, ào i/iêu. BaoDEBis $ f. Bâ thêu. Les — s du Ton-Kin, dâ thèu Dde. Les — s chinoises, dâ-thêu Tàu. iiabit chargé de — i, ko théu dày. Bbodbur, eusb smf. Thçr thêu; ké hay thêu. Broiement s m. Sir dâp giap (iidt); sgr dâu. BaoNCUfi «/. Lô hông trong phÂi. BftOitCHER V n. Lot bu'drc, vÂp (chon) Prenez garde de — , giû: kéo )àfy 276 BRÛ Cheval bronche, ngira vdp {Iç hvtâc) Marcher sans — , âi châm-hâm kbôngHnS vép. 11 n'y a si bon cheval qui ne bronche^ khOng c6 ngv'a nào bay mà cho khôi vàp {kr bur&c)= hay (giôi) bâc nào cûng c6 khi lâm-vâ'p {lâm-Uh), Bronchite s /. DiriVna hông ph6i nô sirn^ lên(nôa né hài ho, bât ugira c6...). Bênh ho. Bronzb s m. B6ng (than ch0 thiéfc vdri kém). Colonne de — , côt ddrig (d6ng-tru c, ) Canon de — , sùng ddng. Gœnr de — , lèng cûmg-cii nhir ddng. Un beau — , dâ étâng ttft (nirde). Le — tonne, sùng n6 âm-£m. Bronzer v a. Làm da déng. — une statue, làm câi tirorng ra mc&c da dâng. Statue bronzée tu'orng da déng. Cœur bronzé y 16ng ra cùmgrcâi. Visage^ teint bronzé m&t ndm\ mt&c da ném (sftm). Brossage s m. Sir châi. Brosse sf. Bàn châi. — ngoi vi6t dé kéo nirdc thutfc* — à habits, bàn-chàiko* —à tête, bàn-^hâi dâu. — à dents, bàn-chài danh rang. — à barbe, bàn-châi râu. Brosser v a. Chài (b&ng bàn ch&i). Brossez-moi Thabit, hay cMi cài ào cho tao. Il est couvert de poussière, brossez le, nô dày nhû*ng bui hây châi (bui) di cho nô. Nous avons joué aux cartes, je l'ai joliment brossé, chûnç tdi â4oh hài \ài nhan^ tôi àn Jlà d*. Digitized by Google Brosseir s m, É.é châi (ào qùdn) — Lfah c4p hâu (quan) Baouettk /. Xe tay (môt bành cé 2 tay dày dé chir (xe) M. BnoDBTTKE V tf. Xe, ch& xe tay« Du fumier brouetté au jardin, phân xe vô trong vu^om. BaouHAHA s m. Tiëng néi cbào-rào (lào-xào); tiéng lno-xao Itf-xtf • Ouel — ! ào-âo di dû bay! r% tbl ih6il Beouillard s m. Mù, surcrog-mù. Il fait du — , trcri strcmff-mù BaoL ILLARD S m. Giây chain mire. Papier — , cham myc (kbi viétcbirakbô). Brouille s /. Sv* bftt-binb. Il y a de la — dans le ménage, Trông gia-dad không yén (c6 diéu bài-binh^ kbông tbu&n- hèa vdi nhau). Être en — avec... bét-binh y kéo mâyu-âm. BiomLLON s m. Nhip, nào tb&o. d'une lettre^ cii nâo [nhàp) tbor. Digitized by Google m BRtî Brouillok, û24y sijr; hay làm cho Mt-binb. Broussailles s { pL Bui, bui-bôr, BfioUTfia t? a» An cô, lâ, dot cây. BaoTBR f> a. Nghién, tàn, dàm (cho nàl ra). — du poivre, dàm tiôu. f — des médicaments, tan thii^c. Bbv s f. Dâu, nàng d&u, con dâu; dÂu-con* Beuine s /• Sircmg méc (mira tro phày-phdy lanh (rét) l*m. BauiitEa i; imp. Sa sirang méc. BaoïRB n. Ra iiân» n6i tié!ng« Le vent bruyait dans la forêt, giô àa^o [vut-vut) trong rirng. Les torrents ùruissettt, suui cliây âm-âm. Bruissement s m. Tiéng àm-àm, rdin-râm. . . ' — des vagues, tiéng song bA dm-âm, — d'oreilles, tiêfng làng-bùng trong tai. — d'un carosse, tiè'ng xe chay râm-râm. Bruit $ m. Tifog (ào-ào, Am*£m). Tiéng-âdn• — de sa marche, nghe no di thich-thich. Entendre du — , nghe tiêng... Faire du — , làm dtnrdm ac-ac, làm um. Se retirer (vivre) loin du — , di (f chô tich-mac vâng-vè khôi nghe liéng rây-rà [lao-xao). X grand-:-, âm-im, ào-ào, dùng-dùng, ràm-râm| um-cà-tum, om-sôm, rân, inh-ôi, rân^rô. Sans —, len, lang-lë. £,e — court que... tiéng-ddn rftng... Un faux — , tiéng-ddn huyén. U y a eu du — entre eux, chùng no cô rây-rà V(/i nlxau. Digitized by Google m .$-9 fiaÛLÀNT l^adj. Cbày, nông. Un bois — , m^t câyJàra (dô, chày, bén). Ciel — , trâri nâng (hanh). Tète — dàu nông hài {-^trc, hâm). — d'amour, phài ièng (stft mtfn) « — du désir de...) , , fiaûfié s m. Hùi (hori) khét. Sentir le — , khét, BRÛLË-PAaFUM s m. Lir-htrorng. BaûLB-POUR-POifiT (à), hCj adv (= chày ào) Gân, gin (ké) môt bén, tan (tân) mât. Tirer un coup de feu à — , bân gân xûn. Dire une choseà — ndi/{mma/. (N6i ngay không kiéng). Raison à — , ly n6i xât-dê, - Baûlea V a. Bât, thiôu, ch4y« — du parfum, de Pencens, dô't hvorng* — des cierges, thâp dèn sâp. Le soleil brûk les plantes, nàng {khô) chày cây* cÔi di. — le pavé, chay mati, di (lia. — - la cervelle à qn, bin ai cho chtft di [bided!). — la politesse à qn, chào ai hfi^i-hà rôi mà dit — une étape, di qua mà không ghé i. — une amorce, châm ngèî. Se — la cervelle, minh bân My aiinh cho bé ôc mà ch^t. Se — la main, chdy tay. La fièvre le brûle^ né dangstft-rét vùi (n6ng h£m}t V n. La maison brûle, nhà chdy, lé sOti brûky thjt nu'cmg chdy (kbét). 280 Mit 11 brûk d'être à Hà-nôi, né w&c-no (nao-néc) if tai Hà-AOi. Ce bois brûle bien, cùi nây chdy Itm. d'euvie de revenir.., ngong-trdny aa-wd^cho âirçrcvé.,.. Une lampe brûlait dans le sanétuaire, trèag eung* thâiih cô cài dèii chdy ( thâp ) leo-lét. Les pieds lui brûlent né néng câng. Brûlot sm. Thnyén béi ( hôa-công ) dé thà mà dÔt iÀugiuc. — Rircrii manh chi'ch ( dôt) \âï dirôrng. BaûLUBK6/! Sirphông lia, pbéng (chày) da. Sif dôt, chày,.néin. Brume sf. Mù, sircrng-mù. Bhumelx euse adj, Mù, cé sirorng-mù. Temps —, trài m à. Brun s adj. Tia, héng-huân; màu cénh àc,càuh giàn. Cheval —, ngira tia. BaûNE sf. Buâi cbiéu, hôi sâm trori^ gin 'i6'u À. ( sur ) la — , héi gân t i. Brunir v.a.n. Ihm cho ra hdng-hdng. — Làm cho nâm ( den-tlen) — nâm di, sam di. — une voiture, làiu xe mr&c [màu)cdnh gidn. — Pop, dànk béng vàng, làm da long vàng. . Son teint bninit, nirdc-da no nâm di ( sam di ). BauNissAGE sf.m.Si' làm cho saui cho denj sy: dàuh béng. BrUNisseuk luSB sm./. Ké mï { dành béng ) dô vàng dé h^. Brunissoir sm. Bâ câm mà dành béng (ml) dé vàng â6 bac. ♦ Brusque «rf/. Mau ,1e ; vut-chac— TMnh-Bnh~b4t-tùr, Brusquement adv» Le, vut-chac, bât-tû, thlnh-linh. j^usQuia va. Làm b((i-bà l^i-d^t (jb&t thlnbrllnhj, Digitized by Google DRU Mi — Noi iûé!ch lông ( xâng ). Bbusqibbib sm. \ïèc^hay-là lài vi^t-ch^, cùng- 'quîl,ng, Mt-tiir. BaUT, Brute, adj. Thô, thô-tiic, ô-dé, kich-corm — vô tâm vô tri; quô-mùa, mQ.i-rçr. Matière brute j â6 (vât) ttnh khôi(chiragi6ira). corps bruts^ loq.\ kUôag co véc c6 thé ( nhir dà, sdt....). Animaux ùruiSj bétes brutes^ giâog-v^t vô iinh" Hnh] thû yftt v6 tàm x6 tri. Terre brufe, dHi Ircr-trcr, BaoTAL, £ adj. Thu^c vé thù-vât vô liah-ti'nh.— néng-này, hung-dû; mè-muôi. Instinct — , tCnh thû-vàt, Aclions brutales^ viôc nong-này^ hung-dû. Un — j des brutaux, ngtrài mé-mudiy ngu^dfin. Bbutalement adv. Càch hnng-dit, eécb md-^muAi (nhir thû-vAt). Bbutaliser V a, d^c-dia, làm biing-dâ. Si Ton ie brutalise.... n£u ngtrcri-ta i!jm hung làm dit [& doc-dia) \ù'\ mây thi.... Bai'TALiTÉ s f. Sif mè-muôi nhir thù-vât.— Sv doc- dia hung-d, f mé-nmoi !. Brute s /. Con thù-vât, v^t vô linh-tînb, — figu-ài v6 tâm vô tri. Bruyamment adv. Uni, om-som, inh-ôi. BRLYA^T, £ adj> Làm um, rân, iuh-6i; c& tiêng. Ua bojQine — , xtgirài néi rdng-rdng, om-sàm. Rue bruyante^ dirômg ddy^dy [rây-rdy). Flôts — 8, song 4m-dm. Digitized by Google 282 BUI BBinrkiit s f. C& Se — , ddnh lôn. Bûcheron s m, (Ké di d(jn (hdi) cùi trên rùmg) Tiéu, tiéu-phu c. ông tiéu, lâo-iiéu. BûcmvR s m, Kè hay (siêng) làm Budget s m, Sù tbâu sà xiiftt n^i m^t nâm. — des recettes, sAthâii. • — des dépenses, S(S Xdft. Buffet s m, T6 dé mâm bàt dïacbén, kkàn bàn.t (sông (cQi) bàt). — Bàn dçn dd nirdc màd&i (bành tréi nrçru trà). Buffle s m. Con trâu — da trâu. Les gardiens de — , quAn (trè) cbàn trâu. * Bugle s m. Câi kèn Idn; loa; bâ-Iênh. Buis s //j. Cây ngâii; gft ngâu. lluinh (hoàng) dircrng. Le — est très dense, gd ngâu min thit làm# Haie de — , hàng rào (bàng) ngdu. Buisson s m, Bui gai; bui-bor, rirng-bui, A travers les — ngang qua bui-bœ. Battre les — Sj â$p bui (mà âu6i thit siin). Guerre de — 5, giac ckdm giac khém. Se cacher dans les — nùp bui nùp Buissonneux xuse adj. Bày nhfi'ng bui-Mr. Pays — , xur hoang-nhàn tinh nhîrng ricng-rû

    bui'h&4 BuissoNNncH, liRE adj. & bui-bdr, hay lât vô bui. Lapin — , thô thâ lang bui). Faire l'école btUssonnière^ di hçc tbi kbûo^ di, Digitized by Google BUR 285 hà di xeo di di chofi. BuLBK s f. Dàu, ành (giénh nhftug loç.i c6 cA). BuLLAiRE 5 m. Sdch gôp cdc chl-dij, cào-truc Dure giào-tông. Bulle $ /. Chi-du, cào-truc Birc giào-hoàng. Bulle s f. Bot nird^c. —d'air, {bot,) càixô'plà'àà (trong âà duc, Irong dô chai, dô thùy-tinh). — de savon, bot nœdrc (xà-bong Wy 6ng thAi nô nài lèn). Bulletin s m. Gitfy bA (bit) tbâm. — hOi-dién. — Gi^y biôn công-cu()c. Mettre son — dans l'urne, bô gidy bat thàm vào hfi (binh). — des lois, luât-lô hôi-dién. Bleeâu s m. Ghë (bàu) vtôt. — ty, nba, phong viéc qiian; ty-tbuôo. Chef de — , thù-lânh; Mn phông. Sous-chef de — , ph6 thù-lanh. Sur le — , trén ghé {bdn) vié't* —d'adresses, ohS hAi thSm cho bié't... Kè tço- niach hay biét viôc ngu'ài-ta. Garçon de — , tay sai phàng viic* BuREàucRATfQUB odj. Thuôc vé kè thuôc ty coi viÇc gîtfy viyc lai. Boeette s f. Ve (lQt.)nhô (dirng dàu, giàm...}; Ye din^g rirçru, wcôo làm IS. Bcein 5 m. Cài chàng cham- dao tach. (dd cham dàng sât). Burinée v a. Ch^, kh&e« Burlesque adj. Trd-trêu, dë tirc-cu*ori. BuALESQUEJkiEM adv. Cacb tra-trôu, dë turc-cirài. Diyiiized by Google S84 BUY Buse s /. Loai chim irng. — kè d<3ît-nât, khcr-dai. Buste s m. (Phia trên minh ngircri-ta tir vai s&g i lèn) — Turçmg, hinh cham, vë tir ngijrc stfp lèn. I But s m. Bia, dlch; mure, (cdi minh nhâni) — y, chinh y. Frapper, toucher au — » trâng bia^ co bia. La fortune est son — , làm giàu tfy là chinh y n6 mu^n.

    4 — j d6ng Qbau (không ai hoTi ai). De — en blanc, ngay\ btft-tiSr; khi khtag. BuTÉK hay-là Buttée s /. Ba cir bai bên ddu câu kéo 1* d^t. Bum V n. Trûng dich. — Ch&m, cé y. Se — , V pron. Cir, rân-gan, cirng cA. BuTiM $ m, Cùa dành lAy dirgrc. — Cua, cùa-cài* BuTiiŒR V a n. Bành mà Itfy. Les abeilles &2//i>2en/ les fleurs, onghût{7iùi)m^i hoa. Les soldats se dispersent pour — , quân linh rA ra mà di Idy ct\a chung. Butte s f. Mù, gô, nàng; mô sûng. Monter sur une — , lôn gà {nàng). \ Être en — à... làm bia chc, mftc pbài... Butter t; a. Yun dât; ddp mô lén. — un arbre, vun ddt cho eày. j V n. Vtfp, Cheval sujet à — , ngira hay vâp^ ' — contre une pierre, vàp dd* BuvABLB eutj. Utfng du-orc; nén utfng* Buvard s m. Gidy chàfa (myrc) chur. BiJvms $ /. Qudn nhô, quén nu'dc (ru'çru). Digitized by Google 298 C « Ça, pron dém» fhay-vi Cela. Donnez-moi — , cho tôi cdi âd eho. ÇÀ adv. Bây. — et là, dây àà dàng (bên) ndy ôhxxs yiens — , lai dây. Ça! mangeons, hèl ta ân hè! Cabale Phép cât-nghïa sàcb sftm-truyén dod Ju-idèu. —Phép tbu^t thông YÔi qui-lkdn.~ Miru ohiràc« Former des cabales, lâp mtnt. Uomme de — , ngircri mwu-mô. Cabalie V n. Hiép mira, tâp-lf'P* Cabalistique adj. ThuAcvé thuât-phàp; phù-cbû« Cabane s f. Chôi, trai, léu-tranh. Çabason s m. Chèi nhô. — Ngijtc-tlKi. Cabamst 9 m. Quàn nroti. — Bô dtf ua bÔn cdi dénh lai vdi nhau ). Cabotage sm. Sir di ( tàu, thuyên) di^a bcr bién. CABOTiBtyn» Ch^y dçc theo mé bièn. Cabotbuii sm. Kè di ghe bdu, ghe cjra, Cabotier sm. Ghe cîira, thuyên (dinh, giâ). Cabotin sm. Con hdt gi^ di h4t d^. Cabrbr ( SB ) t;. réfl. CAi ( vé ngi]ra )• Le cheval se cabre^ ngira cât. Se — au moindre mot, néi dOng tdri nô né gi^n. Cabri sm. Con dè con. Sauter comme un — , nhây lia nhu* dê eon* Cabriole sm. Nhây lia (ly-làu nhir dô con ). Faire la — , nftào^ nhdy eàrtûmg. Cabrioler vn. Nhào; nhAy (nhu* dê con). Cabriolet sm. Xe hai bânh. ' Cabus €Ldj. m. C6 b&p. Chou -B^, cài bâp. Caca sm. Cirt (phân) ( tiê'ng con nlt). Faire — , yâ. Fi I c'est du — I uel ctSrt dô bayl Cacao sm. Trdi cù-làc. Digitized by Google CAD 287 . Cacatois sm. Côtbu6mdiêu(chdpthêmtrêndâucôt). Cache-cache sm. Ye-ve, eût-Mt. Jouer à — , ve-ve, eût-bât. Cacher t?a. Gi£u, che. — soa jeu, giàu bài ( ffiAi nghé ). Où me — ? hiëi trdn {dn^ nup) dù.u bây-gior? — sa pensée, giâu y. Ce bois cache la vue de la maison, ch6m c&y nAy né ehe {àn) eti nhh âu Il se cache, nô irô'n ( nûp^ giâu m^t)« Ecueils cachésj ran ngdm. Haine cachée, sir ghét thâm. Cachet sm. Con-dâu, fin; con cMm t. Mettre le — sur.... dông con-dàu yt ou vào..«. — dHm fabricant, con-déuhUu thor. Lettre de — , tor co àn vu a. Cacaeter va. {Bàng con-cbKm) Phong (mém-pbong) Içi. — mie lettre, phong [gàn) thcr laù Cire à — , sàp gân tha. Pain à — , banh gân thcf. Cachette s f. ChS kïn. En — , céch Mn\ lén, vung. Rire en — , ctrcri lén^ cirài thâm. Cachot s m. Nguc ttfi. Cacophonie $ f. Tiéfng n<5i lap ( nhai ) khô nghe. — Tiéfng bat không râp (àn) nbau. Cactier )
  24. \ s m. Gày xirongrâng. iiACTUS I Cadastral, £,ai;x âfi(/.Tbuôcvégiém*tbành-ty,(âia* àô ruông-d4t). Digitized by Google S88 CAO Les registres eadaêtraux, (s6 thut(rU$ng-déft), thuÔ dién-tbô. Plan — , dia-dâ. Cadastre s m. Hoa-dA dién-thA. (Sir dac dién-thA ruông dât chia sào luâu vë hça-dô ra). Service du — , Giàm-thànb-ty c. Cadastbbr V a. Bo (dac) ruông-dit. Rizières cadastrées^ ruông dâ dacthànhsào-màu. Cadavéreux, euse adj. Thuôc v^xac cbé!t (thây-ma)« Teint — , sic chét^ nirdc da thây-ma chét. Odeur cadavéreuse^ boi thây^ma. Cadavre s m. Thây, thây-mj); xâc, xéc-chét. — ambulant, (thAy-ma biét di) = 6uk nhom (nhir ihây-nia.) Cadeau s m. CAa lë, lë-vât; dd oho^ dS làm quà. Faire — , cho; téft, di lë, làm quà T. Cadenas b m. 6ng khéa. Cadenasser a. Kh6a lai. Porte cadenassée^ cijra c6 fing khéa khéa l^i. Cadence s f. Y^n^ nbip. — harmonieuse, vân hay (xuôi, émtai). Battre la — , dành nhip, A la — d'un air, theo nhip dorn-hàt. Frapper en — lesflôts...chèo r(/>màichém sông sac-sac. ' — du pas, sir râp bu'd'c, chcrn di rdp-rànq. Cadencée v an.M v^n, ngàm-nga., dành nhip r^p* ràng« — un vers, ngâm tbof. Pas cadencé birdc râp-ràng. Cadet, stte. adj. (Sanb (dé) sau), em, thu^, FUs — , con thû'. Digitized by Google ' Frère — , em trai. Sœur cadeUe^ em già. Branche eadeUêj dông (hiti vai em. C&nh em. Cadkan 5 m. Trâc-ânh. — solaire, tràc-dnh (coi béng m$i-tràri)« — d'une horloge, d'une montre, mai dtfng^htf. Faire le tour du — , giàp vong. CàSOJLtsm. Bô chêm (lôt) chii*... (Miê'ng sât, chl ngftn chûr sâp in cho déu kho&ng, l^i cijrkéo n6 xeo hàng di). Cadrature 6 /. May làm cho kimd6ag-h6 di (chay), chi giè", danh gior. CiDBE sm. Khu6n,(khuônbién,lién«..) — HOcgiéfng« — ô riêng, phông riêng câc quan dirai làu,— • Cir, b§in, lire (nhiéu it m$t cuôn} s4ch. Cadre rcmd, khuôn tr6n. — oval, khnân thu&n. Cadrer v n. Xirng, dtfi, àa, hap. Ces deux choses cadrent bien, haï c4i £y scûiftg [dôï, hap) nhau Um* Caduc, Caduque adj. Bor, ùi-nuot. — Phù-vàn, Âge — , tuii cao {già). Feuille eaduqtie, là hay ââ [rung). Mal — , bônh ddng-kinh. Biens — 5, cùa phù-vân. CADUdTi $ /. Sir yéu di (gâa tàn); tuÂi già. La — commence à 70 ans, iuôi già (som) ké tù: hày mirai sâp lôn. Cafard, s adj s. Hay làm«bO giâ-hinh nhaa-diirc 8(rt* sing. Ciri âin.Trà-phe. Uae tasse de — | m^t cbén nw^c trà-phu Tasse à — , chén uCîng trà-phe* — au lait, Irà-phe bô siîra. Prendre du — , uting irà-pAe. Café 5 m, Quân trà-phe; quân riroru-trà. Aller au — , di nhà-quàn utfng riroru. CàFÉiBR S m. Gây trà-phe. CafetiIre f. Blnh trà-phe. Cage s m. Lông, chiiôiig', cûi. Mettre en —, bô ,(nhôt, thâ) vô lâng; dàng eût; nhtft v6 ehuâng. — B& /à. — d'nn escalier, chô làm thang lên. Il vaut mieux être oiseau de campagne qu'oiseau de cage^ (thà làm chim dâng ching thà làm chim 16ng) = thong-thâ thi là hem. Cagnard, e adj. s. Bi^fng-nbdc, b không (cf nhuTiç). Vie cagnarde. àài à- k/iông {luô'ng xàc). Cagnarder t> n. O không (nhtfng); cà-r4rn. Cagneux, EUSE ûc?;. Uinh,uinh chân (chan, câng). Cagot, s adj s. Kë s6t-sâng già. Cahier «m. Tâp (gi%). — d'un cours, tdp hki hoc. — de frais, iâp biôii tién sô-phi, — des charges, tdp bièn thè-l$ viéc Unh làm^.. Cahot s m. Sir ghinb (lâc,d6i)(xe chay du-crng gâp- ghinh hô-hung). Cahoter v a. n. lJ6i, làc. ■ Une voiture cahotante^ xe hay lâCj hay déi (không êm). ' ' Cahotépar la fortune, (bî vân ddi-Uc) = sinhlén XQp xu^ng ba chim ba n6i, bi v^n xÂu. 8 /• Chèi, léu. Qaux s A Con (ohim) cûtt Digitized by Google CAI 291 Châsseï aux cailles sâa eût (bin, dành, àatichùn eût. Caillé s m. SCta Içi» Câilia-lait $m. Huinh-tinh ( cây ). Cailler va. Làm cho dùng ( dac ) lai. Caillet£A vn. Néi chét-chét; néi xàm. Caillot sm. Cue dông (dac) lai. — du lait, eue sira dae dong eue lai. Craclier des caillots de sang, khae méu eue ni Durcir en caiUoîs^ ddng eue lai. Caillou sm. Bà, sôi, dà ddi. Caillouteux, £us£ adj. C6 dà, cé s&i, diy nhCtng dérsii. Sol —, dit «Affti • ( ?i AîVfw dâ). , Chemin — -, du-crng-di dày îi/iwng dâ-sôi. CAnJx>uTis sm. Bông da ( sôi) dé bô ( d6 ) du^dug^di. Caïman sm. Con s thùng). Planter dans des caisses, tréng trong thiingcây Une — de vin, mot ihùng ( 12 ve ) rurçru nho. — à eau, ihùng ( dirng, ch*a) mr&e. — forcée par des voleurs, rwo'ng bac bi àn-trôm nô cay {phâ hê khôa ). Aller à la — , di toi (dén) Mo hqe. — de tambour, giàm trtfngj cài trô'ng. Grosse — , trâfng Ichi. Battre la — , d&nh /r dh. Caissier sm. Ké coi kho; ké giir tién-bac; chù-thù. CAI86O4N m, çh^ thudc dfin iiranç-jph^iitf.- Digitized by Google 292 CM- H6c X6, khoang xe. CiJOLBR va. Timg; nirng; dô; d&-d&ah; mcra^trdrn» — qn, dô-dành ngirài nào. — les grands, lày làng ké Idrn. — un enfant, dô conrnit. — une fille, ve gai, choc [gheo) gdi. Cajolerie sm. Sir dÔ-dànb, Ifty lông lây bé. Cal m. Chai (da). Il vient des cah anx mains à force de travailler làni lâm nô chai tay di. Calamité sf. Syr hoan-n^, sijr tai-h^, (-tai-bién, tai-nan, tai-àch ). Les caiamz/e5 publiques, 5ir /«f-W/ntPongNirdc. Conjurer les —s, nhircmg tai t6ng dcA. Calamitbvx, eiïsb flrfy. Tai-nan, khtfn-khé. Temps — , lue hoqnrnan khâhrkhé. Calao sm. Cbim hong-hoàngj chim bù-cât. Calcahie adj. C6 vôi. Pierres cakaireSj dé hâm (làm ) vM. Calciner va. lUtm ra vôi; nung vôi t. Un rôti cakinéf thit quay ( nu-dmg ) chày dm. Calcul sm. Sir tùib, s^ tfnh-toàn; sir tùih-ra, s^-lo- liêu tinh-toan. — Bt)nh trài-ké, bônh kén t. — exacty 5ir t'inh nhàm ( Irûng), — faux, sur tinh l^n (sài, quây, bày). Faire d'avance son — , d& tinh-tàdn ( bhUiu triro'c di. urinaire, trài-ké bênh kén. Avoir le — mâc bènh kén ( trâi-ké). Calculateur, trice s Kè biét tinh-toén.

    Calculer va. Tinh, toàn; tlnh-todn.

    la distwce, Hnh obo biéft xa lA ba<>-ttbi4u« Digitized by Google CAL 293 ^le sort, to4n 8((-m§aig, —combien son argent rapporterai tinh coicho bitft bac minh sê dé (té) IM ra dircrc là bao-nhiêu* — les éclipses, /oan(^2n)nhirt-thirc nguyét-thi^c» — les avantages de«.« tinh {cân) l^i h^i..» —de tète, iinh rçr. Cale sf. B6 chém (dô kô) — - Lircm (day) tàu.— cbô cât hàng lên bo*. Être à fond de—, {à dirdri d&y, rfit ddy, t^t déy tàii)=:nghèo khô, rào (chây) tûi. — d'un quai (port) hën cât hàng lên bof» flALiRASSK S f. TrÀi b£u. (pbcri khd dé dxftx% nirdc, nroru, hay-là làm trài ndi ôm mà tfp lôi). Une — de vin, môt bâu ru*oru. Nager à l'aide de — , ôm bâu mà l^i» Caleb AS8IKR $ m. Cây ou dây biu. Planter des — 5, trông bâu. Un — donne une dizaine de calebasses, ïs^tdàjf bâu T9k àxr^fc trét cbuc tréi b (hen d^n ngày mdng m$t grècd) ngbïarià, c/iéng M.*, khi nào héi. Calendrier m. Licb. ÇtàiMm ê m. Cuân sà nliA (d J bita ç)o n^kà^ . Digitized by Google CAL^ Mettre sur le — , bién {gM) cho nkô. Caler v a. Kê, chèm. ■ — la voile, La buoiu: chiu dâu. ' V n. Khàm. Le navire eak trop, tàu khdm hëm (dû). Caler v n, Nhùc-nhdt, thÔi lui. Calfatage s m. Sir, vi()c xàm, trét. Cavatbe v a. Xim, trét. Calfeutrage sm. Sir nhét (tràm, bit) lÔhir ci3ra, véch.. Calfeutrer va. Trâui (nhét, bit, pliât) lô h^r cura lai. Calibre $ m. Birorng-kinh ( trung-tim ) céi tfng (nhir lèngsûng.) — Thurc (mire) âol6ng sûng, v6c dan, xoàt cot... Tuyau de 10 centimètres de — , tfng m^t t£c rông [mièng). pièce de gros — , sùng l&n^ sùng dai bâc^ sùng to lông. Fusil de — , sùng tay vira thitc. Boulet de — ^ dçn to (vira lèng sùng). Colonnes de même — , côt môt véc yài nhau. Gens de même — , nguôri môt bçn (phe) nliu'nhau. Calibrer t; a, Cân-phân cho vù'a. — des balles, cân-pbftn d§tn cho déu (bftng) môt thurc v(Ti nhau. Calice s m. Bai hoa (bông). Cauce 5 m. Chén thành. Elever le — , (dâng chén thdnhlèn) = Dàngcbén thânh. Boire le — , (uCfng chén déng)= chiu si^kh(in-khé« Calicot s m. Yài (HAng-mao). Califoltichon (à) /oc. adv. Chàng-hâng, Se mettre à — chàng-hdng ra« .j Diyiiized by Google CAL m Câlin, e, adj. $. LiP-nhù. — Hay mcm^tfdti. CiLLEUX, EUSE adj. Chai di. Mains calleuses^ tay c^ai (da l^i). Peau calleuse, da cAaî cihig. Conscience calleuse^ lircng-tàm chai-ââ. Calligeaphe s m. Ké viét chu bay; t^t hoa tay« Caixigraphix 5 /. Nghéy phép \éi châ hay. Calligraphique ffrf/. Thuôc vé phép viéft chû hay. Exercices — 5, sir tâp vi^t, sir tâp chu* cho hay. Calmant s m. Tbutfc êm. (Thutfc dat hay-là utfng cho êm cho hôi dan). Calme sm. Sir tinh; sir l(ing giô. — plat, (bièn) Img nhir trV, le — des nuits, sw tinh {thanA-vâng) ban âém« le — d'un malade, hdt (ccrn) bônh êm [yen). Calme adj. Tinh; laug; yén. (binh-tinh, l^g-lé.) • mer — , bièn long» homme — , ng^dri dàtn. Le malade est — > ngu-cri bênh êm [nhe). Calmer va. Làm cho tinh, làm cho làng. — la colère, làm cho nguôi-ngoai lông giân. — l'esprit, làm cho yén tri yên lông. La mer calmée, bièn long. Calomel hay-là Calomélas « m. Khinh-phfin ou bâng- svcmgphtfn c. Calomniateur, trice, sm f, Ké bô-v§i (noi thêm n6i thira); ké vu-thâc. Calomnie sf* Sgr bà-v^(vu oan, vu-thàc), syr noi thêm n6i thàra, sir vu-oan hoân-trâi. Calomnier v a, Bô-va, n6i thù'a. Vu-oàn. c. CALOEiviRE adj. Hay dân hâa, hay dem khi nôngt I mt ((n; ohuy èn hoi n6ng (oho fttn}« 296 CAM CAL0TTfi5/.Mû j[jïiao).— Cù, gioidàu; vàm^t, bçt tai. Porter la —, dôi mû {mào). — des cieux, (mû trcri) = Trài. Sous la — des cieux, dixùi trori = dirdri dcri^ tr$n dcri, trong dài» Donner une — , gioi dâu, v&-m&i, bat tai môt cdi. Recevoir une — , himùt gioi {-vu — cû — bat-tai.). Calquai J91. Nét dô. Calqusr V a. Bd theo. Cajlvitie s f. Sir soi dâu. — précoce, su* soi dâu sùm. Caiuil $ m. ko choàng vai (iàm-miiic eùng thdy- cà cô phép riêng mac). Camabade s m. Ban, bâ,u-bç.n. ' — s d'école, àan hçc. — s d'enfance, ban chcri vdi nhau thufr nhA. — s de bureau, dôngliêu, liên-hCru c, dông ty vdi nhau (ké làm viôc môt chô vdi nbau), Camabader» s f. Tinh-nghîa, b-1Ac. Sir quennhau Camaïu), e, adj. s. S«?p mûi; ngu-di sôp mui. Cambbsr va. Lkjoï cho cong (v6ng«nguyôt); làm cho ra uinh di. — une pièce de bois, déo contf khûc cfty. ■ Cette poutre se cambre^ cài dà nây nù oàn [oat^ cong) xuâng. Une taille cambrée^ hmg eo {càm^ khàm). Cambuse s /. Chô ph^t d6-an do-utfng du-di tàu. — Quàn nhô. Cambvsier 5 m, Ké pbàt dô-àa dô-uC(ng dirdi tàu. CAMiL<0K i m. Con c4o-ké; con ki-nhông. CAàiBiiOTE $ /. Hàng xàuj dô xâu, dô hàng. Diyiiized by Google CAM 297 CAMÉtuER i m. Kè hAu phteg Burc^iAo-TôAg* CimRLiKcnrB ông Cardinal nhfp-chAnfa (hic Bu*o- Giào-Tông lich di mà danglo chon ông khàc). Camion s m. Kim gèm nhA. — Xe difr cd hën b&àh thtfp. Camomille $ f. Hoa (bdng) eue. Camp s m. (Tân thi'r c.) Trai quân; dinh-co*; — binh ddng. — Pbe (bè T.), phe-dAng. Etablir, asseoir le — , dông trai^ déng bùdi. Lever le — , {àb trqi di), dori di. Divisés en deux — cbia phe ra, pb4a ra bai bi (pbe). Aide de — , fin ly c. (Mô-tto, tnrimg-sù, tùy- phdi c). Campagnard, e 5. Ké (îr ruông-nircrngrày-bé.i;ngirài nhà-qiiê. Campagne 06ûg nOi; cành dông. Bâng-ruOng, hc a- màa, ruông-r&y. — Cbié(n-tFàQg(trirârng). Syr di dânh giac. En pleine — , giîra dâng^ ngoài âéng. Une rase — , don g trô'ng, déng nôi. Aller à la — , di nAa-gué (nhàvtr&n) di ra tkùrquin Être à la — j'ànhd-gtiê,] Is ruông-nu'(rng rày-bm% Gens de la — , ngircri nhà-quê ngirài à" ruông tr rày Maison de — , nbà vu^&n^ nbà9ué(dé à'cboicbo vtng^vA). Battre la — , (duAi chim du6i thit) = nôi lâng (quanb), noi sàng (bâ.y)« Entrer en — , di ddnh giâc. Pièces de — ,8Ûng Idn nhe dem tbeo binb kïu kéo £ dành bd. Faire ses premières campagnes^ (mài di dânh giac lÂn dàu)=scbu'a tbao, cbva quen , ohtra tàng. Diyiiized by Google %96 -CAN Campanile sm, Lin (gàc,thàp) chuông <(ng• . CAMPASiULK sf. DÀy bim-bim; hoa bim-bim Campbihwt sm. Sir àông tr^, dông binh* Gampeh vn. Bong (rai. U campeUij ngircri ng wng binh ou déng binh l^i d6« Campib va. éông 1^9iig£rng(dinig)l^ —son armée, déng binh fat. Ici nos gens se campèrent^ dén dày quÀn ta déng Içdj ditng hi. Se--dans un fanteuil, ngdi xS trdn ghë dijTft. Il 5e campa droit devant moi, né dïtng chén-n gdn trirdrc m^t tôi ' Camphre sm. Long-nfto;bâng-phU(n. . Camphré, ék adj, C6 hà long-nâo, bâng-phiéfn. " Eau de vie — e, rirçru m^ob bô long-n&o oubàng- phién. Camus, e adj. {C6 mûi vtn và giep) sép mûi. Canaille s f, (BÔcho), quân bd-làp; ngircri hèn-h. Ces canaiiies-lkl quân cho-chét âyl dâ khCfnX Cahal sm. Kinh, (kènh), kinh-dào. Sông dào; mu'ang, c^fng. Creuser, percer un — , dào kênh^ xè rành. — de dérivation, kénh khai Itfy wxàc. — d'irrigation^c^hy khai cho nu'dc sông vô ru^ng mà tu'dri. — de dessèchement, kénh rânh^ mircm; kbai cho rào nurdc. ' Nettoyer, curer un — , vét kénh. Par le — de... nhor bà"i La Basse Cochinchine a beaucoup de canaux^ Mi Nam-ki cé nbiéu kénh. Cakausation sf. Sif (viôc) d(lo kénh xè rânh. Digitized by Googl^ ' CAN 299 (Lu'apé 5 772. Gh^dùi (ngôi dirgc nhiéu ngirài,nâm nghi cûng dirorc nCra). Canard sm. Conjdt. Mouillé, trempé comme un — , u'dt loi-ngoi Ict- ngôt nhu: vit. Cette nouvelle n'est qu'un — ,câi tin tfylà tin huyèn [chtiyin bày df/)mà-thdi. Cette flûte fait des canards cài 6ng quyèn nây né kèu tiéng sdi gipng và cAàt-chûa. Canarder va. Nûp,(rinh)mà bin. — H4t-qu£y. , Cakabi 5m. CLim bach-yô'n, chim hoàng-yén (xir Canaries). Cancam sm. Lài nôi hành^ (néi chuyên ngtfM nAy ngu'ori kîa ). Faire des cancans, néihànli;néichuyùaugtrcri-ta. CANCAifER vn. N6i faành. Cahcanibr, tes adf\ s. Hay nôi hànb; hay xoi-béi chuyôn ngu'ori-ta. Cancer sm. (Cua, cuabién). Gir-giài (Mùi cung) là eung thûr bân vàng huinh (hoàng)âao. Le tropique du — , dàng huinh-dao bâc (bachf quy^n bàc.dai c. )• Carccr sm. Sang^c; ung-nhû, nha-cam CARciBEiii, EU8E aàj. Thu^c vé ung-dôc, sang-dôc, nba-cam. Tumeur cancéreuse, mut âôc. Ulcère — , ghè hay &n là tim-huây ra. Candélabre 5W. Chom-dèn c6 nbiéu ngon(chftnntfn t. ) Candeur 5/. (Trâog iinb). Tinb ngay-lànb, thât- Digitized by Google 300 CAN thà) trong-s^h. C vNDi adj. fw. Trong nhir thùy-tinh. Sucre — , diroTig phen. Fruit — , trài cày c6 rim ( râc) dtt&ng phèn bâo xung-qiianh. Candidat sm. Ké chay ( xin ) chi'rc — Ké vô irng th£ ( dfid xura nbuTDg ké chijrc thé ây tU m$c ào tring c& )• Candidatlre sfy Sir lo ( xin ) churc ph|n* Poser sa — , ra m&t chiu bàu-cdr* Camdidb ad], ( Trtng b^ch } cbcm-chCt» th^t-thà; Tinh (rông). Cane sf. Yitméi. Marcher comme une — , di lét-bèt nhu* vit méi« Canevas 5m. Thir vâi gai thira dè mà thêu làm ; n A m . — Phongy pbÂc d-kbii ra ( làm dé,làm ! cbirog). j Cahgub $f. Gông, gông-ùm* Mettre à la — , dong gÔ7ig lai. Porter la — , mang gông. \ Canicule sf. Tèn tinh-tû ( cbôm, dàm sac, dtfng» sao) kia. — Mùa mrc trârî. Canif 5m. Dao nhà (dé cdt viét iông ngông, dé v6t viét clii). Canw, b, adj. s. Tbu^c vé cbô. — RêLn^p cbé. | Race eanine dông ( loai) ché. \ Faim canine^ xâu chùng doi; déi hung qud. Dents canines^ râng ché, , - n a perdu une eamne, n6 dft rung di héft môt c&i rang cM. Les canines servent à rompre et à brise ries corps j durs, rang ché dé mà çftn cbo giÂp cho n&t i Digitized by Google CAN . 301 nhâng A6 cvcng. Càsm m. ( Thâr tre trùe kia, lau, âë^ sây... ) Gây câm tav. V — à sucrci cày mfa. fioimer un coup de — , dành cho m^t gây {cây). Lever la — sur ... gi'a gây. Biarcher la — à la main, xàch gây di cà-rimj di d^o xdm m&i. Canhelsii m. Xoi cho 16i duàng chi ra. Xoi 16ng nd'a* —une colonne, xoi c^t cho c6 du:o'ng chi diirng chung-quanh. Colonne cannelée^ côt am lèng nita. CaiN.nelle s/. Quë, hanh (Uianh) qut^f, mi^fng quê', làng quéf. — Gai mô vit ou câi voi (làmbàngcày bftng ddng d mà ra ïurçru thùng)« Cannelure sf. Bu'orngchi xoi dirng xiing quanhcôt iron, du'cmg xoi doc côt. Lông nvra. Canhetti sf. V. Cariuxxk. Caroii sm, Sûng Id^n, sûng d^i b&c. —de fonte, sûng gang, —de fer, sûng 8&t. — de bronze, sûng âông. Un — , môt khàu ou vi sûîig. Un coup de — , môt mûi (tiéng, mâi, ]phéi)sûng. Portée du — , lÀn sûng, — d'un fusil, long cây suiig ta//. Canon, s m. Luât-phép. Gbi(ïu-chl llôi-thdnh. —de l'Eglise, Lé-phép, hi^t-lè nôi-thénb. — de la Messe, nliû'ng tftin kinh chinh lë Mi-sa. Droit—, Luât-lô H^i-thànb. Cà!fO5i0UB adj. Y-theos&ch thành, luât-lè H$i-thdnh« Dùinaire f-a SO SOS CAN Droit — , L6-phép, luât-l$ HOi-tbânh. Les cinq livres — s chinois, sich ngû*kinix Tàu. Cahoniquemewt ado. Théo phép, y luât-lô. Canonisation s/. Sir phong thanh. Canonisée va. Phong thénh, phong làm thành.— Bern vèo s6 sich tbénh« Canonnade s f, Tiéfng sùng It/n bàn mot lirgt. — Sijr xA sùng lorn. Le brait de la, tiéfng sùng bin (n6) im-im. Canonner va, Bân (sùng Idn). —une villo, hân thành. Les deux VioiX^it canonnèreni longtemps, bai dao thi\v hân nhau lia, Canonnier s m, Linh câp v6 viêc bin sùng lan; linh phio thi^. CAJiONNiiRB S /• L5 chiu mai (nùp mà bin). — Tàu trân iihô tn' sùng Id'D. Canot sm. Tam-bân. Canotier s m. Ké chèo tam-bàn — Kéham dichcri tam-bàn« Cantatrice sf. Con bit; ngirâri nfi* ca-xtr Mettre le — au large, clii mûi tàu ra khorit — à — , cbàu dâuy giao ddu. Doubler un — , gac (qua, lAn) mOi bièn. Capable ndj. Chira (dtrng) dirçrc. — Hay , gioi , c6-tàî« La forme ronde est la plus — , cài hinh trôn, ehû*a duttre nbiéu horn héft. — d'une eppeup, cé lë lAm rftror. -^de tout, làm câi-gi cûng dircrc. Hommes capables ngu'ori giôi {cdiài). Faire le — , làm tàihay [tàikhôn) ou làm-bô giéi% (làm phach). Capacité /. Sirc chira. — Su* giôi, tài hay (Scr nàugc.) Mesures de — , A6 lur&ng (cho biét chu'a-chtft du'crc bao-nhiêu). Marmite d'une grande — , nôi dirng dwo'C nbiéu làm; nâi lâ'n» Selon ma — , theo site tôi. — hors ligue, (ài {giôi) khùng ai bi. 304 CAP Brevet de — , bàng-ctfp. I Caparaçoniiir va. Che, phù (bàng U-phù). Cheval caparaçonné ngura c6 phù Id-phû» Cape s /". (Dâu) tbir ào cô phù ddu. — Buôm Idu çôt làng. Sous — , (dirai ào phù dâu}=kin; lén. Rire nom — , circri cirài lén. Être, se tenir à la — , (xuôi buôm lai không cho tàu ch^y maa)=cbAm-ch Ao^, eliû
    ddum Grinie — , tôi dàng chèt^ tui cJièt-cliém, Capital $ m. Vtfn (b6n c.), vân-liô'n. — Viéc (diéu) frong (- nhurt, — chfnli), cài chinh, cil cân» câi nhirt. Manger rentes et capitaïuc^ &n hêt cà lori cà viSfv. — destiné à un commerce, vffn xutft-ra miàbuôn- bén. Les intérêts dépassent le — , lài (lai T.)quà t;(i. Le — est de... viôc nhû't [câi nhûri) là.*. Capitale s f. Kinh-dô, dé-kinh, kinh-thành; kè-chor, ch(n triràng-an. Hué est la — de l'Annam, thành Hué là Kinh-dô nirdrcAnnam. CAPiTAListR V a. Thôm vô, nhâp vô làm von. — Thâu- gôp, tiqMrfr bac-tién. Capitalists i m. Kè c6 v((n. Kè to vtfn (c6 nhiéa v0n); kè giàu-cô, c6 nhiéu cùa-cài. Capitation s f. Tliuéf thân. (Thué dong T.). Payer sa — , dong timé ihân» Capitiuz, eusb adj» Ha y công lén trên dAu. Vin —, ru-mi utfng vô hay sa?/, hay phicng lén. Capitonnée v a. Dôi bàng ta gâc; lét» dôi. Boite capitonnée^ h^p trong cô Uî giê d bâng Capitulation s /. Sir lai-hàng, (sir ddnh kliông \^ ph&i j^ao thànb-lûy cbo gi^ mà bàng-dAu)« Digitized by Google 800 (!AP Capitllee vn. BÂu, hàiig-ddu, lai-hàng| chiuphép* Capobal s m. Cai, béfp (trongbinh bô, cai môt tbâp quân). Capots s f. kaeà cài phà dàu. — Hui xe. Voiture h — , xp jjïuL Baisser la — , sàp rma xuung. Caprice sm. Chijrng«(Yinuâiikbikhôiig^ââuthinh- linh vut tdri); y riêng, corn vièng. Par — , tir-y, không thAt cliirog (khi muô'n tbé- ndy khi muân ih6 khàc). Faire à son — , làm theo p ritng mlnh. N'écouter que son — , theo y ricng min h mà-thôi. Les caprices de la fortune, syr bié'n-d&i không ehicng-ââi câI stf mang. L'enfant a l)eaucoupde — 5,con-nitbay/rrfiVAi^ny, CAPRiciKLSE:ki£NT adv* Cacb không th^t tinh, i\f y; tùy churng riéng minh» Capricieux, ixsKodj. C6chirngjtir-y,hay traichirng, cbùng-chirng. Les femmes sont caprieieuseSj dàn-bà cé nhiéu ' cki'niç, [hay irâichûmg), CApaicouKE s m. Cungthu: mirài vông huinh-d^o. Ma-kiât ou SiSru-cung c. Tropique du — , dirdug ma-ki£t cung; dông chi quyên nam dai c. CÂPRIERS m. Cày bûn, cây chùy-cô. Capsule s f. Yô, bao hôt (trài cÂy). — Hôt n6 sûng. Capter v «• Ltfy lông; dS-dành. — la confiance, lay lùvg cho ngircfi-ta tin. Captieusbmbnt ado. Cacb muni-mô. Captieux, buse adj. Muii-chvérc, kbu&n-khtic; hay Jvra-dèo, qui-quaij hay dô (ri^i, quïn)l4in cho méci Digitized by Google CAR m Raisonnémenl — , ly nài ehtt&c hay làm cho mâcn Captif, iye adj. s, fii bdt, bîcâm. Kè bi bàtlàm-tôi« Oiseau — , cbim nhôï chim ùfnj. BiIIon — , tàn khi eàn bin (chira thi). Racheter les captifs, chu Oc ké phài làm tùi.m Captivsr t; a. Bât (câm i). — sa femme, càm cung yçr lai. Les affaires me captivent entièremen<, viôc-vànnd ràng biiôc tôi hiôn, — l'attention, làm cho ngircri-talingtai (mà nghe , mà coi). — l'esprit, mua 16ng. Captivité s /. Sir bi bât — Pbânkè phài bât làm tôi. Tenir en — , cdm lai\ bât câm lai. Racheter de — , chuôc cho kh6i làm tôt. Capture s f. Sir bdt; cùa bât durofc. Capturer v a. Bât, lây. — un débiteur, bât ncr. — des marchandises de contrebande, bât hàng l— , mây âành phàch néi um tAy tai lâm. Rabattre, rabaisser le — (làm cho hô't tiic-tàc di) = làm cho hét khua mièny tidi Héng di. Caoubter vn. Tuc-tâc, (cuc-tdc). — Hay nôi, nôi om-som. Caqueteur, EU8E, sm f. Ilay tue-tâc; hay nôi dai.. Car, con/. Vi, bW-vi, vi-chung. Carabin sm. H9e-tr6h9cnçhé cbâm-eUch mA-zé« Digitized by Google 308 CAH Cababinb sf. Sung via nhç iong zoi I6ng nvriu Carabinier s m, Linh cdm sung Carabine. Caracoler vn. Chay v6ng nong. Caractkhe sm» Chir. — Tanh-in^'t, tanh-khi. — LÙLg | manh-mê. — Dâu chi — Tirdrc, churc, quyén* — $ d'écriture^ chit viét. — chinois (idéographiques), cAir nhuownho. Trails de — 5, net chit. Bon — , iénArkht tôt. — irascible, chicng hay giân (hern). 11 fit preuve de — , no tô ra no cé long manh-më vitng-vàng* Homme sans — , ngu'cri khOngdu^grc trîchâc-chân vitng-vdng, — s inejffaçables, indélébiles, dâu ching hay mtf t (phai, lu) du*çrc. C'est le — de la jeunesse, ây là tanh-khi {chitng^ nét) kë cèn nhô tuii. Avoir — pour... c6 wyAimà... — de juge, quyên [qu&n) quan doàn-xiï. Caractériser va. Chidâu... chirô ra. Ce qui caractérise une maladie, céi c/d dduh^nh ra làm sac. Le règne de Tif-dirc est caractérisé par de nom- breuses calamités publiques, dââ vua TijT-âurc tn-vl thl cé déu nây làm khàc là cô nhiéu tai- . biéfn làm. CARACTiRiSTiQUB ùdj. 5/. Muriéng; dâu(cbl)phAn« biôt. La lettre s est la lettre caractéristique hay-là est ia caractéristigue du plurieL. cbtt* s là ohft* Digitized by Go chi riéfig ctw biét làXiéng b sâAhiéu, Cabafb sf. Binh, ve (bàng chai hay-là thùy-tinh dé diriig nirdc dirng riroru ). Une — d'eau, m^t binh nirdc. Cabaxbolagb m. Sijr âành Iftn d&iih m^t cdi trûng' haîtrài» Jouer le — , dành clio trûng dôi, (kaÀMBOLE sf. Trài l&a dô dé chinh giâra mà chçi — Trdi khéf. Gabambolir «m. BÂnh ( làa ) trûng ààu Ma bille a carambolé trài ULd cùa t6i nô trûng âài.

    Carambolier sm, Cây khêf. Caramel sm* Biràng thing, diràng xén. Cabapagb m. y&j mu (rùaTànhângconcârngda). — de tortue, mu rùa. — de crabe, vd cua. Gabayans sf» Lû, bçn ( kè di dvàng, b^hành )• Partir en — , di cd doàn^ di môt A/, câ /i?. Faire 5e5 caravanes^ di hoang, hoang-lung* Cabbonate sm. Hoa-nhuy thçch c. Carbohe 5m« ( v6i ) Môi-thach c. CABBomQUS adj. Thàn-chât c. (c6 than). Acide — , khi khinh-thén-du-dmg. Cabbohisaton sf. Si^ hdmthan, sir dtft cho ra than, thành than. Cabboniser va. Làm cho ra than. Se — , ra than. h^so^carboniséSy xu'ong à&ra than (thâm dendi). Cabcan sm. Khoen ( vèng ) sit déng èOt dé tr6i t^i- nhan ( tii-pham ) vô dé. — Hinh troi vôcôt. Cab^se sm, Xu'O'Qg bOng. ( hài-cCit c.) Xacmg-ctft c6n nguyên.

    d« cbevali cSt ngifa (cônnguydn}t Digitized by Google ;ho car Cardàgx sm. Sijr vi^c ) cbài lung chièû. Cabbi s/. C<)agrau. — Bàn châi châi lông chièn. Carder va. Châi ( get ) lông chiôn {ïAng bàn-chii). Cardeur, else smf. Ké châi. Cardinal, e, a€X adj. (ChOlt, dây-chrft). Chinh, céi, tri. Les points cardinaux^ ehinh hirdrng. Quatre points cardinaux^ bôn hiromg chinh^ bon phurtmg trài (thiên-ha). Vents cardinaux j già chinh hw&ng (dông, tAy, nam, bâc). Quatre vertus cardinales^ tùr dijrc(b6n dure thirorng là công-blnh ,kh6n-ngoan,tiêt-kiêm,manh-mê) . Nombre cardmal, s6 âëm câi» Cardinal sm, Bîrc thày tbâtt thâp tru, tông-niai té- tirdrng. (Chùrc bây murori ông 1dm trong-triéu Iloi-thânh nhiT viôn "nôi-câc ccr-mât ilreGiAo- hoàng). — Tôn kôu thur chim d6 lông, {nhxr chim hÂt bùi). — évêque, giâm-muc sung calmât, — ^prêtre, linh-muc sioig ccr-mât, — diacre, phô-të mng cor-mât. CAKDiNAtAT 5IW. ChijrctÔDg-mai té-tiTcrng (tMt-th^p tru). Carême s m. Mùa chay câ. Rompre le—, pb^m mùa chay (không giîr mùa chay). Le — est bas, vào chatj sdrm. Le — est haut, vào chay muôn. Face, visage de — , m&t mét, âm-o. Arriver comme Mars en — , tdi châc (ch&ng sai phu* tliàngMars làm-sao oûng nhâm mùa chay.] Digitized by Google CAR 311 JlABteiGfi $m. Sir siSra hrim tàii. Car^ke sf, CÂi lirâm tàu(ti:r dirdi ddy lirdn lên tdi mat iiirdrc). Mettre un navire en — , Irinh tàu mà siSra. Donner la — à un vaisseau, sdra Ittàn idu 1^. Caressant, e adj, Ilay nâng, hay vuô't-ve, mcrn-trdm* Un chien — , chô Aa// mâng^ hoy gurn» Paroles caressâmes^ lori ndi dtu-nyot. Caresse 5/. Sir nAng^niu, vuSt-ve, mcm-trdn. Car£SSCB va. Nàng-niu, vu6t-ve, vô-vé. — son enfant, nâng con« — la bouteille {vuài-ve câi ve)=hay udng riroru» Cargaison s /. 06 cher môt chiffe tàu; dôtàuchâr» Cargub i/ Dày l&n buâm vào truc. Cargcbr V a. Xéfp, cuSn lai. — les voiles, làn bn6m, cuôn biiém iaû Caricature s/. Hiab vê ra mà nhao-bàag. Carie s Sftu, siSi &n r&ng; (bônb làm hir lûa, gao, xircrng, rang). Carier v a. Xoi, duc, phà., làm hu: (bà^i sàu, siét..) Os earié, xtfcmg Air. Dent cariée^ rang sdu {siét) an» Arbre — , cây bi sâu xoi^ mot (bo-xè...) duc. Carillon s m. Tiéng chuông ra nhiéu giçng. — Si^ dành (dOng) chuông nh at tiéfng và c6 n bip-nhàng. Sonner le — , dành (dong) chuÔQg khoan nh$t nbip-nhàng. Sonner à double — , dành chutog lia-lia ( lién thinh). A double, triple — , làm, qua, qud sire. Cariuonner V n. dành cbuông c6 ca c6 giçnç. lÀm um» Digitized by Google Pour quelle f^te a-t-on cariHonné? L2 gi mà ^nh chuong co ca c6 giong kia? J'ai eu beau — à sa porte*. • tôi toi cfra né tôir tôi kêu hii sijrc...

    Carmélite 5 /. Bà nlià dong Carmel. Cabmim s !»• adj. (Màu (s&c) dô diéu ntosoiiili^ng- dom, cành-kién, rftm,nhurtphâm h^ngaukvcmg. ) Lèvres de — , moi son. Robe — , ao dim [dé). Carnage 5 m. (Sir làm thit). Stjr cbém-*gié!t. Carnassi£Hi lÈRE adj. s. Hay au thit sUng.

    Animaux — s, loài hay &n thit stfng. s m. Les carnassiers^ Loài c£m-thû. Carnassière 5 /. Tûi dirng chim dâ bân dirorc, Cabnaval s m. Lë vui-chai ( tùr lë ba-vua cbo défn mùa cbay cà). Carnet s m, Cudn s6 nhô (bô tùi, dé biên vat). Carnivore, adj s» Hay ân tbit. Lliomme est — , ngvcrr^a là loai hay ân thiL Les carnivores y loai hay an thit. Carotte sf\ Ilông (hiiinh ow hoàng) la-baC| (où nghô (ây}« — Cudn thuCtc là. — en salade, cû Mng^la-de tr giâm ftn xôi ou bop xôi. — de tabac, cuô'n thuÔc lé. Tirer une — à qn, gat, phinh, l$n ngirM nào. Carotter v a, «. Lu*ômg, gat; lân-mat. Carottier, ièhe s.m.f. Ké hay dànbliTGmgyàngiaa lân. Carp£ sf, Cà chép, cà gày (ly ngu* c.) Saut de —, cài nâm stfp mà nhày vâng lôn (nhir c4 gây}« Digitized by Google CAR 513 Muet comme une — , (càm nh\r cd chdp) = ngàm cftm, không hay nôL Carquois sm, Cdi giô(cai (jng) giât tên. Le — se porte sur le dos, câi gui (câi giô) tèû thirâni§'iiiaiig. dàng sau lurng. GàHRi) E, adj. Vuông, (vuông-virc). Figure carrée hinh vuông. Bonnet — , mfl vuâng c6 btfn géc. Former le — , bùa biah ra b^n-mât. Bataillon — , ccr binh bùa(t;wJw^) bô'n mat. Nombre—, stf minh nhcm ra vcri minh. Racine carrée^ s(l(-gtfc minh nhcm lai vTtfm, milbg vuông. Sô b(Vi sô' minh nhrrn vcri minh ma ra. Faire un — , vé ra môt cdi hinh vuông» Scier en — , ctfa (xé) vuông ra» Un — de papier, mot tâm [imeng) giâ[y vuông. Tailler, couper en — , xât, cdt vuông ra. Le — des officiers, cftn phdngriéng d choquan (churc-viôc) du-di tàu. Le — d'un nombre, s8 biri sÔ minh mà nhon vdi minh ma du'çrc (ra). Cabbiâu $m. G^ch tin (gfcbBéMring, lét(lài) nhà). — ^Klnh 16ng ci5ra sA. — Bàn Ai. — \A bài cô chilim vnùng dô. — Bênh tru'(rng(dày da bung), — (n^m) vfi6Bg, (màngAimà qui). — pL Sét« Paver... de earreaux
    I6t (lit) gach tàu (-di|- cim-tbach...). — de vitre, vuông kmh 16ng cira. Rester sur le — , bi giôtt^ tràn. Digitized by Google 314 CAR —de tailleur, bà$irûiihç may ùi do (àà). Mettre le cœur sur le — , mûa. Je n'ai pas de—, tôi không c6 lâ bài carreau^ Les carreaux de Jupiter, séi, (trcri ddnh). S'agenouiller sur un — , cpii trôn nim-wAng. Etoffe à carreaux^ hàng bông mûng{hàtmèy sa hôt), Cakbefo'ur sm. Ngâ ba, ngà tir (dircrng). Caerelagb s m. 16t nhà. Carrelé» va. L6t (lât) gacb.— Và giày. Carreleur s m» Thçr lét gacli, CARRiMCNT adv. Vuông-virc. — Ngay (hân-hoi). Dii>e — ^némgay , n6ïhân'hdi(châ(H:kdn)yCkàm'bâm. Carrer va. Làm cho ra vuông; dëo vuông. — une pierre, déo (ghé, duc ) viên dà ra vuông. — un nombre, Uy inôt sfi mà nhcm lai vdri nô. Se — , di bô lâu-xdu, x&c-xxrcrc. Carrière sf. (Chôràol^démàdua)— Tru-crngdua. Je laisse à quiconque l'honneur de la — , m^c ai chac loi dua danh,,, Donner — thà mac y... cho rông.... Se donner — à... buông-lung theo».. Ouvrir et fermer la —, ( m* dông tru^omg dua mac y) = môt minh môt cher; c6 iài vô song. Fournir toujours la même — cir àà,m(idu:&ng Ay mfti (luôn). Courir dans la — , dua, chay dua. Entrer dans la — , vô ( vào) inc&ng dua* Digitized by Google CAR 318 La — militaire des annesi nghi tôj (vd bién c.) Entrer dans la — du Gouvernement, tùngcArfnAc. Vô hàm quan io viÇc cbành-sif Khà-Nirac. = Ra làm quan. Carrièbb 9f, Hdm dé. — de Dièn-iiùa, hâm dd ong bôn Biên-hôa. Condamné aux carrièt^es^ bi (m&c ) àn ph&i di khii md (hâm dà). CAiiROssABLt «(//. Di xe dirçrc. • Route — , du'àng dixe dtrçrc ou d\ràng xe di dtcac. Careossb sm. Xe ( bdn bânh cô nbip cé mui). Chevaux de — ngira di xe. Rouler — , di xe. Carrosskris sf. Nghé làm xe, bân xe. Carrure sf, Bé-ngang ( vai bêniidy qua vai bônkia) — Ki'ch âo. Homme large de — , ngu'ài nâ vai ou c6 bé-ngang, Uabit étroit de — , âo hep Mch. Cartes/, (tâm gitrouiller, mêler les — 5, xoc ùdi^ ivùnbài. Faire la — , àn (bài ngu'ài-ta). Perdre la — , bi ehûng àn là bài minh di. Donner, faire les cartes^ chia bài. Payer eu caries^ chông ( vori ) cài. Jouer cartes sur table, ( dành dé 6éif trénbàn)s= làm chàn-chu'ô'ng. Tirer les cartes, rut ùàimk hài, — de visite, f/tiep (gic^y c6 dé tôû) thàm* — d'invitation, thiép mcri, Digitized by Google 3L6 CAR — d^électeiir, gidy cho ngirM 6xtIlôp bàng giây. — Bi dé giây. — Tor in thém màchCra hay-l4 mà thôm cho sàch dâ in vàu ■ Reliure en — , sàch déng bia (cûng). Roi de carton vua bàng giéy^rviB. già, vua hât-b()i. — à chapeau, hôp giày dirng non. Affaire restée dans les cartons^ vi^c dé trea ngành dé (trong bi giày). 11 y a un — pour le livre imprimé, c6 môt i sàch d& may r6i mà chira bà bia {déng bia). Livre cartonné solidement, sdch déng bia chic. Cartouche s /. Liéu thuâc nap sung (dâ làm ra bi c6 thudc dan du). CartovghiIrs s /• Tûi da dijrng thutfc dan (dà làm liéu rôî), Bao-tâu, CAS 317 Cas im. {Si^r x&y té ra). Ccr-h^i, cu^o (hài, Itfi, làc, khi).— Yiéc Mt-kl, sir tUnh-Unh. — fortuit, chuyên bât thinh-linhjvi^c thinh-liiih; viéc bit-ki. En — de guerre, làm lilc c6 gîac; rûi mà c6 giâCt Selon le — , tùy thi [khi c? TrongMt (c0*-Adi...) nhir vây biet làm làm-sao? En ce — thi... nhur-vây tbl.,. En tout — , dâu làm-sao, làm-sao thi làm-saô. Dans le — contraire, nAtr ra (hé! khàc; nAirching phâi nhir-vâiy. En — de besoin, nAu* c6 cân; nh&m lue c£n,.. En— qn'il vienne, nhtc mà né défn. Un en — , d6 dé h&. Les — du substantif, nhûmg qw/én-bi^n tiéng tén-kèu. Casanier, ière adj\ s. Hay à nbà, lue-duc à nhà. Casaqui sf. ko r^ng tay* Tourner — , phân; trir lông. Cascade 5/. Thàc ( nu'dc )• Faire — , nhào. Par — $ ldn<-h6i, tùr AAt, tilr dàc. De — en — , vong mdng; nhiéu nôi. Ca88 sf. Nhà nhô; nhÀ là» — Hôc. — Miro'c cor tu'dmg. Caser va. B&t-dé. Co^ezcela avec soin, bay dé ( cà't ) cai ây cho tùr-téf. Casez cela dans votre tête, h&y dé d = Hây nhd^. — yn, h eho ai «ftrovchfilàm-viôc (chirc-phân). DicHmnaire f-a SI dl8 CAS Casez-vous là provisoirement, hây & A6 vây Caserns sf. Tr^ linh, ir^iquan(binh-xà6.)QuAii- Ifnh b traî. Casernement sm. Su* d6ngtrai; sijr if trai. Cas£RNSR va, Cho à irai. Casob sm. UOc, ngftn, 6. CAsmo^m.Nhà nhém nhau chcri bÀt-xirdngdâni*dich* Casql£ 7». Mû ( mâo ). Marcher — en téte, di diu eô d^i mû. En — , c6 dôi mâo. — militaire, mû chi^n; nôn gô ( -dâu). Casquette sf. M&o ( mû ) cé t trai lô bir thit. Sa-lè c. C'est un homme — , n6 là ngtrdri hay trâotreo ( hay eùr-kkâï). Un ton — , giong xàc rây. Cassation sf. Sijr bé, sijr b£tàn di. Cour de — , Tam-phàp, dai-ly viôn c. Casse sf. Sir bé(va, gây). — Hôcchir(dé sâpitiàin). Dans le transport d'objets fragiles, il y a de la casse j cbà dd gièn bay bè tbi làm-sao cûng c6 bè khôi dâu. Haut de — , hôc trôn ( dirng chu* Ion, chithoa). Basde — , Adcdu'dri(dipigcbùrnhô, cbù'thu'àng). Cassb-cou sm. ( cài gây cA ) Ch5 hiêm-nghèo c6 M té gây c(. — NgircVi liéu-mang, — Tiénglakbi chcri làm thâng mù. C'est un — que cet escalier, cài thang ndy di Mèm-nghèo té gây cé di chor pb&i chori gi. Digitized by Google CAS 319 C'est un — celui-là, cai thàng nây nô là âxreLliéU' mang. CASSfi-iioi8£TT£ $m, Cài kém dâp trài tr&n 024 phi-tt9r« CA88IB va. Làm bé (vd-), dâp bé; làm gây, bëgây. —un verre, làm bè làm vcr^ ââp bè câi ly. Cela me cûTsse bras et jambes, cài âiy làmgây tay gâjf cbcm iùi dt=icéi tf y làm cho tôi rung* r&i tay chcm. Qui casse les verres les pftye, ai dâp Wly û4y thirorng. —-un bâton, àégây, làm gây cày gây. —un jugement, bé {bât) dn efi. — on mandarin, cài ckùrc quan cft*. —la voix, làm cho bè (vâ) titfng du Se — la tète, dâp dàu; bè àin^giàp dàu — Ra sure mét tri-khôn. Un pot se casse j cài binb Un verre se casse, câi Iv bé. Un bÂton se casse cây gây gây. n commence à se — , né dâ giàyéu di réi. Cassé de vieillesse, g'ih'7/êu lum-cum. Payer les pots cassés^ thiràng dâ niinh làm-bè Cassebolb s f. Thur cbio b&ng dit dumg hông nbior céixanhnhA cd tay câm ⣠chiên-xào ntfu nu*(hig ftn. Càsse-tète sm, Dùi, tréi dtfm. — Roi tua c6 tuicbi dé mà danh dèn. — Sii* môt-trî , tiéfng riy long ôc. Cissis sm. Cày tiAu-kf ou linb-dang (trdi den cô chùm) — Thi'r ru'cru làm bâng trâi cày â[y. Un verre de — avec de Teau^ môt iy ru'cru cassis ché nvdrc* Cassolette sf. Lir-bu'omg, binb-binmg. Digitized by Google Sao CAT Cassonade 5/. Du crng con. Cassube s/. &iro-ng (dàng) bè, àvtàng nût» €a8TA^itti $f. Sanhy su'a* Jouer des — nhip ionh ou nhip sita» Une paire de — 5, môt cap sita [sanh). Casts sf. Thû; môn, bon, phôn, dông (4 thù ngcrâri bèn Thiên4nr<c, là t^d, vê thtttmg nông). Castor 5m. Con hâi-loa. Da con hâi-loa. Castrahétatiom Nghé (pbép) coidi5d6ng (r â6ng binht Castration f f. St]r thi^n. Casuel, elle, adj. s. Bât-ki, tbinh-linh, tinh-ccf. — Cùa-c&i hin thi-may mà dirorc (c6). Cataclysme $ m. Tai-bilfn Idrn — Lut Mng-thûy. • Catacombes s f, pl, HàinlâLV dd. Uaag{dir(>idâLtrung- rinh bay cbôn ké chét. ) Catafalque s m. Bàn m6y lâm-bô. — Bô chungtrén hèm quan-tài. Catalepsie s /. Bônh tê-bai. Catalogue « m. S6, sÂ-ké; muc-luc. Cataplasme s m. Thutfc dàn. Cataracte, s /. Thac, nirdc théc; nirdrc dA. — Mây (kéo trong con-mât làm ch o mà hay-là diii di ) . . Catabrhs s m. Bénh ho n&ng (kéo dàm kbè-khè). Catastrophe 9 f. Sur hu--tàn; edi biéfn \àn. Catéchiser v a. Day-dô vê pbép dao. — les enfants, d^y con-nit bçc sàcb phân (pbép dao). CATtcHisMR S m. Sàcb-phÂn; sach ngbïa tin-kinh; sàch bAn T. Faire le — , day sdehrphdn. Aller au — , di nghe day. Digitized by Google CAT 32* Catéchiste s m. Kè (thây) day s4ch-pfaân. Thây giâng. CATÉÇHCMàNE 5. ChÂu-nhuiig; ké dang (mdi) hçc dfio. CAiicoRiE s /. Hang, thijr, loai, dirdug, \ài^. Il y a trois — s d'hommes, ngiràri-ta cé ba dw&ng {hang) ngirori-ta. Plusieurs —s de viandes, nhiéu hang thit, De même —, cûng môt thûr (môt hot) vdî nh'àû. Catégorique aaj/'. ( Phàn-biet ) rô-ràng, hién-hàch, ph&Q-minh, minh-bach. Réponse —, Idi trâ W\ rd-ràng minh-bâcb. Cela n'est pas —, diêu tfy không-cô chinh ( rô- ràng hièn-hdch). Catégoriquement adv. Rô-ràng, pbân-minh. Cathédrale s /. (Tôa), &to théah chi'ah: Nhà-tho' ebinh. A la — , t^i Nhà'lh& chânh, Catholicisxb sm. (B^o cbïnb kh&p moi ncri là) d^ tbénb Biirc-Cbûa-Tpari; Bao tbiên-Chùa. Catholicité 5/. Bao chinh (truyén khâp mçi ncri tbién-b^). — Dàn c6 d^o cbinb. Catholique adj. s. (Khâp câ) Tbuôc vê d^o chung =dao thânh Chua-Tro-i. Pays — , xir cô dao chinh. Religion — , dço chinh. Sa Majesté— (tirdc kêu nia nu-dc Iphanbo). Un — , môt ngu'cri cô dao châniu Un— à gros grains, (ngu-W c6 dao to (Wn) h^t) =kitédqo s6n-s6n nii*a nac n\5ra mô*. Catir va. Gi6i cho làng. (Môc, d^p bàng). —du drap, étâip giéixdeho làng. (UmACK m. (viéc) gi6i Ung (môc bàng),. 322 CAU Cauchemar sm, (Chiêm-bao thây hi dè), m^c^è. Avoir le — , bi môc dè. . n est mon—, nô là ngirài tôi ghét tdi ii (At). Caisatif, ive adj. CM c*; làm c*, dît cà. Conjonctious camatives^ tiêfng câu-kôt chi-c&, CAm sf. Cor, cdr-ti'ch, duyèn- (-duan)-cdr, sfr-dl^ duyôn-do, cân-dô, càa-nguyên (nguan); cor-hôi, nguôn-con, nôi. Dieu est la— première, Buro-Chûa-Trâd là ddu eài-rê, ■ Défendre la — de l'innocence, binh dàng {viéc) vô tôi. Hors de — , khôi vircrng-v4n viêe ktènrtkita* . —finale, y, chut-y, chdnh y\ nguyên cd. Être — , làm c&. Sans — , vô c&\ khi không. Avec connaissance de — c6 biét c&'tich {ifôc ngoUf ââuduôù) •••et pour — , mà phAi(nhàm) chdr(khôngphAi là vô tinh, vô tich dàu). Gagner sa — , durçrc (dang) Mèn. À cause de., yi, vi hbï vi.., À came de lui^ vl nô. À came de cela, vï diéu ây. Causer v [y dô. Incendie camé par un accident| cbày b&i rûi (bSra Icr-dinh), Digitized by Google CAU m Ckvnsi i> n. Nil chuyén, chuyên-vttn, trà-chuyên« — avec qn, néi chuyên vdi ai. U^au^itlmsembleyChûngii6n, noi xa câ.u bi$t sijr* — littérature, nùi vé chur-nghia v&a-chu*vftn', trè-chuyén. Causeur, euse smf.Kè hay nôi (chuyên). — Kè nhay mi$ng, hay thçp-thep. Caustique adj. Hay dtft; hay &n (nhu* vôi), hay phi miông", hay curu. Substance — , âô hay d6t^ hay an da. Langage — , lirdi hay n s m. Un — , gidnghay îin hay dôt, hay phâmiông. Cauteleux, euse adj. Hay gin-giû
    , dè-d&t; hay phèng, hay lo. — Lanh, qui-qiiàî. Cautère s m. Thudc dô't^ thudc ciru, thuâcphàmiông, — vit (chô) cihi| vit dtit. Cautéhiser V a. Btft, chftm, câii. — une plaie, dôï chô ghé \lf. Conscience cautérisée^ lu'cmg tâm dà li di râi. Caution $ f. Sijr bào-l&nb; ngu'ài bâo-lftnh Être^ se rendre, se constituer, se porter — idirng bàO'lânh cho... Mettre.» en liberté sous hay-Jà moyennant — tha ra (thâ) mà pbài eô ngur&i bào4ânh. ... à la — d'un autre, c6 ngurH khâc bào-lành. Homme sujet à — , ngu'ori phâi cô kébào-lânh =z ngirài không ehfto, kb6ng tin âvorc (dàng nghi}| 324 CAV Cautionnement s m, Tiên dut coc, tiên tbô'-chcm; tiéa dàng kbC(« Verser un — , dem tiên dàng khô\ déng tiin dàt coc. Cavalerie $ f. Binh ki, binh mâ; linh (quân) ki. Cavalier 5 m. Ké ngtra — linh (quân) ki.-~ Cou ngi^a (mâ c.) ban co* tirdng. — ôcrn-ông. — Tên thur giây kia (dé mà in sàch). Être bon — , kè cdi ngu'a giôi. Chapeau de — , non ngvra. Un piquet de — môt doàn linh ki,. On ne couvre point Péchec du — , bi chi^unvdc ngura di kliông dirorc (phài an né di hay-là ch^^y tirdrng di, không eô càng du'orc). Chaque — conduisait une dame, mhingw&ii&n dng dâc môt ngircri dOrn-bà. Imprimer sur — , in bàng giày cavalier. Cavalier, Are adj. Thong-dong, phong-luTi. Air — , ho phong-litti. Réponse cavalière Icri trâ Icri cohcri xâc [kiêu). X la cavalière, cé.ch le-làng ( nham-le). Cavalièrement adv. Càch phong-lu'u, thong-dongj câch le-làng. Cave /.Hâmjhâmdè ru-çru . Ti ên da t m à dành bài , b ac . Avoir du vin en — , c6 ru'gu dè trur du*ori Mm. Avoir une excellente — , c6 nrçru ngon. — à liqueur, lidm dirng bô ve chén nhô u(Jng ru*oru, CkV^adj. (tàm-bOng) Sùng,côp, top vô, GBil — f con-m&t sdu vô. Joues caves, mâ cdp. Lune, mois cave, thâng thié'u. Caveau m. Hâm nhô, — liuyêt m6; thi-m^t tlAVER va, Xoi, dào khoét. Digitized by Google CE m Vem etwe la pierre, nird^cn6 kkoét sùng â&. Ses yeuxsecauen^jcon-mâtn^stînj'vào [sâuvô). Cavirme $f. Hang dà ( irong nui hay-U dirdi dtf t )• La — au lion hang sir-tdr. — devoleurs, hang (ch5 tu-tâp) quân tr^m-cirop. Câyibhiox, IU8B aij» C6 nhiéu hang. Montagne caverneuse, nui cf) nhiéu hang, Axbre caverneux, cây cé bâng. Cavité sf. Tim-bOng, rdng ni^t* C^, pron, dem. ky. Ce sont les^parenls^ dy là cba me (bà-con)» Ce sont eux qui... éy chûng né là ké C'est nous... d'y là ta.... C'est l'hiver*, dy là mùa dông. C'est moi qui le dis^ ày là tôi néi dé. Sont ce là vos souliers? Ce les sont. C6 phâi là giày anh do hay không? Phài, né dé dé. Qui est-ce? ai dtf ? ai vây'l Qu'est-i^e que c'est? gi6ng-gl dé vâ Ce qui est vrai c'est.... câi diêu thiôl (ûh&c) là... Ce semble, coi tuéng (b)... Ce faisant... dang làm nhtr-vdy... Sur ce,... thôi... C'est pourquoi, vl vây,bà'i d6 cho-nôn, cho-nén. Ignorer ce que c'est que le fer; kbéng biéft sâtià digi. C'est-à-dire, nghïa-là. Ce me semble..., téi coi dé ixA coi thi...» Ce, cet, m. cette f. Ces pL mf. N4y, ày. Ce roi, ông vua ndy. Çe$ homme, c&i ngu^ ndy {dy). Ceite maison, cdi nhà ndt/ (rfy). Ces frères, nhûrng anh-em ày {ndy). Ces sœurs, nhCbng ehi-em â't/ [nây). CÉANS adt\ Trong nây, b trong nây (dây). Sortir de — , ra khôl dây. Ceci pron. dim. Cài niy« (Biéu, viêc nAy). — esta moi, cdi nây là càa tôi. Qa'est-ce-que — ? câi nây là gi? Retenez bien — , h&y nhdr câi diêu ndy cholâm, CÉCITÉ sf. Sir (tât) dui, mù, tCfi con-mât. Frappé de — , bi dui con-mât, CfocR van. Nhiràng;dèlai,(bénlai). — Thua^chiu, chiu (nhin) thua, cbiu ep; chlu theo. — le haut du pavé à qn, nhirçrng dirong cboai. — le trône... nàw&ng ngôi. Je vous cède ma voitare, tdi dé cài xe tôi kticho anh(=tôi ban cài xe t5i lai cho anh). À la fin il céda, sau h(tt no c/au, La raison céele à la violence, lë tb^tt cflng nhin thua sir làm-hung. — sous le poids, oân oat di. Il ne à personne en courage, si^ an-d dan-dl n6 cbéng-cd îhtm [sût, kém) ai, J^ai cédé à mon penebant, tôi dâ chiu theo lùng duc tôi. CÉDILLE sf. Cài pbê't nguéo dirdri dit cbir ccbi dçc ra nbu: cbflr s\ nhu* çà façon. Cèdre s m, Cây biro*ng-nam, Cédule 5/. Tô", vé. — de citation, t& dôi bÂu kiôn. Prêter sur simple — , cbo mir bit lèm vé 1^ sa-sài không; ai thi ai Unh), Digitized by Google céL m Ceindre vn. Buôc, vân; bit, âàu — ^la couronne le diadème, ddi m&o ciSru^long =]km vuà. — la tiare, ââi mfto tain-trùng=Iàmgiào-hoàng (giâo-tông)'. Une corde lui ceint les reins, môt sori dây buée {ihât) ngang Ivcng ngirài. Se ceindre les reins d'une corde, lâfy dély buâe {tkâi) limg. Se ceindre la tête d'un turban noir, bù khânden trên dâu on bit ddu (bâng) kb&n den« Jardin eeûu de murailles, vurdn ed zfty vàch ttr&ng xung-quanh. Ceinture sf. Dày lu*ng. Lumg-quân. Se mettre une — , bu^c ddy-hcng. Nu jusqu'à la — , fr-trdn cho iâi hmg-qudn. Une — de murailles, môt vàng lûy. Une— de haie, môt vàng ou miông rào* Gbimtobon sm. Bai, (mang gu'orm, buôe sùng...). Cela pron^dém. Cai ây; cài kia, sir ây. — et ceci, cài dy {kia) \ài cài niy. Comme eela^ nhu* vdy\ nhu* vdy. C'est — , c'est bien — , phâi dô vây dé chue. Comment — ? làm-sao vây? c6 lé nào? CiLiBaiNT $ m. Ré làm 12. Le prêtre — , câi ông dûmg làm li\ ftng thây chânh- té. CtiiBRATiON S /. SijT kheu-ngoi. — Sijr làm IS, hành'- lë, an le. — du mariage, si làm phép hôn-phâi; làm li CiiiBBE, adj. G6 danh, c6 ti^ng^ cédanh-tiâiig; voDf' daiib| xA\ danh| nAi tiéng^. Diyiiizea by Google 328 €ÉL CÊLÉBREii f> a. Khen-bgori, (ca). — -LàmlS| io % làm dam. Chacun célèbre ses vertus, ai ai cùng déu ngçn-khen càc sif nhcm-dirc ngircjri. — un mariage, làm li cirdi. — des noces, an corDanh-tiô'ng; ké (ngirài) cé danh-ti(]fng. Avec — , câch îrong-thé. Parvenir à la —, dirorc nôi danh n4i ti(ng\ vang danh\ dang tiê'ng vang danh d6n. Les célébrités de l'antiquité , nhûrng ngw&i cé danh Hfng dài xira. CtLBR V a. Gitfu. Céleri sm, Raucdn.(nan cân thi c. Thùy-cân tliài c.) CÉiiRiTÉ sf. SijT le (- mau, - g£p}« Sg* mau, sijT c£n, si;* vol. CéLBSTB adj. Thu vé trcri. Trciri. Père —, (cha trên trori) = QktK, Buro-Chûa-Trài* . Don — , O'n trên^ orn C/iûa* thiên-tir c. La — patrie, quô vire trên tr&i^ thiên-dkng. Gloire — , sijr hiin*vang (vinh) irén irài. La voûte — , vùng tr&i, bâu tr&i» Esprits — 5, thân-thénh ô- irén tr&ù Les — s flainbeaux,âèn/r(h',m$t-trori,niftt-tr&ng, cAc vi-sao. (= Nhijrt nguyêt tinh thin c). CiUBAT S m. Su* thù-tiê't, sir trinh-tiët, sir tu (irmôt minh, không kdtbfkncirdiv^liy cbtfnjf) hay- lèifgéa). Digitized by Google CEN 329 Vivre, demeurer dans le — , tu, jrthA«tilft. Garder le — , giû trinh-tiét; b thù-ti^ft, tu. Céubataibb Bm.VA tu, kè if trinh-iiét hay- là thù-iiét. Cellier 5m. Chô thtfp mdt dè dé riroru dé d6-àn dô- u^ng. Cellulaire adj, C6 13; c6 ngàn cé Ô. Voiture — , x« ch^ tù-pham, Cellule sf. Phong nhô;ô,gian,bijrûg. Lô tàngong; 15 cbuôug bà-cÂu. Celvi m. Celle, /• Ceux, m pL Celles /. pL Âj, kia« Avez- vous mon chien ou — de mon frère ? Anh c6 càx con ché cùa tôi hay-là cat con cùa anh tôi ? Donnez mon parapluie ou celui de mon père, hfty AwBi x!ài cAy dù cûsl tôi hay-là câieây cAa cha tôi. • Quelle lettre? celle que j'ai écrite ou celle que j'écris? Cài thcr nào? câi tôi â& vilit r(U hay-là eâi tôi dang viéft? CeIXI-CI... CELUJ-LÀ m. \ Celle-ci... cellb-lI /• / Ceux-ci... ceux-lI m. pl. \ ^^y*— Celles-ci... celles-là f*pl»] De ces deux chevaux, voulez-vous f^elm-ei ou eêlui'là*fj{ai con ngira nây anh muÔncdicon

    nây hay-là cdi con kia ? Venir chez eelundj chez cebd-là, déo nhà ngtr&i nây^ nhà ngtr&i kia. CÉNACLE sm. Nhà corm. (Chô Dirc-Chùa Giê-giu an 18 conchiènvàlftpphép Minh-thànhChûa(thAah- thé c. ). Cendre sf. Tro. ' — chaude, iro néng. Digitized by Google

    330 CEN Lessive de cendres, nvt&e iro. Faire cuire sous la — , lùi tro. Mettre, réduire en — , làm cho ra tro ( làm cho hir-nét, tàn-mat )• Feu couvert sous la — , Ifra vùi /ro. Recevoir les cendres^ ohiu xùrc-tro* Les jour des cendres, ngày IS tro. Les cendres des morts, tro ké chét. Cendré, £E adj. Màu (mùi, sàc ) tro. Gris — , xAm-xém m((o-m(lc sàe tro* Cendrées/. Ban ria (dan chi). Charger un fusil de — , nap dan ria. . Cbnduxr m. Chi xutfng tro (trong 16). CâN£ sf. (bù-aânttfi) Tiéc buAittfi (BurcChua Gié-giu an vdi câc thành Tông-dô). CÉNOBITE sm. Thây dông, thây tu-hành« Cémobitiouk adj. Thu^c vé tu-bànb* Vie' — , phân tu-tri. Cens sm. Sô, sA-bô; lây sA. Faire le—, Itfy sà tu bé^dinh. Csnsi iE adj. Câm bftng, coi nhu*, ké là. Être — mort, kè là nhw dâ chét. Censeub sm. (quan giém-tbi) Ké sàt-hach. Les censeurs de la cour, quan dâ-sât viin. Rigide — , ké sât-hach nhat. — des études, ké xem-xét viôc hçc vàphép'lu^t trong tru-o-ng. Censuhe sf. Sijr sàt-h^ch; qnyén (qncm) sàt-b^h. Censubiii m. Hacb, tra. Cent, adj. num. Tram, môt-trâm. — ans, môt'tràm n&m. Cinq — f , nftm trâm. Digitized by Google CEN 33 i — fois, mdt-tràm Un. ' — pour — y[môt tram chômât /r^fm)— mot màmOt. Gagner — ^pour — , dircrc lori mât mà mât. — mille, môi veo (=mirM muôn). Numéro — , s6 77}dt tram. Certaine sf. Trôt tram, câ tram. — Mâi chi. U ne — d'années, iréi tràm nftm. Perdre la — , mât /?2()2=không biét if dâu (dâu duôi). Centaube, sm. Hinh conkia ntirangiràindrangira. Centaurée sf. Cây thirorng-scm. Centenaire adj. Go tram. Vieillard — , ông già iràm tuâi. Un — , ngir dirçrc môi tràm tuAi. Centenier sm. Quan vô cal môt tram bin h. CBNTésiMAL, E, AUX adj. Ghia ra |m^t tr&m pbdn. Centiare m.Phdn môt trftm trong] mOt are, là môt thm/c vuông. Centième adj. n. M^t pbânirong mOt tram* — Thùr m^t trâm. Prendre le — , môt f rftm Itfy môt. C'est la — fois, <^y là lân thir môt tràm. Centigrade adj. Cbia ra môt trâm dô. Thermomètre — , hàn-tht!ir-xfch chia ra làm m^t trftm dô. Centigramme sm. Pbân thir môt trâm trong môt gramme. Centilitre s m. Phin thur môt trâm trong m^t litre (là ve lirôrng). Centime s m, (Phân thir mot trâm trong m^tdông franc.) — Môt d6ng — . Cinq — s font un sou, nâm d^Ing — là môt dông m. Digitized by Google 332 CEt CmmAm un. (PhAn thûr mft trtm trong m^t fliir*B).— PhAn, Dix— Si mot iàc. CBNTisiiltB sm. Mot phdn trong mOt trftm sUre, CK.NTRAL, E, AUX, adj. (f cbinh-glu^a; thuôc vêgiûa truDg-tim. Pouvoir — y ehânh qaàa. Administration — e, chô dâu mtii viÇc. Le point — , trung ircrng. CssmjdMkrm sf. Sijr tém vé giflra tmng^tim. Centraliser va. Rut, tôm, gom lai vé giûra» Ce!«tre s m. Trung-tim; tim» rùn> chinb glura, (Trung tfcmg c). Le — de la terre, chinh gOta rûn ML Le — d'une colonne, trung-tim cây côt. Il fît de cette ville le — de sa domination, ngircri Uy thành fty làm iruny^ nvt&c ngvài cai-tri« — d'oscillation, cMnh-tim cài d6ng-du*a. ùoiTBârmEadf. (Hay trtfn trung-tim). Lành trung-tim« Force — , siSrc chç^ vàng-nong ( sure chçy vbng quanh trung-tun) Centuple adj. Bàng môt tràm; môt màmôt trftm. Dieu rend le — aux bonnes actions, Cbùa trâ-công cbo vi$c lành pbu'drc-durc môt mà môt tram. Centurie s f. Tir trftm. (MAt trftm dân bô). Le peuple Romain était divisé par — , dân Rôma kbi tru*drc chia ra (làm môt trâm môt tràm) tir tràm.. Centubioii s m, Chù'c tag cai-âôi cai môt trftm qu An. Cep s m, G6c cây nho, dây nbo. Un — de vigne, môt gôc dây nbo. Digitized by Google CER 333 Céramique sf, Nghê làm d<5 grfm. CiaiT s nu Tbudc dan (c6 sàp cé dÂu). Ciamii $ m. V6ng, vànhy nién; cong. — B&y. Mettre des cerceam à une cave, déng (ira) mVh thùng. En — , cong, kkum. Dos fait coiîime un — , en — , Iimg khàm. Jouer au — , ddnh vàng (vàab) (cho nô lân mà chai). Prendre des oiseaux au — , âé.nh bày chiin. CgBCLi $ m. Yông trôn; — v^g châu-vi e. — Nién» vành. — Ly tdm quâin. — Nhà hôi, dâm hôi. Tracer, décrire un — avec le compas, lây céx khuinh mà vë vàng iron. On fit — autour de lui, ngu'ài iàvdi/ {tràn) xuag- quanh ngu'ori. Former le — autour de... ddrng vây (trôn) xung- quanh ou âvmg vàng xung-quanh. — à (d'un) tonneau, îiién thùng. Mettre un — de fer à une colonne, bit dÂu côt bàng nién $ât. Vin en cercles^ riroru dirng thùng. — de panier, vành tbùng« — de malheurs, vàng lao-ly. Faire un — vicieux, néi tâm-quàn^ nôi quanh- quanb lôn-i$n. Fonder un — , l$p Mi hôi chai^ l^ip ddm-hdi. Un — bien fiiréquenté, dâm-héi nhiéu ngu-ài tdi (dông), Cerclée v a. Nién l^i, déng nién. Tonneau bien cerclé thùng cé déng nién sût chic. Dictionnaire f-a H 334 CER Bol cercU d'or, bét (tô) bit vàng. CntcuEiL s m. Hèm (hàng) quan-tài hàng (hèm) âAtj sàng; tho-diro*ng c. Petit cercueil^ cài tUuj cÂi çuàch. Mettre... en — , liêm {hà v6 hàm.) Céréale adj, sf, Thuôc véngû côc, lûa mà dâu mô (làm ra ccrm-gaO| bôt cho ngirori-ta ân). Plantes céréales j cây sink ngû-câc. Les céréaks ont haussé, nyû cô'c^ ou lua-gao lên CÉiiÉBBAL, AUX adj, Thuôc vé 6c. Nerb cérébraux^ gftn ôc. Fièvre eérébrak^ nông rét vùi mé-méft 8âng-s((t. Cérémonial sm. Lô-phép, lë-nghi, lë-tiéft, lë-nhac. Le — varie selon le pays, lè-phép né khéc di tùy theo xâ*. Être fort sur le — , thuôc lë\ chm-chân vé viêc lè'phép\ hay ie-phép, ou hay lôi phâi. CÉRÉMONiB sf. L6| 1%-phép, l&-nghi, lë-nbac; IS- iiëi. — BàfD. Les — 5 de l'Eglise, li-phép Ilôi-thành. ' Maître des — 5, thây lè (thây coi viêc lè-nhac). Habit de — , ào lë (ko màc theo IS theo phép). Avec de grandes cérémonies, Ën grande — , en — , Visite de — , sir tôi thftm theo phép lich-syr. Faire des — 5, làm lë, (làm d&i, làm bô ). Sans — , point de — , âùng-cô làm-bô (-/I, -A^i), =eho thiêt tinh. Cerf s m. Con nai (-con nai dire). Le bois d'un — , gac naû Corne» de — , sùmg nai. Digitized by Google CER 335 Jambes de—, giô nai. Cwh-YOLAm s M. JAéu giây. Jouer au — , thâ dieu. Cébise $/. Irai (quà) auh-dào. Joues rouges comme une—, (m4 dA nhir tréi anb-dào), mé dào ou nià àdîig» Cerisier s m. Cây anh-dào. Bois de — , gî anh-âào. Meubles eu—, d6 déng bàng gô anh-dào. CBRJiER V a, Khâc (rach, vach) vùng xung-quanh.— Xô, tàch ra, l^t (khôi vô).— Xân (dào) vông- xuDg-quauh.— Y&y, bao-xung-qnanh. —un arbre au pied, x&l {ncmi, /«o) xung-quanh g^c cây (mà bô phân hay-là mà birng). Yeux cernéSj \ Les yeux se cernent \<on~mii cé huâng ra. — une maison, vây nhà, bao iilià. Certain, e, adj. Thât (thi§t); châc. C'est une chose certaine là diéu thât^ là sxrehâe. ... Ce quiest— ... cài diéu thiêt {châc)lk... T/idt- SIC nô Ik... U estr— que... cMc là.., iAât là... Être— d'une chose, châc vé sir gi... A jour—, ngày cAdc (ngày da hen châc). Pour — , châc. Il ne Pa jamais aimé pour — , nô châng-cé thu-o-ng ngu-ori ây bao-già, cài là châc. Certain, E adj. Kia, môt hai... môt it... Un —jour, (môt) ngày kia\ bûu kia (no). Un ceriain homme, môt ngu-cri kia. Certaines gens..., c6 ké.... Il est d'un — mérite, né là ngvcri cé công môt S36 CES hat chût, Certaineiisiit adv. Ch&c, tbàt. Yiendrez-vous? — non. Ành s8 âën hay kbAng? thât không, châc không. Le savez-vous — ? Anh c6 hiëi c/idc bay kkOug? Cuites adv. Chic., th^tthi.. 4t là Non, — . không", thdt âô. C&BTIF1CAT sm» Tor làm-churDg, giây biên-bàng. Donner, délivrer un — , cbo /<>($)làm-chiimg« Produire un — , chiéfu t& ehûmg, (dem gitfy làm chumg ngu'cri-ta cho minh ra). ClaTiPtBR a. Làm chûng chic; néi thlLt (thiôt). Je vous le certifié tôi làm ehûmg ehâevài anh vé diéu âîy, tôi cjuy^t vori anh. Cbbtituds sf. Sijrcbic( — qui). Avec — , chic; qui. J'en ai la — , tôi châc vê diêii &y, CÉRUSE sf. Phân-chi. ( Uuyén pbân c. ) Blanc de — , phin chi. Cerveau sm, Ôc; so. — Tri-khôn. • Être pris du — , câm, ho gié. Rhume de — , mûi, ho gi6. Se creuser le — , ( dào 6c )=thim-gim, nghï nât trikhôn, =Nghï sirc. Petit — , — creux, débile, it tri. Cervelle sf. 6c — Tri. Faire sauter, brûler la — à (n d'un coup de pis- tolet, bin ngu'o'i nào bé 6c, Homme sans — , ngvââ yMri. Manger de la — de veau, in 6e ib tor. Cessation 5/. Sir thôi di. — de commerce, sw thôi bu6n-bin âi. Digitized by Google CHÀ 331 ÇissBft vn. a. Thôi (hét, ngirng) dié — de vivre, k/t stfng (chéft di), — de parler, thâi néi (di). Il a cessé de pleuvoir, hét mira, tanh mira. Sa fièvre a cessée est cessée hft rét dl. Cessez vos craintes^ thôi scrdi, (dvrng-cé sçr nfra) Cession sf. Sir nhirgug lai, u\f d nbin Içi. Faire — de la créance, giao nçr ngirdi-ta mic minh cho ké khâc. — de biens, (sijc dé, nhirçfog cùa) sy: càn ( /t» ) ^Aa mà trù mf. Cessionnaire 5m /• Kè lânh cùa tui cûa cân nor; ké xiëi cùa« Cit. V. Cb* Ctrkd il adj. s. Loai câ (nhur cà voi, cd nirçrc v.v.). Les animaux cétacés^ \ i . # Les cétacés^ ] «»• Cette, v. Ce. CHÂCtm, E, pron. Mfli môt ngirâri; môt ai, ai^ ai-ntfy. — prit sa part, mÔi mât ngir&i lânh (lây) phdn c&a n^; ai Iftnh Uy pb£n này. — en jpairle.*, airtiay déu n6i. — pour soi, ai lo phân nây. On se retira — chez soi, ngu'ori-ta ra vé; ai vé nhà nây. — selon ses moyens, ai theo sirc (th) nây, Chagein s m. SijT rdu (rdu-ri); sijr buôn (buôn-râu)- sâu, siu-n&o^ s£u-bi* Avec — , buAn rdu. Mourir de — , chét vi r Ju, râu mà chét» Avoir dn ekagrin^ rdu^ sâvHfiâo. RoBgé par le —, mang (vircmg) Wy sdu^ Diyiiized by Google 338 CHA Leschagrinsahrègeni la vie, sw buânrtdu nô do&n m^ng di. Passer, noyer, dissiper son — dans le vin, Uy rirçru mà giâi sâii, CHA6RIII $ m. ûa thuôc nham (cé kôt c6 hôt). Livre relié en — , sâch déng bia bing da rMm. Peau de — , da to {nhàm). Chagrin, £, adj. Buôu, râu, s&a, (buôn-bijrc, rdu-rî, sAu-nfto). n parait — , coi bô n6 buân [râu). . Ame, humeur chçigrine^ long, tri, tâah hay buân {hay rdu). Chagriner v a. Làm cho rAu (buôn). Sa maladie le chagrine^ no dau no râu. Je ne veux pas vous — , tùikbông c6y muân/czm cho anh râu {buM). n ne faut pas se — , châng nôn budn-rduXkm cbi. Nouvelle chagrinante^ tin (làm cho) buân^ Chagriner v a. Làm cbo da ra c6 b^t, nbàm-nhàm« Peau chagrinée^ da dâ làm cho nhàm. ChaLne s f. Xiéng; xà-tich, I6i-t6i; dây chuyén. — Dày, d&y. — Canb-cbi. Briser, rompre ses chaînes , bé xiêng. CoD damné à la — , bi àn phâi dong xiéng {rnang [xiêny). Mettre à la — , dong (bép) xiêng lai; ooiêng lai. Tendre des chaînes sur une rivière, giftng dây thàO'hng qua sông (mà hàn lai). — de montre, dày chuyêji deo d6ng-h6. — des événements, eu^c bién-dài dâp-dii nhan. — de montagnes, dây nui, rang nûiT,), Former, faire la durng cbuyén (s&p môt ddy) uiyui^uu Oy Google CStk 339 mà chuyên dé... — de soie, et trame de coton, (umh tor chi vài« — d'arpentage, ddy xà-tieh â& kéo mà do. CuaLnette, s /. Xiêngnhô, dây chuyén nhô. Xà-Uch nhô. — d'une bride, xà-tich côt hàin-thiétt Point de — , mâi âdt, dàng 14. CHAlNsim 5 m. Kè kéo dây xà-tleh sit mà do dtft. ChaInon 5 m. Khoen, vông xà-tich. Chair s f. Thit; zàc-thit. — humaine, thit ngirôri. — de bœuf, thit bô. Selon la — , theo ttnh xac-thit. La chair de coco, de pastèque, cdi dijra, {thit) ruât dira-htfu. Excroissance de — , thit thira. (Cue, mut). Avoir la — de poule, vbn 6c. Cbâsbm s /. Tôa giàng; — ghë ngôi mà dçy hoc. Monter en — pour prêcher, lôn tôa mà giâng. Professeur en — , thây ngâi ghê day. — d'histoire, trur&ng day truyén. — d'annamite, irw&ng day hoc tiéfng Annam. Cbaisk 5/. Ghéf (ngôi). — de bois, de paille, de rotin, yMcây, — ^rcrm,— mây, —rembourrée, ghé'cà dôi nôm. —à bras, ghé c6 tay vin {ghé ngai). — à porteurs, kiêu. Aller en — , di kiêu — di are. •--de poste, xe tr^. —percée, (ghé! cô kboét IS), ghê' ngôi mà tiéu (sông). CaALÂKD hay-là Ghàun m. Ttmyén bàng liro'n d^ Digitized by Google 340 CHÀ chAr àà. Chaland, e, smf. (Ké mua thircrng, quen). Baû" hkng quen, mtfi hkag. Avoir beaucoup de chalands^ âvtifc (dAt) mâî hàng,, dông ban-hàng mua. Perdre ses chalands^ m&t môi-hàng. CttlLE $m. Khftn dài (bit, yfta dân, choàng vai) Chalet s m. (Nhà là côt cây bên xir Suisse baylàm trêu nui trên gô dé làm bành sura*.). — Nhà mit chori cftt theo thÀ tfy« Chaleur 5/. Sir nông; sir nong-nifc. La — du feu, sir nông lura. -U soleil, /nh' luiTt^y isdit m|li-trdi. Éprouver la — , mec. La chaleur de la fièvre, néng rét; h^néng khi rét. - —de tète, si^ nông {àm) d&u. Pendant les grandes thakun, dang màâr néng^ mec lâm. La — de la jeunesse, sip Aan^ kè cdn trè tuAi. Être en — , rwçrng dire. CiuLEURKi SEMENT a^/;. Cdch hâug; câch n6ng-nây. Chaleureux, euse, adj Néng-này; sô't-sâng, Mng; thinh-tbiât, maa-m&i dÛLi-bui. Chaloupe sf, Tam-bân Idn. — canonnière, tàu nhà c6 tri sûng Idn. — à vapéur, tam-^n kliôi (iàra). — Tàu lira nhô. Chaluheav 9m. Ông.— ông quyén, — sdo, — thong Ông diô'u. Faire des bulles avec im — ,l£y mà th&i cho lén bot. La flûte est un— percé de trous, c^uyèn, sAo lè çdi ùng c6 xoi (khoét) lô. Digitized by Google CM 34i Son des chahtmeaux tiêng sdo iiëng quyèn. Chamailler vn. Rây-ràngây-^gà, lal$ii« Se — , v,pr, La-lôn, rdy-rà vàï nhau. Us se chamaillèrent longteuips, ehûng-n6 la lân {rdy-rà) vdi uhau lâu. Ces deux femmes se thamtnllènt constamment, hai ngirori dcrn-bà ây ngây-ngà vdi nhau luôn- lu6n. Chamarrer va. Làm ràn-rifc gi4n-sie (kim tông xich lui). un habit, may &o giàn-s&c cô ren cé tçi. Chambellan s m. Quan hâu-câQvna«QQaacoiviéc t&m-diên nhà vua. Cbambrahlb s m. KhuOn cà'a. Chambre s f. Phông (phông-bè), budng ( the). — à coucher, buông ou phông ngù. Valet de -r-, dây-tô" coi phông ngû. Femme de —, dây-tdr gii coiphàng-bè. Robe de —, do mac dêm (mà ngù)» Pot de — , binh tiéu. — noire, phàng tdi — du conseil, phông hôi-hàm (nghi ân). des députés, hoi thông-nhom, h^i dân vi$nj hôi th* dân, thû--dân vi^n. c. ' de commerce, thành thirorn^ công^hôi. CHAMBRf^E S /. Ngirôi ngù chung vdi nhau môt phông. Chameau s m. Con lac-dà. — (Tiêng kbinh dé Jtéuké hèn-ba). CfffMgMM $ m. Thing nài l^c-dà; ké ch&n ké dâc Champ s iw/Bdng, d6ng trfng; ddng ïuông, — fertile, ââng ttft, rui)ng tô'U cultivé ru^ng thviev Digitized by Google 342 ms. En plein —, glû-a dâ/iç, ngoài ddng. Labourer un — , cày ruôpg. Le rat des champs chuôl; déng. — de course^ trur&ng dua. — de Mars, dông tâp-tràn. À. travers (les) champs^ bang ngang qua ââny. Courir les champs^ cîiay cùng ââng. Travaux des champs^ viôe c^y-c^'y (canlinông. c.) Prendre la clef des champs^ trtfn di. Se mettre aux champs pour rien, khdng chuyêa gi CLiiig gidn cûng h&n* — (le bataille. ) — d'honneur, j chiôn-tru-orng. — du repos, dât Ihành, phân-mô. Mi ké chê(t. de la gloire, Imr&ng công-danb (danh-lçri) , dng c6ng-danh« Laisser le — libre à... chop/iéprông^ dèmacy... Mourir (rester) sur le — de bataillCi chét lai trân\ chéft trân. Sur le champ y tiSrc-thi, lâp-tû'c. À. tout bout de — , mÔi khi (lân)... luôa-luôn.. — d'un tableau, nûnh tranb. Champagne s m. (Tèn xur) r^oru champagne. Vin de — , ru*çru champagm. Boire du — , u(ng ru'on champagne. Champêtre adj, Thu$c vé dâng, ruÇng, riy-béi. Travaux — f , viêc làm ruông làm rJy, Maison — , nhà dihig nhà qué. Garde — , ( churc kè coi séc âông-r^ng ), ngu« nhom c* Champignon s m. Ntf m. Un —, m^t tai nàm. Digitized by Google CIÎA. 343 Le chapéau d'un — , ccii tàng nàm, — vénéneux, ndm dôc (âa chât dai). Venir comaie un — , lên (moc) mau nhtf ndm; mau, le. Champion sm. ( Ké ra trân, mà dành tay hai cho minh hay-là dành \ké cho kè khéc.) Lifrc-si; anh-hùng. — Kè binb. Fournir un — , cho lyrc-sï ra dénh thë cho minh. U s'ofire pour être votre — , né chiu (l&nb) né ra mà ddnh (giao^cbitin) thé cho anb. — de la foi, de la religion, ké binh d^o. Change $f. Si^ may rùi. — favorable, may pbvdrc^ tôt phu&e^ Bonne chance^ s\r may (may-phu'drc). Mauvaise — , sif ràù 11 aura delà — s'il s'en tire, (néu né gfir khôi tMlà may-phur&c) né khéi dircrc tbi là hpa. Calculer les chances, tinh may tfnh rûi. Courir la — , dénh liéu m$c may m$c rûi. I^a — est pour vous, anb cé lë may mà du'çrc. La — a tourné, viec dâra th-khac rôi (rô-ràng nbu* m^t hôt tào-cào dâ dà rôi )• Chancelant, s, adj. Rung-rinb, lung-lay, xéu-x&o. — Y«u. Aller d'un pas — , di ngârxiin ngâ-té {xUrKceo), Pont — , câu rung-rinh. Foi ehancelatUey durc-tin yéu. Chanceler vit. Xièu-té, rung-rinb^ xién-xeo. Cette maison chancelle, cài nlià nây n^f rung-rinh, CeihommecAanc^//, n\ràiiïi'âingâxièunyàt6% —dans sa foi, yéu dérc tin* CoAKcsusa ^m. Quan cbu'^ng-£(n« Digitized by Google r 344 CHA Chancellerie 5/. Dinh chirimg-ân; cW Ààng An* Chanceux, ELSEacf/. May rùi, khùug chirng ( chdc). CcUe aifoire est fort chanceuse cài vi$c &y là viôc màc may^ không châc (chirng). Chancre sm. Ung-d/)c (nhir ghèhoiiij thiêa-phào, n6 1^ fio &n ruôûg tbit di )• Chandeleur sf. LS&.C.Bàâem#.C.G.,vàlfi&.C. Bà phûmlnh vàodên Thành cùnglë dènThành, 'CHAmoLiEB Jm. Chcm-dèn (chân nén t.) — de cuiyre, chornâén (btag) ihau. — de bois, cham dèn g8. • Chandelle sf. Bèn (sàp, mor, cây ), dèn gii^i. (Nén sàp, — môTT.) Une —, môt cây dèn (iiAiT.) Souffler la — , thAi dèn. Eteindre la —, tât âèn. Allumer la — , thâp dèn* Moucher la — , Mt tim dèn, (ette — n'éclaire pas, cây dèn này không cé tô. Celte — coule, dèn niy nhAu. À la — , nori dèn bén dèn. Voir des chandelles^ mille chandelles^ tà-hôa, choàng con-mét. Un bout de — , m^t khûc den, môt d6c dèn. Brûler la — par les deux bouts, thâp dèn câ hai diu cây=phà cùa^ za^xi qua. S'en aller comme une chtit mèn (nhu^ngçii dèn tât vây). Il vous doit une belle — Né mâc onanh Idn lém*» CuAKCE s m. Syr â6i (thay). p^de monnaie, sif cfdi tîén dH bfc. Digitized by Google CH 345 Quel est le — des billets de banque? (3ié gié âdi giây bac làm-sao? Aller au — , di tgri ch5 dài bac. . Lettre de—, ià biéu giao bac. Perdre au — , dài lÔ. Donuer le — à qn., trd a&a» — Phinh-ph& [gat) ngircri nào. Prendre le — , mâc radrp. Changeant, adj* Hay dÂi. Temps — , troî hay-ài. Caractère — , tânh (tfnh) khâng thât chxtng. Couleur changeante s&c (màu) hay-déi. CaAifGEMBNT S m. Sxf dàu Changer f a. D6i, thay. — du paddy contre du riz, dilûa lâ'j/ gao. — son habit pour celui d'un autre, dài ào minh v&i ào ngu'ô'i khàc. — le billet, déi giô!y bac. — mes h6d)itudes, ddi ihài quen minh dû — d'habit, tkay do, —de place, dài chô, — de ton, trd (dài) giong. — de couleur, bUn sftc. — d'avis, dài v. —de conduite, dài nët. — du blanc au noir, dài tring ra den. Rien ne peut — les lois de la nature, không giông- gi dài lu^t tijr-nhiên di du-çrc Changez cet enfant, di ihay (ào, quàn) cho thàng nh6 ndy. Je suis mouillé, il faut que je change tôt xr&t minh, pbài di thay. Digitized by Google 346 CHA Combien les mœurs ont changé l phong-ti^c â& dài di là dirâmg nàol Tout change^ moi sijr âUrd&i âi. Cet homme a beaucoup changé par sa dernière maladie, céi ngirori ndy mic chuyén dau mk chanté gk dëi gàg, — la Messe^ /idt lë. Une Messe chantée^ lë hat* C'est comme s'il chantait^ (du'àng nhir là nô hdi vây) = mâ't công vô l'ch, không ai thèm sa. Il chante en lisant, né và doc và hdt (ngâm-nga). Cette porte chante^ cài ciSra nây no cpt-ket» — la gloire de Dieu, ngai-khen danh Cbûa. Voilà bien chanté! khéo al giôi al (noi lây). Chanterelle s /• D&y dcm. — Cbim môi. Ne haussez pas tant la — , (= dùmg-cé lôn dây cao làm-v<)y) — - dirng-calèn nu'dc; diirDg-co di h ai trên nhu'-vây. Chanteur, suse s m. /• Ké (ngu'ài) bdt. Les oiseaux — 5, chim hay hôt. Les chanteuses (du Ton-kin), nhà-trô, cô dào. Digitized by Google 348 CHA Chantier sm. Trai âà (cây, v^iii cAi-dutfc v. v.); chS chAi M làm* — Xtrtog, ch5 (») déng thuyén dông tàu. — Bô kê, chêm; nê, dô 16U — de bois à brûler, déng cùi; cAJ c^'/ cùi. — de constraction navale, xw&ng ddng tàu. Mettre une pierre, une pièce de bois en — , cuic dd, cài kbùc cHy vûkkéoumk chém. Mettre, avoir un ouvrage sur le chantier, dan^ làm, gân làm. Chantre s m. Ké hdt, ké xu'drng (kinh h4t trong nhà- thof). Chanvre sm. Gai, cÂy gai, (ma Filasse du — , chl gaù Corde de — , dây gai. Cravate de —, dày gai thât cô. Mériter une bonne cravate de — ,dàng chÂt trto. Chaos sni, Hôn-dôn (lôn-lao bây-ba); vire sâu. Chape sf, Âo lë dài choàng che tir c6 xuéJng tdri du'oî chcm, cé khoen gài dàng trvdrc ngifc. ( Ao Cappa ). Chapeau sm. Non. — Tàng nâ[m. La forme d'un — , ddng nôn. Bords d'un — , vÀnh (bla, vè ) nén. Mettre son — , dôi nén* ôter son — , cât (My, dof) n6n. Mettre — bas, ctft nôn xutfng sâu. Coup de — , su* cnftmrnvori ba). Un — de sapèques, môt qvan [xâu) tiên. Un — bénit, m^t cdi (^xàu) chaài cé làin phép. Digitized by Gopgle CHA 349 ÛlAPftts nf. Nhà-thâr nhA ( rièng trong ddni troBg nhà-trircmg, nhà-dông). À la — de la Ste- Vierge, trong nhà-thàB.C.Bà. ardente^ dèn câm sftng; dèn lÂm-bd; âèa tb&p chirng xung-qiiailh x&o cMt (quaa4ài). Cbaps&ohkke va. Che, d&y; phù. — une muraille, xAy xièn nhir méi nhà phûddu véch tirànig. Chapiteau sm, Bâu côt. — Cdi bâu dât ( rircru... ). — N6n luâng dây mà treo kèo chuôt; cài bong dèn chai à/k cÛ soi éch. Chapitbs sm. Boan (sàeh) (chircnig c. ]. Un livre est divisé en plusieurs — 5, môt cutfn sàch chia ra làm nhiéu doan. » — premier, doan thûr vhicl. — denx, — trois, domi thû hai, thù ba. — des recettes, khoàn vé s6 thâu. — des dépenses, khoàn vé s6 xu&t* Chapon sm, Gà thiën. Engraisser des chaponSy nuôi gà thiên cho m^p* Chaqub adj. M5i, mdi môt. — homme, mât on mX mât ngirdri. À. chaque instant, môi giây môi phùt; luôn-luôn. — tête — avis, mA* ngircri mdi =:bà nhom bd ténhc. Cbar m. Xe, x^gi6. Conduire un — , dây xe, Chabade Lori dÔ; càuthai. Chahançon $m. Tbijr sâu keo (hay ftn lua ml). Cbabbon im. Than; than lâra. — de bois, than cùi (cây). Dictionnaire f-a 23 Digitized by Google 3S0 CHÀ —de terre, iKan di, ihan dtCi. Un — de feu, m At than liVa. —ardent, rouge, than dô. — allumé, ihan dô« — éteint, than tât (ngnOi). Griller sur les — Sj nirdrng (ram) liUra than. Il brûle comme un — , né nàng nhu* iilta (vé ki nông rét). Tracer avec du — , 1% than (tât) mà gach. Ce rôti est en — , thit quay nây no chdy den. Être sur les — 5, ndng viôc, xtog-v&ng xéo-véo« Cuire le — , d0t (hAm) than. Pour à — , lô thon. Charcuter va. Xéc (thit) ra; cira-cira; cât trâna- ïtAy trâm-trAt. Charcutier, ièbe, srrtf. Kè bdn thit heo (Içrn T. )• lialtre — , chù hdng thiu Garçon — , dira phu viêc hàng thit* Chardon sm, Cây tât-lô, cày thâo-nhi (cây nhô mà c6 gai). Cây gai. Charbonnebet sm, Chim sè-sé dô d&u; hdng-ddu tu*drc. c. Charge s /. (Sijr chtft-ch) GAnh. — Sv chir. Vaisseau en — , t«\u dang" ch&. Une — bien pesante, gânh nang lâm. Bêtes de — , sûc-vât dé chthchuyin. Une — de fagots, mOt gânh {vâc) cùi. — d'une charrette, mot xe (chô). Une — de coups, m$t bân {hiép^ càp) dèn. Être à — à qn, làm arc [khô-làng) cho ai. La vie m'est à — , tôi My sif sông làm ctrc; làm nang-nê. Les û'ais des réparations sont à la — du proprié- Digitized by Google CHA 381 taire, tién sjr-phi mk sdra-sanig b^i^bi. tbl \h dàng chù phâi ckiu l&y. Avoir— d'àmes, gdnh lo viêc linh-hôn. Les — s à payer, ihué ph&i dông (ii^p}« ' Les charges publiijaes, chûx-phân làm quan Thué. Entrer en — , ra làm quan. Femme de — , dorn hkcoi î;2V?cphong-bèbép-nûCf Témoin à—, chung nghich kè bi-cào. Examiner les — s portées contre Taccusé, xét nhûng l&i chwng khai cho ké bi-cao« La — de ce bateau est de 5S piculs, trang-tâi céi chitfc ghe nly là n&m mtrcri Iftm t§L ou ghe nây châ' nôi 55 ta. — d'un fusil, môt liêu thuÔc dan nap sung (tay)« Une — de cavalerie, quân-kiâ;<^a Idùa) t&i mi^i cat. Faire la — de.«. nhdu. quà bô«

    Il faut prendre le bénéfice avec ses charges, c6 &n pbài c6 chiu. Ala — à%...is^buôc phàù.» Je vous donne ma maison à la — de payer tou- tes mes dettes, tôi cho anh cai uhà tôi mà anh phâi trà hêt nçr cùa tôi. A la — d'autant, \ mà phâi làm l^i cûng nhir A — de revanche, \ y^y. Chargkxbnt s m. Sir chfr. — BA (hàng) chfr. CnA.Roé s m, Kè lânh lo viôc. — Quan khâm-phâi. Charger t; a. (Chât lôn D$.Qg) chà; làm cho nanp-. Les bagages cAar^«n/la voiture^ dô-dçic chât (cl à) lin nang xe. — un navire, ch& tàu. 352 CHA

    8— une table de mets, don (chéi) bào ddy ufntng dô-àn. — - d'impôts, cMnh thutf.

    un accusé, khai {Um eMhèg) vé kè b) — d'une affaire, dân (biéu) viÇc g^. — de dire, dan ou ie^w nôi... — • Touiemi, xAng-vào (a imio) gi$c (qu&a-nghich)« — un fusil, siàng. «<- une pipe, t^A^/ tfng diéfu (/lAdn tbuCtc vô dng- diêfu). — on de... nefy oho ngu'di nào.« — C(îy, inèu, dàn ai... Se — ^^de.«« l&nh, chiu... Je me — de tout, MA chiu lo hëU Le ciel se — , trori kéo mâtj. Ce fusil se charge par la culasse, sûng niy nap dàng sau nap tdi. GHABci, t& p. p. Cndr dtfy; bi cbft nang. Épaules charyées d'un lourd fardeau, vai gdnh nang» Navire — , tàu ch& dây ou ch& khdm. Arbre — de fruits, cây nhiiu {$a£) tr&i Ciel — de nuages, trài nhiiu mây. Temps — , trori vân-vû. — de fers, mang (bi) fiéng. — de vin, say ru'çru. — de coups, bi don. — de dettes, mâc (mang) nor. Pays — de taxes, xSt mâc tbué( nàng. Fusil — , sùng dâ nqp. Lettre — e, thcr c6 gbï bac tiên trong ây. Couleur — e, lûxàc thutfc dàm. Digitized by Google CHA. 383 LangUé hrài âéng dày. Chariot s m. Xe (chir). — de bagages, xe dô-âc. — de vivres, xe lurcmg-phfii, (dA-&ii)« Le grand — , sao bée-^fta — sao binh l&i; dao- quang c. Le petit — , sao tiéu-dÂu (khôi-tinh c.) Cbabitable adj. Hay thircrng, c6 lèng thirrag, cé nhAn» — envers les pauvres, hay tkwomg [cô Idng hay thwcrng) kè nghèo, ké kb6-kh&n« Homme — , ngiroi cé nhân. GHiJUTABLSMBNT odv. Céch thiTcmg-^yèu; vi lèng thiromg; c6 nhân. Avertir — qn âem làng ihwo'ng mà néi (bào) cho ai bay. Charité sf. Sir thtrcmg-yêu; Birc kfnh Chûa yêu ngirori. Syr yôu ngirài. — Cùa b^(-thi. Avoir de la — pour son procbain, c6 lèng [thxramg — ) yèu ngirori. Faire par — , làm hb'\ long thworng. Demander la — , &n mày, &n xin, di xin. Faire de grandes — bif-thi rông-rfti. — bien ordonnée commence par soi-même, ibilra trong nbà mdi ra bé ngoài (nbù*! cÂn f nhi viSn e. ) CiiÀEiviJii 5m. Tiéfng dânh (gô) n6i chào la-lÔi I ngircri-ta hay làm ban dêm trirdrc cira nbà ddrn-bà gda Idn tuAi Ky châng. Qiiel — I nh^c gi vâyl dom-dich hàt-xirdug gi ^ giàr khet di vâyl Sa femme lui fut un eontinueli vçr ndrtfy kn^ 354 CHA hit luùQ-luÔQ. Chablatan sm. (hay n6i phâch). Kèbànthuficutfiiff n^oài cher, ngoài diràng. — Kèdànhphâch, khoe tài gi^i; thây thuÔc già. Charmant, b adi. Yui, âçp(ngé tbày mà mutin). C'est un — garçon, n6 là ngirori/îAA' îhéXim. Conversation — e, sif àn-néi tù'-tê quâ; siy nôi- chuyén vui. Lieux — 5, ch5 ( cành ) md. Cette maison est — c, cài nhà nhà nây ngô quâ. Chabmb sm. Phù-chùy bùa, thuâc mê, (thây phàp trâm, doc làm cho mê, nhu*khi lèn dânglôn cô't) . — Sir mê; duyôn (ducm); cài hay, cài dep. Rompre, ôter, lever un cÂan726,giài bùaQ&ibùam Se servir de charmes contre la morsure des serpents, dùngMra-cAti thuôc mi màtriirnçc ràn càn. Mettre des — s à«.. dàn bùa lên (vào, vô...) Le— est rompu, hft mi di=8àng con*mâtra, héft lâm. Le — de la poésie, cài hay vân-chiro'ng. I^^de ses paroles enlevait tous les cœurs, lâi nô nôi hay lâm làm cho ai-nây dAng lông. —de la beauté, duyên sàc. Les — s s'en vont avec les années, Nhan^sdc [ânyên) Iftu né cûng phai-lort di. La vertu a des — s si puissants que nous l'aimons même dans un ennemi, Sir nhân-dirc né c6 cdi duyên dep né manh cho dên dôi d&u nod kè nghich cùng ta ta thây ta cûng mê. Chaeme s m. Cày durcrng tr&og (b^ch-du'omg tbç ithv). Digitized by Google CtlÀ 358 Cbarmer va. Làm cho mê. (dùng phép yèu-tbu^t, phù-chû)» — Làm cho êm, — cho vui, — cho khoài. Des prières pour — la fureur des loups, van ém dé làm cho cho s6i hîén {hëi dur) di. — l^oreille, làm cho tintai, —la douleur, làm cho ém (bot dau) di. —les soucis par la conversation, nôi chuy^n cho né khuây4àng b&t lo di. —les yeux, làm cho khadi (dep) con-m&i, — le cœur, Idm cho lông mé. Vous me charmez en disant cela, anh nôi càitfy làm cho tâi vm làng. Il seva,chm'r?iéde cette nouvelle, nghe tin ây, nô së mâng (vui) lâm« Charmé de la beauté d'une femme, mi nhan-stc dârn-bà. Je suis charmé de vous voir, tôi vui vi gàp anh* Chabubi., VModf. Thuôcvéx&ctbit(m&utbit), lông- thù, tiuh xàc'thit. Plaisir — , sir vui-sirdug œàc^thU. Yeux — s, con-mftt xde-ihù (phàm). Homme — , ngu-ô-i hay theo tmh xac-thit. Cbab^ier s m. Chô dé thit mutfi* — Noi dé xirtfng ké chét. Charnière s /. Bâii-lé. Chabnu, s, adj. Cé nhiéu thit. — M{lp. Corps — , mhih mâp. Les parties charnues nhîrng chô cd tihiéu thit trongmlnh. Jeuille chamti/e^ U dày. Digitized by Google 3S6 CHA Fruit charnu^ trai châc thit^ nhiêu ccrm. CHAB06NS S f. Xéc con thù-v$tcbétehircriig^inhra« Charpente $ f. Siràn (nhà). Giàn frè, vày nbà. Bois de — , gô nhà — cap gô nhà. — du corps, céi swàn minb ngirài-ta* — osseuse, hài-ctft« Chabpenter V a. Beo, ra vôc cây; don cây mà làm. — cdt trâm-trÂy, cura. Bois charpenté, cfty dâ dm réi. Ilonmie solidemenl charpenté, ngircri vôc-d^c phâp-phàp manh-mé. Chabpintisr s m. Thgr m^c. (Th^ làm giàn-tr6). Maître — , th(reé,i. Apprenti — , (ho- con. Cbabp» 8 f. Chi (dâ ca rût ra) dé tnà ni. — Sdr tbit. Cette viande est en — , thit niy ntfu btfy ra di côn nhinig sà- nhurng ch/ không mà-thôi. Chabbsttëe s f, Môt xe (cbà). Une — de bois, m^t œe e&u Charettier, ière s m f,lLh dành xe. Jurer comme un — embourbé, cbu*iri thé nbir âûra dành xe mic lây. Il n'y a si bon — qui ne verse, không ai dành xe giôi mà cho khôi lât. = Hay giôi m|lc lùng cûng c6 kbi lÀm-ytfp. Chabrette s f. Xe (cbir), cÇ. — à bras, xe kéo tay, — à bœufsj xe bè. — à buffles, xe tràu* cd. Chabiee V à. Cbfr xe; di xe. '- Qaffn. — des pierres, ch& dà. droit, âi ngay, di thâng. — Ân-ir ngay^th^ife Digitized by Google CMk 357 Cette xivière charrie beaucoup de sable, sùttg ndy né quin eàt nhiéu Mm. Chibroi s m. Sqrehif (bàng) x«, — H^t efauyéfn xe. Charron s m, Thçr làm (clong) xe. Chabronaos s m. %hé ààng xe. Apprendre le — , hçc 9t^A cKtfn^ ar^. Le — seul 4e la Toiiupe coûte tant, câi công déng cài xe mà-thôi thi tôn hô't là bây-nhiêû. Bois de — , cây, dâ dé déng xe. Cbaardb s f. Gdi cày* Tirer la — , kéo cày. Mettre la — devant les bœufs» dé eày ra dàng imàc bè = làm tréi di. Chaete£LS£ 5 Nhà dông Chartreuse. Liqueur de la » ) rirçru chartreme. (Rovii ngot La—, j dông làm ra). Chartbde s m. (Tôn Itf-ran kia bên Italia.) Tomber de — en Scylla, (trành Itf — thi mtomn Scvlla). = Ch^y dô mâc là\ chay thây câ mkc thay con; kbii nùm phài nam. Chasse s f. (Sir rirçrc, du6i theo ) su* di sàn ; sir sàn-bân. Aller à la — , di sàn di bàn. (&i san-bén). Chien de ehd $àn. Permis de —, tor cho phép sàn^ bàn. Habit de — , ào mâc di sàn. — au vol, sw bàn cbim bay. — à courre, sàn du6i ru-çrc (cho né vo lirai). — au filet, sàn lirdî. Partie.de —, chuyéfn sàn^ bftn âisân-hân. Je vous enverrai de ma —, tôi sôgiri d — les mouches, duôi ruôi. Le vent chasse la pluie de ce cùté gile cerf, sàn nai. — sur les terres d'autrui, d%$àn qua dât ngu*ori, =loân en a nc-u'ori-ta. Ce bâtiment chasse sur les ancres, cbiélc tàu nAy nô cày neo (rân neo). Cette ancre chasse cài neo ndy nôcdy(n6không jlnj. ■ . Digitized by Google CHA 359 Un clou chasse l'autre, (dinhné i&ng{th&n)iiix) =mdri chuông' cû vong. La faim chasse le loup hors du bois, (doi du6i chô s6i ra kh6i rùiig)=tûiig ph&i bi£n; déi dâu g6i hay bd. Chassie sf. Ghèn. Yeux pleins de — , con-mât dây nhurng ghên Chassis s m. Khuôu; v^kh6. —de tableau^ khudn bî4n (tranh), —de paravent, khuôn binh-phong. —d'imprimerie, khuôn bân in» — de table, khuAn {od-khé) mât-ghéf. Chaste adj. S^ch-së (không c6 tu* ài tu* dâm), trinh-khiët. Oreille — , tai ihanh-tinà (không hay nghe lài hoa-tinh). Chasteté 5 /. Nhon-dirc sach-së; sir trinh-khiët . Faire vœu de — , kh&n^kvcB, give nh(rn'dû'csach'-$ê. Ghat s m. Con mèo di^c. Le — éprend le rat, can mèo bit-oon chu^t. 11 n'y a pas un — , (không c6 lâiy môt con mèo)=2 không c6 ai hët, không c6 l&y môt ngu'ori. Vivre comme chien eichat^ {à nhu* chô vdi tnéo) r=z(t v(K nhau nhir mftt-tréri vdi mSt-trâng. Réveiller le — qui dort, {ilixxc con-mèo ngù d$.y) ssviÇc â& èm mà khui (phanh-phui)ra. Se servir de la patte du — pour tirer les marrons du feu, (lâ[y cho*n con-mèo mà khéu trài vô-dè (dé-gai) trong lijra ra)=Xit chô bô giong. — échaudé craint l'eau froide, (mio bi nvdc sôi 1h ûAn già} &a vô du'a tb j^y vô dura m& %sf% 3C0 CHA Quand les chat$ n'y sont pas, les raft dansent^ (khi không c6 méo thi chuôt né mûa)s=mûa gây rirng hoang; vâng chA Bhà gà biroi Mp 02^ vân chu nhà, gà moc duùi iôm. ChItaighi sf. TrÀi trài dé-gai; l^ic e. Tréi vA-dé; quâ bAn-lftt. QuA-thanh-circmg* t« Châtain adf. Sâc (raàu; mùi t.) trâi v6-dA« Cbeveuz châtains^ tôc den hue-hue. Cheveux châtain clair, t6e Atie. Château Lâu-dài; dich dài, dich lâu;nhà dài. Sa maison est un — , nbà né tôt nhir Idu-âài. Bâtir, Caire des cAdleatnr en Espagne, {Iki^iékhdài bên nurdc Ipbanha) = tlnh chuyên bông^ lông, vô \6. (Yit)c u-dc, viôc chiém-bao). — de cartes, (làu bàng»lÀ bài con-nit làm mà chcri). — d'eau, lâu (dài) cao otft nordrc Idn chiht dé bé ra càc màng. CflAT-HtANT 9m. Chim mèo. Châtier va. Phat, sira phat. — Trau-giôi. C'est au père à — ses enflants, viôc cka là êÙTa- phat con-c&i minh. Qui bien aime, bien chàtie{h\ thu'omg Mm, si!ira- phat lâm)= thu'crng Ihi cho roi cho vpt. — son cheval, dénh ngi^a, thûc ngi^a. — son style, trau-huât Idi néi, Chatièhe sf, Lô mèo (chun). Chatim£Mt sm. Sif sùra-phat (sù'a-day); hinh-ph^t. Chatouillehent im. Sir choc-léc. — Sijr nbOt. Chatouiller va, Chçc (tlioc) -léc; làm cho nh^t, cho ngura. quelqu'un à la plante des pieds gàihhxi cbcra ai çho nhàt. Digitized by Google Cfli 361 qn pdur le fsdre rùre, choù4éc ai cho nà eiràit — par Pendroit sensible^ choe^lic cM nhôt; dè chS nhôt mà choc-léc^ Chatouilleux suse adj. Hay biât nhôt. Cet mfimt est très — , dtira con-nit nây hay àiéi nhâi Um. flomme — , ngirài hay giân. Cheval — à Péperon, ngijra nhe thùc. GaiTaiB V a. Thién* — un chien, ihièn ch bô ter thién. Cbat-tiobi $ m. Mèo rùng; con hçm. Chaud, e, adj. Nông, néng-nây,n6ng-nyrc;nifc,nyrc- n^i. Pays ehaudsy xâ* néng-nice Le feu est — , liîra néng. Le soleil est bien — , tràl ndng l&m. Il fait — , trài néng] trâri nâng; trèi ntrc. (BiSro- stft. T.) Manger chaudy ân nông. Vêtement —, âo àm» Vin — , rtroru hâm. Une chaude dispute, sir câi-lây hung. Tête chaude^ dàu nông^ ténh néng-nàg. Tempérament — , ténh cmg rét nông vùi (sàng-sdt). Digitized by Google 362 CRk Nouvelle toute chaude, tin mât rành-rành. Main chaude ve-ve eût bit» Cbaudbmsnt adv^ N4ng; Se tenir — , dâp cho dm. Chaubièee $ f, Y^, châo dçiii nôi (n&u nirdrc). CHikiioiioN $ m. Chào nhA. Le — mâchiire la poêle, {chào bôi lo n? h tho&n (htfi) di, tàu dô dâ kia Ida. Se — au soleil, ha (str&i) nâng. Ne pas se — du même bois, (không c6 Ao* m^i giéng cùi vdi nhau) = khâc y (tmh) nhau. Chaufferette sf. Lông âp; lô Ifra dé hcr. Chauffeur s m. Ré chum Idra 16; kè coi Idra-^rAi. CuAUFFOiR S m* Chô xûm nhau 1^1 (vÂy 1) mà hor« Ghauhb s m. CÇng-ra; ra, gdc ra. Diyiiized by Google • rFI\ 363 Couvrir de — , Içrp (bàng) ra. Habiter, vivre, dtee sous le —, ff chài (nhà) là (lorp ra). CHAtJMi?:RK S /". Chôi, nhà tranh, nhà là (lorp ra), CaA.uss£-PiED s m. Cài bât, câi vdrt giày. GHAUSsis s dip; bd* dâp. — Khiim mu rùa cii dirorng di. — Ngang mat ditt. Établir une — , dâp b&, dâp dàp. Il demeure au rez-de — , né à titng dw&i dàt. Directeur des ponts et chaussées, kiéu lô quàn- ly c. Quan quàn-duc viôc càu dirorng. àmème point, di giày mot hang (chcm) v (thor giày di giày x&a hcrn héft)=thor rèn không c6 dao an tnlu. Chausses sfpL Vàxs quin chet m^ tdi diu gdi. Quân xà-Iôn, (tà-lôn). Il n'a pas de — , né không c6 qudn xd-lôn.=Jiô ngbèo qui. C'est la femme qui porte les — ,là dèn-bà cô mic quân tât)=Con mç ây no lu'dt chông nôj no Digitized by Google 36i CHE làm cb& hem èhdng nô. Faire dans sas— (làm ▼strong quân):a:Sflr té cùrt (ià trong quân). Cbausw-tbâpi 5/. Chông trdi âu. Chaussettb sf. m (Wt-t.). Trouver— à son ]^ed,(g&p giày vira chcm ndnh). =gàp may, gàp cài vùra y nitaili. Ma — ^me coûte tant par an, tién sâm giày tdt MA m^t nàm là bfty-nhiéu Chautb adj. S6i, s6i Ain. Il est (devient)—, n6 s6i dâu. Tête—, dtu sài. Chevelu sur le front et—par derrière» nhiéutôc trirdc tràn raà sôi sau 6t. Chauve-souris sf. Dori, dcri ddp muôi. Chaux $f. Vôi* —vive, vôi stfng. — éteinte, vôi tôû — hydrauliquoi xutfng nirdc thl cvmg (dé xây dirdi nu-dc). Lait (eau) de — , nirdc vôi [vôi khuây ra nirac). Fait à — et à ciment(à sable),xày tam*h^p=ch&Cr Four à — , 15 »dt. CHAviRmn on. Lât, ûp. La barque chavira ghenô Idt âi^ {ûp di). Le navire a chaviré, tàu né lât nô chim di* Chkf sm. Bâu.— Kè làm diu» (làm lén). Le — de S* - Jean, ddu ông thành Gioang. — couronné de lauriers, dâu cé dôi mû 14 cày. Digitized by Google CHE â65 Le roi est le — de TÉtat, vua là dâu trong Niréc. fiimille, gia tnt&ng\ ki l&n trong iiHè Les chefs de l'armée, câc quan cai binh. — de file, ddu doc. — de bande, âêu dàng —de bataillon, quan âtfc-lAnh (quàn-lânh), — de bureau, thù-lânh; Afw-phông. Obéir à ses chefs, vftng lài qtjum, irén» Commandant en — , /dhy-th0ng c. Être en — , chành (làm ddti, iMng-qukn c. ) De son — , tyr noi minh; bài phia minh» — Tijr riènç m)nb« Il afait eela de son — , n6 làm cii.tfy tw n6 (không ai biéu). Chefs d'accusation, khoàn dcrn cào. Divers chefs d'une loi» càc khoàn luftt. Le — d'une étoffe, dâucky hàng, khûc ddu giàîi, — d'État major, tham-tàn. — de cabinet, tà-l; ou châ v&n-hàn (linh sà.) — de poste depolice, dâisàixAn^ (phin tn£n}. Planton — , dâu xâ-sai, — de service, dducuôCy (dtfc-lânh ou quân-ly c.) CHBf^n'CBUVBS sm. Yiéc dftu tay (cho biéft tài): viéc {d6) làm khéo hët sirc. Chef-lieu sm, (Ch5 dâu, chành). Tinh-thành, phù- thành, huvôn-li. Chemin sm Dàng ou du'cmg; âir<>ng di (du'àng^sà md.) Bon—, dw&ng ttft* Mauvais — , dw&ng xiïu. — battu, frayé, fréquenté, dur&ng môn,(âircrng ngircri-ta|hay di). Dkikmaire f-a 94 $66 CHE . ~ ferré, dircmg lot [Idt) da {ââp dd ). — rdet^averse,£f^r^>•7bàngngang( — ^tât, — ^hém)- Grand — , dw&ng cài (dirorng 16 )• petit —, (= sentier) dic&ng hêm. — vicinal, dw&ng di trong xom. — de fer, âtr&ng se Idra. — de halage, âw&ngmé sàng dèkéo ghe thuyén. Sur les cheminSy \ En —, sur le —, [ doe âw&ng\ giûra dic&ng. faisant, ) \ moitié —, I âur&ng, nù-a chitng. A nii-chemin, ) Faire le — de la Croix, di âànr/ Thành-Giîi. Montrer, indiquer le — à... chi dir&7ig. — Làm , gu'crng; dem (dân) dw&ng ehl«^o. Ouvrir le —, màr dw&ng, dat dw&ng. Prendre le— de,., di theo dw&ng..] hông, gân— Le — de la gloire, dtràTtg (âng, cuôc) danh-lofi. Aller le droit—, di ngay; ân ngay à thât. Pour tromper le —, cho khôi ngân dw&ng. Chemimée sf. (Béfp dé nhûm liSramà hcr à trong phong, c6 (ng khôi thôngtrèn née hoac ngoài . vâch). Lôsirài(ho'). — Ôngkhoi bt^'p sircri. Manteau de —, tâm dà màt trên là ha-. Foyer d'une —, b^p (ch5 nhùm l*a)ncfi Idsic&i. Noir comme la —, den nhir ô'ng khâi. = Ben mô, den nhir mô-hông. Ramoner la — , cliùi âng-khéi. Sous la —, [àvràïlà'SW&i] lén, chùng, vung. Cheminer vn. Bi clirorng. — lentement, di châm. — droit, (?i thâng.— KhônglAi-lâm, vay-mé!ch. Digitized by Google CHE 367 L*aitfaire ehmdne viêc âang tr&n^ œuôîgtàm.

    Il sait — , né biét lo biét liôu; biétthéf-thân. (Biôt ntr&c âL) Chshsb «/. Ao 16t (màc trong). — bao (boc). Passer, mettre sa —, mac ào 16 1 vô (vào).

    Changer de — , thay do léi* (yter sa — , cAi âo lét ra. Collet, col de — , cA âo lôt. Être en —, m$c do lot ( mà-thùi ). N'avoir pas de — , (không do 16t ).=:Nghèo qui (không &o mà bân). Changer comme de — , nàng thay nang àh\ qud. La peau est plus proche que la — ,(dathilàgÂn hom do Ui ). = Thtra trong nhà moi ra bâ ngoài; nhirt cân nhi viën c. Mettez une — à ces dossiers h&y My giày mà bac (dè) nhûng c4i torniy yô« Chemisier, ière smf, Ké may và bàii ao lot. Chenal «m. Lach. Un — profond, lach sftu. Des chenaux étroits, lach hep. CuEUAPAN sm. Quân hoang; dô khon ( — bd-làp, — chô chét )• Ch^ne m. Cây dé-bôp, cây-s6i (trir-môc c. ) Thanh- cvcrng tho (thu c. ) Chêne AU sm, Màiig-xoi. CatiWT sm. Msât (tronglè-su'ài(hor)âéchvmcùi)« Avoir les pieds sur les*cAwe/5, (côchcngdctrên ré 15). = tfm no. CflkNEVis sm, H()t gai (huinh (hoàng) mai tur c.) Chenil sm. Chuéng nhdt ch6 s&n. — Chô à dcr-dày b^y-bf. Digitized by Googlt* 368 CUE Chsnills Sfta, con sâu. La — ronge les feuilles et les fleurs des plantes et des arbres, con-sâu né an là&n hoacây-câi« Laid eonuae uae — , (xtfu nhir sÂu) r=Xltu-xa gdm-ghiéfc nhxTCon-sdu v^y. Cbenu, £ adj. B^ictrâng. Tète chenue, à&a bac tr&ng (phè-phé phéu)« Barbe chenue, râu bac trân^. Vieillard — , ôiig gla bac ddu. Ans — s, nièn cao tu^ fa^. Montagnes chenues, nûi dinh irâng nhitng htj/étm Arbre — , cây dtrt ngpn. Chèque s m. Gitfy cho cim mà di l&nh b^. Cheb, tel adj\ Téu; qui béxL — Mit, dit, cao {qui) già. Homme— à sa famille, ngirdi cà nhà TO^on yéu-ddu. Mes chers parents, cha me (bà-con) tôi yéu-ddu. La gloire vous est chère, danh-vçng cho anh Ut quu Un bien que j'ai si — , câi cùa tôi Wy Ikaïqui (bdu) durcrng ây. Les moments sont ehers, ngày-gicr quirbdu\&m Étoffe — giè (hàng, lua) mât tién {qfii-già). Vendre — , ban mât [dât). Acheter — , mua mâi. Le paddy et le riz sont chers. Ma gao mât {gid). Ce magasin est très — , phÔ nây bàn dÔ mât-lâm. Coûter — , mât{iù)* Payer — , tri mât, mua mât. CuERCHER va. Kiéfm, tim, (kiéfm-chéc, tim-kiém)# Que ché!rchez'\ ous ? anh kiêhi giô'ng-gi ? Diyiiized by Google CHÈ 369 Qtnieherehez^vom bay tim {kiim) ai? — l'occasion, kiem {tim) dip. — par mer et par terre, par monts et par vaux, à pied et à cheval, tim (kiém) khtp x& khip mién, trôn bô diroi thuyén, trèo non lan sufii, cdingijTadi c\k(nï.Kiém cùng, kiém hëi svcc* —dans sa tête, say, ngfai, xét (trong tr£-kh6n)« — le médecin, nrdc thây thutfc. — ^les moyens de,,, kiê'm {iim) pbirang (chirdrc) mà... au cho â$ng.., — ^femme, iim vor, di coi vçr , le di cirdi vçr. — sa vie, io làm-àn. — sonmalheur(/iii» sv:dûrcho-minh)=Tyr chièu kUhça c. «p— Pennemi, ^9 tim giâc mà d&nh. En cherchant on trouve, kiê'm thi g^p. Se — , tim (kiém) nhau. — ^noise, querelle, chçc (glieo), r£y, làm riy. Chère s/, (Thit) dÔ ngon, cùa ngon vât la. Aimer la bonne — , hay an sw&ng (ân nbûrng dffngan-ngpt m^vi)» Faire bonne — , ân sw&ng. Faire mauvaise (petite maigre) — , àn c^c àn kbÂ. Homme de bonne — , ngircri hay ftn-chcri sung- su'dmg. Ne savoir quelle — lui faire, mdng qud kbông biét dài ngircri tbé nào cho phi Unh« CHtauuiiNT lufo. Bfât (gié). — Tbiât-linh cich yêu- dâu. Vendre — sa vie, (bân mang minh mât)=z Bành qu&n ngbich obo âtfn rdi mdi cbfu chdt cho« Digitized by Gopgle 370 CHË CaiRi, IE adj. Birorc yêu. Peuple — de Dieu, dân Bure Chùa Trcri yéu-rièng. C'est sou — , &y là eue yêu oxxmôn ira né dé. Chérir va. Thircmg-yêu, tr£u-mé(ii* — ses enfants, thiccrng-yêu con. Cherté s /. Sir mât ou qui (giâ). Chérubin s m. Thiên-thin Chérubin. Chétip, ivi adf. Yéu (yéu-drt, yéfu-dutfi). — ^Hèn, làî- xài, xài-xac. Enfant — , con-mi yêu-âu. Plante chélivey cfty yéur&t. Avoir chétive mine, coi bô tco-ng-yéUm Chétite demeure, cho à xài-xac. f^ .i Cheval s m. Ngijra, con ngira. (M& c.) , 1/ — charge, ngxra chà. !. i > t iKAAA — trait, 7igira kéo xe. • — de selle, ;i^ira cori. \« • ke^^V — ® carosse, n^a di xe. » f « ' v'f i'tH» pesant à la main, ngwa nàng cirofng, — léger à la main, ngwa nhe circng. fWiu^M 7(»4 — doux, ngwa hiên. /.t^^if"
    ' vicieux, 7igira churng. ombrageux (peureux), nhàt du'crng (hay trôr). — 4 relais, ngwa dé thay. Brider un — , kbdrp ngura. Seller un — , bâc yôn, thâng ngira. Ferrer un — , dong- niùng ngwa. (Déng con sât, bit sât chan ngyra). Monter à — , c&i ngtra\ lên ngrra* Descendre de — , xutfng ngira. Etre à —, ngôi ngyra^ c&i nyifa. — Ngôi chàûg- Digitized by Google CHE 371 liàng qua.éé Course de cAevattXj dua ngtra. Fièvre de — , pét hung lâm\ dktiïnàng qua sure, — de frise, cbông. Chevalet $m» Ngijfa (dom) — chcrn ké vin. — Giàn th^ vë. — Cày chCbg mà cira. — Chcm ngira. Chevalier 5 m. (Kè cai ng-ira) pli Am ki Rôma thuô' xtra. — Ngû dâûg khuê-bài. — de la LégioQ d'ho|uieur, ngû dâng khuê-bài (tiràc — ). — d'iiidustrie, ké xao mà ki^m ttn. Chevaucbée s /• Môt niro'c (môt dac) ngira. Chevelu, e adj^ Cé téc; dé téc dài giû^ không cho mèch bèn nào. Binti cà bai bèn CHkVBBPBUiLLB $m. Kim-ngftn hoa. Chevreuil 5 m. San-du'oiig c. Dô rirng (dure). CHBVEifiR m. Ké cbân dô. Chbvbom ^m. Kèo; dèn tay. — Ren dA k£t trèn tay do mà chi là Hnh ciru. Chevrotant, e adj Rung-rung, run-run. Voix — tidng rung-rung. Chevroter vn. Hât, n6i run-run tiling (rung-rung). Chevrotine sf, B^n chi trui^g-trung dé bân san- durong. Chez pr^. T^i (nori) nbà. — moi, fat (n(r{) nhà tôi. J'ai été, j'ai passé, je suis allé — vous, tôi dâ di toi ted nhà anb. Je viens de — mon père, tôi 6* toi nhà cba tôi mà vé. Chez les Chinois, [tai na-i ngirài Trung-qutfc) = bén Tàu. ' C'estMei^luiune habitude, /icrtnôlàc&itbéi-quent Un soiy nhà riéng oAa mlnbt Digitized by Google m 878 Chic sm. C&i tài, cài giôi. Chicane Léo, miru-chiràc; sur rây-rà kiôn-cào. Chercher des chicanes hay râjf^d hay kiém Aimer la — , hay kiên-thwa. la^n giaa(d5i).— l4a-n^iV— Làm riy, làm cijrc. —ses voisins, hay rây \àï ké à gân. — au jeuy âjQ giau (iân), Uii dàoh bài di&nh bac. Chiganiub, sun Hay zâo-quyôi, bay trành- trèn. Hay kiên-thir^i rAy-rà. Chiche adj. Rit-rông, tiôn-tan (tùr chùt)^ b Chien s m. Chiennes/. Ghô; (cb6 difc, ch^ cài). — C6 sûng. J'ai deux cAt^, tôi 06 hai cm ché. — uoir, chémxfCm — blanc, chô cô. — rtigré, ché vôn. — de chasse, ch6 s&n* —de garde, chô giû* nhà» — enragé, chô dai. Cette chienne est pleine con ché cdi n&y eô chiSra. -traître, ché cAn trôm. Museau d'un — , mô chô. Mener .unç vie de chien, àn-ô khCin-nan. Vivre comme uq chien {à nhir ché) ftn à hoang- âkag. Mourir comme un chien {chëi nhu chô)=: chët tàt-turiri; chéft không gàp thây gjp bçû. Quel^de temps I trài xÂu <{uéi 374 Clil Quelle chienne de vie I dot cvrc-kh6 là thé nko 1 C'est un métier de — , iighé cijro-khi (nhiéucông mà it Içri). — (le mer, cà (\u6ï. Chiendent s m. Gôong (inaocanc.)tinh-tinh th&oc.) Ghikr vna. Yi; di tièu, di stag (béfo, dtag). Chiffon s m, Giè râch. Un morceau de — , niôt mieng [ULm] gié réch, Yéiu de chiffons, mat âé râch-nr&i. —de papier, giâfy Inn {rdch). Chiffonné, ée adj. Bàu-nliàu. Habit — I ào ùdu-nhàu. CH1FF02IMEA vo. Yày-vô; làm cho bàu-nhàu. — un habit, vàtj-vo cdi ao. Cette nouvelle le chiffonne^ cài tin làm cho né râu. Chiffonhisr, lÈRS «m/. Ké di lirgm giè-réeh. Chiffre sm. Chû (viéft) stf. — SU. Écrire la date en — 5, dé ngày bàng ckCr sô. Ce nombre s'exprime par cinq — 5, s& ây viét ra hét nâm chit sd>» Réduire le — de ses dépenses, h&t tién {sô') minh ehi-tiêu di. Chiffrer vna. Viéft stf ra mà tfnh. 11 ne sait pas — , n(S kliùng bi^t viêt sô' mà tinh. — les pages, vié't sô'mà dé tru'ang séch. Chignon sm. Ôt; sp khi. — Mu t6c« Chimkue sf. ((]on y(>u d;tii sir-tir, ininh dô,duùi rung). £>iéuquaidi; sif ma-tu'(!rngba-v(r,(diéuvo'-vâo t.) C'est une pure — Ay là diéu bàrvv. ( Chuyôa bày-â|t). Se repaître de chimères, mor-twérngsir bông-lông. Se créer des chimè res bày chuyên {diéu) v6i tri- kjiu^ jcl by Google cuo m khôn v6 Ich. CmiiR 5/1 H6a-hoc c. Chimiste sm, Kè thông phép héa-hoc. Chine $f. Nirorc Trung-qu6c} Tàu;NirdrcCh$c (Khdcb| iNg6 ). En — , bén Tàu^ hèn Trimg-qude. Chinois, e adj, s. Tàu — Chec, Khàch, Ngô. Costume — , ào-quÂn Tàu. Marchandises chinoises^ lAng {àô) Tdti Crépon — , nhiln Tàu. Orange — cam Tàu. Éventail — qu^it Tàu* Un chinais j môt ngirdi Chêc (KhAch, Ngô ). Caractères chinois, chir Tàu chu* nhu ou nJio, Chikoiskrie sf. B6 tàu. Cnpn va. hnAp. Chipie sf, Born-bà hay rây-rà, quau-quo, dôc-dc. Chique s/. Mi^ng trâu, mi^ng thuôc (nhai, àn)« Une — de bétel, m^t miéng trdu. Chiqleb V a. Ân; nhai. — du tabac, an thu(jc (stfng). —du bétel, an {nhai) trâu. ConnoMAifciB $f. Phép coi tay (mà bôi). Chirurgie 5 /. Nghé(phép) chàm-chicb, mA-xé; nghé gidc, né, lé... Chihurgibn $m. Thây ngo^-khoa; thây chieh-lè, m6-xé; giàc-né. Chirurgique adj, Thuôc vé nghé chfch , mA-xé, giac. Chlobofobmb s m. Thutfc mè (cho hit hori tbi né làm cho ng6 cho mè di khtog biéft dau ntta). Choc s m. Sir dung-cham. (Tuung cham). 316 CHO (nhir màu cù-làc). CacKua s m. Bon hât, giàa hét. — CuQg-th4ah« En — , hài ràp vori nbau. n est entré dans le — , ngirdri dft vkoetmg^thdnh. Les neuïchœurs des anges, cluii phdmihiènrihêLam Enfants de — , dâng-nhi hdt lè. Choir vn. Ngft (té, rcrt) xudng. Choisir va. Lira (chon;)kén, tuyén c.) Choisissez des deux, chon {lira) 14y iron^ hai.«« — entre... eApn (&ra, A;eii lAy trong... Expression choisie, iiëug d& Ura-lpe^ Choix «m. Sir chon (-lira). Faire — de... /ira, {chon)..,., À.son— , mÇ.c f /«ra (chon). Marchandise de — , hàng dd lira rièng (hàng i6i). Choléra s m» Bônhdich, (dich-khl, On-dich, xung- khi) thiôn-tbi c. gi$c trài, a,), binh th6-tà m &u-tà. Atteint du — , mic dieh. Cholérine sf, Dich non. Cholérique adj. s. Dich; ké mâc dicb. Soigner les — Sj giûp (làm thutfc) cïïokimâc dich. Chômer vn. a. & không ou b nhirng, nhirng công. On chôme^ ngirori-ta 7igh/. — un saint, nghf vi lë 6ng thành. CsOPV sf. Ly (chén) Idrn ntfng rirçru mach-nha.

    Mût ly (chén).... Choquant, s adj. (tông-ch^) Kbé coi, khé chiu;. tr&i con-m&t. Manières — es^ cich-éKén khé coi. Choqtjer va. Bung, cung, (ch^m, tông-ch§im ). — Digitized by Google cHo m,

    le verre, dung {cung)lY (chén). Un navire en choquanileLhsLvquey la coula, chîéfc iàu dung chiec thuyén, làm cho nôchim ngay di. Ce mot me choque tiéng tfy méch 16ng tôi. — la vue, khô coi; trdi oon-mtt. — l'oreille, khô nghe, nghich tai. Se — y dijuig, (cung) nhau. Cmw^m. BoBhétlé. Faire — , hdt làp lai. Chosb $f S^*, viêc, âiéU| v^t, công^vi^c. L'état des choses^ thl sw. Au-dessus de toutes choses, trên Mi moi str. Dieu a créé toutes choses^ &.C.T« dâ dijmg nêu mçi loàif {vâij w). Les personnes et les choses, ngu^oi và vdt. Quelque — , sir (viôc, vât, cài, dô..,) gi;môthai cdûgif ménrgi, giâng-gu Autre — , sit {viêc) kbAc. Les choses humaines (de ce monde), viéc {stf) dcri ( thê-gian). La — publique, Nirdrc-nhà, viéc Nirdc, Chou sm, Cài (cây, bui câi). — pommé, cài bâp. — fleur, céd chùm. Mon , (tîéfng kièu con-n(t)ss em fli, con (Al — vert, câi rô. — blanc, (câi tràng) = d^p không trûn| = không dvçrc gi héft. Aller planter ses cAowa:,Mi vévu'cm; lui vé sàn-dâ, CHOUCROUtB $f. Dira cài; cài làm dira. Chouette sf. Cbim ut (loài chim mèo, chim heo). . j — i. y Google 378 CHR CButriRf , mm adj. $. C6 d^o BiSrc-Cb Aa Gié-giu. Ké c6 dao; bAn-dao. Peuple — , d&n cé dao (dao dân c.) Des ehréiienSj kè cé âao bdrirdqo. Un — , môt ngircri bôn-âao ou c6 dao. Mourir en — , ch^ft lành. La religion cAr^/»i8ft9i«, d^oBu'c-Cbùa Giô-giu« (dao Da-tô c), CaBÉTiENNEM£NT udv. Cdch d^duTC] thco cachk&cô dao. Vivre — , àn (s theo cdch cé dao^ àn-a dao-ditc tû-'fê'. CuiiTiSNTÉ S /• ChA (ncri» xijt) cé âo. — Ho (06 d). L'église de la — de Chor-qudn, nhà-thà hp Ch^- Suàn. er une — , lâp hp. Chef d'une — , ông trùm ho. Les notables d'une — , edo-churc ho. Christ s m. Chûa curu-th^f. — Tu-omgânhchuôctôi. Le — est venu, Chûa ctHi-thé dêi dën. Un
    d'ivoire, tu*çmg dnh chuôc téi bàng ngà« Cent ans avant /.-(7A, m^ttrfim nftm tnrdrc Chûa ciHi'thé'TR dori. Christianiser v a, Giâng d9.oDLrc-CliùaGiê-giu;làni cho ra cé dao. un peuple, lÀm (gi&ng) cbo dân theo d^o* CHRiSTiAinsHB 5 191. Bao Da46; dao &ùrc-€hûa Giè-giu. Chronique s f. Truyén, sur, (chép theo thi theo ngày)» Les — du Cambodge^ sù (truyf n) Cao-mèn. Chroniqus adj. Cor (lâu). Maladie — , bônh C(r (thi-khf, — tir thi.) Chronologie s /. Phép dât theo tué thir trong sù trong truyén. — bi£t t(ch truy^n theo n&m theo dàî. Digitized by Google oc 379 Chuchoter v n a» N(i nhô (thâm.) — Il chuchotent entre eux, ohùûg nô nôi nhô (xtfrn- xi xtfm-xA) yài nhau. Il lui chuchota quelques mots à Toreille, né kô (giô)miéng vô tai ngu*crimàn6imôthaiti^fnggid6, CflucHOTKRTE S /. (lài, tiâng) néi thAm-tbi di tai yàï nhm. ChutI inter}. Nfnl Iftngl Chute s /. Sir té (ngâ, v&i) xuô'ng*. —des feuilles, sw MXé. (mùa â6 l&=:mùa thu)« —du jour, (àc lan m^it-tràî lto=tât quéng. — du premier homme, sir sa-ngâ nguoti-t6 Dgirài-ta ou Syr nguyén-t6 ngirori-ta sa-ngâ. —d'un empire, sir Nirdc suy-dù — de cheval, sic té ngu*a. Faire une lourde — , té nâng. Ci adv. N&y; â&y« Cet homme-cf câi ngu*àî nây. Par-cî par-là, chô 7iây chô lÀ!à,{ddy dé). De ce côté-ct, phia bên vd, De-ct de-là, bôn nây bén kia. Ci-après: sau nâfj{kè vu //(iw c.) Cible sf. Bia (t^p b&n sùng) Tirer à la — , b&n bia. Ciboire m, Binh di^ng minh thânh. (Blnh cômo« nhgug). Cdocle sf. He. Cicatrice sf. Diu (vft,-ti'ch), theo (seo t.). Couvert de — 5, dây nhirug vit (nhû'ng theo) cùng minh. CiaiBiSEa va Lành, nhip miénglçi. — une^plaie, làm cho lành (nhip miÇng)d£n l^i. 380 ai La petite vérole lui a eieairiié la figure, trii gi^ng làm cho n6 rÔ mât di. La blessure se cicatrise^ cài vit né nhip tniéng lqi(lành di), CiKL *f m. TràiThièn-Hlàiig. — serein, ^r'thanh. Monter au — , lên tr&i^ lèn thihhddng. GrAce au — nhà liïh. Élever jusqu'au — , tâng tân tr&i (=khenUm); Remuer — et terre, (xào tr&i dâ[t)=làm Mt sure. Le feu du — , (lùra tr&i)= sét-chdrp, ùdell tr&i 6i \ (r&i cri là ir&it Le royaume des cieux Nu'dc trên tr&i. Le — d'un lit, Irdn giu*àng, noc mùng. CiEBfiB sm. Bèn sâp (néu, nèug sAp t. )• — pascal^ cây dèn nâm àSxx (tMp mûaphi^c-sinli) Cigale s f. Con ve. La — chante, ve ngâm (kéu}« Cigare $m. Bi^u thutfc U. Cigarette 5 f. Biêfu thu^^c vân. Porte-a^ar^l/e, ting hut thtjUk diéu\ xàn, ting thuâCn Allumer sa — , thâp (d^t) ihuâc. Fumer une — , but môt dié'u thu6c. Cigogne 5/. Con cô, (loai ou gi^ng chim côlon, nhv l&o-nhu'Ç'c, l&o-già, lâo-qudn, tién-càp, chàng-bè.....) CiGUë 5/. Binh-tù- thâo c. — Thutic d$c (làm bàng dinb-tà tbâo). Cil 5m. Lông nheo (Itog ml). CiLiGE Ao nh&m. Ciller va* Nhé,y cou mât. Digitized by Google CIN 381 — les yeux, les paupières» nhày con-màt\ nheo mit. On ne peut regarder le soleil sans — , ngurâri-ta ngà mât mà khùng tihay {jiheo) mât không-cà Cm sf. Ngon, chôp, dtnli, ehôt, n6c. La — des Alpes est couverte de neige, ddnh {dînh ou chôt) nui Âlpes thi cé tuyét Mp. La «—des arbres, tigon cây. La — d'un clocher, n6c lâu chuông. CiMKNT sm* HÔ; tam-h^p. (Vùi trôn càt, sôi màxây). « — romain, b6-d4* - Cimenter i>a. Xây h6-dà. (Gân ân cthig). CuuTiiRE sm. Bftt thàuh; thà-mO, phÂn mô. (Ckd chôn kè chét). Cingler vna. Bè lâi. — Nçt. — à l'Est, bè lâi vé dông. — le visage d'un coup de fouet, lAy roi giôc net trén mftt môt cài. Le vent et la pluie nous cinglaient le visage, gio mira n6 toi {vâfj vô trong m^t ta. Cinq adj. num. Nàm. Agé de — ans, du*orc nàm tu6i. Histoire, tome — , page — » sur Hung-Ytfcmg — =s V, trayon, enfin ihtir nœwi, trircrug tkùr rtàm, vê Hùng-vu'ong thû' nàm. Le nombre ) . Lechifte — et — font dix, nâm vdri nâ?7i là mircri. Le — (du mois), ngày mâng nàm. IHcHannaire f-a 2S 382 cm Nnmëro — , stf ihit nâm. Amener — ,â6 d\r(TcmàtnâmonnâmniU{iàO'Cio)

    Vingt — , hai m irai làm. CiNQUANTjUNK 5 /. Nâiu mvcoi (chi dé); n&m cbuc. Avoir la — , châmg' nâm mtrert tuAi. Une — d'hommes, dâu cung dirçrc îiàm micai ngirtVi, CiNQUA£4T£ udj. Hum» Nâm mircri. — et un, nâm mirai mtft. — multiplié par cinq égale deux cent —, nam miro'i nhan vdi nam tlù là hai tràm nc&i. Page — , trircmg thûr nâm murai. CiNOVANTiÈiiB adj. num. ord. Thvr nftm mtrcri. Chapitre — , doan thilr nàm mirai. Le — s m, môt phÂn trong nàm murcri phdn (ngû thâp phin chi nhùi c.) Clnquième adj, num. ord. Thir nftm» Le — jour, ngày t/iir nàm. Un — ,môtphântrongnftm(ngûphdnchinhui; c.) Un écolier de — , boc-trô ff l&p nâm. Cinquièmement adv. Thir nàm; nàm là...

    Cintre sm. Nguyèt-eung. — Yôngnguyôtbàogcây d&ntfng mà xfty. Plein — , vông ban nguyôt. Cintrer 2; a. Xây bàn-nguyôt, xày cûra vè-vô. — ^une galerie, xây cû^a v6-vô (bàn-nguy^t)nhà hành-Iang. Cirage s m. ^xf dànhsàp (cho làng). — Thuâc dành giày. Circoncire t;a. CitbL (câtvanh, — ^xén....) Circoncision s f, Phép cât-bi. — Ngày lë cât-bi là lë dat tèn (nhâm ngày tét Tày). Digitized by Google cm 383 CiacoNFÉRENCE S f. Vông trô», (cbàu-vi c). — Yàah,- . bia. Cette citadelle a 3000 mètres de~, odi thành îiy vuông-virc ba ngàn thirdc ou thàuh ây gidp vàng né dirorc ba ngàa thurdc. CiBGONFLEXB adj, Lân trôii. Accent — , dâu mil ou dâu sâ'p. Un ô — , chu ô c6 dâu mû ou ddnh dâu sâ'p. ÇiBCOSiLOCUTioii sf. SijT nôi quanh; Idi (tiéng)n6i quanh. . Les— sont la marque d'une langue pauvre, tiéhg nôi quanh là dâu chi tiëng bân-chât (it tièng nôi). . CiBCONSCBipnoN $f* (Yë vèng chungHplanb•)Giài- han; hat. Bib. Circonscrire va. (Vë,vach (gach) xung-qiianli.) — B$tgiài-han; phân sér (hat, dia-hatjra. — Vë bao ngoài; bao-bQC, vi-lai. Circonspect, e «rf/. Cân-thân, y-tir, (hay coi trirdc coi sau), bay giû*-théf(coi chirng-dôi tru'dcsau). CiBCOifSPEGTiON sf. Sijr CO y-tuT, cân-th^n. Agir avec — , làm (b) cân-ihdn {kî-cang). Circonstance s /. (Sir durngchung-quanh), Thi-thê'j ca-quanc. Sà-thi. Suivant les — tùy M-thé theo ea^uan. Les — s d'une chose, cài trtc&c sau^ {gôc-lich^ got ddu, dâu duôi) cài viôc (syr) gi. I Se trouver dans les circonstances les plus diffî- ciles, nhftm lùc {à(ft^ ctrn) rtft kb6 CiRCONSTANCiER VU. Kô ra tÎT diéu. — un fait) k£ chuyôn ddu duôi gtfc ngon kë ra tùrdiéu. Digitized by Gopgle 584 CIR CiBGOifTsitm f>a. (Vây-phù). Dùng chveàc mà ràng« buôc, mà gat. Gat, phlnh. — ^im juge gat quan xiV viôc. CiBCORYOïsof, B adjé Gin, lftn-eân,bàii-c4n tiéfp-cftn* Circuit s m. Vông. Le — de la ville, vàng (giâp vong) tbiinh. Faire un grand — , âi vàng-do xa... CmcuiAniE adf.8. Chay(âi)\ùng;tr6n;luftn-chu7én^w Forme — , hinh trôn. Lettre — hay-lduM — , thcr(tor) cAwig (luàn-d^ di khâp). CiRGDiATiON (Sirch97v6ng}Sv*di(.tdilniqual9i)« La — du san^, sfjr mâti ehay. Sur dftn huyéft. La — des personnes et des voitures, sir dâp-diâu kè qua ngirôri Içi, xe ngira ch^y tdi chay lui« CmcifLBR vn. {ch^y vèng ). Chay quanh; di rto; xây vân. L'argent circule^ bac tién no thôn(j-t}iw(rng '. Les voitures circulent^ xe di rào (dàp-diéu). Le bruit eircuk^ tiéfng d^fn {bay m). Le sang circule dans tout le corps, màu no chay khâp chàu-thân (cà minh) CiRB if. Sàp (lape.)— Ghèn. — Cûtrày.— Sdp(dd) gtn thi(c6n tinh-khôi). Lettre cachetée de — d'Espagne, thor g&n (niéai| phong) bing sdp. Cirer va, Banh sap. Plancher ciré, râm dành sàp Papier eiréy gi&j (ddtih sdp) diu. — des souliers, dành giày (cho den cho làng)# Digitized by Google CIT 388 CmotB (Chftxàytrànâèlàmtr6ââriR6maxir«),.. Cuôc (trô) chcrî cô^i ngirathéf, mûa, leo dây.... Cisaille sf. Kéo cât dôug'thaut CiSBÂO sm. Dao ch. CiSBâux sm, pL Cài kéo; kéo may. Ciseler va. Cham d6 ct6ng thau... Bronze ciselé dô dôug cham. CiSBLims sf Nghé cham d& dâng thau bçc vàng... CiTAJ)ELLE «/. Thành, tinh-thùiih. La — de Saigon fut détruite en 1859, thànk Gia- dinh hi phd di Mm 1859. Citadin, e smf. I(ô b thành-tbi (thiéng^thi), ngirori ké-chçr. Citation sf. Sy: triTûg ra; iài trirng. — Tà dôi di hâu kiên. Cité sf. Thjînh, thành-thi. — sainte, (thành thành ) — Thiên-âàng. Droit de — , plxép riêng ugircri kë-ch^. Citer va. Trirng rja; xxs&mg danh ra. — Bdi dén hdu*-kiên. — un exemple, tricng gircng, — quelqu'un, trwng tôn ngu'cfi nào ra. — un témoin^ dài ehâng. CrrBRifB sf. Hd chiîira (dirng) wxàc mwa. Citoyen, enne smf. Ngu'cri ké-chor; ké ô thiéng-thi. — Kè nhâp-tich làm chành dàn trong Nu'd^c. Priver des droits de — , trutft ngôi tràr ngo^i. Citron s m. Trdi chanh. — ^Màu trài chanh. Jus de — , nirdrc chanh. Exprimer le jus d'un — , nàn (vât) chanh. CrnK>NNi, ÉE adj. Cé bcri chanh, c6 vftt mrd'o chanh. Du nirgrc-m&m— I N\rdc-m&m nq.n {vài) chanh. Digitized by Google m CIV CllROiNNELLE S f. Sà. Une touffe de — , m^t bui $d Citronnier sm» Cây cbanb. Citrouille s/. Bdu, bi. Civet s m, Mén thô nâu riroru. — Thitntfu nrçti. ' Civière sf. Sé {â6 d khiéng dd nftng). Civil, e adj. Ké-chcr;b6n-cu(5c (quùc), bôn~hircrng; chânh dinh. — Hô, bôn bô. — Yàn, bôn vàn. — Lich-st, biëi phép, 8udng-s&. Guerre civik, nâi loan, loan trmg Ntrâc. Mort — sir mât phép ngirori bân-qudc; si^phài truftt ngôi trùr ngo^. Code — , luât M. Lois civiles^ luât hô-Iuât c. Le — et le criminel, vi§c Aô và vi$c hinh. Le — ÎBt le militaire, vân v5. — et ecclésiastique, bôn dôihèn dao. — à l'égard (envers) tout le monde, lich-sif (suâng-s&} vdri bét moi ngu'dd. Civilement adv, Vé dàng viôc bô.— u* (nbàm, trûngpbép). .CivaisATEUR, TRiGE ud]. Hay giao-boé, bay làm cho ra thuân-thuc. La religion chrétienne est civilisatrice Bao Bitc Cbûa Giè-giu là dao bay giào-boé. tbu£n pbong- tue. Civilisation b f. Sir giào^béa; sir làm cho tbuân- thuc; phép giao-hoa. CiviusfiA V a. Giào-hoa; day cbo hi&i pbép licb-sijr • (giào dân tbuAn tue c.) Le christianisme a cwiUsé les barbares, df o Digitized by Google CLA 381 (Tbién-Cbùa) Ôirc Chùa Giè-giu à&làmchoe moi-rcr ra thudn-thue. mm m Civilité 5/. Phép lich-sir ; sifbiétdiéu (phép). — Lori lich-syr, lo^i tù:-t^. Faire des civilités^ chào hôi. Civique orf;. Thuôc vê chfnh-dînh (dftn bô), kè-chor. Droits — 5, phép riêng* dân chành bô. CiAis $f* Bàng; sâo,— K6, rA sAo, sàng. — Kliai.
  25. — à passer du sable, eàisàng cét. Clair, e adj, Sdng, tô. — Rô, rô-ràng. — Trong, — Lçrt — raông. — Thanh. Cbambre (claire) plx6ng sang. Lune — e, tp&ng tô. Voix — , tiéng rÔ liô'ng trong. Eau — e, nirdc trotig. Explication — s\f cii-nghïa fô-ràng. Rose — , h6ng lçrt. Drap — , ol bâ {méng). Soie — lua (bàng)/Âtra (swa). Temps — , trôri thanh, s m. Le — de hine, sd?ig tràng. Voir—, tbây râ. Clàirehekt adv. R5, r5-ràng. S'exprimer — , noi ra ro-rdng, Claire-voie $ f. Song; cira song. Claibière $ f. Cbd trAng (irtfng kbông c6 cây) trôn rùng. «Clairon 5 m. Kèn. Clairsemé, e adj, Thira (sira). JBlé — , lùa mi trông thura thura. Cbeveux —s^ tôc thwa. Clairvoyance s /. Sif thông-biê't, sif biéu-thâu, sijr Digitized by Google 388 CLA tinh-iiràag, sir minh-miii. CuuBYOTÂNT, B adj. (TA con-mAt) lanh, (laah-ehai) minh-mân, tinh-anh, tinh-tircrng# CujRua « /• Tiéng la, tiéag reo. Clandestin, k adj. Léo, chùng, vung. Mariage — , sir liy /e/inhau, (lây nhau không c6 cirdi bôi theo phép). CLANDBSTonirtNT adx>. Lén, cAch lén-lûo. Clapir (se)t?. pron. Nûp(nép)tronghang(véconlhé)L Clapotage s m. hay-là Clapot£M£NT, Clapotis, sijrsônç dap nhau. ... Clapotee V n. Sông dâp nhau. Clapper v it« Trôc, chit lirfli. Claque s /. Và, bat tai — iiêng tay v8. Donner une — , và mùi cài; cho m^t v4, môt bai tai. — Vô bôp-bôp. sm, N6iixép(Dgirài-ta c|.pné4sh trongdàmmûa-hàt). Claquemurer v a. Câm nguc (tù) lai; nhdt lat. — un enfant dans une chambre, nliô't dura con- nit trong phùng. Claquer v n. Nghién (agioi); (vd) b^p-b^p, ( net ) kêu cài bée. — des mains, vâ tay bdp-bdp. Fouet qui claque bien, roi net kêu bdm-boc, — des dents, nghiên ràng. Ses dents claquèntf r&ng né nghiên irethtreo» Claquette s f. Sanh (sira) dé gô mà râÛêu-linh Clarifier va. Làni (loc) cho trong. — du vin, Um clio rirçn duc ra trmg\ Ipc nrcru. Cette eau se clarifie^ nxràe nây n6 trmg lai. Clarinette sf. Ong sào (quyén, dich tày), — Ké thôi dich clarinette. CuRTÉ sf. ixf sdng, tô; sif rO-ràngr; sip trong^t • » Digitized by Google CLA 339 — du Jour, sw sdng ban ngày. — de la lune, sir tô trang. • — du vin, sàc trong v\iq\ï. lire àla — d'une lampe, nhàedi^dènmà coi sich. Expliquer avec —, cât-nghTa rô. .Classe 5/. Hang;bâc;phâni;id'p-h9c;tru-àmg:(tràng). De it!? — , A(Kii nhtrL

    Divisé en 3 classes^ chia ra lèm ba hang. lly a trois classes d'hommes, supérieure, moyemie et inférieure, c6 ba bàc hgu^M, bâc irèn, &tc gifra, bâc âu'di. { Tarn ddng nhcm: thu*ang phàm^ imn^ phàm^ ha, phdmc.) — de quatrième, thir tu". Être de la même — , à m^t Id'p vdi nbau« Aller en — , âï koe où âi trd bài. Ouverture des classes^ khai tric&nq. Toute la — a eu congé, ci lép hoc-trà déudvç'c Classeb và. Sipldrp; phAnhang;sAp-âat c6 thir-ldp. — des papiers, 5^;>giây-md laicho cô thit-l&p. — des plantes, phân hqng cây-câi ra theo loai ' theomûnné. . Clabsifigatioii 5/. Sir phân hang (loai, môn) ra. — des végétaux, sw phân cây-cÔi cô-hoa ra tù" hang ( loai ). ' Classique adj. (dé cho trurérng dÙQg). — fié hçc.

    Livres —, séch hoc Les quatre livres — s chinois, sàch tùr-tha tàu. Auteurs — càc ông làm sâch hoc. S* Les — s' fraiiçaid,' sàeà hoc (day) cftaPban*sa« Clause 5/. Biéu (trong tà giao-u'dc )• Il y a une — qui porte que.. c6 mft diéu {ixong Digitized by Gopgle 890 CLÉ ià giao) noi ràng... Clayecin sm. hàn* Claybttb sf. Chtft, chtft gài. Clavicule sf. (chia-kh6a nhô). Chdt. — Xircrng tir nai ngif'c tàa ra bai vai = Xiraug catig. Clavier «m.Hàng dtfu â&n. — Khoen treo (môc) chia-khoa. Clef hay-là Clé 6'/. Chia-klioa. Fermer à — hay-là à la — , ) Tenir sous — hay-là sous la — , ^khéalqi» Fausse — , chia-khùa giâ. Avoir la — des champS| cé phép ihmg-ihà mudn di âftu thi âi. — d'un pays, dia-dâu; âi quan-ài. — de fa, Idiôa fa (dâîu hdt). —de voûte, dà (gach) nhét ir-giCta trân, hay-là cira vô-vo iiià làm chô't cho chdc. •Clémence Lèng nhân-lir (khoan-nhâu); I6ng • hay dong^ (dung) th«jr. La
    -divine, làng nkcm^tùr Chùa. Traiter avec — , à (dâi) each nhcm-tw hiên-hàu. Clément, b adj. Nhan-tùr, lèng-lành, khoan-nhcrn. Dieu est — et miséricordieux, Ghûa nh&n-tAr và lông-lành. Clepsydre 5 /. B6ng-hÔ niroc. Clerc s m. ThÂy d& chiu churc cât téc. — Hçc-trè, ngu^ cbâ'-nghia. — Kèlàm ki-luc thây cung thây kiên. Clergé sm, Cûc thriy coi môt scr ho, hay-là coi càc sis nbà-thà irong niôt thàah, ho^c m$t xâ. jCitocAL) B, km adj. Thuôc vé (hiyrci; ké tt^eo phla c4c thdy-cà, ^ Digitized by Google CLO 391 Cligbub s m. fiàn in râp ng^yéniai mà d dành.-- TSm kinh lAy hinh (chân-dun^) dé làm khuôn (câo, mâu) mà in ra. Cucufia va, Râp bân in duc lai dè làm mâu. Client s m, Tân-chà. — U6i (bçn) bàng. — Con bàu- chû; ké lo viôc, mtfi. Ce médecin a beaucoup de clients thdy-thudc ây c6 nhiéu tânrchû. Ce marchand a peu de — 5, ngirdi nhà-hàng nây cô it mâi làan) hàng, CuGNEHEMT sm. Sif nheo con-mât; sijT nhày con-mÂt. CuGNBR va. Nheo con-mit. (Ngé, liée ndra con-mlt) — les yeux ) nheo con-mât. — des yeux \ ngé cd nùa con-mât. Les yeux clignés^ con-mât nAéo. Climat s m. Thày-th6, phong-thô, dia-khi, kW- hâu c. Clin sm. — d'œil, cài nhây mât. £n un — d'œil, trong môt nhdy mât (môt chôc). Clinquant s m. (Bâng thau m6ng ma sâng dè già ngoc k^ft trong- d6 thêu, tui cho sang). Sao. Les habits de théâtre sont chargés de clinquants^ ào hàt-bôi cé két dây nhumg sao nhdng owiAéy, Clique s f. Bon quftn hoang, quân gian-d&ng. Us sont de la môme —, chùng no cûng là môt ddng hoang vdi nhau. Cliquetis s m; Tiéfng khua nhau lôp-côp. Un — d'épées, de chaînes, tiénghhuagxsam^ xiéng rông-ràyig, CuQUSTTfi S /. Sanh, sira dé nhip. Jouer des — nhip siùra. CWAQLfi sf, Lô khanh, lô xlj chô do d(5 do'-ddj.-f Digitized by Google 392 CLO Vûng nvt&c Aong. Clocue s /. Ghuông. — Yung dcly dd ân...i Sonner la — , dành (giurt) chuông^ d^ng chuàng. Cloche-pded (à) JùC* ado. Cè-c6; cà-khj^u« Sauter à nhâc cô-cô, Clocbee s m, Lâu chuông. Clocher v it. Nh&c cè-cd; $x cà-khôu, dinhâonh&c. Cloison s /. Vdch ngftn, bÙTig dùtig. — en briques, vdch ngan bc\ng gach. — en feuilles, vdch dîcng Mng là. CloItbb s m. (Nhà chfi'-mOn hay-là chfi' kh&u (rong- nhà-dông c6 hành-l^ag bôn phiagiûracésàn). Nhàrdông; Nbà-kin. Se retirer (ensevdir) dans un — , di vànhd-dànff nhà'Mn mà tu. CloItber va. Bit di vào nhà-dông, nhàkùi mà tu; (îfim cung, câim cfl, — sa fille, ép con-gâi minb vô nhàdông mà lu. Se — 9 di tu; vào dông mà tu. GLOpm-CLOPAifT loe. adj. Nhâc-nhOy nhûe^nh&c. Aller , di nhie-nho (nhùc-nhâc). Cloporte sm. Loài sâu-bo (c6 nbiéu cbcrn). Cu)BE va. Rào l^i bit (l£p, rtfp) Içi, d6ng lai. — le passage, rào {hit, rdp^ lâp) du'ofng lai. — les yeux, les paupières^ n/iâm mât lai, — Ngû.

    la bouche à qn, bicng { bit ) mi$ng ngirâri nào lài. m

    les yeux d'un homme mort, vuét con-mit ngu'ori cbéft. — de murailles, xây tvdrng mà rào l^i. — une session de conseil, bai hôi (nh6m). Cette porte ne clôt pas, cài cdra nây<2(^»^khOng
    ç6 du'çrct 4 Digitized by GoOglc 00 393 Porte elàiêj cdfa dénçi Se tenir clos et couvert, ân minh, à kin-dào; không hay nôi-nàng. = & kin cAng cao taràng; à ch5 vûng-chic; hayli^c-dacành&, không hay chcri-bd-i vdi ai. A clos yeux, nhâm mât... À lanmi closef bôi â& tdi ràu k huis ehs, (cûra ctông) = Kfn, kùi-dào. Bouche close [ ncjâm miêDg( = gi{tini0ng dîjrng c6 noi vâiy ra do!) Clôture sf, Rào, hàng rào (vuông, vong rào). Faire unë — autour... làm rào xung-quanh... — d'un théâtre, loâng tudag.' Clou sf, tlinh (danh t.) Attacher avec un clou^ gâm dianh. Ficher, cogner, enfoncer un — , ddng âmh. Tête de — , dâu âinh. Pointe de — , mûi dvnh. Rabattre, river un — , tén (bât) mûi âinh. River son clou à qn, n6i clio ngurVi nào nghen hong néi lai dîrng diro'c= Ch^n hong ngurcri nào. — de girofle, âinh-hirGrhg« — à tête, 'itA tai. — à crochet, dinh môc (c6 mâu ). Clouer va. Dong dinh; gàm bàng dinh. — des lattes, âéng rui. Cloué sur son cheval, ngoi tri [vxtng) trôn ngira. La maladie le cloua dans son lit, bénh n6 bât no nàm liét givàng liét chiéu. La peur le chua surla place, nô sor no dicng trdn àiâô. Clol'tier 5772. Thçf rèn (dâp) dinh; kè ban dinh. 394 COC Club im. Hôi{véviéc Nirdc) Clysopompe sm» Ôns; thut nhô (dè thi^t thutfc). Clystebb sm. Nircrc thông-khoan, CoAiCTiON sfu Sit ép, sir bit phii.. CoADJUTEUR sm. Ph6 gidm-muc OU gidm-iDUC (duTC- cha) ph6. Coaguler va. Lam cho dâc (dông) lai. — le lait, làm cho sîra dônff {doc) lai. Lait coagtiléj sfl*a cfoc {dông)* Sang coagulé, màu (/(^w (cftfc) lai. Coaliser (se) v. /?ron. Xûm l^i, rÂpnhau, hè nhau. Toutes les puissances se coalisèrent eu 1815 contre la France, nâm 481S céc Nu*<c xûm nhau lai inà ddnh Niro"c Phansa. Coalition sf. SijT xûm nhau lai. Coaltar s m. Mu h6i ou ddu hAc. Coasser rn. Kêu (vé nhài, éfch, coc). Coassocié, s m. Ké công-jd vdi ké khdc. — ^Kè hùn ' y0n buôn chung. Cocagne s f, (Lë vui-chcfi c6 rùrng nem, hô riroru cho ngirài-ta an udng). Pays de — , côi tièn (dt)ng dào-nguyôn). Mât de — , oOttrèn thoa m, trèn d£ àA cho ► ngirôri-ta leo lên mà lây (trô chcri ngày lë). Cocasse adj. Hi-horm, ki-cuc; di-tac. Cela est — ! cài ) nhu* heo. Gras comme un — , mâp nhu* heo^ = mâp ù. Yeux de — , con-màt hi-hi. Mener une vie de — , to-ir nhu* heo (to réi ngû, mè dftm). — de lait, heo côn bù. — d'Inde, chuôt tàu. — de mer, c6 oui (hài tnr c.); cà nvorc. Etable à — chu6ng heo, CocHO.NNERiE S /. SiT do^-ddy (nhdp-nhùa, bây-hây). — Sir bây-b^; hoa-tinh. • Ces — 5, nhîrng ââ bày-ba nây. Dire des — 5, n(3i sic bdy-ba^ hoa-ilnh. Coco s m. Irai dira. Lait de — , nu'drc dica, ' Amande de — , cài dwa, Coco?î s m. Kén (tânr, tor). — percé, kén dô. CocoTE hay-là Cocotte, s /. (Tiéfng con-nft kôu) con gà mdi.) — Cbâo iiâu cô tay câm. La — appelle seà petits, con gà mai né tûc con nô« Cocotier 5 mt^Cây dùra. (iriitized by Gopgle 396 CCEU Planter des — itàng dita. Code s m. Sàch luât; lu^t-lô. pénal, )iUib-lu4té — civil, hô luÂt ou luât hô Codex s m. Sàch gôp câc tên thang thuSc (thang danh, tdnh dirçrc) cùa Tbéi-y-vi^n â& chiu rôi» GoDicnxB i m. Tà trtii (chùc Qgôn, chûc târ) sau thèm (hoàc thêm ho$c siira lâri irÔi trirorc lai). Codification sf. Sir nh^p âiéu-l$ rièng l§ii làm m^t thÀnh sAcb li4t. Codifier va. NhAp lai thành cu((n Inft CoERCiTiF, iv£ adj. Hay ép. Puissance coercUhoe pbép (sure) ip. CcEUR « m. Trài-tim. — Lông. — Tèn li bài tfty c6 hinli Irai tini. Palpitation du — , sg: trâi-tim no nhày. Tant que le— me battra, (bao-lâu trâi-tim c6n nhây trong minh tôi)=tôi côn stfng baolâu.... Le cœur me bat, tôi né dànb trOing ngif c; bdi- bôp; lo-sçr. Faire la bouebe en — , tré m6i, méo mi$ng 1« Veuloir manger (arracher) le cobut à qn^ mu8n &n y an ngu'Grinào=hàm-hàmgbétngu'crinào. Le — me saigne, t6i màm méu ra)7=tôi âau-ddti (phién-muôn, rAorrl) trong Idng qui» Attendrir, toucher le — , làm cho mùi (d^ng) Idng, Le — me le disait bien, tôi dà bié't ixxxàc âty; tôi dà ngbi trong bung ây. De gaité de ccerir, (bM vui lông) vui miêng Graver... dans le — , ghi-tac vào (ivoiig)làng. Garder sur le — , ticb l&y trong lèng. kjiu^ jcl by Google I cm m Décharger son — , (làm cho nhe long) noi ra cho hô" hcfi; ké tdm-sw ra hëU — d'acier (16ng thép), l}ng cùngH^ôii mçnh-mfi (gaxï dâ lông vàng). — d'or, (long vàng), bung {long) ttft. . Pleurer de bon — , khéc Ûnh (ngay). De grand — , de bon — , vuî làng^ bâng làng liai* \— ouvert, (trài lông), tliiôt(that) tinh, hê'tûnh, chi-thia, c^n-kê. Gagner tous les cœurs^ iahumain, 15ngnga-ta(tbièn-ba),nh€rntlnb c. Mauvais — , long xâ(u (dôc). De tout—, héft long. Par — , thu^c làng* Au — de Pété, giica^ chinh giita mùa hè. — d'un arbre, lôm cây, ruât cây. Dictionnaire f-a 96 Digitized by Google « 398 con bœuf, irix binh-bdi. Avoir le — gros, ttfm-tiSrc. À. conke — , circ châng dâ (không bàng long). Si le — vous en dit, uën bung anh mutin (néfu anh mutfn). Avoir du — , c6 Idnç manh-më. Coffre s m. Ru'crng (tù), — ^B^ngxac (minh ngiroi- ta). — Thùng xe. CoFFRE-FOBT 8 m. Rvcmg s&t (dé dijmg dd kfn, bac vàng). Coffrer va» (Bô vô rirorng-). Bât bô vô tù. — son débiteur, bât ngirài mâc nçr bà vào tù. ; n a été coffré, n6 dft bi bô iù. Cognac $ m. Rvrcm manh (làm tai xù Cognac inà ra). Cognation s /. Bà-con, thân-thich. CoGNiE sf. Riu, bûa {â6n cây). La — d'un bûcheron, bûa tiéu-phu. Mettre la — à l'arbre, kê riu {bûa) vào cây mà dÔû= dâr viôc ra. khi viôc. i Aller au bois sans — , di rùrng mà không dem riti-m«theo=không (sâm) lo tru**c. ! Jeter le manche après la — (h^t Itrcri (nw), quang can di)=: bô hét^ ng& lông rùn chi. ! CoGNBR va, (Ném, dông nèm) dông vô (vào).... — un clou, une cheville, âéng dinh, dong ch6U — un fétu(d6ng sçri rorm)=làm viôc vô-ich,bà-làp. ! Je le cognerai, tôi sé ââp (dành) né. Se — la tête contre la porte, âungà&ù. vào cdra. | Cohabitation s f. Sir b chnng. Cohabiter '«if.Ô chung (vdrinhaumôt nbà). Cohérence sf. Sir dinh nhau. ' CouÉRBNT, E ac^/. (Dinbnhau)liénnbau,ànvo'inhaU| Digitized by Google COI 399 Cohéritier^ ière s. Kè àông âa gia-tài. CoHOKTE $f. Ccr (vô) binh. GoHns 5/. Bàin(chôm,kh6m)tulaîcfaào-rào(ào-ào), Coi, coîte adj. (Yên, ôm-thâm) sûmg, surng-dirng, 8i3mg-sdt. Se tenir — , làm-lhinh lâng-lang. Hester, demeurer — , sÛ7ig-dû*ng» CoiFPS sf. B6 bit (vân) dâu, — boc. —à perruque, khà?i bao idùm) toc. — de chapeau, âô-lôt trong nén. Cet enfant avait la— en naissant, dura con-nit niy hdi sinh ra c6 boc. CoiFFEa va. (Sura-soan bdi toc, dôi nén (mû, mâo) bit kb&n etc...). — ^une femme en cbevenx de fleurs, deplumes, avec un bonnet, sùra-soan bc/i tôc, giât hoa, giât bông, dôi mâo cbo ngu'ori don-bà. — une bouteille, bit nût ve lai. — qn d'un seau d'eau, xô'i xd trén ââu ngu'ori nào môt gàu nu*dc. — bien, b&i tée kbéo (dë coi). Les Annamites se coiffent d'un turban, ngu'ài An- nam bit khân. Cot//i^àlachinoi8e, b&itôccàigiàtVà^océxAx tàu. CioiFFBUR, EUSB S. ThcT ugôi T. Thiy-hù. CoîFFDRE S /. BÔ bit dâu; sir sira-soan bdi (bûi t. ) toc. Le turban est la — des Annamites, khân là dâ bit ââu ngvâri Annam. £!onf s m. Gôc; chéo, khoé. — Khoânh. — Bàn-dâp dè ché cui. — Câi à^w (nbà-nu'crc) dôngvôdÔ (chobiéttu&i vàngtuÂib^c) — Nèm, nèm-tdng^. — d'une rue, gôc du-crng. Digitized by Google m COL Dans un — , x6 gdc. Mourir au — d'un bois, (Pane haie, (ch^ftt§ii gdc rîTDg, géc rào) = chéft dircmg chét sà. — d'an mrachoir, chéo kh&n viiông. Les quatre coins du monde, (bdn c^c trori) =bô'ii. phw Uioi mi$ng| mép. Le coin de Pœil^ khoé con-mât. Regarder du coin de Toeil, ngo liô'c; liée, nhây, CoïNciDiNCB $ /• (Ng& làm mOt, m$t lirgt vdi nhau). = Sijr nhftm, sir xây môt liroi; v dau bung. Colis 5m. Thùng,hôm, nr bén hç hàng. &6ng f ông biêt phài c. Parents collatéraux^ bà-con cành ho^ hk con cîô'ng-tông . Points collatéraux^ hirdng khôe (ghé). Collation sf. Sif dô lai. — Bùra &n lot lông (biba nu'd^c.T..) Faire la — d'une copie avec Poriginal, d6 bAn- sao vuibinciii. (Khâobân saovdi bânchmh). CoLLATioi^.NER va. D6 lai (d6 d& chép kéo sét kéo qutfy.) Vn. — Létlùng. CoLLB êf. H6; keo. — d'amidon, hâ (khu^y bàng bôt). — forte, keo ( bàng a-gîao). Collecte $f. Sv gôp; tién gop (cûa grSp, cùa thâp phu'crng). Collection sf. (S^gôp (h^i) l^i). Môtbân(bô) dÔ gôp lai. Collectivement adv. Gôp,nhâp, chung làm môt. Pris — , tinh g^p, tfnh nhâp. GoLLioE s m. Hôi, phôn, bon dông-liêu. — Nhà- triràng, trircmg-hoc. — des cardinaux hay^là le sacré — , bàn càc dtfng tông-mai té-tir I 402 (»L Amis cle-, anh em ban hçc. ' j Collègue sm. Kè dông-lièu, liên-hfru. ' Coller va. Dàn (hô, keo), d&n Içi. — BA trung gà mà loc. — du papier, dàn gitfy; béi giây. —deux choses ensemble, y^n .( Collet «m. C6. — Vông, bây. — d'habit, cô âo. Sauter au — , liôt cJ, chcrm lên trôn cà. Prendre, saisir au — , n&m (nûm) cd, bât ed. Collier s m. ChuSi (deo cA). — Dây deo cA ch6 — \ 6ng (nong) cô ngijra kéo xe, — Bai (khoang) c chim. Un — d'ambre, môt xftu chtiâi hA. Enfder un — , xô chuÔi, Son— est défilé, chuôi nô s di. — d'un chien, vàn(/ (vânh) deo cd ch6. Donner un coup de — , kéo môt edi cho manh=: Gâng cùng ra sirc. Colline «/. Gô, gà-nAng, giAng (dôi t.). Collodion s m. Nu'd'c son hom. CoLLTBE sm, Thudc (dât) con-m&t* — sec, tbuâc bôt nhA mit. — mou, thuô'c dan (dat) con-màt, — liquide, thu(c nw&c nhô mât. CoLOXBE (chim) Bd-câu« j CoLOiiBiER sm. Chuông (lông) b6-câu. Colon sm. (Kè làm ruÇng làm r&y), Ké à ditthu^c- Digitized by Google COM 4Ô3 dia, (Kè sang xir mdi lây dtro*c mà làm an); ngirài thiôn-ctr it tha hircmg (xur). CoLOxNEL s?n, Chanh tông-binb. (Chu'cquannftmren vàngcoimôjtccr mot ve binh.) Quâu ca, quân vê. Colonial, B adj. Vê dât tbuôc-dia. Questions eohniaks, viec vé Aa/ thudc-dia. Produits coloniavx^ do th6-sâu dàl thuôc-âicu Colonie sf. B4t thuôc-dia. Fonder une — , lâp hat-thuôc-dia. Colonisateur «iw^Ké lâp dât tbuôo-dia. Coloniser va, Lâp nôn dtft thnôc-dia. Colonne «/. Côt, cây cot, tru.— Hàng chûr; vi Les— 5 de l'État, (tru Nu-drc), ruromg cOt Nhà- , Nirdrc; — Cutfc (quâc) tru c). — de granit, tru dà, côt dà. — vertébrale^ xu-crng sông. Cette page a buit — s^iv\xai\^i\i^c6ikmhàngchit. mobile, dao binb di tudn xûr ndy qua anir kia^ bë cô dông dâu thi dep dé. CoLOBiEa va. J)am (dô) nu-qc thuoc. un dessin, une statue, vë (dam) nu'orc tbuâc cài tranh hay-là câi tu'omg. Cartes coloriées^ bân-do c6 dam {vê) nit&c thuôc. Coloris m. Sâc, màu, wxxào. da; nu-âcthuûc. Colossal, e adj. To, Idm, to dai, 1dm dai; cao-ldm giânb-giàng. Statue — -e, tu-çrng cao-l&n quâ-chieng. Colosse sm. Tu-omg Ion di-tbu:crag. Colporter va. Vàc, gui. — une nouvelle, dem^nâi hocrâich& ndy chôkia. Combat s m. Trân; sif dànb-trâ, sijT dtfi-dicb. — Sif tranh-dua. singulier, — d'bomme à hoxamQ^ddnà Digitized by Google 40i COM tay hai (ddi). — naval, aan/i thùy (thùy chiin c). — sur terre, ddnh trdn b. — de eoqs, sur dd gà. Mettre hors de — , làm cho bi thircrng (gai) khtog dânh nura dirorc. Ce fut entre eux un — de générosité, liai bên(dàag) traab (dua) nhau vé long rong-râi. Combattant s m. Linh âi dành gi^c, xotft trâoi. — Kè dénh l^n. Nombre des — s égal de part et d'aufre, srf quàn, ra trân hai bôn bàng (dông) nhau. CoMBATTBE VU. n. Bành, ch^ng-trà, ci^-dich. — i,, . ) ddnh quân gi$c, ddnh — contre I ' ) v&i quàn-ngliicn. coDiré I passions, | chông-trà iinh iur*duc. — le venin, trit: {f/tài) thutfc d^c. — en soi-même, lin'rng-hr khôn phân. — corps à corps, ddnh d&u thu Combien adv. MA'y? boo-nhiôu? — là bao-nbiéul là dirorng (chù'ng, thé) nào 1 — de piastres gagne-t-il par mois? m0 thàng u6 an (iùi) mat/ ddng bac? vaut cela? cài ndy giâ à&ag bao-nhiéu? Dans — de temps ? bao-lâu nû'a? Vous voyez — je vous aime I anh thây tôi thtrcrng an h là ch irng-nào! Combiner v a. âàp-â$t; dàt-dè; hiêp (horp) lai. — ses mesures, imn (fi^u) chirdrc; inApbircmg. Armée et flotte comMnies c& b^ c4 11i4y hi^ lai

    Digitized by GoOglc COM m t&i nhau. . L'oxygène et Thydrogène combinés font Peau, dirdug-khi vàï khinh-khi rUiép {hiép) lai làm ra ntrdrc. Comble sm. Blnh (dânh), chôt, chôp, ngçn, noc — Cài vim, cài tràn ra. On voit l^eombles des édifices delà ville, ngirâri- ta ngô-thtfy née nhà trong thành. De fond en — , (tùr nén tdri née) = Tiôt-tân, tàn- m^t, rÂp, hét. Au — de ses vœux, phi chi, phi lông phi da. Arriver, parvenir au — de la gloire, dtrçrcdanh- vçng vinh-bién h^t chùrng h&i dôû CoxBUi adj. Vun, tràn (dÂy vun, ddy tiàn, ddy 6i, vnn-chùn, tràn-tré). La mesure est — , cài liro*ng dâ vtin^ dâ tràn ra. La salle du spectacle était — > cdi châ dàm chai dâ dây^ dft ehài di héft. CoiiBLEK va. (Làm cho dây éi) Lâp... di (lai). — ui| boisseau, dong giaiddy vun [ddy tràn)ra» — un fossé, làp hào, Mp mxtang. — un déficit, tiiirârng v6 cho dû cii thi^u (sung stf c.) — de joie, làin cho vui-mâng qua hôù Combustible adj. Hay chày. Matière — -, dd hay ehdy = b&u Manquer de — , thiéfu dd thàiy nghèo eût chum. Combustion $f. Sif chày birng; thiêu (dÔt). Entrer en — , n6i néng lèn. Mettre en — , làm cho Utng-bimg v&'I&m Comédie sf. Tutfng hât bôi. — Bdm bât bôi. Jouor la hit b^i| làm trôj h&t pbirom^ çbèOf Digitized by Google 406 mi Roi de — , vua hàl-bâi (vua gii ). C'est une vraie — de voir... thtfy... ibkilktràqud vui, CoaiDiEN) IKNNB 51»/. Ré lÀm trô, con hàt, bçn hàt. — Kè giâ-hiHh. Comestible adj, sm, Ân-dirorc ou nên fin. — àii« Boutique de — 5, phO> ban dô-àfi. Comète s/. Sao châi; sao tua« Queue, chevelure d'une — , duôi sao chdi» Comices sm.pL lloi-dông, công-d6ng. — agricoles, hôi ké làm ruong-rây vu'cm-tu'orc dè bàn-iùdh càch-thé! làm cho Içri han. Comique adj. Thuôc vé tudng Mt-bôi; vui pha- lijrng, (ië tirc-cirô i. Air — , dë tiïx-cw&i, . Comique s m. Trd bàt; hàt-bOi. Kè làm thàng-hé. Il entend bien le — , n6 làm tuâng giôi. Un excellent — , ihàng-hé hay. Comité s m, lloi. agricole, h$i dién-nông. Petit—, hôi hûii. Commandant sm. Ké cai-quân; ké làm dâu. Oiiicier — , quan cat binh. — d'un navire de guerre, quan çitdn tàu. — d'une floltc, quan quàn-budt binh-thùy, Mi/y- SIC. Commande s f. Sir dat làm (dô); sir nhân hàng-hôa. On lui a fait une forte — , ngvod-ta cé dot cho né môt bftn dtf nhiéu Um. Commandement s m. Lênh, mang. — Qucrn (quyén) ké cai quàa. — Lu^t, lé-luàt, diéu-ràn, giài-ràn. Obéir aux — 5, vftng linh. Recevoir les — s, lânh mang (tho mang^ ddc mi c, j Digitized by Google cm Ml

    — <îes troupes, quyén coi h'mh. Les dix — s de Dieu, mirài giài-rànB. C. T. CoHMAia>ER va. Day, bièu; khién (khién-d^y),— Cai,cai-quàn,quân-suât.— Bat (dd cho thor làm). Dieu nous commande de l'aimer, Ciiûa day ta phài kinh-mén n^âd. Faites ce que je vous eommandej, hây làm cii t6i biéu làm. — une armée, coi {cai) môt dao binh* — le feu, day {tiéu truyén) b&n. — à ses passions, hâm-dep Unh tir-dijic mlnli* . — un repas, ddi dçn m^t bira àn. Se —, edm minh. CoHiumiiTBR V a. Xutft (chiu), \6n; bao cho... — une maison de commerce, chiu vôn [bao) cbo nhà-bàng buùn. CoxMS adv.conj. Nhir (cûngnhir, durcmgiihir,bàiig)« — Làm-sao (thé nào, chùmg nào, dirôrng nào). — Vi, bW-vi. — Khi. Aimer comme son fils, thurong nhtt con ( ru$t }• — vous êtes mon emL.bâi-vi anh là ban-hfiru tôi*. — il est bon I no tô't là chimg [dxr&ng thé,.) nào! CIomiéiiOBÀTiF, lYE adj. Nhâc lai; dè mà nhdr.. Fête eammémoratioe, lë nhàe lai. Signe — , dâu dè mà nh& [mà nhâc). CoMMESiOBATioN S f. SiT nhâc-lai; sir nhdr dën (toi)... — des Morts, lë càc-dàng (linh-bânàlvra luyên têi). Commencement $ m. Bâu (scr, thl c.) — et la fin, ddu duôi {ihi chung c.) — de l'année, ddu n&m. Cqhmei^cer V a n, Kbi-sijr (kbi ra), mà (bât) ddu^ ra Digitized by Googlt 408 CÛM (tpa) fay, gây... pa. —un ou vras-e , d& viOc ra ma màn, mai gây viêc ra, — l'aimée, m&i vào nàm. Commencez par vous faire connalfre*. hfty làm ' cho ngircri-ta bift mlnh trwàe-dâ. Comment adv, Làm-sao, thé-aào (dircrng' nào, ngàa nào). — Vi làm-sao, sao, c6 lé nào? Uàl — peut-il vivre? Idmsaonô sfing dirorc au nà s6ng làm-sao dirc/c? Savoir — faire, biét làm l(im-%ao ou thè-nao. — I vous voilà 1 uà I anh d6 sao ? Commentaire s m. L c«) Dans le — , trong vièc buôn-bân. Société de — , hôi buôn. Maison de — , nhà-Ad», hàng-phtf . —en gros, buânrbdn l&n (-hàng triîr). — en détail, buôn-bàn nhô, hàng xén {bàn lé}t Traité de—, thu^vng }XÙQ. Digitized by Google COM 409 Chambre de—, thành ihiromg cAng h^i. c. Ministère du — , ihw(rng''chéinh, c. Tribunal de — , ihtrfrng-chdnh tèa* c. COAMBRCER VU. BuÔD-bàll. CoiiMETTRE va. Pham. — Làm clio inâc (cho hu*) lièn-can, wcmg-vân.— Sai phâi); Gifi(nây, phù, giao, trao) cho.. — un péché, un crime, p/iam tôi. — ^le père avec le fils, Mm cho cha mdc lién-cm vdi con. — une chose à qn, gâi dô gi cho ai gitt. — qn à réducation de ses enfants, dai ngu'ài d day^dS con minh. Commis s m. (Sai-phai) Ké coi so-muc; phâi sai..«» — principal, chanh thirang-bién. Premier — , chù-sii*. — de comptabilité, tri-sir hay viôc sS-muc (thcr- téan). — ^rédacteur, luc-sijr. — de Marine, ban-bién thuôc thùy. —comptable, tài-phô. — de trésorerie, thirang-biôn kho, — ^aux entrées, ké coi ciSra (viôc vô ra xuftt«nhâp). — ^gretiier, sung-hiêii diên-ân. — aux vivres, chà-thû coi phat lirorng. — ^voyageur, ké Iftnh di bàn hàng. CoMMisiRATiON S SiT thiTcmg-hai (thu-cmg-xôt). CoxMissAiRS s m. Phài-vièn; khàm-pb4i;kham-sai. — extraordinaire, khâm-mang, khAm-sai. — du Gouvernement, (juan khàiu-sai (-sir, — m^g). Digitized by Google 410 COM —de la Marine, quan âàng vi$c lircmg-tir thu^o th*y. —adjoint, tham-l.lnh viéc lircmg-tir. —de police, quàn vi^c tuàa-sm (tuân-thành). —général depoUoe, quantAng taAn-ly (d0cyi$c tudn-sai). — priseur, ké dijrng Mn dà diu già. Nommer des — s ponr fixer les limiiesi à^iphdi- vièn mà phân dia-giài (c4m môc-giâi). Commission s f. S^cir-dat lôn;sir dan (biéu, nhân). — H^i-dâng.— Sir &n boa-h6ng (cÀn-ki); tiéu hoa-hdng, tién-cftn-ki. Faire une \ —, làni diéa ngu-ori-ta dân S'aoqnitterd'unei {cày biéu, nhàn).

    Noniiiier une— à l'effet de... Bât mÇt héirââng cho dang.... —d'enquête, hôirdéng tra viôc; bon thanh-tra. Trois pour cent de—, fa hoa-hâng (cdn-Ai) m^t tràm an ba. CoMiiissiONNAiRB sm. Kè chiu mua giùm an cân-kl. CoM«i88ioîi»Ba va. C^y(mirçrû,biéu, sai) làmgiùm (hô T. ). Commissionné par le Gouvernement, cô Nbà- Nirdc sai (biéu)=Bâc cM. Commode adj, Tiôn; dë. lieu—, cbô (ncfi) iién» Yie — , iif\ sw&ng {(hanhrnkàn). Outil—, dÔ (iên dùng [dè dùng). CoMMOBE S f. Tà (c6 bôc dé ào-quân dô-dçc). Commodité sf. Sirtiên. Les— 5, de la vie, sic-tièn trong viêcir-fa. À sa—, mjc y, tùy iiên. Digitized by GoOglc COM 41 f CoiOiOTiO!! if. SiF rûnç-dOng; sir zao-xitfn, s\f xào-xào. Cette nouvelle a fait nalfre une grande — , câi tin &y làm cho xao-xiéa rûng-dông hung quÀ. CoHVUBR «a. &Ai, tbtf. —une peine, (ji.àm clâng,

    La peine de mort fut commuée en celle de l'exiL., àn tù giàm làm àn lira. CoMMUiN, Eflrf/. Chung, (dông* c.) — Virajtâra-thu'àng, Ihiits — , g'iêfng u{(ng chimg, Intérôt — , (général), ich-lçri chung (thiôn-b)« Sens — , lë hàng. Marchandise — iiàng tdm-thw&ny {vïra-vira). Faire cause commune, (làm ra cor cAun^) = Mng cÉru, D'an — accord, déng tinh (y); m^t f môt lèng. Le nom — , tên chu7ig [iïSng dè kôu chung). Commun, s m. Chung. Tàm-tliiràng. Vivre en — , à chung. Le — des hommes, nhiSu ngirâri âiu.,. Homme du — , ngircri tdm-thu'orng; ngu'ori dôï 7iàt. Homme qui n'est pas du — , ngirori bât phàm. Communal, e, aux adj. Thuôc vé làng-xâ; hàng-xft. Revenu — , Icri cua làiig. École — e, trworng (hçc trong) làng. Communauté s /. Sir chung ou dâng ( vdri nhau). — Hç, nhd-clmng; phœorng. Sir dâu cùa àn chung cr chung (trong phép ver chông). — d'opinions, sir 9 'tdt y vdi nhau. Le régime de la — (de biens), phép vor cb6ng chung cùa lai v&i nhau. Commune s /. Làng, jsâ, thOn... Digitized by Google 412 COM Maison de la — , uhà làng^ nhà-h^i (dA, dUfm» dinh^ nhà vnftng). Chambre des — 5^ Hôi thông-nhcrn câc làng dat lôn (mà dir nq^hi viôc Nirac tgi trào). CoMMUNiHBNT odv. Tbiràiig*thiràng, thiroriig4é. CoMMUMCATiF, ivE, adj^ Hay lây. — Thông-hâo, thù- tac. Tempérament peu — , tdnh không hay ihùrtac (v&Dg lai) vdi ai. Co]niimiGÀTiON5 /• Sip chung-cùng, thôiigTdi.thôiig tin cho... Recevoir une — , dirçro tin ikâng eho. Mettre en — , cho thâng v&i nhmi. Communier vna. Rirdc (chiu) lë, rirdrc minh thinh Chûa, chiu cm trong. Il a rommwnie à Pâques, no dâ ric&c le mùa Phuc- San h, — les petits enfants, cho con-mt rw&c lè. CoMiTONioN $f. Si^ ruHirc lë. — Sif (phép) thông-c^ng Se préparer à la — , don mlnh nr5 de la vieillesse, bênh-hoan né là ban tiiAi gia, (gia thi hay ircmg-yêfu). Compagnie sf. bçn, çâng-ti (công-xi); hing. Pour lui tenir — , cho eô ban vài né. Sortir en — de son domestique di ra cé dây-tdr di theo. Aimer la — , ir.a côdông ngic&i, (câii viii.) Fréquenter les mauvaises — Sj dànhdôi dÂnh dç vdi ké xâu, trdc-néfij ou quén-hoang, — du chemin de ferde Mytho, àpn {hdfig)công'Xi âirorng xe lijra Mï-tho. Compagnon em. Ban, bâu-ban, ban-tàc. d'armes, bon di danh giac vdi nhaii. Comparable aclj. Go lê sdnh (vi, sông, dong, do^ ii^ so..«) dvcrc. CoMPABAisoN sf. SiT vf (sành). Sans — , khôn vi (vô song c), — de deux choses, sif dp (séng^ sdnh) hai cài loi v&i nhau. En \ Par — ' I {sdnh di sdnh 1^), vi-du. — d'écritures, su* giâo-i\f. Faire une — , sdnh (vt). Comparaîtra vn, RamSt'yté'i hAu(kiôn),(thfnh-hiuc.) — en justice, t&ihâu kiOn. Comparatif, iyb adj. Sành, so. MeUkur, mieux sont des — s^ tiéfng meilleur tiéng mieux là bâc sanh-lai. Dkiionnaire v-a 97 Digitized by Gopgle 414 COM —de supériorité, bâc so-sânh h(m. —d'infériorité, bàc so-sdnh sût* Comparer va. Séxùï (so) lai; Yi, vi vdi... —la vie humaine à l'éxistence d'une Heur y sdfih {vi) sir s^ng ngirôri-ta V(H àài céi boa. —des écritures, gido c. Compartiment s m. Khoâng (quâng i. ); ngàn hôc, hôc (ô T.). Boite à — s, hôp c6 nr/àn [hôc). Divisi^r en — chia khoâng phân 4^ cbia ra cô bû'ng (ditng). Compas s m, Cài khuynb; cài nbip (chu&u-tbàngy qui-cà c. ) — d'ellipse, khttynh bit binh thn&n. — de route, dia-bàn. Avoir le — dans Tœil (cô khuynh ncri con-mdt) =:nbim giAi, dac hay. CoMPASSER va. lAy khuynh (nhfp) mà do. — les degrés sur une carte, lay nhip bât (do) âi> Irong bàn-4d. tétf^ compassé dans.... mtrC'ihtt&e quà... Compassion sf. Sir thu'cng-hai (thu'OTig-xot). Faire — jih^Y^^^^^^^Q'^^K^^^^Q
    ''^P)* CoMPAim V n. Thiroiig-h^i(-x6t). — Hap nhau. — aux maux des autres, thây ké khac dau-ddn kh(1n-nan tiii thurang-xàt. Leurs caractères ne peuvent—:, ténh chûng n6 kbông-cé hap-nhau. Compatriote s m. (Ngurài dtfngmôt Nvorc môt xtir yài nhau). NgircVi d6ng châu, d6ng quan (bân birang c. ) (ngiroi môt xir m()t sér vdri nhau). Compensation 5/. Stf bâ di ché! Ifi, syr càn nhau, Digitized by Google COM 415 trir nbau. Il y a — I cân nhau, trùr nhau. GoMPBNSKE va. Cftn; h6 âi chë lai. — Thirârng (âén, bù, b6i, théf,) lai. Le gain de cette année compeme la perte de la précédente, cài lài n&m nay né bù lai cdi 15 nâm ngoâi. Ses défauts et ses qualités 5e compensent, tành x&u vdî tành tôt né cân nhau (né ché nhau). . GoHFbtï 9m. B5 (1>5 dd^ dAu lièn thân vdi Vû y Ils étaient deux — s à l'empire, chiing nô là hai ngurài tranh qudn giành nxxàc \à'\ nhau. CoMPiLEB va» Gép lat lirorm c&a séch khàc mà làm ra sàch. CoMPLAiBB vn. Bep lông; ung y, khoài chf. Il se complaît à rendre service, nô wa làm on (làm phird'c). Se — dans tout ce qu'on fait, khoâi ehi trong moi viêc minb làm. « • Complaisance sf. Sir chiu lùng. Avec — , ph4i-thé(, tiSr-té. CoHPLAiSANT, K adj. S. Chiu lông, chiu-Iuy, tù'-ttf, Digitized by Gopgle 416 COM lich-sir, t • Femme — e k son man, hay chiu-iuy ch6ng« CovpiiiiBNT sm. C&i phu thém Tào cho dA (cho iron). — Tiéfnp: phu-tùng (theo ti^ng khâc). —d'une somme, cdi {iïênb^) thêmvâ cho dùstf« — direct d'un verbe, iiéng phuF'iùng ngay cho ti^ng công-cuôc. — indirect, tiê'ng phu-tiing quanfa. CoMPiiiiBNTAniE ad;. Làm cho dû (iron). Mois — », thàng nkuân. Complet, ète adj. Tron,dây, dû,chân. Un habillement — , m^t mdr (bân) ào quin dû bô {iron ou toàn bô). Année complète^ tiyn nàm (nâm day thàug du). CoMPLÈTEMfiMT 5 m. SiiT làm cho du (irçn). GoMPEkTEHEiiT odv, Trçu, htit, cà; zong-xi. — achevé, rdi hét {eâ, xong-xâ.) CoMPLÉTEB V a, Làm cho tron, cho dù, cho dây. — une somme, thém vô cho dû sd. CoMPumoN s /. (Sir gdm lai) — v6c-giac; cSt-cécb. — Tành-khi, tinh-n^t. Bonne — , tôt vdc, ttft xodc. Corps d'une faible — ,0<(i7iiiiA,thAn-thè c.)y£u- dt; minh vân yéfu, y^u tttthtff. CoMPLicATiort s f. Sijr giang-git (xâng-xit, nhiéu m6i nhiéu ngécb). Machine d'une grande — , mây giaiig-git Mm. Complice ndj, BÔ-dâng, d6ng dâng, d6ng-lôa. Déclarer ses — 5, khai (chi) nhîrng déng-dàng vdri minh ra. CoMPLiGixi $ /• Sir ddng-15a, sir a-tùng. CommENT sm. lÀn tang-hâo; lâri khen; Idd chûc« Digitized by Google COM iff taire — à., cle âup.. khm fyndng) ai., vé.. vi... Faites lui mes —5, xia anh néi tôi sài iôi thâm no nghé. Compliquer v a. Làm cho ra kép (r^n-ràng xàng-xft). Làm cho rôn. Ce procès est singulièrement cow/âyw/, cdi kiôn nây né rôï nhir ta. Complot s m. Sif tâp-l$p; sir toan (le) miru. Former, tramer un —, lâp (toan) wirw; t^p-lâp. Être de — avec... dâng Ida vdi. — découvert, mun lâu tdu chuyén. Componction s f. Sv dau^ mà in.— Nh^p lai mà làm nén.— Làm ra, dat ra; làm ;bài.— Làm nghiêm, làm bô.—Liôu giao, tinh vdi.... Dieu a composé l'homme d'un corps et d'une âme, Ghûa nh^p mOt xàc véi m^t hdn bimà làm (dtrng) nén ngu-ori-ta. Mots composés, ûëng dôi,iiëngkép. 11 a composé ce matin huit pages, sdm-mai nây né sàp dvccrc tém tnrcmg cA. — une histoire, dat (làm) tmyên. Les écoliers composent, hoc-trô làm àài, — sa mine et son visage, Um-àâ mat nghiôm- trang té-chlnh. — à l'amiable avec ses créanciers, /i»Aémdiv, syr làm ra. — Cdilàmnèn... — Bài-vjr, sdeh (vftQ, thi) làm ra. — Sijrliêa vdi nbau. — d'une machine, sif Idtn ra cdi mày. — des mots, si lâp ra ûëng kép — d'un médicament, câi làm nên thuOc (u£fng},. CoMPOSTEUA s m. Cài cir dé sâp chu mà in. CoMPOTB S /. Mirt (trài cây rim durorng). — de poires^ mât lé (trài 16 nDep yôn (an), — de Pair, ép (dân) khi 1
    . — les larmes câm nirdc-m&t — une révolte, dep loan. Compromettre va. Liéu; làm cho mâc (vu'orng, mang, hir danh, mit tiéng) — Làm eho phài lién-cang. V n. Giao cùng nhau c6 vî(;c g\ së theongirdri minh chon nià phân-xir. —sa dignité, làm cho nhe thé minh di. Il est gravement compromis dans cette affaire, nô mang tiéng {mâc liên-cang) trong* viec làm. Compromis s m. Sir giao së eu* c6 ngu'cri pbàn-xÙT cho.— Sijr liéu mào (mang) ti£ng..«. Digitiztxi by Google COM 419 Mettre une affaire en — , vi^c cho kè minh chçn phân-xur. Comptabilité sf. Nghé coi sà-sàcb; vi$c bùt-toàn (thcr-toAn). Commis de — , tri-sir (tri-bô) hay viêc thcr-todn. CoMPTABLK adj. Thcr-toàn, bût-loan;cbù bO,tài-pbô. Agent— tài-pbé ou chù bO* Comptant adj, (Bém) mat, tiên mât. Argent — , bac (tién) mat. Acheter, vendre au — , mua bén tién (Aoc) mat* Compte «m. (Sirtfnh-toân,) — SA, Faites moi le — de ce que je vous dois, hfx^tmh coi tbù* tôi m&c anb bao-nhiêu. Savoir le — de son argent, bidt bac minh là bachnhiéu. —rond, s^bac chftn. Avoir, trouver son — , du'orc du: dirçrc viêc. k ce — là... nâu nhu'-v^y... phài là thé thi.... Tenir — de... nghl dfo... k£.... Rendre — de... ké lai... trâ vé... — rendu, tor ké lai.... Cour des — s, bô (vién) quan tra-hach s6-sàch xuât-phât Nhà-nirdc. Compter va.Bém, xia; tmh. — Ké là... — sur ses doigts, dém tay, iinh tay {ddnh iay). Je lui ai compté six cent ligatures, itiixia [dém) cho n6 sâu trâm quan tit^n. — ses pas, dém tir bu*dc=di khoan-thai. — ^parmi... aunombrede... ir(jvào(vô)...it^là... Il sait écrire et — , no biéft vi^t; biéft toân. C'est un homme avec lequel il faut compter ây

    là ûg^irori mlnhph&i kiéng {ké) ohé chàng choî 420 CON dftUt 11 compte partir demain, né tmh àén mainày âi.4« A — de... kè tir... Comptoir s m. Ghé dài (dé hàng cho bçn hàngp coi mà mua). — Chô dé défm-xla tién-bac mà trâ (ncfi nhà-hàng). — Hôi buôn, hâng-buôn. Les Hollandais avaient établie — à Phl^hiéfD, ngirdri Hoa-Iang ihuà tnrdc cé l^p hànghbuân tai Ph^(-hien. CoNCASS£A V a. Bâm (cà, xay) cho nàt nu — du poivre, eà {nghiên^ xay) tièu. — des cailloux, ââp dd. Concave adj, Sùng (hùng); cong; khum xuâng* Surface — , mât sàng xuâng. CoNciDKR V a. Cho, ban; cho phép, — Chiu, tho ly. Concentrer v a, Nhom (vào tim) lai giCra. — Tu lai làm môt ch5. — les troupes, tu [nhdm] binh lai. — sa colère, giÂn thàm (dé bipg). — Palcool, cdt b&t nrçru (cho ngon). Conception s f. Sir c6 thai (chira, nghén), sir bào- thai, dàu thai. — Sir hiéu-thâu, tri-hiéu. Au moment de la — , hâi mdî eô nghén (cé diùra.) L'immaculée — de la sainte Vierge, Lë Dire Chûa Bà dâu thai mà khôi tôi t6-tông. — prompte, tri Aiéu Iç (ctfp tri c); sàng d^. — lente, tri chftm kiiu; ttfi da. Concerner v a. Chi vé, thuôc vé; can dé(n... Cela concerne vos intérêts^ et ceci votre honneur, cài Ay né can céi Ifi oùa anhmà céi nây nô can Cfii danh anh, Co:

    ân ehennn de tetf phép ck» âirgrc làm (^i^p ) dirorng xe Ifra. — gratuite de terrain, Jâi {dâ) Nhà-nirac cho không. CioHCESsioimAmi s. Kè dircrc phép oho (ban)... Le — des mines du Tonkin, ké dwov phép Nbà- niTGrc cho khai (mà*) mô ngoài Bâc(-ki). COBUXWUL V a. Bin thai, c6 thai (cé ng^hén, c6 ohdra); — bày ra; sinh ra. — Hiéu. Le sein qui nous a conçus.* b^ng d& nghén {chùa mang) ta... — de la jalousie, mh lèag ghen-ghét (ganb-gA). Je conçois bien ce que vouft dites, tôi hUu cài anh néi dé lâm. CoKCiBEGK S m. Ké gifir (canh, mhirt) cdra, Omau $ m. Công-luân (Burc-giio-tông hôi cdc giàm- mue lai mà bàn dinh vé viêc dao). — œcuménique y-/ général, công-luân chuag. GoNCiLUTBim mcEfSmf. Kégiài(giân)h6a; kécan- giân; ké làm cho thuftn*h6a. CoMcaiATioit s /. Sijr giâi hôa; sir xfr hué. CoRcaiiK V a. Làm cho hèa-thu^n vdri nhau. — les esprits, làm cho lèng^tri Qgirâri«ta hèa-hièp ▼di nhau. Ces deux choses ne se concilient point, hai cài ây không hap nhau (khâc nhau). Concis, I adj. Yin, MX. Style — , e£ch-4iéi gon [rut y). Concitoyen, enne s. Ngu'cri bôn (bàn) hu'orngj ngirài dâiig m^t Niriirc m^t.qué. Digitized by Gopgle 42â COX Conclure û a. Làni cho xong (nîi); kêft lai (câu-ké!t c,) — une affaire, làin xong [thành, réi) viêc. Il conclut de là que,., né lAy d6 mà A^/ràng... Conclusion s /. Sir tfnh (làm) xong. — LM kéft. La — fut que... kêt-lai {dinkchàc phâi....) Tirer des — s, l§i« Concombre m. Dira; mirdp; dira chuôt. CONCOHDANCE Sii* hiôp(h(/p,hoa,thuân.d6ng)nhau. — de témoignages, s\f çhxxw^ dông [râp) nhau» Concordat sm. (Gdi thu^ tinb); Ter giao Bure Giào- tông vdi vuatrong Nirdc vé phép dao. — Sy tijr-thuân vdi nliau. Concorde $f. Syr hèa-thu^u, (ràp nhaii) m6t lèng mot y )• La — règne dans cette famille, trong nhà nAy trôn du'di thuân-hoa vdi nhau lanu Concorder vn. Thu^n; râp. Les témoignages eaneordenij châmg râp nhau (chûng chirng dô'ng tir c). Concourir vn. (Béu chay) xum l^i, biôp-lai. — Bua nhau, thi, tranh-dua. Plusieurs causes concoureîit à...nhiéu cor hiêplqi mà.... — pour un prix, dua mà giyrt (lây) dâi; thi cho du'çrc thirdng. Concours 5m. Sychay (tuôn)dén. — Svrdua(tranh, thi); khoa-thi, hùi-tlii. Il se fait un grand — , dâu do Muchay dén{tuôn dén) dùng dây*diy. Se présenter au — , di ihi^ ra thi (irng thi c). Concret, e adj. Bac. Terme — , tiéng^ chiiAé ra^ Digitized by Google CON 423 Nombre — , 96 quyét. CoNGCBmAGE 519». Si^ trai-g&i (Itf y nhau mà không c6 cirdi hôi nhau ). CoNCUBiNAiBE 5. Ké cé vo* bé m9n(khôiig cé cirdri h6i); kértfi vçr rtfi chông. Concubine sf, Yo* bé, vçr mon; con trai-gài, vçr lë t. (thiép c. ). GoNcupiSGSNCB 5/.Tiiihtir-d^c;16iig di^o;tfnh xéo-thii. Lâcher la bride à sa — , buôngr theo tinh xdc- thit\ mê dâm-duc {dâm-dâl vô dô c,) GoNCURBSNCB sf. Sif dua, sy: tranh. Être en —, tranh, dua, giành. Concurrent, ente smf, Ké dua, ké tranh, kè giành. Concussion sf. ân xdr ân bat c&a Nhà-nirdrc« TOi hà-lam. Coupable de — , mftc tâi hà-lçmn Concussionnaire 5m. Ké hà-lam; kè àncùangirori-ta, xdr-bdrt cùa Nhà-nu-orc. CoNDAHM ATioN sf* Sif làm t^i, si]r doén phçt* — An, &n phat. — Sif chê, — à l'amende, sw phat {bât) va. Prononcer une — contre qpi, lén (ké!t, làm) dn au tôi ngirài nào. Condamner va. Phat, làm tôi;xù'phài..làmànphài,.« — à mort, xû tu {Idm an tir). — qn pour vOl, phat, làm tâi ai vé tôi &n-trÇm. — à Pexil, xû lu'u, xi'c phài di dày. Un malade condamné par son médecin, b^nh thây chay. Un condamné^ t^i nhan c. tù-pham c. tù« CoMDiNSBR va. Làm cho dâc (dông) lai. iiC froid condeme la graisse, lanb (rét) làm cho Digitized by Google 42i CON r -^m ddng lai.

    GoNDBSCBiiDHi D n. Chlu theo; li, —aux désirs, aux caprices d'un autre, chiutheo y i^iêûg y niu^n ké kbàc. Condiment 5m.BAgiarvi;âônèm. CoNDisGiPLB

    m. Ban hoc.

    Condition 5/. Phân (bâc, hang, thù; dâng-bâc, ' b6a-phj^n, phân-sv, duyéa-phân), — Biéu-lê; thè-thârc; diêu-giao-két; sif buôc. Votre — est meilleure que la mienne, phdn anh tC!t (c6 phirdc) Yioaphdn toi. Vivre suivant sa — , à theo ddng^bàe(pkân^ur) minh. (Ttf kl m*nhi hành c. ). — d'esclave, phân làm-tôi, hang tôi-moi. — relevée, illustre, bàc (cao-)sang, phdn câ. Cmditiùns essentielles, diêu cin nhtiirt. Baptiser sous — , rùra toi h giao-kéft, buôc phài... CoiNDiTioNNEL, ELLE, adj, (C6 diéu buôc uêfu cô bay- là không tbi...) . — Hoac-là. Le mode — , le — , Thi hoac-ld. CoNDOLÉANGB Si]r thvcmg-hai (-x6t). Lettre de — , tba dieu tang. Conducteur, trice s. Kè dem (d&c, d&n).— £é coi (hay, dp-tàc) viêc. --de voiture, ké dày xe; ngircri ddnh xe. — des travaux publics^ duc viôc cuoc bd-công. Conduire v a. D&c, (dem ou dam, dân). — un aveugle, dàc kè mù, (dura dui, ké ttfimtt). —un enfant & l'école, dàc [dem) dwa dan) con- nU di hçc. Digitized by Google CON 425 — une voiture, dânh xe, dày xe, — une armée, dem [âê) binh; — des travaux, coi viôc; dôc công* c. — un bateau, quân thuyén, làm idi tbuyén, coi (cdm) lài thuyén. Ce chemin conduit c^ dàng nây né {dàn^ dâc) diiâi... Se — , àn-à. — Bi. Gonduis^Z'V ous bien, h&y âh-â cho tùr-téf. Conduite m. Bvomg nvdrc; mu'cmg. — souterrain, cdng-. Conduite s /. Si^r dâc (dena, dân). — Sir du*a di. — Sgr cai-quân, ép-téc. — Sijr ftn-d; nét ân théi à, hvr&ng nvcâe. — d'un aveugle, sir dâc ké mù. Faire la — à un camarade qui part, di âtra (chou) anh em ban dû Avoir la — d'une armée, demhmh^ ^binb| d4e binh, cai binh. Chargé delà— des âmes,lânhcoi-£d(; viéclinh-hôn. — d'eau, mu'omg, rftnh; ctfng. Cône s m. Hlnh mut mànç; hinh nén scm (tim-vién' thé c.) Hinh ivùn vôt du*6i chài (lài). — Bàn c, GoifFECTiON S f. Sijr làm ra (nén). — Sijr làm réi (xong). — Sijr may, dé may ra. — d'un médicament, sw làm nén thudc uâng {sw càê' (làm) thudc.) Achetër tine — , mua âd {do qudn) may sân. Confectionner v a, Làm; làm ra (nôn). — une machine, làm mày. — des habits, may ào. ConFiDiBÂTioN $ /• Sir giao bi£u (h&o) y dem binh ciru-viên. CoMFÉRKNCS S f. (SijT so-sdnh) St^ dè séch — Sijr bàn* b^c, néi chuy^n — Sir gri^ng-day, — sur la paix, str bàn vê bôa-ird'c. (giàng li6a)4 — s publiles Ordres Sacrés phong churc thÀnh. Les Sacrements confirent la grâce, pbép bf-tfcb bon di xtmg tôi vé« CoHFBSSER va. Xvng, xo'ngra — ; Khai, khai ra; chiu« —la vérité, ximg sir thât ra, — sa faute, chiu lôi minh. Il se confesse vaincu, ii6 chiu né thua. — Jésus-Christ, xwng danh Chûa Giô-giu Khi-ri- xi-tô. — ses péchés, xwng tôi (minh ra). — qn, làni-phu'drc, ngôi tôa cho ngirori nào. uiyiu^uu Oy Google CON 427 Aller se — , ài ntng tôt. Confesseur s m. Kè xirng ra. — Thây giâi-tôi. «-de la foi, kèximg dao ihành Ghûa (bi b&t-bd^ chin kh((n*khô vi dao màkhông c6 tdr-âao). Confession s f. Sir xirng ra; lài khai. — Sir ximg t^i* — sincère^ sijr xwng {khai) thât ou ngay ra. La — d'un criminel, l&i k/un diSra c6 tôi. La — est nécessaire... sir xirng tâilk cân. Confessionnal s m. Tèa giài tôi.' Il y a trois confessùmtumx dans cette église, trong nhà-thor niy c6 ba câi tda giài tâi. Confiance sf. Sif (long) tin-cây (trông-cày). Avoir — en... tin-eây.... Mettre sa — en... dans... tin-cdy,,. {trdng-cây ). Honoré de la — du roi, dirçrc vua tin-càij. Homme de — , ngirori lâm-phûc] (ngirori rninh eàâCy tin). Avoir des airs de — , bO t {cày) mlnb, cày tài cdg sirc, kiôu-hành. Confiant, e adj. Hay tin. — Hay cAy minh. CoNFmsNCB sf* SijT tin quà, (défn dôi châng gitfu sif gi ), — Svc thông, sir ià sir kfn ra. U est très-avant dans la — du roi, no dirorc vua im nô quà (không giAu né sif gi )• En — , Al» {mât). Parler en — , néi nhâ {riéng). Confident, entesw/. Ké tâm-phûc (kéngirori-ta tin mà nài moi svr kinra béft không gitfusv* chi). Yous êtes son — intime, anh là ngtr&i tdmrphtic no (no tin-cây ). CoNFiDFNTiEL, ELLE adj. Tin-cAv; ki'n (mât). Lettre confidentielle j tho* mât^ iha riéng {kin). Digitized by Gopgle 4M COK Confier va. Gfri, g/ri-gâm. — C^iy, tin-c^y. — Trao, phû, phû-thàc. Je lui con fie mon argent, tôi g&ih^LC tôi cho négiâ. — réducation de ses enfants à..« g&irgàm cho ng^di nào day-dS con-cài niinh. Le roi lui C(?w/ieradministrationduTon-kiii,vua phû-tAàc cho ngiràicairtricoi-s6c dâtB&c-ki» — ... au papier, dem vào giây (t e//, chép vào.«.) Se — en Dieu, tin-cây [phù-dâng) cho Chûa Se — eu ses forces, cây () sijrc miuh. CoNneuRÀTioif s /. Uinh, Mnh-dàng. Confiner v n, a. Ki]f-cân, ti^fp, giép (kéf Iflfy). Le Cambodge confine à (avec) la Basse Cochin- chine, Nirdrc Cao-mèn gidp{ké) vdi dàt Nam-ki. — cpi dansune prison, M/Mngirdri-tai^dtrongtù. Confins 5 m pL Ranh, bor-côi, rôt, tôt, cu5i. . Giâp-giâi. Les — d'un royaume, à&-coi irdrc; gidp-giàiNir&c • Aux — de la terre, etuft dtft, tdn ngoài cbornirdi. Confire v a, Làm mirt; rim; làm du'a. — au sucre, rim [hô] du^orng làm murt. — au vinaigre, bâ gitfm làm dura. — des fruits, au(aTecdu) sucre, /Ijmfnfî'trâicây. Confirmation s f, Sirquy^t (quâ-quyèt, châc), chirng châc. — Lûc (long) iufn, bài giài ly. — Phép xùrc-tràn. —d'une promesse, sijT jtAf•ftlyAminh-b^b(cA anhc /ran cho « con- iré. Confirmer v a, Làm cho vurng-vàng châc-chân;Iàm chirng, quâ (ch&c). — Xurc tràn. Lacour d'appel a eoit/ïrm^le jugement, tôaphtic- thàm dâ qvyé't (y) én. Digitized by Google TON «9 Nouvelle confirmée, tin châc. Il n'appartient qu'aux évêques de —, SBié trdn • là viÇc càc dâng giâm-muc mà-thôi. GONPiscATiON S. /• Si ticb, (tich-phong); sijpziétc&a. CoNFiSEUB, EUSE S. Ré làm miH-chftm; kè ï>ân miH- châm. Confisquer v a. Tich, tich-phong (phiiông) — ... au profit. de TÉtat, tich.. nhâp quan, — les biens de jti, /icA-6i( gia-tài; /icÂcùangirdi nào, — les marchandises de contrebande, tich hàng (dô) lâu. CoNFiTEoa S m* Kinh cào min h. Dire son— , doc khih edo^inh. CoNFiTiTRB sf. Mârt, mtirt-chim. (Tr&i rim (ngào) Conflagration s/. Sir chây bâng lên (lên ngon). Conflit s m. Su* dung, cham; trân, s* x^p nhau; s^ kinb-dich tranh-giànb. GonrLtnENT «m. Ngâ basông. Au — des deux rivières, tai (ncri) ngd ba (bai ngçn (con).sông giàp vdî nbau). ComvBE n. Ch&y môt d6ng. Les deux Vaïcos confluent au Soi-rap , sông Vûng-gù sông Bêfn-lurc hai sông hiêp lai chày môi dàng vdi nbau nori L6i-rap cbây xutfog. Confondre va. (BA nlulp, plia, hoa). Trôn(trôn, trao); làm l^n (lôn-lao). — Làm cho mât-cô"- (ibçn; sdmg). — Làm cho r6i-râm* Lesdeuxfleuvescon/bnebn/leurseauzanconfluent de Hat, tdri ngà-ba Hat tbi bai sông nb^p M chày mât dàng vdi nhau. Dictionnaire f-a 98 Digitized by Google 430 CON m — Pun avec l'autre , Mn ngvcifi n Ay vài ugvori kia • Vous me confondez par vos louanges, anh làm cho tôi theii vi anh khentôi. Cette déposition confond l'accusé, e^i 1 tri tôi bôi-rui. Conformation s /. Hinh-dàng, hinh-véc« Vice de — , tât. CoMroRMB adj, ([n kbuôn-r&p, gi^ng nhir... (y nhu. în nhir...); Xi'rngvcri... (nliir...). Copie conforme k roriginal, chépynguyôn-bAn. — k la raison, (xurng vài ly tijr-nhièn) iheo lë, hap [hrrp) ly c. CoNFOBMKJflEM udv» Y tlieo... tlico nliir... Vivre — son état, ân-à iheo d&ng-b^cminh. — anx ordres du roi. Cih/feolônh vuatruyén(day). Conformer va. (Làiuia khuôn-ràp). Làai iheo, noi iheo. — sa vie à la doctrine des saints et des sages, &n-à noi iheo dao thành-rhién. Conformez-vous aux temps, bay â iheo tbi, iheo bu6i. Conformité «/. Sif gi^ng, sijr xurng-bap. — de mœurs et de caractère, sijr hap sijr giâkg tành-néft vdri nbau. En — des ordres reçus y iheo lônh d§iy dft dir^c.. Confort 5m. Sir ti?n, sir su'dng; sir nhàn-thân. Je tiens au — , tôi u'a cài nhàn-ihân. Confortable adj. Tiôn, sirchig, nhàn. Logement — , ch8 b tièn [sw&ng). Le — , cài stt&nf) [tiên^ nhàn). Confortant^ ANr£ adj. (Làmchomanh). B6,b&-khoé. Diyiiized by Google TON . «1 Remède — , thu^ M. Prendre un — , uong thvôc bd. Conforter va. Làm cho m^nh; b6. Cela conforte l'estomac, cÀi tfy né bà û-vi. CoN FRATERNITÉ s/. Tuih anh-em; nghïakédôngmôt hOi (ban-bè...y. CoNFRiRB $m. Bông h^i, ààng b(hi, liên-hûii, â6ng lién. Coî^RONTATioN sf. (SiT cboi trân (mal) yâi nhau). Sif do (so, sânh). — des écritures, su gido-inf:, CoNTRONTBR va, Bem ra giàp mât^ cho dtfi nai, fto, so, sành. — Giap ranh vdi... — les témoins à (avec) l'accusé, dem chumg ra dâî diên {ââî nat) vài hi cào. — la copie à l'original, dô bôn-sao vdi chành- bAn. Mon terrain confronte au vôtre, dât tôi gidp-ranh vdri dtft anh. Confus, }adj Lc>n-lao, bây-ba.. — then-thu6ng, then-mat, hô-tben, mât-cô* — mâp-mor. Un amas — de papier, môt dâng (châng) gi&y lân-iao, bây-ba. — d'être pris sur le fait, then-ihuâng [xau-hô màt-cô') vi chùng bât du'çrc tai tr^n. Ceux qui ont trop bu voient les choses confus^» nhfrng ké u5'ng quà chén coi thâ[y câi obi cûng lôn-xao mâp'm& khong c6 rô. CoifFusiON 5 m. Sir lOn, — Sir l^n-l^o b^y-b^, — Sir hA-ngircri, sir then. — Sir Itf-xrf, trà-trôn lôn-lao; — de noms, de lieux, de dates, sic lôn tèn , lôn chô, lén ngày. 432 m m Mettre tout en — , b6 Idn-faohdy-ba. — de monde,. sif dông ngircri-ta lao-xao lô-xô» ùmt s m. Pbép — pbép( cho ) nghi. — Sv hdi ( ti» tbôi) — Sijp ttr-gi5, sir trinh(tnà di), sir bâî mang. Ne demander de — à personne, không xin phép rài ai hëi thày. — définitif d^]n soldat, niân han lùih; mSn khéa* Donner — aux élevés, cho hoc-tro nghi ( hoc ). lia pris — de ses parents, de ses amis^ u6 tiv-già i cha me bà-con. Le domestique demande son — , dira dày-to" nô xin thdi &, j CoiNGÉDiER va, Thà di;cho vé.. Bâi di. — des troupes, 6at biob (cho linb vé}« — un ambassadeur, ta sû cho di vê. Co>(;klation sf, Sirdông-dac lai. . CoN6£LER va. Làm cho dông ( dac ) lai. Le grand froid coitjré& reati,I^nh (véï)\imlàmcho niro'c dÔ7ig lai, CoNGKNÈas adj. Cûng môt loai( \a\ nhau). CoNGLimifBR a G&n ( keo ), g&n tràm; dàa lai ; làm cbo dfnh cho lién. Congratuler vfl Mâng (vdri,cho...) — qn sur... mâng cbo ai vé.. CoJIGRiGANISTB 9. Ké tbuôc h$i. École — jfrirô'ng thây dong thây âao day. CONGfiiGATION 5/- Iloi . ' La— des fidèles, cée giào-faflv. Sept — jchinoisesjhày /tfw(Khâch).Thât phû c. Congres sm, Hôi cac Nirdrc sai toàn-quyén d^-thân h^i l^i mà bàn-dinh viêc chuilg cic Qirdc vdi nbau, — Hôi hochiép lai màbàn-Iuftn vé s^ hoc- , Digitized by Google CON m hành vâû-chtftmg nghia-ly tri-tri câch-v^t. CoNCBU, UE, adj. Yù-a; xirng. Ck>!fiQi)B adj. 06 hinh mutm&ng (aéiHScm^ nénnbçt). Conjecture 6/. Sirdinh(irdc,ph0ng,dac,dac)chi)rng. Tirer une — , lây mà dpih chwng^ dinh dço. CoXJECXVAER va. Binhchirng, dinli dço. -les choses futures, djnhdeo {bâiy w&iH:hitng) vê viêc sau. — mal, dinh chtcng sâi. CoNJOiNDBE va. Hiêp vdi;.ntfHai, hiêp lai. Conjoint, e, adj, s. Hiêp vdi nhau. — Ban ( vor chdng). Les futurs — 5, dôi së làm ban v&inhau. Le — survivant, ngurài c6a sCtng trong hai vçr ch6ng\ ban côn lai. CoNJOiNTEJOENT adv. Cùug (vdl) nhau; làm môt cùng nhau. • Paire. — avec qn, làm cài gi làm môt [chung) vdi ai. Conjonction $ /. Siy hiôp 1 — Tiéfng kê-lot. CoNJONcnn» 5/. Dip; ecr-quan, (thi, théf, buii, Me, viêc...) Selon les — 5, tùy ccr. Dans ces tristes — trong /tic {khi^ buAi) khtfn- kh6 nhu'-vây; câi A^ff ngat-nghèo thé â[y.... Conjugaison sf. Cach (mâu) chia (l^p) tiêng công- cuôc ra . CoNiiraAL^ e, aux adj. ThuQc v i vor chAng, Les liens conjugaux y dao (ngfti=nghïa) vçrchông. Conjuguer v a. Chia ti^ng công-cuôc ra. CoNiUBATioN t /• (Sif thé-thdt). Si^ tâp44p mà lèm Faire (former^ tramer) uae^contre le roi, tàj^ » 434 CON lâp màlàm nguy lai và\ vua. Conjurer van, (Huyét-thô c ), tâp-lâp làin nguy; toaa miru. — Trir. — Bâo (giài àchtÔng tai), — Xin, nài-xîn. n co/yW-a la cbute des Nguyën, n6 dâ tâp-lâp mà phè nbà Nguyën âi« Vous avez emjuré ma perte avec lai, anh â& ràp vôi né mà hai t6i; — le diable, trù' qui. — ^les malheurs, giài àch iô'ng tai; tông ùa» Je vous conjure de... tôî xin anh...» Co^ii^AissANCE S /. Sif blet, SU thao. — Kè quen-bi€!t. La — du bien et du mal, sw bièt sir lành sij* dû. • En (avee) — de cause, thao^ biét cân-do. Perdre — , ôUe sans — , không cùn biét nû'aj bât tinh uban sijr c. Faire — de... avec qn, \kmquen vdi ai. Connaissement s m» Tèr khai hàng chir dirdi tàu. Connaisseur, else, s, Kè tb^o (-tirng), ké biét. Connaître va. Biét. — le bien et le mal biét lành biét dàr\ Méfi tfit bié't xîtii. Je le connais de vue, de nom (de réputation), tdi biét mât né, biéi danh ou nghe tiéng né. Se — en incrustations, thao nghé (d6) cânxa-cir. L'arbre se conudit à ses fruits, tbây trài biétck^. Connexion sf. Syr kèt (néi, biôp) lai; sg câu-kétl^, La— des idées, str àn y v&i nbau. Connivence sf, (Sir nbày mât). Sir iibày-nh Far— I cé y làm ngcr (Icr).... Digitized by Google COM 438 Co^Ol^^RANT, aNte adj, sm» fiàoh mà l£y du'€rc;ké thing; ké chiéfm (doat,). Conquérir v a. Bành (giac) mà lây diro-c. Lây (doat, chiéfm-cir) du'orc. Les Français ont conquis la Cochinchine, ngirM Phang-sa dft /éfy âtrav [âânh Idy) dât Nam-ki. . — ^le Ciel, /«'y cf/ro-c nirac Tliiên-dàng. — ^le cœur, lay lèng, «ftrcrc lèng, (dac nh xir dânh {gmc)ldy dwo'c. Perdre ses conquêtes^ mât nMtng xùr minh dft dânh mà lây dtrtrc di. Consacrer va. Dâng; phû-dâng; dé mà... Truyén (phong) chirc thành; làm phép thành.— Liru- truyén.... — Phostie, làmphép bành 18 (dâng minh Chùa). — sa vie à l'étude, lo hoc trôt dài. Expression consacrée par l'usage, iiéfng n6i dùng lâu dâ tMnh (tue). Se — à Dieu, dâng minh cho Chùa. Conscience s /. Lu-crng-tam (sg: biét chành tà ngay v^y tôt xtfu). • En—, ngay Idng^, thiôt tinh, Ihâtlông, tântinh. Avoir qq chose sur la — , c6 ///. Contre sa—, trài (sài, nghich) lunmg tâmTEàiùï. Examiner sa — , xét winA, xét Idnq mhih. Par acquit de—, lâfy r6i (-c6,— dirçrc)=So'-sàû Consciencieux, euse adj, (Cé lu'cmg-tàm); ngay* thât; t^n tinh. Conscription, 5/. S\r bât (dién, câp) Uah, Digitized by Google m t:uN Tomber à la — , mAc (bi) di (dién) tinh. Eehaj^per à la — , khAi di (dién) linh. Conscrit sm. linh, Unh mdi dién (cflp)# CoM8ÉcaAT£UR sm^ Gidm-muc âirng phong churc giâm-mijickhAc. CoNsicRAtio^ 8f, Si^ làm phép (mà dâng...) — d'une église, sir/flm/)A^/?(M^rï A tâng c.)nhà-thor. Au moment de la — hAi làm phép dâng minfa 'thànhCMa. ' - — d'un évêque, sir phong-chitc giâm-muc. Consécutif, ive adj. K.6 (liên, tîéfp) uhau. Pendant trois ans — s, ba n&m iràn {bién ou Uén. ) Conseil s m. Lài bàn-Iuân (-bac); sir bày-bièu cbi- vê(bày mu*u bày chu-drc) . — Công-d6ng,h$i,viôn, Donner un — » bàn; bày, bi£u. Suivre un—, theo l&i bàn {bày, bièu). Prendre — de qn, hôi ngircri nào; câu ké' {micu). Tenir — , nliém mà bàn (tinb). fl^i 1 c6ng-

    luân. — d'arrondissement, hàirdéng b&n-h^. — d'État, cprivé, tàa Aiép^hi riêng. - — de guerre, hôi ira-diêm yi viéc binb; quftn- chânh c. — municipal, \vtax\^'chicc\ cdc chirc làng; Héi- , hwmgnJitte tbànb-phtf • —des ministres, Qâi bÇ-nghi. Chambre du — , chô hôi-îighi q\xan lào xi!r-dodn« —de santé, hôi-dâng lu'omg-y. La nuit porte-, âèm nghS ra vif cssdf sanh A'=nbtrt da sanh bà A^', c,

    CO» 487

    — d'hygièné et dô salubrité, hdi lo viôc dç phèng ch6 kh6i tftt-binh (hii6-dAii eu^o c) Aider de ses cansêi&f ààn-iinA giùm dio ngirori nào. ' Afiaire qui demande — , viôc pb&i bàn phài Hnh môi dircre. Conseiller v a, Bàn (bàn-luân), biiu (chl, vê, bày-' ' biéu); d6, bày miru (chirdrc). ComnLUCB, kns smf* Ké bày-bièU|bàn-lu|Ui; kèfiày miruy sù* viêc (dd miru truc sâr c), — Binh-sir, nghi-sir; tbiêm-s»f c» " * —auditeur» Thi-sijr e« —-à la cour, Blnh-svr, nghi-si^, tiiiém-s(]r c. —d'État, cor-mât viên dai thân c. tham-nghi c. — municipal^hu'cmg-cAt^c^hvorngtham. Thièm- sijr.c. ' ' CoNsniiniiBiiT s m. S vrag^ su* ddn^ldng (tlnb,y}« D'un commun — , dâng tcng, CoNssMTiB vna. ITug, irng theo,..; chiu,,« Qui ne dit mot cormnijU khtegnéi (làm-thinb) Hàlktrng. • • Conséquence sf. Ly; eku-këU Tirer une — , ké't lai; âè. Affaire de — i viéc to {i^f âçi^hf) En — theo nhir vAy; bâi-y^y^ Conséquent, e, adj, Théo ly, phài (nhàm) 15, Homme — dans sa conduite, nggrori à phài lê. CoNatQUiNt 8 m. Cftu ké theo saii* Par — ,vdythi,., ThL.,, CONSERVATEUB^ TRICK S. Kè giÛT-gin» Le — des hypothèques, quan fUt s^-bf gity-târ dlm-th(f, 438 CON Conservation if. Sif giûr lây; syr gin-giâr. — de la santé, sir qiitminh cho mauli gi6i« Instinct de — , sir tham sanh. Conservatoire adj. sm.pèmk giù: — Trirârng, chô tich trfr (dé dành). Le — des arts et métiers, cAâ dé tich-trù' câc A6 ûghé (ca-xâo). Conserve sf. (Bé dànb) mijrt. — 6 &n làm mà dé dành. — de îxmU'mû't trài cày. Conserves, ki'nli dicô-ng mue. Conserver va. Giir-gln; dé; dé dành. Une vie réglée conserve la santé, &n-à mijro-third'c (c6 dô ) thi n6 giû" cho êitçrc manh-khoé. Je conserve cela pour vous, tôi dè dành cAi ây cho anh. Considérable adj. Lan, to, cà. — Homme — , ngurW cm-trong { c6 quorn, quyên- qudi). Dépense — , ttfn-pW nAiA». Armée — , dao binh dông. . Travail — , viôc cd-ihé. Considérant sm. LM loân ly. Les — 5 d'une loi, i«/ luân-ly (chi cù") lnât. — que... Conj. Vi, nhcn vl, bôi vi..." Considération sf. (Si^ nhin xem) Si^, suy-nghï; sijr nghï; sijr vi.. Cela mérite — , câi 4y nên {àk\ï)nghï;ù!^Ti xétlai En — de.... vi, vi tinh... Agir sans — , làm cr-hô" không nghî ivxïàcxét sau. Perdre la— mât di. Co.NSiDÉuER va. NIiin-xera(nom-xem T.). — Suy-nghï, xem-xét* — Trçng (trirorng), vi-né. Digitized by Google ' COK 43d les avantaj^es et les désavantages, suy-nghi (orA) sir lori feir hai. On le considère beaucoup, ngirôri - ta vi-né ou tru^arng-kinh ngurài lâm. Se —comme..., Uy minh làm*... — comme.... C02(ar^w) bàng... (du-orug.. nhir..). Co; ra lènh* Observer la — , cit lènhrday (gifr /tiiA). Consigner ra. Gôri (ki c.) — Câm lai.— Bîôn vào..,, dem vô. . . — Tr uy én. ... — une somme... des marchandises.. G&i bac* tién... hàng-h6a.... —un fait dans l'histoire, dem {bien) chuyôn vô trong sdr. — ^im élève un soldat, phai câm hoc-trô, tên Ifnh lai (tru-o-ng, irai không cho ra). Consistance s/. (Sir durng lai). Si^ çùrng (dOng, dâc lai). — Sxf vûng (châc). La cire îi'a guère de — , sdp không-cô cû'ng cho mây. Consister vn. (Dirngcùng) C6; tai, hè tai, à. En qnoi consisie la sagesse ? Sur khôn-ngoan là /ot céigi? Le devoir d'un juge consiste à être impartial, Viêc bÂn-ph^n quan xét thi là phdi à cho công- binh (không 'hay tây-vi). Consistoire sm. 'ai hiOp-nghi (Dire Giao-tôngvi cic ûAng Cardinalé.}. Digitized by Google 440 CON CoMsoLàTiOM /•Sir(lori) yén-ài (an-ùi). — Sif dd, 81 làm cho vui lông-; sir giâi phién. Console s/. Cûi b6 (cham tia khéo dé chirng dd, dètirgng, hoac dé cbiu....). Co!isoLBE t)a. AQ'(yèn)-ài; giài budn (sâu, phién). — les affligés, an-ui ké âu-lo. Cela sert à — , diêu ây dé mà giâi.... Conso^iDBR va» Làm cho chic, cho vfirng, — tes dents, làm chochâc rfing. Consommation sf. Sir làm cho h^t. (trçu, huàa- thành). — Sir dùng, si]r àn-xài. — des siècles {Mi dcri), tân iht. Payer la—, trâ tiê?} quân (dé 5n hay-là utfng). Consommé ÉE adj. p,p. Ivqxi ihành^ xong râi — ntfu niiih, cao ligii. Tout est — , moi sir ââ hw&n'tàt [xong râi) Homme — dans les scieuces, ugirclri t^i-càch (tri tri càch v$t). D'un mérite — , dày công, công trong. Un habileté — , tài cao^ tài-tri tôt v&L Soupe bien — canh (chéo) nàti ninh gîà. CoNSOXMé m. Nu'drc thît htm, wx&c nle mariage, thành hôn ( vor chdng dft &n->à vdi

    nhaurdi. On roriffomm^beancoup dans cette maison, trong nhà nây xài-pht to (Idn) Mm. Consomption $f. (Sijr tiôu-hùy). Sif làm cho hao-mda; bênh tAn, b^nh ho-Iao. Mourir de — , ch^ft mon.

    de bois, syr hao cùi« " Digitized by Google Co!«(ONAN(% sf.S^Hp tiéng (dôngthanfa, hiép &m c.) Coii8<NS sf Chfr phâi hiôp vdi chur âm-vân mdi thành âm nhir b, c, d, f.... C0.N6OBTS sm, pi. (Bâng phAii)kéâdDg môtb9n(pheO. Ua tel et — ont été condamnés, danh m5 \&i nhirng iryw&i âông mât bon déu bi tôi cà. €k>NSPiBATioN sf. Surt^p-lâplàmngbichvdiNhà-Nurdrc — iSi^r&pnhau. Conspirer vn.a. Tâp-lâp;râp nhau; lâp phe dâng. — contre PÉtat, làm nguy {nghich) lai vdri Khà- Nirorc, , — contre la vie, les jours de qn, toan mwu [lo) giè't ûgirài nào di. ConsTAiDiBNT odv. Céch vumg-vàng.— Luôn-luôn ou lién-lièn, mfti, hoài-hoài. Souffrir — , chiu càch vCcng-vàng. Constance sf. Sir vfrng-vàng, sijr chic-chin; m béû (béii-dô). « » Avec—, hên làng bén ehi. Constant e, adj. Bén, bén-vîrng; châc, thât. Un cœur — , lông bén-vu-ng (không hay dAi-dcri). Rien de — en ce monde, ching c6 sijr gi bén-dâ dvtâi th-gian ndy. Constater v a. IJ\ lùm quâ (châc); chirng quâ. Un fait bien constaté^ vi$c gud {cMc). . C0NSTCX.LAT10N sf. Sao, ngôi ou vl sab; dtfng (dam) sac. • Consternation sf. Sif sor-sôt, kinh-hâi. Le choléra causa une— générale, dich-kbi(thién- IM ùu giâc trô-i) né dâ làm cho ai n&y kinh-hâi hëi thây. " CoNSTEBNER V a. lÀïù cbo kinh-h&i (hâi-kinb^hoing- 442 rON Cette nouvelle consterna tous les esprits, c&i tin tfy làm cho ai nAy cléu kinh-sfr hoâng hân. CossTiPATioM sf. Sifbén (di sông bon); sijr tâo. CoNSTipiR va, Tdo, bât b6n(làm cho dai-tiôntào) Le vin (me) constipe^ rirorunbo no tdo^ riroru nbo uefng né bôn. CowsTiTDBB t>a. Bât, dât-dé; làm (lâp) Ito (nôn). Qui vous a juge? ai t/a^ anh lén làm quan tra-xét? Se — prisonnier, nûnh nôp Wy minb. Constitution s /. Sir lap (làm) nôn...— Phép, luât, giéng-mÔi, ki-cang. Être d'une bonne—, c6 vée-giae, Uli v6c. La France a eu plusieurs— ^, Ntfdrc Pbangsa dâ c6 nhiéu phép-tri. Construction s f. Sijr làm (càt, dirng, dong, 4p)nôn — d'une maison, sir cal [làm) nhà — d'une phrase^ sir sâp-dat ti^ng cho thành càu. CoNSTBUiRE va. L^p, làm, cât, dong. —une maison, càt nhà. — un mur, xây vacli. — un navire, dong tàu. CONSUBSTANTIBL, EIXB odj. Bdug thé dAug cbtft. Consul sm, Quan lânh-sir. — général, khâm-sir (kbàm-sai). Vice — , phé Iftnh-sir» Consulat sm. Chirc lânh-sir. — Dinh quan l&nb-si^. Au — , t^ (trong) dinb lanb-sif. Consultatif, iye adj» Bl mà bàn mà h4i mà-thôi (ch<îr không c6 pbép dinh). Digitized by Google COM 443 Yoix eontuilatmey tiéng dcrçre nôi (không dirorc dinh)# Co: Faire «ne — , di AA\ Consulter va, Hôi; bàn, bàn-liiAn; cdu (miru). Dans le doute, consultez les gens habiles, trong vièc nghi-nan tbi hâjf hâi nhumg ngirài thao (giôi). — le devin, di boi. Consumer va. Làm cho môn, cho hao, cho hir di. La rouille consume le fer, sét no làm htr (pnàn) Ai êi. — son bien, phd (làm) hft cûa. CoMACT sm, (Sir da dén) Sir dung nhau. — Sir tdi lui, thù-c. Point de — , ncri (chA)bai ekinàâung [co) nhau. Contagieux, else adj. Hay là y. Maludie contagieuse, bênb hay Idy. CoNTAGioÀ sf. Sy* lây. — 6n — Dicb. CoriTE sf. Chuyôn. Les contes de fées, chuyên phong'thân. — de vieille, de bonne fenune, chuyèn bày-d$t (bà-làp, thàm). Faire des contes hky chuyên^ nôi c/iuyén vu tlch. Contemplation sf. Suy xem; si^r suy. CoiVTEMPLER va. \evEL, coi, nbin; suy» xét, gSm. — de tous ses yeux, ngo tru*ng-trôo, chàm {ngô) dirt con-mdt. — par l'esprit, l&y tri mà xit {xem). Ils se contemplaient en silence, chiing n6 b lâng (làm-thinh) nhln [ngô) nbaa trirng-tréo. Digitized by Google 444 . CON CoNTEMPORAi^, %aâj. Cûng môtthn (thi) v CoNTSiiANCK sf.Sxf chijra (dijrng), c&i ttch. — B
    néft. — Sir c&m minh. Vase de la — de deux litres, binh (lu, vô, mài) Ce terrain est de la — de trois hectares, dâm d^t nây diên-ttch né dirorc ba mâu. Faire bonne — , làm M s. Cài ehâ'a (dijrng). Le — est plus grand que le eontenu, cài chûra làm-sao cûng Idn hem cài dâehûra & trong. Contenir va. Ghira, difng dirçrc. — Cdm lai, hâm dep. Cette bouteille contient quatre verres, cai . ve niy duif
    dtrp^ bôn ly. La eharité eontimt tontes les vertas, nhcm'âû'c thu*orng-yêu gdm hëi câc nhoti-dirc. — la mer par des digues, làm bà-dé mà ng&u nird^c bién. Se — , câm minh,,. Content, e, adj. fiàng lông; u'ngbung; vui, màng* Cœur — , phi Idng, vui lông* — de son sort, ddnh phân. Je suis content de vous voir, tôi g^panh tdimdng. Contentement «m. Sir^ui (mâng); s^r vmg bçng. Un homme inquiet n'a jamais de — , ngu'ài bnng hay-lo không-c6 yen long [yen tri) bao-gio*. Contenter t? a. Làm ebo yui (màng, thoA, phl)lèng« Quand on veut— tout le monde, on court risque Digitized by Google CON 448 ngirori, thi làliéu mlnh châng. dang âep y ai hét thày. — ses souhaits j làm cho thoà (phf) 15ng sd'-nguyên (irorc-ao). Contention s/, Sij: ra si!rc. — Si c&i-l&y, r£y-rà, kinh-âich. Contenu, ue Chura, dirng. — Câmlai, haiii-dep. Vin contenu dans la barrique, ryçru nho dwng trong thùng. Passion contenue^ tinh tu'-duc du hdm-dep duyc vô'u Contenu s m. C4i chùra (di^ng) à trong. Le contenant et le cftnienu^ vA và ruâU Le — d'une lettre, câi âiéii viet [nui) trong tho*. Conter va, Ké lai, thuât lai; nôi chuyôn (truyén). Les vieillards aiment à — , già bay nôi chuyèn (cû minhra). En — de belles sur le compte de qn, nôi b^-ba vé ai; bày chuyén mà nôi vé ai* Contestable adj. G6 lê chtfi-cfti; dôi-chtfi dirorc. Contestation s/. Sir câi-co; sir dui-ch(5i. Contester va. C&i, chôi-cai^ dôi-cbâi; khôngcbiu..t Manie de — , dittng hay câi. — sur des bagatelles, câi vitfc ba-lap. Contexte sm, (Curi-canb) Tùr-tiép. (Liên cà càu c6 . tnrdre co sau) Contigu, uë adj. Kéf, liên, (liên-tiéfp, k^^-cân) val... Sa maison est coniiguë à la mienne, nbà né ké (vcri) nhà tôi. Continence Su giû: mlnh sach-sô. Continent $m. Btft-lién. Dictionnaire f-a 99 Digitized by Googlt* M CON Celte lie est près du — , cài cù-lao iytf gindàt^ Hên. CoNTUiGSNT, I adj. Btft-ki (hofte cé ho^ khôn^. Chose — f , viêc bât-kî, Sm* l'hân. — 11 a reçu son — dans la succession de son père, né â& l&nh edi phân gia-lài cha né dé lai ùu chia cho n6. Continu, £ adj. Luôn, liên, lién (luôn-luôn,lién-}ù). Fièvre — e, rét luôn (Uén)\ néng Içnh hàrrâm ou CoNTiNLATioN sf. Sif ciT viôc; siT làm luôn. CoNTiifUEL, nxi aij. Ln6n-luôn^ lién-lién (lién-j lién-deo, lién-khoanh). Pluie conlinuelky mwa /uôn-ludn, mu'a ddm, CoifnmjEixEMEifT adv. LuOn (lién), hoài ( ), m&i ( ), hoàî-hAy. Je le presse — , tôi giuc (thùc) né mât. CoNTiNUEB va. Cur m&i viêc; làm luôndi, — son chemin, cû' lftm*lAi di hoài. — ses études, a? hoc /uôn, —un mur, làm luôn (kéo dài) cài vàch ra« — k... de.. CoNTiNuiTK S /". Sir lién-lién, (không hô khoâng ra). — d'un bruit, cài iiéng no Uên-thinh — du travail, iw bén viéc. Solution de — , sir diet (hir) kh oâng, sir hft Uên di. Contorsion s /. Sif v^n (bè) minii; si^ nbàn-nhé. Contour 5W. Vông. — Yành.Yèngchâu-yi. — d'une ville, vong thành. — d'une colonne, bê iron (phiro*ng-viên) càycôi. — d'un cercle, vành vong, chàvrm cài vèng. CON 447 «'one rivière, AAtic quanh sông. Contourner va, Làm cho vay (mo, vinh, vônb, iuéo)di. — i xuDg-quanh. La chaleur a eoniaumé ce morceau de boisi ntng^ n6 mo eéi miëng cfty nây di. — sa bouche, méo miông=:méu. Contractant, s, adj» s. Parties contractantes^ bai bén (âàng) giao-kéft* Contraction s f. Sir i ût laî. Par — , rût lai\ xâp nhàp lai. Gontractir va. (Kéo) Rût l^i, thâu (thu) Içi. — Mâ c, lâm phâi. — Giao-k^t (biiôc minh). Le froid contracte les corps, l^h làm cho v^t teo iqi. On contraeUi A Le en Au, De Le en Du, ngu'di-ta thâu tit^ng à le lai làmaM, i'\ëng de /elai Ikmdu, Figure contractée, mat nhàn lai, chàu mày. — des dettes, mâc{lâm, làm, dc()nçr. — amitié, Mt ngbïa (lân-la). Contradicteur s m. Ké nôi nghich, câi-trà lai. Contradiction sf. Sijr néi nghich; si^ chtfng Içi, cfti-trft. Esprit de — , tri (ohirng) hay nghich. Être en — avec... nghich lai vdi.... Contradictoire adj. G6 tra*hôi, c6 cho dtfi-n^, c6 m$t bai bén. — Kbic (khàc, nghich) nbau* Nouvelles — s, tin 7i6ikhàc nàau, U est impossible que deux — s soient vrais en même temps, kbtag lé bai diiu nghich nhau mà tbât béft cà bai môt lu'ol; cho dirorc. • ■ • ■ Contraindre va. (Riét 1) Ép, Lât(ép); buôcphAi. n est contraint à payer, nô mâc àdt phdi tr&. Digitized by Gopgle 4i8 CON —de mettre bas les ames, ép phdi bo giâo chîu Joie coniraintej sxf vni gtrçmg. Contrainte sf. Sur bfti ép. Sans —, thong-thâ (kbôi bat-buoc, ép-uông). Par —, bi ép, cire châng dâ. — par corps, phép b4t ép (bô tù, Ôàng trân.».«» mà ép). Contraire adj, Ngbicb; irai. à la raison, nghich ly, trài lé. — à la santé, dôc. Vent —, marée —, gio ngirçrc, nixàc ngwœc. Sort — , v^n xdtê {den, bl). Au —, khàc; •••• thi c6« Contrarier va, Nghich lai... vdi... — Làm cire; ngaa-trô". 11 aime à —, né hay nghich (châng). Cela me contrarie, céi Sy làm être làng tôi. CoNTBARiKTK s/. (Sij" ngiroTc, trdl). Sir c\fc long; sir ng&n-tr^. Contraster vn. Nghich, chéi; dtfi. Ses actions contrastent aveî; ses paroles, vit^c n6 làm nghich lai vdri Icri nô noi. (Ngôn hanh ivrtrng phdn c«)« Contrat sm. Sxf (Icri) giao-kët, ter giao (kèo), — de mariage, hôn Mc nirërc. Se heurter contre une porte, âungvô {vào) cura. — nature, trài lë tyr-nhiên. Marcher — l'eimemi, xông vô gi‫ Examiner le pour et le — , xét lëibxxka lé ngfikh, Xét phâi Irai, Ci - — , ngang dây. Co! tànli tôt no vdi n^t xSCu no cân v&i nhau. CoNTB£BANDE sf. SijT buôn-bdn uhîriig quâc càm* — &â (hàug) l|u. Faire la — , pham phép ctfm; bàn dâ lâu. Marcha^dises de — , liàng* Idu. CoNTBBBANDiEa, ikBB sfjfi.f. Ké budn-bàn â4 qutfo-cl^m (hàng lâu). CoNTRE-BOUTER VU, Chf^ng", chôi. Coi«TRECi3R£R V a. Cliung^ (nghich, kinh)lai (vdi ai). CoNTRS-KXEUR (X) loc otifo. Cijrcch&iigp dft; trài y. n ne Pa fait qu'à — , nô làm là làm cwc châng dâ mà-thôi. CoNTks-GOUP 8 m. Si^ d^i lai. La balle a donné contre la muraiUe, et il a été blessé du — , viên dan vàng vô trong vach, mà né bi dan dôi-lai mà nhàm. • • • • CoNTRBDiBB v a. N6i ughich (chtfng); ntfi ]diAc(8ii céi tru'o'c) di. Se — nghich nhau, chÔng nhaut Digitized by Google m CON De — en — , xu* nây qua xit kia. Contrefaçon s f. Sir g'ik (bât-chu-dc cài chành ki^u cAa ngirài bày d&a ra inrdrc). — du sceau de l'État, tôi gid [lông) tfn Nhà-Nirdrc. COiNTRKFAiRE vfl. (Làmgiâ) Giâ; bdt-chirdrc theo, hçc b^, ahài. — Làm cho hir (xÂu, c6 tât). — avec le verre une pierre précieuse, lày ctiai già ngpc. — le malade, già dau, làm bô (giâ dô) dau. — sa voix, trà (giâ) tiéng minh di« — qn, hoc bô ou nhdi ngu'dri nào. Cet oiseau contrefait la voix humaine, con chim ndy nô bât-chic&c tiông ngircri-ta. Il a eu une atf aque qui lui a contrefaii tout le visage, no m de phong Idm cho ni$t-mày nôra Air {xàu) di Mi* CoNTBEFOBT S m. Côt xây thèm mà âft(chtfng) vàch, —Rang nui T., nûi ngành.— Mm da 16t gôt giày cho châc. Contre-maItbb, esse, smf. BÂu-muc coi thgr thày. CoNTREMANDER va. H6i di. — un voyage, tinh di v6\ lai héi di. CoNTBSMARQUE S /. Mu (in) dông thêm vô aura. CONTRE-ORDIIS 8 m. SvF hôï di. Contrepoids s m. B6 dich; trài cân. — de balançai irai cân. Contres-poison $m. Thutfc giài (trOr) dôc. Contre-sens sm. Sir sài nghïa; sur quây. — ^Bé trâi. Cette traduction est pleine de — , cdi tà dichndy sài [quây) nât di, . Coudre une étoffe à — , may trâù CoifTBESiGm va«Kitta gatubvd* m 451 Contrevenir v n. Pham, Irdi phép; không tuân (cir). Le conli evenant sera puni, képham phép sêphài phat. Contribuable adj. s. Phài dông-gop; ké chiuthuêf. CoNTRiBUBR vti. Gôp; pbii (giûp) vèo. — pour un tiers, ba phdn c/iiu mot phân. Cela contribue à ma gloire, cai nô giûp vdmk làm vinb-hién cho tôi. Contribution sf. Sur chiu, sur dong-gôp; thuéf. — s directes, thué' chành ngach. — indirectes, /Ati^ngoai ng^h« CoNTRisTBR V a. Làm cho buân (râu, cire.) Se— , bu6n(râu). CoNTBiT, IT£ adj. (Tan-nàt)ân-nân dau-dd^n, — de ses péchés, àn-fiân vi t$i-15i minh.

    Contrition sf. Sir un-nân(toi). — parfaite, sw àn-nan tôi câch tron.

    imparfaite, $w ânrnàn t&i câch châng trçn. Faire un acte de — , àn-nan tôi. Contrôle s m. S6 câi (làm ra bai bôn) dé mà song. — Siy xem-xét, giû*- (coi chùrng coi dôi). — S6-bô quan-quàn binh-Unh. — In(dâu)Nhà-Nu-(/c dong vu d6 vàng dô bac. Contrôler va. Xem-xét, coi-s6c (kiém-sdt c.).— Béng in (d^u) t6 dd vàng dd bac. Tout ce qu'il contrôle est fort bien contrôlé nburng cài gi mà ngurori kiém-sàt tbi là kiêm sàt hàn-hôi di thôi. Il a fait — sa vaisselle d'argent, ngu-cri dâ bi6u déng dàu (in) Nbà-Nirdc vô trong bàt-dïa b^c cAa ngirài h£t« CoNTRôLEUB) EtJSE. smf. Quaû coi çiû: s6-bO.--Ki Digitized by Google iSi CON xem-xét viôc ké khac làni, CoNTBOUVER va* Bày-dat ra (mà phao-phân). Chose contrauvée^ viêc (chuyên) bày-dat. CoMiio VERSE sf. Su* cui-lày (chira biôp ly, chira chiu là chàc). CoNirHACB 5/. Sif in khÔDg ra m$t mà thû t^i, — Sm. Ké tri-trô, cirng-cô; — Ké bi cào mà dôi kbôDg ra, kbùug dén. Juger^ condamner par — , zdr, làm t^i (àn) ngay không ra m&t cQng Uîm. Contusion s/. Mu (vêt) giàp, sirng lên, u lôn. — à la tète, bi vU dânh (u) trèn dâu. CONTU8I014NEB va. Làm cho giftp, cho u (simg). 11 s'est co7?/;/5/onn^Ia jambe, no ùi giâp 6ng cèjïg (-cban) di. CoirvAiNCANT, B adj. Làm chung chic; ch&c-ch^ virng-vàng. Preuve convaincante^ churng (ly) chdc'thât vûTig- vàng. CoNVAmcRB va. Làm (ckumg) cho tin. — Bit Ij^ làm toi, (làm cho ngâ lë). — qn d'une vérité, làm cho ai tin môt sir tbât. Je l'ai convaincu par cette raison, tôi Itfy lé tfy mà làm eho n6 tin. Convaincu de mensonge, bi bât tôi (ly) nôi lào. Je suis convaincu que..., tôi châc ràng... (là.«.)« Convalescence s/. Sir (h6i) dau mdi khà; s\f àvcùng bênh. Entrer en — , vira mdi khâ (côn phâi bô-dircrng). Convalescent, e adi. s Bau mai khà. — Ké du'dng bênh, ké dau mdi khà. CONVE.NABLE adj . XuTug, xumg-dàng; nên, dàngjpbài Digitized by Google CON 4S3 IS (thtf), (fr-t«. Peu — , không xinig-ââng m^ty. Une tenue — ,câch âa-mac xicng-ddiig. Juger — de.«.9tirAiig nén {phàiyddng)...% CoNTExNABLEiHENT odv. Càch xu'ng-dàng. Convenance s/. Sir xumg (càn-xirng); sirhap (xirng- hap). — Phép lich-si^r, phép-tâc, lé-nghi* — d'humeur, de caractère, hap y, stf hap tdnh vdi nhau. Observer les — giiî: phép tich-sif (phépr^àù ling ht). Avoir... à sa — , cd... vita {iheOj màe) y minh. Convenir v n, Xu'ng, nên. — Chiu ( nhin là phài ). — Ilen.ki-hen. C'estun parti qui convient à votre fille, dé là ncri xitng cho con-gài anb. Us sont eamenusdeseipovLYer à... Châng nô hen vdi nhau së tuni tai... —-du prix, âinh xonggid. CoirvnmoN sf. Syr giao-u*dc,si2r thu^n timh. — Hi>i — • —écrite, su* giao c6 tà* c6 giây; t& giao-w&c. — verbale, l&igiao miông. Conventionnel, ELLE adj. Cur nhvd&giao; dâng-tinh vdi nhau. Ecriture — e// néi chuyên (truy^n )• Être d'agréable— 'i wSi chuyên vuit Digitized by Gopgle iSi COM La — roule sup.... néichuyèn vé.... CoNvsBSsa t;n« 0* cùng... noichuyôn... — avec les livres, {néichuyèn vdî 8àcb)==ham coi sàch= ban cùnc: dèn sàcli. Conversion 5/. Sif \tb (nèa... ra...). — Sif trà Içi — Si^dôira... — de S Paul ,lë ông thanh Phaold tr& lai dao Chùa . — des piastres en ligatures, sic ddih^c dÔngMy tién qaan; w thông bac ddng m tién quan. CoNVBRTiB va. Ivb nèn (ra). Làm cho hoà ra... oti trir nên... — ^l'eau en vin, iàmcho nirorc Aodra nrcru iiho;lr ké ngoai (dao) tr& lai (dao) (vôjdi dao). Convexe adj. Khum. Lasuriiace de la terre est — ,m|lt trdi dtftnây nô khum. Convexité s f. Sir khum. (Cai mô, mu...). Conviction s f. Sif tin châc. Sif châc (vûng) y. J'ai 1a — de son innocence, tôi tinrchéû né là ngu^^ri vMôi. Convier v a. Mài, Je l'ai convié à manger avec moi, tôi m&i ngirài àn vdi tôi. — à xm festin, m&i iâi &n ti$c. Les conviés, khàch m&i t&i. Convive smf.Hè ngôi ti$c; nguài dông tiÇct CoinrocATioN f /• Sijr Jiôu, si^ mùi nhém. fcçttre de—, td m&i nhdm^ Diyiiized by Google coo 48S CoHVOi sm. te ch* lirorng-phan khf-g-iài, doàn lircrng. — Ké di dira dam (ma); dam ma. — ie dàug theo xe Ifra, doàn xe là'a. Deux — s considérables venaient de tom}3er au pouvoir de Tennemi, hai doàn Iwirnç uhiéu lâm mdri bi tay gi$c cbân b&t dirorc. Le — passera par... Bém (ma) sê di dàng... Partez par le— de midi, hày di doàn {bdn) xe bu6i trira* CoNTOiTER V a, Muâni bam, ao-irdrc. — ^le bien d'autrui, mo'-tc&c cùa ngu*cri. — la femme d'un autre muô'n vçr ngu'ài-ta. Qui tout canvaùe tout perd, (ai mntfn bëi thi mit hët)=:eéi gî cûng ham {muâh) bét, thi châng dang câi gi hô't. CoKvoiTiSE s/. Sv tbam(bam}, s^irdre-ao(mor-u'd'c). D'unœilde— ,con-mit/tr(hn-/ibr«hn(thèm lem-lêm) Convoler v n. Cirai vçr, lây ch(5ngl^(kbdc);châp- nâi, c&i già. — à un second mariage )cu*la Conmiission, m&i bôi-ddng nhôm lai* Convulsion sf. Sff cbuyén gân (giirt, rut co lai). — Bênb phong, kinh-phong. CoopéRATEUB, TR1CB smf. Ké làm cùng, ké dtfng^tlnb, bi^p Ivc. CoopiEàTiON $f. chung-cùng (d6ng-tinh, biêp lire); sir phu (giûp) vô. CoopÉB&R V7i, Làm cbung vdi,.. pbu(giùp)vàootivô. -^au succès d'une entreprise, chun h cho tfu'ç'o 456 COQ CooRDiNATiOH f/. SgT slp^-dàt theo thur-tif • Coordonner va. Sdp dat theo thir- tir (clio àn nhau). Copeau sm. Giâm, giàm cày (déo), giàmbào. Brûler des copeaux, th6i (chum b&ng giàm). Copn sf. TÔT chép (tâ, sac) lai;b6iicliép (tâ). — C4i bât-chtroc (làm theo). B6 \ ê theo; su* giâng ia (hêt). — BÀi. — B6a cÂi dé s&p bàn mà in. La — dHinacte, t& tâ (chép) lai. — collationnée à l'origiual, ùôn tà dâ dô l§i vdi b6D chành. — dHin tableau, tranh /Aeo {bAtc hilfm gi nori b&i bién, au, mé bién nhiéu âc lim. Coquille «/. Vô,vô rfc, — B6 quay(thit). — Môn ngon VtU la. Briser la — d'un œuf, dâp vô tr&ng gà. Coquin, e smf.BÔ khân, âô chet nhàt. C'est un méchant — , né là dd khàn. Mon — de neveu, thàng cliàu A/^dn tôi. C'est une coquine, no \kconhoang. L'QUiNERiE sf. Sir diém-dàng. Cor sm. Chai (noî chom). — Kèn. — de chasse, kèn (di sân). Sonner, jouer du — , tbÂi kèn, tûc kèn. À— et à cri, om-s6m, um-cà-tum. Corail, aux s m, San-bô. Lèvres de — , môi son. Coralline 5 f. Hoa dà (cAy). Coran s m, Sâch s.'ïm-iruyeuMahomet^ Corbeau s m. (con) Qu^« Noir comme un — , den nhir con qua. Nourris un — , il te crèvera l'œil, (mây miôi qua, qua DO m6 mdt mÂy)= lùm an mac oàn. Corbeille sf. GiA. — de fleurs, gié bông (hoa). — de mariage, do nw-trang di cho dàng gài. CoRRiLURP S m. Xe, linh-xa (xe chà xàc, hôm, Digitized by Googlt* 458 COR qaan-tài dem di chôn). Comm sm. (Con) qua (dùngtheo vi-du san nây:) . Bec de — , hay-là Bec-à — , (mûi, itiô qua), d6 queo xutfng^ và nbçn â£u.=M6-nbàc, mûi kéc. Neseiibec-& — (mtti mi qua)=mûi qu|im, mfli queo xutfng, CoBDAGE s m, Dây, dây-ch^c. CosDK Dây, dây-chçc.— Dây déiih.—Dâydàii* — Latgiàng.... Attacher avec une — , bu^c (c^t) bàûg dày ou Itfy dây mà bu^c Instrument à cordes^ àitn dây. Danseur de — , ké mua dây (leo dày). — d'un arc, kU giàng (cung). Digne de la — , dâng treo di. (Déng tdi ehét îreo). Cordeau s m, Dây giâng mure; dây do; mire tàu. Allée tirée au — diràng c6 gi&ng dây mà làm cho thftng. CoRDERiE S f, Nghé làm (ddnh) dây. — Chôlàmdây. CoBDiAL, ALEjÀUX odj.s. BÂ. — Tb4t 16ng (béri lôug mà ra). Remède — , thutfc M» Prendre des cordiaux uÔng thuô'c bâ\ dùng dô bô. Cordialement adv. Càch tb^tlông (-tbi$t-tiub)ibét long. IlaiLr--jrit, gbétai héi lèng. CoBDiER sm. Kè làm (dànb) dfty. Pêcheur — , adj. Ké di danh câu vàng. Cordon 5 m/ (dây) Nhçr, dài. — de souliers, âây giày, dài côt giày. Tenir les cordons de la bourse, (cdra dài[dây /A4/)dày(tùi)=:R0ng phép m^ic sure xài tién-b^ con 4S9 —de troupes, chang binh d6ng (ngû). Cordonnier, lÈRE srn f. Thor d6ng giày. Les — s sont les plus mal chaussés, {tho- donrj giày di giày xttu hem b6t).=Th7 rèn không dao &n trâu. CoïiELiGio.NNAmE sw/.BÔug dao (kègiur cûngniôt dfko vdiohau). CoBiAGE adj. Dai (cihig) nhir da. Yiande — , ÛnidaL Ck^RiANDRS sf. Ngè, raa ngè, (hoàn-tuy thài c.) Cormier $ m. Cây ciir-dàng. Cormoran s m. Thurchàng-bè (tbàngbè); loai cô. Tbùy-lâo-nha. c. CoRMAC sm. Nài, thâng Bài. Cornaline s f, Mà-ndo. Boutons en — , nût ào mâ-nào, Gorus 5/. Sùng. — Cèi, tù-và. Bêtes à eomeSj con c6 stmg\ lo&i-vût c6 sitng. Lever les cornes^ nghinb. — de cerf, simg nai, gqc uai. Peigne de — , lu*grc sùmg. — s du limaçon, voi (î>c ma. Frapper, heurter desescornP5, bânq, dung,cung« Faire une — à un livre, bé xâp ter sàch mà ngân* Cornée 5/. (Damông trong con-mât) trông trâng con-mdt. Corneille s /. Thir qua (nhô con). Ac-là (ông-kô, b^b-càp T.) Crier comme une — , kèu nhir £R î;. w.n. ThAi (tùc) kèn, côi, tù-và. — les chieaSi tûc cùi chiêu ch6 sân (hay-là mà giuc né). Les oreilles me cortient tai tôi né vù-vù {lùng- bùng). Cornet ^m. Kèn nhô Rouler en — , cu&d (vàn) km 1^. — cigarettes, ô'ng thu0è êHn. Corniche s f. (Céi trcrm ra ngoài nhir lori tii*.») Cô- bdng cày côt. Cornichon s m. Dun chuôt, d^aleodèodA bô gi&n mli an. — Ngircri it-oi thièt-thà Cornière $f. Maner-x/ti. CoROLLAiRB S m. (Ly kèt b^iléd&âofo). Cftuluân hb'i lë châc mà ra. Corolle s f. Giùm hoa; tràng hoa. Corporal 5 m. Kh&n thành (trii, lét d dia, cUén thành). Corporation sf. Bon; ho, van. Corporel, elle, adj. G6 xàc; phAa xâo; cé hinh eôxAc. Les êtres eorpareb^ loài ed xâe. Plaisir — , sir vui-sirdrng xdc-thit. Corps s m, Xéjc, . minh, véc, xéc-thit, mlnh-m&y, mhih-v6c)« — Thftn c thân-thé c. tbftn-mhib; Ihân-thi, xacchéft. — Ilo, hôi; dao. — de l'homme (-humain) .rac ngu'ài-ta^ thân-thé ngu'âri-ta; minA ngvM-ta. La morl; est la séparation de l'âme et du — , chét là bôn xàc phàa-rô nbau ra. Digitized by Google COR 461, Un beau, — , tôt vdc. — rôbuiste, vigoureux, vdo-giac m^nh-më Par tout le — , câ (và) minh. Combat— à — ,trân désïhdâ'u thwLrng^[dàuchièn). X — pérdu, nMu, a thin-phù, xông-xà. Le navire a péri — et biens, tàu d& mCt và vô và ruôt (mât xâc). Les gardes du — , quftn thj-v^, hô-v^, — d'armée, dao binh. Un — d'ouvriers, van tho. — de garde, dao do (tuân). — Ph&n-hor> dâ, diéfm. Corps célestes, tinh-tû c« (nl|ijrt, nguy^t; tinh thân) trên trài. CoapuL££«c£ sf» Sir mâp, Ion (to) véc. CoRBKCT, %adj. (Sà-a) nhâm, trâng; Irâng càch* Phrase correcte^ câu trûng {nhàm^ trùng each). Tenue — e, àn-mâc trûng each {phài diéu), GoRBEGTEXEMTOfifi;. Sdra,chinh(chénh), trÙDg,iihàm. Parler — , nôi sû'a (trtlng). Correcteur sm. Ké sira, ké sura-phat. — d'imprimerie, ké iûra. chu* (bài) trong nhàin* CoHRBCTiF sm. Céiné sdra (ch
    ) lai. Le sucre est le — des acides, durcmg-mâk là cdi dô cAé'nhîrng* dô chua. CoRBiCTiOM 5/. Sijr siSra (lai); sir sita-phat. — dVine épreuve, sw siha bài in thir. Maison de — , (nhà siira-phat) cbÔquan cdm con- nii hoaiig mà siira-pbat nô CoBBBCTiONMEL, ELLB odj. SijT sdra-pb§,t. — Yé 18i (t$i nhe). Tribunal — , hay-là tribunal de police correc-- Diciionnuire f-a 30 Digitized by Googlt 462 COR ttonnelle, tôa t^p-tung (tôa xir tôi nhe). Affaire de police correctionnelle, viêc tap-tung. Corrélatif, ive adj. B« nhau, c6 ftn-thu6c vdi nhau. CoBRÉLATiON sf. SiT ân-y, sir ddi vdri nhau. CoBBRgPONDANCE s/. SgT thôag-dôûg vdri nhau; thcr- tir, tin-turc, , . . Avoir, entretenir nne — avec qn, thông ttn-lwc, (tho* di tho- lai) vdri ngirâfi nào. Lire sa — , coi tho'-tir. CORBISPONDAMT, 1 adj. S. ôtfi, xùmg nhau. - Ké thông vdi nhau. Kè Iftnh coi-s6c con ngv^-tagiri di hoc ô" xir xa. a'u - 1 • CoREESPONDRE VU. Tiiông tin-t*c, g*i thcr-tOr dilai vdi nhau. — Btfi, cân vori.... J'ai cessé de— avec lui depuis lors, tôi thôi thông Hn-iirc (n no tir khi .-ù'a-day, sira-phat. — Ché. . — ^un devoir, un thème, stta bài. ^un enfant, sû'a-phat dijra con-nlt. Se— de ses défauts, sim n^i minh lai. GoREOBOREE VU. Làm cho manh (bô). Le vin corrobore l'estomac, ru-cru nho ùô tl-vi. Corrompre t>a. Làmhu- (di).— Hdi-lO. —les mœurs, lâm hw phong-tuc (di). —le juge, hdï'lâ quan xù- viôc. —...à prix d'argent, AdWd, dût-nhét, tonrUt. Les poissons se corrompent cknàwcm dû

    Corrosif, ive, adj. Hay gam (rue); hay to.

    Digitizer Lj, v^jQOgle COS 163 La chaux est corrosive, vôi nô hay-àn tay an chorn CoiUEtOYsa va. Thiiôc da. — des peaux, thuôe da. CoRROYEOR 5 m. Tho* tbuôc da. CoRRUPTEUE, TRICE, S m f. Kè làm hir; kè GoRRUPTiBLB ùij. Hay bir bay nàt. Corps — , xdc hay htMfidU Corruption 5/. Si3rhir(-ndt). — Sir làm cho h\r. La — de la chair. 5tr thit htr-àt âi. Soupçonné de — , bi nghi c6 ân hâî'lÔ. Corsage sm. Minh (khùc giira tir c6 xuâng tori hang). — délié, minh không oukhành. — d^une Tohe^ihén éo. Corsaire sm. Tàu àn-cirdrp. (Tàu ô ). — Quâa àn cu'dp bièn. Les corsaires ont été pris, qudn àn-cw&p nô dâ bi bât. Cortège sm. Kè tbeo hdu-b, dira-dén. — Quàn bô- ttfng. Suivi d'un nombreux — ,c6quân-gia (ngirori-ta) theo kâurha dông. Faire — à qn, theo kâu ai (di iheo Adu). Corvéable adj.s Mâc xâu (công-sum»). — Kè dixâu (làm xâu); ké mâc công-su*u (0?/ su-u-dich). Les — Sj nhûBg kè mto di làm xàu; dàn xâu* Corvée sf. Xâu (công-xâu, công-suii, smi-dich. Homme de — , ngu'ori iàm xâu (di xâu). Quelle —I Cu-c tbi thôil Corvette /•Tènkèuthâ'tàutrâDhçngtrung-tnmg, Cosmographie 5/. Phép tbièn-vàn (Thiên-vàn chi c). CossE sf» Vô d^u.... Des pois en — , d^u càn vô. CosTiniE tm. Câeh &n-mac; â6 mâc (ào quân). <64 CÔT Le — annamite nVst pas laid, cdch ân-mac {âd mâc) annam không c6xf[u. — de théâtre, dd (m) hàt b^i. Costumer va. Mâc, mSc d6. Cote sf. Pbânchiu; tién gôp. Payer sa — » âàng phdn gàp mhih* C6fE sf. Xmmgsircm (sir^), xircrngcut. — Bông, Công. — Cong-dà thuyên, tàu. — Nà, trién. — Bai, bor. . Il s'est cassé une — , no g&y bét môt cài xwang- Rire à s'en temr les côtes (curâri dfo pbàibimg hông lai) = cirài nôn ru^i (ngâi-nga ngit- nghéo). Marcher — à — , di càfhkè vdi nbau. — fertile et bien exposée, iriin ou nÙL \Ai cây tr&i lai trâng nâng. A mi — , b giûra iriên* Le long de la — , di^a (doc) b& (Ac). Côté sm* Bé, bén, pbfa. Hông. — droit, hén hîru (-tay mat). — gaucbe, hén tà (tay trài). De ce edl^ci, Aia hén nây. De l'autre — , phïa hên kia. À — , (g£n) môt bên. — ^paternel, bén nôi. — ^maternel, bén ngoai. D'un — ... de l'autre — ... pMn thi... pb£n tbl...« au môt dàng tbi..«, m^t dàng thi.... Se coucher sur le», nà» nghiêng. Le — ^faible d'une personne, câi gi& ngu'ài .nào* Regarder de — , ngo nghiéng ngé / cao cà. Avoir mal au — , dau cd. Casi
    ] le — à... van cJ... bè cô... Couper le — à.. (çhém cô...) chém Phfa tây, bên mftt trèi Iftn. Du levant au — , tir dông chi fây (tir Lên mai- trài moc défn bên mat-trori iàn). CovcHANT, B adj. Nàm, ngù; lân. Soleil — , màt-trài iàn, Cbien —, chô sàn nâmxuôhg {kh\ bât dang thit). CouGOE sf. Ldp. — Nirdrc. — Sirsanh-dé (nàm b£p (xô, ncri, chô), — Giurorng-chiéu, — Khàn vân con-nft. Par — 5, tir l&p tù Id-p, Donner trois — $^ de peinture, vë ba nitâ'C ibuÔc Faire ses — s, ] dé nàm bép {x6 châ. mri). Être en — $ \ fr khem c6n trong mem. Fausse — , sâo, nom hep dCfi; hu* t/iai, sut ihai. — d'enfant, dd van [dâp) cho con-nit. CoucnÊB $f. Nori ngù ban dém (doc diràng). La — nous a coûté une piastre, ngû dàu mât dém tân bét môt d6ng bac. CotCHER v a n. BÂ n&m(xutfng). — Nàm, nàmxutfng. — le blessé sur PherbOi^i ngu-oribi vit nàm trên cô. — l'animal enjoué, rit&ng snngnhâm con.... La pluie couche le riz, mu'a ngâ luà. — de l'or sur un cadre, /A^vàngcâikhuônbièn. — dans un lit, nâm trong giu*cmg, Chauibi e à — , phông ngûy bu6ng nàm. — sur le dos, nàm ngdra* — sur le côté, nàm nghiông. — sur le ventre, îiâm sâp. Se — tout de sou long, nàm dài rat Digitized by Google cot] 461 C*est l'heure de son — , dên già no di ngû. Coucou s m* Chim hàn-dièu. (Tu-hù). Coude s m. Càïlh-chô, cùi chô. — Khùc queo diràrng. Donner un coup de — , thûc cânh chô. La rivière fait un — à cet endroit, sông tdi chft dé nô queo laù Coudée s f, Cânli tay ngoài (tù* cùi-cliô ra tdi dâu ngon tay giura), — Hâc, thu'crc môc. Avoir ses — ^5franches,thong-thi(mùa tay dirorc), Cou-BE-piED sm. C6 chom. Coudoyer v a. Bung cành cliô, 11 m'a coudoyé né dimg iay tôi,

    CouDRB va. May (may-vcl).

    — des chemises, may ào lot. — des boutons à un habit, tra {kél) nui ào* Machine à — , m^^ymay. GouDRiBR s m. Cày phi-môc. CouEiNiNE S /. Da heo (cao lông di r6i). Coulage sm. Sir chây (sijr hay hao.) Le — d'une pièce de vin, sur i\ximgw[0\kn6châij. Ce commerce est sujet au — , nghê buôn ây hay hao, CouLAUT, fi adj. Hay chây. Xuôi. Être — en aftaires di viêc, tinh viéc le và di. CouiER vna. Chây (dô ra)— Chim.— Loc. — Làm cho chim (cho hur, cho dô...) Ce tonneau coule^ c4i thùng niy chiày. La chandelle coule^ dèn n6 nhiu. Le temps coule, ngày-giù gua, y — un homme, hai ngurori nào, làm cho mat — à fond, — bas, chim ngtm. La pluie a fait — la vigne, mu*a n6 làm cho nho Digitized by Googlt* m cou dà {rung khâng ddu). — au travers dVn linge, ipc. , — une statue, uae cloche^ rdt tiromg, rài chuÀng =4îiç turcrng, âiic cliuông. — des j où rs tranquilles, bâng-an , qua théng Dgày nhàn. Couleur sf. Sâc, màu (mùiT. ) — Nu'drc thuÔc vê. Les cinq — 5, ngû sâc — de rose, sac h6ng. Changer de — , bién sdc\ phai mau^ irà màu^ d&i sac, —vive, sâc {màu) thâm (tircfi). — sombre, màu [sâc) sàm. — chargée, m^u (s^c) dâm. — de flamme, sàc hnàuj hAa-hoàBg* —rouge, sâc {màu) dô. Un homme de coukur^ ngirâri lai. Couleuvre 5/. (con) Rân, — d'eau, rân nwâc. Avaler des — s (nuôt rân)— nhcrm, gùm. Coulis sm. Nœo'c lliit (hdm, nâu ninh loc ra). Coulisse sf. Vô-khi, vô-khA hàm ch{tào-tir c.). — Màn che bu6ng liât. — Bu*crng may xëp dâ lôn (luôn) dây (chl) v6 mà thât. Porte à — , cvlBl dây. Regarder en — , liée, ngo nghièng ngô Un. Couloir sm. Chén cfty dirdi dit où rty dé mk loc sftu khi nan né, — Birârng thông-hành troBg nhà» Coup m. Cdi dénb. bâton, ddnh mÇt cày {gây) cho Donner un— de môt cây. fouet, net môt roi {cdi). marteau, âdp môt dût» pied, dâ mdi dà] dap mdi dap. dent, cân môt mié'ng {cdi), corne, bdng m^t mût , Digitized by Google Tirer un -—de COU 469 flèche, bân m6t mûi téfu feu, bân môl mÛi. însil, bân môt mûi[tiêng)sûng» canon, bân m$t miii sûng Idrn. Un — de cloche, môt licng chuông. Un — de tambour, môt 6/mtr6ng, mùi liéfngisông* Un — de fondre, mât sét âÀDh, Porter —, trûng (không trât). Un — de vent, môt trân giô. Un — de filet, m$t vàc hrôi (dành). Un — de-main, su* gUtm (giup). Donner un — de collier, rân môt cdi = rân sirc. Faire d'une pierre deux — , làm môt công haii^i^c, A — sûr, châc, chftng saî. Après — , hut, (rôi rôi mai...) — sur — , kë (liên) nhau. Tout à— > tiilnh*Mh, b6ng*ch((c, thoàt^htfc; phût dâu. Tout d'un — , môt lu*çrt, môt Mn, Coupable adi.s. Cô tôi, mAc 15i; ké c6 tôi. — d'homicide, màc tôi giétngirori (sàt nhan c.)» mA? nhcm-mang. CouFB $ /• Sir c&t (ch^t, dtfn, phàt.M c6 cÀy). La — du riz (paddy) sir gai lûa. La — des cheveux, sijr cât {h&t) tôc. La'-'un bois, sijr â&n cây. Coups 5 /. Chén (ivôï miông, miông to) , tô c6 bhcm. Boire la— jusqu'à la lie (uÔng chén toi câri)=3 . bi nhyc défn sure, khôn-nan hêt nirac. CoupÎ sm. Xe bârng, xe tréi-bf. Coupe-gorge sm.(Câthong)Chôcheo-leohiêm-nglièo, Coups-«iB&KT $m. (C4t ou khâc nhu'çmg) Quàn &n- Digitized by GoOglc 410 COU ctrdrp, sàt-nhcm. Coupe-papier s m, Dao cât (roc) giàj, CoupSR V a, C&t, ch^ty ddn, chém. —en deux, câi bai ra« — en morceaux, cât nhu ra tir mïëng (tir khuc, tir doan). — Miéng, — khùc, — âofn. — de la viande, sdi tbit. Ce rasoir coupe bien, dao cao nây bén {sdc) lém. Ce couteau ne coupe pas, cài dao uày lut nhây {cât kbông dirt). — le cbemin à... chân, dén, ng&n.«« — la fièvre, chân cir rét. —la retraite, cÂdn(boc)hâu,c/tdn du'crng tbâi-lui. — par le plus court (cbemin), di t&t ngang. — les cartes, kitih bai, — la tête, le nez, les oreilles, la main k...*chém diu, cât mûi, cât [xéo) tai chàt tay. Cheval coupé, ngira thifn. Couperet £ /». Dao (xàt). tbit (dao phay); dao tbit quay. CouPfiUR, EusE, smf. Tbor cât do. — de bourses, borm ân-cÀp giôi; (nbu quftn cât {iât) nût ào.|. Couple s /. (d&y) Dây xicb bai con cbé Ifti làm mÇt. — Cftp, dôi. Une— d'œufs, môt cap tnrng. Lier — à — , cAt chùm (xàu)lai(tù dôi tir cap). CouPLB S m. Bôi, cap. Beau — , xûng dâi vùra lita. Un — d'amis, hai anh-em ban. . • Couplet s m, Càu thcr; })ài the; thcr. COUE sf, Sân — sân châu, triéu (trào); triéu-4inb« m^îf dua, 8\f pbô-ti} l£y lôngé— Tôai Digitized by Google COtî 47i Basse—, sân (vir&n) nuôi gà vit lue suc. Ordre de la—, tà M, l$nh triêu-âinh. La — d'Annam, triiu Nam, triSu-éinh Aimain. La— céleste, thân-thânh trèn thiên-dàng. —d'appel^ tàa phûc. CouiuGE sm. Lông manh-më; gan-d^ (rân gan, bén long, vû-ng chi). Perdre — , soru làny^ ngâ làng, rùn chi GouRAGBusEMBNT odv* Càch mçiih-md, ohic-chin. Courageux, euse adj, C6 lông manhrmê, gan-da (cang-dâm) c. Couramment adv, Xuôi« Lire — , doc xuôi. GoimAirr, e, adj. Chay, hay chay.— Chày. Eau — tf, nuro-c chày kièt (luôn-luôn). Monnaie — tién-bac xài thw&ng. Ecritare courante, chû viôt vw&ng {thào^ thdu), chu- (tay) viéft. Prix—, giâ cher {thi gié c). Affaires —es^ viôc thr&ng-thxc&ng. CouBANT sm. Dông nu-dc (cbây). Le de la rivière, dàng nuréc sông. Entraîné par le — , xiét nirdc. — d'air, gio là. Dans le — de l'année, nôi (trong) n&m. Courbature sf. Sur lac (ngira).— Sif rèmminh (mii- mêt, câ va minh). Courbe adj. s. Gong, vay; vông câu. Décrire une — , vë vàng câu, di vông câu. CouBBER va. Làm cho cong (vay), bè (cutfn) cong, — un bâton, ufin cong cây gfty hi. — la tète, le front, cm dâu xuâng. — le doS; cong {knàm càm) hm§. Digitized by Google t 452 COtî — les genoux devant.., qui gdl xuông truo-c GocBBETTB sf. Sif cûi (qui) xudog.— ngif a dif ng hai cftng trirdrc, léft had cftng sau tdi. Faire des — 5, mop, bô. CoauiinaE «/. Sv cong (vay). La— d*un arc, emg céi cây giàng, ctm^giiuig. Coureur, EUSE sm.f. Ké chay; hay dû Un bon —, ké chay hay (giôi). Un nlauvais —, ké chay giôr. Courge sf, Bâu, bi. Courir vn.a, Chay. — Chay dua. n caurtk toutes jambes,n6 cAay vo(-mù,-miéft dài)« Le temps courte ngày-gidr qua thâmrthodl. Le bruit court que..., ti^ng dân ràng... Faire — les chevaoXi dua ngyra (cho ngtjra chay âua. — un cerf ; ftrerc nai, cannai. —des bordées (-bords) vùngyvfnh (vung- V(r) di dâo (vé ghe). — les tables, les dîners, hay di kn chifc. CouRONNB 8 f. Mfto OU mfi (dôi d&u); tràng. Se disputer la — , giành [mâo) làtn vua. Abdiquer la — , nhu'OTig ngôù , La — d'épines, mû gai. — de fleurs, m^o hoa, tràng {vành) boa. Couronnement s m, {S\f dôi mâo). Lë tôn (phong) vua lôn tijrc-vi. Le — de Uàm-nghi eut lieu dans le courant du mois d'août 1884. Lè-tân vua Hàm-pghi iû^e-vi làm trong thàng bây nàm 1884. CouBONNJËK va&im&o (mû). — TO pape, jt?Aowy cAiîv gi4o-tdng« Digitized by Google COD 473 — un roi, phong ou tôn vua. . Ce chtyQÏs est couronné, coq ngya niy né qui ou sun* CouRBB V «. Chay; chay ru-çrc, duAi thco. Chasse à — , sàn (bàng) cho, thâ chô du6i(bât, CouBBiBR 5m.(kè chay)Ré dem thcr (tor,gi^y,tiii-tdre). — Tram(dich c), tàu thcr, xedi thof.— Tho'-tir. Envoyer un — , sai md^ ngwoi di dem th, viét tha^iir* Courroie 5/. Dâyda. Courroucer va. Làm choquau (giân
    thanh-nô). La mer se ccumntce, bién dàng (nàiphong^ba). CouRROra «m. Su* quau (quau-quo); sir giân-dûr. Se mettre en — , n6i quau, n6i giân {nông). Les f lôts en — , séng ba-âào, C0DR8 m. (Sir chay) dông (dàng) nxr6e chây; syr cbây; sir chay. — d'un fleuve, dông nttéc sông chày^ — d'eau, sông, rach (c6 nu'à'c vô ra). Le — naturel des choses, dw&n^ dèi. Capitame aulong — ,chûa tàubuôn(vu'ortlnfokhcd) Accomplir son — , chay giàp vong. Suivre un — de chimie, di hoc phép hoé-h9c. Course sf. Sif chay. Léger à la — , chay le (le chou). Se sauver à la — , chay trtfn di mftt. Prendre la — , ra mà chay. Il a fini sa — , n6 dâ héft d&i. Court, e adj. Yân, eut. Très — , vân xùn (chùn); eut ngùn. Cheveux courts, tôc eut. 474 COU Habit ào vàn. Le chemin le plus — , dirdmg iâL Joie de courte durée y sir vui vân-vâi chknghEo lâu, S'arrétertout — ,dirng{ng\xug)ngangl^ï môt câi. Coubtur 9m. Ré mua bàn mirdu j m((i-maiih. — Kè coi viêc bân d^[u-già, CouETiSÂN $m. Kè hay vO ra, iài lui trong triéu« — KAbay Itfy I6ng. Courtiser v a. lAy (mua) lông; ham, va. —les grands, lày làng kè quyên-qiu. Courtois» oiify. Phài-thé, phài phép, lich-sv'. Manières, paroles eoutimes^ c&ch-diêu, tiéfng nôi phâi'thf. Courtoisie s f. SijT lich-si^, phài théf. Cous», E, smf. Anh em, chiem b^n con di, con côcon câu, — con chu con bac, — ^m.Conniuôi. Coussin & m. Nêm; ç((i. — de carrosse, nim xe. —de selle, nêm yên, lâ tÔ, Coût s m Già, tién tôn; phi c. CouTRÀii S m. Dao (cài dao, con dao). — de table, dao bàn. Ce — coupe bien, câi dao nây sâc. Donner un coup de — , dâm môt dao. Coutelier sm. Thçrlàm (rèn) dao; bàn dao. Coûter v Ttfn (tû!n-hao); Tô'n tién (bac). Combien coûte un cheval à nourrir? nuôi m^t con ngi^a tâh hëi bao-nhièu Z Cù&te que eoâ/tf, tân thi t(h%. Coûteux, euse adj, T^Jn, tdn-hao, tÔn-kém, tô'n-tién. Coutume sf, Th6i, ti^c (thoi-tuc, thoi-quen, tuc- lô). — L$, phép. Digitized by Google cou 475 Suivant la— de ce pays, theo Mrftxttndy. La loi et la — , luât lê. CouTUMiER, ûxÈy adj. Quen, hay...« Droit—, Lè' phép. Couture sf. Sir may (sir may-vâ); nghê may. — Siràng may (âiromg kim mûi chi). —à grands points, sw may Icri mûi kim.. A plate—, loc. adv. (sat dircrng may)=rdo, troi, li$t-dia. CouviB s /• Mot 6; môt lù'a tfp. La poule et toute sa — , con gà mài vài em m^t I&a né. CouvBMT S m. Nhà dèng; nhà-phirdrc (-phùc). — de capucins, nhà dàng câc thây capucins. — de filles, nhà phic&c. CouvBB a. Âp (trumg). Cette poule eouoe ses œufs, con gà mAi nAy né âp trirng nô. • — . . . des yeux, ngô âeo tkeo^ (không rcri con-mii)« Le feu couve sous la cendre, lùra vùi dirai tro. Couvercle s m, (céi d^y) Nâp (vung). — d'une boite, nâ.p hôp. Mettre un — k»., âky nâp,.. Couvert $m. Ch&kin(cbe nâng che mira). — B6 dùngmàftn (nhu* mu6ng, nia,dao^dïa, bât...); Bô do (miiAng, nia, dûa, bdt...) àn. Donner le — à qn^ cho ngirài nào & dâu {nhà). Être à — , khuftt, kbôi.... Se mettre à — de la pluie, dut mu'a. Un repas de douzecoMî;er/5,m0t bûa-ànmiràihai ngw&i àn (chô ngéi). J'ai huit couverts d'argent, tfti cé tâm M muàng 476 CRA w/a bàngbac. CouvERTUBE $f. B0cbe(d|y). — ^liâa(âÀp). — ^MÂilçrp» —-d'un livre. Ha sécli de laine, mên nï. •— d'une maison^ mai nbà; hp nhà. — en tuile, en diaume^ mâi nhà Içrp ngéi, lap tranh {là). Couveuse sf, Gà âp; gà ham (bay) £p« CiouvRiB va. Che (dây); dâp; Içp. — le visage, che {dày) ni^t Ifi. — une maison^ lœp ubà — lefeu^ viîtldra. — son jeu, gidu bài [gidu miru). un malade, dâp mên cbo kè dau. — une femelle, phû (nÂây) cài. U fait froid, il faut se — davantage, trod l^nh, phâi mac dâ vô nira. Se — de bonté, m^c nhuc, mang xiu. Cbabs sm. (Con) cua, công, ram.... Cbachat sm. D6 khac-gi6 ra (nu'dc miëng, dàm, nu*drc cô't trâu...). Cracher m. GiA (nh6 v.), khac-gi6. — du sang, khqe ra màu, thA-huyA c. — des ii^urçs, uo/mi^w^cbu'éri-mâng. (cbùi) t. — au nez, au visage'de qn, giâ {ntr&e mié!ng) trèn mât ngo'ài nào s=làm st-nhuc, chè-bai kbinh-dé ngircri nào, U crache toujours, n6 giô pbet-pbet hoài. CaiGHom $m Ông gi6, tfng suc; binh-ph6ng t. Craie sf. Pbân; Mi bài. Tracer à la — , lâty phdn mà gaçb mà vê; gach bàng phân. — mijTc. Digitized by Google CiU 477 Cbaiupbe va Scr, e. — c'est se voir menacé d'un mal, so^lh tMy niinh hàng mic. syc gï dû:. — la mort, sa cMt. Se faire — , làm cho ngirori-ta sp* minh. Cbaintk sf. Syr (lèng, bung) sçr. La — de Dieu, sur (long) kfnh-sor Bd'cChâa Trâri. De — que l'heure ne fût passée.., Woqiia giàdi. Craintif,jy£ adj. Hay so*, nhàt (nhât-gan). CnAMOisi^iB adj. sm. BA th&m. Sic dô diéu(s^,th&m) Tout — cîô lôm (-diéu, -tu-ai). Voilà un beau — ! sâc âô nây mdi tucri cho chd I .Champs $f. (Syr rât gftn) Yçp bé.— Sijr trâc. Avoir des crampes dans les jambes, bi (mic) vpp bé câng (chcrn). Crampon s m. Cài mâu, câi môc. Tenu pardes — 5defer,c6m4tis&tné câm(n6niu). Cramponner {se) BKu Wy, (vtfu Itfy), «fu Wy. Se — foi t aux barreaux, nô niulây songchpcurng. Cran «m. Cài khftc (du'orog ngàm). . Le— d'une arbalète, cdi khâe nà. Monter d'un — , lôu môt bdc {ndCy câpy khào,.)- thâng môt cap, Crâms sm. So, Ôc; So ngvori. Crapato) s m. Con eôc. Crapule sf. Sir àn-uÔng vù dô, Sir say-sira, mê- dâm tùii-sâc. — OuAn (dô) hoang, quàn mç-t» Crapuleux, euse, adj. Mè tdru-sàc; sa-dà. Craquelure s f. Bàng ran {d6 rành). Craquement s m, Tiê'ngr^c-rdc; tiéfng nghi^n râng. Craquer vn. Kêu râc-râc. — Nôilào. Dicinmn€ttre f-a SI 478 CRÉ Le biscuit craque sous la dent, binh khô nhai n6 gidn ri/ m [kh&u), CiussE sf. hiX troDg minb; Kbam. — Ciri sàt, ciirt d(5ng. Il est plein de — , n6 mlnb dAy nhflng dit 9àakk dcr dong kh&m, Cbasseux^ EU8B odj. BAy nbirng' dAt^ dong khdrm. — Hà-tiôn, rft-rông. CiiAiÈRE 5 m. (Chén u(Jng) Mi^ug nui phuu lùra (bôa-diôm scrn). Ceâtâchb «/. Roi ngi|7i. Cravate 5/. DAi, khiîn hiiôc cA. Crayon «m. Pbân, vit^t cbi (dé mà g§icb mà vô)« Cratonner va. Vé pbdng. Créance s f. Sir tin. — Nçr ngirori-ta mâc mlnb. Avoir donner, ajouter — /m... Lettre de — , tà làm tin tbcr tit bàng\ qu((c«4licr; bftng-câ[p. Bonne — , no' cbâc (cô tâf c6 gi%). Créancier^ ière 5 m Chû nor. Cfi£AT£UR, TBiCE f m /. Ké diTng nén (sinb ra); dàog tao-béa (tao-tbành; bda-công c. )• Dieu — du ciel, de la terre, et de toutes choses, Chùa là âânq dinig nén tro'i diït muôn v^t. (Tao-tbànb tbièn dia van vàt cbi Cbûa c.) CaéàTiON sf. Sirdirng nén (h6a-sanb c). — Théf-giài. — MuôQ vàt, nhan-vât.— Sir lâp ra(gày-dirng). Depuis la — du monde, tùr dwng-nén ivài dAt, tù too tbièn lâp dia. Créature sf, Yàt-tho sanh; nhcrn-v^t, muôn v^t, — Kè bO-ha, tôi-con. Crécelle s f. Géi mô. Digitized by Google CRÈ . -479 Sonner la — , dânh (n6i) ma lên. Cbèche s /. Màng c6. La sainte — , mdng cd Bijrc Chûa Giè*giu nim khisinh ra trong hang da. CaÉDENCG s /. Ghéf nh6 dé ve rirçru ve nirorc mà làm li. — Ch5 (tù) dé dd*&n trong nhà-trircmg. , CBfeiT 8 m. (Sir tin) .Sir dirçrc tin. Ce négociant a beaucoup de — sur la place, lài- bu6a n&y cé tiéng (ngirorita tin) lâm trong xii** Paire — , donner, vendre à — , Sh chiu bân ehiu. Être en — auprès du roi, du'çrc vua yèu {tm)dùng lAm. GaiDiTBR V a» Bién (dem) vô s6 cài ngûr tién mlnh mic hay-Ià cài ngfr ngirM-ta d& giao cho mlnh. CaÉDO sm, Kinh tin kinh. Dire, réciter le — , dçc kinh tin kinh, CafomiTi $ f. Sijr hay tin quà. Créer va. Dirng (lâp) nên; Bat ra. .—des impôts, dat thuéf ra {lâp (chinh) thué). —des charges, phàn chiirc, dât quan. —une législation nouvelle, lâp luât mc/i. CaiMAiLLÈRE s/. Cây Scit c6 tir khâc dé m6c dô ntfu &n (nhir tfng dûa, tfng và ta trong bép). Pendre la — , An nhà mdi (ân fân gia). Crémation s /. Sirtbiôu xàc ké chet. Grème s /. Bçt sû'a, vàng sfra. — Cdi nhui, cdingon nhurt. CateAu s m. Khia rftng râng trèn mftt lûy, (dân, tbành)=Tu-àTig gi6. Créole smf. ké sinh ra tai dât thu^c-dia bâri cha mç là ngtrâri fÀy hay-là lai. CiilpR «m. Lirong, lu-çrt, (li^amAng, thu'a(su'a)réu). Digitized by Googlt* 480 CRE Ciitpx Tbiir bàah iréng màng. {B6 ehién mteg nhir trâng bành tràng). Caépir va. Tô (vach), tô vôi. — une muraille, tô vdcb. Crépiter tm. Ni l^p*bf p. Crépon sf. Nhiëii. Crépu, E adj. Quta. ' Cheveux crépus, iôc quân. Crépuscule 5m (Mcr-mf>) (h6i gin sânghay-là gini6'] chang-vang^ ch$p t0i (v&ng hôn e.}Rang<>dôiig, mâng-dông. Au — , h6i m&-m& trori (hdi chang-vang) (hdi hùrng-âông,) CRBSSONsm.Tbijr raukianb4n-nfaAndiugnbu'Miiiiii< Crête sf, M6ng (gà, chim, rdn...). — de coq, méng congé. — Hoa (bông) mdng^à, — dHine montagne, chét {dânh) nûi. CRiTm sm. (Ngu*ài dtft^it dcr-dày, xtn hhik zfti dang....) t)Ô dai, d6 d<3(t, quàn hèn-mat. Creuser t^a. Bào (bu'ori, moi) xutfng; làm chn> 9&nj (xoi, m6). — un puits, âào giéfng, — un pierre, xoi dâ. Se — la tète^ resprit,le cerveau, xét (ngbl) tri (Mdn). Creuset sm, N6i g-iôt (cài giét rot déng). Creux, EUSE adj. Sung, bùng; bông, trâng lufy tâm-b$ng. Assiette cretise^ dia sûng ôu sàu (ièng). Chemin creux, dirorng hûng. Arbre — , cây bâng {tdm-bdng) niôt. Avoir les yeux- les joues creîe, Sdu G4m^m4li Digitized by Google I I CRI ' 481 cop mâ. Creux «m. Bôag, 15 sùng. Le— d'un arbre, céÀàâng cày« Le— delà main, làng hàn tay. Grevasse s f. Sir nirt; diromg nirt (ràn) ra. n y a des— « à la muraille, n6 nû-i dw&ng ranori vàch. La sécheresse fait des— 5 à la terre, ning nùrî âÉX ra. Crktasser V a. Làmcbo nirt ra. Le froid lui crevasse les mains, lanh (rél) làm nùrt da tay no ra. Cbève-cceur s m. Sy: dau lèng xot da. Creybr V a. Làm nù!, làm cbio n6 di; khoét di.— vn. Nù't,n6, birtdi. Les eaux crèvent la digue, nurac nô làm v& hà âè di. . — un tambour, làm lùng câi trông dû \ — un abcès, làm gidp céi m\^U I — ^les yeux à gn. kàoél con-m&t ai dû Crevette 5 /. Con tôm, con tép, eon rutfc Cri s m. Tiê'ng la, tiê'ng kêu; tiéng rôn. Jeter» £Btire un—, la lèn. Pousser de grands crû) , Jeter les hauts mj, * , . Le— de la conscience, iiéng lircmg-tâm kéurtrach. ' Criaillerie s f. Tiëng la-om, tiéng rây. I Criant, e adj. Kèix, rên. Des injustices criantes^ sy oan-ù'c gud. Criard, e, adj, s. Hay la, hay rây, hay rôn. Un enfant— ,con-Aft hay rdy {Ja-khôc^ làm nûng^ tréi cMh^)f kju, jd by Google 482 CHI Sons criards, iiëng (giong) chdt-chûa, [éo-ôc], CaiBL£ sm. Cài sàng, c4i giàû, cài sào (r6 sào)« Cribler va. Sàng, giân, s&o. Les balles ont criblé ce mur, dan né xàm nàt cài vac h n4v di. Cfti/ de blessures, bi vit(thiromg*tich)cùng ml&Ii* Cric 5m. Mây cât dônang. Cni-cRi 5m. Con M, Criée $f. (Svbàn rao) Phép bàn diu già(tranhiiif t)« Crier vn. a. La, hét (la-Mî, la-hét, kéu-Ia me). — comme un perdu (-fou, - enragé...) la chaàG, la thé-lè (gcrm-gbtôc). — de douleur, rén-la. — aux armes, /a (c6) criac. — à l'aide, au secours, la làng,Zcix6m, A^Mcuru. — à rinjustice, kéu oan, la oan-ijrc. Cette porte crie, cai cira nây né kêu kçt-ket. CRiEURjEiiSE sm.f. ké kôu la, ké rao. — public, ké di rao {tmyên) lôuh quan. Les crieurs des rues, nbftng ké rao bàn âà ngoài du'crng. Crime sm. Tôi trong (nSng). Auteur principal d'un — , ké vi thû cbénh phamo» CRiiniiEL,ELLE adj. thuôc vé tôi n$ng. — hinh* Code — , MnàAuÊit c. Luàt-AiwA. Un — , tài nïuxa c. Crin sm. Gày, lùng gày, lông duôi. Se prendre aux mns, n&m âdu {téc de) nbau =»

    dành lôn. Crinière s/, Gày, lùng gdy. Hérisser sa — , r<5m (giâng) gdy. Cuss $f. S\f bçnb tr^i cou.— G''''ii^uL (sât-hach, xél.nét,bât Être à Pabri de la—, khôi bao-bié'm. Critique sm. Ké hach (giaeh) ou sàt-hach: Ké hav Cbitiqubr V a. Bé, bét, xét-nét, b« t ti bât tf. —tout, céi gi cùng hé cûng W/j vach U tim sâu. Croasser v n. Kêu (vé con qua). Croc m. Cài môc, câi mâu.— Sào méc. Pendre... au croc treo trên méc ou môc lên. —de batelier, cai sào môc{sko c6 miu) kéchèo thuyên. ' Crochet s m. Càimôcnliô. — de fer, cai méc sât. n fait un— pour m'éviter, no œeo di (diddo btr&c irai) di mà trànii tôi. ' , * CaocBU, s adj. Quço; cd m<[u, c6 m6c. m m Nez — , iuùi quant, CSeocodilb «m.Confeàii. Larmes de — (nirdc mii sâu)\ih6c già, khde kban^ khôc dô'i (bach kliùc c). Croire v a. Tin (tin-lir^g); Tirà'ûg, ngà. n ne erdi pas les médecins, né kh6ng-c6 /m thdv thutfc. Cet homme se croit habile, ngirori nÂy ttrÔTig minh là giôi. — en Dieu, tin Biirc Chôa Trôri. Croisade s /. Giac di dan h qiiân II6i-hÔi mà lây (giành) dfttnirdre Judôu là ch5 Chûa curu théim dcri lai. ■ Croisé, éb adj. Tréo lai. Jambes croisées, chcrn tréo ngue Iqi. Avoir les bras croisés^ khoanh tay. Chemin croisé, diràng chit thàp (thâp tif c.). Race croisée^ dong lai. Croisée 5/. Cira s6(c6 tbaah ngang dçc hinhchû: th^ip). — Ngâ tir. Fermer la — , dông cû'a sô lai. Croiser va. Tréo lai. — G^ch chu: tb$.p (thành-già). — ^Làm cho lai gitfng* — les jambes, tréo chcm, tréo mây. — les bras, khoanh tav lai. — ^la baïonnette, gai lirori lê. Vaisseaux qui ciw^yi/,tàu df /tfî« Croisrir sm. Tau do, tàu di tuân-tiCfu. Croissaj! vë phông cành sorn-thùy. Croquis sm. Bd moi phông ra. ' Crosse sf. Gây giàm-muc. — Bà sûog» — Càn dao trèn cô dàu. La mk^ en t6te et la — à la maini diu mfl tay cdm gây. La — d'un fusil, câi bd sùng. Crotts if* Bùn, bùn-l&m. — Gui, ph&n. . n fait de la —, du'àng der Itm; n6i bim. Crotter va, Làm htm (v^y) bùn. — son pantalon, làm lâm quân. Croulbiibnt im. Sir s^p xutfng. Crouler vn, Sdj), sâpxuung; sup xudng. La maison croule^ nhà $âp. Groupe $f. H^u (ngvu). Croupière sf, Hâu-tbu. Mettre, passer la — , bâc hâu-thu. Cboufior m. Xircm^ mông. Bit gà (cbim). Digitized by Google 486 CHU Crolpih t?n. Dcr, ihôï trong iiirdrc hi (nirac tii). — . Yùi bù-leiu bù-luO!c. L'eau stagnante croupit^ nirdrc tù né ihôï (Atr). — dans le péché vùi trong â6ng iôu Cboupissaxt, e adi, LT, hi, tù lai. Les eaux croupissantes mn'sc ic {lù, bi) lai. CaoÛTB sf. Da ngoài bénh, vô bành. Casser la — , (hé v6 bdnh)— un vài (ba)miéng. — s varioleuses, vày trai. — s dartreuses, xùiiàc, vàylàc» Croyable adj. Mng (nên, c6 le) tin cîang. Croyance s/. Sir (long") tin. — Dire tin. Cau s m. B&i trdng» th6-nghi. Th6-sàn. — Sxf moc lèn, lKè dai. Cruchon s m. Cài binh nhô. Crucifier va. Bong dinh trùn cây thàp-tir. Jésus crudfii Dù'c Chùa Giè-giu chju dông dinh trén cây thdnh-gid. — sa propre chair, dông dinh xac-tbit minh=s bam minh. Crucifix sm. Tu*grng ành ehuôctôi. Un— d'ivoire, Utçmg ànhchuôc tâi bâng ngà. CRtDiTÉ sf, Sif côn s^fng; do sông-sit. Manger des — 5, an désô'ng-sit. Dire des — 5, nôi diêu qué-mùa tténg- Digitizeû by LiOOglc m 487 Temps des — s, lue nw&c nôi^ nxc6*c Un [lut). Cruel, sllb^ adj, Dû'-tçrn, d^c-àc, ctOc-dûr, dûr-tçrn, hung-dir; btft-nhftn. Homme — , ngircri âôc-dic. Cbuellement adv, Bac-àc, bât-nbâu. —laid, xtfu ùét^hân. Cbustacé, ée adj. sm. C6 vfty. — Loaicô vày. Cube 5m. Câi vuông-virc (binh-phirang c, phircrng- lâp c.). Mètre — , thirac chuông ou vuông, — d'un nombre, stf tijr thùra ibéi thùra. Cuber va, Bo thirdrc vuông" (chuông). CuGUBBiTACÉES sf. pl. Loai bâu bi daa mu'O'p. CuEiUBTTB S A Si^ hài trài; dào (bèn) kboai... Cueillir va. Udi, bé (trâi); lirorm, — des fruits, des feuilles, des fleurs, hdi trâi, hài (ngât) là, Aai {bé) hàng. Cuiller kay-là CuiixiteE « /• Cài mu6ng (muftm t« Thia T.). — à pot, cài va (mue), câi môi t. — à café nmàng nbô uông trà-phe. CuiLLERiB sf. Môt muAng. Cuir sm Da, da thuôc.— Sir aéi sdi (quây). Souliers en —, giày da. — à rasoir, da liéfc dao-cao. CuiRASSB sf. Giàp, mft-giâp; âo giàp. Le défaut de la —, cài chô trtfng khAng c6 gtdp che= chô nhircrc, ncri y^fu-thé. CnmAMMga gm. Unh giàp, binb mâ-giàp. CuiBE vn. Nfa, n y dau diéyi [nkà'C'nhÙi). Cuit à point, chin (ntfu chin). Terre aiite^ diïi hâm^ gô'm. Cuisine s f. B^p, nhà bép. — Nghé nftu àa; dâ nâu, càch n&u. Faire la — , nân ftn, nâu ccfm. La — française, dâ nâu an theo plia ng sa. CuisiNiEA, ikRB smf.Kè nftu ftn; dÂu bép. H6a d&u c« tAng-khâu c. Un bon — , ké nâu an giôi. CuissB s /. Vé, trài vé, tréi dùi. Cuisson 5 /l St]r njaune, than. — allié au zinc, déng cbé kém. CuivBEB V a. Dàt déng. Cul 5m. Bft> trAn, bàn trôn, bàn toa; khu. Tomber sur son — , té 7igoi. — de sac, d^cmg cùng (tôt). Culasse s f. Bit 16ng sûng. Culbute s f, Cài nhào. Faire la — , nhdo té làn, làn cù. Culbuter va. n. Xô nhào, làm nhào; x6 nhùi, 11 le culbuta du haut en bas de l'escalier, no xô ngu*cri tO(y te nhào làn cil trôn dâu tbang xuâng du*dri chorn tbang". Culée «/. Diu càuxàydàmàddrnhipcAuchochi£« CuuiiNANT, B adj* Cao, ch6t-v6t. Le point— d'une montagne, chôt niSu COP 489 Culot 5?n. Bit dèa.— B6ag cùa dir trong giot— Thutfc hùt cèn dir trong nAi diéu.— Trirng soa Mt trong môtliSra CoIl^t{m$tllhà)• CuLOTTE s/, Qu^n; xiêm, c6n. Cette femme porte la—, les— s, ngirori dàn-bà nây mâc qtidn^enirqaAn laroDg nhà; lir

  26. di. CtJiiOTTEa otf. Mào (b$n) qudn và cho... —un enfant, mac quâh «dcho conrnft. — une pipe, làm cho C(ng-diéu lén nwd-c, CuiiPABiLiTi S f. Si c6 lâi (c6 tôi) . Sa— n'est pas domteiise, Ui (fâij né d& âàah ou không chô h6-nghi. Culte s m. Sijr thor (klnh, khâm-sùng), tôn-kinh. — divin, sijr th&'phttçm^ Chûa, Le — des ancêtres, îh& ông bà (t&rtito), tièn- ûhcrn c.) CuLTiTÀTEua, TWCE, smf. Kèlàm ruông rày,lâp viràn; kA trông-trâc. Cultiver va, Cày dât; làm ruông, làm rây ; trông-trac. — un jardin, /eim vircm, lâp vircm. —le riz, (un champ) làm ru^ng. — ^les vertus, giît nhftn-di'rc; tu nhân tich dure. c. Esprit cultivé tri c6 luyên-tâp. Culture Sur tr6ng-tr|lc. — du mûrier, siT îrâng àka. Cumuler va. Cbông (vun) dCfng; kièm nhiéu chirc (viêc). CuirfiP^RME adj. Côhinh nhu-càinêm, câi dinh. Écriture — , chû viét hinh nhur eài âinh, Clpiditks/. Sir tham-lam, ham-hC(; lông (ânh) tU'-dijLC, 490 CTC CuaAGK s m. Sijr vét cho sach. —d'un puits, d'un canal, sijr vét gi^ng vét kônh. Curatelle s f. Ch*c (phân) kèlftnh lo cho kè chtfa tdri luAi hay-là vâag-mât.— Ké giû viêc, coi viôc. Cure «/. (Sv lo; sir gidr-gin coi-s6c). Sir chura(tri) bênh; Sir coî s* ho; nhà thAy bAn-s^r Il n'a — de rien, nékhông-cô lo g-i héft. —difficile, b^nh kho làm {tri, chxta). Desservir une — , coi m(À$& hp. Curé s m, Thdybin-s(5r (cha sà"), (thây-cà chlnh quyén coi-soc môt hç). CuBK-DBNT $m. Cây xla rftng eu tftm xla r&ng. Cure-oreille s m, Câi vây (ngoày) taî. CuBEa va. Yét (cho sach)un puits, vit giting. Se — les dents, xia ràng. CuaiEUSEMENT flrfu. Càch kï-càng,— Càch luc-tâc. Cuanux, euse, àdj. Ham, lijic-t|c, lûc-lào.— Di (dj- ki, dî^cuc), la (la-ki). —d'apprendre, ham hoc. C'est bien — thiét làd[}-ci... CuBiosiTÉ s f. Sir (tinh) luc-t$c; tành hay tçc-m^h. — Ci a (dô) la. Poussé parla — .... hbi lue-tac nô bât.... CuBsip, IVE adj. (Hay chayj Thâo, thàu (vé chu). Ecriture amioe , ch* ta^ vigt, chfr viét thw&ng {thâo^ vwthfff.,..). Cutané, ée arlj. Thuôc vé da, (bi-phu c). Maladie — bênh ngoài da{ghè chtfc...). Cuve s f. Thùng Idn, thùng chura. Cuvette sf. Châu, thau rdra mftt. Cycas s m» Cây thiéa-tuè'. Digitized by Google T)\l 491 Cyclk w. Yong", con giap; tuô'-lhur* — dénaire, th^p cang, thièn caag. — duodénaire, thftp nhi dia chi. c. con giflp. —sexagénaire, lue giâp (=luc thâp giàp-ti), v^nniênluc giàp. Cyclone s m. 6i6trotfc; trân eî6tpo. 16t (làt t. ) iihà. Dalmatique s /. Ao lë thiy phô tô mac ngoài. Digitized by Google 492 DAR Daib «ABà.<-Téalàbài,ttacng. Damnée va. Phat. Dajibiiieb vn. Bénh dAng^xam^t càch di-cçc. Se — , di léc vai, nhûn min h vùc-vâc. Dangeb sm. Sir hiém-nghèo, s\f cbeo-leo. Courir le — , liéu m&c hiint-nghio. Être en — , mâc {stc) hUm-ghêo. Dangebeusement adv, Câcb hiém-nghèo. — ^malade, dau nâng dau gdn ch£i. Dangkbidx, EU8B adj. Hiém-nghèo (nghèo-ngât, nguy-hiém, gian-hiém, cbeo-leo). Chemin — , dircrng-di htèm-ngAèo. Dans prép. Trong (chimg). — ^une heure, {trong) motgiomira. — ^l'espace de dix ans, nâi trong mirori nâm. Dansb s f, Sirmâa; sijrnhiy-mûa. Danser vna. Mua, nhày-mûa. Ne savoir sur quel pied — (không bi^t rniia chan nào)= Lardrng^lijri . không biét tinh làm-sao. Danskur, kusb, $m f. Kè mûa. D'après loc conj, Théo, theo nhu. v. Après.

    Dard s m. Lao phéng (laobay); cày lao, cày doc^ Ivcôi dèiig. DÉB 493 Le*— d^ane abeille, o&i dpe (me) cou ong» . Dabbi» tû. hàm ou phônglao; ph6ng. L'abeille darde sou aiguillon, cou ong no xivng càinpcn&dût^ Le soleil darde ses feux, m&t-trdri nàilû'atAé'ii. Dabtre 5/. Làc; lang-ben.

    farineuseï, làc xùi« Datb Ngàythéng nâm (âévôtir-gitfythor-tdr.). De nouvelle (fraiche — , mdfi. Une amitié d'ancienne (de vieille) date tinhcâ ngfti xtra^ eû. Dater v.a»n, Béngày. — Ké tù ngày... À — de ce jour, kè tic ngày bôm nay (sâp tdri, ké di). Datif $m. Quyén-biéa cbl cho.. Le mot est an^, tiéfng d^t b quyên biéh eM eho. Datte 5/. Trâi chà-là. Dattiee s m. Cày chà-là. Dadbb sf. (Cicb n, danh tà(hcâo\ âành /Aô- t. Débâclib v.a.n. Màra;depcho trtfng* Déballer r^r. Mér ra, khui ra (thùng, goi, b6-.) D^ANDADE s/. Sir mà* d6 rit ra; sif thào ra. À la — , he. adv. Bfty-b, lôn-lao. Débander va, Mfr A6 ritra. — Xufing (giàng, cung). — un arc, xuô'ng cung (giàng). Les \xon^$e débandèrent^iaAuâô^râ {tan)v9L DÉBABBOviUBR va. Rfra mftt. Se — , rfra mât rura mûi. Débarcadère s m. Bân. (béa ghé). Au — , ncfi bén. DÉBARQUEMENT S m. SiT lên bô". Troupes de — , binh dô lên h&. DÉBARQUER van. Bern lôn bcr (Ky du'dî kàu thuyén mà dem lên). —des marchandises, cât hàng lên, — des troupes, dô binb lèn dât {b&). Les passagers débarquérerUf nhû'ng ngvcri quà- giang lên b&, DÉBARRAS s m. Cai làm cho rành (rành-rang). Le voilà parti) quel — 1 n6âiâirôi,m(h' rành,mayal DÉBA1I1U88BR va. Làni cho r&nh-rang. — le chemin, dep cho rành dirorng di. Se — de f^, ràtih khài ngadi nào. DÉBABBiGADBR V a. Ph& rào di; phi dd rtfp (bit) dtfofng di. Débat s m. Sir câi le. DÉBATER V a. Mb (cât) bành di. DÉBATTRE va. Cfti. Digitized by GoOglc DÉB 495 •le prix dhm objet, eâi nhau vé gii âà gi^ trâ già-cà. Debavche sf. Sip ftn-utfng vô-dô; sy hoang-dàng (tiSru sâc). DÉBAUCHÉ, ÉE smf. Ké hoang-dàng mê-dâm tfru sdc. DÉBAUCHER va» Làm cho lioaag (mô-tùru-sâc). — Dô-dành. Débauché par de mauvaises compares, cAu Tui iheo chAng ban mà Au*, (hoang-dàîig). Se — , hoang; mê-dâm turu-sâc; an-chai vô dô. DÉBILE adj. Yéu, yéfu-dutfi, DÉBILITÉ S f. S^ yéu-dutfi. DÉBILITER V a, Làm cho yê'u di. — l'estomac, làm cho y eu ti-vi. Se — , yéfu di, ra yéu. DÉBIT sm. Sur bân lè. — S6 biôn hàng bén ra hay- làb^ tién dâgiao (trâ) cho ai. — Sir bura cùi, S\f ra vôe (don) cây. — Gàch nôi, céch doc» Un — de marebandises diverses, s^ bàn hàng-xén. Un — facile, ban dât. DÉBITANT, E smf. Kébdn lè. DÉBITER va. Bân lé. — Cit (vâr, cira.)khûc ra. — ©oc, nôi ra. — sa marchandise, f)dn chqy hàngj ban dâi. — des vers, doc thcr, nôi thor. DÉBiTEOR, TRiGB, zmf Kè mio nçr, DÉBLAI S m. Sir lây dâ[t bdt di. — Dât dào My bd^t di; dAt ban. DÉBLATÉRER va. Uay nôi; nôi long (hirng) vé... — contre qn, nôi hung vé ai. DÉBLAYER va, L^y di (don di) cho rành; dào dât (mà dem di ehô kbéc)* -T-ime me, làm ihq rành {trô'ng) dircmg. 196 DÉB Débloquée va. Làmchothôivây;giài vây, mir vày. DinoiUB V Phà {dikij cât) cây di cho trtfng; \Ù Mî, phi rimg. Montagne (iéboisée^nnitroicdi/jnmdâphd {dôn) cây ai béft. DiBOiTER va. Tr$c siromg. — Thào ra, làm cho La chute lui a dib(Até Tépaulci né té 116 iràc {xw(mg) vai di. Se — , sô ra; trât di, D&ora>ER a. Thào (rui) lù (câiig)« — ^nn tonneau, M. — Phu'cmg-thd. Les produits y abondent sans aucun — au dehors, chô ây (16 thKéo ra, dAra. . L'armée débouche des montagnes dans la plaine, dao binh à irong nui kéo ra dông trdag Le Mékong débouche dans la mer de CSiine, stag Ion (Ciru-long) dd ra bién Nam-liâi, Déboucler va. Mà'khôa p'ài ra. — une ceinture, m& khôa gài dây lu'ng ra. Debourbëh V a. Kéo ra khôl bùn^ vé.t bùn . di* DÉB 497 étang, v^t iùn dirdi ao lén. Débourrer va. Lâty du d6i (nap)ra. — unfusil, ^oiion sûngyvàtàuôcdan napsùngra. D^BODRSEE t;a. Xuâl tién-bac cùa mlnh ra. Je vous rends ce que vous avez déboursé pour iuoi> tùi trà lai cho auh cdi {ngît) tiéa aah â& xuOt {trà thé) cbo iOi. Debout adv, Bihig. — / dwng ddyl Vent — , giô ngurw gié cht mOi. DÉBOUTER va. Bat dom (=khôn^ ch^p dcm). On fa dé hou té de sa demande, ngirgri-ta dâ bat d(rn né di (ou không châp dirn). D^ouTONNER V a. Mfr oût (ào) ra. Mon habit s*€St déboutonné cai ào tôi n6 sâ nût gài ra. DiBRAiLLEB (ss) V. rifl. Tr^t c6 ào ra« (Tr$t bày vai bày ngirc ra) Débrider va. Cài (l^t) kliàp (giàm, hàm~thiét) ra. Sans — , không ngdt. DiBRis sm.Miéng (d6bi);ddhir(phà, d^ra) cèn lai. — d'un vase cassé, mièmj cài binh bé. — d'un navire, van tàu chim rà ra. Réunir les— de son armée, th&u (ehiôu) iin

    binh 1^. DfoROuiLLBB va, Gà {v6). — du fd, gô- chi rô'i. Se — , Itfy; lo Wy. DiBOT sm. Bâu (scr c.); ban sor, bdi dâu.— Chim cài. Dès le — , hôi m&i ban dâu, DiBUTER vn. Làm cài.— dàu^ khi ra.

    -dans le mond6| mâi ra vif c ddi vdi nài-Ui 498 DtC (tbièii-lia). Deçà prip* Bên nây. En — , par — , phia hên-nây* DtcACFiETER V G, )h [imf g& khai, xé) thor-tcir ra • Gdr niêin-phoiig tha ra. — une lettre, m& thor ra. DécABE s f. Chue . — Nguyôt tuân. Le mois eit divisé en 3 décades supérieure, moyenne, et inférieure. MOt tbéng ehia ralàm ba tuân^ thiromg îudn^ tning ttidn^ ha tuân. DÉCADENCE S /. Sir sa (ngâ); sir suy (soy-vi) di. Tomber, aller en — , ngày suy dû Époque de—, dM mat {suy). DÉCAGONE sm. Ilinh thâp giàc. DÉCALEA va. Kùt d6 chêm ra. DiCALiTBB no dàchê't di rôï. DÉCELER va. Tô (chl) ra; làmcho lâu ra, — ^le Ueu où... cAi céÀ chi... ra. DÉCEMBRE sm. Théng chap nâm tfty. DÉCENCE sf. Sijr xtruç-déng ngbi-thé Ct Digitized by Googlt* hic m Dkcent, k aftj. Xiirng, xûng-dàiig, té-chtnh, dë coi, ph&i-phép. DécEpnoii Su* gat. — Sijr lâm (-lac). DÉCERNER va. Truyén,ralônh;dinh. — Ban,cho,câp. Le roi décerne des éloges, vua ban kheu. Dici» sm. Sijrchét. DÉCEVOIR va, Dtfi (gat, lircrng, phinh). Il m'a bien déçu, no dâ gat tôi. DicBAlNBR va. lià (thào) xiéng ra« LesYenissedéehainent, giô né phdt {nSi, iuân)ra. DÉCHARGE.?/. (Sir trût g/iah). Sir làm cho nhe.— ; Sur rành khôi no*. — Ch5 dèdâ-v^t; ch5 à& réo- r*n, — Hiêp (xA) sùng. — Sijr ctft hàng (lôn cho nhe, tàu, xe..). Témoin à — , chùrng chfra cho kè bi cào. DfcHABGBMBMT S m. SiTctft (chonhe). — SvrxAsûng, DÉCHARGER t?û. (Mt gành nàng di)-Cât. — Làm cho nhç, — ^Xuât-xd', xô ra. — ^un navire, cdt hàng lôn cAo nài tàu. •—un accusé, cMta cho nhe tôi cho ké bi-cào. — un fusil, xà sûng dû fiécflABNEa V a. Làm cho (sût) hdt thit. — Làm cho . tfm(gây). La maladie ta tout décharné bênh làm cho n6 âmro gây-màn di. DicHAUSSBR V a. C6i giày di.— Moi chcm (gtfc). Se — , cdi giày ra, DÉCHÉANCE s/. (Sif ngâ, rdrl.,.)Sijr m£l GrA=:Syr bi phéf ai. DicHST sm. Sijr hao {-h&i). picAiFFREa va. (Gifkch stf radirçrc) Coi ra (-di), xnà diTyc, tim . $00 DÉC Une écriture difficile à — , chir khô coicho rû. DécHiQUETU va. Racb (xé, rçc) ra« DicBiBEE va. Xé, làm ràch. — le cœur, l'âme, xoi lông bào da; làm cho âau long xôt da. • Lesyents<2i&Atmi/le8niiages,giônéty/(xe)mây, DécHiRURE sf, Bàn^ râch, dàng* xé (xè). liicuoiR vn. Sut; suy (truy c.) di; Sa-sùt. Il a déchu de jour en jour, càug ngày né càng 9Ût {suy) Un di. DECIDER va. ôiah, quyéft-dinh, —une affaire, dinh viêe. Homme décidé ngirài t/y/ ehi {dâ nhû dinh). Decigramme 5 m. Phân thi'r inin/i ivon^mCA gramme. SéciLiTEK S m. PhÂa thur murori irong môt litre. IMciMAi., 1, AUX adj, Cùr mu-ài làm gtfc. Système — , phép cic mirài mà phân ra. Fraction — sc lé bé vun ra làm mxc&i. DiciiisR V a. Gur mu'ori bit (Itfy, giét, thâa) môU (Thâp phân thA nhtHc). Le feu de l'ennemi décimait ce régiment, qui restait inébranlable, sung giâc b&n ccrbinh tfy ' mw&iphdn cMt hët môt màn6khôngrûng(nao). DéciMKTRE 5 m. Mot tâc, (môt phÂn thû: mircri trong môt thu'drc). DicisiF, IVB, adj, Nhùri-âinh, quy^t, hân, ât. DÉCISION sf. Lori (tà) nghi-dinh. — Sif nhirt-dinh (quyp^t chi). — ministérielle, Tà {Icrï) bô nghi. Prendre, former une — , liôu, âinb« DfeLAMATioH z f. Ngbé (phép, céeh) n6i bay*là dço çô bÇ-v^n cô çi9ng cô cuiig. kjiu^ jcl by Google vàc m Déclamer va. Noi (doc) c6 cung-càcli bô-vân, DicLAïUTioM s/. SijT kbai ra; làri (chiéu) khai; sip xirng (tô) ra. — écrite, tor sao-khdu, khàu-tièu (chiêu}.. IMcLAaKE va. Kbai ra; tô ra. — ses intentions, iô y minh ra. L'orage se déclare nài dông; phât dông-gio, Eonemi déclaré ngbich chàn-ckw&ng DicLASSBR V a. ra ngo^i s6» — C'est un déeUmé n6 là ngw&i tAdê-hac {dà ông dô" thâng). DÉCLIN S m. Su* xién (oain). — de la lune, ha huyén, c. Le — du jour, béng xé, xé chiéu. DÉCLINAISON sf. Sir xièn (xt^). — Càch chia tiOfng kêu Latiûh ranhiéu tbêquyén-bitfn khâc nhau. SÉGLiNBR vna. Xiôn (ieo, oam) ; di. — Trdnb, khtag chiu. — Ce vieillard c2ec/ene tous les jours, ông già nây càng ngày càng yéu. DicLOUBR va. Thàodinh ra. Se — , sût, s6 dinh dong di. DÉCOCHÉE va. (fiuông lày) Bân ra. — une épigramme, làm thcr biém. DÉCOCTION sf. Sir sâc(thu(Sc); nirdc (thangc.)thutfc» DÉCOLLER V a. Gô" (lôt)cdi dâ dinh dâ ddn ra. — ^une étiquette de bouteille, g& (/|/)nbftn vera» DÉCOLLER va. Cbém c6. DÉCOLLETER V a. Tntt c6 ào xu(5ag quâ bày vai ra« DÉCOMBRES $ m pL Dâ nbà xoting eèn l^i, DÉooMXAinDKR va* H6i di. D^OMPOSER va, Tbdo raf làm obo no rSvhvdi. — d'un cadavre, sir xac clirft no hw no râ ra, DicoNCERTER VQ. ( Làm cho sainhipjgiongr^p-ràng di ). Làm cho rtfi ( khiép ) di, DÉcoNsiDKiiKR y«.Làmchoinât(héft)trong (triromg)di. Un homme déconsidéré mot ngiro'i/eén/ii(không côn ai yêu-vi nCta), DÉCONTENANCER va. Làm cho khi^p(btfi-râi), làm cho lôn-hot, (Ion dàu Ion duùi), lr»mcho ({umh di. Si Ton me regarde, je suis décontenancé u&\k ngirdi-ta ngé tôi, thi tôi quinh Au DÉCORATION sf. Sir chirng cho dep; do chirng, d6 trdn-thiét; — Thirimg klmô-bài. — d'un salon, sw chwng âô trong phèng rvdc khàch. Il obtient la — , n6 âu*Qrc tkur&ng khuê~bàù DlÉcoRER va. Chu*ng cho dep; tangi thirong-bài. L'empereur Va décoré hoàng=dâ dâ ban kàué bdi mk thur&ng ngu-ori. Un décoré^ ké deo khuê-bài\ ké dwçrc thwông-bài. DÉCORTIQUER va» Lôt, làm cho tréc và. — le paddy, xay lûa. DfeoRUM sm. Ngbi-tift; dîéu lîch-sir; phép, lë. Garder, observer le — , giû lè-nghi,

    DÉCOUCHER VU. Di ngà d^o. (Ngù nbà ngvà'i-ta). DÉCOUDRE va. Thào (dirârng may, cài dft may) ra. DÉCOULER vn. Chày làa-iàn (dân dda) raj rin, nhl ra. — Ra bàri.... DÉCOUPER t> a. C&t ra (cil khûc, ztt ra}« —vine volaille, c4t coa-gà ra, Digitized by Google DEC 503 DkovaAGEAMt, t^adj. Haylàmchong&lài^rùncbf* DécouBAGBHERT sm. SiT iigft lông (rûn-chi). Tomber dans le — , bi s&n Idrig^ rûn chi di. DÉCOURAGER V a. Làm cho scm (ngft) lèng, r&n chi; làmchoDao(nûng). — Làm cho héftham (mutfn) nira. — qa, làm cho ai s&n Dng, BicouvfiRTB sf. (Sijr d* ra) Sijr gap (Qm) dirçrc. La — de la boussole, cdi tim dicçrc câi dia-bàn, DÉCOUVRIR a. Dù (nâp, dô d^y) ra. Tà ra;— Gap (Um) dircrc, — sa volonté à... iâ y mînh mu6n ra cho..(vo'i). Tête découverte, âàu trân (không c6 dôi nén). À découvert^ trtfng; trân; r6-ràng; trâng.... DÉCRASSER va. Làm cho sach (dtft, àa), «— qn, phâ ngu; làm cho ra dinh mot chût. Décrépit, e, adj. Già-câ, lum-cmn, DÉCRÉPiTER vn. N& lOp-b$p. ( vé mntfi bA vô Ifra). DÉCRÉPITUDE sf. Sirgia-câ. (TuAih^). — prématurée, sic gia hàp, DÉCBSSCENiK) ocfo. Lin-lân xutfng; hôi d&ûrà&a^ DÉCRET sm. Mang, lOnh-, chiéfu, cbi-du, sâc.

    """ 1 de lap^ovidence, H^i7tr«,thién/yc. Rendre un —, ra «nA, b^i (giàng) chi c. DÉCRÉTER va. Ra (ha) chl-du. — une levée en masse, M/m t/flry bdtlmb chodông. DÉCRIER va. Ctfm không cho xài tién nào hay-là bén bànggi. — Làm cho m Wf xuCfng^ (c&i â& m^o léa, Rideau décroché, màn mtméexudng. 0écroLtr£ vn. lia ( giirt ) xu(5ng. Les jours décroissent, Dgày nô tdn Idn-lân {ddn-- (lân). DicROTTEB va. Chùi (lau) cho hét da (lâm). DicRUE 5/. Sir giirt (rac) xatfog. — des eaux, sir nu-dc rac (giyrt) xuô'ng. DicuiOTTfiR va. GÀi (lot) quân ra. DicvptER va. Bôi x4p (bàng) mircri. DiDAiGNEH t«. Không khurng; ché; khinh; không thèm, kbôiig sâ. Ne dédaignez personne, dirog-cô kkinh ai hét. DÉDAIGNEUX, EUîflB Un air —, héurcdeh {ihéir thàm^ khi-bac, làm-sinh,,,.) DfDAiN sm. Sv cbâng khirngjcàch khmh-khi (khi- bac). Dedans adv. (J trong.— Vô, vàotrong..«. En — , à- trong \ boni vô. De— en dehors, & trong ra ngoài. Dedans sm. Phia trong (cài Strong). Le— d'une maison, câi phîa trong nhk. DÉDICACE s/. Sgrdàng(kièug,kmh).— SirUmphép nhà-tb^; 18 khénh-tàn nhà-tb^. DiDiER va. Dàng-— kiëng (kinh). —son livre ày/i, gàisàch ininh mà kiéng ng\xài nào. Dédire v a, Chui câi dft iï6i di. Se—, minb noi ra rôi lai chtfi di. (Phân ngôn c); néi ngirorc, néi tr|lc. Dédommager v a. Bdi (thiràng, dén) 1^. — qn de toutes ses pertes, bdi-thtf&ng mçi pbia Digitized by Google DEDOUBLER va. R§ céi dôi cdi cap ra=: Thdo ra; phân (chia) ra. — un habit, ihdo ào lot ra* Déduction s /. Sir trùr (rûtbdrl ra). S\f giâm — ^Ly Mt« Demander une — , xin giâm-bât» Une — ^foussBi lài câu két b^y. DéDuiBB va. Trùp dî.— Ktft, luân-ly. DÉESSE S f. Buit nur, thân nû* D£FAiu.iiMCB sf, Syr y£u, (bàu-rùni môn sure). Syr ngflt (chéfi gSi]r r&n-chf. Défaillir vn, Bùn-rùn, xiu di, môn di. Je Tai vu — dans les bras de sa mère, tôi th£y nà té xiu trong tay me nô. .Défaire va, Mo'(tiiào) ra. Thdng (tr^n), — l^ennemi, ihàng ké nghich. Se — d'une personne, thda-tnU cho khAi (rành) ngu*cri nào. iMpAiTE sf. Sir thât trân, sir bai tr^n, syr Ihua, — SijT dat. — Sy châ-a mlnh. Défalquer m. (Cftt di) Trûr di; bdt di. DÉFAUT 5m. Sir thiéu; tàt, chirng, nét. Faire — , thiéu. Les — s du corps, tât cdixàu tron^ mlnh. DÉFAVEUR 5/. Sir mât tin di. — Sir mâc nhap. Tomber en — , mâc nhap (cbùngkhông tintu'6ng nCira )• DiFAVoaABU adj. Không lành, không xnôi. DÉFECTION sf. Sy* trir lông (theo phe kbac); sir phân. Défectueux, euse adj. ThiOfii(khiêfm c.). — C6 ti, lôi, quây, (không cbiQh,kh6ng nhÀm(trùng)phép). DiFENDRE va. Châ-a, binh, che-chfr, dfir-dùng, — Càui, câm không cho (dùng). D m DÉF Paît défendu^'MA tâm. Défense sf. Sir binh. — SijP c£m« Les — $ d'un éléphant, ngà vol. D^NSBUR «m. YA binh-virc, kA'bàu-chd'a* — de la patrie, ké vire Nird^c. DÉFENsiF, i\gad;. BÂmàchû'amàcijr(bOth&n) màddr. Être, se tenir sur la — , lo cir {d&) giO» th^. DÉFÉRKNCE sf, Syr.thâo-thudUjSif nhlrç■ng,s^•kmh- nhlr(yng. fiiF£R£R va. Ban, cho — fiemra; tùy, nhurçmg.— BàOy cAo-béo. — à l'avis de... tùy [chiu) y... fiéF£BL£R V a. X6 ra. v n. songé Les vagues diferlaimt avec fureur, sông n6 bà âm-âm. BéPERaEE V a. Thào sât ra. Le cheval si^est difigné con ngira ni tài mdng sât no ra, Dëfeuillea va. Hai là, suât là, làm r^ng la. Se— , rung Id. DÉFIANT, E, adj. Hay ngai (nghi). Homme fort — , ngircri hay nghi-ngqi\ix£L* DÉFICIT Cài thiéfu di (không dû sâ). DÉFIER oa. Thàch;dtf. — ^Không sçr (kinh.) — qa à la course, ihâch ra ch§,y dua. Se — de, nghi, không lin. DÉFiii «m« Bèo, Ai (chdkhédi). — ^Sijr kéobinhdi. Un — étroit, dw&ng eo-hep. Le — des troupes, syr kéo binh. . DÉFILER van. Rût chl ra. — ^Di ntii duôi. — un collier d'ambre, x6 xAu chu6i hA ra. Les troupes défilèrent devant l'empereur, binh Digitized by Google t)É6 807 kco cjiia frirdc mat hoàng-d(!f. DiFiNiR va, Cbî rôra; phân-biêu c. C&trngbia r5 ra; chi-dinh L'Éelise «rf/2>î« qiie. . Hôi thdnh fttcAArftnAràng. . DÉFINITIF, ivE adj. Châc, nhirt-diiih (quyét). £n définitive y Sau hélt. — Nhirt âioh. DÉFINITION sf. Sir chkr5ra; (c&t-nghia rtra).— Sif qiiyët-dinh. DÉFLORCR V a. (HÀi hoa) Làm mtf t hoa con-gài. Défoncer va. Dông ddy ((hùng) di. — un terrain, trô [lât) dût lôn. DiFORMSR va. Làm hir; làmchoxâu hinh(d^gdi. DÉFRAYER V a. Chiu sfr-t6n; tri th£ cho ai. DÉFRICHER va, Khai-phâ, vô ra. Défroqué s /• Cùa ké chéft dé lai. DÉFROQUSR i« a. (C6i lûp di). Se — , bô dông mà ra. DÉFUNT, E, adj, $ Ké chét. DÉIïAGER va. Làmchokhôimâc;làmcho rftnh. — Cbiiôc cAa câm lai. • • — sa parole, làm cho minh kliâi mâc loi (bura) nû a di. Air dégagé bô thong-ihâ, DÉGAINER V a. n. Rût (gircriD)ra khôi vô.Cim gurcrm. DÉGARNIR V a. Don di, câit di, lâ'y di. — un arbre, tla b&t nbénb câv di, DÉGÂT sm, Sirbu--b9i;sir pbà'pbàch. Faire des — s, phâ-phâeh^ làm hw-hai. DÉGEL 5 m. Sir tan già; sir râ tuy^t di. DÉGÉNÉRER vn. D(Ic di, lai di; l^gitfng; ra khic nèi (dông) (btftti^u c.).D^ra, bôara, trfrnén. Son rhume a dégénéré en catarrbe, bônb bo-gio Digitized by Googlt* 508 BÉG n6 dft héa nén [tr&nèn) bênh ho-lao. DiGomER t; a. Làm cbo xçp (cài simg), — an vessie, làmeho xop bong-béiig., Difioitevii f a. MiVa ra, 6i ra. LAm cho mjra ra(4Sira}« — une gouttière, xoichothôn^ màng xôù DiGOUBDiB V a. Làm ebo bé!i tè di. —nn jeune homme, /(dm «Ao con trè ra dqnrdt (hét công-rônjsr, nhdt-sor di). DiGoûT « m. Sijr nbàm Hcrn), sif cbàn; Sif kbto^ ira (chiu) n*a. DÉGOÛTANT, E, udj. Gdm, nhcrm. Dégoûter v a. Làm cho nbàm (IcrUi cbén) kbông tbèm kbông mu0n nâ'a. DégotUé du monde, chân [nhàm) dcri. Dégoutter v/i. Nhô giot; chày; dôt. DiOBADATiON $f. (Si^ b^ bàc xutfng; Sv s^t (b^o lin-lAn )• — Sir giâng cbijrc (giàng ctfp); sir ctft chi'rc, l^t chirc. — Sir hu* (làm hir), — militaire, pbép khùr quan {chiFc) (â|ing cé làm f^i). DiGAAiH» va. (Giéngetfp c)H^xutfng; ctft (càch, lôt)chirc. — Làm hir. 1 1 craint — en. . . .né so*. . • . thi hèn ou nhe thé nô dû DÉGRAISSER va. (LAy %o& ra) Làm cbo bdrt béo (làn)di. Degré s m. Bâc; nfte, (thang)dô;ph&m, câp, dâng c. — de comparaison, bâc so-sanh (tiéfng phu-triéu). Parents de 4 — , bà-con btfn d&i. DÉGREVER ha. Giàm (cbn&n giàmcbo nhe bdt). — les rizières, giàm ilmê ruông. DÉGRINGOLER V H, Té nhào xudng, té lân xudng. «DÉGRISER V a. Làm cbo hét say (tinh ru'çru) ;dfl nrom. DÉGROSSIR va. Làm cho h&i to {i&n) di,— Phà ngu. Digitized by GoOglc DEL 509 —un élève, phd ngu ddra hoc4r5. Déguenillé, ée, aâj, Râch-rirrri; lang'-thang. DÉGUissMENT 5 m. Ldt, dâ dé già dang. Sans — , không gitfu-giéfm, ngay, chén-chirorng, minh-bach. DÉGUISÉE va. Già dcing (mac \6i (dô) khàc màglA cho ngirdi-ta dùng c6 biéftminh). — Tr&o^trdr, gitfu-diit. — sa voix, già tiéfng nôi. Déguster va. Mm. Déhonté, ÉE Chai-dà,trcr-trdokb6ngbitftmtft-cfr Dehors adv. Ngoài, frngoài. Le-'une porte, phid ngoài cài ciSra. TiiA adv, Bft..« rdi. DÉJECTION 5/. Sir xii^t-xér (xA) ra. — Ci'rt, phân. DÉJETsa (Se) v pron. V^y (cong oani) di. DÉJEUNÉ Aidy-Ztf Déjeuner s m, BCba ftncormsdm-mai. Le — est servi (prêt), ccrm da don vôi. Déjeuner v n. An 00*111 scrm-mai. DÉioiNDRB va. Théo (mûr) ra. DÉJOUER va.n. LfttA^, irûr miru (làm cho .trât, cho bây tu6ng di). — Bành mà xâu hén, DelI prép. Bôn kia (tOr dé). Au — des mers, bén kia bién DÉLABRER V «. Làm hir. Estomac délabré ti-viy<^u(iigiragftnit(lâu)tiéu). DÉLAI sm. Han, chùng; kl. Citer qn à bref — , dôi nerirài nào gétp, DÉLAISSER va. Bà,(rây)di,bàtftt-tirà'i (không màng iàu..). • Vous me délaissez anh bô tdi bo^cr tâi-iw&i. Dictionnaire fa 33 m DEL IMlasser V a. Làm eho khoè (h(ft mêt di); nghl. Rien ne délasse mieux iiue le sommeil, không cbi khoé cho bàng ngù. DiLATioN $f. Sijr cAo (-thira,in&ch miêng). DiLATER va. Ngâm, mai ra. — de Teocre^ mai mire. DiLECTER va. Làm cbo vui-sirdrng. Délégation s f. Sirsai-ciV(sai-cât). Quyên tM-hành. Par — du roi, Bcri iénh vua sai,,, [dat). DiiieuBR va. Sai-c&t; khiéfn; phù, ntfy qayén.t« Sai (cho) tM hànb, (uyén-bành. Les délégués, phâi viênj sû\ kè thê'-hành. Délétkbi adj, Bôc (hai). Gaz — , khi dôc. DiLiBÉRATiF, lyjtadj. Usybàn^du'^cphépbàn-lu^B Yoix — re, iïëng du'çrc bàn (phép du'orc nôi vô, dwcrc bàn-lnân\ DÉLIBÉRER V n. Bàn-IuAn, ti'nh-foân, lo-liôu« De propos délibéré c6 y, tiêm tâm. DÉLICAT, B adj. MAnh, min; diu-dàng. 11 est fort — sur le nianerer, nn nô hay éo-rtdu lâm. Allaire — c, vi^c k/w (tinh, liôu). DiLicATESSB 5/ Sv diu-dàng, min-màii. La — de la peau, càimin nxràc. da. Délice s m. Délices s /. pL Sir viii-sirdng. Délicieux, etise, adj. Vui-sirdmg; ugon. Vin — , rirçru ngon* DIlié, ée, adj. Mông, minh, nhô. DÉLIER V a. Mfr (cai buôc) ra; thao ra. Le pouvoir de lier et de—, phép buôc IW(= Quyén tha bât, DÉLIMITER va. PhâQgiài-(gidri)-h9n; chi ranb, cim mtfc-giâi. DÉM 811 temun, eâmranh âH] déng môc-gîâiisàdùfs Mï. DÉLINQUANT, E, SYTif. Ké pbaiii, ké cô lôi, ké trai phép (trâi lô). DÉLIRE sm. Sir sAng (sàog-sdt), Sy* n6i sàng (mô, Mt-iinh). DÉLIBER V n. N6i nkùig, mé hoàng-htft; sàng-stft, Délit s m. Tôi,13i;âi£alSi,diéusai. — ^Bétrài vièndit Dëliyrakce sf. Sir ciru. — Sir giao (trao) cho. DÉLIVRER va. Cuil. — Giao (trao). —de prison, cûru cho khAi tù-rac. DÉLOGER vn. Thôi ô* don di chô khâc. — ^l'ennemi, duài giac chay-di. DÉLOYAL, E,kvx,adj. Gian,gian-ngirçrc;sdi(trâi)phép. Homme — , ngircri gian-ngiro'c. Procédés déloyaux phirang>thé trdi-phép. DÉLOYAUTÉ sf. Si^ gian-ngirorc. Déluge $m. Lut, nirdc lut. Le — universel, lut ck, lut hông-tbùy (dai hâag tbùy c). Demain ado. Mai, â£n mai; ngày mai. — matin, dënmmàm. Démancher va. Thâo càn ra. — un couteau, théocénAa^ora. Demande sf. Sir iin; sur hAi. Diéu (lori) xin. Par demandes et par réponses, cé hôi cô thu'a. Demander va. Xin; dèi; h6i; câu. — ^le paiement d^ne dette, âài nçr. — une fille en mariage, di noi {Jiôi) vor. DÉMANGEAISON S f. Slf UgUTa. Il éprouve une — par tout le corps, né b4t nyûra câ-và minh. DÉMANG£A t; n. Ngirat 812 D£>I Démanteler va. Phâ vâch (lûy) thành. DfiH^acATiON s/. Sir phàn (cât) giâi-han,chi ranh. DÉKiRGHB sf. CdchcUi âhng di nirdc bird^c; hù iu — Sir lo. Faire bien des — s pour.... feubiéutMcho dirçrc. Démarrer va.n, Mè dôi tàu. DiiiASQUER V a. CSi (c&i) m$t (-m^t -nac) di. —un fourbe, làm eho bày mât gian réf. Démâter va, Hacot,bu6mdi. Làmgây côtbii6mdi. La tempête nous démâta eotièrement, b&o 06 làm tàu ta âtitt ehàng vàng côtU. Démêlé s m. Sir rây lôn (bât binh) vdi nbatt Démêur va. Gdr(rdi)ra. — la vérité, giach sir tbftt ra» Démembrer va. Xé fhA y (phân, phanh thây). — un État, /éfcA Nu'd'c ra. D^MiNAGBR va.n. Dçndddi. DivENCE s f. Sir (tànb) diên, su* kbùng. Tomber en — ydiêndï,k/iù?igàï^mêiCcAû'ngkàùnj* DiMiNER {Si}v*pran. Vùng-v&y, gi&y-^ua. — Ra 8iirc, làm h^t sûrcychay ngirçrc chay xuôi (cbay tông cbay tôt). DiMENTiH V a. Néi ngirài-ta nôi không thât. — Koi (làm) trài (ngbicb) di. ChÔi. — sa signature, mfi không phâiehtr mlnhkftèn. Démériter vn. Không c6 công-(yn vcri.... — de (auprès de..) quelqu'un, màttiêngvôi ai..« DâiEsunÉHEKT €uilv. G&oh quàchùmg, ItmUm. Démettre va. (Dé xuô'ng) Trac. — Bat (dcn) • — Thùi cbirc, c&t (-càcb) cbijrc di* Se — le bras, iràe eành tay. D£M£UBLER VQ, CAi dô di. Digitized by Google "^Une maison càt dâ di d nhà khdng (trtfng). DfiXEURANT, B Smf. Uif. • • • iftl « • • • Demeure $f. Ch5 à*. Changer sa — , de — , dAi cAJ « liori di. Demburer vn^'tf. J'ai demeuré 3 ans à Ilué tôi & Huâ ba n&m. Demi, ie a/« Nà'a; rirdri. Une demirheurey tr6t ntta giâr ddng-htf. Un an et — , môt nâm ncâ'L Demi-mort adj. NiJra chêft^Nà'a stfng nura cbét. Dbmi-soldb $ f \ NdraphânlÇc. DÉMissToif 5 /. Sur thdi (tù) chijrc (syxin thOi). Donner sa — , thôi di; tic chtcc di. DEMOCRATIQUE odj. Quyén noi dÂn, ââng>-iri| dir-cbànb GouTemctment — , Nhà-nirdc dân dâng tv-chù 14y=Dir-chanh c. Demoiselle sf, (Tiéng kêu con gâichira c6 chtfng) assGon; cô.— Coq chudiiH^hudn. DiMOLiR va. Phàd^dt. — ^une maison, phà nlià, dà nhà. DÉMON $ m. Qui, ma; ma-qul. DéMONiAQUB adf. Mto qul-ém. DtMOiNSTRATiP, IVE adj, Chi (trô) ra. A4)eetif — , tiéfng pbi-triéu dé chi ra [chi-trâ). DÊMON8TRATioiiV.SirtArar6-ràng;sirlàmchdrngthftt. DÉMONTER va, Thào (cl(V) ra. Làm cho té xutfng ngira, Djémontrer va, Tô ra rô-ràng; lày lêlàmchijrng (chi ra) rô-ràng. Sa rougeur démontre sa honte, sâc dô (phimg) çhi no m&t-cOr, 514 DEM DEMORALISER va. Làm cho hir nê't (pbong-tuc). — Làm cho nhàt, (scr). BINAIRE adj. Hirôi (thâp c). Le cycle — , thiên can; thâp can. DÉNATURER VU. (&6i ténh di )= Làm cho khàc di« Fils dénaturé j con bât-tHu ou bàt-kUlu, DÉNI 5m. Sir tir-chô'i (không chiulàm càiphâilàm), — de justice, sw quan-àn tir không chiu xi-viêc. DimcHXR va. lAy (bât) ô (tA) di. Tim ta chi à... vn. Tr(n; bô ô. Denier sm. Tién. — Cùa. Les — s publics, eûa Nhà-nurcrc; tiên kho. . DimGRER va. (bôiden) — N6i xtfu chomtft danh (tiéfng) di. Bô va, câo gian; làm hu* danh xâu tiëng, DfoOKBBEMENT «m. Slf kè SC(. Faire le — des habitants d'un État, My s6 dftn trong Nirdc. DÉNOUiNATEUR^m. ^6 phân (trong stf lé). DiNOifCER va (bào tin). Gào-bào; Thu^; Rao* — un coupable, câo ké c6 toi. DÉNONCIATEUR, TRICE S TTi f. Kè câo-bâo. Kè hay toc- m^chi hay mét-thét (màch-thét). DiNONCTATiON S f. S«p câo-bio. DÉNOTER, V a, Chi dàu, tô ra. Cela déyiote un bon cœur, cài Awckt céX bung (lèng) tdt. DÉNOUEMENT hay-lâ Dénoûment s m. Sxf ra m&i. DÉNOUER, V a. M<5r (gô") mÔi ra. — une difficulté, gâ' rtfi. Denrée sf. Dd (nén &n, nhir lûa gao, khoais^ùi bip- \ be, dâu-mè, trài-trftng...) Dbnsité s (. Sif dày (r$m| d^c miui d^...) Digitized by Google DÉP 518 Bent 5 /. Rang*. Mal de — dau (nhirc) rang. Montrer ses — s, nh&n ràng ra. Denté, ée adj, C6 ràng; c6 khla, c6 chia. Roue dentée, banli xe cô khïa [c6 ràng). DsMTBii, éE adj. Gât c6 râng cira, cé chia, c6 khia ra. Dentelle s f. Ren. Dentiste 5 m. Thây coi rang; (hoac sura, làm thuCtc, Dentition s f. Sijr mpc rSng. Hâi moc rfing. Dénuer V a. Lôt trân. U s'est dénué de tout pour ses enfants, nguroîdâ tân hii eûa cbo con-céi ngvài. • DfciNÛMENT S m, (Sir trân-trui). Sir tbi^fii tlitfnmoibë. DiPABSiucB V a. Làm cho là c&p ra (mât dtfinhau). — un attelage , làm cho ngi^a xe méi xûrng cap dû DÉPARIER, V a. Làm cho lè cap, chéch dùi di. DiPART sm. Su* di, sijf trày di. DÉPARTEMENT s m. Bô. — Tluh hat. — de la guerre, bô binh. — de l'intérieur, bô l^i. DÉPASSER va. Qua khôl; quà. — ses pouvoirs, làm qud qnorn-phép minh âi. DÉPÊCHE & f. Ter. — Tin, tin bac. Adresser) une— à...chay(tu') t&c\io... Envoyer J Recevoir une—, du'çrc tin. DÉPÊCHER V a. Làm gâp.— Sai (gW) gâp. Se— ., w.pr. Lât-dât. Hoi-hâ. Dépundre V a. Vô ra; nôi mà chi ra. < — lecaractère de qn,cA/-r^ tdnh-néft ngu*àinàora« • DÉPfiiNDAWCS S /. Syr thu^c vê, — Cai phi^i theo, Si 6 DÉP Etre dans (sous)la— de... à dxc&i phép^ {trong lay^ tùng-phuc)... DipcNOBB vn. Tùng-phuc, iùy, à tr cÂi diéu anh noi dé thi là sâi [không nhàm phép) Iftm. DÉPLAIRE V n. Không dep lông; méch lông, không vira y. DÉPLORABLE adj, Bàng thu'orng-tiéc (rtbu'crng-khôc, ihurcmg bai (-xét). Kh((n-nan. PÉPLQRËR va. Khuc-tban nan-Uach^ thaa-YaHMn Digitized by Googk 4 mV 517 «--la perte de qn, kMe-thm îhuwkg^lièe ngvàri nào m£t. SiPLOTER V a. VLb ra, x6 ra. — ^les voflesy les étendards, xà budm, xi câr ra. —les ailes, giwcrîig cành. DiPiiDKBR v a. Nh6 lông. Bipoua V a. Làm cho h£i làng (trcrn) di. DÉPOPULATION 5 SiT diôu-tàii, (dân-cir). DÉPORTER va. Dày (liru) di; phâu-sàp. Un déporté kè bi dày. DÉPOSER va. hit (ha) xnÔng. — Bh. — Gtft cbdrc (giângjCàch — Rac^l6ng(câu). — Làm chumg, khai.— GM. Ce vin a déposé beaucoup de lie nroru nây n6 lông cdu nhiéu Idm. DÉPOSITAIBS smf. Kè lânh ci\a g&i. DÉPOSITION S f. Sir c4t (lôt) churc di; (phé) xutfng. — Lcri khai; khâu-chiôu c. —d'un roi, itr ha ou phë vua, DÉPOSSÉDER «a. U[ydi(c&i phépâu*orclÀai chùdi). DÉPÔT sm. Sir dè; sir gcri.— Cûa gcri. — Chft dé; châ trùr. — GhÔ irù binii; biuh tru. — Càu, c$a (lông xutfng). DÉPOTER va. Sang châu; sang binh (ve). DÉPOUILLE sf. Lôt (da vât dâ lôt ra). — Xàe ch^ft, thây ma. — C&a dâ bât dirorc (khi dànb gi^c), DÉPOUILLER va. Lôttrân ra. Arbre dépouillé de ses feuilles, cây irui là. DÉPOURVOiB va,{cât dô dir-bi di). Au dép&umtf he. adv* Thlnh-linh (không cô dijr trurdc). DÉt^a^Y^Tio» sf* Sif \m {s\f làm cho bu*}. DigitizcG by Li(.)o^le SI 8 DKK — des mœurs, sw hw phong-tuc; sw mât néft (trâe néï). DÉPRAVER V a. Làm hir, làm cho ra x/ïii. . Jeunesse dépravée^ con-lré hoang (Air), Dépr^ibr Ha (bdrt) giadi; làm cho ra hèn di. Depuis, prép.Tiv, — quand? tic khi(h6i) nào? —que je l'ai vu, lit khi tôi gpap né. DéPUTATioîi $f. ChiSrc th6n^-nh€m(phài-nb€rn) — S*. Député 5m. Bai-phài c — Sir, khAm saiowkhâmphài. Chambre desdepuiésj hôi thû''dâti{t/iû'dn viên c.) DiRAcniER va. Nh6...1én; làm chotrtfc gtfc (rë). DÉRAILLER V 7l, TviU (lircVllg sdt. . DÉRAISONNABLE adj. Phi (trài, ugliich lê) ly. DÉRAISONNER V It. N5i bây, néi sai ( không nhàm lë (ly)- DÉ|UN6EHENT S m. Si bfty di ( 8ài }• — SijT làm cho

    lôn-lao (r5'i). DiRANGER V a. Làm rdi; (làm cho sài hàng sài chS di); làm rôn; dé sài chS. — qn, làm râij [rô'î), làm cho ai mât công^ làm cho ai phài dây {di) di ch5 khac. DÉRÈGLEMENT S m. Sxf bfty tuông; si^ sài thirdug di. — Sir àn-ir hoang-dàng- bây-ba. DÉRIDER V a, Làm cho hé't nhàn da di, (nhàn-nhô).

    — qn, {làm cho ai hé't nhàn-nhô di)-=: làm cho ai vui (hKt buAn di). DÉRISION S f. Sir chê-cirtri, nhao-bàng, DÉRIVER V ». (Ra khôi bà). Bô (xiét^ trôi). Faire — dans les rizières de Peau de la rivitre, trô nircrc sông vù ruông. pERMifiEi adj. Sau hét, rÔt hét (chdt). Digitized by GoOglc DÉS U9 L'an — , nàm ngodi, . Au — degré, tôt phàm. ïtacBNikBSiiENT^ odo. Wti dây. DÉROBER V a. An-câp. — Gitfu^ ân. — la vue.., ân không cho thâ'y... Se — , t> pron. Trành, trtfn; di lén (Içn). BfeoGER n. Bfti luftt di; sdra luât Içi. — à une loi, bâi\x^\ di. SiROiDiE Deràidir t;a.Là.m cho bdt cirng, bdii tè éS. Làm cho ra mém (diu). Dérouler va. Thao (cutfn) ra. —une pièce de soie, thâo cây lua cuÔn ra. DifaioiriB sf. Sir vfir ch9.y (thua tr$n). Mettre une armée en—, dénh d^o binh thua v& chay, DEBBifaiv prip. adv. Bàng sau. — Sau. sm. Hè nhà, dft, m&ng. Se cacher — un arbre, nûp dàîig sau cdi cây. Dis prép. Tù; vùrakhi... — que... vjira khi... bôri vi... bAi chung.*

    DÉSACCORD S m. Sir không thuân, sir không àn (ràp). DÉSACCOUTUMER va, Làm cho mât quen. DisAOBÉABLB adj. Không-cô Yui, không-cé dep; v6 duyén. Figure — , mSixâu (vô duyÔn=doan). DÉSAGRÉMENT STH. SiT không bàng lông; sif buÔDj sijTb&i-binh; sy: khô-lông. DÉSALTÉRER va. Làm eho dft khàt. Se—, dâ khât, hét khât. DÉSAPPOINTEMENT sm. SiT trât (sâi) y minh tu'àtig(diéu n^h trông) di... S\f l& cuôc. DÉSÀPmuYER va, Không chiu (u-ng, dành): chê,My . j — i. y Google

    20 DÉS làm xàu. VisARifXR va. C6i khi-giéi dai-giép ra. — Thàukhi giâi di. nu. Bfti binh. — la colère, iàm cho nguôi giàn di. BisÂSTBB sm. ( vi tinh nghich = sd-vfiD xftu) . Sijr kh((n- nan, (tai-nan, tai-'Yç., tai-bijfn, taibay va gài). — Sif hir-liai. fiiSÂSTRBUX, Eusfi odj. Khâa-oan. DtsAVANTAGB $m. SiT thua-sût. — Si^h^i (tbiôt-hai). DÉSAVOUER va. Chôi di; Tir-ch^i. Descbndamcb*/. Dong-dôi; con-chàu, PiscEifDAirr^ B adj. s. Xutfng ( h§i c. ). — Con-chàa (hâu-diiôc). Les descendants des Lô, con-châu uhà Lô, Descendes va. XuAng (Ha c). — d^ane montagne, If trèn nùi xufng. — à terre, lèn bcr. Va. La mer (l'eau) descend^ nirdrc ràng [gwt). — un cercueil dans la fosse, ha rông. JjESCRiPTioN sf. Sir ve-vori ra, Bài (iiéi) chi-vê ra bài di^u. — d'un paysage, £tcành(scm-thày diéurVvA c), phong-cânh vinh c. BÉSEUPLiR V a, Làm cho hài dày. v n. rànb bdrt, rông bqrt. DÉSENCLOUER va. TWo dinh (dông) pa, DÉSENCOMBRER V Q. Dep cho râiih-rang. DESENFLER van. Làm cho xçp (hét Àâ-Zà bot sirng

    di). Xçp di. D^ENNUTEB V a. Làm cho hét bu6n-râu bv'c-bOi (làm cho khuây-lâng). PtoÀî Ch5(xu') Yàn£:Yéj riru^-bi^ qu^h* DÉS m biu (khftng c6 ai à).

    Déserter van. B6. — la maison paternelle, bânhh cha me (màcli), Di^SBBTEUE 5 7», Kè b6. — Lûih dào (trtfn qua Ain giac). DÉSERTiœi s /. Syr bô mà di ; tôi dào-ti (hoac qiia â&i ngoai qu0Cy hoftc hà binh-ng^ mà frtfn; hofe quadâu giac). DÉSESPÉREB V n. Ngâ (som) long (không trông (cây). — du succès, héi trông dvcrc viôc. DisESPOiR $ m. Sir mtft trông-cây ; sir ràu chï, si; Dg& lông trông-cây. DiSHABiLLKR V a. Gii (lôt) do ra; c6i (l$t) trÂn m. S© — , cAi do ra. Déshériter v a. C^t an phàn gia-tài di. Tirdi (kUông cho àn gia-tài. IttsBONNÈTB adj. (Thô-fuc) trâi (sdi) phép. Déshonneur s m. Sir (Vdanh Xtîiu tiéfng; sir nhuc- Béshonorer V a. Làm cho 6-danh màt tiéfng; làm js£u- hA; làm nhuc. DÉSIGNER V a. Ghi ra. DÉsmpRCTER V œ Làm cho di (htft) hori dOc. DÉSINTÉRESSEMENT S SiT không vi Içri; sijr bât ké Içri. Birc thanh-liém* DÉsiNTÉBEssBR V a. KhÔDg tri \à\ (trâ v({n mà-thôi). DÉSIR s m. Sir irtrc-ao; sir ham-ho. Brûler du — de... nong-nA w&c-ao cho dang... Désirer t* a. ITdrc-ao (ma-u'dc, ham-htï, mu<(u)« n désire vous parler; né mtedh nôi vdi anh. DÉSIREUX, EUSE adj, TOc-ao, mu^(n hô't sirc; ham. — de vous plaire, mu6n(w&C'ao)i^\LO dep lèngông. DÉSISTER (Se) V. prim. Bé, th6i di. m BBS DisoBÉiR t; n. Không virng Icri (B^t tuân c.) — aiix ordres du roi, không vdng léah vua day* DisoB^issAifCB s f. Sir Mt tuftn; siy không vung Icri. ' DÉSOBÉISSANT, E affj. Ké không vftnglcfi (chiuluy). DisoEUYRÉ, ÉE adj. Không lo viôcgi, vô sif vô lif; rànb, à nhimg, & không. DÉSOLATION sf. Bân-dilng; sir dôi-tô (tdi-ttn), sir tàn-b^i hir-nât. DisoLiR V a. Phé-phàch (làm hir-nét tàn-hf i).— Làmcho t6i-tàn, sâu-nfto. Je suis désolé de... tôi râu [buân) vi.... DÉsoBBOMNé, is adj. L^n-xOn (l^o-x^o), Hy-b^. — Tô-dô,qué. Un appétit — , sir thèmywa. DisOBDRX $m. Svb4y-ba(lôû-x0n,rÔi-râm, không c6 th-tir).— Sir loan, dông,— Bây, sâi phép. Vivre dans le — , àn-à bây. DÉSORGANISER V a. (Làm cho sài c^(t-càch né-né(p dft lâp di). Làm hir, làm cho bf^y di. DÉSORIENTER V a. (Làm cho mtft (bây) hirdtig). Làm cho lôn dirorng (không biétngô nào mà di). — Làm cho khiép vié. Il est tout désarienié, nô quinh [khiép) êi. DESORMAIS adv. Ttr nây vé sau (-sâp tdi, sâplôn). Tir tir dï hâu c. DÉSOSSER va. L&Y xircrng ra. — un lièvre, rûi xtrcmg thô di. Despote s m. (Ghà) Tir-chù. Yua toàn-quyén.— Kémutfn cai-quàn kè khàc (muôn à trên xody thiromg ngirW-ta), Despotisme s m. Quyên (qucrn) tir-y, hoành-hanh ngang-ngirçrc. Digitized by GoOglc DES 823 Dessaisir (Se) v.pr. Nhirçrng (nhircmg); B6, làm mît, ndri (roi) ra, 1% cùamlnh mk trao ra... (cho....) Dessaler t; a. Làm cho bort cU; xà muôi di. Dessécher va, Làm cho khô; phori. Se — v,pro, khô di. Dessein sm. Miru; y. Dans le — de... c6 p mà... Desserrer v a. Ndî (thâo) cdî dâ rift ra. Ne pas — les dents (không hà" hàm rang)=ngàm c&m, không nôi m^t tiéng. Dessert sm. E6\ tpâng miêng; dd tréng mi^ng. Desservant s m, Thây (cha, eu) b6n-scrcoihonhô. Desservir va. Don di,bàngmâmdd-&nâi. — Giûp, coi-(séc). Dessiller va Mtf con-mfttra(làmchoséngcon-m£t). — les yeux à qn, md con-mât ai ra.(=:Làm cho sàng, cho mif m&t)=Gi^h sàng lê ra. Dessin sm. SijP v€ (hoa c); nghé day, ou pbép vë. — Hoa-d6. — IToa (hoa-dang) dH hàng-lua. Apprendre le — , hoc nghé (phép) vë. Dessinateur sm. Kè biéft yê; thor vë. Dessiner va. Yë (ra nét, ra binh). Dessouder va, Làiu cho nhà bàn di. Dessols adv. Durai. Mettez le — , dé né xatfng dit&i. Sortir de — terre, & dtr&i dât mà ra. Dessus adv. Trôn. Là — j trén ây. Avoîp le — , thâng, boTi, fin. Destination $f. Sir (cai)chi-dinh cho... Cbô (nai) pbài toi... Destinée sf. Sd (stf-phân), Y4û (vân-h)« DiSfiNSE va Bfflh(chi) cho..« èécho... Destiné à (pour...)... dé mà.... DmiTUEa va, C£t (càch^ giàng..) chirc. — ^un mandarin, cd'/ c^thc quan, (kbiSr qaan c.)« Destruction 5 /• Sir phà tan-hoang. Désuétude s f, Si.r m^i (bô) thôi-quen di. Tombé en — , dâmd/ ikéiài rôi. DESUNION s /. (Str không Uép làm môt) sif không âÔng long vcri nhaii. DÉSUNIR t; a. Phân-rë ra; làm cbo kbông biép m$t Umg mût f véi nhau. — les époux, phânyçfrêchôagy Idmchoyifching chi'ly n/iau ra. DéTAGHBMENT 5 m. Sif kbôi mÀc ( viTcrug-vIbi). — Bao (hmh). Détacher va. Mér (buôc) ra. — Phân-rë ra, — Bât nbon binh-linb, tàu-bè mà sai. DETAIL êm. S lia ehuyin iién-bçc di (sy h&t cùa-tién di ). Détourner va, (Làm cho sai diromg di). Trir di dàng kbac. — qndu mal,€i(fengu'àinàorakh6itOi(dirârngxtfu). Chemin détourné dirrrng- queo, DÉTRACTION Sir (tôi) noi hành; sir gièm-siém. DÉTREMPER t>a. NgÂm (dÂm) nvorc. Làm cho ra Idng. — C4t thép di [tui rdi nhùng nu*<>c). Tuî. DÉTRESSE sf, Sif agat(-ng|t-nghèo)Su'hiém-nghèo; cijrc-tri. DÉTRIMENT 9 191. SijT thiêt4iai. Au — de.... mà thiêt-hai cho.... DÉTROIT S m. Phé bién. — Hém nui. DÉTROMPER va. Làm cho héft lâm. Détrompez-\om, dïtng cé {châ-c6) lâm. Dictionnaire f-a 34 Digitized by Google 826 DEV Détrôner va. Ha, ph (v«a); truâlt ngùi di. DéTBUiAB va, rhà di; làm hir. — une maison, p/td {dà', triêt-ha) nhà. VAjxedélruit H beauté, tuèi iàm nhan-sâc dî. Dette s/. N€r(trài c.).(Nor-iiân, dôugcôngdôngnçr). Payer, acquitter une —, ses — Sy trà Deuil sm. Tang (tang-cb(], tang-khô). Être en — , àtang (cir tang c). Deux ad}, num. Hai (nhi c. lird^ng c.} Partager en — , chia hai [ou chia ra làm hai). Le chiffre — , 6 hai cou hai. DsuxiiMB adj. Thurhai. Le — chapitre, câi doan (sàch) tht hm T)EixiÈMKNT tf^^y. Thir hai; hai là... DÉVALISER &a.Ân-tr^ai.(éo-quànbao-tién.)quor-sach« Devancer va. Bi tnrdc;t (khaî ou khm)ra
    —sa force, giài sirc ra, — sa pensée, cât-nghïa rô y minh ra. Devenir vn. Nén, ra, (h6a-nèn h6a-ra;thành c.)« Que deviendrai- jcl tôi se ra làiii-sao? DivERGONDAciE 6 m. Sif luôug-tuông trày-trùa không biét xâ(u-hA (mtft-ca). Devers prép, rUiu,. dàng.... 827 Par~le juge, trwd-c mât^Uk, R<5t, d6 ra. jt^ . A Dé VERSO'' 5?7i. Chft^mw (cArfy)nir<>c ra. j)^^noN s /. Sir di Scii dircVng di; sir Irjch di. ùtmoL va. ITcrm (ter); kéo vài, quây ter» Dévroom s m. Vày, xe quây ter kéo vèi. Dévier vn, Sài (lac) durOrng di; xièn, xeo, trich di, — • Bein xeo di. Dinif, DEViKERESSB^m f. Thây béi. Deviner va. Boi. — Dinh (ir(rc)-chirng, diuli-deo, phong-irdrc. — ^un énigme, néitrûng cdi âiéu dtf. Devise sf, Hiôu. Avoir pour — , lây... làm hiêu DÉVISSER va. Wf (théo) dinh tfc ra. DÉVOILER va. (dà màn-lûp, che di), Dâr ra, — Chi ra,

    tô ra. Devoir va. Mic (nçr). — Phài. Tous les hommes doivent mourir, hëi thày moi- ngtrori déu phâi chëi. Devoirs, Sir phÀi làm, viéc bAn-phân (phâii-sir c. ) — Bài (thiy ra cho hoc trô làm). S'acquitter de son — , \ Faire son — , > Ikmviêcbdn-phân imniu Accomplir ses — $y ) Manquer à son — , phéf ki phân c. Déyorer va. Nutft, tàp, nhai^ an, an hung (lua-léu), — des yeux, ngo deo. — un affront, bâmganchiu nhuc.

    ij ... L.y Google K28 Dévot, E ûrfy. Nh^iiAiJ DtvoTWMi sf. Sir 8tfir8«Ilg>^
    '^S' Faire ses dévotions xime: , . liÉvous, £& Sdt-sâng; à hétiès/ Divousnirr im. Sir hé!t lèiig; sir ^^^^^^^c. Dévouer va, Phu-dâng. Se — à... phû minh cho.... DiCTATiniB sf» Churc iÂng-thtfng qaftn dftn; ebûro g4âln-qu^fc; qiiorn (quyên) nhip chénb. Dictée sf. Bài (lài) noira (doc rajchongurorikhàc yiéi. — Bài viéft mè. E^re sous la — de... vi€t mè, Tiél theo miéng ngircri-ta néi (doc).. Dicter ti a. N6i cho mà vitft; — ^bâo (biÂu) cho biét dirâmg mà néi. — ^Tniyén, day, sijrc, khiéfn... — des lois, tniyên (ra) luAt; khièn (sirc)phâi.... DiCTioi() danh xâu tiê'ng di.

    Différence 5/. Sir khàc nhan. — Céi dur (thù'a}ra (céi trâi, cài sut). Différent, e adj. Khac nhau. — Nhiêu.., kia..no.,. Différentes personnes me Tont assuré, nhiéu Digitized by GoogI imkè Ida ngirài fifi nhiéi ngirài nài . yâi tôi diéu âty.

    fiB va. Giân(huârn)ra, t;n. Khdc, khâcnhau. -Cgon voyage de quelques jouirs, fiân idée di ra mOi it bû'a (ngày). Difficile adj, Kliô. Difficilement ae/t?. Khô. Difficulté 5/. Sg* khô, Svf mit. Souleverune — , gây (sanh) str khô. Hôi mâi. Avoir des — s avec qn, c6 rây vcri ai, DiFFOBXS ac(/« XAu d^g(dénjg, hioh). DiFFOBXiré sf. Stjrx&ihinh, xkudAng. Diffusion 5/. Sir tràn ra; sijr dài-dçc, dông-dài. Digérer va. Tiêu, — chiu. Dar à-r-, lâu (ch$m) iiéu. — un affront, cân rang chiu nhuc. Digestif, ive adj, Ilay tiêu. DiGSSTieN tiêu (thijre)* Faire sa — , tiêu ccrm (thirc). Digne adj, Dàng; xiriig-dani?-, —de récompense, thiràng. Un — hoxame,ngvràiziimf]!'ddng; ngiroridich-dàng. Dignement adv. Xirng, ddng. Dignité sf» Chirc. — ^Sijr xirng; sir nghiém. Marcher avec — , di càch nghiém-trang tt^Unh. Digression sf. Sxf lac lô'i, sir di sài durârng; sif noi sa-dé. Digue sf. Bor-dâp (bor-dâp); bor-dê. Faire, construire une — , dâp b&'-dé d&p dâp^ Dilapider va. Ph&, xa-xi, hoài cûa. Dextérité 5/. Sir khéo (tay làin). Sir khôn-khéo. ItaiSLS im. Qui, ma; ma-qui, Tbdn dâr. — Tto cé . j — i. y Google 330 DIL xe ih&p dé cliâr â6 nang. \ Pauvre — , ngirài (dilra) khtfn-n^n. Bull — , dira iJiioi, klia-kbd. Au — > xa, xa lac. Diablerie sf. Ghu'drc qui-ma; phépyéu*thuât| (phù- chu, ^m-chii, phù-phép). DiABOLiQU£ adj* Biri qui (ma). — Dir tinh; kho. Diaconat sm. Churc thày phé-té. Diacre sm* TbÂJ ph6-té(; thây sàu ch&c (thây già sau T. )• DiADÀME sm. Mû triéu*thièn; mfto cihi-long. — Quàn vua. Diagnostic sm, Phép quan hinh sat sâc (mà dê bônh). DiAG0i4ALË sf. bkng g^jch goc này qua gÔG kia, huyéa-tà« Dialectique sf» Phép day luân le. Dialogue sm. D;\i vàn dàp. Sif noi khé; truyôa ( chuyÇn )-trô. Diamant m» Kg oc kim-cang (cfforug); ngoc thùy- xoàng. Bague monté en—, cà-rà {nhàxijnhïïngocthûy^ xoàng. DiAH&TRE^m. Kinh. (Dàng ngangquatning^timcéi vông tron chia déu n6 ralàm hai). Trois — s font la circonférence, ba kinh làm ra mot chÂu. ( Tarn hinh thành nhurt châu c. ) Dilater ra. Ncr ra, néi ra. Du8i ra, gifln ra. La joie dilate le cœur, sijr màng làm cho nd* {'ph&irph&) long. DiLBCTioN $f. Sijr thu'crng-ydu. Diligence sf. Si;- siôag-uàng, cân-mân. — Thurx^. d\^a \a tô'i. DIner hajf-là DIné sm, Bû'a&n irur9.hay^là bû'aftn ttfi. Diocésain, Earf/.^. Kè if trong dia-phân (môt giàm- muc ). Diocèse sm, Dia-plian (niAf c^iam mue). Diphtongue sf. Tiëng hai cbir âm vao mot vdn. Diplomate sm. Kè th^o viêc làm sur. — Rhâm sti. Diplomatie sf. Sir thông van quoc công-phap; sif thao (giôi, thông) viêc sùr-sij*. Diplôme s m. Bàng, sâc, bàng-ctfp. — de bachelier, de licencié, de docteur, Bâîig- cap tù-tài, cijr-nhan, tân-sï. DiBE t^a. Néi;ii6ira« — Biéu (bào). — Doc. Dites votre prix, anh hây néi già anh ra. —sa leeon, doc bài. — ia messe, /dm lë. DiBEGT, E, adj. Ngay, thing; cbânh(chùih).—Lién. Chemin — , dircrng thàng [ngaij), DiBECTELR, TRICE smf. Ké cai (coi); quân-lyCt — d© riaténeur, tÂng-ly quan (phiji cbdnh sfrcjt . j — i. y Google 532 DIS thir^ng-l^i, (thircmg-tha v» ) • Direction sf. Sircoi-sôc, sir cai-qiiàn. — de l'Intérieur, (tôa tbiro'ûg-tha v.) T6ng-ly nha-môn; lai-bd-dironig. Diriger va. Tr (dem^ dira d£n...), chl vé. — Cai* quân, coi-soc. -espas vers... dica chcrn idi... dià&n,.. — une entreprise, caiàn (coi-sôc ou àp) viêc (công-cuôc). Discernement s m. Tri hay phân-biôt, sy: rô-thây. Disgermer v a. Phân-biêt; thfty rô — le vrai du faux, phâfirbiéi cdi thiêt eéi giâ; phdnihài giâ (thi phi). Disciple sm. HQc-tr6,môn-dê(m6n-iih(mtdr-dôc.), môn-dd , kè iho giâo. Menciiis fut le— de Tir-tu, ông Mauh-tii" là hoc- tro oag Tiï-tu*. Discipline s/. Kbudn-phép; LuÂt-phép. —militaire, binh ehdnh c; phip binh-linb. Discipliner va, Day-d(5,luyén-tâp;khép vàokhuôn. Disconvenir v n. Châi-câi; khûng chiu. Je ne disconviens pas que cela ne soit pas t6i kliông-c6 câi ràng kh6ng-c6. Discorde sf. Sir bât-thuân (bât bmh);syr câi-lày. Discourir vn. Noi vé...« Discours sm. Tiéfng (lài) n6i. Bài gikng. Discréditer va, Làm cho mât tin di. Discret, ètb adj. Kin miOng; dé-dat. Discrétion sf. Sijr dè-dât (c&n-th^n, k(n-âio) trong^ lài nôi viêc làm. X — loc, adi\ Mac y, m^c sure. PiscvLPER va. Chûra lôi. Digitized by Google l)i8CUSSiON sf. S\f cfti; sijr xét (hach, giachlë ra)« Discuter va, Câi; xét, tra, hacli, giach lë ra. Disette sf. (syrthiô'u dé-àa). Sir thiêu-thôn; sir d6i. DisGBics (Syr m&i duyôn di). Sif mtft thân (-tbi£) di. — Sir khtfn-khô, 9ur rài-ro, tai-va. Disgracieux, euse adj» Yô duyên. (Không dep^I^hôijig- cô duyén). DisJOiifDBE va. Thào ra. Disloquer va. Làm cho trac^ cho sdi (chS) di. Disparaître V7i, Biéfn di; niât di, biêfn-mât. Le soleil a disparu^ m|Lt-trài 19^ di (ian) v6u Disparité sf. Sijr khàc (kh6ng cân, xirng viH)nhau« Dispendieux, euse adj, T(5n, tô'n-kém; mât tién. DisP£NSAiBKf u/.Nbà-thirGmg(chô cho tbu(!cchobénh) DiSFERflSR va. Chu&n cho khôi... Pbftn-phàt. — du jeûne, chuàn cho khôi àn chay. — des secours, pMn-phât cùa pbu-câp. DiSPEBmi va. R&i ra, phân ra. — Làm cho tan di. Dispersion sf. Sijr tan ra, (vâi, rfti ra). Disponibilité 5 /, Sy* cô lë dùng dirçrc. Officiers en — , quan à khdog chi^c dé. Disponible, adj. C6 lë dùng dirçrc; sibi. Avoir des fonds — 5, c6 bac (tiëa) sân (x4i diro*c)« Dispos adj. Le, le-làng; sôi giôi. Disposer v a. Sip-â$i, dçn-dçp. Se — à partir... sâm-'SÛ'a mà di. Bien disposé à... sân long mà... Disposition s /. Sy: sip-d^t (dçn-dep). — Th]ûrrtijr(tiéft^ chéf c). — Sir dùng, pbép dùng. Ma voiture est à votre — , xe tôi àomac^ anh dùng.% DifPBOPORTioN $f.%if kh6n^ vira ( 4éU| xysn^ ) ydi Digitized by Google tihau. DiSFL'TE S /". Sir cai, sir rây lAn. Disputer v n. v a. Cài-lày; dua — giàuU, (tranh), — d'esprit, dua tri. — l'empire, tranh quârn j^ûinA Nirdc. Disque 5 m, Hôn quân. — Dïa. D168EBIBI.ABLE Không-cé gi6ng; khàc. Disséminer v a. Y&i; râc, râi ra. Dissension s f. Sif Mt-thuân, sir nghich y (sir khéc y nhau) Disséquer v a. Xè; cât ra; 16c ra; m6-xè. Dissertation s f. Bai luân vê... (day vé...)» Disserter v n. Luan, day \ ê. Dissident, e adf. Sj Nghich (tành, biôt ra), khàc^, khàc dao licrn ngirôi-ta. Dissimuler v a. Làm bô. Giâ-dù (không hay khùng hiéi)\ gi&n y (giâ hinh, giâ tâng...). sa haine, cirti hiém (ghét mà không tô ra), la vérité, yim [(jiàu) sir that [an chcrn c). Dissiper v a* Phà-tan. — son bien, phâ hit cûa. Le vent dissipe les nuages, gi6 vet [tan) mây âi. Dissolu, e adj. Hoang-dàng, trâc-nô't; hir-lhân; hiông-tutfng. Dissolution s /. Sir sô (tan, chày, ra, thao) ra. d'un mariage, sic dûH phép hun-phÔi di. — d'une assemblée, sw bai h$i Dissoudre v a. Théo ra, mir ra, rë ra, làm cbo ra, tan, nàt ra. Sucre dissous dans Teau, dircrng vô nurc/c no râ ou chày ou tan ra. gissuAPER V «. Mir (nôi) ngâng ra, noi gàn, khuyêtt- Digitized by Google m B38 (biéu ou bâo) diTDg; can* BiSTANCB S /. Syr xa-càch; dô xa, dSi ( khoing, quâng" T.) xa; dircrng. Se tenir à — , dirng xa xa. Distant b adj. Xa> càch (xa-cdch). — Pun de l'autre, cdch nhau. Distendre va. Giirang(kéo)cho giân ra;giâng tbàng. DiSTiLLBR V a. (Làm cho nhô gipt). Bat (ru'oru...) SiSTiLiifiBiE S f. Là datruroru.» Sér (cuôc) dat ru'çru» Distinct, e, adj\ KhAc(riéng, biôt) ra; rô-ràng, ph&n- minh. DiSTUiCTioN s f. Sir phân (chia) ra, si^r rê (biôt) ra; sir phAn-biêt (rièng) ra. — des pouvoirs, sir phân ricng quyén-hành ra. Marque de — lw&7igdih\c.[à&\xtqng-thic'&ng)» Distinguai i, adj Bi$t ra, rièng ra= C6 tiéng(vang danh ddn), c6 tài (hay, giôi). Distinguer va. Phân-biêt, ré (chia)ra; Thâyrô), — le bien et le mal, phân bièt syr lành si dfi*. Se — , dirçrc tiéfng (dâc danh c.). Distraction sf. Syr lâng. Sif lo ra, sif chia lông chia tri. DiSTBAiRB va. (Kéoytfyra). Làm cho lâng (lora). — An bdt, — l'esprit, làm cho tri khuây-lâng. Se — , v.pron. làm khuày; làng, lo rat Distribuer va. Phân-phàt;chiara, ph (dô an), —une chambre, sâp âàt cho phèng cé ngàn-nâp. Distribution $ f. Sijr phân-chia^ sir phàt, —des prix, stf phàt phân thu:&ng% Digitized by Googlt* 836 DIV District s m, Bia-phÂn, b6n (bàn)hat^Hat,d}a-hat« DiYAGUBR t>ii. N6i ïkng, lac dé, nôi l&n-qu&n (1er- dënh), nôi vùng-vi'nh (bung-thùa). DiTAïf sm. Ghé dài (c6 nêm Dgài hai ba ngirdi.). DivEBfiENCB $f. Si^tè (tâcb)ra(m$t dàngmOtngà). —Sir khâc-xa nhau. —d'opinions, sir y (ng irài ta) nghï k/idc nhau, DiYEBSBMBNT odv. Kbéc nhau; nbiéu càch (thé»,.)« Diversifier va, BAi cho khàc nhau. Diversion s f. Sir trà di. Diversité s /• Sijr khÀc, .si|r ahiéu (thur, lo^i...). — d'occupations, sir mftc viêc kAde nhaui nhiéa viôc khàc nhau, — de religions, sif khac dao, (i^biéu tbur d^akbàc nbau). Divertir v a. Làm cho vui (cho khiiây, çho làng). Se — , chai (cho vui, cho khuây). DiysRTissBMfiNT 5 m. Càcb chcri; si| vui-choi. Dividende s m. Phân chia hùn. — S6 phâi chia ra. DiviNATio;< s /. SijT béi; nghé boi-khoa. Divinhisnt adv. Clicb xârng Gbùa, trçnlànb. — Rftt, Itm. Divinité s f. B6n-tmh Dire Chùa Trcri. — Ghùa, — But-thân. Diviser v a. Ciiia ra (pbàn ra), chia (phân) cho.»— Chia phe chia d&ng ra. — par six, chia cho con sdii» Diviseur s m. chia (cho). DnrisiBLR ad;. Chia ra dirçrc. Division s /. Si^ cbia ra; pbAn chia ra. — Phép chia* — Phe, bè, dâng. général de —, thtfnjp-châ(biiibb$); cb&nh âé-âtfc« Digitized by Google DOC 837 Divorce s m. Sir (bô) nhau. (Vé vgr chrtng). Faire — avec le monde, tir-bô thé-gian. Acte dé — , târ rfï. Divorcer v n. 0é (bô) di. 11 a divorcé nô dà dè ver. Femme divorcée dàn-bà bi dé. Divulgation 5 /. Sir dôn ra. Divulgue» t; a. Dôn ra. Dix adj. num. Hirori. Les — commandements de Dieu, mtr&i giài^rfin Dire Ghùa Trài. Tome — page — , cudn ihit mtt&i^ tnromg Mti* tnut&i. Le — du mois, ngày méng mw&L DniÈME adj. Tbir mirori. 5 m. PbAn thijr mtrori; môt phAn Irong mirdi* Dizaine s f, Miro^i; chue; vi miroi. Une — de personnes, mit ci ngirài. . Compter par — , dém (tùr) chue. La colonne des —, hàng {vi) mttdi. Do s m. Dâ'u do (dctu hat ut.) Docile ac/J. Dë day, dë biéu. DoGiLiTs sf. SijT d% day (khién, biÂa). Dock 5m. (Ti^ng Ilong-mao chl là xirô'ng (dông) tàu.) Thùy-tbành. {Xiràng dirai nirac dé dem tàu vô ra mà sû'a). Docte odj. Thông-thài (lich-Iftm, tinh-tirorng c). Docteur s m, Tân (tién)-sï; (danh-sur, thiôn-nghô); vân-tbân. c) DoGTOEÀT 8 m. BÂct|[n-sL Doctrine s f. Dào, dao-ly; môn-mçch. Document $m. Ticb, sif-Ucb, Digitized by Googlt* S38 DOM Dodu, ub adj^ M4p* DoGMB 5m. Chfnh lé dao day (bu^c phâi tin). Dogue s m. Thir chô (giûr nhà) Idndâusèp mûû Doigt s m. Ngén tay. Montrer du — , chi ra (gicr tay ra mà chl). Mettre le— dessus, bxcai-méc {cM'trd)r9L. S'en mordre les doigts (cân ngdn /ay)=àn-nân. Le doiffi de Diea, {ngàn tay Dârc Chûa Trài)= Tay (phép) Cbiâa. nhîp dàm). DoiGTKR Aâ'/iri Doigté s m. Phép day bô ngôn (tay DoLÉANGBg 8 f. pl. Sv dau-âdu; sir cijrc-kb6 (b^o minb, rAu-rl). Dolent, e adj. Dau-ddn, budn-bifc. DoLLAB S m. Ddng bac (con c6)« DoMAiifs $m. C&a. — ^Pbép (làm chû). Le — , công th6 c»=cûa Nhà-niro'c. Être, tonUier dans le— public, ra cûa chung thién-h. DorUNiAL, E, AUX adj. Thuôc vè domaine. Les biens domaniaux, càa công^ cùa Nhà-nirdc. DÔMB 8 m. Noc, chétnhà (nhè-thcr, dén-âài..)« DoMiSTiciTi 8f. Phân dày-tdr (tôi-moi).— Sur nuôi tr nhà. Domestique adj. Thu^c vé trong nhà. Les malheurs domestiques^ ffia hiën c., sijrkbtfn- nan trong gia dao^ nan nhà. Les animaux — loài luc-sûc. Domestique sm. My-tdr (gia nhân c.) Duraân dura à, thù-hç c« Un — fidèle, dàté trung-tùi. Domicile sm. Chô (ncfi) ér; nlià-cura; — Gia-cu*; quén-cbL Digitized by Googlt: DON 539 Domicilié, i Ô* taî... ngu tai... c6 gia-cir t»i... Domination sf. Sir cai-lri; qiirVn cai-tri. Sous la — de Gia-long, dcri vua Gia-long cai-tri. DosoNEB vna. Cai-tri; làm chù •— Trôi hcrn, hem. Dominicain sm. Thây dông ông thành Dôminicô. DoJUNo 5m. Tên thir cà nùt (nbir nùt tào-cdo) dé dàbh chcri ai tdi thi nôi Domino. Dommage sm. Sir thiôt-haî. C'est — l u6ng, tit^c I ccr-kli6 1 Des dommages-intérêts sthphi (tién); tiêa bdi-

    ihtr&ng. Dompter va. Tri, thing, bât phuc, làm cho thii&D. Don sm. Cùa (diS) cho. (=:Cùa h^, dé ban, qiià, 18- vât ).— Thiên-tir (thiên chi s* phù c). Donataire s Kè dirorc (lânh) cùa cho. Donateur, trice smf, Ke cho. Donc conj. Ay-vây, vây-thi, thé thi... Donnée sf. Cài d&t ra làm gtfc; diéu ph6ng. Donner va. Cho (ban); ctfp. — Dira, trao cho.., — tout CO qu'on a, c6 ba o-nhièu cho hê't bây-nhiôu, Se — de la peine, chiu khé... — raison, xiV dircrc; cho làphâi* — tort, xù" tbât; cho là quâiy. — des conps^ âdnh. — congé, cho nghl. — sa vie, lieu mang, lieu son^. —des lois, ra luât- vn. — dans le luxe, xa-xf. Les rizières ont donné cette année, ruông nftm nay dwo^c lûa. Ne savoir où donner de la tête, kbông hïéichui (giuc) dâu vào dâu. . j — i. y Google m DOS Don vdi anh tfy. Doré, k, adj, Vàng, s4c vàng; théfp (ma) vàng. Dorénavant adv. Tir ndy vê sau (sâp lên om sâp toi). Tiyr tir dl h^u c, DoRVR V a, Théfp vàng, ma vàng. — la pilule (làm ào vàng viôn (hoàn) thutfc) = Trau-chuât, chutfi-ngôt. DoREÙR, EU8B, S. Kè (thor) ma (théfp) vàng. Dormant, e, adj\ Ngà. Eau dormante, nird'c tu {dpng)jji\xâc àxmg (không DoRHEUR sm. Ké hay ngù. chiy)« Dormir v n, Ngà; nghi. — la grasse matinéei 7igà nirong (tnra). DoRHiTiF) ivE adJ. s m. Hay làm cho iig&« Potion dcrmiiivé, thtidc (làm cho) ngû. Dorsal, e, alx adj» Thuôc vê lirng. £pine dorsale^ xirdrng sâng» Dortoir, s m. Nhà ngù. Dorure s f. Nghé ma (thô'p) vàng. — Thuôc bô (làm) màu bành* Dos, 5 m. Lirng, càt« Dos à dos^ dâu hmq on dâu cài. — d'âne^ [Iwng lira)= Iwng tôm (thâp hai diu).

    Giàpnurdc. Pont en — d'âne, cAn AAtm« — d'un livre, lu^ng sàçh. Digitized by Google DOU 841 Dose sf. Liêu (thu<ïc). Une — de quinine, môt liéui\i\xtic. quinine ( — ^rét)« BossiiB sm. Ixmg gbéf (céi dy'a-limg noighéf ngAi). — Lflich. Dot sf. Cùa con-gài cîem vé nhà chông (cùa vu-qui). Dotation i/. Gùac&p mà phi^ng-ti^, cho nhà-thà,

    nhà-thuromg... (bSng) ctfp choônghoàng bà chûa (hoàng-tu* thân-công),

    DoTBR va. Cho phÂn cùa cho con-gàî xuftt gia vé nhà chAng. — CCp cAa cho... DouAiRièRE sf, Bà-gôa dirçrc phân ân chông dé lai. cdj. Princesse — , bàhoàng (thàiouhoàng-h^u) cèn stfng. DotAiiE5/. Tuân chinh ihvâ bàng xuficànnhâpc&n; thu-ong-chành c. — Phâu Ihù; dônthâu thuê. Douanier sm. Kè à tudn, tuân-vién. BoilBLB adj. Rép; bàng hai ( bôi nhi c. ); cap, 16t, hai lop, — Hai lông (lu'ô'ng dang tâm). Fleur — , hoa kép. Gagner le — , lài bàng hai (=môt mà m$t). Voir — , thây ra hai. Doublée va, Càp (gâp); lôt (mên) ào; ddt,bit. — Làm cho rf bàng hai, (bôi nhi c. ); xàp (xép) dôi. — un habit, may ào Ut ou Ut ào« — un cap, cjtia mûibién. Doublure sf. Dâ lét ào. Doucement aâf&« Nhe, diu; nhd; châm, thàng-thâng (thinh), thong-thÀ t.; tir-tir, Marcher — , di châm-châm [thong-thà khoan-thai

    thûng-thâng). . . Se porter tout — , manh khd-khd vây. Dictionnaire f-a SS Digitized by Google

    m DOY DouGiBEUX, EusE adj, Ngçt l^i; Iç-lçf. Douceur sf. Yi (mùi) ngot; si^ diu-dàng. Béiih« bàng. Douche sf. Giot nirdrc gi^i (xôi) trôn xuâug mà — itm ( rdra )• Douer v a. Cho, ban, phù. Dieu Va doué d'une grande sagesse, Ghùa dâ ôan (phû) cho né dirçrc tri kbôn-ngoan l&m. Douillet, ette adj. Mém, èm; yéu-diôu, diu-dàng* Faire le — , trën, làm diêu. Douleur s /. S\f dau-dum. Sir ntiurc-nhâi. Sijr turc-tôi, butfn-bft (dau lèng x6t da). Douloureux, euse adj, Dau, nhirc. Douter m. Sif hô-nghi ( nghi-uan )• Syr lirdrng-ly* khôn-pbftn* Avoir des — s sur qn, nght ngu'ori nào. Douter v n. Nghi, (hâ-nghi), ng^ (nghi-ng^)« Mgor (ngôr-virc), — de qn, nçhi (không tin) ngu'ori nào. Je doute fort qu'il vienne, tôi nghinàkhàng dën. Douteux, eubb adj. Không châc (th^t, quyât); m|ip- mâr. Douve s f. Yàn khép thùng. Doux, Douce, adj. Ngot. — Êm; diu; mém... L'eau douce^ nw&c ngot. Poisson d'eau dotdee^ ci nird^c ngot = cà s6ng« — an toucher, An (tay). Douzaine s f. Mwaï hai (cai...) môt cbuc cô dâu. Douze, adj. num. Mu'ori bai. Le — du mois, ngày murài hai trong thdng. Douzième adj num ord. Thur imrài hai. Doyen s m. Ngu'ài dàn anb; ké ïàa tuài hou, va Digitized by Google DRÛ 543 anh, vai trèn* — d'âge, kê l&n tuAi htrn, DeA-GÉe s /. Q.6m hanh-nhcrn, dâu-phông (boc dircnig cùng); bành bông dâu, — ria. Dbaoon b m. Con r6ng. — C4c-kè cAnh.... — tèn vi sao kia. — Born bà dir. — Hùt ciràm trong con mit. — Cgt linb h$ vé. Dbagvb b f. Yà dài càn dé vét c&t vét bùn dirdi giéng dirdî sông. Mây vét sông. Dbàgu£a V a. Yét sông. Drame bm. Tudngtich (triiyên).~Bai biéln. Drap s m. Nï. — Tâim mén (trâi) phù giiràng. S'habiller en — , in$c dâ nh Être sous les — {jtf dirdi ci))=Bi linh (di quân di Imh). Se ranger sous le — de qn, theo phe ngirài nào; tùng-phuc... Draper va. Dip mén; boc (che) ni. — Làm &o(tia âottrçrngdâ tirorng' dong). — Noi chcri, hîicli-xét. Se — , sùra âo sura quân; mac d6 xùng-xinh. Drapier Bm. Th^ làm nî bén ni. Dresser a. Dirng dây. Làm cho tfaftng (ngay), (C6 nhiéu nghïa tùy khi nhir sau nây :) — ^un mât, dumg c$t. — ^la table, don bàn(trAikb&n, dédia, lycbén.). — un cheval, tâp ngira. Faire — les cheveux sur la tète, làm cho giàng tôc lén, (nil tfc.) Dressoir s m. Song bat; timg dé sftp Ijdt-dïa. Drogmàin sm. Thông-ngùû (hành-nhom c.) bên Nirdc Turquie. B44 mn Dbogoi s/. Vi(m6n)(âÂlàmthu({C)âénbiiôm*o)« Vi thu(î(c. Vendre des— 5, bàn thuôc (utfng). Daoôuir va. Cho'utfng thudc. Se — , \x6ng thurfc. Droit s m. Phép. — Luât-phép(ki-cang c). — Thuë. •^-ide piopriété) pAép dirorc làm diù cùa. Avoir le>de..« e6 iDà«.« Payer les — s, â6Tig*fhuê, Droit, e adj. Ns&y» thàng. Chemin — , dirdrng ngay {thdng). sf, A droite^ bên hitu^ pbia tay mai. Droiture sf. Si^ ngay-thâng. Drôle adj, s. Di-cuc, hi-hcrm; vui, dS tâxs cirdi. Dru, e adj. Manh (vê chim ra ràng). — Nhiéu, dày, râm. — Vui, liéfn. — Nhiéu, dày, qdv. Paddys fort druSit lùa ràm byd. Tomber — , mira to {l&n). Semer — , gieo (vâi) dày lâm. Dù, Dus adj. Càa mâc (ngr). $ m. Na^\ réclamer «on dû, dèi Dubitatif, ive adj. Chi h6-nghi (không châc). Duc £172. (Tirdrcbâc «hurttrong nÂpi iu:(irc tphong kiSng, cûng nhu: là b$c Công, ta). Quân (qutfc) công. Ductile adj. Kéo dài ra 4§ing (xuàkhôg c^dirtnhur thép). Duel, s m, Sijr d&nb tay bai. — Stf bai. Duelliste s m. Ké hay dànb iQn tay bai. DùsiKNT adv. Théo (nhir) phép (pbài c6). Dune 5 /• Dông càt. Dunette 5 /. Sftn eao sau lài tàu. | Digitized by Google ÉAC' Sis Duo s m. (fiai). Bàn hdt hai iiëng ( giong), hay-là dành(gây)haidà'n.-~Tiéngnéidiûdilaiv*inhau. — d'injures, Uéfng Aat âkng mâng nbâu. — de compliments, (iêng hai bên tang nhau J3iPE adj. et s/. Bi lâa (lirorng, g^t), m&c m*p. Duperies /. Siy lirâmg-gat» Duplicata s 7n.Tù sao lai, Bôn thir hai Duplicité 5 /. Si^ hai lèog. Dim, E, acÇ; Cdrng (cû-ng-côi). Pierre dure, da ct^w. Cœur —, long c&ng-côi^ cthtg lông. Paroles dures, \àï nàng, nang \ài. Tète rftw, tri cA{lm. DuBABLE adj. Bén. DuaciB & a. Làm cho ra ctSmg. V w. Se —, V. jwvïfi. Ra cirng, cirng di. Durée s /. Sir bén; sir lâu. DuBEB V n. Bén (dô), l&u (lâu-dài). DuEBTi Sijr cirng. DuRiLLOxN S m. Chai (ncri chorn ncri tay). Duvet w. Lông ù-c,lôngnhô(chi«).— Lôngmép.

    pTNàSTiB Dèngmnhàvua. Dtssenterie 5/. Bônh ha Iç-j (hônh li t,). Eau Bf. Nirdc.

    — naturelle, ^ir^f-^r là. — ^froide, nw&c lanh. Diamant d'une belle—, h ôt thûy-xoàng ttft nw&c. Sau-db-vib Ru-yum^h. 546 EBR Eau-forte s /. (Nirac manh). Niro'c tléuqui. Ébahi, e adj. Lfty làm la; sAng-stft. Ébahir (S') vpron. Sfrng-stft; My làm la. Ébahissement s 711. Sir lây làm 1; sijr su*ng-srft. Ébats s m pl. Sv
    chori-bài, trihig^gifi^iiy nh&y«-iihét« Ébattre (S') v.pron. Trfrng-giôrn,nhây-nh6t (chori), Ébauchage s m. Sir phông ra; vô dâu ra. Ébauche $f. Câi mài phông kiéu ra; nào. Ébaucher va. Phông kiéu, ra iiào,phàc boa. Ébauchoir s m, Dao tàch diràng phông kiéu. Ebène sf. Cày (gô) muQ — Bennhirmun. Cheveux d' — ,(t6c mtm)== T6c den Unh. Ébéisiste s m, Thçrlàmdô (nhirghêf-dâng tù-bàn..) môc. Ébénisterds s /. Nghé làm môc, thçr dàng dô m^o. Éblouir v a. Làm cho 16a (chôi) con-mit; l&m cho mù (mà) con-mât di. Éblouissant, e ad/, Lèa; chôi. Chéi-léi ( chéa, chodng^). Éblouissement ç m. Sir 16a (chôi) con-mât; su: mcr- môt chodng-vàng, lor-lôt. Éboulehent s m. Sijr lér (sup). Ébouler v n. S'ébouler v, pron, Lb (bàng c); sup, sut. Ebourgeonner v a, Tia-ch6i (mut) cây di. Ébouriffer v a. Làm cho r0i (tôc), Ébranchbr a. Btfn (chat, rôc, cât, tia) nhành cây. ÉcRANLtMENT S m. Sii* lung-lay, sir riing-dông. Ébranler v a. Rung, lay, lâc^ xô. Làm cho chuyén* dông; làm cho rùng. — l'État, rung cà Nirdc (làm rùng-dông câNurdc), L'armée s'ébranle^ biah gwm (a vO çi^}. Digitizeu Lj, v^jQOgle Ébréciieh V a, Lhm mé. — un couteau, iàm mé dao, — sa fortune, làm htr-hao cùa. Ébriété s f. Su» say, sijr xoàng-xoàng. Ébruitée v a. BÔn ra. Édvixition % f. Sir s6i. Égaille, s f. Vây. — Yây âôi-mdi, mu rùa* Écailler v a, Bânh vây; gô vây. ÉcARLATE $ /• Sic dô tbâm, sàc diéu, màu (mùi) cành- kiéfn. ÉcARQLiLLER V fl. Hàch ra; mer ra choànç-hoac. — les yeux, m& con-mât trao-trao. ÉcABT S m. SijT xft ra.— Bài ràc (b6âi}r — SijT hfr (hé) ra. — Sir lâm (-lac). A r — , riêng, riêng ra. Écarté, b adj. Riêng; vAug-vè, tich-mac. Endroit—, ch5 ndng-vi {khuâft, tich-mac), ÉcARTELER V û. Gia hinh tir-mâ; (bât tù cho bô'n ngyra kéo bân phia cho r& thây ra làm bân). ÉcARTKMENT sm. SijT ra; si^ xa-cAch di. Écarter va. Re ra; dàri ra xa. — Bô,(xinbài khàc). . — les jambes, chàîig-hâng (chcrn) ra. — la foule làm cho doàn-lû rà ra. — les soupçons, làm cho h(i nghi âù Ecclésiastique ar^y. Thuôc vé [lôi-thanh.Mônthây câ. Histoire — , Truy$n Hôi-thànb. 5 m. Tên môt cutfn sàch trong sCm-truyén«— Thây-câ (dao-trircrng c). ÉCERVELÉ, E adj.s. (Khôogxîé ôc). Không cé tri; khà-kh^o. Tête— c, không-c6 tri; dai. ÉCHAFAUO Giàu(ih7hâJ,---Giiai xiïtCii Échafaudage sm, Giàn-tr; giàii-tr6;.gii-çéi« ÉcHALAs s m. Choài (noc j.'-^Ngirài cao-nhèng (nhir tre miëu). ÉCHANGRSR VU. Khoét. — le collet d'un habit, khoét c6 éo« ÉcHANCRURE S /. Bàiig (diTorng) khoét. Échange sm. Sir d6i \ai nhau. — Sif chiéu bàng. Échanger va. hài vdi nhau. —des coups de canon, bân lôn nhau Échantillon s m, Kiéu. Montrez-m'en P — , dva kiiu cho t. ÉcHAPPATomB s/. Bffô'ngthào-trût;chu'<cg^minh« Échappement s m, Mdy dông-liô (dé làm cho nô ch^y cho déu). Échapper v n. ThoÂt khAi, khAi, trtfn. — de prison, Vîr(rt nguc. — au danger, khôi hiém~nghèo« — de la main, sut tay. La patience m'échappe tôi hét s&c nhin. Le mot m^échappe, c4i tiéng ây tôi quên lÛTig di. ÉcHARNER t> a. L6c thit ra. ÉcHARPE s /• Dây mang choàng trên vai vit quahông. — Dây giong (treo) tay dau, — ÉcHASâE sf. Gfy dé di cà-khôu, cap di cà-khèu ÉCHA8SIERS s m. vL Loqi chim cao giè (nhir séo, già dây, diôc...;, ÉcHAUDé, ÈR adj. Bi nvrâc sôi. — fii phAng nu'dc sôi. ÉcuAUDER V a. Rita niro'c sôi; d6 nircrc sôi. Échauffant, e adf. Néng; nhiôt c. Le piment est — , âî ftn nA mfng ou àt nA nhiêt. ÉCHALFFEMENT S in. SlT HÔllg; SlT nhiôt. Avoir un —, n6ng {nhi^t) ixong mlnh« ÉCH • S49; Échauffer, v a. Làm cho néngjlàm cho nhi^t. Hg. — la bile à qn, làm eho ai nài nâng lèn. S' ' — , ra nông, noi nông. Échéance /• Ki trà nçr. ÉcHBG s m. dit ivt&ng. — Chiéfu fxtông (nirdrc). — Bi thua; không xong viÇc. Jeu des échecs^ cor tur&ng. — au poi, chié!n I ixT&ng ! — et mati bi (héft nirdrc di). Échelle, s /• Thang. Appliquer une — à... bfte thang — de proportion, bâc thâu dêu lai. — diatonique, dàng gach dâu, kàt* ÉcBSLON I m. Bfko (n<ç) thang. Échelonner v a. Bât tù châng. ÉcHENiLLEB V a. Bât sâu (cho cÂy, cho là). ÉcHSVBAU $ m. Bûp vAi, con tor; cu4ng çhi. ÉcHiTELÉ E adj. Cd tôc rtfi, t6c z&. Échine s f. Xircrng s^ng. ÉcHiNKE v\a. Ànli.g&y xuromg stfiig.di; d&nbfo limg. S' — , môt-nhoc (lao-lirc) qud. ÉcHiQUisa s m. Bàn cor (tu'drng). Écho nm. Tiêag dôi ( ành-hur ÉCL s — , can, sit lirâm. Éclabousser v a. Làm cho vângbùn lôn... nhàm... ÉcLABOussuRE sf. Bùu Y&Qg. — SijT dûT (h^i) lày cho kè khâc. Éclair sm. Ch&p, — Nhây. Passer comme 1' — , qimnhir cA&p^ {le, mau quà chôp). 1-cLAiRAGE $m. Sir thdp dèn. Sir sâng. ÉcLAiRCiE sf, Khoàng UAng (trong riTog). — Trôi thanh. ÉcLAiRCTR va» Làmchothira(tF0ng, sira) bdtjlàm cho bdt dac (làm cho long, lort). —les rangs, làm cho ihwa hàng. — ^unequestion,&im^Aor(7(/J)viêcra(d§hièahreNT S m. Sir cât-nghïa ra cho rô. Jb)cLAiRE, E adj, Sàog. — ^Kè thôag-mioh, lich-lâm Esprit — f tr£ Bàng* Éclairer va. Soi, soi-sàag. vn. Sang ngori ra. Il éclaire^ trài ch&p. Églairbur s'm. Linh sai di do. — tién dp. ÉcuLT 5m. Cài mièng (miéfng vàng ra, nA ra.) Sir choi-sang, — Tiô'ng rén (nô) thinh-linh. — Tiông dôn ra. . —du soleil, sijr sangchôt-lèa mat-trofi. ' — de tonnerre, ti£ng sftm rin {nàî) Craindre 1' — , sçr tiéng^ sçr âân vâ'y tiê'ng ra. Action d' — , viOc c6 danh {-tiê'ng), ÉCLATANT, S, adj. Sàng, chéi-lèa. — Gô danh,ti0ng vang danh ddn. — Chàn-chiràng^ rô-ràng, — Om-sùm, rông-rang. Éclàtkr vn. Y&ng (miéng) ra. — ^NAra. Écum 5/" Sir mât (ngât) s4ng. Éco m •—de soleil, nhirt (nlidt) t/iwc, — de lune, nguyôt thirc. Éclipser aa. Che (An) âi« S' — , xeo di mât, lén rut di mât. ÉcLiPTiQU£ s m, Bàng hdc-lô, (vông irài dit chçy). ÉcLissiR va. Bang (chft g&y ziromg). ÉcLOpé E Què, di nhûo-nbic. ÉcLOPER vû. Làm cho què (cho di nhùc-nhàc, di gieo), ËGLORS vn, Nà, ïkà ra. (vé tnhig tfp, vé boa). ÉcLOsiON sf. (Sir ndr ra). Sur phét ra. Écluse sf. Bâp bù'ng nu'o'c. Écœurer va. Làm cho bçm da; làm cho nhorm-gchn Écoutsf. Ttxcàng (tràngT.) hoc— Bon, mdn hoo-trè. Écolier ière smf. Hoc trô. — Côn khor, cliua tirng. Chemin des écoliers, (diroTDghoc-trô di) = du'prng di dông-dài = di ha ddng hày ddi. ÉcoNDUiRE va Th&i di cho vé. Économe sm. (pbép nhà) Ké giû: viôcj ké coi sà-phi trong nhà. adj. Cân-ki$m, tiéi-âô. Économie s/. Phép coi trong coi ngoàixài-phf trong nhà. — Cùachât-16t, dé dành dé dâp; cùa nhui. — domestique^ phép chéd$ trong nhà. Faire des économies^ chit-16t, nhûi-nhûc, â& dành dA dftp. Économique adj, Tiôn, bdt tSn-kém. Économiser va. Cb&t-lot, càn-tdy; nhin-nhuc. — son temps, nhfn già ÉCORCE sf, VA. — de citron, vô chanh. ÉcoB€BR va. L$t v6. Éco|u:hsr vfi. L^t da; làm trày, r^ch 882; Éca Sa voix m^écùTchje les oreill:e8ytitfng>n6 néi.tôinghâ lôi tai ( chât'Chûa ). — sonhôte,(/(/(/akbàch)=ànUéj;iquaamât quéu — le français, (xé tiéng Phangsa ) ss ,nôi tiSng Phangsa giâ khéU ÉCORCHURE sf. Cai trây da. ËcoBNER va. Léo sàrng di. — Chto g6c di. ÉeoT sm. Phân mSi ngu'cri d^Lu l^i mjt&n chung ve
    ÉcouRTER va. Té, cât eut (vân) qud. Écoute s /. Chô nûp mà nghe. Être aux écoutes, lén nûp mà nghe. Écouter v a. Nghe; nghe lâfi, nghe theow . N'écoutez pas ce qu'il vous dit, anh dirng-cé nghe iheo IM (diéu) nô noi. S' — , nghé theo y rièng minh. ÉCRA.N 5 m. lUnh phong. ÉCRASER V a. Bôp giep, dâp giep. — l'ennemi, hûy {phà $an) gi|4s. dû — le peuple d'impôts, bit dân chiu xân-thué( nang-nê. Écrémer v a. \&i (hdt) vang sûra di. — Lây Wy (giành) edi nbijrt. ÉcRCvissE s f. Con t6m. Écrier (S') v. pr. La lôn, vùng la lên. ÉCRIN s m. Uora gu-crng; hop dé dé kin (qui già). V a. YWt (chûr)i Wi thcr. - Chép s*çh,:. :

    DigitizcG by

    ÊCU 883 làm sÂch. La lettre que je vous ai écrite, cdi thcr tôi dft viét .cho anh. On m'a écrit : ngtrài- c6 méi thtr eho tôi ring : Écrit m. Tor, tor-thi. S/ich, sdch-và". EcRiTEAU s m. Chîr, tà \ifft dan ra mà rao-bdo... ÉCWTUBB $ f. Phép viét chfr. — Ch (viét). — Sâch. — S6-ôdch. — chinoise, chït nho (nhu). L' saint6^Aâeh nhà hkng.

    Écrivain s m. Ké làm (cîât) sâch. — Ki-liic, thor-lai.

    ÉCROU ê m, Cijic B&t xoi kha-tfc, dé van cho né bât Itfy dinh éc. — SA mii tén tù (dem vào s6). EcROUELLES S /. pi. Mut (h?ioh) hay nii (moc) ncri cA. ÉcROUER V a. Bàng nô (déng tràng, dong cùm); càm tù (nguc). Ecroulement s m. Sir là (nui lô vàch) - Sir sftp xu(ng. £CR0ULSR (S') V. pr, Ltr (chai, sut, siip) xuÔng (di). Écosm. Thiiin (lihièn, môc). — Hinh thuin dé dé hiêu nhà vua. — Tén thù dông vàng dùng'thuâr xira. ÉcuEiL s m. (Hôn) r^, lé, lèn, Lé-r^. Sif hiém- nghèo. ÉCDKLLE $f. B6t, cbén. (tô, dfasftu lèng). EcuLER V a. Trât da giày dùn xuéng gôt mà di. ÉcuMANT, E adj. Sôi bot lôn, nhéu dâi ra. — de colèrei gi^ dà bot mâm bot miéngTa\ cétfft gan ÉciME sf. Bot; dâi. V — de la société, quàn hèn-ha. (dé bot dé d&i). ÉCUHBR va. Ydi (hét, lau, chùi) bçt-d&i di. 854 ÉDI • vn. NÂibotlén. Le vin écume^ m âà bot {dâi)ra. Flôts— , séng ién bot [ngon) tràng giâ. ÉcuMOiRi $f. Ciivàhdrt bot. ÉcuRER va, Vétcho sach Écureuil s m. Censée. Écurie $f. Tàu ng^ra; chudng b6 (ngira» lùra..); nhà ng\;ra. ÉcuTBR s m* Thây day c*i ngyra.— Ké mûa ngyra. — Kè tbeo hâii (châu) vua. Éd£N s m. Bia-dàng, virorn diêu-quang. Chô à sung-siru-chi. ÉDIFIANT, B adf. Làmgirang tôt; hay gii^c lèng nhcm-durc. Édification $/, Su* lâp (diyng) nôn.— Sy làm gircmg; sir giuc lông« Edifice Sfn. Nhà Idn. Édifier va. Lâp (xây, cât) nhà. — ^Làm gircfng. Édit s m. Lônh; cbi, l$nh tniyén. Éditer va. In sàch ra. Éditeur sm, Kè lânh in sàch ra. Édition s f. Sir in sàcb (môi môt lân (ki) in ra). ière —
    in lân i&a ou lân thic nhùt. Cet ouvrage a trois— s, sàch ndy in ra dâ ba Ma rôi. Digitized by GoOglc IsFF 888 Éducateub, trice $. Kê coi-s6c nuôi-dirô-ng day-d5« Éducation sf. Sy day-dd; coi-séc, t^p-luyôn. Homme sans — , ngxcinkAâHg'Cd àn^kpc ( thiéa^ hoc c.) Édulcoreb a. Ch6 (bô) âxràng cho ngot. Ëfàupiler t; a. Rât chl lirorc. Effacer v a. Bôi di; cao di, chùi di. — une ligne, bôi di héft môt hàng (chû:). — une faute, tdy [rû'a) céi 18i di. Effaré, e adj, Ra gidn-giâc scr-hâi, hoâng-kinh. ËFFARoucnER, V Làm cho sor-s$t. — les oiseaux, làm cho chim nô nAd/ dû Effectif, ive adj. Thât, cbâc. s m. S<î( chdc (thât-sÔ c). L' — de l'armée..., s6 châc binb là... Effectuer v a. Làm ra (nên). Efféminé, iïadj. Ra yéu-diôu (nhir dorn-bà); ircrn-âi. ËFFEHiaBB V a. Làm cho ra yéu-diôu, yéu-duÔi nhir dorn-bà. Effervescence s f. Sir sôi; sir nông, sir phirng lôn. Effet s m. (Cài làmra, sinhra bâri...) Cài ihành ra. — Sure. — Ngon, duôi, nhénh (ngon). — Giiïy ter tiéii-bac. — DÔ-dac, âo-quân. Il n'y a point effets sans cause, (khùng c6 ngon mà kbông cé gtfc) = cho dàu cé s&alôkhông? Donner, faire, produire un bon — , (sanh) ra diêu hay» Promesse sans — , hura àn-^rçrê (hu'a mà không- c6 ktm (cho). — de cooimerce, i&-giày lien-bac trong viôc buôn- ban. EFFfiiiiUER V a% Uai (suât) lé di. 856 EFF . 'ïimcACEflrf;. Hay; hîéu-ngîii$iïl. Remède — y thuÔc hay. Efficacité s /. Sûre hay. Effigib 9 f. fflnh, hinh-tirçmg. Effilé, ée adj. Mânh và dài. Taille — e, tirorng-m^o (tàc) cao nhèng; minh khânh. Effiler v a. Thào ra tir scri tir sçri. Efflanqué £ adj. 6m tong, xép ve, Ôm xô, dm g^or xircnig sirdn ra* Efflettber t?a. Xài ngoài da. — la peau, x&t qua ngoài da. — une question nâiph&t qtui vé chuyém... Effokdrbr va. Bào xatfng sàu. Làm sup xntfng. Efforcer (s') v.pr. Rasircjgâng sirc(c0ng)j nai lirng, rén siirc; gtrgmg. S' — de porter un fardeau, rdn sûre mà gành. Effort sm. Sir ra sure; sir gâng-girçrng. Faire tous ses efforts^ rasïtc^lkmhê'tsûrchéï làng. Effraction 5/. Sç bèru'cmg pbâ ci]ra(cay )mà ftn trôm. Vol avec — , tôi an trôm c6 cqy ct'ca phd rwcrng. Effrayant e adj. Làm cho th^t-kinh. Figure — mftt ngé thtfy mà ïdnK 'Effbater va. làm cho thtft-kmh (h^t h6n, sor-hài, kihh-tftm phà dâm ). ■Effréné e adj. (khAng kh(rp, không circng). Buông- tuông,lung-làng,ph6ng-dâng,tùng-tir;tha-h6. Cheval ngijra $(k4^hg^ (khtog khdrp). Effroi sm. Sir thftt-kinh, sor-hài. Sir diéfn hôn. Effronté e adj. Chai-dâ, trcr-trâo, tror-trêii,m$t dày mày dan, (kbtog biéft x£u (hÂ, mft t-cdr). Epfrontbb» sf. Sir 6hu-dà, sijr trcr-frio, svr không Digitized by Google EGA SS7 hiât ztfu. Effroyable adj. Bàng kinh-hfti; fhtft-kioh Effusion 5/. Sir chây ra. Sir tuôn ra. ÉOAL £ km adj. Bàng, (bàDg-th&Dg=ph&agT.) — Gitfng, d6ng chang, dôngloài.— Béu. Chemin — , dircrng bàn^-thàng. Part^ égales^ déng phin. Vivre avec ses égaux^ ân-if vdi kè irang-hta (~ tac, bàng) voi niinh. ^ALEMfi^T adv. Bàug, déu nhau. — Cûng.... Égaub va. fiàog.— Làm cho bàng nhau, chodâng nhau — Sdnh biitng... La recette égale la dépense, tién i\ik\kcûag bàng tién zuAt. que rien n^égak^,,. khftng gi ( chi ) $ânh ehù bàng câ.... Égaliser va. Làm cho bàng^b&n; làm cho ra déu* — les lots, phân phftn cho diu. — un terrain, ban à'i cho bàng. Égalité s /. Sif bàng nhau; sijT déu (dâng-déu) vdi nhau. Égard s m. (Sir doài-xem)* Sijr nghl tinh, sir vi, sir trircrng (=trong). On se doit des — s réciproques, ngu'ori'-ta phài vi nhau. Avoir de grands — pour qn, HnhHvi ou irong ngircri nào Mm. Avoir — , xem nhir... coi bàng...» Égaré, s, adj. Lac; Icr-lào. Des yeux égarés con-mât h-lao [Icr-lfcng), Égarement s m. Sijr Mm-l^c; sijr sài (quây). Dictionnaire f-a S6 Digitized by Gopgle 858 ÉLA ' ; ÉGARER va. Làm cho l^c (sai) dircfng di.— Làm « choliin;m£t, l^n. Kg.u er V a. Làm cho vui. ÉGLISE 5/. Hôi-thânb.— Bênthcr,dênthành,nhà-thcr, Les six commandements de T— , sàu lu$.t-diéu Bàirthdnh. Aller à 1'—, di nhà-thà (di doc kmh, xem-lë), Égoïsme sm. Tdnh hay lo(miirfn)chomôtmlnhminh. Égoïste adj. s Kélo cho môt minh minh mà-thôi. ÉQORGiR va. Bè cA, bôp hong; giét di. Cât cA (hong); choc huyéft. ÉGOSILLER (S') v.pr. Larâtcô;hàt, hét lôicutfng hçng* Égoijt sm. Màng nircSrc. Ong nirdrc, dàng, tnao mr*c (khai xây dur*! dit cho ntrdrc dcf ràc-réfn nô chây ra sông câi). Égodtter V a. Yât niroc ra; loc(16ng)chordo nirdc. — du linge, vât dô gi|t. —du lait caillé, chât sfrad^c cho rdo-ntrâ'C. Égràtigseb va, Tiây ra, làm cho trây (da). ÉGRATiGNinBA $ f. Vit (d4u) trây. Égrener Égrainbb va. Bè (trài, b^t c6 gié cé LuÔng (chùm) ra; lat ra (tir trai...) —le paddy en bottes, dap ou dàp hia 1)6. —un régime de noix d'arec, bé (lot) budng (nhânh) eau ra tir trai. Eh I inierj. Ôi 1 vày l — I qui aurait pu croire cela I ài\ nào ai cé dè ? Eh Lien î vavi vây dô I Élaborer va, Làm ngâm. — Don, làm ra. L'estomac élabore les aliments, vi no nghién (né xay) dé'&n. Digitized by Google Élaguiir V a. Tla h&i (nhanh) di.— Sà'a sdcb (1)0 bdrt céi vô-£ch di). Élan s m» Sir nhây trôi (ng'irrrc). — Sir dâm-sâm, x&m-xui; sir irùm (giçrm) n!i4y. — Sir hàng. ÉliAUCÉ, 6r«2y. Yét, duôi chuôt; khiah. Arbre — , cây vdtngpn. Taille— miub khdnh [dây). Élancement sm: Sif nhurc, sip giijrt gân.-^Sijr hirdng-chiu vé.... Élancer (S') vpr, Pbông, nhây dai; dâm-sâm, a- tbâa-phù» Élabgir va. Làm (ndi) cho rông ra. — ^Phông tù; thi tù ra ou cho ra khôi tù. Élargissement s m. Sif làm ra r^ng born. — Sijr thâ tù (ra khâi nguc). Élasticitiê s f. Sijr ra rût lai dirçrc (ndng tiéu nftng dai c.) Hay dây ( nii ), bùng-tung". Électeur sm. Ré copbép cbon mà bàii-cir lôii. Élection sf. Sir cbon (l«ra}; pbép bàu-cdr. Électricité sf, Lôi-kM, diénkU. ÉlectriquéT adj. Tbu^c vé lôi-kb(, dién-khi. Élégant , s adj. Hay; vè-vang, v&n-boa, v&n-stirc, hoa-m!; licb-sij*. Élégance sf. Sir hay; sir lich-sir vé-vang. Élégie sf. Tborao-n&o. Élément $ m. Sijr ddu» côi-rë. — Cài nbâp vdi cAi kbàcraàlàm nôn — nguyèn hành,iiguyên clult, Les cinq— 5, ngù hành, [ cût-tù* c« Élémentaire adj. Yé bài dâu; sor-boc. Livre — , sécb hoc ban-âu; sa hoc thcr c. Eléphant 5m. Con voi (con tm/ng). Éléprantiasis sf. Bènb (tât) pbong, bênb bùi. m ÉLO Élktaok $m. Sifnnôi irâubô) Iuc-94e. ÉiÉVATinN S f. Sir nhiic (cât) lôn. Chô (ncri) cao. — Hôi tbdy cà dèjxg minlx tbanli Chùa, — Mat tiéa nbà. — de voix, sw cât iïëng lên. — des prix, sw cao già Élève s» Hoc-trè. Élevé, e, adj Cao. — C6 ân-hoc (khéo d^y). Style — , vàn-noi cao-ki. Un homme bien — , ngveài c6 àn^hoc^ con ngirài khéihday. ÉUVER V a. Dfr (câft, nhic, nâng, da) lôn. Difnglôn. — Nuôi, nuôi-nàag^ d^y-dd. — aux honneiirs, nhâe lin bftc vinh-hièn. — un monument, ditng bia-bài. — des enfants, ntiéi con-nit, nuôirndng day^dâ-' des animaux, nuôi loài-vât. [ don.
  27. — un jeune homme avec soin, lo cho àn cho hoc Eligible adj. Chon du^crc, cù (bàu, d$t lôn) dirorc. ÉLmnnsR v a. Loai ra, bô di, xua-du&i. Élire v a. Chon, lira. — Bàu, cù, dat lên. Élision 5 f. Sir bô chu- di (không noi (doc ra). Élite s f. Cài nhirt (cài giôi horn héft). Soldats d' — , Ifnh nkûrt ou gidinhûrL Élixir s m, Thuoc (bô) ru*rru. Elle pr. pers. No (noi vê gidng cdi). Ellipse, s f. Càch néi t&c (nôi rût). — Hinh thuin. Élocution s /. Sir noi, tài noi. Avoir 1' — facile, c6 tài néi dë. Éloge i m. Bài t$ng lori khen. Faire V — de... khm^ tang... Digitized by Googl mn m Élogieux, £(ise adj. Khen, tang* Paroles elogieuses, lài khen-tang» ÉLOIG^'ER V c. Làm cho xa-câch. Trành. Éloigné, ée adj, Xa, xa-càch. Les parents — s, bà-con xa. Éloquence s /. Sif khoa Dgôn-iigur, khâu-thiôt, sir lori kbâu. ■ ÉloquenTi b, adj, Ké khoangôn-ngir^khàu-thiôtylçri- kh&u. Élu 5 m, Kè dirçrc chon, kè dirçrc châni. Élucider v a. Làm cho rô (sang) nghla, giài ngbla, giach cho sàng lë ra« Éluder va, Trdnh kliui; làm cho trçrt (trcrt) di, Élxsée sm. Cành tiêu; côi tho; côi fiâug-lai; cbtfn &ào-tièii. Émail sm. Émaux pi. Niro'c thutfc tron phaly ( chai vQ-i lo^i kim dé mà vé dô sành dâ sur), — màu tring ngdi. Éhailler va, Vébâiig màu émail. — làmoborirc-rô. Émànation sf. Sircbây rabcri... — Cài chây rabiri... Émai^cipateur tiuge adj Ké làmcbo conrakhôi pbép cha me. Ékamcipbr va* Làm cho con rakh6iphépchame.— Ra riéng cho con. Émaner vn. Chây ra hin»., do tai... Émarger va. Yiét g^nh nori lé; ky tên Iftnh b^c. Emballage sm. Sir gôi hàng kay-ldvù thùng. Emballer va. G6i hàng hay-là vô tliùng. Embarcadère $m. Bén dè. EMBARCATiON«/.Ghe(thuyén)(chèoAay-/!jcha7bti<)m). Embarquement sm. Syr di lauéng hay-là ohts xudng tbwyéu. Digitized by Gopgle 562 ElMB Embarqleu va. hem xn(^nghoy-kich& xiirfng thuy^n. Ijababras sm. Sir làin clio kh61ojig;s^rtrâr-dàng-sy: tûng ngat. Embarrassant e adj. Làm cho tung-rui kh6-15ng, Embaraasser va» Làm cho tâng-râi khô-lèng ng&t« nghèo. Embaucher y û. DÔ ban bè, dS gia nhorn fit-dô ngtrdi khào-d5 linh bô bioh ngû mà theo giac. Embaumer v a. Bà thutfc thcrm trong xAc chéft kèo hir nàt di; v 7i, Xirc thuuc thcrm, Embellie va. Làm cho ra tôt han* Embellissement sm* Sijrlàmcholichsi;r,cho»nh-ttft. Embesognk, e adj. Mâc viôc Mm;rôn viêc,nhicu viôc. Embêter va. Làm cho kho lông* Emblée (D') loe. adv. Turc itfc. Emblème s m» Dtfu hiêii cbL.. — le coq est 1' — de la vigilance, con gà trông là vi-du {d&a cbi) àijr hay ihirc hay canh. EmboIter v a. Yô mông vdi nhau. — le pRs, (di xù bir(rc)= di kbit bàng. Embonpoint s m. Sijr m^p-map. Embouchure s f. Vàm — Cây ngang hàm thiét ngijra — Cbuôi kèn. Embourber va. Xô xuong vung bùn. Embranchement sryi. Chô dirorug té ra nbiéu ngà. Embrasement s m. Sif chàybùng (phùng) lôn.— • Cornnirdrc lâra. Embraser v a. Btft chéy lên. EiiBRASSEMENT stn. SiT ôiu nhau ma liun (hôn). Ebibrasser va. Om;huii(h6a)-baol&y^gâm-ch9nl£yt Qui trop embrasse mid étreint^ (ké c& Om) rié Digitized by Google ÉMÎ 563 khônqcbj^)=i lîi^inithitbâin.ssGiàlâmgiàhông. Embrasure sf. Ld chftu mai dé bân sùng.— Lfra, Embrouiller Làm cho mù-mit, lôn-xôn, l^n-l^o. S'— , lôn b^y, lôn p6ûg Idn pân. Embryon m. Thai mdî dâu (tirorng-)— Mông cây. Embûche s /. (Bây) miru, chirdc, kê(, (cho ngirài ta màc). Embuscade s f. Binh phuc. Embi sqler va. Bat binh phuc. S'—, phuc binh, nùp hàm (mà âành), Émkraudb sf. NgocWch(ngocxanh). Thôngbành ngoc c. Emerger v n. Nôi lôn. Éméaite adj. G6 công. Émerveiller va. Làm cho lây làm la, làm cho sirng-s^t. Emettre v a. Bé ra, cho pa. — de la fausse momiaie, dira bac già ra diing. — un vœu, tô y nniô'n minh ra. Émeute sf. Sirmuô'n clâLy loan, nliiëu loan. Émeutier s m. Ké mudn dây loan. ÉMIGRATION S f. SiT bô xiT miuh sang xir khàc mà à — Sir thiôn-cir c. Émigrer vn. Bôxurmiûh sang x khic màfr— Thiôn-cir c. Éminemment adv. Tot pbâm, héft sirc. Eminence s f. Chô (nai) cao— Tiéfng gçi tfinff céc dùng Cardinalô. ° Eminent, b adj. Cao, cao voi-voi» ÉMIR S m. Tiéfng kôu thdy câ nôi qu(>n Mahomet— Thô-tù, dâu mue quân Arabe, ÉMISSAIRE S m. Qutosaidi thém, Digitized by Gopgle 0 R64 LMP ËflussiOM 5/. Si^ thàra (cho ra, phét )• EiHÂGASiNAGB hay4à Ehmagasinement sm. SiFctemvào kho. (TnV trong kho ). Emmàillot£r va. Mang dô nit (b6) minhcliocou-iut. EmiANGHER va. Tra cân. E.MMKNAGER V Q, Doii clô cti ch3 khâc mà ô. • . £MM£N£ik va. Bern di, dân di, dem theo. ËmiENOTTER va. Bong công, cèng tay 1^. Émoi sm. Sijr dôn^ lông*. Émollient £ adj. Làm cho ra mém, ra diu, ra dùn. Émoluiient 5171. Sir ich-lori. Émoiidbr va. (Làm cho sach) tia b (gàng-tror, trd'-déiig) Empêcher va. Ngàn, ng&n-ngîjra, tr^-déng. — la vue, dn con-mât khdng chong6 thtfy* Les digues empêchent les inondations, bcr dô n^l nirdrc lut. "Empersiir s m. Hoàng-déf, yua thu'crng vi. Empeser va, HÔâo quân (cho n6 trâng nô cirng). Empester va. Làmcho lày.èn-dich; làm chosinh dich-khi. Emphase sf. Sir ngoai-rach mu^^n nôi cao-ki. Emphatiquement adv. Càchn6ichàu,n6ingoai-rach« Empiétement sm. Si^ltfn (âftt,pbép). Empiéter va. Ltfn. II a empiété sur moi trois mètres de terre, nô Idn cûa tôi h&i ba ihxc&c âAi. Empiffrer va. Ddn cho; cho ftnq uà. — un enfant de patisseries, dtfn bànb trài cho con-nit àn quâ. Empiler va. Chtft tùr châng. — du fumier, vun phân. Empire sm. Nu'drc Ion (dai quôc c.) — Quyén-phép, 8ip cai-quAn, sir cai-tri — fig. ThAn-thél, dftnh- aëng. Vempire chinois, Nu'dc Bai-Minh. V empire est entre leurs mains, quyên ( tri-vi) b trong tay chùng né. Avoir beaucoup à^empire sur ses concitoyens, c6 thé' co tieng lâm tru'o'c mut ké bàn-hu'omg* Empirer va. Làm cho ra x&n hem; té hcrn. Les remèdes n'ont fait qu' — son mal thuffc làm çho binh nô càng ngày càng nang thl céi 866 EMP Emplacement sm. Chô, ncri. Voilà un bel — pour bâtir une maison^ chS i6i i cho dirgc cilît nlià. Emplâtbb sm. Thuâc dàn. Emplette 5/. Sir mua â6, — Bd mua. Faire une — , des emplettes^ auia do. Emplib t'a. Làm cho dây. — un tonneau de vin, âà nrçru cho dâ thùng. Emploi $m. Sir dùng. — Cbirc, phân, viOc làm. Faire un bon— de son temps, dùng ngày-giô minh Employer va. Dùng, (nôn. — toutes sortes de moyens, dùng moi pbtfcmg moi thë ( moi phép ). Empocher m. Bô vào tûi; lân lirng. Empoigner va. Nftm Ifty. qn. par les cheveux, nâmàêiW (toc) ngu-o'i nào. Empois m. HÔ (dè bô âo quân ). Empoisonnement im. Sir cho (bô) thudc dôc. — est un crime capital, thuoc ngu-cri-ta là tui déng cbét. Empoisonner va. Thutfc (cho, tra thuoc dôc). Les voleurs etnjpoisonnent\e% chiens, ân-irôm hay thiâc cho. — des viandes, bô thuÔc âôc vô thit. Empoisonneur euse s. Ké tra thuîJc dôc. Empoissonner va. Bô cà vô hô mà nuôi. Emporté, e adj. Hay nông giân. Un bomme— , ngu-ori c6 tinli hay nung-giâiu Des paroles— «5, lài iiông-giàn. Emportement 5 m. Siyphétra; sijrnông; lûch&ng. Emporte-pièce sm. Cài dao oit dirt.— Kè hay nôi x&m; bay bao-biém chftm-chich. Digitized by Google Emporter va. ftemâi; cAiÛi. Emportez ces lumières, hây dem {cal) mây céi dèn nây di« —un malade à l'hôpital, dem ngvcài binh \6 nhà-thircrng. Empreindre v a. In vào; làm clio co dtfu ra. — ses pas sur la neige, in dàu ehtm trén mat tuyéft. Empreints sf. Dtfu (in vào, dong vô). — d'un cachet, ddu con-dâu dong-vào. Empressement s m, S\f v$i-v&, Iç làngp, vui lông, phtfn chf (mà làm....) Avec — , vôi-vàng;, lât-dât. Empresser (S') v.pron. Vôi-vàng, sân lông, vui cW (mà....) Je m'empresse de répondre à votre lettre, tôi iài- dât (vôi-vàng) viét thcr lai cho anh. Emprisonner va, Bô, giam, câm tù (nguc). Emprunt sm. Sif vay (mu-om, hôi, tam). Emprunteur eusb s. Ké vay. Ké di vay. Empuantir va, Làm cho hôi-hàm thui-tha. Empyrée s m, Côi thç, côi thurcrng sanh, dông dào. ChCtn bdng-lai, Émulatioh s f. Sir dua-tranh giành-xé Mn nhau, giành nhau. Émule s m* Hay iranh-c§inh dua-giành, dtfu li^c dua tài. En prip. Trong, nori, tçi. Être— ville, toi trmg thành. —1884, trong (tai) nàm 1884. Se conduire en honnôte homme, &n A ra ngirài ngay-th$t. Vif ne— fleurs, nbo trÔ (ra) bông. \ Digitized by Google I m ËNc Encadrement sm. Sir (vô, vào) khuôn. £NGADBEa va. Yô khuôn biéa. ENCiLGER va. Bô v6 16ng. Encaisse s/, Bac-tién trong rircrng. Encaissement sm. Sg: dem b^c-tién vào rircmg; bac tién dé vào mang. Encaisser va. BA bae4ién vào rircmg; thâu tién thâu bac. Encan sm. Phép bàn dâu gié. (tranh mai t. )• ENCANAaLBft(s^) V pron. Théo quftn dàng^diélm gian- giâo; làm ban voi ngu ù i tràc-nô't. Encaqueb va. Nhân, éai ca tào-ngir vào thùng. ENHUSsm Cài dé hàr ( dé dành). Encaver va. Bern rircruxu^ng hâm. ËNCAVfiUA sm. Kè cb£t riroru xuâug hâm. Encbinbrs vai Bao boe, bit xung-quanh. — une ville de murailles, xây thành ââp lûy. Enceinte sf. Yùng tron; sc-ly bao xung-qaanb. Enceinte adj. f. Bàn-bà cbû'a (c6 thai, cé nghén, cô mang, c6 b&u ). Encens sm. Hur nhû-hircmg. Encenser va. Xông hircrng. Encenseur sm. Kè xôDg hircrng. Encensoir sm. Blnh hvcrug. Donner des coups d* — kqn. (xông hu*(mg cho

    ngir<>inào)=tirng-trong,klien-tangngiràiuào. EnchaIner va. Béng xiéng (tèa) xàu lai vdi nhau. Enchanté t adj. Yui lèng; miûmg... — de vous voir, vui vi dang gap anh. Enchantement sm, Sir éfm-cbû; s\f làm cho mé, bô thu0o mô. — Stf vui-mihig. ^CHANTER va* BÔ bùa môj làm ^hù-phap,— Làm Digitized by Google chômé. : E«CBANT£UB, ERKSSE adj. Hay b6 bùa mô; haylàm cho mè« Enchâsser v a. Vô vA-khA. Enchère sf. Sir trâ gac giâlêo.— Phép dâu già. ENCHiitiR v a. Tr& cao già hcrn. EnGBiRisfiKHBirr B m. Sur trA cao hem. —du pain, hî'inhcao (lên, thâng, tang, dât)gid.

    EiiCBÉfiissfiUR S m. Ké trà cao già hem. Enchifiénbment $m. nghet mtti; sijr (sAmûi), long 6c5(vi m de ho gio). Enchifbbner vn. Làm cho long oc, nghet mOi. Enclave sf. Hidiig M% à ohen v6 gifra dtfikhàc. Enclaver va, Chen vào gifra ruông d Emclin, im£ adj. Cbiu vé.... — au mal
    mô si]r xin. Enclore va. Rào lai. — un jardin, rào cdi virorn lai. Enclos sm* Cài khoành rào. Encloubr va. hông âinh lai. — un canon, bit lô ngoi sùug. ËNauME s/. Cài de (d^p sàt). Se trouver entre P— et le marteau, (gâp gi*a de \â'i bûa)= Chay do mâc là. Encoffrer va, B6 vào tù (ru-crng). Encoignure sf. Géc vàch. — Gbé âéng tbeo g ké mâc nçr. Endiablé, x adj et s. Cé qui éjn; ngvài hung dû. Endiguer v a. Mp hà dé. Endoctriner v a. Làm cho ngirài-ta tbeopheminh| (tin nhir minh). Endommager v a. 6Ôi-tbu*o'ng lai. Endormant, e, adj. Hay làm cho buén ngà. Endormir.!) a. Làm cho buén ngù. Digitized by Google ENF 871 S' — V. pron, ngu guc, ngii quên. EifDossER va. Ngiralirngmàchiu.Kitènsaulirngtô'. — un billet, k% tén sau Itrng t& nor ngirW-ta mtc minh mà giao cho ké khac. Endroit $m. Chô, nai. Enduibe va. Trét Endubctr va. Làm cho ra cirng. — le cœur, làm cho ci'cng long. ENDuacissKHENT $m. Sijr làm cho oumg lông. Endurer va. Chin. Energie s /. Long manh-mê; sure manh Énergique adj. Ngircri manh-më« Énergiquement adv. Càch manh-mé, Energumène s. Ngircri bi qui àm. Énerver v a. Làm cho yéu gân-cdt. EnfaIter t> tf. Phong née nhà^ (bàngngôitfnghay- là ngéi chi.) Enfance sf. Luc binh-sanh (h6i cèn nhô tir khi mù-i sanh cho âën 12 tu6i); khi bé-tùi. — du monde, thud m&i tao thién lâp dia. Tomber en —, tr vé con-ntt (phân iâo thành dâng c )=L*ii-h)n. " . Enfant 5??. Con, con-cdi. — s d'Adam, eon chdu Adong. C'est un bon—, né là ngu-ori c6 tânh hiên-hba. Cette famille a beaucoup d' — s, nhànây con-cdi nhiéii (dông) lâm. — de chœur, d^ng-nhi hét lë. Enfantement s77i. Sir sinh-dé. Enfanter v a. Sanh, dé. — Sanh-sân ra; bày ra. Enfantillage s m. Lori néi viée làm con-nft =:Yiêc (chuyôn, tr6) con-jui chai. cijre-kh6. Peu d' — , (liVa dia-nguc) = Lira nông-nây Mm. Enfermé s m. Sentir 1' — , bcri chô ng^t (không c6 khi dà). Eufermbr va. 66ng lai; giam-oim Içi* Engagé s m. linh tinh-nguyên. Engagbxbnt s m, tinh-nguyôn; si^ hijra, S\f dm {ihë) A6, — Sijr dao tién gap dànb nhau m^t hàu Engager v a, CÂm, ihë, — Bât, mcri, biâu. — sonhieny eâm{ thé') câa mlnh. — à dîner, Niu ftn ccrm Ulu — le combat, xdp trân. V, pron. Tinh nguyèn di Unh; di v6 (vào)« S' — dans un bois, ekun vd ràDg. Engelure sf. Birorngnirttay,nirt cbcmkhituyô'tgià. Engendrer v a„ Sanh ra. L'oisiveté engendre le vice, à không nbirng hay sank tô. ËNGËRBER V a, 1^6 lûa, ma... lai. Engin s m. Bô, mày-méc; miru-cbiràc. — de pèche, M hit c& (d&ng, âô, lâr, dut, câu, — de guerre, âd dành giàc (binh khi c). Englober v a. GÔm lai m^t. Engloutir a. Nutft. Englubr v a. Tboa nbç'a. Engorger a, Làm nghet bong, làm cbo bi cbo nghet Iqi» Engoupfrsr a. Làm cho sa vi^c, sanirdrc xoày (vân). S' — , V, pron, (vé uu-dc) v^n lai; (vé gio) 16. Digitized by Google ENF 573 Engoubdia i) a. Làm cho i^mè. L'oisiveté engourdit l'esprit, 6" không nhirng làm cho iut tri khOn. Engov&disskhbnt s m. Sv tè-mè. Engrais s m. cho trâu b6 ftn cho mâp; dd cho vit gk ân; phân bô cho t^t àH. Engbàisser V a. Làm cho ra m^p.
  28. n. ra mâp I6n^ n a engraissé hay-là il est engraissé nàphdt phi\ nô ra mâp. Enfbrrib va. Ltfy gircrm mà dâm. Enfilade sf. Doc (dd xô dài kéf nhan). EwFfiER va. Xô chi, xè kim. Xô Enfin ado. Sau hét. — vous voilà arrivé, dfr-ic không ! bdy-gi& anh to"i. Enflammke va. Làm cho chày lêangon. Teux enflammés = cob mât dà^làm ( phùng phùng ). Enfler va. Làm cho phùng ra; làm cho sirnglèn. — Làm cho tràn (day), . , Être en/^d'orgaeil, i£efy làng kiéa-iig9.o — un balon, làm cho làu khi phiing ra. Les pluies ont ew// la rivière, Trcri mira làm cho tràn (ddy) sông. Sajambeaen/ijS^Aâ/!i est en flée chou nô swng La voile s'en/le, bu6m dpng gio. (Jén. Enflubs s/. Chô sirng. Enfoncsmeiit m* Sijr dông vào, sir phà (xô). — d'un clou, Sic ddng dinh-uào. Enfoncer va. Xô, dày, âàng vào. Dictionnaire f-a S7 I 874 m — une porte, phn cira, dap cira, tô'ng cfra. V n. xuô'ag; chiai . Le navire enfonce chiéfc t&u oé ha xuâhg. Enfouir va, Chôn xuCing âAU Enfouisseur sm, Kè chôn. Enfourcher va. Côingva. Chàng h&ng cbcrnra hay-là chcm bèn nây chcm bèn kia* ïlîSFOURCHURE s/. Chô nhành dàm uang, ËNFOimNER va, Yô lô (mà hâm). Eufrbikdrs va. Pham. — la règle, pham luât (phép). Enfuir (s') v pron. Trtfu. Le temps s'enfuit, ngày gior qua mou. Engrenage s m. Rang bdnh xe mây: Enhardir v a. Làm cho d^n (cà gan). — qnk faire q. q. chose, làm cho ai àn mà làm sir gi, xûi làm. Enigmatiqce adj, Thuôc vé Icri dtf. Paroles — lori dd. Énigme s f. \M dtf , câu dtf . Faire, proposer une — , dô\ ra câu dtf. Trouver le mot d'une — , nôi nghïa l&i âd'âinfc. Enivrant, e adj. Hay làm cho say. Enivrer v a. Làm cho say. — qn, làm cho ngurài nào say. Cet homme ^enivre tous les jours, ngvài niy ngày nào cûng say. Enjamber v n. Biràc dài burdrc; bu'drc ngang qua trôu caigi. — par dessus une balustrade, bwâc ngang qua \ sor-ly. Enjeu s m, Tién dài (mà dànb bài dinh bac). | I ! Digitized by Google ÉNO 878 Enjoindre v a. Khiéfn, day, biêu. On leur enjoignit de se retirer, ngirori-ta day né tbiphii di di. Enjoliver v a. Là m cho ra i6t dep hcn. Enjoliyube s /. Cài thêm vô, thêu-tbùa cho dep dê coi* ENJODi, s adj. Yui. Avoir rhumeur — e, c6 tanh vui-vé. £r haiconrâni^î'nxél- ko v&t nhau. Enlaidir m. n. Làm cho ra xtfu, ra hèn sic horni kém sÂc hom. Enlever va. CAi lên; My di, cU di; cu'dp di. — le couvert, càt dia &ii dù — une mineure, cw&p [bât) ngang dura con-gâi chu'a t cù'a. Énoeme adj. Lan dai, to sâm. 876 ENS Énobmément adv. Lâm; qua, nhiêu. ÉiiOBMiTE sf. Sir to, sgr Idn, sijT irurorng. Commettre une — , pham môt tôi trong lâm. Enquérir (S') pron, Hôi tira cho bi^t. S'— d'un fait, hài thâm cho biét vi$c. Enquête t/. S? tra«zét.- Enrkiner (S') y pron. Châm rë, moc rë, ENRAGjBE V n, Ra diên, ra dai, mô. Il enrage de jouer, né chcri cd-bçc. Enrégimenter a. Nhâp cor, nhftp vê; làm nèn ccrvê. Enregistrement s m. Sif dem vô s6* — Phông coi biéh vô sihbô; EilfiSGtSTRSR 1^ a. &em vô s6-bô chung. — Ghëp tôr-

    thi lai, vào sA-b$ chuug cho dtrorc churug ch&c nguyên h&n no.

    iBWDMiB a, Làm cho ho (càm, s6 mûi). ÉmucHiR V a. Làm cho giàu, liàm cho ra giàLU. Enrôlé s m. Linh dâ nhâp bô. Enrôler t; a. Bern vào ngach binh. — Cho nh4p b^n. — des soldats, ouvriers, cho linh nh^p cor vô, cho thqr nhâp bon thor. v,pron. Tinh-nguyèn di linh; i;^ hôi; nhâp hqi^. Enrouer va. Làm cho khan titfn^, ou. làm cho tilfng ra khao. Enrouiller V a. Làm cho rét àn. Enrouler va. CuSn trèn lai. Ensabler v a. Bô dây cét, vùi càt. — ^R£n côh oit, mtc can trèn càt. Ensacher va, Bô vô bac vô bi. Ensanglanter v a. Làm cho dà màu, vây màu« Enseigne sf. B&n hiêu ph<5; hiéu phtf« Enseignement s m. Cuôc day hoc. Digitized by Google ENT 87Ï Direction de , hoc-chành dirorng. Directéur de V — , quan hoe-chénh, dé-hoCi tir- nghiôp. Enseigner va. Day (cho biéft, cho hay). — des en&ots, dçty cou-nit hoc. — ^la grammaire aux eiifants> day con-nftAocmço
    — un chemin, chi nèo, dem diràng, Ensemble ado, Cùng nhau^ vdi nbau. Vivre— 4r v&i {cAng) nhau. Chanter avec — , hât râp tiéfng vài nhau. EiNSEMENCEE va, Vâi ma, bât ma; gieo vâi. Ensereer va. Gâm-l&y (hàm tich c. )••— Riéfi-lai. Le boa enserre sa victime, contrftûbftt âufçrc con gï thi vân-riét lai cho mém mà nuÔt. Ensevelir va. Chôn, Mp. S' — dans la retraite, kiém ch5 khuïMich mà trânh dôî, (ân-sï, dât-sï c). Ensorceler va. Làm cho mê; éfmbùa,làm yôu-thu^t. Ensuite adv. RÔi4hL.. doanthi... ËNsumE (S') V pron. Ra bM...(tùiig nhi.» c.) ' Il s^ensuit que..., b&i dé cho-nôn..,. Entàblesient sm. Bâu côt dâu vdch trérac6b&tchi« Entacher va. Làm cho Km (vfty, dcr}« Acte entaché de noUité, târ làm khâng nhâmphép. Entaille sf. Khâc trong cây. Entailler m. Khftc cày. Entamer va VLéi th6 dao vàa mà.cAt Aay-iiizéra. — Mdi... khi-sir, gdy ra. — une conversation, m&i m& ddu néi chuyfUt Entasser v a. Chtfi ddng. Entendement s m. Tri hiéu. £{)TfiNDEinft s m. Kè nçhe mau hiéut Digitized by Google 878 ENT ËNTExNDRE V a. Nghe. — Hiéu. — des témoins, nghe churng khai. — à demi-mot, nghe néi ra thi /uéu — le commerce, tù'ng'irâi{thao) vièchu(iin-hàn. c S' — ensemble, râp (dônglèng, tmh-toàn,mtru) v&i nhaun Entendu, e, adj. Giôi, thao» — B& hen-hètùih-toén trirdc; dâ dinh. C'est une affaire — e, viôc dà dinh, dà tinh vtu Bien— que, miSn là...mà phài. Entente s f, Nghïa (hiéu) Mots à double — , ti^ng cô hai nghïa. Enter va. Thàp vào; khtfc vào. EnterremExM s m. Sir chou (chôn-c^[t)dâmma(xàc). Assister a un — , di dira dam ma (di dura xàc). Entbbber V a. Ch6n, ctft. Entêtement sm. Str cihig dâu eirng c6;sir cùvkhôi; sy: châLp-nhât, sir kiôn tâm. Entêter (S') t;. prm. Chtfp-nhtft, rftn-mit; in tri. Enthousiasme sm. Si^r mè-m&n Um (nhu* h6i â6ng- ctft Ito vây). Avec — , each My làm la, sù'ng-sdt; càch vui- mùmg hét lèng. Avoir de 1' — pour... hét tàng sâÉsângtmimùrnff mà..« Enthousiasmer va. Làm cholâylàmla,chomê-màny cho vuî 16ng khoài chf. S* — pour*.., c6 lông mé-màn... Enthousiaste adj, s. Ké cô lông mê, ké My làm la. Entier kasa dJ.Uguyèn^ iron. — Là ,tr6 t;hay chàp-mô. Un pain — , ni^t odibénh nguyén^ ou nguyên m^t Digitized by Google ÈNT 379 Le monde — , cà-và ihë-gian. (thién-ha). Esprit itihay chàp^mé. Un nombre — , stf nguy^n. EîiTiiiBEiiEKT adw Iléft thây, tron, râo. Entoiler va. Ddn vô vâi, bd. [bit céi. Entonner BA rircni vào thùng. — Bit câu bit. Entonnoir 5m. Céi muông ( muông ) sang rtrçru, rét riroru. Entorse sf. Vop bè (minb^ chcm tay). Entortiller va. Vân xung-qiianh; doaiih. — une bouteille avec de la paille, lày ram mà vân cài ve. Discours entartilU^ lài nôi quanh-queo^ lônrrâng lân-rân. Entourage sm. Gai vành dô. — Ch(rn-tay bô-ha ngurcri nào. ' Entourer va. Yây xung-quanh (bao, boc). — sa propriété d'une haie vive, tréng môthàng rào mà hao lây Mi minli. La foule VentQuraity doàn-lû vây My ngu'dri. — de soins; lo-Ung cho... Entr'acte 5m.H6ivân tuông màsang thir;H6ib§.l(jp. Entr'aider (S') v.pr. Giiip-dd^nbau. Entrailles sf. pl. Ruôt, ruôt-rà, ruôt-gan, ' Entr'aimer (S') v, pr, Thu-crng-yôu nhau. Entrainement s m. Sir kéo; sur thûc, s\f giijLC» Entraîner va. Kéo, lôi; thûc, giuc. L'exemple entraîne, gircmg né çiuc ngu^ori-ta. La guerre entraîne bien des maux, gi^c-gi&anA ra nhiéu diéu hu-hai. Entrant adj. s. Kè vô (vào). Les entrants et les sortants, ké vô nçu'ori ra» Digitized by Google 880 . ENT Ehtraves s f. Dây c^t chr.Xénhaii.— NôihàBhnhau. ENTBÉfi S /. Ngâ vô, — H6i dâu. — Mon àn dâu hét, i Ventrée de l'hiver, sang [qua) mùa dông. P
    de la nuit, hâi m*i ttfi.

    Entrefaites « H6i, dircrng cuôc. Sur ces — /t/c ây. Hâi,&y Entrefilet f m. Môt hai hàng trong nhirtrtiÂnh. Entrelacer va. Xô xà-leo lai vdi nhau, xô xen. EHTfiELABlNBR va. Lâiy thit nac man ma nhét vàQ. Y'ûeientrelardé, thit tréi-thto cô dâi thit nac mon. Entreligne s m. Khoâng hà gi*a hai dàng gach, Ektbb-loueb (S') tpr. Khen nhau. Entremêlée va. Trôn vdi nhau. ITr^n bây l^ji. . Entremets sm. M6n ân sau thit nu-dng thit quay mà trurorc tràng miông. Entrehettsur bose 5, Kè làm m6i làm mai, Entremettre (S') vpr. Lo vi$c, làm ih& cho ngtfdi

    TftfiMisB sf. Sxf dxra. (trao). (théoi kjiu jcl by Google ÊOT J'ai reçu votre lettre par V — de votre frère, tôi âvcffc thcr anh nhà anh anh dwa{trao)choiùu E]!mii-N(BUD5m,L6ng(gijta haîmtt,nhirir6|trdc..) Entre-pebcer (S')t?/?r. Bâmnliau, ËMTBEPONT sm. Sân (tàu) giira. Entreposeur sm. Ké giû bàng^héa ngtrdi-tà gfri. Entrepôt sm. Ch8 trdr hàng-hôa. Entre-pousser (S') vpr. Xô-dây nhau. 14;ntrepr£Nànt s adj. Don làm, phftn-chia. — Hay • . làmliéu. Ehtbiprimdrs. M. IMtc ehflàm. (Utm, I&nh làm....) — un travail, dd* ra làm. — un voyage, ra di, Unh ( s&m^ don } ra di, .EmnBPBBiBini tun s. Eè l&nh (chiu) viêc mà'làm.«» Ektrer vn, Vào (vô). — dans une maison^ {di) vào onvâ trong nbà« — en colhve^ phài {ndt) giftn lén. — au service, di Imh {vô binh-ngû), — en matière, nhâp dê, vào trang. Entbuol $ m. Cbd à tûmg àxrài âAU E^EmarmiR v a. Bdi-bi, tu-b (giûr cho iôi luôn). ~ Càp-diro-ng. — un pont, gin-giic bâi-bà câi câu. — sa&miUe^cAt-Hfdnhàmln^ c») S' — avec... néiehuyèn vdi... Entretien sm.xf gin-giû:. — BÔ dùng (àn-m^c) — Sif nôi cbuy^n-vftn. Entbs-tuer (S') V pr (Mi nhau. Entrevoir v a. Ngô-thây xoâng qua. Entrevue s f. Sif gâp nhau. Bntr'ouyert, e, adj. Wt hé-hé; hlî. Ente'ouvrir v a. MiSr bé (bé-bé). Digitized by Gopgle 582 ËiNV ÉNCHiRÀTioif S f. SijT âé!m, kl ra. Énumérer v a. Ké ra, àëm, ËfiYÀUiR V a, Xông vào, xtfc vào, ào vô; lodn, choàn. — un État, xâm {loân, choan) Nirdrc. Les eaux ont envahi toute la contréei mc6c nôdo vào tràn hêft câ xir. Envahissement s m. Sijr loàn (choàn). Enyarisscob s m. Ké loàn (choAn). Enveloppe 5 f, Cai cîô gôi. — Bac thcr. — Câi bao ngoài; dang bé ngoài. Envelopper v a. Gôi lai. — Bao-phA; vây. — GiCu. — sa pensée, géi y minh = giàu y minh. — l'ennemi, vây giac. Envenimer a. Làm cho ra d^c (ra dfr). — une plaie en la grattant, mut hién gai thi nô ra mut dôc, La querelle s^envenima^ sijr rây né càngra dît. Envbrguer va, Tra bu4m vào truc. Envergure sf, Bé dài càibuâm. — Bé ngang cành chim sè. Envers prép. Vdi... cùng... Ingrat e?ivcrs son bienfaiteur, bac tiab ver/ ké làm cm cho minh. Envers sm. Bé tréi. k V — , trâi. Votre habit est à V — , &o anh trdi. Envi (AT) /oc. adj. Dua nhau. Les deux étudient à 1' — Tun de l'autre, bai dura dua nhau hoc, Envœ $f. Sur ganh, sur ghen-ghét. Sir pbftn-bi. — Sijr u'o'c-ao, su* muon. — Sijr thèm. — Bém,— • Da xircrinai pbao-tay. Porter — à cp., ganh-gô ngu-di nào. Digitized by Google ÉPA 883 Il lui a pris — de... no miiôn {trd'C-ao).,, Avoir — de ) boire, | muôn u6ng ( khàt )• ) manger, ( fnu&n thèm }• Envier va, Ganh, ganh-gA. — tPo'c-ao, muijn. Environ adv. Chimg, giac (irdc^ pbéng) chimg* Environnbr va. Bao (vây) zung-quanh. Environs sm.pl. Loi ximg-qiianh. Aux — de Saigon, iôï chung-qunnh Sài-gôn. Envisager va. Ng6 (nMn) m&t. — Xét, tinhtrong tri* Envoi s m. Sir gAi. — giri. Envoler (S') vpr. Bay di. ENVoii sm. (Kè chiu sai). Khâm-sai, phài nboîi« c« Envotsr va. Sai; gM. ~un ambassadeur, sat^ijt. — une lettre, g&i môt câi the. Épagtb sf. (Stf ngày tbêm vô cbo n&m m|Lirirâiig hcrp vdi nftm m&(-trdi )• TnCf-sai [h(n khi dinh Épais aisse adj, Dày; dac. • [séc bu"). Étoffe épaisse^ bàug dày. Bois — , rùmg râm. Esprit — , tri lut. Épaisseur sf. Bé dày, bé hâu, bé thâm. Épaissir va. Làm chora â$c, ra dày hom. Épànchehient $m. Si]r cbày ra, Idn ra, tràn ra. Épancher va. Rôtnhenhera. — soncœur^ /réfilèng-d^ru$t-gan)ra;&<2y tâm-sijr. Épanouir va, Mdr ra; làm cho nfr ra. — le visage, làm cho n&mkY n& mat (bân-bà'}. Les fleurs $ épanouissent, boa n& ra. Épargne sf. Sirti$n-tàn, chât-16t« — Cfûadé dành Ah dâp. Yivre ae se5— , ôn cûq dé nhin laU DigitizcG by Li(.)o^le «84 ÈPl Épargner va. Nhm. — Dong (dung), dung-thu*. ! — les vaincus, dung-thur ké thua. ÉPABPiLUER V a. Rfti ifa; pbân ra« — ses troupes, pA^ln binh. Épabs^ £ adj. Xâ; roi. Cheveux — , Wc xà. Épaté, e, adj» Chém-bêp. Nez — ,;mûi chêm-bêp (vân, to lai r^ng). .Épavu s/. Vai. Donner un coup — , giùp. Porter sur V — , gânh, khièng; vâc. . ÉPAI3LEIIENT S m, Lûy dâit mànûp tên dan giac. Épauler v a. — T4n lûy (kh^). — Kè vai. ' j — son fusil pouptîrer, kèhk sùng vôvai màbân. Épave sf. BÔ trôi durai bién; trin, — B<$inât(kliông biét ai là cbA). Épée s f. Gircrm (cây gurcrm), dôc \àAm\ gu-crm deo (mang). — Nghièp vô. Préférer la robe à 1' — , chiu lànjt quan y&a hom làm guan vô, i Épbler va. Bdnhvân. [thûc.«. Épehonner va. Thûc ngura (bàng ;)won).-^Giuc, , Éperon sm. Cài bành xe chông kep vô got giày dé thûc ngçra. — Cijra gà; mông ch6. — Mûi tàu. Épervier sm. Con dîéu. — Cài chài. Éphémère adj, s. Bu*orc c6 mot ngày mà-thôi. — Không bao-lÂu; chông qua chéng hé(t. [ vân c.) Bonheur — , phu'dc chông qua ekéng h£t (phù-* , Éphémkrides sf,pL Nbirt-ki thiên-vân khi-hâu. Épi 4«t. Bdng lûa (mi, miôii); gié lùa. Épicb $fn Bâ gia-vi (nhu- âinh-hur d|u-kh£u, Çirng, tiêu, tôi, hành v. v. ). Digitized by Google ÉPI 58S ÉpijCER.t)a« Bâ àà gia-vi. Épicerie »/1 Ph0 bân A6 gia^vi. [khi«.) Épidémie sf, Bénh t5;b()nh chung cà xir (inhir dich- Épier tm. Trô bông, dam gié ( vé iùa...) Le paddy commence'à — , lua âkjrà. Épier va. Dôm hành. Lén theo'coi, nom theo. Épigramme^/. Thcrchâm-chich (bâm-bAT.)Thcrg'ièin« Épigrapbe sf. Bàn-biéu; faiéu nhà; hièu^é; mào din, Épilepsie sf. Bônh phong, kinh-phon^, dông-kmh* Épiler va. ( Nhô lông ). NhA tôcngira toc bac. Épilogui sm. Gàu kéfi bài ihor. Sir âi thcr vftn* Épinàrd s m. Rau ba4h&i; rau gièn. Épine s /. Gây c6 gai; gaî (î-gtfc m c). Être sur des — s, {à ivéfa gai) = lo, lo-sor, — du dôs, xwtrng stfng. Épineux, euse adj. Co gai; chông-gai. Affaire épineuse, viêc chông-gai, vi$c khôé (=Vi$c eay, viôc gay iàm). Épingle b f. Kim gâm (kim cùe T.) — à cheveux, lông nhîm (giât dâu toc); trâmcku Épinière adj. f, Vé xircmg sâog. Moelle épifuêre, chày xurtmg sâhg^ Epiphanie s f. Lë ba vua. Épiscopal, e, aux adj. ThuOc vê giàm-muc. Palais — I t5a nhà giàmrmm b. ÉpiSGOPAT^m. Chirc giàm-muc. Hàng giàm-muc. Bài giam-muc coi-sôc. Épisode s m. Chuyôn c6 xenvôvéichuyôubiâaldcn. Thur, Idrp (tudng). . ÉprsTOLAiRE adj. Thuôc vê tho*-tir, cdcU viéft thcr. Style — , each (phép) viêt thcr. Épitaph£ z /• Bia mâ. (mô bia c.) I 886 ÉPR Épithalâmb s m, Thcr di bô. ÉpiTËiETB S f. Tiâng dé chi ngirâri v^lt ra tbi nào; ti^ng phu-triêfu, ÉpItre 5 /. Thor. — « de Paul, {bài) tk(r 6ng thành Phao-16. ÉPLORi, E adj, Khôc mùi. Éplucher î;!. Lât lông xùi-xùi Dcri hàng lua di,— L^t (lijra cài ztfu b6 ra) ran. — Giçch ra. . — ^la salade, lai rau trôn (bôp) xAi. — la conduite de qn, vach lâ /im sâu. ËPONGK S f. M nÂi (dà ràp t. ) phù-th^h c. Épooub s }. ThuAr, dM. k P— des Trois royaumes, thu& {â&i)TanHpi6c. ËPOUMOiiER V a. Làm cho m$t(lông) phÂi. Épouss /. Vor (ban). L'— , ngurài w, cou w. Mon — , rçr tôi; con ban tôi. Épouser v a. {Cxt&ï làm vor, lây làm ch6ng), Làm ban ydri.«. Cirdi.* L&y... — Tbeo (pbe)« Épousseter va. PhAi, chftibnidi. Époussette sf, Bàn châi bui (nai âo...). ÉPOOTAHTABW odj. Kinh^j th4y mà kinh; dfr, lam, quà. Laideur — , xtfu 6âi-^h bai vçHihâng. Épreuve if. Si]r tbdr. — Bàt in tbâ. Faire P — d'un canon, ban ihû sûng mà\ duc. À toute — 9 vûrng-vàng, chdc-cb&n, iihông sai- Diyiiized by Google ÉOU 88Ï , chày (làm sao thl làm e5ng v^y mà-thOi). Epris, e adj, Mê; phâilông. ÉpaoïrvER va, Thùr. — Chiu; mâc. , — sa fidélité, tkir coi né cé trung-tin chàng {thùr lèng trung n6). Vertu éprouvée^ nhan-dirc Jiân-hài chàc-chàn. Épuisement $m. Sir mue. — Sijr bdi di héft nhiéu. — Si^ môn, hao, tôn, mtft sûc di, ÉPViSEa va. Mue; mue c^n tàt eau. — un puits, mûecan giéfng. . «— le trésor public, ( làm cho bmg kho ) làm eho Nhà-nircrc vghèo dù Epuisé, mêt, yéu. ÉpinuTiON $f. Sijr làm cbo rông; sijr thét; sir luyôn* Épurer va, Làm cbo rông: thét, luyôn. — de l'huile, loc dâu cho sach. — lesmœurs, sû'a phong-héai!çn,rà'athéi-tuc/Eit\ Équarrir va, Beo vuông (chuông). — Lôtltfy da (md^, xirorng), xé da. ÉQUAaaissAGE sm. Sif dëo vuông. — Sir xé My da. Équàtedr sm • Bàog au v6ng xich-dao ; (là dàng chiuh giûra Irài dcït vùng- lai giâp nhau, càch haibôn nam-circ bàc-cijrc Làng nhau). Équation sf. Sijr quftn pbftn, sijr cbia ra ddng-déu bâng nhau. Équbiibe sf. Thu'drc nàch. Ne pas ôtre d' — , không c6 thâng. Equilateral e aux adj^ Eàng nhau câ bagôc. Triangle — , binb tam-gidc(otibagéc)ddng-âéa Equilihre 5m. Sir cânnhaii. ( nhau. Équilibrée va, Làm cho câiinhau(déng-déu nbau)« Équinoxe 9m. Mùa'ngày dêm bàng nhau ( môt nàm Digitized by Google 588 ERG hai Ua là:) Xuàn-ph&n, Thu-phân. Éqvipaqb m. Xe^fng^a, quâii-giatheohiu-b^.— Xe Mt. (v. xe diôn). — Ban-tàu; linh thûy, — d^c theo binh thân-ccr (phdo-thù). ÉQUffs s/. BoÀn tàu côt chùm vdi nhau. — Bçn kè làm môt viêc vdi nhau* Équipement 5 m. Sir sâm dû. — B6 dê mà c4p cho â&. — BA-lé sâm cho dà cuôc chi^c tàu. [tiêc. ÉQmpEB V a. Ctfp d& â6 cân dùng. Sâm âh âMé Equitable adj, Công'-binh, ngay-thâng. Équixation s /. SijT c&i nggra. — Phép côi ngi]ra. Équité $ f. (Sijr bàng) sijrcông^bUih, phép cftng-bftng* (châng hay thièn-tir); sijr liêm-chmhj sif ngay- Équivalent, k adj. Cûng bâng..., cflng tày.M Équivoque adj, C6 hai nghïa. Mpt — , tiéiig c6 hai nghïa. fidélité — , lèng trung-ttn không cAâc^ (hrùng dang tâm). s /• — , ti^ng, câu cô hai nghïa. Éràter V a. Lây lérlach ra« S' — jV. pr. chay th& hàthhèn. Ère s /. Bài (chàah ki làm gtfc mà ké nàm vê sau, nhir:) — chrétienne, d&i kê tùr Chûa cihi thé ra dài. — nouvelle, dèi mdi , (dôi â&i). Érection s /. Sif dirng lôn. Ébeinter va. Làm cho gây lirng; làm cho m$t-môi, té-mê. ÉBÉMiTiQUS adj. Thu^c vé in-tu (turùmg, tanûi). Ergot s m. Cira gà; dec cho. Ëi^GOTEft V n. Hay cai-co, rây-rà. Digitized by Google ESC 589 Érmir t^o. Dtrng lèn.— Lâp ra.— lAmnÂn (ra..) — une statue, dinig tu'crng. — une école, làp trircmg. S'— en maître, mlnh âàt minh lôn làm thfty (chA). Ermitage s m. Chô thây tii-hành cr. — Nhà qUô, nhà virorni chô à tich-mac (thanh-vâng). Ermite s m. Thiytn-hànfa, thây ân-tu.— Ké in-sl. Erotique adj, Thuôc vé sif hoa-tinh. Poésie — , thcr hoa-tinh. Errant,! adj, L-lài (loài); rày dây mai dé. Tribus — dftn (dông) màng moi & không châe chô {rày dây maidà). Errata s m. C&i in sài. Errsmbnts smpL Nâ-n^p;cAch-phé[t,th0-thiromg. Errer vn. Lac. — Lâm (lac dàng, lacltfi, xi(5u-lac). (Lâm-lô", lâm-Utc). — Sài.— ôi vùng-vinh; di dông-dài. — iÇà et là,— de côté et d'autre, di vùng-ifinh. L'homme est sujet à — , ngirôi-ta hay kbn. Erreur s f. Sur sài (quây, lâm). — de calcul, sw tinh sdi (qtiày), EaiiONé, E, adj. Sdi, qutfy, 14m, lac. Érudit, e adj. s. Thông-thâi, thông-minh; giôi, th^o; ké tinh-tu'orng, lich-lâm, bat-thi$p. Érudition sf. Svr thông-tbài; svc lich-Um. Homme d'-, ngircri thông-thâi [lich-lâm). ÉRUPT1O4N 5/. Sg: phàt ra, (vâQgra,Mn ra);sijr phàt ban. — Sijr ra mû, sip yçt m& ra • — ^volcanique, 5trnûi hoà-diôm Mn Ithara. Érysipèle Chumg(tât)tô-diaoMhoâ-dan. [thùy). Escadre sf. Toén binh thày. (Stoénm^tdaabinh Diciionnaire r-À 3S Digitized by Gopgle 590 ESC Escadron s m. Ccr (toén) biah ki. Escalader va. Trèo, leo (Mn thang (ghê!) mà leo — un mur, leo vàch mà vô. l') Escale sf. Chd tàu vào dijra mà lày lircrag. Faire — , vào dira (vé tàu). Escalier sm. Thang; nâc (bâc) thang. - Escamotage sm. Chircrc thu4t,màcojimâtngu:cfi-ta# Trd hùy thât. t. Escamoter va. (L4y mà kbông hay)— Lày lén (len) II m'a escamoté la montre, né iAf lén cài âdng^ hd tôi di. Escargot sm. Con 6c hircrng. (6c nhôi t. 6c len). Escalier en — , thang khu âc. Escarmouche s/. Sir dao tiên-do bai bên dânh (b&n) nhau. — Sif danh giac chôm giac khém. Escarpé hâm. Rocher — , dâ dirng. Chemin — , dircrng dô'c. Rivage—, b^c Mm. Escient sm. BiSi. k bon —, cô y; tinh ngay (thât). Esclandre sm. Chuyên ra gu'omg x&u. Esclavage sm. Phftn tôi-moi; phân làm tôi-tà (-tdr). Sir ô moi, su làm tùi. Esclave s adj. Moi, tôi. (tôi-mçi, tôi-tâ (tdr), tôi-dùi, dày-tdr). N6-bôc, gia-nô c. — Mâc, Être — de qn, làm moi, làm tôt] ôf dày-t&\ b do^ ' — de sa parole, mâc Icri noi. Escompte sm. Tién tru* loi (U[y dàu, l&y xâu) bac du ra kbi chu'a t(H k). Escompter va. Trâ bac chira tdi ki trird'c di mà chÀn Icri Itfy xâu* Digitized by Google ESP 591 Il ne faut pas — Pavenir, ch&ng nèn U eMe tncd'c \ê viêc sau chira âën. Escorte sf. H$-tdng« Quân hô-ttfng. Vaisseau d' — , tàu di hô-tâng. Escorter va. Hô-tô'ng; Bi dira. Escouade $f. Môt th^p My- yài^t ngû Lioh. Escrime s f. Nghé v6. / * Escrimer vn, Bdnh nghé vô. Tâp nghê vô. S'—, v.pr, Ra sure, ràn sûre. Escroc sm. Kègian-lftn. Escroquerie sf. Surgian-lân.Sir àn-gian,sir làm lân. Espace sm. Khoàng; quâng t; chùrng; chang, ddi dàng. [nhau. L' — entre deux arbres, khoàng gvScdihsii cây càch Dans V — , trên không gifra licng trofi. Dans 1' — de..} n$i trong... Espacer va. Chûra khoâng. — Ndicho rông. [rào. Espalier 5 m, Hàng cây c6 trdi Irilng dira vach dira Espèce s f. Loai; thir. — Hinh (bành rirçru trong phép thành-thé )• —humaine, loài ngu'cri-ta. Une— de fruits, cnôi thic trâi kia. Espérance sf. Sy trông-c$y. — Cài minh trông. — Nbom-diirc cây EspArer van. fr6ng-cây« — en Dieu, trâng-cây Chùa. [giang. Espiègle adj,s, Lanh; littn-xdo. Lanh-chai, gi6i- EspiiGLERiE sf. Si^ lanh-loi, si^ giài-giftng. Espion, onnb, s. Kè di thdm; ké di do; quân do, di tham Unh-hînh giac. Espionner va. Do, thàm tinh-hinh. EspuNAnE sf. Sân truràcnhi. m ' ESS . ËspoiB êm. Sijr (l&ng) trông-cây. Esprit s m. ThAu.— Qui-th4n.— rTri, tri-trung, tri lu*. — Nghïa. Le Saint—, »irc chùa Thành-Thdn. Adorer les—, thâr-lay qui-thdn. Avoir de V — , c6 tri, — étroit, tiéu tâm, mon da% Esquif s m. Thuyén nhA. Esquisse s /. Bd vë mm phông ra (phdc hoa c). — Nào mai làm sa ra. Esquisser v a. Phéng sor ra. Thào nio ra. Ra y6c, ra kiAu. Esquiver va. Trânh, lénh. S'— j vpr. &i len di, iot d\ m&i. Essai s m. Sijr thflr. — Céi thiSr ddu. Essaim s m. Bàn (bây) ou doàn ong; ân (b6 & mà bay ài). — Boàn, lû; bây. Essayer va, Tliù. vn, lia sirc, gâng côngra sure. — un habit, m$c /Athéo. — de se sauver, ra 9ûc cho dirorc trtfn. Essence 5/. CMt-phàc, bàn-tinh,càn-bôn. — Nirdc hirong (hoa) dat ra. — Thur (cây danh m^c). — divine, bén-tinh Ghûa. —de menthe, dâu boe-hà, La Cochinchiiie possède beaucoup d' — s de bois, â&i Nam-ki c6 nhiéu thûr cày {jjô ) danhm&c lim. \ Essentiel, elle adj. Là cftn-bAn; cin nhdrt. J La raison est — e à l'homme ly-lë là cô't [chât) i dtfnglàm ngirâri. i Condition — e, cAi diéu eân nhùrU ' Essentiellement adv. Vdn nguyên; tif-nhiên, I Digitized by Go^ EST 593 Dieu ést — bon, Chûa v&n lk lành. Essieu sm (Cô't l>anh xe). Vf xe. Essoa sm. Sijf (chim) vùng bay di. — Trdrn, dâm, ËssouFFLBR V a. Làm cho Ûkà hào-héa. Essoufflé, ih& hàôhèn.

    Essuie-main sm, Khàa lau (chùi) tay. Essuyer va, Lau, chùi. — Làm cho réo (khô). ~

    Cbiu (mâc (bi). — une assiette, lau dia* [diràn^ di. " Le vent a esmt/é le chemin , g\6 làm cho râo {khô) — le feu de l'ennemi, càiu {bi) gi^c bàa. — un a&ont, chiu hhuc. Est sm. Bông (phfa mftU-trfti moc). . k V — , bên (phia) dông. Estampille s/. Con dâu. Estampiller va: Mng con d^u (v. in) vào. Ester vn, Bi kiôn, di hàu kiôn. — en jugement, en justice, di kiôn, di hÂu kièn. Estimable adJ. Béxkg yêu-ii; dàng tin (tnrçtig). Estimation sf. Sir dénh giâ. £sTiME sf. Sir chuông, trong" (trurorng). Avoir de V — pour..., c6 iông trong [kinh]...,. Avoir! — de tout le monde, dvorc mçi ngu'âri yêu- vi (yêu-chuông). Estimer va. Tru'crng (trong); yôu-vi, chuông, yôu- chuông. — Bàùli già. I* — ia vertu, trirrrrig dire. — qn, yéu-vi ngu'ori nào. Estomac sm. Ti-vi c. Bao-tdr. Avoir P — délabré, yéfu ti-vi. Estrade sf. Kàm. ^SsTBOPiER va. Làm cho bi t^t, {hài dâm, ehém| té 8^4 Èrk ngira, té cây mà gây tay gfiy chorn). Il s'est estropié en tombant de cheval, né bi té ' ngira mà mang tât. ËSTUBGEON 5m. Cà triT, cà kiêm (cd bién). Et conj. Và, vài. ' Vous — moi, anh v&i ou loà t6i (bai dâra ta). Étable sf, Chu6ng. — Tàu ngira, — Ràn. — à .buffles , chuông trâu. Établi m. Ghé (bàn) tbor m^c, tbor may... Établir va. Lâp, dirng. — sa demeure, lâp gia-cir (cbô ân cbô à). — un camp, âéng trai. -^ses enfants, dwng nghiép cho con-càl. Étager va. Bat (sâp) tù tâng. Étagère sf. Bâ (tà) làm c6 tâng c6 tÂng. Étaî 51». Bd chtfng (dô). (Cây chtfngi cbftngràng, Étain sm, Tbi(^c. [dôi bin). Étalage sm. Sirbày bàng ra màbàn. — Sif làm-bô; Étale adj. Meb étaU nirdc dûmg. . [sy kboe. Étaler va. Bày hàng ra; sâp bàng ra. — Trâi ra. — Khoe. — (v. diên). — des marchandises, bày hàng ra mà ban. — son savoir, khoe minh giôi { tb^o, biét...). Étalon sm. (Kiéu(mftu)cântbu'drcNhà-nu'drclftpra). OuMn-tlii'rc. — Ngira àh lây giung, ÉTAMERt;a. ïrâng tbiéc(ngoàikéorét). — Trângtbùy Éta:\iihe sf. Mat rây. [ kinh soi* Passer à V — , rày. ÉtAxNCher va. — le sang, cam mâu. —la soif, làm cho dâ {hét) kbdt. ÉTANG S m, Bàu. Digitized by Gopgle ÊTË 89S Étape i/. Tram binh kéo nghi, État s m. Nirdrc, Nhà-nirdrc. Les ÉtaisAJms^ Nirdc, Hiôp-chûng qutfc. Servir le roi, protéger VEtat^ phô vuavijrc Nic&c* État $m. Théihi, thé(-sv;tlnh-binh;b&c, thû, phân. Maison en mauvais-- , nhà Atr* Dans cet — de choses, dâng lue thê-stc' làm-vây. N'être pas eu— de... không c6 thé mà.». Apprendre un — , hçc nghé, — civil, hCâ&i, nhcm-bô, (dftnbô, hô bô). État-major sm. Bd thuôc dinh... Chef d' — , quan iham-tdn (téui-ly). [eham... Étau 5971. Mày dé kep dd eho eh&t mà giûa, mà Étayer V a. CliO>ng (cbôi, dô). Été s m. Mùa hè. Éteigmoib sm.Cfà. chup tit dèn. Éteindre va, Tdt... di. . —la bougie, tât dèn di. — une raee, làm cho tiéi nèi (dèng) di. Ce vieillard s'est éteint ông già chê'l màn {mon liai, tât ho*i). Étendard sm. Ccr(kic.). Lever 1' — de la révolte, dé c& làm giac = D$y giac, dâiy loan. Étendbb V a. Giu'crng ra, sè ra, trài ra; rftira, bAa ra; giâng ra; duÔi ra. — ses ailes, sè cânli m. — une natte, ^riit chiéu ra. . — ses fdets, giàng [bûà) lirai ra. j— son royaume, m& Nirdc ra cho rông. ÉTSNDtiB $f. &5i, quftng.— CÀi Idn, eài dài. Dans toute r— du royaume, trong cà-và Nu*(j^c, 896 ÉTI ÉTBRiiKLBLLB odj. Bdi-âM, kiéfp-kiéfp; v6 cÙDg (v6 tân), vô thi (thuy) vô chung. sm, \J Étemel, Bàog hàng-c6 dài-d&i, Yie étemeUêy syr sSng dùîrd&i. Éternellemepit adv. Bài-dài chàng cùng; muôn doi, muto kiép. Étebiiiser V a. Làm cho ra (bén-bl) lâu-dài; làm cho côn muôn dài. — son nom, dè iiru danh muôn d&i., ËTEBinTé 8 f. S\f dài-dài bàng c6; s* dàirdài ohin^ cùng. — Boi sau vô cùng. Songer à 1' — , lo vê d&i sau. Rester une — à... à hiônrluén tçi... à lâu... Éternuer V n. Nhày mûi. Hftt hcrî T. £tii£R s m. (Khi) ïinh-dirdng c. Éthéré, e adj. C6 tânh khi, La voûte — e, trcri, bâu trcri. Ethnographie s f. Sàcb lu^ vé cdc dân thiôn-ha, Dftn vât chl eu dmh hoàn chllirçrc. ETHiNOLOGiE S f, Luân vê câc sâc dân thiên-ha, vê phong-tuc, théi-phép môi dân. Éthologib s /. Lu$n vé phong-tçc, théi-phép dâu kianirdcno. Étiagb 5 m, Nirdne rông sdt, nird^c can sông. Étimceler h 71, Ngcri ra; nhày, nhâp-nhàng (nhoàng)» Les étoiles élinceUerU, sac nhéy. Étiisceue $ f, B6m liîra, tàn Ifra. Nhâng (lura ra). Ses yeux lançaient des — s, con-i^&t né nhâng c6 Étiolehsnt sm. Sijr cây (mâc) râp. [ng&ira. Étioler va. Làm cho râp (m&t mira mât ndng)t Étiqub odj. 6m (g&y) bày xircmg xa« Digitized by Google / ÉTO S97 2;TiQUfiT£E V a. Dàn nhân. Étiquette sf. Nhftn dé (trèn hàng-Ii<5a). — Phép trong triêu (trào); triéu-nghî. [dài. Étirer v a. Dudi ra, can ra, kéo ra, lôi (sât) ra cho S' — j vcrcfn vai; u0n minh. Étisie sf. Sir tfm-0 gây-môn. Étoffe sf. Uàng, gië {dô dôt nhir ni, bô, vài,lua, bâiig..,.).— Sur séng • — de coton, vâi. —de soie, lua hàng. [sao t.). Étoile sf. Sao, (ngôiou vi sao). (â4m sao, ddug — du matin, $ao mai. Étoilé, e adj, C6 sao. Étoile $f. Dây stola thây câ làni lë mang ncri cA« Étonhakt, s adj. La^ di c. La-lùng, di-thvàng. Étonnement sm. Sir Wy làm la (di, ki.,.). ËTOMNER va, Làm cho 1% là Étouffamt, e adj. Làm cho ngôt. Chaleur— nftng ngô't âi\ nirc hâfn{ài,m ngôt). Étouffée {\ L')Hâm, um. (Cdch nâu dô àn). Étouffeiient sm. Sijrng^t. Étouffer va.n. Làm cho ngôt. — Câm. On étouffe ici, or-dây nô ngôt di thôi. — de rire, circri ngât. Étoupe $f. Gtfc au b& gai. — x&m. Étourderie s/. Sir khà, sur lijr-dir (li!r-nhir). Étourdi e adj, Khcr dai. ÉTOuaDiE va. Làm.cho ra khor; làm cho diân cho ' sAtig, cho bi^c cho môt... — qn. d'un coup de bâton, dâp ngirori nào m^t cây dién-âi. Bruit étourdissant^ iiéng nghe mà pAdi m^i^ . Digitized by Google 898 TR tmknORodf. Ki o\xo iix 0 Étranger èrb adi. s. Ngoai cudc ( = qutfc); khach. — (F ngoài... — Ngirâri dirng. interdire le pays aux —5, c^mngwôingoai-quô'c thAiu*nh&p vô trong Nirdc. Lorsqu'il y a des — s... khi c6 khéch... ÉTiiANGLER va. Thât-cô, bop hong; thât riéft, chân, ÊTRE t; 6. Là. — 0\ [bop lai. Je SUIS médecin, tôi là ou làm thdy thuôc. Ce livre est h moi, céi cuân sâch nây là cùa tôi. Il est à My-tho, n6 & taî Mï-tho. - ^ ' Être 5m Bâng. — Sir c6 ra (sir song. ) If — suprême, dàng cbi tôn. Dieu m*a donné P— , Bijrc-Chûa-Trài siwA ra eho Étreindre va, Riéft lai, thât lai. [tôi eâ. ÈTBxamsf. Sir riêft (thdt) lai. Étrewre sf. B6 bàn mâr hàhg (dâu tay) 8*m mai.— — ;?/. Lë tëi, àô di t^t. Étrenner va. Mua mà bàng cbo... Mai dùng lân dâubêft. Étribr sm. Chcm-dirng (cbân-dâng, bàn-dap T.) gi<5ng sâi â& chô dà nô chdrp gfty. Étrille 5/ Whn châi (lông ngira). Étriller va. Gbài lông, dànb lông. — Bànb. — Bàn mât. On Ta étriUé d'une rude manière, ngurcfi-tada/iA no hung qu&. Étriq^R f A Lêmi cho hep (cbàt). — un habit, may (cât) âo kep kich quà. Étrivièrk s /. Ba du-ng (dây cbo-n-du-ng). [me.) ÉTROIT, E, adj. Hep, chât; chat. (Hep-bôi; ch|Lt-chôi Espfit —, (tri kep), mon da, ou hep hiçng. {Tièu Être logé à T — , chât-chôi. [ tâm c}. j Digitized by Google • ÉVA 899 ÉTaoïTSMENT odv. Chftt, hep, chat. Amis — unis, ban-hAii nghïa ikiéin Étroitesse s /. Sir hep-hoi; sir cbât-chôi. Étupe 5 /. Sir hoc; viêc hoc-hành. — Ch3 hçc-trè ngôi hoc (don trà bài). — Phông viêc thdy-cung, lue sir... — Kiéu dé mà hoc theo. • • • Se livrer à 1' — , hoc, hoc-hành. Les élèves sont à 1' — , hçc-trè If trong chà hoc (don tr& bài). Venez à mon — hây défn tai phong-viêc tôi,,. Études manquées, thât àpe c. Étudiant s m. Hoe-tr6 nghe s&ch. Étudier v a. Hoc. — Don. — Xét: do. — avec assiduité, hoc chuyên-cân. — un projet de loi, dan làm luftt. — un homme, dp [xét-nét) y ngirài nào. Étui s m, Yô, ng, bao, do (dé mà dé dô kéo hu*). Étuvs s f. Phèng t&m c6 hcri nurdc s6i cho ra mÂ- h4i (xuït han). Étymologie s /. Gôc (c^i rë) tiêng. Can-ngucn gÔc- tich tiéng néi. EuGHARiSTiB S f. Phép mlnh thành Chûa m pbép thành-thé. EuNUQUS s m. Iloan, quan hoan; câu bù, b$ nàp. Euphonie s /• Tiéng 6m tai, dé nghe. Par — , cho dë nghe, Europe s /. Phiro'ng Tây. ËUBOPÉEN, ENNE odj. S. Ké à phuTCTug tfty; ngu'M tây (vû*c). Évacuer v a. (Làm cho trtfng)XA ra. — ^Rât(binh}âi, Évader (S') v.pr. TrCJn, vu-çrt khôl. y— de la prison vw^i ngvLc. Digitized by Google 600 ÈYÊ ÉvALUBB ta. Bdnhgii. ÉvAKOéLiSER va. Giâng cîao lành; giàng-lruyi^a dao thanh. Truyên tin lành. ÉvANGÉLiSTK S m. Thành sur. Évangile sm. (Tin lành) Bao ihành Bure Chûa Giê-giu gic\n§truyên. — Sach Sach sâm-truyén wùu — Bài sdm-truyén doc hay^ hàt (khi làmlë). Évanouir (S') vpr, Btft tlnh; ngât di. — Biéfn àu La beauté s^éoanouit, nhan-sâc nô bién dû Évaporer va. Làm cho lôn hori. S' — , v,pr. Ra hori, lên hcri. Tan ra khf» Tête évaporée, nhe da; ngirô-i licng-khxcng , ÉVA^, E adj. Trdrt-miông châu. Rông (miông). ÉvÂGHi sm. Bia-phftn m^t ông Giàm-mijic coi. — Chirc giàm-muc. — Tôa giàm-muc If. Éveil s m. (Sif làm cho tinh-thirc). Si^ bào. Donner P— , cho hay (biét)\hko. Éveiller v«. Thi!rc dây. — l'attention (làm cho tkh-thijrc) = Làm cho n^ori ta cé y hm. Événement s m, Sv xây déîn (ra); bifo; viôc bién trong dài. Éventail. «>w. Cây quai. Éventer v a. Quat (ch6 mât). — le riz, quqt gao; dê gao. —un secret, tô sur kin ra. ÉvENTRER V a. M& bungj mA ru^t Éventualité s /. Sif không châc së ra làm sao] vide tùy bi^n. Éventuel, elle, adj, Tùy biéfn, tùy ccr. JilvtQUB $ fHf Gi4m-mijic« (Birc cha, dire thdy)«
  29. Digitized by Google EXA 601 ÉvsBTUEB (S') V pr. Ha sure mà... (cho dang...) t^ymwBsmàdv. Cécbrô-ràpg(tâ-tirâmg, minh-bç^^hi
  30. rành-rành). JÉviDENT, E, adj, Rô-ràng, tô-tircrng, r^h-rôi, rành- rành, minh-bach, chic curng. EviDERi; a, (Xoichotrdng). Xoithâu,(phùng, lùng). £viT£B V a. Xrành, lânh. — un danger, trành sip hiém-nghèo. ' — quelqu'un, Idnh ngu'âri nào. Évolution sf. (Sir lândi)sirxây-vân. — Su-tâpbinh. Évoquer v a« Kôu ra. — Bôi dén tèa kiên (dèi défn hiu kiên). — Tnm ra; nhftc lai, — Kên àn. — les esprits, làm phép ki-binh cho qui-lhàii hiên — une affaire, kéu (phùc) dn. [ ra. Exact , e adj. Cbinb; chic; bin , h&n-thàt ; dûng (ki . . )• (Rhông sai-chily.) — à l'heure, dûng gior. Exactement adv. Mng; hân. Exaction s f, Tôi hà-lam cùa ngu'cri-ta; sijr àn tiên qua tay. Exactitude s /. Sir dûng; sif hân-hùi không sai- Avec — , hân-hèi. [cbày. Exagération s f. Sir néi thèm^ si^ n6i quà di« Exagérer va, N6i thêm (n6i thu^a); nôi qua di; gia-thèm; nôi ngoa, noi khoflc, nôi già. Exalter v a. Nhic lèn. — Tànç, khen; Tôn lèn. Examen s m: Sirxét; sirhach, (sirtra-xét, surkbâo- bach). — Kboa thi. — de conscience, 9W xét ni)nh* Subir, passer un — , cbiu hach, di thi. ExAiiiNATEL', TttiCE S. Ké xét,ké b^ch. — Giàm-kbâo, khào tbi. Digitized by Google 602 EXC ExAWNEa va. Xét,tra-xét;h9eh,khio-hfch;x6m- xét, xét-nét. — Hach thi, khào thi. ExASPÉR^a va. Choc (g-ây) giâa; làm cho gi^n* Exaucer va. Nbàm lod; nghe lài. KxcéDAifT, s adj. Dit ra. — s m. Céi dir ra, céitrôi. ExcfcDER va. (diquà). Virçrt-qua. Rakhôi. — Làm cho -—son pouvoir, titm qud phép dû [ môU Cette coursem'a excédé, cài chay (âi)â6 mêiidiàûrm Excellence 5 /. Sir cao-trong (tôt, tr6i chùng), sif cao-saBg, sijr qui-trong. Par — , cÀch qui trong; h tét chùng, tuyêt chûng. Hcfn, thâng, àn (nhijrt). Excentricité s f, (Sir khdc trung-tim). Syr ki-cuc (cÀi ténh). Si^ khéc ining4im. Excepté prép. Ttvc ra; không kA. — les enfants et les femmes, trw ra con-mt dan* ' bà ou không ké dom-bà con-nit« Excepter va. Trijrra(ngoài);kh6ngké(vô — Cài diéu trtr ra (diéu ngoai trir). Tous sans — , h^t thây-thiy không (chilra) trie ai. Il y a des — s, c6 diêu {cài) ngoai-trit. Exceptionnel, elle adj. Ngo^-trir; phi-tbu-àng^ 1§l thirorng. Cette année est une année — e,..nam nay lànàm k^thir&ng (hcmcAc nftm). Excès s m. Sir th,ii-qud, sir qua dô ou vô-dô. Faire des — , àn-fr vô-dô ou thài-quà. Excessif, ive adj. Quà ch tmg; vô-dô; thài qué. Digitized by Google ETC 603 ExciTÀ?iT» E adj. Giuc, xui-giuc, làm cbo thèm sû'c. s m. Un — , cài giuc; cài thêm sure. Excitation sf. S^-giuc (thùc), sir thuÔc nô dân Exciter va. Xui-giuc; Xui; Khiéfn. [hành). — ^les combattants, giitc-lAng kè ddnh giac. — la soif, làm cho khât. Exclamation sf. Sv'lalén(vi vni,giàn,lAylàmla..) Point d'— , ( I ) d«u cMm chl than-th* Exclure va, Xua (duôi) ra; irir, loai ra, bô ra. Exclusif, ive adj^ BuAi ra, trùr ra. — Hay châp-mô (cAa nûnb, mà cbé-bA cùa kè khàc). Homme — dans ses idées, ngirài hay châ'p-mê theo y minh tirôiig mà-tliôi. Exclusion sf. Si^ âu6i (Irù-) ra. [thôi. ExcLtJsiVEMEîrr adv, Ngoai ra. — Mè-th6i ou chL.mà- II apprend — l'histoire, nôcA/hoctruyOnmà-Mdi.

    Excommunication sf. Sijr (va) dirt phép tbông-công. Excommunié, s adj.s. Mâc (bi) va dirt phép thông-

    công. Ngirori bidirt phép thông-công. Excommunier v a. Dijrt phép tbông-côag. Excrément 5 m. Ciirt, phin. ( Nbftn trong boàng c). ExcHoiss.VNCE s /. Mut moc minh thû-vàt hay-là cây côû — Mut, thit thîra. Excursion s f. (Sijr chay ra). Sijr di cbâu-lim* Excusable adj, Cé 16 eh ira minh (15i) du-çrc. Excuse s f. Lê chira (lôi minh hay-là kè khàc). — SijT xm Idi; si^ chiu ch&ng phài. Faire des — s, xin 18i, chîn 18i; chin cbing phài. Excuser v a, Chura (lôi). — Tha, dong-thir. — Lây le mà kié'u (cao). Il faut — les fautes de la jeunesse, pbâi don^-ZAti* ichita) Ifti con-tré. Digitized by Gopgle 604 EXE Je vous prie de m' — , iùi zin ông tha lâi {ch& au miën ehép) tôi; ou tôi xin ôn^ cho tôi Méa. Exécrable adj. Bang rùa; qu^i-gà; xâu qua. ËxÉGiisa V EzÉCUTETJB, TBIGR 8. Ké làm, kê C^ — testamentaire, kê phài làm cho cit lài trdi (loi chûc-ng6jEi chûc tù). ExicuTiF, nrx adj\ Thi-faành c. Làm cho tuftn-cû. Pouvoir — , quyén cai-tri (bât phài tuân-cir luât Exécution s /• Sy: eu, làm. — Sm* ^û tù. [lô). Exécutoire adj s. Buôc phfti tuftn-eâr
    Phép day phài taân-cû. ExEiliPLAiRE adj. Nôn giromg. Conduite — , Itai-lf nin gmmg cho ngirM-ta bclt-chircrc. Exemplaire s m. Cutfn, quyèn; b6n. Je vous envoie dix —s du Hutfn-mông, tôi gM cho anh mot chue cuô'n sâch Huân-mông. ExE>tPLE sm. Gircrng; mâu, kiéu. — ^i-àx^ou thi-du. Donner un bon — , làm guramg ttft. Par — , thi-dii. Exempt, e adj. Birorc khôi, khôi; nhiêu. — du service militaire, khôi di linh. — de soucis, khôi lo« Exempter va, Chuân cho khôi; nhiêu (dong). Exercer va. Tâp(luy$n). — ^Làm(hànhc.) — Dùnig. — des soldats, tâp linh (binh). — la médecine, làm thuôc. Exercice sm. Sif t^p; làm cho xtfc-xào. Digitized by Google BXO 601 Aller à P— , di tâp,., ' [tôi khôe. ^exercice me fait da bien, sw làm-lung làm cho Exhalaison s f. Horî (bay ra); su bay hcri ra. Exhaler va. Bay hofi ra; thôr hcrî ra. — le dernier soupir, trût linh-héa, tàt bo'i=Ghé!tj sinh thi. Exhausser vu. Làm cbo caolén. Exhiber va. Tô ra, gicr ra, bày ra; chi^u-trinh. Exhortation sf. Sv kbuyén-bâo; sijr an-ùi. Exhorter va. Khuyén-bio, yén-Ai* « ExHCMER V a. Dào (m6) lôn; My c^t. £xiG£Ai phép Iich-S7 nô buée {pàt) phâi làm-Tfty. Exigu e adj. Nhô, nhô-mon; ft. Revenu — , buè-lçri U làm (không m£y chût). ExiGuiTi sf. SijT ft lâm. Exil sm. Sir dày, sir bô xir mà di, sur xiôu-lu'u. — Bày, àn dày (luru c). Aller en — , di âày. Condamné à 1' — perpétuel, mâc (bi) dn dày chung tbân (mân dai). Exiler va. Bày di. Existence sf. Sv c6. — Bài, sijr stfng. [trâri. Prouver V — de Dieu, làm chirng c6 Birc-Chùa- Finir son — , hêt tfà'i=chét. Exister vn. Cé ra; c6. [xàr. Exonérer va. (C&t gành n&ng di). Làm cho nbe;xutft" Dictionnaire r-A S9 606 EXP — qn de Pimpôt, gidm thuè cho ngvài nào; iha ExoBBtTAirr e odj. Quà chiirng, qui d8i. [ihnëdSm Prix — , gid mât qua chicng. Exorcisée m. Trùr (qui) khfr-trù. ExoRDE Bm. Mfr dâu; Me pbà; mào ddu, ddu bài. Expansion 6/. Sir tràn ra, su tuâ ra. Expatrier va. Bern ra kbôi quô-hircrng. S' — pr^ BA â; iniru, meo, chirdc. Chercher un — , kiéfin thé{phw làm Expédiez-moi cent piculs de chaux, g(H{ch&)Q\io tôi môt dao (binb) sai di dành giac xa. Expérience s f. Sir tirng-tr&i ( - târng-bi^t, - quén viôc, -lich-lâni). — Sir thù coi. Homme d' — , ngu'ài twng-trdù [h6a-hoc. Faire une — de ebimie, thûr ou /imlAth vido Expérimenté, e, adj. Quen vit)c, trâiviôc, tirng-trâi. Expérimenter v a. Thur coi (xem). Digitized by Google EXP .^07 SXPUIT, X adj. Thato, tùmg-biéft; tr&i vi$c. ExpiET m. Ké dfit lèn mà xét ow thi'-nghiôm. — en écriture, ké dit lôa mà giào tif • Expertise « /. Sijr thi-nghiém. ExpiATOiRB mà dén vi tôi. Expier î; a. Bén tôi. ËXPiBATioN S f. Sir thiSr hoi ra; sv thâr dài mà tàt hori, — Sv Mt (gtf cùng); sir mftn (kl). — d'un bail, mâii Jd mirdn. — du carême, hêt mùa chay, [mân. ExPiBXR t> ». Th* hcfi ra. Tât hcri = chéft. — Héft, IfiXPLlCABLl adj, Ccit nghïa dang. Explication sf. Lài cât-nghïa. Domier I'—.,., Cât-nghïa (giài nghia) ra— Demander des— 5, hôi cd... (hôi y..). Explicite adj. Rô, rô-ràng, minh-bach; càn-ké. . ExpuQUEA na. Cât-nghïa; giài nghïa; gi^ch ra.
  31. — sa pensée, cât-nghïa y mînh tirfrng. — ^un auteur, dich sdch ông (kia ông no làm). Exploit s m. Viôc câ-thé, viôc cé danb; vô-công. — Trétdèitditèahâukién. -ExPLOrrER va. Làm cho ra cé Içri. [cho minh. Exploiteur s m. Ké khm viêc ké khàc mà làm lofi ExPLORATiOîi sf. Sir do, sir dô-la (tô-mô). [kiéfm. Explorer va. Do, (dè-la, thdm-thmh); coi, tim- Explosible adj. Co le nA ra, bâa ra dirçrc; hay nô. Balle — , dan hay nô ra. Explosion s f. Sir dA ra. — de la colère, sic phât [nài) giàn. Exportation s f. Sir ch<5r hàng di ra xiir khâc— Hàng xuàt càng. Exporter v a. Dem (ch) di ziir khâc. tW £XT ExposAirr, » Kè Id UAf ra«— Kè (dèm âd mk) dâu-xâo. Expose sm.Lê, ly, c&n-do, gôc-ti'ch. — Sir tô bày ra. Exposer o^. Bày ra;ehirngra;dâlt-âé. — Liéu»<^fi6« —des tableaux, ehwng tranh-biénra* — au soleil, /î/^cre ndng. «—sa vie, béu sông {iiéu sif s6ag miah di). S-vpr. Liéu mhih. Exposition s f. Sijt bày ra, chirng ra. — Sif ké ra.— HOi dâu-xâo. -*-de marchandises, m bày hàDg ra mà bâa. —d'un fait, sw kè viêc ra. Il y a cette année une — à Saïgon, nàm nay t§.i Sàigon sê c6 dàu-xâo, Expuis im. NgvM sai di c6 cbuyèn rièng. Exprès adv. W y. [mft). Ex^AESS adj. Mau, g£p (câp) (nhir tr^m tbirçrng êtn. Tram thu'crng m&. (Xe, ghe, tram di gtfp )• ExraESsiaiEiiT adv, Môt càch riêng; cdch rO-ràng. Expressif, ive adj, Chi rô; trô rabé ngoài. Expression sf. Siép(n|ln, vât.«.)ranu'orc. — Càch néi ] ra; tA rabé ngoài. — Sijr trSrangoài m$t«

    — Tiéfng néî« — très-propre, tiêng clunh lâm. [tô ra. Exprimer va. N&n, vàt, ép (nird'c ra). — ^N6i(làm)ra| Exproprier va, (L^y cAa di). Bài; thuânmftii Expulser va. Xiia, du6i di. Exquis, e adj. Tôt lâm, qui-tvçng; mï-vi. Extase sf. Sq* ngAt tri; sir quèn-sArng. Extasier (S') vpr, Sirng-dirng di. Exténuer va, (Lànicho mông).Làmchoyêfii-nhurçrc;

    '~vpr. }ii(sa-vûiA\ m^Hdbçc. [bao-tÂii« Digitized by Google EXT 609 lûXTiiOxvlL, fi ûdj. Ngoài, à ngoài. Minisire des affaires extérieures, TJwrcmg-bac cîai-thân. Extérieur sm, Bé ngoài. — Ngoai-qutfc (cuô'c). — modeste, bé bé ngoài kbiêm-tù: nhA-nhoi. Nouvelles de 1' — , tin bW xur ngoai-québ. ExTWU£URRMENT adv. hé ngoài. ExTBBMiriER va. Xua-âu6i; phà-tuyêty hùy-ho^} chém-gitft tân-tiiyet (rào). EiXTERNAT s m. Tv\X(rn^ ngoài; ngoai-xà c. (day hçc mà không-c6 uuôi). ExT£RNB adj» Ngoài (ngo^ii c.) fr-ngoài. Sm. Un —, dura hoc-trô ngoài. ExTWCTiOiN s/. Sir tât di. — d'un incendie, sic tôt dirorc lura cbày. — de la voix, sw tdi tiéng. Extirper va. Nh6 r5. — les mauvaises herbes, nkâ cô bây di, ËXTORQUBR va. Y|la, gi^t lày; (nàn vot âir^c); ép, làm hung mà dang. Extraction s/. S\f kéo ra, sir rut ra. — Dèng (nèi..). Être de noble — , sinhrabàidi^n^(nA^)sang^trong. ExTRADrrioN sf. Sir bftttôi-nhomtrtfnmàgiaovéNu'dc Extraire va, (Kéo ra). Rut ra. lAy ra. [nô. — de l'or de la terre, ià'y vàng à dirài d&i ra* — une dént, nM r&ng. Extrait sm, Cai rut ra,luc ra, Trlch-luc, cdi sac rut. ExTBAJiJDiciAiRE adj. Ngoài phép toà xù".— Không ch^y tdri phép quan. ExTBAOBDiriAiBB adf. La thtfdng (di thiràng, I9,- lùng,..) khâc thu*orng. ISxmVAGAMGE s/. S\f dOiOg-dài. Lod Qôi, vi^o là FAB dông'-dài, di-cuc, bây-ba. (Si làm, lâriûéib^y- bây-ba. Extrême a(ij, s. Cùng, cùng-circ; tôt, v6i héft, sau h^t, tr cu6i. Thcii qua. — Mtfi, ddu (cùng). ËXTBÊiiEMENT adv. Quà chùng, cùng, tôt* ExTB&tfE- ONCTION S f. Pbép xârc dâu thdnh (cho kè liôt, gin chëi). ExTRiMiTÉ sf. Syr cùng-tôt. L' — d'une corde, dâu [mât) dfty. Attendre à V — , dcri cho lot di mori... (chcrnird*c tdi trôn mai nhây). Extrinsèque adj. Bé ngoài; hbï ngoài. Causes — s d'une maladie, cor bônh bâi ngoài, vgoai càm. ExuBÉRANCB s/, Si^ dây-d&y (sung-tûc, du'-dàt). — de végétation, sir cây-cô thqnh-mâu (sung). Exubérant, e aiij, £>ay-dây, dir-dAt, sung-tûc. Ex-voto sm, Cài dô khâ[n, kbân-hiira, (nhir ành toorng khitn mua treo, chu'ng trong nbà-tbor). Fable s /• Truyôn (chuyên) néi chori, truyén biéfn* ngôn; tniyôn chcri, trôchcri, eachcri. — Chuyén bày-dat. — Chiiyt ii tl(>ixira;nhàn-dàm,tiê(u-lâm c. Cette nouvelle est une — , céitinây dâi (bày-d&t, bây, ktiông thi$t)« Être la — du quartier, bi ngu'cri-ta Itfi-xom chê Fabrication 5 /. Sir làm ra. [ cw&i. FABRtaEN hay Fabrico» m. C&o chijrc hç coi vif 0 nôi b a, nôi quA'y noi qua). Digitized by Google FAQ 6il cAa tiéû nhà-thâr. Fabrique s /. Sà tbçr lt\m. Chô làm dô; nhà thçr. Fabrique 6/. Tién-cùa cùa nhà-thà. — Càcchirc-viÇc coi-s6c cùa tfy. Fabriquer v a. Làm ra. — Lâp ra, bày-â$t« — un couteau, idm dao, rèn dao. — une histoire, bày-dat cbuyôn; doU {bay) diéu Fabulbux, busb €uij. DCEi, bày-dat. — La, thài quà. C'est — , vit^c bày-âat (châng c6 thiOt dàu}. Fortune fabuleuse, cùa-câi hung quâ Façadb s f. Mat tién nhà. Face s f. Mat. Pile ou — , sàp hay ngijra. [khâc. Changer de — , l)iô'n sâc, dAi dang = d6i ra thé Faire — à une dépense, c6 mà chi tièu. En —, ngang-, ngay... [pha-trôi Facétie 5/. Lo'i noi cho-i, ^^i<5u-cort, (n6i tirrVn, né, Fàcuek V a. Choc giân; làm cho gi^ix, cho ràu. Se — , «. pr. Giân; hdrn; râu. FÂCHERIE s f. Sir hàn (không bàng long); sir gian. Fâcheux euse adj, s m, Hitu, birc minh. — Ké My-dây. Nouvelle — se, tin không lành [làm cho rdu). C'est — de dire... néi thi cwc {hire). Facile adj. Dë. Travail — , viôc dé. Il est facile de dire... dê mà nôi ou néi thi dé,,. Facilement adv. 1)5 , each dô. Facilite 5/. Sif dë. — de paiement, cho trà thong-thà cho dé. Faciliter va. Làm cho ra d8. Façon sf. Cacb (thé). Avoir bonne —, bô {cdch dUu) tùr-té« Digitized by Google m FAI Faire des façons, làm diên (each, thai ), Sans façons, thiettinh (không c6 ikm cdcA-diêu). Facteur sm. Thcr (làm). — Ngirori nhà-hàng sai âi bàn hay-là muadÔ. — Ké di thcr (diphàt (dem) thcr; Irçm-plui. — bành. — d'orgues, tào' làm dàn. Factîcb adj. Làm pa (không phài tijr-nhièn). — G!a (khôngthiôt). nhâii tao c. [nhiên ). Gaieté — , vui gwa'ng{g{a^ khÔDg pbâithiôtytu'« Factieux eusb adj, sm, Kèlàm phe (bè)-dàng, miitfn dA'y iig'uy, phàn-tclc, hoa-tâp. Faction sf. Sif canh-nhy t; li'nh, linh nhyrt. — Bè, phe, ding (tâp-l^p mà làm ngijiy). Factoreries/". Hâng'(lâppaxû*ngoai-cuSc);ci5ra hàng. Factotum sm. (Làm hôt thây). Ké quân-ly hétmçi viôc. — Ké chuyôn gi cûng xen vào; hay Facture Tea (td*dôitiénhàng). — [bông-chanh. Facultatif ive adj. Mac y (làm cùng dirac không làm cûng dircrc). Travail — , viêc thong-iAd mâc p. (làm thi làm không làm thi thôi). Facilté s /. Tài (sirc), (tài-nàng tài-càn m d.) — Phép. — Tn-lir. — s intellectuelles^ tàt-iti. — de disposer dé sesbienSi/A dvçrcdùng c&a minh mâc y. — de médecine, y-viên c. Fade adj^ Lç^t-léo (không c6 vi-vàn gi). Fagot s m. B6 cAi Faible adj, Yô'u, (yéu-durfi, y^u-dt m d.), 6p. Il est encore très — , nà hây-côn yéu làmt jPlace— ,44n (lûy) djD. Digitized by Google FAI 613 s m. Le — , cài yêu. Faiblesse s f. Sijr yéfu. — Tành yéu-dudi. Tomber en — , bflt tinh; té nhùi xutfng. \tù.ng. Avoir de la — pour, hay dung {dong).. hay dung- Faiblih V n. Ra y^u; mât sure* Faïence s f. Btf gtfm vê nurd^c sành. BA thièu-liôu. Failli s m, Lâi buôn dâ phài khành-tAn. Faillir v n. Ldm-l(5i, sa-nga. — Gân, h6ng| thiéfu, (c6d) m$t chût nû^a mà... Paî /%it7&' tomber, tôi g an ou hong té; tôi thiéu (càn) mât chût me a mà té. Faillite s f. Khành-t. Faim b f. B6i. J'ai faim, tôi déi, [ô'-khùng*. Fainéant, e adj, 5. Làm-biêng, nhàc(viôc), d'-nhirng, Faibs V a. Làm, làm ra. lUeiia fait le ciel, la terre. Bijrc Chûa trérl dft dyrng nên [sinh rà) trài^ dâ[t... — son devoir, làm viôc b6n-phân minh. — un lit, dm giiràng. —ses études, di hoc. Se — vieux, già di. —des armes, tàp (nghé) v5* [thi). Ane fait que d'arriver, nôiTMh'tdi bây-gicr (tirc- II fait jour, trori sâng (ra). Faisan «m. Lo^i chim trï gà sao, gà lôi. adj. Poule faisande bay-là faisane tri, gà lôi, gà sao mâi. Faisander va. Bè u-orig (cho nô nhâo thit, c6 hai inh-inh rôi mdri nàu mdri ân). Se-—, xtau^, inh-inb. [vdi nbau. Faisceau «m. B6.—B6 roi,-— Sung difng ch&u dAu Digitized by Googlt* 614 FAM Fait s m. Vi$c làm. — Thiôt-sijr. — Cbuyén (tniyén}« Hauts faits, viêc làm c6 danh. Le — est que... thiêt str no là... Un — singulier.., cdichuyên {truyén^ viêc) içi,... Voies de — , viêc làm hung (ép). Fait, e adj, Quen (dâ làm ra). Je suis — à cela, toi guen cài ây râi. Homme — , ngirori d& thành-nhtm^ d& khôn-létin FaItage s m. Cfty dèn dông (trên n6c nhà). Fa1t£ s m. N6c nhà. — Bânh, chop, chét, ngon.... Le — d'un arbre, ngon cày. Le — des grandeurs tôt phâm cao-irong. Faix s m. Gdnh, gânh nang. Le — des années, sir cao [l&n) tu6i. Falaise s Bijrc bim. (Bor, mép sông (bién) hâm.). Fallacieux, euse adj, Gian-dt^i(gian-giâo, binh-bâi, già-trà, d(Ji-trâ, huyén-hoàc...). Falloir v.imp. Phài. [stfng. // faut manger pour vivre, phài ftn cho dâng // faut que je sorte, cân lui phài di., // me faut cent piastres, tôi thié'u{tùny) mÇt tr&m dâng b^c. Comme il faut, târ-té(, oti... cho nèn. Tant s€n faut qu'il y consente qu'au contraire... châng tUiwng là no chàng u'ng (chiu)inà lai.». Falsifier va. (Làm già) GiA, m^o. —un acte, già (mao) là. — le vin, /àni ru*(Tu f/ià] già rirrru. Fameux, euse adj. C6 danb (tièng). — Quà. [biét). Familiariser va. Làm cho quea(quen-thuôc,quen — qn avec le travail, làm cho ngirori nào qum vi$c-iàm. Digitized by Google • Se — avec une langue éireLnghveytàpchoquen nôi tiéfng Qgoai-quâ(c. Faioliarité sf. Sijrquen, (sijr quen-thu6c, sijrquen bît); sir thftn-thiéft. [Thirârng; dcrn-scr. Familier, ière adj. Quen-thuôc; thân-thiét. — Cette chose lui est— càidiéu&y nô quen^thuée (Wi, s6i, tu'orng) lAin. sjn. Ké thân-thiét. Les — s d'une maisoii| ngu'oi quen hay t&i lui à nbà* Familu sf. Nhà, gia-thtft c. Cà nhà (cha me vçr ch6ngcon-cài); con-cài. Vcr-con. — Bà-con thân- thuôc;ho,chi,dong,tông-phâi. — Loai,thir,iiiôn, La famille des Nguyën, dàng {nhà) Nguyën. Fils — , con nhà tùr-té con ddng châu ddi, La — des carnivores, ioaicàc cou thù hay ânthit. Famins $ f. Thi déi-khàt (cor-c&n). Fanai, aux Bèn,âhih-liêu c. Vong-dàng c— Lông dèn (tàu). Fanatique adj. s. (Tin qui-thân quà, say-mô vi diéu mlnh tin-tirfrng) M6 dao, ghién dao quà; chtfp^ mô. U'ng (lên-d6ng). Fanatiser t; a. Làm cho mô d^o, cho chtfp-mô. Fanatismb s m. Sif chtp-mê; syr mè, sijr ghién dao (diéu minh tin-tirirng). Faneru a, Trôn trô cô d6ng cât rôi cho no khô. —

    Se — vpr. Làm cho héo, cho tàn. — Làm cho phai màu. Les étoffes se fanent au soleil, m^t^trài làm c/io hàng-gié phai màu âi. [quyén. Fanfare s /• Loa kèn th6i cho vui; dorn-dich kèn FanfaroNi ONNBy 5. Ké làm phàch. Fanfaronnade s Si^ khoe-khoan, si;r d&nh-phéch« Digitized by Google 616 PAS Fahok s /. Bùû, bùik-lâm. [hen-Aa. Être nédânsla— , (smhpatrongbùn) = caniihà Vivre dans la — , (sung trong bùn-Mm) = buông- luDg hoang-dàng; rirçru-trà trai-gài dào-âî« FANGttJX, EU8E adj. Bây bùn-ltfm Fantaisie s /. Y riông; chirng. Vivre à sa — , à theo y rîê?ig minh. Faiita8Q€B adj. Hay sinh churng di-ki. Fantassin s m. Linh bô. Binh bd. Fantôme s m. Ma, yôu-qudi (hiôa hinhra). — Bllnh- bông. — Si^: tri-khôn bày-dat ra. Se créer des — Sy bày-dat ra (Irong tri). Un — de roi, hinh-bông vua ( châng phâi thât làm vua) . Farce sf. dôi (vit, gà mà tiém ). — Sifgiêu; Irô giëu-c^U — Càch àû-à hoang-hung. Farceur 5m. Ké giëu-coffr. Fabcib va. Dôi (dô vô mà tiém). — un discours de citations, nôi hay tru'ng. Fardeau sm. Gành nang. Bô nang. Farder va. Giôi phâin. — sa pensée^ giàu y. — la vérité, cht-lâp sy ih^t. Farine sf. Dot. — de blé, bôt ml. — de riz, bôt gao* Farouche adj. Riîrng (chira quen, chtfa thudn ). — Quau-quo; khônghaychcrivo'iai, hay cher! riêng. Fascicule sm. T^p (sàch). — Bé (cdvOracIpn&ch), FAScniE sf. B6 ohà c&y dé mà lâp bào thành. Fasciner va. Thuât, é(m; mà.

    les yeuZ| mà con-mât. Digitized by Gopgle FAU 617 Fasti m. S khoe-khoan; mf phMnrcmg; sir àqn (chung) ra nre-rët. [iwmg pa. Étaler un grand — , chirng ra rirc-ro", phô- Fastibibux kuse adf Lcrn, ngàn, nhàm (nhàin-lôni)i chin. Hay làm cho nhàm. Fastueux edse adj. Hay chirng (16i)ra; hay irarijrc- vd trçng-tbé; hay phMrircmg. Équipage — , xe-ngijra rrfn-rrf fW-réh. Fatal e adj, Co sC^mang. — Dir, xâu. - L'heure fatale ngkY'gi&sô'mangdàtiên-âinhrdû Le coup — , câi dénh làm cho phài chA ( khdng khii d$ng). Fatalisme sm* Bao day rftngmoi-sirbMcàstf-mang, côvân-han câ không ai câi di cho dang. Faiauxé sf. Sd, vân; mang-ly, s6 cùng, àob-cùng, ' ban-vftn. — Yiêc rài, viêe khtfn* Fatigue 5/. Sir mèi, sirmôi. — Sif khé-nhoc (nhoc- FATiGui fi adj. Mèt, nhoc. [ nhàu ). Yeux — By con-mât méê {lit-âit). Fatiguer Làmchomôt(môi)lao-lirc). — Làm cyc. Fatuité sf. Sir dai ( klicr ); sir ngcr-ngfrng. Faubourg sm. X6m ngoài thành. Faucher va. Ctt bàng liém, bànglirM-h&i; ph&t cA bftng liém dài cén. vn. Cho'n (trirt/c) di vông rây (vé ngifa ). Faugbeur sm. Ké di phài cô. Faucille sf. Ltrôi hdi, vông hdi; liém(ctt cA)« Faucon sm. Chim irng; loai 6, diéu... Faufiler v a. Lurçrc, lirçrc chi, may hxqc. Se — , 0 pr, Bi len; lôn-16i. Faussaire 5 m. Ké làm tor g\h oit ké già bànggiâ Ihi, FAU38¥;pKT adv, Gdcb dôi. (^hông tb^t). 618 FAV FAUsaia v a. Già, làm già. Làm cbo li$t di« — sa voix, gidUëng, — le sens, iàm cho sâi nghïa. Fausset, s m. ChÔt (dé bit 15 khoan thùng rirçru)« Fausseté $ f. Sijr gi&. Faute s f, L5i; sur quây. Sur Mm (-15, -lor), sijr sai. Dictée sans — s, viéft m6 khÔBg-cé quây* Sans — , châng soi. Fauteuil s m. Ghéf ngai. (c6 tay vin, cô lurng dura). Fauteur, trice s. Ké binh; ké xui miru, ké giuc. — d'insurrection^ ki xui mwu dây lo^n. Fauve adj* Yàng-vàng, hue-hue (hoe-hoe) Bêtes fauves, nhurng con tbù rirng hoang. Faux s /• Liém dài càn. Faux, Fausse, adj. GiA;dtfi,gian;huyèn(-ho$c),b$y. Fausse monnaie, bac giâ. Bruit — , tiéng-dôn àuyén. s m. Distinguer le — du vrai^ phân-bi^t edi già ra vdri cài thftt. Condamné pour — , bi an ph§t vi tôigid l&, già ihû'ki âièm Mu ria (hai bén m&t). Favori, ite adj. s. Bçp^ ban hët.—Ké thân-càn nbirtj ci^c yêu. [glup-dô. Favoriser v a» Binh*virc, (phù-h$, bàu-ohû'a)|Gittp, Digitized by GoOglc FÉL 619 -—le commerce, hà (binh-vurc) viêc buôn-bàn. L'obscurité a favorisé sa fuite, nhôr Wi trcri giûp cho no iv6xi. FEBRIFUGE adj. Trir rét. sm. Thutfo trùr bônh rét; thutfc rét. FÉCOND, E adj. Ilay sinh-sAn; sai Irâi. (Ilâu-kWc). — Bây-dây; nhiêu; khoa-ngôn, Icri khiu. Terre féconde dtft hay sink-sdn à&i hàu khL Orateur — , ké giâng nhiêu lê , kè giâng khoa-ngôn hi'khàu. [tràng. FicoifDER va. Làm cho smh-s&n, hay sinb tréi- FÉGONDiri 5/. Sur baysinh-s&n. Fécule sf, Bôt; thit(lrdi, hôt, khoai-cù...). FÉoÉEATiOM sf. Sgr giao lân hûra (si^ giao-bào (hiéfu). — Nirdrc giao Iftn-hfhi vdi nhau. FÉDÉRÉ, E actj, S. (Ké) dâ giao-hâo \ài nhau — Kô cr trong xir d4 giao lân-hiru. [nhau. FÉDÉRER va. Lâp ra xdr (Nirdrc) giao-lân-hfim vdi FÉE 5/. Bong, cô't (hay irng, lôn dông). — Tiên, thân-tiên. Feindre va. GiA, giA-dô, làm bô. Feinte sf. Sir giâ (trâ), sir làm bô, sir giA-dô. Parler sans — , nôi ngai/{kh6ng\'u,kh6ng trâ). Fêlé e adj. Rân, nurt cé dird'ng (dàng), c6 chdrp. Vase — , binh eé ébr&ng (n&t dtr&ng ). Tête — ,(dau/^ir/)=:khllng-khùng côhaïlàngtri. Fêler va. Làm cbo nirt du:€mg(cé dircrng^co ch6'p)ra. Félicitations/'. Sir mAng,svtftngcho..Lârikhành-ha. Mes — .< sincères, tôi mâng cho anh Ihiêt-tinh (hôt long ). FÉLICITÉ s/. Phu*(/c (phùc), Féuciteb 1*0, Mdng cho. 620 PÉR FÉLIN, E adj, Thuôc vé mèo. Race — loai thù nhur mèo. Fbmellb sf adj Cdi; mdi. Papayer — , d4-â& cài. Paon — , con công mai, .FÉMmm E adj. Thuôc vé âàn-bà. Lo méi,gitfiig céi. Sexe — , loai dàn-bà. = from-bà con-gdi. Voix — giong (tiéfng) â&n-bà, sm. Le genre — gitfng cài ( lo^ mdi )• Fbmmb sf. Bàn (âàn)-bà, — Yçr, ngvcài nfl*. La — est capricieuse, d&n-bà hay chûng-chumg. Il est venu avec sa — , nô di (àën) \ài ver u6« FiifUR sm, Vè, trài véf. Fendiller (Se) v pr. Nurt, giâp, ràn ra, F£NDRE V a. Ché ra, bura ra; làm cho nurt (né) ra; tàch ra. — du bois (à brûler)| ché cdi, b&a cAi. La sécheresse fend la terre, nâng (làm cho) nitt dit ra, — le cœur, (bfra trdi-tim = lông {/àm cho chéi ruOt chft gan {làm cho dau lèng x6i d^)« Fbnêtre s f, Cijra sA (song). [18-hir. Fente s f. Bu-crng (dàng) nirt (giâp, ràn) ra. — Kë; FéoDALiTÉ S /. Nu'orc chia ra c6 nvdc chu'-hiu. Fer 5 m. Sftt. — Gu^rm-giio... Môngsât ngi^a. — Xîéng; công. — Bàn ùi. Colonne en — , côi bàng sût* I Le — de cheval, mông sâi âàng ch hât. FEUun $ m. Tién mcrdn, thué hoarchi. Ferme s/, RuAng Mi chomir(yn(màlàni). — Vày mi)t câji nhà. — Hoa^cbi* [phiôn. La— d'opium, hoa-ehi nha-phién«— C^n-o»

    FiRHB adj, Châc,vurng,(châc-chân,virng-bên,virng^ vàng). Kiôa c.

    -8ur sesjambeSyVéhtj chcrn, — dans 869 résolutions, vitng y, Mn ch{« Terre — Miliên (dât châc). Fjhuohbnt ado. Càch vûrng-vàng. Croire-— en Dieu^tin ChiOiVÛ'ng-vànj. Ferment sm. Men. FflBMSNTsa t/t.D^y men. FsRMKa on. &ông l^i, gài l^i; rào Içii, bit (bit)Iai; nUp (miông) lai. —la porte, dâng cira loi. — un jardin^ rào virom laù — la marche,di sau hét, di dtfc doàn» [kbit.
  32. Cette porte /mnenial,c&icA'anAy diifn^Uiông Fermeté sf. Sijr vurng-vàng, châc-chdn. Feriiur, 1ÈRE S, Ké mvdrn. Ké mua(l&ah) hoa-chi» FjtaocB adj. Dur, hung, çtôc ( dfr-ton, hung-&c, dôc* dû). Bêtes — 5, thu dû. Férocité sf. Tânh hung, nét dir. Sv dûr-tçrn. Fkbratuk s/. S&t cû,rét, hir« Ferré, e adj. Bâng sât, c6 bit sât. Chemin — , dirorng dâ. Voie — e, diromg xe Idra (dàng bàng sài). FkBBBa va. Bit sât. — Bông mông sât (ngira...). Dictionnaire f-a 40 Digitized by Google 622 FEU FEHRi'GiNErx, EUSE ddj. C6 sât^ c6 rét (ghét) sât. Eau — se, nw&c {ré ten {rét) sât, FEBTII.K adj. Hay sinh-sàn; hay sai trài; ttft, pbl« nhièa c. Terre—, d Les engrais fertiUsmt les terres, pbftn iàm cho dâft ra m. Fe&tilité i/. Sir sai trài; sif hay sinh-s&n; sif tât Febyent, B adj. Stft-sinç. Prière — kinh doc sô'tsârig. Ferveur s f. (Sir nong). Sir (lông) s6t-sdng. Fesse s /. MÂng, bàn-tr6n, bàn-toa; khu, dit. Fesser va. Bành don. Festin s m. Tiéc, y^n, y^fn-tiôc. Feston 5 m. Hoa-dÂy ot< hoa-gitog. Fbstohnbii va, Vë, thêu, cât ra hoa-dây. Festoyer vu, Dâi-dàng; dâi tiêc. Fête s/. Ngày lé; Lé. Jour de — , ngày U, Souhaiter la — , khành-ha, mâng ngày lë. Faire — , màng, rirdre-dâi. [thè. Fête-dieu sf. Ngày lé Hinh-lhéah Chûa ou Théoh Fêter va. An lë. — Mâng 16 cho... — qjij dâi ngirori nào iii-ié. Fétide adj. Thùi (thtfi), h6i. Fétu 51». CAi ràe; cài r&y t. c$ng rcrm. Feu sm, Lfra. (hoâ c). Faire du — , nbûm lùa, [Idrn. Le— est À Cbor-ldn, {lù'a) chây (nhà) trong Chor- Village de trois cents làngba tram noc-gia. Digitiztxi by Google PIC 623 Condamner au—, làm én phâi âéi stfng. Feuillage «m. Là cây. Fbotllb sf. Là (cli()p c.) Tàu là. Les— 5 tombent, là rung. [Id eau.... Une— de bananier^ d'aréquier. . , m^t iàu là chuSi , —d'or, là vàng. Une— de papier, môt t& giây. . Feuilléb sf. Béngr mét cây Id im-rçp. Sous la — , dirdî béng mât. Feuillet s m. Ter sàch, là sàch. Feuilletée v a. Làt sàch, (l^tt tùr t mà coi). Feuilleton sm. Truyôn dé thém phfa du-di nhirt- trinh. Feutee s m. Nï,lông-chiÔDgiàtpamônglàmndn. Chapeau de—, nôn lông^hiin din. FlvE sf. Bâu. Févbier s m. Thàng hai Tày. Mois de—, thàng haï. Fi inierj. Ue I ua I Hûy I Faire— de... Chê (bai); gdm, nhàm. Fiacre s m. Xe dira, xe cho mxr&n (xe dô). Fiançailles s f. pl. L8 hôi. Fiancé, e adj. Bâ c6 lë hôi; dâ u-ng (hira, cbiu) lày nhau (làm chông). Fiancer v a. Làm 18 hôi. Fibres/. Sa, tha, tianhô. Ficelle s f. Dây nhô. Une — , môt sod dây. Fiche s f. Bân-lé ghim cfra. — Chtft sàt dé càm chfrng khi do dât. (Thé dé dÔm trong khi chai dénh cà, bài..O [lai. — de consolation, thé thu-img — Sur du-ç-c may 624 FIG FicflKR V C&m, dm xuSng. [àAU — un pieu en terre, câm [cam) cây xutfng dirai Fictif, ive adj. Già; bày-d$t (ra). Fiction s /. Sir bày-dat; sir gî4« FiDÉicoMMis 5 m Sijr (cùa) trÔi gin choai d^n giao cho ké khdc. ' : - FiDÉjussioN s /.«Svr bàQ-l&oh. Fmisutùfij. Timg4fn;ngay-thât,cliâc-cbAii9(kliôii9 sai-chây). — à ses serments^ giû lori thé. au roi, tmnff (ngay) v FiDiLiTi Str (I6ng) tnmg-lùi (trung-tnrc, trung-nghïa, trung-hiéfu). Lông trung, làng ngay. — Sir ch&c^ân, sir tb4t (thiét). Fto s m. Mât (dâm c.}.— Sirchaa-cbM,âing-d6t; sir giân sir ghét. Fiente sf. Pbàn, cirt. — de imcfae, airt bè, pMn b6. Fier (Se) v, pr. CAy, sir-cây, tin-cây. f i£R, FiËBE adj. Kiêu, kiéu-bành, kièu-ogço. -r- Dan-dï. — de sa victoire, ihira thâng. Faire le — , làm kiéu {cheânh^ — ph&cb). Fierté s /. Sir (tinh, tânh) kiôu-càng (-hânh,-ng^o). Fièvre sf. fiônhrét (sÔt-rét T.^Néiig-l^nb). Accès de — , ccrn rét, dt rét. Couper la — , chân cir {rét). Figer va. Làm cho dông (d$c) lai. Fioosa $m. C&y y&. La /igfde, tpéivd. Digitized by Google FIL 6â« Figurât», lYE adi. Cbl-véra. Caractères — 5-, chû* hco-ng-hinh. Figure sf. Hinh, hinh-tirçrng, (hinh-dàng,— v6c, — doDg).— Màt, m^t-mûi. — Hinh-lxing, vf-diji. — ^Tiéfng nôi bông-dâng. Faire triste — , làm bô-mat buôn. Figurer va, Dùnghinh mà chl ra. — tirot. làm V n. Ra mat. [Ira hinh. Son nom fitfure en tête de là liste, tên n6 dwng vpr, Se(bày-vë trong tri )= tir*ng,nghl,ngà'. U w figure qu'il est beau garçon, n6 tw&ng n6 là lîch-sir trai lâm. [gircrm ) Fil sm. Chi, (scri chi) — Lu-ai ( dao, màc , giào, — de soiCjCA/' tor. — d'archal, /A4K>,cA/thép,(thép kéo cM). —à plomb dày dông, dây mire, — s d'araignée, vâng nhôn( màng rôn). FiLAin>RÉuz,su8B odj. Bây nhû-ng bây-hhtfy bang- nhang. FiLANT,E, ad], Chay (kéo dài ra nhir chi). Etoile fiiante^sB,b vd{hkgiâng ha)\ sao dfii-ngôi t. FiLASSÊ sf.Chi (ruôt)gai,nhortu'dc ra (dé mà kéo chi). Filature sf. Nghé làm tof làm vâi ( iram,quây, kéo ra chi). Lô u'amta,kéo vâi FiLB«/.Dây,doc. Chef de—jddu doc[ô\ii\g Mm doc). Filer va. Kéo chi.— Chay; chây. — ses jours, qua thàng ngày. Jours filés d'or et de soie, dô-i sung-su-ang. Filet sm. Urà'u cài chi diri^i iir«. — môt chût. — Thittpéitbfa, V 626 PIN — de veau, than bô con (ter). Filial, e, aux ad/. Bao ou Phftn (vièc) làm cou* l*iété filiale, dao con hiéfu-thào (cùng cha me). lliôu c. [nhau. Filiation sf* D6ng-d6i, tông-tOc. — Si^ liên-thuôc Filigrane hay-là Pilagrahmb sm, Bd dâu (cbi vàng chi bac). Ilinh, net gacb vô giâ'y. Fille s f. Gon-gài; gai. •Il a deax enfants, un garçon et une fUk^ né cé bai dura con, môt trai môt (jâi, [cbù. Filleul, E s. (Gon nhô). Con dô-dâu ow con bàu- FiLOU % m. Bura &n-câp. Bura gian-giâo Fils 5 m. Gon-trai; trai. — aillé, con dàu-long ou con trircrng nam. Petit fiUy ràat^nôi, chàu ngoai {irai). Arrière petit-Z^V^, lài trai.

    Mon — ! d" con ! con ùi (o'i) I Filtrage 5 Sir long, sir loc, sg: gan-lçc. Filtre s m. BÔ iông (Içc). (Nbirrây, than, càt, dé Filtrer va, Loc(16ng). [nôi....), — reau, loc niro'c (cho trong). V n. Long. L'eau filtre à travers les terres, nvde nô iông trong dàt. Fm sf. Cûng (tftnc.), tôt, cutfi, rtft.— Bd^ c5i, giài, ban. — Y; sà"-chi c. Sans — , vô ciing^ vô tàn\ cbâng hët. En venir à sesfins^ àvcifcnhirps&'riguyini du*çrc cài sd^M minh. Fin, fine aHj. Mông-mânb. — Tinb, tôt; s4ng-14ng; bay, giôi, kbôn-qui. Ecriture /me, chfi* nhâ nét. pluie — lïiura (ro {phây^ nhô hài). i Digitized by Gopgle ' FIX 627 Or — , vàng rang [tinh c). Finalement adv. Sau héft; cùng di. Finance s f. Bac-tîén. — Nghd ké coi kho và viôc tién-bac thu^-vu. — pl. Kho-tàag nhà-nirdc. Ministère des — s, bô hd. Financer v n. Ctfp tién-bac; ra (xukt c.) tién-b^c. FhNALD, E adj, s. Qui-quài, iniru-mô; lanh-lç-i. Finement adv, Të (kiéu); khéo, — incrusté, c&n të-kièu. Finesse s f. Sir tô' (uhô, mâiih,mông...)— Sijrkhôû, syr sàng trî. Fini, e adj. (Rôi, hét), Thành; khéo; tuyôt-dl§u. — C6 cùng, bay héft. — 5 m. Câi khéo. Tableau — , traûh vê khéo hê't sirc knéo. Le — d'un ouvrage est.., cdi khéo cài d6 là... From V a. Làm cho rôi (-xong, -hit) v n. Héi: c6 cùng; chét. • Il faut le — aujourd'hui même, phâi iàm cho râi nôi ngày hdm nay. — en pointe, dâu {mùS) n6 nhon ra. Firmament m, Bdu trm. Huyén tbiên c. [thué. Fisc s m. Kho tién (bac) nhà-nu'dc. — Quan triràn; Fissure sf. MngniH (giâp, hô") ra. Fistule s f. Mut âm-sang, trï-lAu. Fixe adj. Birng vû-ng (chdc). Bâ dinh châc. Éioile — , sao không-nhây^ sao l&.

    Prix — , già châc (thiêt). Idée — , y tœ-tu-ang chàm hoài {không r&i). Fixer v a. C$m (cém)j Gàm; Dyng dilmg sù-ng.— . ftinh; lAp. —un jalon, crfmbông-liéu (hoa-tiôu). Câm vçi, -—un prix, dinh già. Digitized by GoOglc tes FLA — son choix, chi-quyét chon.,..Kén chAc.» — un jour, hen {dink, ki) Dgày. Flàgon s m. Ye (lo) chai cô nût chai. Flageller va. Bânh, danh dôn. Flageolet s m. Ông quyén. Flagorner va Dua-ninh; hirng, âù (v. âà dit). Flairer va. Bânh hoi, ngdd (v. hùi). Coi voi, ddnh deo, coi deo. Flamreau sm« Budc; dèn (sàphay-là ciy, md^); chcni Le — du jour {âên trâri)=mât-trâri. [dèn« Le — de la nuit, (duô'c dôm)=mat-tràng. Flaiiber va. Thui. — une volaiLle, ihui gà (chim). vn, Gbéy, lên ngon. Flauboyer vn. Chày lên ngon; chéi, sàng loà. Épée fiamboyaniey girorm sdng ng&i. Flamme sf. Ngon lâra (dèn). ngue. Les — s éternelles, (ngon lira dcri-dcri). Lthadia- Flanc sm. flông. — Bôn; dijrc c. Sur les — , bai bôn hâng. — de bateau, hônc/ {be) glie (thuyén,tàu..). Man — gauche de l'armée, tà dwc. [tbuyéué Flanelle $/. NI mông. Flâner vn. Bi eà-rèn. (Dao x6m). Flanquer va. Bô, quàng, ném. — Bu6i (xua). — Bành. — Bé g&n (môt bên). [tai. — un soufflet, yi cho môt vA, bat cho m^t h^tr Se — des coups de poing, dàîih dâm nhau. Flaque s f. Vûng nhô (nu^drc tù, nu'dc ur.,)s^ Vûng nu'drc. Ce chemin est plein de — j d'eaU| c4i d.u'àng nty diy nbftng: vûng mt&e. Digitized by Google pLASOUE adj. Mém, xrfp, nhâo. — Yéfu-ort. Un homme — , ngirori yê't'&t. FiJLTTsa V a. Timg^khen; a-dua, dua*i4nh(bor,dfi'.)« — un prince, a-dua {ttrng) vua. Se — d'être habile, khoe minh giii (khéo). FLATTKRit S /• SijT khen-tung, si^ dua-ninh. [tung. Flatteur, eusb adj. $• Hay a-dna; kè hay kben- Fléau sm. Cây thiô't-lïnh (lânh) dâp lûa.-«Bôn cân. — Ghôt gài cù-a. — Tai-nan, tai-bién; syr khtfn-khé; thièn-tai, nçn dân éch Nirdrc. Flèche sf. Tôn (bân).— Chôt thâp. Fléchir v a, Uân; xép; hé cong (xâp) co l^i« V n. Diu zutfng; oàt^ oam, cong Içi. —le genou, eo dâu gtfî [ /o72^ quan. — ses juges, làm cAoquan xéi thiccjig-xdl— Lây . Cette planche fléchit^ cÀi tftm v4n nÂy né Qài {oam) cong di. Flegmatique adj. Thuô<é dàm (dàm). Caractère — , tành dàm. Flétrie oa« Làm chotàn Làm cho héo. — Làm cho yéfu; làm cho hir. — Thfch tu*. La chaleur flétrit les plantes, les fleurs^ nâng {Jàm cho) héo c&y, hoa. — la réputation, làm Atr danh-tié^ng; Fleur s /. Hoa, bông. (Hoa-quA, bông-hoa). Les fleurs s'épanouissent hoa {àông) nà. Être à la — de la jeunesse, de Pâge, c5n âang xuftn-xanh, khoè-manh; côn thanh-niên. Chargé à d^eau, châr khdm liêm, [chi mat nu'dc). Flkoraison hay-là Floraison $ /• Mùa cày trd bông, — Sir ra bông, sif tr5 hoa. FUpiTimt Giram không Ivdi âàn^dAuci c^q Digitized by Google 630 FLO dé tâp dành YÔ. — Chi ia gdc. Fleuri, e adj\ Trô bông. Teint — , nirurc da tircri-tôt. Style — , càcb nôi van-hoa (néi bông). Fleurir v n. Tr8 bông; c6 hoa. — Thanh. Le commerce fleurit, buôn-bân thanh. Fleuron s m. b6 hoa-hoè dé chumg (làm ra fainh b6ng-boa). — Céi c6 Içri-fch hem hét; câi miéCng nhijrt. — Cânh hoa kép. Fl£uve s m. Soug \àn (trô ra biéu). — Antérieur, sông Trirdrc (tién-giang). — Postérieur, sông Sdu (hâu-giang). Flexible adj. DS iiô'n; mém-mai, gièo-giang. Flibustier s m, Quân âa-cu'àp bièn bên Tbéf-giài mà. — Kè gian-giào. Flocon s m. Niii; eue, mùi bông, môt md ( uhâm, nàm) long-chiên, chi ter... Flore Cày hoa-c& nôi môt xir» — Sàch néi vé hoa« cA môt xùr môt nirdrc: sàch BAn-thào Florissant, e adj, Thanh (thinh t.). Flot sm. Sông (Ba-dào c.) — Nœdc Idrn. — Mhiéu. Le vent soulève les flots giô nAi sông lôn. Être à — , n6i (nu*6*c). Flottaision 5/. Cb(rn(mu'c)nurôrc(clulu'ànghe,tàu). Ligne de — , cbdrn mt&Cy myc nic&c. Flottant, E adj. Trôi, nAi, trôi-nAi m c. Esprit — , tri bay .xao-xuyê'n. Population — dàn binfêrbéng\ dàn tùr chiéng (dâû lâu bô). Flotte s/. Boàn tèu. — Binh thAy. ThAy. Flotter vn. Nôi. — Phâ't-phcf; phâp-pbéng, sur l'eauy nôi trên m^t nirgrc. Digitized by Google FON 631 •^entre Pespérance et lacraintei nt^a trông niha sçr z=z phâp'phâug, Flottile sf. &oàn tàu (thuyén) nhô (ft). Flouer va. Ân-trôm, ftn-dlp; ftn gian, Iftn. Fluctuation sf. Su* cbao, sir xao-xuy(^n. FLUfiT|£TTE adj . MÔDg-màDh; non-ndt; yéu-dutfi» Folio $m. (Là)- Tà; tnrcmg (séch sî). —12, t& {trtrtnig) th* 12. Follement adv. Càch diêni câch dai. Follet, KTTi adj. Khor. Poil — , I6ng me)?; lông non (chim). Feu — , lijra ma-trcfi. Fomenter va. dat (dâp) thutfc àm; chorm. — Dong- dirôrng; giijic-già. [nhau. — la discorde, tich'-dtr&ng s^'Mlrthi]$,n-h6a vdi Foncier, 1ÈRE adj, Vé ruông dât (dién-thi). Impôt — , thué dién-thâ; thuéf ruông thué àSX. Propriétaire — , thâ-hko c. [viêc. Fonction s /. Phân; chirc-phân; bôn-nghiOp; chânh S'acquitter de ses — s, làm theo chijcc phân mlnh. Remplir la — , làm cAi^c... lành... [hàm. FoifcnoTmAiRB s m. Kèlàm quan, qnan; c6 ph&m- FoNCTioNNER V 71, Làm viôc (phân-sijr) minh. Cette machine /onc/toime bien,mày n&Ychaytôt. Fond 9 m. Bày. — d'un puits, dây gi^ng. Le — du cœur, sw sâu-hièm kin-nhiêm trong lông. Fondamental, e, aux adj. Làm nén, làm gtfc (c^i* rfi), làm dAu, làm tnrdc. Quatre opérations — es de l'arithmétique, btfa phép côi-rè (ddu) trong phép toàUt FoimANTi B adj. Tiéu di, thaa dit Digitized by Gopgle 633 FON sm. Thudc làm cbo xçp, cho tiôu di. Poilue— e, LÔ an \o miông no tkau 4L Flûtes A ông quyén (sâo, dich...). Jouer de la —, thAi quyén. Flux 5 m. Nirdrc Idrn. — Dông nirdrc. — de sang, sic chày màu. Fluxion s f. Bônh ti dOcl^ siraglôn nhurc-uhtfi — (mft-aao c.) — de poitrine, bônh hir phôi khat dàrm.

    Foc s m.. Buôm inûi, bu6m chôt mûi. Foetus s wi. Con m*i tirçrng (mdri virong hinh); tbai, tbai-Hlirng* Foi 5 f. Bijrc tin. Bao.— Lôngtin. — Sij'ngay th$t. Acte de — , kinh dùx tin. Mourir pour la — , chiu chét vi dao. Digne de —, dâng tin. Ajouter — à... tin»,, ...de bonne —, long ngay {thdt). Foie s m. Gan. Foin s m, Cù (cât pbori khô dé dànb cho trâu bè».« FoiaE s /. Chor phiôn. Fois s /. Lin; phen; ki; cbuyén. Trois — , ba Un {phen).

    Xa — , mot Iwo-t^ luôn trot thè. Folie s f. SvT dièn (-cudng, -dai). Faire une —, làm dièn (-kbùng, -nhftng,-b*y). \ Aimer à-la—, avec —, thircrng dqi thijTcmg dôt ( — dién—cuâng). Fondateur, tbicb s. Kè4p nèn; kèkbai-séng [Avf^fS nôn ca-ughiep). Fondation s f. " ^P »6n| *di nto««« — Cùa trtfi dÀ 1^ m4 làm

    I Digitized by Google FûN m viêc phtrd^c. — pieuse, sir trcfi cùa lai nià buôc phâi lây làm vi(}c phircrc-ch'rc. Fondé, e, adj. Birorc phép. — Phài lë, cô ly, s m. — de pouvoir, kè dirofcphépphû-chomà.. Réclamation — e, do'n-thu'a cô ly. F0Ni»£MENT i m. Nêii (nhà). — solide, nén ch&c (vfrng). Fonder a, (Làm nén). Lftp nèn. — une ville, lâp thành, FONDBRIB $ L6 dÛC. Fondeur # i». Thçr dâc. [nhâp lai. Fondre v a, Bûc. — Thét cho chây ra. — Trôn Ifli, V n. Chày ra> thau di, tau ra... B6 vé... — une cloche, dûe ehuàng. — de Tor, t/iài vàng (cho n6 chdy ra). La glace fond, gïA tan, [n6. Les maux fondent sur lui, sir khtfn-n^u déu dà vé Fondrière s f. Lô sùng dirdi dâft. — B&i birng. FoKDS s m. Bât (virorn-dât, niông-niro'ng). — Bac- tién. — Cùa-câi . — Phrf ngoyèn cuôc-iiôc bàng- hôa. — BAn, gtfc. Riche — de terre, t/ià-hko c. GihuruângddL Avoir des — , c6 bac-tiên. Biea- fonds, viràn-dât ruông-niro*ng. Fontaine s f. Su6i nu'drc, m^ch uurdrc. — Chô chùra mrôc. — Knh ânpàg nvtâc. Fonte s /. Sir thAi cho chây ra; s\f chây ra (tan ra). — Gang. — Sif duc. La — des neiges, tan già (tuyéCt) ra. Canon en — , sûng bàng gany. Fonts s 7n, pl. Suô'i, mach. [rura toi.

    h^ti^^^apx, nçri (chà) r tira t^i; cMu chtlf'a nxçào Digitized by Google 631 FOR Foa sm. (T&a xA*, trirorng-àn, dn-diromg). [dao). — intériear(àii-dirârii9 troiig)=:LirGmg tAm(phép — extérieur (àn-dircrng ngoài)=Phép dôri. Forçat s m. TùkhA-sai. — ^libéré, Tùkhé-sai m&n ham tha vé. Force sf. Sâ'c; siîrc-manh, c4i m^h. Céder à la — , chiu phép. —d'un Etat, ph^j quàn (quyén) Nhà-niràe. — d'une machine, site cài mày. Être en — , c6 tài {sû'c) mà.... X — de... hay. à force d'étudier, on apprendi hay hoc thi biéft (thuôo). Forcé, ée adj. Bi ép; cire châng dâ. Rire forcée cwori gwcrng ou cu'ori cire châng ââ» FoRcâRNT ado. Cxfc ch&ng dft; phAi. (btftdâcdl c.) Forcené, ÉE adj\eis, Sâng-s^^t, sijrng-sor. Forceps s m» Cài kém (kçp) thây thuâc dùngkhi làm mi g^p khô»

    Forcer va. Ép; làm hung (xô, diy, phà). — une porte, un coffre, xô, phà cijra, phà ru'ang*

    -*UDe clef, v^Q âqi cho gây chia-khéa di. — un camp, rfpi^doltfy irai {a, do vô...) Forestier, ière adj. Thuôc vê rirng. Code forestier Lu$t-1$ vé vi$c d&ng lâm (di làm cfty vàn tpôn rdmg). Un garde forestier, un forestier^ Kièm-lâm c. Forêt sf. Kxrng { — rù, — bui). Une^de mâts, (m$t dàm rùmg c^t Imàm tàa)tàu dâu giàng-giâng cà dàm. Foret s m. Cdi khoan. FoRFAiRB Vit. Làm sài (sai, qutfy..); Pbam. FofiPAiT 5191. Tôi, tôi trong.— Syr Iftnh uo&t chiu kjiu^ jcl by Google FOR 638 mua hay-là bén cho... lori 15 cflng phài làm. PoRGE Lô rèn. Forger va. Rèn.— Bày-dat, dat diêu ra. — une nouvelle, bày-dat chuyôn ra\ dàt dêu ra. Se forger v pr. Bày-dât ra trong W minh. Forgeron s m. Tho* rèn. FoBMALiSfiR (Se) V pr. Hc^n; tràch; hcm-mdt. FOBMALITÉ Lê; phép phAi gifr. Format s m, Cô" sdch (bao Vn\ bao Idn). FoBaiATioN s f. Sir làm (lâp) ra. FoBHE S f. Hinh, dàng bé ngoài. —Phép, lé. — Céch| phéft, néft. — Phép, thè. — Khuôn, mâu, kiôu, — Danpr, kîAii. — Khuôn, bân chur sâp mà in. Agir dans les formes, làm theo phép {lé). — de gouvernement, phép [thè) nbà-nu'dc (hoSc d$t c6 vua, chùa, hoâc dung quyên...) Pour la — , lây lé, Wy phép. FoBHBL, ELLE odj. Rô-ràng, tÂ-tu'dmg. Ordre formel^ lônh day rô-ràng. Formellement adv Càch tô-tiràng. FoBMER V a, (Làm cho ra hloh). Làm ra; hôa ra. — un établissement, lâp ra môt sà". — l'esprit, diéu-tràc tn-khôn. Se former v pr. Hôa nên. — Ra giôi hom. Formidable adj» Bâng sor. Formule sf, Mâu, kiéu, meo-mirc, khuôn-phép. Formules de politessOi kUu{€âch)\i€i\ï-%(s^\khuôn^ phéplh-ngïki. Formuler v a. Bat ra, bày ra; noi ra iô-ràng,kê ra. — des griefs, Kè-ra nhrrngkhoânirc-hiéfp (minh Fornication sf. T^i tànlàm. [thva). FoBKiQUEB V n. Pham tôi tà-dàin; trai-gui; léCy irai* Digitized by Google m POU Fort s m. (Câi manh)- Cài sMrir^rng. L'arithmétique est son /ort^ Phép toàn là eai tfur&ng cAa n6 dé Fort, b adj. Manh (manh-më, manh-bao). Bras fort, tay mçnh ou manh tay. kme forte jLbxïg mçu%h'4ni{eanff'dâm^VÛ'ng^ng) Forte somme, nhiéi tién-bac; vffn to. Fort en histoire, thông truyôn (siir-séch). Café foft trà-pbe ââm. Se foire fort de lânh bâk Idy mà... Vé ngire Fort sm. Bin, din-lûy. Bâo; phâo-dài. [c^m... Fortifiant £ adj, s. Hay b&. — Bd bÂ, tbuâc b6. Prendre des /or/t^nlf, fin «{tf6 Fossé s m, îîào; mu'cmg. Fossoyeur s m, Kèdàohuy$t. Fou on Fol, follb adj. et s. Biên. (dién-cu6ng ) ; Dçi; Khôf.— Thâng-hê.— Téû con-ccr ttfdng tây. Digitized by CoogI FOU e3T Folie dépensoi tAn-bao gud (ttfn dién t6a cuâng). Foudre s /. Sét, stfm-sét; chd^hsét. Coup de — , mûi sét ddnh. — Sir khô'n-nan to. S m. Un — de guerre, d'éloquence, Quan vô giài| kè c6 vân néi giôi (hoat ngôn nhir sét). s f. Les foudres de l'Eglise, (sét Hôi-thành dâuh) = Quorn, va dirt phép tbông-công, FovBRE $m. Thùngldu. Foudroyant, b adj. (Sét) dAnh. — Dfr, hung. Apoplexie foudroyante^ b$nh mâc phong hung : {nûng) UUn» FouDROTBR va. B&nh (sét). — Tr^iâ&nh, sétdiah* — une place, bân phà thành. • • FouBT s m. Roi net, roi da, roigiôc* Fougère s f. CAy thach-vi (cây c6 hay udQC cic ch5 trâng c6 cat). Fougue sf. Sir quày-quà, vùng-vàng; comnônggi^n* — SijT hànç. La — de la jeunesse, hung-hang kè cèn irai* « . trdng (nhA tu6i). Fougueux, euse adj. Hay nông giân; hay qu§.u. Cheval fougueux^ ngira hay chUrng. Fouille s f. Sir dào {h&ï) àit lên. Fouiller v a. Soàt, lue. — dans une armoire, lue trong hôc tù. Fouine s /• Chtfn, con ch6n. — Chla ba. Foulard s m. Gié lua (hang) dè làm khftn vnông... Foule s /. Boàn (dàn), lu; dam, dô-hôi. — Dânngu, phàm-nhom« Se distingaer de la — , khéc phàm. En fouie, lac adv. &ông; nhiêu. Dicitonnaire f-a 41 638 FOU PouLcn a. B^p, giày-dçp; ép cho gi^lp tà. — le sol natal, rfap âSi t6-pliu, — aux pieds, (tap dirûi chcrn. FouLoiR S m. Dai n$a« (d^p, dâm, gi&) da«..« Foulon sm. (Thçriiôn). Moulin k — , côi dé mk dûm (nôn) nï, da..., FouLUBK sf. Chô bi dap mà su*ng luà trày ra, Fouft s m. L6« — h chaux, vôi. Fourbe affj. et s, Gian-giào, gat-gâm. FounBERiE s/. Chircrc'gian; sif già-trà. Safest bien connue, chtt&e gian{s%F già-tré) né dft T5-ràng, ai cQng dà h\ët rnftt. [sach. FouRBm i; a, Ghùi cho sang;daiilicho tran; lau cho «—des armeSf dành kbi-giài cho $dng^ chid khi« giài ciêti sach. Fourbu, e adj\ Quh (vê ngira). Fourche sf, Chia ba. — Ngâ ba ngâ tir diràng di« — Cbàng ba chàng tu* cÂy. FoURCDEtTB sf. Nia (ftu COTm). Fourgon s m. Xe c6 mui dé chôr thuô'c dan, dô &n theo bioh. — GÀy xir lô, gac than 16« FouRMf sf. Con(cai)kWn. — blanche, con mô't, — rouge, kiênykug. — noire, kié/i h6. Fourmiliers s/, à (iÀ) kiéfn.— Boàn (dàn), lû; bAy. One — d'enfants, môt iû con-nït. Fourmiller vn. Lùc-nhùc; dông nbu* kiô'n cô. Ce fromasre fnurmil/H de vers, bành sûra ndy iûc-nhûc nhCrng gioi. FouR?f AISE sf. L6 lom. — f .fra lô (nông Um). — Ch8 n6ng (nâng, nirc) lâm. FouRMUU sm. L6 nbà. Digitized by Google FOT èaé Haut fourneau, L6 già lura di d^t sdt, thôiddng gan^.... mà rèn. PouRNéB sf. M )(; 15; nn'>t lura (chuy^n hAm) Fourni e n^j Di^y; ram. — Dày-di. Bois /ourniy virn^ râm. Fovnmmn sm. Bâ Unh (nhir dây dai, bao ttfa.t.)» Fournir v<7. C{(p; cho; chîii cho... des matériaux, cliiu dô vât-liêii. Vn. — aiixbe3oins de quelqu'un, câpàvcàn^ cho nsrvdri nào. Fournisseur sm. Ké cliiu b:ln A6 (kia dô no). FôuRNiTURR sf. Bd ((>àng) chiu dem cho... — Btf gia vi mà trôn rfti &n xAî. Fourrage 5»^. C(S, rnrm (dé cbo ngij'a voi trâu bo ân). Fourrager vn. Di cÂt c6. Va. — un jardin, cât-ed wihi (ngvdri-ta) AA. Fourré sm, Ch5 Pclm trong rirng; bui ruai. Fourreau sm. Vô (^^irrrm, (îao). Fourrer va. Nhét, dut, thdn vào. — Lét lùng. Se fourrer vpr. Chun vô(vào...).Lôn vào,cliuî vào. Fourrier s m. Cal coi phàt lirang và lo chd à cho Unh doc dàng. FouRRifcRB sf. Gh8 giam nhfrng ngira-voi trftu-b6 di lacb.lt dircc d^ c6 ai nhia thl cho chuoc, • • • Fourrure s f. Âo lông. — Lông dé lot do c&u m$c mùa ddng. Fourvoyer va. Làm cho lac (sài) du'ârng. — ^Làm cho 1dm (sài, quâiy). Se—», pr. Lâm; Içc (ldm-1). FoTER s m. Mf. — Budng h&t-bdi. — Xur-sfr, què- nhà, qué-hvcrng. Revenir dans ses foyers Yé xii'-sd' (quê-qudn| Digitized by Google f FRA [(uinrsùm). Fracas sm. TWng bé (vrr) ra.— Tiéfng omrsôm Le — de la rue, tiêng om-sôm ngoài dircrng. Fraction $ f. (Miéûg bé)- Pbàa.-— Pbdu lé, sA bè: nhô (vun) ra« Une— de rassemblée vota pour—;, môt phdn trong bOi d& u'ng cho...» Fractioiinaibv adj. Bé nbô ra; chia lé ra. Nombre—, s5 hè nhâ ra ; sU chia lé ra* Fractionnée v a, Gbia nhô (vun, lé) ra. Fracturrr va. Bé g&y, làm bé» di^p bé- I^RAGiLi adj. Hay gây, hay bé (vô); giôn.-Ttfn- Nature — , ténh (tinh) yéu-duô'i, [du6i, FRAQiWTi < /• Sv hay bé (g&y, v* ); giôn,— Sif! y(ïu-dutfi (hay sariigâ). — des choses humaines, su* viÇc do'i chdng dwçrc bin (bay bu* hay ndt). Fragment sm. (Miéng bé)-fio9]iy kbûc miéng (miéng), mành.' FraIcrbmrnt adv. Moi (ttrcri). Tout — arrivé, mâi ià. Fraîcheur s f. Si^ màt-mé. — Si^ tirai. La— du soir, sijr màt-mé buAi chiéa; dâm mit« Frais, FraIche adj, Tu-ai.-^Wt.. Vent frnis gié mât. Téint fraùy niréc da hrai-i&i. Prendre le frais, hông mât. Frais s m. pl. Sif hao-tdn, sér-t6n, sir-phi, tàn-pbl. Être condamné aux — , xù bi phài trà m chiu Se mettre en /rats, tô'n-tiên hem mçi khi; /(^>i- /iâi obiéu: bim.thiccrng Digitized by Google FttA 6ii Pbaisë 5/. Trài (quà) xà-mai* — Dabçc b^ngraÇt bù chièn. Fbamboisb s f. Trài (quà) tûr-bao. Franc, Francue adj, Thong'-thâ (-dong). — Ngay- th^t, thât-thà, tbiÇt-tinh. Langage frme, tiéng noi ngny-thét. [Iram. Des lettres franches de port, thcr AA, néi n<7y {ihiêi^tinh.) [thât. Franciscaln 5 m, Thdy dông ông thành Phan-xi-cô. Franc-xâçon s m. Ké vào hôi kin. Franc-m AçoimmiB s f. Hôi kln. . Franco adc. Khôi trà tién. Frange sf» Tui (kim tông xich tui), ren» —d'or, tut vàng {tui chl vàng). Frangipanier s m» Gây sur-ma. Cây d^i t. Frapper va, Bành (dâp). — d'un coup de bâ.ton, Bành m$t cày (gftyihèo). — de la monnaie, dâe tién. — l'air de ses cris, la inh-ôi. V n. —-à- la porte, gâ cfra. Ê tinh anh . 619 FRÉ FiUTERNiSER vn. & vdi nhau ïihiT anh-cm, Fratebnitg s /. Tmb anh-em^ ngiiïa-thiât. . Fratricide s m, Kè giët anh, em, chi, em. Fraude s /. Sir gian; chu c/c ddi. — Cua gian, dô l$u« Fbauder va. Lain gian^ lân, an gian (ian). — la douane, Um gian vdri tuân thu6* Lftu lbutf« Frauduleux, euse ar/J. Gian (gian-lân, gian-giâo). Bauqueroute /rawhdeuse, Jdiàah-taa gian. FfiATER V a. Uà (khai c). — un sentier, m& du'èfng (nèo). vn. Hap tdnhj tiiuan-iioa \ài nbau. Ces deux hommes ne frayent point ensemble, bai ngwàri nây ktông /tcrp y nhau. Se — vpr, Khai, nier lA'y cho n»mh. Frayeur /• Sir kinh-tiai (khùng), sçr-hâi. Frbdo^iiier i; a et n. Bat nbô tiéng; bât Xif* Frégate t /. Tàu trân Idrn. Frein, s m. Klidp, hàm-thiCt. Le — de la loi [kh&p luat), phép lu^t ngàn-câm. Frelater v a^ Gii ru*oru, làm mon già. FuÈLE ar/j. Gion, hay gây (bé...) — Yéu, yéfu-duôi, Frelo*n s m. Ong lô (ma phong c). Frémir v ri. Hàm-bét, gdm-btt; rôn-siéfc; run-sçr. — Kèu-tfm. [hoing t. Frénésie s f. Su* sàng-sot ( hoâng-liô't ); sir sot- Se livrer au jeu avec — , u\è cj-b^c quà chicng. Frénétique odj, et s, iioAug-but. Transport — , sir vui àién (ftoâag). FnÉQUfcXT, E 0(1 j, Nâng, nang c6; tliirorng. Fréquentation s/. Sif tdri-iui, (t]iù-t§LC v&ng-Iai). Fréquenter v a. ttay tdri-lui (vftng Jai). }se /rcquerilez que d'bonuétes ea8| c6 tMuiJ Digitized by Google FRÎ 643 la thi hây t&i-lui Idtn ban vdi kè Irung-trvrc tu* M mà-thôi. Frère s m. Anh, em ruut. — aîné, anh^ — cadety €m. Frères jumeaux, auh em sanh dOi. Frères de lait, a)ih em mot vu. Frères d'armes, linh déng Iràn, Fbbt s m. Su thuê (mu'drn) tànmà di. — Tiânmir^n tau (tliuyén). — llàng (d6) cliô" du^ai tàu buôn. Fréter v a, Alu-crn (Ihuô) tàu. Frétiller «h. Giây (gi&y-gîua), vùng (vùng-vây, — Friable acfj. Chiôn (xào, rang) du*orc. Friand, e a(/J, llam, ira (dô ngon), khânli an. Friandise s /. (bô ngirài-ta ura) dô urami^ng. Uàng, banh-trài. — Sir ira. Fricassée s f\ Thit xào (xâo). Friche s /. Dût honng (hoang-nhàn chi dia c). £n friche, loti, adv. Hô boang. Fricot s m. Tbit, thit tài (bép thiu). Tbit tap t. Frictiokner V a. Thoa, bôp, kl. Frileux, euse adj. et s. Hay l^ub, hay biéft Iqxih* Frimas s m» Hoc, su'orng môc; svcrng ma((i. Frix6ant,b adj. Le (le-làng). Cheval — , lîgrra hang^ nhCy le. Faiper t; a. Làm bàu-nbàu, c6 làa ra. ->une robe, làm bàu-nhàu &o ra. Fripon, onne adj, et s. Guan-bln (-gi4o,-tham). C'est \xïk/npo?i,nô là f/iâm/ à/i-cà/j{ctira gian^gido). Friponnerie sf. Sir gian-l{in; An-câp &n-kiéu. Frire v a. Cbién, rang. Le poisson jrit, ca chièn. 644 FRO FaisÉ| ÉE adj. Quân, xoÂakliu-tfc. Cheveux frisés^ téc quàn. Frîser va. Làm cho qiiân (nhàn-nhfu) lai. La balle lui a friaé le visage, viôn d^n no di x&t qua m&t nô. Frisson 5 m. giûn (bë) minh; sir phât l^nh; syr dm rét. Frissonner v n. Run-en, phdt rét; drn (giûn, bè) minh, — d'horreur, diincj m\nh. FaiTL'RE s /. Phép chiôn. — Cà chiôn. — Dâu, môr dé mà chiôn. [vAn. Friyçu ùdj. Vô ieh) vô USi, tim phào, bi-ldp; phù- Frivolité s f. Sir lam-lâp, diéu vô-Wi. Froc s m. Khûc ao dung phù dàu. Prendre le — , vào dimg. Froid s m. Lanh (rét). 11 fait grand — , ir&i lanh lâm. 11 y a du — entre eux, cbùng XLàbâibviih vdi' nhau (lat-lêo). Froid e aâj, Lanh (rét); nguoi. Les mains f roides, tay lanh. Viandes frMes, thil ngudû Froideur s /. Sir lanh-lëo. — Sir Içrt-lçt, Icr-lâo. FaoïDiu V n. Ra lanli; uguùi di. Froissement s m. Sg* méfch (chéch-méfeh). Froisser v a. ( Làm cho bi nât, gây . . . ) Làm cho nh&n- nhiu. hhiw cho mech (chéch-méch). Frôler v a. Co, dung xdt qua. Fromage s m. Banh sîa. Froment s m. Lûa mi (lûa miân t). Froncer va, Nhântràag,châumày. — ^Làmbàu-n|iàa« Digitized by Gopgle «M» Une robe, lâm cho 4o ààu-nhàu âi. {â&« Prondb 5/. Day gî^ng mà liêng dà(trành màqufttig Frondeur s m. Ké liông (qiiâng) dâ. — Ké hay nôi nghicb, hay ché (hach, bât). Fbomt s m. Trin« — M&t, m^t-mûi. — serein, mât-mûi bdng-tinh. Le — d'un bataillon, tiên dao, tién pboûg, mat De — loe. adv. dàng trirdrc màt, so èka. [binh FROiiTikRB sf. Bdr-c5i; circng-gidi; giâi Nir^i'c. adj. Place — , dôn âi-quan. Fromtispigb s m. M^ttiéa. Frottir va. Tfaoa; bôp^ co (ca); dinh* — les mains, vd tay. — un parquet, chid (dành) sàp t&m nhà. Se frotter à... t^. pr. Cp vdi... eham vdi... Fructifier vn, Ra trâi. — liircrc lori (l'ch).,. Cette somme a fructifié tién ây dé l&i {sùih lai). Fbuctdiox, bvsb adj. C6 ich, eé lori. Travail frueiueuXy viêc eâteh {eé M). Frugal, ale, aux adj. Ti^ft-kiem, càu-kiôm. Vie frugale j s\f èn-à ttéï-kiém. FtLmàLiTÉ sf. Sijrcin-kiÇm (tiét-kiêm); sir tiôu* dung it. Fruit s m. Trâi(quâ c.) trài-trâng. r-Sç* ich (lori). Les fruits de la terre, tli6 sàn c. Le-de l'étude, su* kh (/0*i)bàihoc-hành màra. Fruitier adj. m. Hay cé tr&i. Arbre — , cây côtraL FrusquiiN s m. Tién-cia, cùa. On lui a volé tout son saint-frusqtdn^ hç &q« trôm \&Y bift eùa^tiên n6 di rio (h^t). Frustbsr va. Lira-d&o, lirorn-^tt— aba« 6iG FUN tr.U (hôag) di, là-n clio mn^ng cjag v5 ich# Fugitif, ivb el $. TrO>n, — Tiioang qua. Ombre fugitive bông thodntj qua. [thftm* Poesies /uf/f lives, tlicr (bai thcf /w /^w, (thàm- FoiR vfi. TrCln di, chay mât. — Lanh, trành. — la ville, irành (lénii) chtfn thiéng-thi. Fuite r. f. Sir iv6ïi. — Sir chAy (rin, nhï ra). FuLXLNAMT adj. Ra sét,dauh, sirsét dành. — Hay qA. Regards fulmi»»ani$ ngé (girorro) Iw&m-Utr&m. Fulminer ri;Bafi adj. Thui)c vâ dam ma* Digitized by Gopgle FUS 6i7 Oraison —, vân té, FmiÉRÂiLLBs 8 f. béxa ma, dém dira xic. Funeste adj, Kh^n-nan; chi diém dû; tàn-hai. Jour funeste, ngky khôn-nan ( rùi-ro; Dgày yiông t.). FuB s m. ùùng îrong céeh néi sau nây : Au fur et à mesure, lân-Mn (dân-dân). On vous payera au fur et à mesure de l'ouvragei Dgircrï-ta së trà cho anh, làm dirorc bao^nhOu {chïcng nàn) thl trà hay-nhiên [chicvg r)ây), FcHETER V n, Sîtn bàng con dièu ( thà diêu li^c Mi thô). — Tim-vân; dào-soàt; luc-lao Fureur s /. Sir (corn) giân boèn^, sif nông giân,- Sijr say-mê, si d^i-càn. La — des vents, e, hoâng-hfft. Furieux, eusecw(/. Hung-hàng; n6ng-aày;s(tt-hoàng. Vent furimx, gié manh {ràn). Furoncle s m. Mut nhot, nhot. FuRTiF, ivE adj, Trôm, lén {cbùng, vung). Kegard furlif, ngo lén, FuRTrvEMBNT odv. Léu (chùng, vung). Fusée s f. Chi quây, chi tfiig. — Phào thàng-lhiôn; trài hoâ-plii-d6ng. FusiBLB adj. ThÀi cho cbèy ra du'i^c. Les métaux sont fusibks, loai kim thôi cho né chày ra dicçrc. Fusa 5 m, Cây si'ing tay. — Dao dành lùra. — Bé liée dao (riTH, riu, bùa). Fusilier s m. Linh vàc sâng. Fusillade s /. HiÇp sûng tay bân (m^t lu'çrt). Fusiller v a. Bân di» 64d GAG Fusionner v a, Nhàp lai làm m$t. TrOa Fustiger v a. Bành dôn (triromg, gây, roi). Fût 5 m. Ba si'inî^. — Minh cây cot. . — d'un rabot, vâ bào. Futaie s f. Rùrng (c6 cây l$yf Gaffe 5 /. Sào moc diing nià dô" mà niu tam-bàn. Gaffer va. iSiu, moc bàng sào m6c. Gage $m. Cùa cdm (cô, dçr),— Cùa d^t cçc.— Dàu, dtfu chi(làm chiSrng) . — Tién mu*àn,tién if mirdn. — d'amitié, dàu cid tinb-ngâi. Mettre en—
    | cdm^ cô\ Prendre à—, mtt&n.... Gager v a, Doan (cuoc)..— Miru-n (dày-td"). [gi? Que voulez- vous — ? anbmu(ta ûtoa7t(caf^c)gida^ GAL $fA —avec qn^contre cpk/toan véi ai«« • cudc eùng Gageure s f. Un cuôc— BÔ dânh cujjc* B adj. s, Àn (ccr bac). Numéro gagnant^ sâ àn (dir^c, déoh dir^c). Gagiver va. Là!, àn (lori). — un pari, àn cuôc. — une bataille, dxjcç'c tr^ta. — des témoins, h vdi chihig, mua cbung. — le vent, «ft Irrfw giô. Gai «c?/. Yui, vui-vé. Chanson gaie^ bài b4t t)t/i. GAicHBifT hay4à GaImbnt aèo. Tui| vui^vè. Gaieté Gaîté 5/". Sir vui. De gakié de cœur (Bài vui lôDg)=: Câ y. Gaillabd 5 m« Sftn lài s&n mfli tàu. Gaillardement adv, Cach vui. Vivre — , àn cbcri vui-é. Gain ^m. Lçd. Le goin d'une bataille, 5ir tt{lgichiën c). GaIke 5/. Vô (gu-am, dao.,.). Gala s m. Yén; ii$c, dâm-ti^e Galant e adj.s, Tfr-téf, lich sir. — KA hay yêu dàrn- bà cou-gai (hay teo-neo, bay lâty lông dom-bà). C'est mi galani homme> né là ngiréi iich-'SW d&i. Galantoie sf. Sir lich-sv'(thço dcri). — Sir lây lông Gale sf. Ghé, ghé-chdc. [dôn-bà. Galée sf. Dànx^yr (dé sâp cbû dirgc bao-nbiêu thl sâp sang- qua dô). Galère sf. Tàu tr^n dori xira di và buém và chèo. — Tôi bât di chèo tàu. — Ph$n (s6) cifc. — Chô tù kbdrsai b mà làm. C'est une vraie — , ih^i cwc quà; th^t là khà-Jianh. Gaisr» //. My hàfBh-ljÇinç, — Bàjng Jà 686 GAX 6Ai. Bà déi, âk mé gà.— B4nti xe cbcra giurcmj^ cbcm ghéf* Gaubtas 9m. Ch5 jr pUa trèii n6o nhà. Ch8 kh64cliC]| khtfn-Dan. Gautti Bf. Bénh (nhirbinh IrdrngybAnh thu&n) — B4nh kbô (bAnh rà hoâ-lô) ph&tlinh thAy ban Galeux euse acij, et s, C6 ghé, ghé-ch^fc [tàu. Brebis galeuse^ (con chi^n c6 gbé) Ngirori trong hp xd, công gàlôi, vit, ngông...). Galon s m. Ren (vàng, b«c) (d ktft io déCu quan, hsy-là vién âo). Galohneh V a. Két (vién) ren. Galop i m* Niràc sài (ngijra). — Lài qufr n$ng. Galofer V n. Nhây s&î; sAi. [Içm.) Galopin s m. Con-nit li-lç'm. — Thàng cbai-dà (U*- Galvaniser « a. Làm cho d^ng. — le fer, làm cho sAt âùmg eé rit» Gambader v n. Nhây bây. Gamelle s /. Tô, cbén Idn. Gamin k s. Con-nft, Oikng nh& (bé); con nhA. Gaminerie s /. Trù (chuyôn) con-nit. Gamme s f. Cung bàt; cùng bÂc; cung bân. Chanter sa — à quelqu'un, doc hét dâu duôi vièe ngirori nào cho n6 ngbe; tô chtrn tinh vièc ngircri ra. Changer de — , cài (d6ij each àn-â; ivbcâch: trà .Gangrène sf, Mù dôc hay l hur tim (trAi iim). Digitized by GoOglc « GAR ' 651 ÛAîfGnKNBli (Se) V pr. Hit; bi â$c Sa, n],d]|g..t Ganse s /. Chl lor. Gant .V m. Bao tay. Jeter le — , (ném (qu&ng) bao tay) &tf|tbàch« Releverle-^,(lirorm,Mybao tay l^i)=Chittihich« Gantelet s m. Bao tav sdt. Ganter v a. Hang (xA) bao tay. {fié xâ). t> n. Ces gants f//ïw/wifUien, baotaynây/Ww^ny Garance s /. Cûy tur-luân (Itfy rSmànhuôm dô). Màu (slit, mùi) d(!». Drap — , nï ffd. Garant, b s. Ké bào-iflnh (lïnh t.). [chic. Garantie s /• Su bAo-lanh. — Diéu làm churng, \hm Gabantir va, fi&ol&nb* — ftoan cblc, quyâi chftCi quA-quyé(t. — Ngir (ngân). —une nouvelle, quâ-q^iyêt cdi WntL"' là châc, . — du froid, nytr bàn (cho khôi l^nb). GARÇ03I $ m. Con traî, irai. Trè; th&ng nbA^ tbftng bé, tiéii d6ng c — Tré don bàn. Garde 5/. Sifgiû (canh-giir)- gin; si^r coi-séc. — Cài âà thu'crng nhu bénh chè guvm. Faire bonne — , canh nhàt. — royale, impériale, quân hô-vô (nhà vua). Confier la — de sa maison, gài (mirorn) coi nhà Prendre— <7?t?, giit hôn. [giùm. Gardf, champêtre sm. (Ké coi-sôc vircru-dàt ruông dông). Garde-côte «m. (Giûr mé (bà) biin). Linh (qu&n) thù hâi-phông. — Tàu do, tàu tuin-tléfu. Garde DES sceaux s m. Iliuh b$ thagng-thcr. Garde roRESTiER $m. Kiém-lAm. GaedX'Malade $. Ké coi bêuh, giur ké lift Digitized by Google m GAR GABDi-MAifout $m. L6ng bàn. hi (nhir tA) àh âà fin (cho kh6i rodi^ làng, chuôt, kitfn...) Garder va. Giû-Wy. [tor (khêf). «—le double d'un acte, giû Idy hàn sao (tà) cAi —un enfant, giê con, giït (coi) ein« —le lit, iiêt giiràng liét chiéfu. •^le silence, giit miêng; làm-thinh —les eotnmandements de Dieu, gUt murài giii- rSn Bure Chùa Trdi. Se garder t^. pr. Giit mlnh (cho khAK.. kéo...). Garde-robe $f. TA do. — Âo-quân. [lâm. Avoir une riche garde^be^ 06 do qtiân Uli (qui) GARnnBN IBNII8 $. Ké giû'-gin* Ange gardien, thiên-thân gnt minh. Gare sf, Bën xe lura, tram xe lira. Gars inter j. Giû Myl Cho khéol coi Uyl Garenne 5/. Bui (rirng), chô dè dirang (nuôi) thô Garer va, Bern vào béfn xe iù'a. [b^ch. Se garer v.pr, Trành« Se garer des voitures, trénh se. Gargariser (se) v.pr. Suc miông. Gargote $f Qudn ztfu (dçn ân qufty-qui) . Gargouilu Miêng mdng-xtfi. Gargousse 5/. Bi thu^fc sûng. Garnement m. B6 kh<5n; không ra g^. Garni sm. Nbà, phèng dA dA-lé dé cho mvihi. Adj, Hôtel — , nhà quàn c6 dû dd[sân-sàng). Garkir va. Giât. — L6t; vién. — Làmcho dây(chât). — de fleurs un chapeau, Uy hoa mà giài nôn. — des bas, viên ttft, {Mt cho cb&c). Se garnir v.pr, ddy, chât. [dân. Garnison $f. Quàn di thû dAn. — Quàn déng trong Digitized by Google GAU 659 6ABR1T13BS s/, hà phu VÔ. — Bô (dA). Une — de boutons, môt M nût 4o» Garbot sm. Gày ngira.— Cây dût vô dây mà van. Du garrot, hinh cWo {kep), dèn chèo ààa kçp. Garrotter m. Trôî lai. Gars sm. Con-mt, con-tré; thàng bé (nhô). Gascon, onnb adj. et s. Ngirài hay nôi, bay khoe. Gascownade sf. Swr dfoh phicb^ hay khoe, nôi Itfi» Gaspillage 5/??. Sir pbâ-tàn cùa vô ich. Gaspiller va. Phd, phà-4àn (cùa vô ich). Gastralgie sf. Sijr dan fi-vi. Gastrique adj, Thuôc vé ti-vi. Suô — , nirdrc tiôu thij-c à trong ti-vi. Gastronome sm. Kè ura ân-u((ng tàté. — Ngirài hay lo &n (dô ngon vât la). Gastronomie sf. Ne:hê, phép ân-chci cho khoâi kh&u (sirdrug miông). GÂTEAU sm. B^nh ngot.— T&ng m^lt ong GItsr va. Làm hir. [rè quâ). — le métier [làmhic nghê). Phâ già (làm công — un enfant, làm hw con-nit (cwng no quâ thl Gaugbb adj. Tr&i (tà c.) chiéu [nô htr). La main — , tay trdi ou tay tà. Sf. prendre la — , di bên tay irai (tay ta) Gauchekent adn. Vising; dcr. GiLVCWBLykKKodj, eisThu^n tay chi6n(tay trâî,taytâ) Gaucherie sf. Sir vung-vê. Gauchir t;n.Oam,cong,vinh. Cette planche gauchit, i&m vân nAy nô vmh. Gaudriole sf. Sir vui-cbo'i. Loi nôi cbcfi, giëu-ccrt. • Gaufrer vn. In hinh(hoa)vô v&i, vô da,vôgiây(bàug Dictimnaire f-a 42 654 GÉL 8it| dug ch^m hor nông) . Gàofrubx f/. mnb(hoa-d^) in TÔv&i. Gauli sf. Sào dài. Gàulois b adj. Dàn Gaulois (Phang-sa xira). Gâusreb (se) v.pr. Chè-bai, khinh-khû Gave s m. lltf, suôi nn&c trôn nûi chây xutfng.

    Gaz s m, Hoâ-khi»

    Ville éelairée au gaz^ ihjtnh th&p âènkhu Gaze sf, Lir(?rt; h6 (vâi M). Gazelle s/ Con hoàng-dirang. Gazer t» a. Chebdrtdi. —une histoire, t/idU bât ehuyên âù Gazette $f. Nhirt-trinh; nhirt-bâo, Gazîùx, bu» adj. C6 hoi-khf. GAzoHkTBi $fh. Cii miy ehfra kbf và coi cho bièi hao baondiièn. Gazon s m. Cô xanh; nôm cô, Vâng (dàm, khôm) cA; bâng àSX c6 cAt GAZOuiuxHBifT s m. Tiénglin-lo (chim kèu» héi)i Ti^fng chim kêii thânh-thot; tiêng nirac suffi chày ro-re (doru suâi). GAZouam v.int. K6u Uu-lo chiu-ohit thành-thét nhir chim GiAi im* Con ehim cirfrng (baoh c&p c.) Géant, s s. Ngirôri giênh-giàng; tirdrng d^i-lô, ngirâri 1dm tây-tblnh t Gecko m. Con dle-kè« Géuenne s /. Bia-nguc. Gbikors V n. Rèn, (và làm và r6n)« [ nàfinnt? Oa'a-t-il donc à— ? N6 e6 syr mà lAm-voit Gélatine s /. D6 khuây notlac lai,dânhn6dônglai. GélatweuXi £US£ adj. B$.c 1^, dùng Içi. Digitized by GoOglc 6ÉN MS GthiK if. Nird'cdông (d$c) l^i; Mng, gii, gid« ngit| l^nh bu((t| rét mirdrtt— Murt (trii Mj n làmkeol^). Geiie blanehei smmg mn/R (mrcmg dAng lai)« GxLER t? n. a. Làm cho dông (d$c) l^i* L^uh (rét)| rét mirât, to&t (buttt) ehcm tay. — Bông La rivière a gelé wrà sftng dft âàng Il gèk^ trôi lanh h\i6i da; tpôi già, GivA on. Than-thfr (tbà-thau); kôa-vaa» r6a| vaii- Tf , than-van. GÉMISSEMENT S m, TiÔng than-kh6c (-van). GiHONiKS 5 /. pl. Nori xdr tù; chdn pliàp-triràiig (ohfl xdr H béa xéo tù)« Traîner quelqu'un aux — , kéo (lôi) ai tdri phàp« triTGmg) — làm si-nhuc cho ai quà chirng* GiRAiiT, I adj. Gàng^tr^i choén ohft| khé I6iig« (teimi $ f. TXàvL. Gendarme 5 m. Linh trSn phu (luc-y trtfa-phù Ct). GiHDABioaii s /• fifo linh trfin-phù» GiNMUB $ m. Ré, ehàng ré Gêne sf. SijT cijrc (khô lông); sif ng&a-tr^» Être dans la — , tùng tién. GéntALOGB s f. Tông-phài,gia-phà (phé),téng-ticfaj dông-dfli, théf-hô c, phû-y muc-luc. GMalogiqux adj. Thuôc vé tông-t^ (gia-plià}é Arbre — , thé-b^ d4 c GftiviB V tr. Ng&n-tr^; làm cho tâng. — le commerce, ngan-trd viôc buôn-bàn* Sa présence me gêne, e6 nô (ngirdi) tôi ba^-ng (lây làm khô lènç). GMbal, au, aux ad/. Chung* [néi* Parler en termes généraux, dimg tiéfa chuag mà Gésàfikt êm» Tircmg, quantircrng, dai tiro'ng quAn, -de division, th^ng-ch^( ou chàuh i^é-ddû biuh- V 'i^e'lN-igade, ph6 dM6t (thtfDg*eM)4 ,[bd. GiNÉRALEMENT a<3?t;, Càch chuug; Tr Làm oho ra ehuiKgt

    Généralité s f. Sir chung — ESi thây (câ), 'GÉNÉikATilUKi TRICE ttdj. Ké sii»h ra; chat mç«. ; i GiMiEATioN $f. Si^sinhra. — hài{ck^iài cop.«.)« — Mng-dfli-. ' % i De-— en— £?(hVnây qua d&i kia. . . . i GAiiRBusEMSMT odv. Càch rOng-i&i .{qtt&iig ëi«h dait4&m (kho4i^ o}» GÉNÉREUX, EUSE adj, ( Ttft gi^ng=sang ). Manh ; Hgom. — R^ng^fti. [vait«« Être générmt envers... iStAng-ffii (qvàng-â c*) Vin généreux Rurcru /oy? [manh^ iôï), GÉNÉaiQUS adj^ Chung, chi loai. Terme — ,tiéng ekt loai (ebQiig)« . . , GiralROSitÉ 5 /. Lông rông-râi (dai-dâm, kboat-dat, quàng-daic). Ginne «m^ ThAn, tièn» {liàah-boàtig.Tri, tài.«— .Biikh-bi, Uiù-bi. Le — des affaires, viùc. Tri y/J^ UuhviÇc. Officier du — , quan thù-l^i. GÉNini.^/. 96 cAi eèa (ter), C^bimP 5)n; Quyén-biéfn chi thuôc vô. Genou 5m. Bâu gui. 'Gètomiiiis 8f. h6 164 dâugtfi, GaCttiiira. (tt(b|g (loai c, loài). Ii6 ^enre liumaiU| loài ngaOri-ia, Digitized by Googl GER 637 Le gf^e chat, ïoai mko • BS9 — masculin, fémimn, giàng dire, gidi\g cSi. Gens smpL Loài (loai); dân. Ngiroi. . «. - Les gens de la maison, gia nho-n c. " - . Droit des gens^ v^n qutfc công-phép. Les vrais im^l^^géiiiSynhi mgmàê Gentiane 5/, Kh6-sâm, th^h-long-dàm.. » t (Hanû/ ÉJ.E a<;(/« Ttf t, d^pj ng^v c6t duf . [aph. 6sNiriiiinôlltt''«m. %u^i.iang-troïig} hàng telA«i ©feNTiLiTÉ s/. Dàn ngoai-dao. • , r. -' Gentillesse 5/. Lori lanhvlçi^ ng^iigl4iihj- tîtiiig Gentimew orfr. C&eh-âçp (tfr-tÔ), ngô. Gentleman 5 m. Ngircri tù-tô, ké feiÔV d\éu, • GÉNUFiJUCion. Sif bii gâi» Géoiéiiesn « ^ Bia chICt hoc c. GÉOGRAPHE S m. Ké thông dia-dirj.kéMn) bàa-dfl. Géographie 5/. Bia-dir. GsAlb êf. •T à» iigàc,khémâiràiig«~ Ch5 kè éoi • cù-a nguc fr. • î • ' GÉÔLiER s m, Ké coi cà'a khàm (nguc, tù}» Géok.ooii '5/. &iatkii|ii|âift^ GéoiOGDE s m, Kè thông diarlf; Gkom£th£ s m» Kè dac-diéa (kham-d(c}« GÉOMÉTRIE sf. Phép âo« . ■ ' ' • [khàe» GÉRANCE 8 f. Sijr màng lo; sir Iftnh \o viôo' %}M%k GÉRANIUM S m. Hircrng-divp, phong-lri-thào c, GÉRANT, E 5. Kè coi'TiÇo (cho kè khéc}; ké • l&ûli • vi$6.H^thùc. . .. . VI Gerbe Bô lûa, . j — i. y Google ttS GBS —d'eau, vdi nvc&c bin lôn —de feu, phdo hoarcâi. tem va. 116 1; c^t bé«— €liCt nrgra Uitag chAng dtfng vdi nhau dirdi bdin* Gkrboisi sf. GhuOtddng. GnoBE oa. Làm eho nùrl(biitft) da n« Le soleil yme la terre, trârinÀngn^(fiii'/)dftra« GnçtJRB sf. 0àng (dird'ng) niSrt da ra; rân thit (oAy); dirdng aè (dâi) ra. [thù c« Giftii 9 «• Ginh lo; giû, eoi-idC| cai-qu&n, CrUUiAiN^ AINE odj. Con cbù çoQ b&c, con cd con c$u; byn oon di lu^t Cousins germains^ anh em eon chA cou bàe, coa cô con c^u, ou anh em ban con dl ni^t* Cousins issus de germain$\ con-câi anb em con dl, con cô con c^o, con chAcon bic. Gnuffi s m. (Thai, con), MOng, ch<}i, mi^t, rnSm, mtfnç, m&ng. — Nguyén-cdr, cbinb gtfC| dAu^ c^i-re. Le— d'une maladie, nguyin' b$nh* GiaMtR vn» Bâm châi, n&y (nûi) m$ng| moc m^i— Sinhra, tri-sinb« Laveritt€rmedansson CCBUS, Nhcm-d^ Irô" rinh trong I6ng né

    Gebminàtion sf. Sv mçc (dàm, n&y, nurt) m$n£« Gisna

    m. Mé; (mé gà)«

    fiistt vu» Ntm U la difficulté, (sijr) kh6 £1 toî dd, çX'gU....nàm dâylà... (..N.. chi mO c.)« GiSTÀTioii Syr mang; ciru-mang; bdi cbdra-ngbéa. Neuf mois de — , cûn thAng ewurmang. Gsj|T& 9 m. B$| <}uan-b s\f mua tayt Digitized by Google GIT 6S9 Guncuttft nn. Ra bO; mùa tay; mAa^meiu [tbù« Gestion s f. Sir Uiib viÇc; sir cai (quàn) viÇc; sij* hô- GiBECiiRK s/. BS,y (lûi)da dirng d6 (thudc, âii««« mà âi bin).— Tûi kè làm phép thu^t. CriBtLOTTi $ f. (Thit th<, gà, cbim ztt nbAmà ntfu). Thit thô xào (xâo), GiBSBiiB «/• Bao-t£u. GiBBT 51». GOt (cAy) hinh (dé xdr kè c6 t^i). Gibier 5 m, Thit sàn Mn dircrc. Thit-rirng, GiBOTiux» susE a(2(/« Cé nhiéu thit (sân, bân). Pays gibojfeuXf Xdr eô nhiéu thit (s&Ui bin)« GiFLK «m. Cài và {tndt). GiTLEB va* Y&m$t* GiGARTiSQUB odj. Giénb-giàngt TaiUe — , tirdng tao4&n yiêah-giàng. Gigot $m. Bùi (chiôn, trïjru....) GiGona vn. Hay mày chcrn (rung dùi)« Gilet nm. Âo 1& (m&c trong). GiMBLETTE 5/. Bénh vông, GuiGEMBEE S m. GiTDg (ging); cù giimg^ ành gi!rng. GiRAn sf. Con kia nbir con nai cao giè cao cA« Girandole sf. Chcm dèn nhiéu ngçny — Hoa tai nhân h^t xoàng* . Girofle s m. Clou de — , Binh-hu'cmg, GiBOVLÉE i /• Hoa yên-chi. GiBOFiiBR sm. Cl^ dinb-btrcmg. GiROM sm. Lông (tCr bàn-toa tdi dâu gÔi khi ngoi). L6-de l'Eglise, (16ng bOi-ibénb)ss Vông HOi* tbénb. Girouette s /• Cài chong-chông. Gisement s m. Con ASX. gfTi im, ChS in chi nàm (oh( dHbi thvtog}f-:« 660 6LÂ « ttangth^. GivRK sm. TMr mtmg moc {àông nai cày). Glacé, ée adj. Lanh-lëo; Icr-ldo. — Trcfn, Uag* £au glacée, nirôc âông {dao)\ già. éfJkôatt) Làm cho âông (dac) lai. — Lèm oho lanh ngât di. Làm cho lâng. Le vent m'a glacé, Gié né /àm cAo tôi lanh âién dim Son aspect me glaee, tôi ngd ih&y ngirôi tôi s« Glacial, ale, aui adj. Lanh nh«r gid, gid-rét« Vent gUtekU^ gié 6) Glaive s m, Gu"crm. Le — des lois, de la justice, (gu'crmln^t, gu'om hinh) s=s hinh*phat, Gland s m. Trâi (cây) thanh-cu-crng. — Dô thdt trdi gang; ngù tui . ^ Glande s /. Hach. — Ilach ncri hçng. Glanke V a. G$t mét (di mét lùa... di hôi). Glaneur, euse s. Kë gat mét. Glapir v n. La quâng-quing (nhir cbén, nhu ché. gAf issnmiT $ m* TiKng kôu ngHjaftng» [6iui}f Digitized by Googl GLO 66i, GhkS s m. Tiâng cbuông dénh (d^ng) chi^i dang Glèbe s f. Yâng (bâng) cMt; eue, hôn dât. Serfe de la —, quân tâ dién. . GussANT, E ad/. Trcm-trçrt. Sentier —, dirorng tron. Glisser v n. Trgt, L'échelle a £$5 cài ttiang né trât {chay). Se —, vpr» Lén vào^ Globe s m. Bâu, hôn eâu. Le — (terrestre), bdu thé-giéi. Globvu 5 m. HdUi vièa. — Bot* — d'air, d'eau, bot niro'c; tàm nôi. Gloire sf, Danh-vçng. — Sif trongyvçng; svf.vinh- hièn.. Le fils de Dieu viendra dan» tonte sa — , Cou Bijrc-chûa-trôri se d^n oai-nghi sâng-ldng, ' Glorieux busé adj Cé danh-vçiig, râh-hiéQ. Victoire gkriâme^ sur thâng-trâa ed-anh. Être glorieux de son enfant, vinh vi con. Globifigitioii V. Syr làm vinh-bién cbo... t,a — des élus, $w nhâe kë dir^cbça/A» 6(tc ' vinh-hién. Glorifier tm. Làm cbo vinb-hién. Se glorifier v p. Uj làm vinh; khoe minhi Gloriole sf Sir tang minb vi sif nbô mon. — Cbût danh-vong. Gloses/. Tiéu chu. c. Lori giâi, chû-giâi. Gloser m.a. B&t lë, h^b; xét-nét. Il glose sur tout, n6 hay zét-nét tir diéu. — un auteur, bât le {hach) kè làm sdch. Glossaire m. Ti-vj dùog tiông tbiftirng dùng cifjh Digitized by Googlt* Ma GOG ngUa ti«ng efi df t kh6 hi£tt« Glousser vn. Kêu A (gà) ; tûc. (mê ân. GlOUTOR ONMi Oi'y* et 5. Ilàu (Mm mè) ân. Làu ân, Gloutonhbrr f/. Sir (néft, chihig) mè (lin, b&u)ftii» Sijr mê àn-uÔng, Gi*i] sf. Keo, nhi;ra GiUAirr I adj. Hay dinh.-— Cô nbV^u Glucose 5/. Dirorng (mât) trài nho, khoai-eft. Gldkr V a. BA nhvra; thoa, trây nbifa. Glutui # m. Nhvtt» m^bOt). Glutineux, iusb adj. C6 nhi^a. Suc glutineux, mù (m^t) c6 nhyra. Go (tout de) lûc adv Xuûi r di arA vô xâhg-xông. Gobelet s m. Chén u((ng« GoBBE t; a. Nuât trông. — - BB CBof , iMM^/ rdn cài irurng gft. Il gobe tout oe qu'on lui dit, nA nghe ngirâri-ta nôi giSng-gi no tin giftng nây. GoBBBGKR (Se) V ft. Àn-uâng sa-dâ; hay âu-chcri, GoBiT s m. Gàu. Godiche adj et s. Vung; vô duyôn. GoBiLLK S f. Cày chèo ngoày sau Ui; cày chèo Içu* GoDiLua 0 n. Lçu; ngody. GoëLAND m. Con chim thùy-kô. Goélette $ /. Thuyén (tàu) hai cOt# GoQO (À) i(0C adio* £-hâ; d&-no« Vivre à — , to-fr sirdug tftl- é-AA

    6oG(JEKARD| K ûrf/. Kè giëu (ilui chcri) vô duyên* - GoGUUUBDBE 0 H. Néi chcri vung-vé, GoaviTTis % fpl. UÂ n6i cbd vui^ Digitized by Google GOT MS Être en — , Xoàng-xoàng, vui mi^ng. QoiniBi i m. M6 én^ Idu in; hay &iH}hai« Gotaruf m. Bir aralûqne, mt âko (âàogÎM t.) [trçngM.) —élastique hay-lâ eaoutchoiie, mh {hon (nhir dA- GoMm-GUTTB 5 /. Yàng ahi^a (dâng hokag c.}« GoioiiEva. Trét bàng mA Gày. 6 GoRD «m. LS chtft cfra GoHDOU f /• Ghe lirdn. Ixmg^ihuy&i c» Gondolier s m. Rè chèo ghe Iirorn. GoKvumiNT êtn. Sv sirng lên; sif phùog ra GoHm «H* Sirng lèn; phùngra* Gong iiti. Cdi chiêng, céx cMng, GoAfiB s /• U9ng(hiuc.); c6- Fraidre à la—, bôp Adub&p hpnf^ nâm cà. Ayoit mal à la — , daa hong. CoBGis sf. Hdrp; m^i hdp. Une-Hl'eau, m^i hâp nir ' Air gouailleur, B6 gid-ngô. ...... Goudron s m* Cbai. ' • • Goudronner v a. Trét chai; bôi cbai - ' ftàvt.' frouFFRE «»w. Xoàynirdc Vftn (ntrdnc vftt t.); Tcrc Goujat s m. Tiéu-công* thçr hâ (xây). — Ngircri ô- dô da-dày.— .> Goujon sm. CA bCfng (Tî-khia-tiAu c)(-*bA)g mû, b^ng tbô). - i » GoLLÉE s f, Môt miéfng Idrn. . • GouLKT s m. Eo cura bién. , . t . • Gouix» sm. G&bû (vô...)k . . . . . .• Goulu, k adj. et Mè An-ntfng; lâu ^hàu) Sa« . • Goulûment arft). Cdch hau an. . . Goupille sf. Cbât,âiahubô(dég$nmd7.âÔQg^biî). Goupillon sm. Cây rây nirdc.11iAiih.(que rt^.niràc^ Gourde sf, Cài bâu (dirng jurt/c...}. .[phép t)« Gourdin «m.. Gây vâ,û (eut). Gourmand, e adj. et Hè &n-u s GouRHi, Îk adj. Làm bô nghiôm (tinh), klèurbAnh. Gourmet s m. Kè bi^ft mùi i^iroru, dô ngou. • ; Gourmette s /• Xà-ticb bàm-tbiét ngyra. . Gousse s f. Mui; vA (irai, hijti..), . - • » • — d'ail, mmtôi. Gousset s m. Là nàch, nich. — Tûi nhô tronghrng quân. — Tùi ào 1&« Goût s m. Miông nëm, giçng (sif biÇt mùi). Vi. ... . . - . . Digitized by Google GRi . 663 mùi. — Sir nëm (thèm). Mets d'un — exquis, cùa (d6-ân) mï vL — de ppwi,' mid dô- ihôi (mue) . — powr la peinture, sir Aam {mê) nghé vô. „ n. Th. — Àn it-it- [miru). — un projet, icng {tra) oài viêc tinh (churdrc, — le bonheur, (nô'm plmc/c) zzzhir&ng pliu-dc, (siy sirpTDg). — d'un mets, ftn chari (th* = it-ft v^y) . .Goutte s /. Giot (nirdrc), hôt. — à —, tir giot. [ chu c. .OdtJVTB # /. Bônh (dau gân» lât-léo). Hu- phong tàu Goutteux, euse adj. et s. Kè hay dau gâo, lât-léo. . GoUTTEtRK S f. Mâng x6i. GomrsBN^iL s m. Bénh Ud, lài. GoDVËRNANT, E ûrf/. 5. Coi (câm) lâi. 5 m /iTe caz tri nir<7c. 5 /•.ôàn-bà cf giû: con (em) cho ngu-cri-ta. GoiJYERNEMKNf « m. ow-tri (cai-({u&n)« — Nhà- nu'dc on Nu'dc-nhà. GocvERNEE V a. Caî, quân, tri (cai-tri, cai-quân). — un vaisseau, eai{quAifi) tàu (coi, làmchûatàu). — un royaume, tri Nirdc. Gouverneur s m. Kè cai-quân. — Quan trân-thù, qufin tông-dÔc. — Quan th^(ng-doc, GaABAT « m. Gai chông, cài giuràng. Grabugb n m. Sur l îly-rà om-sôm. GaicE s /. (Tn (ân c.) — Duyôn (doan). Accorder une — , ban i adj. m. Ké c4 ohdrc trong binh^ Gradin s m, Bâc (ctfp c.)« Graduellement ae^t?. Tilrb^kCi dia-àtaou lin-ldn» Ciir (hdr (toAn-tir c). Graduer va. Phftn (chia) ra cho e6(i)rb^« [zfch* — un ttiermomètre» phân dé céi 6ng Hàn-thJlr- —des exerciees de grammaire, phdn phép hço- i^p mço-ln^t cho cé thm&p dân-ddn. Graillon 5 m. Mùi thit (mô) chây. — Khaccô dàm. Grain s m, H^t (bat t.) — Bdm mira mây. —de blé, de raisin, de poivrOi de sable, Bât Ma, hôt tri! nho, hôt tièn, h^t cit. Graine 5 f. H^t, hôt giflng. Graissage s m. Sv thoa (- viy) md* Graisse $f. MA*. Graisser v a. Thoa mô", vfty Graisseux, euss adj. C6 md\ c6 tành mor. GRAHDiiE adj. et êf. Tèn kèu chmig c&c thfr lAa* gao, bftp-bç Grammaire s f. Sàch meo (luât meo). Ghammairiin $ m. Kè h\6i (ihdng), kè df y, kA làm séch meo. Grammatical, ale, aux adj. Tha vé s&ch mf o. Digitized by Google filUL Ml Gràmmaticalemint adv. Théo Inti sdch meo day* Gbamms $ m. M^i phân trong pbép Unb cân-lirorng Geand,! adj. Lén (to; d^i c); c&. [Tày* Grand poëte, kô vân-thi tàt-tir [giôiy hay.,.). Grand dans Padversité, Vttng-vdng rnqmh-mi trong ecm khtfn-khiS. s m pl. Les grands du peuple, kécd trong dân# La grand'takre^ bà nôi, bà ngo^i. Gbaiid-gboiz «m* Nhâ'tph&mkbuè-bài. [(dû-dl). 6]iA7a>-DUG s m. (Loai cbim mèo) Con chim dù-dl Gbandemkht adv. Nbiéu (lÂm); càcb r^ng-r&i» Agir— > ftn-À rdng^rdL GBANDBim $f. Sir l GaA8 Grasse adj, Mâp (béo). — Dcr, dong khdrn. Terre grasse^ dit mô-, dât thù., Donnir Ihffrasse matinée, ngA nirdng (ngA tnra)« Faire gras, không kiêng thit; ân thit. Chevaux — , ngira âày (mâp). Gius-DODBLB m. B£y-nhAy l^g-nhfing (màng- xang T.) bao ti!lr bô. Gbassemknt adv. M$csû*c,ê-he. — Rông-râi, chcri-lir. Vivre —, Sn-ut(ng phûhé {é-hê mae-sùrc). » Payer — , trâ (tién) râng-râù Grasseyer vn. N6i nhira; âge sài. GaAfiSOUILUST ETTK odj. HAp. Enfant grassmnlkt, Con-nfi mâp [sô sità). Gratification sf. Phân (tién) thirorng (công). Gratifier va. Third^ng (công). Gratis ado. Không, nhirng không (không trông Faire — , làm eâng khâng. [Içri gi). Gratitude sf. Sir (lông) thâo; sir biêt an. Sir hiéfu- , Grattage sm, S\f gâi, -quào. [thào. i Gratte-papibr sm (Qoào giâty); kf-luet thor-U. Gratter va. Gâi; quào; rach (gacb, vach); biroi. i — un mur, quào vdch, gach vàch* V n. — à la porte, guào cira. Grattoir sm. Dao e§LO g^y; dâ gô ohflr* Gratuit, its adj. Nhirhg không; công không. Méchanceté gratuite^ sir dôc-dû* vô cà-. Supposition gratuite^ sur tu'à'ng vôl^. GRATUiri s f. Sir nhimg (công) không. Gratuitement adv. Không, nhimg không. Grave adj. Nang (trçng c); trirçrng. — B&m,dàm- ih&m, nghièm-trang, té-eUnh. Digitized by Googje GRE 869 Contenanee pmw, Càob'4i$u '^9}$ dàm-ihâAS^' Ton—, gion j trâm. Accent grave^ à&w huyên. GBAvi, Éi adj. RÔ mft. Gravklle ê f. Bénh tréi-ké (bênh kén t.). Gravement adv. Nang; trircrag (trçng), GiuvKR t^a. Ch» —dims sa mémoire, dans son ccBur, Tào (trong) lông (trf). Graveur 5 m. Thçr cham, thorkhâc chu:. GBAvna tm. Sâi, — Trài-ké„. GBAvm t; a. et n. Leo^ trèo (Ito). • —une montagne, trèo non, ko nûîé —an haut d'un rocher, ko lôn trôn cli6t hôn dâ« Grâyitâtioii s f. Sdro tii-kéo nhau. [okdrn^t Gravité sf. Sir nang.— Sir trong (tru-omg).— Ctt GBAvtiRE 5 /. Ngk4 ch^iu.— ch^.— Auh, hkli khâe mà in ra« Agir à son—, làm i\f minh. Savoir bon — ,biât Le grecj tiSng 6r6c6. Gredin, ine 5. Dura bà-ldp quân chdchA; dAUitti (mèo dàng ch6 diém). [tàu. GRisMBEiTOti GaiMBHTm. &d-c.tt$c.nOi trong cfaiéfc Gréer va. Dirng côt chftng budm-l^e ehotàn. Greffe s m. Phèng dièn-ân, — sf, Nhânh cày câf mkth&p qua eày kb&c cho n6 80ng. Dkiionniûre r-k 4S Digitized by Gopgle 6.70 GRÊ Gusrm va. Thipcày. Gbsffisr s m. &iéii-4n, âiAn-bi(>; tha-ld. Commis — , sung-biên cîién-dîi* Grgok adj. ,&6ag^ a6ng'SiL Soie — , ter. sâhg. Gbêle adj, Yot, dài, lông-không. Jambes grêles , chcrn lông-không (cao giô)t Grêlb s /• Mira dà. Une —de pierres, dd vâi nhiT mira* GaÊii) ÉB a^/y. Râ xn^t. Gbiiin 5 m. DâyneonbA. GnÊLON s m. Hdt mira â& l Gbiyib V ut, (Làm cho n^ng). — Bàah thué nang. GRiBOinu.A«K $ m. vê vung . — Chft y\6i xCu (giâr)« Gribouiller v w. Vô vung. — Yïëi giô. Gbtef sm.S^ thièt-b{i phài chiu. — Kho&a d£u céo; dcm (tr^g). Formuler ses griefs, tir ^î ài khoàn do. Gbibf, ève adj, Nang (trong); Idn, to. Faute griève, lôi (toi) wa/jy. QiikYmMT adx>. N&ng. — malade, dau nâng bônh w(?ny {^9^9 irwo'ng). QvAwtk s f. Su nâng. — d'un crime, 5?r nàng câi tôi. Griffe 5 /. M6ng, vâu. — fiiu thù ki (Idtôn). — Rô (m$t hai thû cày). GaiFFBR V a. Vâu, bâ[u; quào. — Làm cho trây ra. Gbiffon 5 m. Tên tue cou kéu-kôn. — Cou thûbày- d&i udra phung-hoàng nâ'a.sir-tilr. GRiFFOnniÂGK s m. ChA viéft gifr (quéu-quào). Griffonner v a, Viét quich-quoacj viét giir. . Gbignoter V a. et n. C^p; g$m, Gbigou $ m. Ngu-M rit-rông hàrtién. Gril s m, Rà dè nu'dng (quay) thit câ. Grillade s f. Thit nu-drng (ho* là'a than). Gbdxagb f m. Song, lu'di sit déng cjra s6« — Sijr nurdng (ddt) sfti. Grille s /. Song (bâng sAt hoSc bftng eây) Grillera a. Bong song. — Nurdng. — Tui (nu'dng, — une fenêtre, làm song ciSra sÂ, [dtft) sit« Griller «n. ITdc-ao lâra. [sure. Je grUie dé le voir, tôi MnHHto {tréng) gâp ud btit Digitized by Google Ôïâ GRI Grillon 5 m. Con M, Gbikacb s /• Siy nh&n-nhô (m&t), siy ahân-mat. — — Sir gîà^ô. ' — C4i x4p n6 gây (vô cA éo...). Les politesses ne sont sonvent que pures grimaces, phéplich-sijrnhiêukhilàtJtj^c^m /â'f/ cô{giâ'âd)é Grimackb V n. Nhftn-nhô; nhèLn-m&t (-mày). lUbf ' Iai:bèeolaî. Gbimacier, lèRE adj et 5. Ilay nhâa-nhé; hay nhfu- nhé, làm-b$, giâ-hinh. Grihoibb s m. Sâch pbû-thAy phép-mdn. — Slcti m&t Grimpant, e adj. Leo, hay leo. [kh6 hiéu. Grimper v n. Leo (trèo). Gbiucembiit s m. nghi&i r&ng/ Gbîncer V a. ou n, Nghiin rang. — Kôu ket-ket; cot-kçt ou kèn-ket. . — de» lienjU hay-là les dentsy ngbién i:&ng« Bës roiies qui grintmt b&nb 3Ce ihS Mu ket-keC

    Grincheux, euse. adj. et s» C6 tanh ki-ci^C| kbé à", hay chftp-méf GRiNGAtiT 9 «• %iràri nbA tbô, (Jm-y^u. Grippe 5/. Bônh ho. — Sir c:h6t (không ira). Prendre quelqu'un ea — , không lea {ghét)ïif^\xçfi Dào. Grippe-sou sm. Kè tbam-lam, bà-tiên, rit-rôn^. Gbis, b arf;. Mtfc-iiadc. — Say xoàng-xoàng. Temps gris^ trcri âin-can và lanb. Papier gris^ giây màu dutc-di^c; gi£y c$n| fiRnMiitLB Bdvépha dftmlort. • Grisâtre adj. MSc-muc (v. iiiông-m^c). Griser v a. Làm cho say xoàog-xoèJig* Grisomnant ùdjm Bac hoa-4râiii. Cheveux grisonnants^ toc bac hoa-ràm» Digitized by Google

    GRO 673 GRisôifintA n. Ra mfe, m tr&ng; bac hoa-ràvjt- Grive 5/. Chim sé (sé-sé) ddng Gmrvoifti B adj. Ly-làu, ly-lâc. Grog «m. Cbén nroru manh oh([ ntrdrc bA dir^mg GbogkàbDi e adj. llay làm-bàui, hay kè-nhè càû- Grognimsiit s m. Tiéng heo kèd, it, ut> h^e.— Ti^ng làm-bftta. [în t.). Grogner vn. Kêu (heo, Icrn), ut; hôc (ut-it, ùu^ GROfiHON adj. et 5. Kè hay rây-rà, hay la-tôi. Gaom $m. Mûi ow mô heo (nhà bay-ià îpng')* Grommeler vn, Gàn-nhâng, làm-bâm. Grondement «i». Ti^ng rén (râm). —du tonnerre, Hëng stfm rAi, Gronder vna, Qucr, qufr-trâch. L'orage gronde au loin, Dông-gio n6 nài âmrâm {dùng-dùng) à za« Grondeur, euse adj. et 5. Hay la, hay quir, hay Groom s m, Bày-tcrnhô. [trdch. Gros,osse adf. To (Idrn). Gros drap, nî to. Grosse somme, {lân tién)= nhiéu iiêa. La mer est grosse, bién déng. Le gros de Parinée Chùihd^o binh (ph£a nhiéu hau héft troiig dao binli). En groSy loc adv. Sodt; trum. Vendre en gros, Bàn sodt. Groseille sf. Trdi chua c6 chùm. Grosse s f. Mu*ài hai chue co dâu (m§t trâm, môt thiôn) dÔ hàng bào-buôn. Une— de boutons, môt tram nût ào. [mang). Grossesse s /• Sijr c6 n^hén (c6 thai, c6 ohftU| Digitized by Google 674 GRO Gbosseue s /• (Sy* to-ldn) c\^c, m^i. Avoir une — à la gorge, mgc mui {sumg c6 qfe (bw&u) nai c6« Grosshe, ifm adj. To dç,!, th6. Travail grossier dfi làm thô {-kick). Peuple grossier dâii ngu (côa mçi-rgr). Erreur grossière^ sq: lAm lâm» GRossiÈRsafENT ûdv* Th6« Gbossièreté s /. Sv thô. — Lori, viôc vô phép, Gi^oflsm V Làm cho ra to (Idn) Lunette qui grassù les objets, kùih coi ra Un. Grossissement sm. S\r làm cho ra to (l(>n);su' Idn ra. Gbotesqus adj. Ki-cuc, di-t$C| dj-cuc; th6-tac« Habit — , ào di-tac. Le grotesque^ cai di-tàc^ cdi thé-tuc. Gbotts s /• Hang; dông, GaouiLLimcNT $ m. Sijr lûc-nhûc, luc-cue Grouiller t; n. Liic-nhûc. B6 lùc-nhûc* Ce fromage grouille de vers, bÂnh sura niy lûe^ nhéo nhûrng là gièi. Grouk 9 m. Lfl, cbèm, kbdm; khâm. Grouper v a, Nhôm, tu lai. — des faits, gôp-nhôp chuyôn kia cbuyên no. Se — , V pr. Xâm 1^, vdy lai» Gruau s m. Ilôt (lùa thôc dau mè) dâ chà dâi Iroc vô. Grue /• Con séo (séu T). — May mà chuyén dô n^ng. Faire le pied de — , dûitg dqi (cbà) lào quà; éûg âçri rue cbcm n^c câng» Gruger v a. Cân, nhai. — du sucre, cân dœGmg, — qudqu'un, an cùa ngirdi nào. pAVJiSAU S nif Cyic âông dùng l^i» Digitized by Googb GUE 675 — de sang, de lait, eue mâu, sfra dông-dÇc GnuYÈRE 5 m. Tên thir bânh sira (làm tai làng Gru- yère bôn niràc Suisse). Guano s m» Pbân cbtm. Gué s m. Chô can (sông) di ngang qua du*ofc (khôi Passer à —, lôi (di) ngang qua (sÔDg, r^h can). GuÉABLE adj. Cçn. L$i ngaog qua du. Guenille 5 /. Giè ràch. Guenon 5 /. Conkhicài. — Dcrn-bà xâu (hinh, d^ng). Guêpe s /. Con ong vè-vè (bô-vè T.) Guêpier m. 6 (tô) ong vô-vè.

    Tomber dans un — , (té nhâm à ong vihvé). == Mâc tay kè dur. Gu^s adv. ft, không bao-nhièu. Ne... — , không,. • bao-làm (bao-nhiôu), khùng#.. mây chûL GuÉRBT 8 m. Bât cày rôi mà không gieo giông. GuifiiDoif $ m. Ghé trôn (ghé zây). Guérir va. Làm cho lành (dâ); ebfhi. — un malade, chïta bônh; làm cho lành bênb. GuÉRisoN 5 /.Sif chîra bônb^ sir lành bônb. GuéaissABLR oflj. Tri dirçrc; c6 lë lành dirgrc. Guérite s f. Nhà vôm Unh nhirt dirng canh. Guerre sf. Gi$.c. Ministre de la—, IKnA-b^ tbuvng-thcr. Faire la — , dành giac^ làm giac. Guerre civile, (n^i qu5c lo^n c). Giac nôi cuuc. Lo^ trong vlxcôc. Nom de—, Tên giâ (tôn tréo kèo ngu-M-ia biéft). Guerrier, ière adj, Ilay ddnh gij.c; manh (giôi) Exploit guerrier^ t^J-công c. [g^fOt

    'ation guerrière d&n hay éUnh giaç. Digitized by Google çns GUI (BonuiOTKfi
    n* Binh gi; làm gi^c.

    Guet s m. Sv]r rinh. Faire le—, rinh (rinh-râp, rinh-mô). '[bai). .QtmrèJ^m sm^ Mira, obirdcc (d^rin^i, mk gitfl, mà Guêtre s f. T4t (bfi-ttt mang ngoài giày). Guetter t?a« Rinh. Gueulard, e adj. et Hay la} la oho^-chof c«— Létt (hàu) ân. €tKDLi $f. Mièng, hçnç.

    d'un four, d'un canon, tniinglb, miSng'sttAg. —de loup, hpng chô sôi. Quelle — 1 1dm hpng dfir không 1 Gueuler vn. La, n6iA-ào« GffiULSTON $m. Dura an ê-hê; mâm cao c5 dây. ' duBiiiiARD sm. B6 khdn; quân âa-oiày. GpEUSE s /. Khue sit; sit khtfi. Gueux, euse adj, et 5, Thiéfu-lhÔn, tùng-Uu phài di &n iày an xin. BÔ khtfn. Gpt M m. Chùm^M. (tdm-gdri t. ). GuicsET 5m. Cùa nhô (làm tai cành cJra lân)] IS pai ciSra nori vàch dè nôi hay-là dira dâ v6 ra« -Hi'ime prison, Cil'a xép ng^c. Guichetier 5 m. Kècoîmfrcitakhêpcô» xép nguc. Guide s m. Ké din (dem) dàng (durorng)- (dân 1$. c) Ké chl nèp dem dircrng. ;0ii.lairé Ké dâmuru {eâm tift) gi6i (hay). Le — des étrangers à Paris, Sàchchi{dà7î)dw&ng ' Qko ngirâri ngo^-quâc à thành Paris* Guide Dâycircmg (dinh ngç-a di xe). Guider va. Dem (dân) diràng (dân, dâc, dura di)t Guidon s m. Ciyccr vçi lûnhbO. pviOT f /• Tl^W&Hlào ogçtid&idttôif Digitized by Google GUT 677 ''GoiMMiR van» HgààhéOf litfc; nheo con-miimà zem (ngôj coi). Gdignon s m. Yân xSu; sir rûi-ro. Guillemet s m. Mu » âi trirdrc và sau c4u minh inrng ra. GuiLUCBBT, BTTi odj, Tlnh-thuTc; sOi. GmuMkms '# m. CÛ eti (oh^y) iréo nhau (ngoài v ngirâri nghOm-ehinh âàmr thàm luôn* • GuiNDER vfl. Truc (nàng) lèn.-Lâp di, câu cao, GuuiÉE sf. Tên dôug tiên vàng U6ng-mao gid Ghùng 25 f . [thi. GmNGUBTTB 5 /• Quén chS thâ quô (ngoài ibiéng- GuiPUBE sf. Ren nÂî. Guirlande 5/. Hoa dây. GuiBB sf. Càch| thâ; thôi* Chacun se gouverne i sa — , mSi ngirdri sdra minh (tu thân c) theo y riêng {thé) minh. En — de,.. Thé cho... Thay vL.. GuiTABB sf Bâm c4m (kim). ' Pincer la — , gày (dânh) d&n kim . GuTTA-PEiiCBA sf NhiTa thông. [hoàngc), jfpu 9f. (Qomi&€i-gutte)^y&Bg-^nhijra (diiig Digitized by Google Guttural, ale, aux adj. Thuôc vê hçûg; Bqo troQg hong. Lettre guiturak, chur doc tronç hong. Gyainase s m. Trurârng tâp dua vât (luyôn gftn-c6l). GYiiîiASTiQUE adj. Thuôc vé pliép dua-vât và luyôn gftn-ctft. Gynécée s m. Hâu cung; qud-m/n pUông^the. . Gtpse s m. Phâa-diep; thach-cao; quâû-thach, H HaI interj. Chi Itfy làm ia. = Ùal à, ô; vây à I £fa / vous voilà, àl axihàl ûaJ aohi lÎABiLE adj. Khéo, giôi. Habilement adv. Câch khéo, giôi. HabUiBTÉ s /• Tài hay, khéo (giôi). HABaiTÉ sf. Phép dfforc. — à succéder, phép dtro'C n6ï nghiôp. Habillement s m. Ào-quân (ào-xtfng), dô (cùa) mac. Habuxib V a. M&e, cho ii4c« —Làm thit chim, gà. . • mà ntu* une famille pauvre, cho nhàkhô mâe cho dm. Habit s m. Aô fdàn-ông). Habitable adj. ff dxrqc. — C6 le à durçrc. Habitant, e 5. Kè t^i.«.« llABiTATiOiN S /. Nbà cT, chô (uai) ir. Habiter van, — un jolie maison, — dans une joUe maison &nhk Habitude s f. Thôi-quen (câch &n nft fr); sir quen. Avoir de bonnes habitudes^ c6 thôi-quen tôt. D' —, thu-crng-lé. Comme d' —, y nhu: cirw-, nhu* t/nr&ng ou nhu* moi khi. Digitized by Google HÂL 679 Habituel, slle adj. Thiromg^lé, thurâmg c6; quen. Habituellembwt adv. ThvràngAè; thtrâmg-thiTGrng. Habitucr V a. Làm (tâp) cbo quen. IUbledEi BU8B $• Ké hay nôi dtfi, hay khoe-khoan; ké ddnh pbicb. Hàcue s /. Bûa (riu, vori...) Haché adj. B&m nhà (nàt) Hachbr V a. Bftm; xtt nhô. Hachette 5 /. Bûa nhô. Hachis s m, Chà (thit bàm). Hachoir b m. Thdrt, iSm thdrt zit (bàm) thit. Hagard, e adj. Quau, Hagiographe s. Ké cbép vé chuy$n thành. Ha» s /• Ukag rào. Baie vhre, hdnç ràù cày (tr6ng s6ng). Haillon s m. Gié ràch; gié cû. Hawb s /• Sijr ghét. ÀYoir en — les procès, ghéi vi kiéii4hira« Haineux, euse adj. Hay ghél. HAïa t; a. Ghét (ghen-gbét, ghét nha. Hairb $ f. ko nh^m (ni$c mà bftm mhih). Haïssable adj. Bdng ghét. Halage s m. Sif kéo ghe (thuyén). [ghe. Chemin de — , diràng (bai bên s6ng, kinb) kéo Habran sm. Vit mrâc; vit rùng nhô. Hale 5 m. Hcfi nâng, khi trori nirc (làm cho nam Haleine^ hori (thà). [da, héo cây là). Perdre — , héi (hao) h(ri. Tout d'une — , môt hoi^ m^t céi (bto't). Ouvrage de longue — , Sàch rfài (dày, nhiéu ter). Halkr va Kéo (thuyén, ghe) bàng dây. £UuR va. lÀm cho n&m disti héo ofty héo " Digitized by Google . 660 HÂR . Halstamt i adj. Thfr hào-hën. Halle sf, Léu cher, chor. Halusr sm. Bui r^m. QAUUicmATioii sf. 9xf lAm-lac; sur in-tH. Halluciné ée adj, et s, Ké hay lam-lac, in-tri. Halte sf. Sir ngirng (dirng) chofn lai. Halte là 1 Thôi I Dù-ng 1^1 Hamac sm. VÔng. Càng. Hameau sm, X6m. Hameçon sm, Liro! câu. Mordre à V — , ksx câu (chiu mâi). ' Hampe sf. Càn, cân siêu, càn c^, cîn 'vîéU Hanche 5/. Hdng; di. (Xurang bà). Hangar sm. Trai, chài ra» Hannbton sm. Th* con rây (b5-rdy). Hanter va. Hay tdi-lui (vâng-lai c), hay cf. Happer va. Tap. — Bit qudch. HARANGUi sf. Bài giàng« Haranguer va, Giàng; nôi. Haras sm. Sor nuôi ngira lâty giSng. Harasser va. Làm cho mét (mAi) quà di; Harceler va, (Bâm to bâm nhô) gheo, choc; ddnh — l'ennemi, dung giac dâu ddnh dé, [mai, Hardbs 5/. pL D6 dùng mà mac. Hardi s adj. dan-d!. — Trày-tràa, chai-dâ. Air hardi^ bô li-lcrm^ irây-trûa^ chai-dâ. Hardiesse sf. Sir dan-dï; sir cà gan. Sa — m*a déplu, n6 xâc tôi kh6ng ura. Hardiment adv. Càch dan, dan-gan. Harem 5m. Uau cuugj cung-nûr. Hareng sm. Cà quà. Qj^mi» vm adj. Ké bay rÂy-rà, kh6 , Digitized by Google uks'' . m" Hàbigot m. B$u« — de Bària, âàki ngur. IIabmonie 5/. Nhip-nbàng ân-râp nbau. — Cung hdt yXvwèsm une paprfaite ~, fa-ir thuàn-hûd vjSfi nbau hét sirc. BABMoniKUsniBirr dMfe. G&cbi-ràag. HARMomEUX, EtiE iMff. Rftpi-ràng; te-nhip. Harmoniser (S^)v,pr, Mp, an whau. Harmonium s m. Bern (dàn) (tbùog* cbqm tay Harnachement 5m. thSng* ngira. — Su* thâng Harnacher va. Thâng dô (ebo ngi^a cdi bay-là kéo xe). Harnachsvr s m. Tb/çr làm và bén âi ngffa,. Haruais. Habwiis Btf ngira. Un — complet, mot bô />' 71g wa, [quan. Haro s m. Tiéfng la lôn mà bit mà tr6i d&n n^p Harpagon s m. NgirM hà^tiên rfl-réiig qui. Harpe s f, Thii dcrn cdm; dorn Iranh. Harper v a. B6p, bép riê(t. Harpie s /• Born-bà sâu-sic (Tén cou yén ngircri»- ta bày, mât dcrn-bà, minh kên-kên c6 ciinb nanh vût dài ma chigiCing bay,ânqii&) • — B^c- hièm. và bay rây-rà. Harpon s m, Boc; cbla, lac phong. GftiimlM^t; tbùc,b(a gi^c(làmtboàiig — le dîner, hâi don ecrm ihoâng âi. Hâtif, ivb Vôi; s(hn. Le riz lûa s&m. Haubans $ m pU Chingi dây cb&ag; châng bu4m« Haussi 8 /. (Sir làm oho eao lèn); sir thftng gi&« La — des grains, lûa gao cao ijgàc) gid» Haussbr V a. Làm cho cao lèn. les épaules, dùng vai (chê). — le ton, {lên giong) ngâm; tréch, quir. V n.Le prix du riz a haussé già g^o cao ou g^o ién gtd. Haut « m. (Cao) chôt; néo; ngçn. — Bé cao. \ Le — d'une montage, ehdt ou idnh nâi. Le — d'un arbre, ngpn cây. Haut, s Cao. j Bauie montagne, nâi cao. j A haute voix, /J-n tiéfng. Crime de haute trahison, Tôi muru-bçii (phln- ngbich vdi Nu*drc nhà minh). Marcher la tête haute^ (di eao âdu)=kh6ngc6 lit chi. Hautain, aine adj, Cao-càcbj kiêu-hành; kiêu-ng^o. Air — , bô kiêU'hânh. Hautbois s m. Kèn, c6i c6 lu:d4. Hautement ado. (Cao) câch dçn-dl; rO-r&ng; ngay. Digitized by Google ïïÊi m Déclarer — une chose, khai (-tô) viéc (chuyên) ra ngay» Hauteur 5 /. Bê cao. — Chô (nori) cao, gô, nAng, ddi, giâog. Sir làm cao làm càch, s\f kièu« hànb. Occuper les hauteurs^ choân nhitng wn cao (g6- Parler avec — , noi câch kiru-hânh. [ oAng). Être à la — de...,bàng... Yira..âàng... kliam.«« BAUT-FonB 5171. Gh5 can dveéi bidn. ILvvE adj. Xanh, mét và 6m. Hàvbe sm. Cura bién (thu*orng tai vàm sông Idn). Hatrs-sâc sm. Bao, bi da ké di làm hay-là quân Ilnh matig sau lirng mà dé dd. Hé! interj. Nâyl Ilêl — 1 viens ici, nâyl l§i dây. Hebdohàdauis adj. Trong (n^i) m^t tuàn-lé. Journal —, Nhijrt-frinh mât tuân mât Un. HÉBERGER va, Cho à dâu; riroc vé nhà. HÉBÉTBB va. Làm cho ra dai-khcr (lùr-dù, lir-nhur). HÉBREU sm, Tiëng Hébreu. Apprendre V — , hoc liéng ilêbreu. Peuple — , dÂn Hébreu. Hectare sm. Min (tAy vu0ng-viSrc mSi pUa 100th*)« Hectogramme 5^/. N6i m()t tram grammes. Hectolitre sm. Chira dirgc môt tram iùres. Hectomètre m. Bé dài môt tràm thurdc (diromg â HÉLioonÂPHiE sf. Nghé vë bSng ytfn-sAng màt-trâ'K UiLiOMÈTRE sm. 6ng dom d& do hi ngaog m^t-trài cùn| là càc tinh-tù trên triri, HÉLioscopK im. 6ng dôm kfnh lu hay-là nhnf m Bie dé mi xem mât-trori. BKUiKiSTB $m. Kô ihùng (thf o) tiéng 6r6c6. Hvm inierj, NAy. Hémicycle sm. Bdn nguyôt; d6 gi c6 hinh bân-nguyêt. HfiMisPHÈRK S m» Ni!rab£u ivéi diU Nùra phÂa bâu tràiUuMU HÉMORRAGIE $ f, GhiTiig ra màu cam; mut ra màu. HÉMORROÏDES 5 /. /}/. Yhx^i nbçt. (MiJit mçc g4ii 15 dit haychàymàu)* HÉHOSTATiouB odj. et f ii« Hay cim m&a» Remèdes hémostatiques Thu3c câm màu. Hennir vn« Hi (bét t.). Hennissehent s m. Tiâng (ngi^a) hf; tiéfng héi. Hépatite s f. Gan, chiSrng dau (sirng) gan. Heptagone adj» et sm. Cébây gôc (tb&t l&ngc). HÉRAUT S m. Sur di rao (truyén) gi$c. Herbacé, éb adj. Tbuôc loai cA» (thèo). . Plantes herbacées^ cây bda thâng bàn m$c, (cây yé(u-drt) c6 irii râi cbét). Herbage «m. C6-cây, rau-cA. — BdngcA. Herbe s f, Cô. (Thâo c) (cô-hoa, rau-cô, cô-râc; cà-rà). Cô xanh| ngçn cà cày cA« Manger son blé en — (&n lûa mdri mçc ra cdy) an trircrc trà sau; ban dirng mà àn. HfiaBETTE «/• Cô nhô, vân (thâp). — Dâm cô. Danser sur V — , nbày mua teén cd. Herbier s m. CAhëidékbô xtfp trong giây mà Herbivore adj. et m. Hay àn cô. [ dé dànb« Digitized by Google HER 688 HsBBOEisEE yn.hi ra âàng hâi c& (mà coi cho hiiï)é HiSBGinuB $m. (Tèn lîut Hereule niaiih Km, gà' iitSi di héu-héu). Ngirori m^uh-me lâm, manh ubir thiot C'est un—, né là ngvrài manh nkit ihânv Hère s m. Pauvre — , Ngirô'i v5 danh. HéRÉDiTAiRE adj, ngbiép, cha truyén cou ntfi| . gîa-irayén; tmyén tù liru tôn. c» Titre — , churc (tird-c) truyfn Itru tân. Maladie — , bênh gm-truyén» HiBimi $f% Sir-nghiép (ccr-nghi^p), gia-tài; sqr ntfi nghiôp. HÉRÉSIARQUE S m. Ké làm diu phe lac d§u>. isâ&UL s/. Si^l^âfto. HiRiTiQUB €ulj. Lac dao. [phcp dao). Proposition — , câu lac dao (câu day diêu sâi Hérisse, ÉE adj. Xumgiêu; cborm-chfrm. Pays hérissé dé montagnes, xur Um-ehàmjùi&ng nûi. HiRissBR (se) V pr. XAtig lèn, giâng lôn. Le lion hérisse sa crinière quand on l'irrite, su'-tà: nô giài^g géj lèn khi ngirdi-ta cbçc nô giàn. H&issoN s m. Con nh(m« HÉRITAGE 5 m. Gia-tf\i, phân gia-tài, HÉRITER V n. An phân gia-tài. Il n'a rien hiriH de son père, nô không dutf c ën gia-tài càa cha no gi h(^t. HÉRITIER, 1ERE 5. Ké ân gla-tài (kè nghiôp c). — présomptif, âông-cnng; hoàng-târ* Hermaphrodite adj s. Lai-cài, lai-dirc (ngircri ài nam ainûrT.). Dictionnaire f-a 44 680 HEU HiiUf, hoàDg-thù-, HEiuuTjua# m Chô tjch-mac, vâng-vè (làm tuyên c,) HKBVin i m. Tu rârng, tu-hànb; &n-rî c, &n-tu c. Hsimii $ f. Bênh titr*ng (tràng) nang. - IlÉBOïNi $ /. Ngircri air aab^himg} iigirori dàa-bi manh-bao. HÉROÏQUE adj. Anh-hùng; manh-bao. . Aotioii f— , viéc anh-'hiing (liiî). Remède héroïque thutfc hay {hiêu-nghiim). . Poésie — I iha vê viôc anh-hûng kdà-kiét, lUROïQjmsm adv. Céch anb-hùng (càob m^nh-mfi} Htiionn 5 m. S&e (tài) anh-hùng. HÉRON S m. Gon séo (s^u T.); chim (con) cô. HiBOS j m, Anh-bùng (anb-tài); bào-kiôt (tuàn-ki$i}« Herfbs s fpL Sang dôc. Hersage s m. bita. Herss s /• Céi bùra« — Cbâng r£p« IIbrsbr 0 a. Dira. Hésitation 5 f. Sir du-dir (dùng-dàng). HÉSITER V n. Du-dir, lirô-ng-lir, ' HiTiftQDOU Ngbiob phép o Hôi-thénh day; rtfi dao. HÉTÉROGÈNE ac//. Kh4c lo^i, khâc Uab U&TRB $ m. Cây dé-gai ot< già-tfan, < Hkcb # m, Phirdc (phùc) ; sir may. n n'y a ([xx'heur et malheur en ce moade, trong dori m^t là may bai là rùi mà-tbôi. Hbdbi sf. Giâr (thi, fliAn e.) Vheure du dhier, j^zJ àn-ccm tru*a {ou tÔi), i À une — et demie, gi& thù" nhirt rirdi. De bonne — , 96m. Digitized by Googlc BIS 687 X la bonne — , hay al vây ch bô m^t dé thw(mg* ' Naturel heureux, tànb tôt, Heubtier van, Bung^ cung. — l'amour propre, Idm mèch lông (y). Se — contre... dung nhàm..« Hexagone ê m. Luc giàc. Hibou s m, Chim ut; chim mèo. — Ngu'cri hay lânh chô ddng-d&o (không hay nôi chuyôn-vân). C'est un vrai hiAou^ né là ogirori hay Itoh nhu* chim ut. HmEux EusE adj. Xâu-xa; gdm-ghiéc. Hier adv, Hôm qua. Sa fortune date d' —9 né m&i giàu âAy« HrfRABCHiE 5 f, Ph&m-trât. — Phàra thiôn-thân; phàm-trât Hôi-ibdnh. — Phâm quan> (van vô quan giai c.) HiiRAncHiQUE adj. Thu^c vé ph&m-tr^t. Par la voie — , eu* Me?-ftr; cur ââng.,. Ne pas suivre la voie — , virçrt dàng. HiéBÂRCHiQnsHBNT ado. Théo thur-tijr (tuân-tijr... c)- C4r ikùr cfr bâe. m HiÉEOGLTPHE S m . (Chû thanh). Tbii chu* taomg-hlnh

    nirdrc Êgyptô. HiLÂRiTi $ f. Sir vui^ tfnh vui-vè. Hippique adj, Thuôc vê ngira. [trircmg. Hippodrome s m. Truromg dua ngif a, dày xe, dién Hippopotame i m. H&i-mft. Hirondelle s f. Chim en (ytîfn). Hisser v a. Kéo lên, rut lêu. Digitized by Google 688 HÔM — les couleurs, kéo cor tam-s&c Un*

    les voiles, kéo budm. Histoire s /. Truyén(chuyên); si3r sfr-kf. [ihi.) —naturelle Vât ou van-vât chi (Thiên-nhièn v|tt- Conter des hisiores bày ekuyén^ bày diStiv HiSTORisN s m. Kè chép tniyéii. Hi8T0Bi£TT£ S /• ChuyôD vui; chuyôn qutfy-quâ, UisTORioGBAPiiK $ m» Kè ham làm ( chép ) timyéà dûrcmgdori. HirroinQttt ùdjf. ThuPOe vé truyôn (cb4ah*«k:-ki). s f, Truyôn, su* kè grfc ngon... Temps historiques, chânh kl c. Histrion $ m; Kè làm-trè, tliàng bè« Hiver s m» Mùa dông. — Tu Ai, nôm. 11 compte 60 hivers, nô dâ du-çrc sàu mtroi tudi» HivBBRAGK 9 m. SiT làm âAi trirdrc hay-là ttong mtta dông. — Mùa câm dông mfta dèng* — Cà« tàu du'a. « Hiverner v w. Cày va (mùa dông). — Trù binh, d^u tàu cho qua mùa dông. Ho ! interj Hû 1 ùa I Bol que me dites-vous là? ûaJ anh nài gi v^y? hûri HoGHBR f) a. Lie; ngûc-ngotc, — la tète, lâc [ngûc) dâu. HolI interj. ( Tiêng dè mà kéu )• s m Mettre le Aojd, ngàn-dén; làm cho hèa- thuân lai; can-giàn. HoLLiiNDAis, AîSB adj\ Thtiôc vé Ntrdc Hoa-Iaag. Holocauste s m. Cùa \^ (tbièu dô't) di mà t^). Yât HoKARD $m. Tômbién. [t^lë« HoMiLiE s f. Bài giàng dom-scr. Homérique adj, Thuôc ông Homère. Style — I Cach a6i tbeo càcb ông Homère. Digitized by Google HON 689 Rire-i tveài ngât evcifi hA-hd. Homicide $ m. Tôi giii ngirài (sit nhcnni nhom mange). — point ne s^raSi iiiïà tng&in HoMiiàGfi rm^ Phân ebir-Mu plifti chAo tbién-tdr. — Sur kinh-trong, khâm-pbuc. f^ûr). Rendre — l'empereuf*, di châu hoàn^â (tbién* — à la vertn, uing.(irw€rng) dure. Homme sf, Ngiràij dâ'ng làm ngircri, con ngirori- Ong; ngirài nam. Bon — , A'jj'îT^i ngay-lènh (h&n-hèi). — :d€i liie», Ngw&i tôt nét (tfr-t^, nUaa-dirc). JBioifOGkNE adj. (KOt ioai (thù;}, CQng m$t l^n tfnh.nbir... Gifog nhir nhan. Hoi^oGÉNÉiTÉ sf. Sir giûng lo^i, cûng m^t thur môl io^ phu* nhau. HonoNTHB adj. et 9. Tràng danh, trùng tié[ng (mà khàc nghïa), trùng thinh (âm) di nghïa c. Les deux homopymeSf bai nytr&t trùn^ danà {irimff térûi). Hongre adj,eism. (Vé) ngira thirfn. Honnête adj, Tù:té, c6 dure c6 nbâu; pbài pbép, bân-bôi, lich-gip» Homme — , Ngtrori lich-su {biétphép). [lori. Préférer 1' — à l'utile, lây cdi tû'-té\km hcrn câi Honnêtement adv, Càch ngay-lànb (liin-b6i| xijrng- dàng, tûr-téf.) HoNNÉTm sf. Si9'ngay-lànb;si?'n£t-naâiirc-hanh« Les règles de V — , phép iich-sir, HoNN£UE sm, Danh, công-danh; sir vinh (vang)« Homme d'— , NgurW danh'-dvr [cô tifyig) ngay- I 690 ' IIOQ lành tir-té. Banneurs funèbres, viée iâng^tâng. Le champ — , Nori chiéfn-triràng. Point d' — , diéu vinh^ diéu hô danh-tiéng. Garçon, demoiselle, d' — , ré phu^ dâu phu. Croix d* — , céi khnê-bài. HoNiNiR va, Làm cbo then (mât-cô')t Honorabilité sf. Syr dàng kinh, HoNOBABLB ùdj. Bdng k^.— Làm cho (dirçrc) thcrm dan h; trong. Honorablement adv. Càch dàng kinh (trong). HpNORÂiRB adj. Dip Itàm (mà không cé pb^n); c6 Un huyên — , chdrc bny^n hàm. [vi. Honoraires s m. pl. Tién-công; lë dén-an* Les hcnoraires d'wi médecin, d'un avocat, Tiin công di cho thAy thutfc,cho tbây cung fliAy kién. Honorer va. Kinh, tôn-kinh, trong (triromg);làm cho sàng danh. — Dieu, tôn-kùib Dâc Cbûa TrM. • — son pays, làm cho xir-sôr min h dwo-c tiêrig^ làm cho sang danh dât-nirdc minh. Honorifique adj. Ltfy danb (tiéfng)-Tôn, klKng. Titre — , tôn i\r&c^ kténgixrâc. Honte s /. Sir mât-cô; sir hA-then. H est la honte de sa famiUe, né làm xâu cho c& . dông-ho nà. Honteusement adv, Cdch mdt-cô" (then-thuông). Honteux, EUSE adj. Then, h6, mât-cd^. Honteux de sa conduite, then {màt-câ) yi cich minbfin-dr. Hôpital s m. Nhà-thirotig. H03UBT s m. Nic-cut (a fic-nâr t},— Tiéng t^m-tùrc. Digitized by Google ; tm m Horde $ /. Màng moi {à không thât ch8, nay ohd n£y mai dcri di chô khàc). — Bàng, bçn, . Une — de brigands, m6t ddnç (lû) Sn-cir4p« HoRiOiN 5m. Cài dành (dap)trènddu bay-là trôn vai. Horizon sm. Yông.chan tro-i; vùng mông. HoBizoETTAL^ ALI, AUX odj. Ngang; ngang m^t, nâm Ligne — e, dàng ngang {nâm). [ngang. Horloge s/. ]Mng-h6. H011LO6BR $m* Thçrddng-hd. H0BMI8 prép. TrAr ra; ngoai ra. UoBREUR s f. Sir gorm (-ghiéîc). {S\f giirn t6c, giâng gày lôn). Avoir en — , gd'm^ ghél. C'est une — , xëxk g&tùhiëem H0RBIBLI adj. 6<^ai*ghiée. Temps — , trôri a-du qud. HoBiuBLUUNT odv. Cdch gàm*ghi6ù. Souffrir — , dau qud s&c {Adt-nhên). Hors prép. Ngoài {(r ngoài, thân ngoài). Trir ra. Il demeure hors barrière, nàif & ngoài rào. Hobs-d'cbuvrb sm, B^ftngi^m. Horticulteur s m. Ké lAp vtrorn. UORTiCDLTORE sf, Nghé (sit) lâp VlTcm* HosANN $. (tié(ng Hébrèu) Tàng-tung, tung-hO. Hospice sf. Nhà dô, ncri trù-ngu. Hospitalier, iI:re adj. Hay rirdc khécb; pbài-tbâ| hay tbâtrd&i. Asile hospitalier j chft di^h&. Hospitalité sf. Sif ciio dô-nhor (tru-ng\)i »\f rirdrc-d&i tdr-téf. Bosm $f. CAa BAnh li. HosTiU adj. NgbicK (gi^c, phàn-ngbicbj. Digitized by GoOglc £08 BOY Hostilité 5 /. Sir nghich. Hôte, hôtesse s. Chù, quàu; Ké toi im {à) quén.— • Çhù-khàch. Table àhôte bàn don cbo kkàch quàn ân* Hôm $mi Oinh quan. — Nhà-h^i. — QuéHy nhà- Hôiel de ville, Nhà-hôi thành-ph^. [quàn. — garni, nhà-qudn cé chd ân chô nàm« HtoxiBE, ifan $. ËhA quàn (6ng quàn, bà quàn). Hôtellerie sf. Quàn, quàn-léu; nhà-quàn, Hotte s /• Gùi (mang sau lijrng) HoTite sf. MOtgùi. Houblon s m. Câu-trâo-dàng. HouBLONNiÈRE S /. Bât trông c&.u-trào-â&ng. Hoi» sf. Cutfc vdrâ£i;chiaxâxa(4ào,n^y) HouiLLB s /. Than-âà; ihan ùti. HouiLLER;, ÈBE adj, C6 than dà. Terrain HouiUer^ dât c6 than dd. Houillère sf. M6 than. HowB «/t Lu-çroig sông; sdng lu'çrng, [vvàti. Houlette sf. Gftylcèchàn chiêo. — Cài vàkèlàm Houleux, euse adj, Lu'orng s6ng; giçm song, UoupI inter j. Hè l HoDPPB sf. Tui (ter, nï...) Houppelande s /. Thir ao rông mac ngoài. Houpper va. Làm tui. — delà laine, cAdtlông chiên. HooBBA sm. Tiéfng reo ^é, hè). Houspnm va. Xd-d&y. i Housse sf. Là phù (ngiya) — . Ào bac dâ(Y^t) qui. HouMiMs S f. Roi. HoussmiB va. &ành roi, dành d&n. Houx s m. Cfty binh-Mu. [dtft. IIOYAU S m, Thu: cutfc hai ràng dé 4ào (njj, cfy} Digitized by Googlc nUM 693 nuCHS sf. Hôc cây nhôi bôi làro bành. Huis 9 Tiiug la mà duAi tbit.— -TiSng Dgœài- ta la (6) lôn mà nô ngirôri nào. Ucfia V a. La (6) cho thit rùrng né d^y. — Ré mà nd ngirâri nào. IIciLE sf. DAn. —de pistaches, dâu ph^ng (phung). — de rose, d4u thrm boa hdng* HtiLER va. Thoa (xirc) dâu» Huileux, euse adj. Thâm dâu, thoa diu, tirorm dâu. Peau kuHème^ da //loa c/ii, 'Hmtim $m. C&i dd d& ve dâu ve gUIm. Huis 5;/<, Cura. — cloSj Cû'a dông (khôngcho ngircri ngoài vô). HmssiiB s m. B^iviêc ou fnrâmg-tùy giûp iriêc theo tôa. — Thôi-thào c. Huit adj. n, Tdm (bât c). HuiTAiNs 8 /• Tâm câi... HuiTiiHB adj. ard. Thù tâm. — année du règne de Tir-durc, nâm thù tâm âài Yua Ty-durc cai-tri (Ti-durc bat niôn c). HciTikiiBiRNT adv. Thà tâm... Tâm là... HuItre s/. Hàu (con hàu). — Ngurori u-mê (mô-muôi), HuuAiN, AINE adj. Thuôc vé ngtfori^ta. — C6-nhàn; nhân-thur. Genre — , loài ngjur&i-ta (loài ngvâri). $ m. Dieu est l'érhitre des kunudM, Chûalà dâng sù'a-tri ngir&i'ta (loài ngu'ori-ta). Humàhikiisnt adv. Câch cd nhàn, Iân*min« Traiter — , tf eô nhàn. Humaniser v a, Làm cho ra c6 nhân (dë tri) hou. jiviiàmTAiBi s m. Kè tim phtfomg cM-bidn pb^ . j — i. y Google 694 Hmt ngirori-ta cho ra càng tiôn hem adj. Hay lo cho loài ngcrài-ta. Humanité s f. Tânh ngirdi-ta« — Loài ngirori-ta, — L6ng nhân-tOr. L' — de J. Ch. Tânh loài ngtedi-ia trong Chà» Giè-giu Khi-ri-xi-tA, [ta. Bienfaiteur de V — , ké làm pbirdc cho loàinyir&ir HuiiBLB adj. Khiôm-nhir^jmg. Uèn-h^« devant les grands, kMém-nhirçmg imâe m&t HuMBLEMEiNT odv. Gàch khiêm-nhircfng, [kéldn. Saluer — , chào kinh\ l^y-da cdcA khiêm-àtroTigm Hnncm va. Làm cho vc&i (âirçrm-nhuin), tbtfm Humer t? a, Nûc, nût, hùt (mut ho*!), [nirdrc, UujiÉaAL, ALS| AUX odj. Thuôc vé xirong trâi vai. HuMiaus 8 m. Xirong ir6i vai. Humeur s f. Khi; hcri, (mâu, huyët, thùy). — Tdnh. — chagrine Idnh hay buôa ràu (sAu riông}» Être de mauvaise — , qu^ù, n6ng« HuMiDK adj. ir,t6iâA hétlèngAAtém- nhwo'ng (ha minh xuO>ng) mà xin no, JlUMpaiftTfi adj et Khé cô tmh (c[u&u-ràu). Digitized by Google HYD èSH Uoiros s m. Btft den, âài phàn. Hune s f. Chuông eu (trèn cèt hnôm tàu)* Hunier s wî. Budm côt c6 chuÔng eu. r liuppé, ÉB adj. G6 chéo-mào. — Giàu-cé, qaàft-qui. Cette femme est des plus huppées, céi uguràiAàtf bà nây là môt ngu'ori giàu-sang Mm, UuRB $ /. Mu heo rirng ebât ra, diu eéob
    'farâi. HuBLiiOMT S m. Tièng (ché) tni. Hurler v n, Tru, Chien hurlant^ ch6 tru. • HufiLUBBRLD S 191. Ké dai, v6 tftmrYÔ tff. Hussard s m, Linh kî, HuTTfi^/. Chôi, lêu. Utacintbb i /. Dçrhtfcmg^lan. — Xich n^çc. Hybride adj. Lai-cAn, sinh-lan. (Tiéfng IKy bai thir tilfng mà nhâp lai, — Ngu'ori vât sinh ra hài bai gitfng kbàc nhau. Htdbâuliqds s f. (Ông n^dc). Pbép day cho biéft dSn wxà% UCy nirdrc« Machine — , mây Idy nw&c. . Hydre s f. Rân nu'drc. Hydrogène $ m* Khinh-khi. Hydbograpbb 9 m. Kè làm hoa-dtf stog biln. Hydrographie s /. Hoa-d6 sông biin. Hydrographique adj. Thuôe vé hçardô sông bién, Hydrologie $ /• Bài (phép) luân vé nnrdc. Hydromel 5 m, Tliir nirdrc vdi mât hua ohau mà uClng. M^t oûg pha nu'dre. HYDROMàTBi^ m. Ivdng do nirdc* [i^go'p* Hydrophobie s f. Sir gdrm nu'dre; sir thây nu'drc hay HïDROPiQUE adj et 5. Mâc bônh thùy-thûng. — Thûng> Hydbopisix 9 /• B^nh thûng (thùy-thOng}, Digitized by Google 696 HtP Htdrosgopie s /. Nghê tira (coi) mach nvr&c, Hyemal, ale, kmadj. (Bicmia)iTjiiiôciirâmi)4AQg. HYGièNE S /. Phép trir tât-bônh. — S\r gifcciM). khâi bânh|} 81 kiôug-cir mà phôag bên^ Soins hygiéniques, sirlo kiêng-cû.njà pbèng t^t- ATGiiMiQUEMEMT adv Tbeo phép phdng b^uh. Ht«n oti Htménée s.m. bôa-ohân^btorpb^ — ThÂn chù hto. Hymne s m. Ca-vinh. Btoïde adj* et s m. Xirorng cuÔng lirôi. Htpbrboub $ A Céch nôi thôm (Um) <.i^a|i)r Asb| Hyberbolique arfy. Thuôc vé câçh nôi tb^ni» Expression — , tiëng thém nôi cho qifd. Mîrpîr — t kinh cat bUih rql&n. UyperbobIv w HTWiBORisii, INNE ThujftcTé bèn phircrhg bâc. lÎYPjj^BDUiiis $ /. Si?r tôn-ldnh Birc-Chùjai-Bà. Hypogrisis 5 /. Syr già-hinh. Htpocritb adj. ets. Gi^hkih, kAgiè-tdAh, binbtbfti. Hypocritement adv. Câch già-hinh, Bypostâse s f. Ngôi riông (vi c») n y ara Dieu trois hypasiases^ et.une sank nature, tpong f>irc-Ghua-Trcri thl cé ba ngôi riéng mà c6 m$t tiah mà-thôi. Htpostatiqub adj* Nén m^t ngôi* Hypothécaire «rf/. Cô phép câm (thé!). Hypothécairement adv. Co théf (câm) cùa. HTPOTaàQUB sf. Gii théf n; cùa cti (c&m).

    HTPOTHi^im va. TM, eflm, cS.

    IPQTHàss. fiiéu già-nhir (-sûr,-thé..)| âiâu n>É m Hypothétique adj, Già-sù, già-nhir; gidc-thé. RtPOtHÉTiQUEMENT odv. Càch giàc-tbé. HirsoM $f. Kilih^giéi (-gi^i)» nguu-téCt. Hystérie sf. Bônh ncri tfr-cung. HmÉaiQus adj. Tbu vé b$nh tà'-cuog. I blnh. {Hnh. Umbiquk adj. Thu^ t&q (tbtr) m^t Mo Ibi» $ m. ihé chlm eà hay in rftm IcHTHYOLOGiE S f. Phép (troDg vaii-v^t cbi) luân vé loai câ. IcpTHYOLOGisTE 5m. Kè hay lo hço pbép vé lo^ cà. Ici adv. Bky^ fr-dây, tai-dày. /ct-bas, dirdi AM (thé) infy. Iconoclaste s m. Phe ké r6i dao không chiu tbor inh-tuvttg* Ico!i(»Mn sf. Sir c&t-nghTa hfaih^urorng. Ictère s m. Bônh hoàng (huinh) d&m; nird'o da bung-beo. Ictébique adj. Mâc (c6) bônh huinh-dâm. lùiàLj AUB, ÀDX adj. Bày-vë (xnyèn-tçc) trong tri; e6 hlnh-thi trong tri. [tri. Personnage idéal^ Ngirori minh bmj-vê ra trong L'artiste doit viser à V — , Tbor khéô phài nhâm theo cdi ngodi itt-nhién. Idée sf. Tri-vë, sir tirârng-tirçmg; Tri. — Y-tirimg; y-nbdr. — Biéu boang-dàng ou bônig-lôog. C'est une bonne—, cdi tfy là âiéu hay. Une — sublime, y cao-ki. Digitized by Google 698 I6N foEM, Cflng vây- (y\ëi tât fhl : id. ) iDENTiFiEa va. Làm cho ra môt (cho ragidngin,.} buftiouB adj^ In nhir môt; y ii&ir-yây, in nhir- Idkntiquemirt €utv^ Gidng in. ["^y* Identité sf. SircOnglàmôt;sirgîrfngmnhirmOt. Idéologie sf, LuÂn vé f-itràng iri-vë. bioumm $m. Kè bay Into vé trf-f • Ides sf.pL Tên ngày ràtn hoac ngày 13 irong tbdng theo lich Rômanô xira. bim TiKng qutfo-ftm (cutfcotf qntfo-ngû-)/ , — français, Tiêfng Phangsa. biOT, OTE adj. et . D^t-nàt, u-mê, ngu-muôi. Idiotibmb « m. Kièu (cdch) nôi rièogmSimôt thû- tiéfng. [mnôi. Idiotisme s m. hay-là Idiotie s f. Sir àÔi-néX (mô- Idolâtrr adj. et s. Ké thà-f hirçmg bui^ihân ma-qni. Kè ngo d^o. Cette mère est — de ses enfeuLts^ bl me nAy bay câng con-câi qua âi. looLÂTREa V «. Thircrng quâ, tirng-trong qu4« Idolâtrie $ f. tbcr bnl-thin ma-qui. Idole $ f. Tirçrng but-tbdn. Il est r — du peuple, nô là ngw&iàkn yéu-çàuâng kinh'i>i tàng^png làm. Igname s f. Kboai m#, khoai tbn. Ignare adf, et s. D^t, dÔt-nât. Igné, ée adj* G6 Idra, sinb là'a. Matière ignée, vât cé lûra. Ignoble adj, Hèn-ha, hèn-mat. Ignoblement adv. Cdch hèn-ha, mat. Ignominie 5 Sir nhnde-nba (si-hA), ô-danb. Ignominieusement adv. Gach nhuÔc-hô, xâiu-hA, Digitized by Google ILL 699 Ignominieux, eusk adj. Nhutfc-nha, xtfu-h5, nliuc. Supplice ignominieux, hinh nhuc [nhuc hinh c). Ignobanck s /• Sir dtfi-nàt (cbing hiH) si^ llm-l&. knoBANT, B adj. et 5. Dtft-nàt; vôiinh, MttriUnh c. Ignohé, ée adj. Ch&Qg ai biét, vô daah, &Q-danh c* &n-tich c. Vivre ignoré, & dn (in-tich. An daph). Ignorer v a, Châng (kbông) biét* . Iguahb s m. Con ki-dà. Il pron. pers. N6 (ngirârî ông, bà... , dCit. Illicite adj. Ch&ng nèn; trài phép. Gain — , loi irdi phép. (Hoanh tài c.) Illîcitement adv, Câch trài phép (châng nôn). Illimité, £e adj. Vô c. Kbông cbùng. Illkiblb adj, (Kbông doc dang) coi kbông ra (ou kbông a&ng). Écriture — , chu vîéft coi không ra {doc không dt)» Illogique adj. Phi ly (không theo lë). iLLVMmÀTioM S f. Sif thip cho séng. — Sijr thâp dèn; dèn th4p giâng-giâng. — 0* n soi-«àng trong lông, Illumiker V a. Thâp cbo sang, Digitized by Gopgle 700 IMÀ Illusion /• (Sijr nhao, sif gat) si/ Um; s\f tir&ng» Se faire — Urimg Mm. iLLvsiemiR t^a• Làm eho tirârpg Um; g^t; nb^o. S' — » )». tirimg ^m; nghl sdi. lUiUSOiRS adj* Gat, ân-trort. Promesse — IM hvra ànrtrçU Illustration s f. (Sir làm cho s&ng). Syr sàng, rijro* r5r, — vë xen trong sach. luusTRE adj, Sàng, anb-danh, sfuig^rçng, viiih<« hién. {Tiéfng van daoh âdn) luusTRER a. Làm cho sâng (rang) danh — Làm dâ vë trong sàch. Ilot < m« Cù-lao nh6, hèn. Image s f. Hlnh-tirorng. — B6ng, hinh. — Anh. Dieu fit rhomme à son — , Chùa dâ dij'ng-Dèa ngirài-ta iheo hinh-ành ngifM (= gitfng binh ngirdri). Cette — me suit en tous lieux, cdihinh {béng) né cvr theo t6i kb&p moi iicri. IstAGftMB s f. Ngbé làm inb giây. Imaginable adj, C6 le tircriig (nghï) trong tri du'çrc. Imaginaire adj. Gé trong iri-tu'àng v^y mà-thôi. Ma-màng. Bày-vé trong irL. Malade — , kè dau hdi iifdTig mbih dau ( mà không c6 dau thit)t.) [hoa. Imagination sf. Tri vê; syr bày-vé trong tri; tri bién* Avoir V — vive, cô tri hày bày-vëlim. Ce peintre a beaucoup d' — , tho" vënây bay bién-* hôa Mm. lMAûiii£a V a. Bày-vë trong tri; tu'àng, ugbî. S' — v pr Turàng, tin-tur^ng. kAM s m. Tbiy d^-o bôi-hôi. . Digitized by Google IMM* 701' blBiciLK S. et adj. (Véfu-duÔi) v6-tri| tbi^u (tbiAu) Imbécillité s f. Sir non-gan (yêfu sire); sif It-irf. Imberbe adj, Không c6 râu. IniBBE va. Rûiyko {y6)f ttkim nhiSm vào. Imbroglio $m. Sir bây-ba; bây xào-b4n« ImbUj e adj. Thtfm. 7i9iAti de préjugés, in id. Imitable adj. Bàng (nén) bât-chirdc. Imitateur, trice adj. et s. Hay bât-chira^c; ké bât- chirâc; kè nhài theo (làm tbeo). Esprit imiiaieury M hay bât-hw&e. Imitation s f. Sir bât-chirdc. Imiter v a. Bât-chird^c, tbeo gtrcmg, nai theo.-ane signature, già chû thA-M. [GiA; nbéi. — ses ancêtres, noi theo ông-bà (t6-tiên) minh. Immaculé, es adj, Không hçrn-nhar; s^h-sê, tbanh-sach» Vimmaculée conception, Lë Birc Chûa Bà khôi tôità-tông. [sack, y ievge immaculée f Bure Nu dâng^trinh ven Immanquable adj. Không* trât (châc cirng). Immanquablement ac/t?. Châc, không* sai, không tràt« bfMABGBSSiBLB odj. Không hay héo. La couronne — des élus, mû triéu-thièn chânff hay héo cua nhfrng ké dirorc chon. [tri, Immaterialiser va. Xemralàvât vô hinh-thë trong Immatérialité tf. Sir vô hinh-thâ, vô tài-chfft. L*— de l'âme, Sijr linh-hon vù hinh-thé (=thiông- lièng). Immatériel, elle adj. Vô hinb-tbé, không c6 chât. Dictionnaire v-a 4S 702 \m [b^. ImiArticuiiR va. Bam vô sA-bô. Gài \6 sA,(îâng (nhâp) ImiÉDiÀTy madj. Liényk6j(khÔDg c6 càch ra).Ngay. Cause immédiate^ cô nyay\ eâ ehénh {ehinh). Prédécesseur immédiat, kè ké' lây Irtrdc minb. lyM^DaisaiEiiT adv. Lién, (ti^p) l^y.. IiuiivoBiAL,iLB,Aiix odj. (kh^ng nhdr dirorc). Temps immémorial^ dcri cô'-ly cô lai\ doî nào à â&u không nbdr dirçrc là dcri nào cho hàn. IwEffBK adj. Mtoh*in6iig|VÔ-cùiig,bao-laO|V6*li]Vtig Dieu est — , Durc-Chua-Trori lô lirçrng vô bién. Fortune — , cAa vôtàn (không kè xiét) Immensément adv, Vô-cùng; vô-Iirçmg v-bién. iMMENsité sf. Sir vô-lirorng vô-biônj sxf Idn r<)ng mênh-mông. L* — dé Dieu , syr vMtcçrng vô-bién Bijrc Chûa Trài. L* — des mers, sir mênh'mông bién-giâ. lMM£ttG£R va. I^h^u (ubùag) vô nu*drc; ub^u nu'drc^ trfn ntfdrc* IjiMÉiuTÉjéE adj, (Chàng ddng toi) oan, oan-urc. Reprocbe — , lAn (hâu, hông) tcri (défn). — du dangeri su* biëm-ngbèo hàng détu Digitized by Google IMM 703 ImimiiiT,! ndj. 6An, h6ng din. * ' Ruine imminente, sir sôp (té^ngft...) hàtig din.
    Immiscer (S') t?. pr. Xen vào. . ' Immobile adj. Châng hay dông; vAng nhir trtfàs* Calme et — dans le danger, tlnh-tâo vitng-vàng trong can hièm-nghèo. l Rester — , ddrng swng (/rdn). • ,Immobili«r,iI;ius adj. ThpOc vé Âéa-sAn (cûa không di-dich dirorc). Saisie immobiiiére^ sijr xilt cùa( viràn-ditt cdra-nhà) Immobiliser ra. Làm cho ch&ng dông, làm éfib dirng vîrng. • ' Immobilité sf. Sif không dOng-dia (nhûc-nhich). lMMiR£,iE adj. Tbài-quà, vô-dô« Immodérément adv. Thâi-quii, vô-dô. Immodeste €uij. Trâc néfi, mit nét. Posture — , dùrng ngtf i trâe néi. ' Immodestement adv. Càch trâc nël. Immodestie $f. Sir trâc néft. Immolatiom sf. S\f té-12. Immoler va. Tl, të-18. Gilt di mà tl«18. Le vainqueur immola tout, kè thâng tr^n dâ chém gié't rdo h^t. S' — v.pr, Liêu minb, /Ai minb di.«« Immonbe adj. Dor-déy, xln-xa. L'esprit — , (Thdn dcr-dày xâu-xa) qui dur. Animal — , (con thû dcf-dày)= con heo (Içru t.). Immondice tf/. RÂc (ràc-rin) ddng rÂc. Immoral,alë,âi}x adj. Nghich phong-ho&; trài th6i- Immoralité 5/. Su* trâi thui-ii^t trft, [nét. Immortaliser va. Làm cho ch&ng hay chit. iMMORTAUii $f. Sip ch&ng hay chit (sy hàng slng)« Digitized by Google • .... 704 IMP Iiiiioim,iLUB adj. Chftnghsy cIiC[t(m Nhà (nhnySn) kh^ng biéft Ah&m. tay. Poudre — , Mat nhé miet\ bui nhô câi lâm. iMPAfiooiiMÀRLB odj. Cb&Dg létha^khÔDgthadiTÇ. Btftkhi dong (dung), e. Imparfait, e adj, (Không xong, châng r6i) châng (không)tron, không Iron-lành. nà-dang^chica xong (rdi). Yung,. khAng khéo. Ouvrage iTès-imporfaùAÔ \hm không khéo{viwg). Imparfaitement adv. Càch châng tron; vung, dir- IiiPARiSTLLABiom €ulj. KhÔQg détt yAd. [daog. Impartial, ali, ass, adj. Tô-ttrc*. Công-binh (không-tây-vî). [vi). Juge impartial^ quan xét công-blnh (không tây- Impartialement adv, Gàch không tây-vi , vô-tir. Juger— Xdr ngay (miéngy minh công-binh), iMPÂRTiALiii sf. S\f vô-tu*, sif công-binh, sif không hay lây-vi. Impasse s/. Bvc&ng cimg. Syr tung-Dg$t. Digitized by Google IMP 705 IxPASSiBtUT^ i f. Sir chtng nao-nung; sir vibng, sir bén lông (kiên tâm c). Impassible adj. Không nao-nùng; không d^ng* âia (obûc-tiihioh). Rester — en présence du danger, Hiém-nghèo thi hiéxa-nghèo chd* không nao-nûng, IiiPATiiiiiBiiT adv, Céch không nhin-nhi^c dirgre». B6 xa b6 xft Attendre — , trông lôn trông xu(!!ng. £n>ATiBNCi $/• (Sirching nhin (ehiu). Sv héftsdro nhin; su* trtag-âori. Avoir des impatiences^ bôn-cbôn; bô xa hà lit». IiiPATi£ifT, £ adj. Kilông hay nhin (chiu). ImpaHeni du }oxïg, kh&ng chtu àchj châhg âeh* Impatienter v a, Tràn (roc tràn xa, bô xa bô xit^ bôn-chôn. Impàteonisbr (S') V. pr. Choén; tdi làm chù. Impayable âr6?;. (Khùngtrâgié dirorc);Ng(), vui,hay. Aventure — , Chuy^n ngô-nghinh [vuiy dé ticc eurdi). [pfa l^i* Impbccablb adj. Không pham tôi durorc; không hay Impénétrable adj. Không thâu du'yc Không hiéu- thâu dir^c* Cuirasse — , giàp dftm không phùng. Les desseins de Dieu sont impénétrables , y Bivrc- Chua-ïrài dinh không le kièu thâu dwç» iMpiiiiTBNCs S f. Sir ching fta-Mfta; sirolSrag làng chàng lo àn-nàn trô lai. — finale, sir hoang-dàng cho tdri clEdii không àn^ nàn tr& lai ■ iMPimiiNT, E adj. Không in-n&n* Imfirw i f. pl. Tién sfr-phi (tôn-phi.) •206 IMP . . fiipiiUTiFi IVE adj. Bé luà khi^n-day. Tçn ^péraiif, giçng néi cé quàrnrphép ( cich khiénrdqy). Mode impératif y Câch bièu [khiên). [M). Impéhatricbs/. Bàhaàag-hâu (vuathirçrng vi, hoàng- — mère, bà hoàng-ihai -hâu. [dirorc. fiiPERCEPTiBLE adj. Không thây dircrc, không hiéu Ihpsrfictible adj. Kbông lë nên tron-làuh dirgc. biPBBvscTiojii «y. Sijr cbâng dir^c tpçn, — Siy vung. Impérial, ale, aux adj. Hoàng; àê. Dignité impériale chirc hoang-dé,

    IiipiRiALE sf» Ch5 ngôi ddnh xe. — Chèm râu dirdri . mép (môi) dirdi. ' [tri. Impérialiste s m. Ké vê plie mu6n c6 hoàng-déf cai^ AipérÎbussment adv . Gàch kiêu-cach ; càch khiéfa-d^y • iMPiRiBCX, EUSB adj. Rièu-càch; hay guàn-sdrc; git. — Ilung (làm không lai).

    tes flots impérieux, song dtt-to'n (manh). ijesoin — , tûng riéï [gàt^ ngat). Impérissable adj. Không hay hir-mtft. Impjébitie s /• Sir vung-vê. ÏHPBRiiiABiLiTÉ S f. S\f không vô ((h&m) nirorc dirorc. luPEBSiiABLE adj^ Nirdcvô khôngdirçrc, không thftm nirdrc dirorc.
  33. La toile cirée, le caoulechouc, la gutta percha sont imperméahles^ vài dân, mù thun vdi nhifa- ihtag ihi nwéc không vô éwçe. Impermutable adj. Không-c6 M dii (thay) vdi cdi
  34. kh^c diTi^. Impbbsomnbl, elle adj. Rhôog cé ngôi; ch&ng cô chl tèn ra cho t5. ode i//)/^^^o///(=siu£iuitir}. Cdch trông (kiôag Digitized by Google IMP 701 cht ngôi) trong iiëng cbl côngH^ilôe. [ngôi). Impersonnellement adv, Càch trAng (không-cô chl iMPfiRTiiXENCE S Si^ rin-rôi| si; dàa-Ukn {mëch làng^ kM chiu). [ehium Faire des impertinences, làni cljuyônrfef/î-/(4w Impertinent, e a^y. Cang-cirorng, dành-lianh; rin- ràif ribi-mât; kiéu-cdch. ilay Lln-dftn, tro^irào» ' Tou impertinent, giong nôi kièu Juge — , quan xét thâng lâm. Impitoyablement ado. Kb6ng-co lèng thircmg; ngay, thing; gib Impucàble adj. Châng ng[u6i âirçrc, hay Uc]i*0dftn* Loi —, Lu^t ra không vita bung dén^tinh* Importance s/. Ilô-trong, sir trong (trirçrng). Affaire de haute — , vi$c h-trong lâm (héftsùrc). Se donner des airs d' — , làm minh là ngirdi câ quyénrihé(irpng-vpng). bPOBTANT,! adf. Trong (trurorng), hê-trong. • Sm, Vimportant est de...., câi trong nhwtlk Importation sf. Nh^p càng,ch& hàng vào (tdri, d^n), nhâp-tài c. [tdi)« Marchandises d'— , hàng nhâp tâi (-câng ou char IMPORTER va. Bern cùa (hàng) ngo^-cu^c tori xir nào Importer v. impers. Trçngi h$. [mà bin. Il imparie que..., cân là... 9Mt trong là.... Peu importe, không can chi, không hê gi. J^vaanmivni adj, et Tr^ thi (mùa)} b&t-ti$n« Digitizer Lj, v^jQOgle IMP m Impohtukkr va. Lhm bti-ti$Q; làm eve (r/l Sijr Mi-iiên, su* chftng nhftm thlt Imposant, E ad;, Gà-thé, làm cho kinh (sor). Figure imposante m|it-mûi oai-ngki. Cérémonie imposanie^ IS-phép nghiémrtrang. Forces imposantes, {svcc câ-thé)]hinh manhy binh Imposé (idj. etsm. Ké mâc (bi) thuéf. [dông^ Les ]iis ÛRjmày ki mâc îhui nang htm hét« Imposer va. lèn trèn^dat lèn. — Gang,déjihtha« — bât, buôc phài... Làm cho kiph cho s^, — V6 khuÔB bèn in* — ^les mains, ^10* tay lên{mk pbong,màlàBt pfaép). — une province, gang thuë cho câ môt tlnh* — des conditionsi âàt diéu-lô phài giîr. Impositmhi sf. Sijr gicr tay lôn tr6n»«. Thufif» — Sir vô khuôn in. iMPOssmaiTÉ s/. S\f ch&og c6 lê d^ug; sir khâng làm-sao dirçrc* [âff^c. Impossible a{('. Kbông c6 lë (du'orc), không sao... 11 lui est — de se taire, Ar^t^w sao cho nénin éhcarc^ iMPOSTfiua $m. Kégian-dâi. Impôt s m. Thntf. [(quyén). Impotence s /. Sir ytfu sure (théf); sif chftng cé qudn Impotent, e adj. et 5. (Ch&ag c6 sûre) liit ci^ c. Tàûg-t^t c. Impbaticabu adj. Kh6ng-eé làm dir^e. Chemin—, Buràng khângîhè di cftrpv. Imprécatiom s f, Sif rùa, lori rua. [phài« Impréguer a. Làm cho ilitfm vô; làm eho mâc IllPBKRABLE odj, Khôog Hhê bât dirgc; khôi;

    dânh mà lây du-crc. |iiFaE9GRiFTiBU odf. KhAiig tcanb ^iàoh) dir^rot Digitized by Google no IMP

    Droits impreseripMleSy phép hhéng li ai giành {tranh) dirrrc, Ijupebssion s/. Sy in (-ân vào). — Sif càm-dông. jj—à*nn cachet, stt 4dng con-cMa trifn). U — d'un livre, 5?r in séch. Ressentir une vive — , câm-dông lâm. Ikpbbssionnablb ac(;. Uay cim-dOng. Impressionner va. Eàm cho càm^^dông (trong ; lông, hoac lo, sof, hoac lây làm la, hoac ira hoac ghéU«)« iMPaivoTANCB $ f. Sir không quaa-phàug (nghl trirdrc); or-hA. Imprévoyant, e adj, (Không xa trông (xem) ). Btt- câu, cf-hcr, không hay lo trirdrc. I«pr£yo, s adj. Kh(Viig dè (ngor); thinh-llnh. iMPRfMÉ s m. B cAtiiA (kbtog Yiimg}, Digitized by Google MP in Improprement adv, Câch chângchành(-xu*ng,vira)), Impeouvee va» Không ung, không chiu; bât di. Impbotisatiok s f. Sur làm MéD (tfacr, phû)«— Thcr, phù làm lién. Improviser v a. et aî. Làm tirc-thi (tho*, phù). Vut ra làm(khôiigiigblirirdc) (xakhôûÇ jd (juir-pU^t). Digitized by Google lia iNA.
  35. » L' — reoA hmtâx, str khdi quâ-phat làm cho m dan-dï (cà lông, câ gan). Ikpvi adj. KbOng ràng. — dcr-d&y ((y-utf, d-gL«*). | Mœats tm/9tirtff , néft xdu^ phong-tuc (théi-phép) không chânh, [dcr-dày. Impureté sf, Sif châag (không) roûg, — Sir A-ué, sif L' — de l'or, 81^ kag không durae ràng Vivre dans!' — , àn-fr hày {bdy^hây nh&p-nhàa\ iMPUTiLBLE adj. G6 lê ké dirçrc; dàag ké cho»., d^ng tmm m. BA cho...; ki cho... Tfaih^ ké vào sA..» InABORBABU â/ . Không tdri du-'c; khu6 ghé vào dirç'c* . C6te r-, bfti khé ghé vàa. Mi]iistre--,quaii.thirçmg-tluTbi vô [vào)ldm^ ou không ai t&i lui dwcrc. ImâCCEPtàble adj* Không chiu (lânh) dirorc; không nto chiu liy. [ d^ng; hiéni-b6e« Inaccessible adj. Toi không dirorc, ghé vô khAng — à la pitié, không le thir(/ng-x6t dwçrc, bucGOOtuiié, Éit ad/. Không quen;chira timg(=sl^). Inachevé, adi. Chirazong(r6i); djr-dang, lircrng- khircrng, lor-dir. Statue inachevée, ttrçrng làm (tac chica râi (xong)m InactiFi ivE adj. (Không bay Itoi) Dà, à-nhirng* — Là-nhâr, l. Rdrt^ không dd (dâu), không l^y dirçrc. Proposition — , Icri không lê chiu dwg^\ diéu n6i khûng ngàe tieo iphuc) dwae. lSiM>m^m s /. S\f không cho nh$jp.» khùnç lày Diyiiized by Google m 713 cho âirçrc. IsTADviRTAMCB S /. Sv YÔ- {hAt-f). Vi$c làm v6 «T Mt-c&n. liiALifiNÀBLE ac(/. Không c6 bàn di dirorc; không dtir^c phép bàn; chiog nén b&n. Les biens des mineurs sont maHénahks cAa nhirng dura tré chira thành nhcrn thl là cùçi chdfig nén bàn ou không lëmà bàn âidtrçre. iRAliTiHABU aij. KhÔBg ddi ra khéc dirorc;kbông pha-trôn dirçrc; châng hay phsi. [sam. Amitié— I nghia Minq hay dài-dài^ ngb!a heiH IfiAiifSsniiLiTi $ f. chftng hay mtt di dirorc. Inamovibilité s /. Sir không ctft di dirorc, Sip vïnh (mân) nhirt dai, IsAifOTniUB adj. Kbông ti^-y ctft oh^c di dirorc— Mân dai; vïnh-viën. [(ftrçrc. Juge — , Quan ân-sàt không tir-y ai cdt chitc dU Ikahim^, te adj. Kbông c6 sijr sdng. Y6 tri v6 giéc .IiUNiTi 8 f. (Sir trtfng hAng, r8ng không ) Sif phù- vân, sijr vô-fch. iNANiTiOïf S f. Sif là déi; si;r dôi lùi (syr ytiu hin tbtt tbiràng, ftn không dû). [ Len. Inapkrçu, E adj. Không ngô-thtfy, không.ai thtfy. Ihapplicabls adj. Kbông dùog du'Ç'c. Loi — 9 Luàt không dàng duro'C, không bât gHt duyc^ không thi-hành dxrçrc. IffAPPLiQuÉ,Éï Không c6 y-chi, không c6 dùng* InappréciabIiE adj. Cbâi|gliràng(dO)âur^c. — Không k cbo cùng. Bienfait — , an ki không dtng. IriAPTE adj, Bât-tài, dA", càn-iô*. Personne inapte aux aifaireSingiTGri bàt-tài^không Hi INC kham yiêe. lMABTicuLÉ,é£ adf . (Không c6 16nc) kbôugphâQ-bi$t| khAng cé rd ra giçng ra ti^ng gl. Crig inartkuUs ti^fng la thâi thanh (la ré chode), IiNATTAQi ABLE adj. Bdnh (tranh, giành, lây, cirdp) không dircrc. Fort ~» ddn tf^iitA không nH Uy không ââng. InattendUjE adj. Không trông (chà, dè, ngor) trtrdcj thinh-linh, bât-ki. Inattbntif, ivb adj. yt^f, bit-f. IlfATTENTIOîf Sf. SlT VÔ-y. [tàog. IwACGURATioN sf. SlT My diém (lây hên). — Lëkhânh- IifAUGfTBEB va. Béî, Uy diém, coi diém* — Khi dâu, Ingalgtlablk adj. Không toàn (tinh) dirorc; không kè (cho) xi^t (cùng). Le nombre des étoiles est incalculable^ sÔ sao trên trori thi không dém {ké) xié't dwirc. Incandescence sf, S«r chày cho trâng. Incandescent, E adj. Bu nhir lira; chdy ra trâng bach. Incantation sf. Si^éfm-chû, sir làm phù-phdp; bùa Incapable adj. et s. (Rtft-tài) àfr^ không n6i. [mê. Prince — de liouverner, viia không co tài cai-tri duro'c (vua tri niror không xong). Incapacité sf. Sir dâr, btft-tài. Incarcérer va^ P(S tù; cAm nguc, giani tù. Incarnat,at£ adj Sac hông dào. Incarnation sf. Sy giàng^inh. iNCABNéjÉE adj. Giàng-sinh, xutfngthtf, radM. Démon, diable incarné ( qui ra dcri ) = ngiroi dûr-to*n Mm. Incarner ( S' ) v pr. Xu0ng théf ( giàng théf» gi&ng sinh c); làm ngirà-i ra dori (vé Burc-Cbûa Giê- Digitized by Google m 715 IncENDTAiRE S. Ké dtft nhÀ; ké quàag Ifra. — âu//* Hay làm cbo oh&y. Bombe — tréi liSra âi mà dâi. Écrit — , tor xui làm loqn^ tor nung chï ngxc&i-ia. IifouiDn 5 m. Si; chày (nhà); h6a tai o. hôa ho^ c. IfiCBifDiER t a. Btft; làm cho eh4y; thidu. Incertain, aiise a^j, Khôncr (châng) chdcj chiraquyétj khdng biét ehùmgi liromg-lv*. $• Quitter le certain pour rincertain, b6 cdi ehâe mà theo cai 6p. I;«CERTiTUDX S /. SijT ch&ng châc ( thât ). Long nghi- hoâc. — Sir không chùng-dôi (khi thé này khi thé khée). Être dans 1' — , không châc ht&ng'lw Incsssamment aiv. Turc-thi; cho kip (mau); liéa. — Lnôn-luôn, châng khi dùmg'. Incessant, E Khôn»- thôi, không dirng, không^ ngdrt, luÔQ-luÔD) (li<5n-liên), hoài-hoài. Soins incessants^ sijr lo-l&ng biôn-luùn {ehâny khi nào ditng). Inclstk s m. Tôi loan-luân. — Kè ( pham ou mdc tôi) loan-luâQ. I:fCR8TUEiix, BU8B odj et s. Mic ou cé toi loçn-luàn. Incidemment adv. Càch tinh-cor (bW xAy ra). Incident s m, tinh-cor (thinh-linh); sir xây dèn(ra). [(bàt-kic). Incident, e adj. Ngâ lèn trèn; x&y ra; tinh-cdr Rayon incident^ Yéfng sâng gioi trén» Proposition incidente^ câu xen, iNCfNiSiiBR V a. Làm cho ra tro. iNciacoNçis, B adj.is, Không-c6cdt-bi; không-c6 716 INC . chiu phé£ cilrbi. lîicisBit V a. Xen; ndi 3cen m^t hai Idi* Lncisif, ivE adj, (Cât tiôn) - Gât-gdm. Dents incisives. Mug cùra, râng châ (d& mà c&n bcisiON s f. Sir cât (-khâc,- thich- xoi,- idch..) — Khia, dàng xoi, dàng^ tdch. DfCiTBR %a. Xui) xui-giuc. — la révolte, giuc làm loan, ardt dây loan. Incivil, île adj. Vô-phép, Mt-lich-SQ*, phi-lë« Th^-ivtC) qoè-mùa. Homme — , g\Tiriphi-lê {vd-phép ou bdt'UeA-su')* Incivilité 5 /. Sir (lôri) bâ[t-lich-sir (vô-phép), iNGiiaiBNGS s/. SijT âôo-dia, syr vô-nhàn. L' — de la saison, sir mùa ââc. Inclément, e adj. Khôug-c6 khoaa-nhân; dôc-dfr, vô-nhân. Ciel—, Trcfi ddc-âia. ImcLiNAisoN s f. Sir xiên, sir xièn, sir nghièng. Inclination s f. (Sir xièu theo); sijr chiu vé. Tinh- nét (tinh-khi). — vicieuse, tinh-nët xAu. Incliner va. Cûi, nghièng xutfng. — la tête, nqhiénq [cni guc) dâii. Ce mur incline^ vâch nây né xiêu. Inclus, uss adj. (Birng (tfcb) trong) cô trong... Ci - inclus^ cô trong dây (nây). Inclusivement adv. C6 trong, ké vào nira. Incognito ado. Không ai biéft; lén; An-danh. Garder V — , không cho ngirâri-ta biéft, ân danh. Incohérence s f. Sir không dinh, sir bori-rori. — des idéeS| y-tvàog Miùng c6 hop {an) nhau^ Digitized by Google m ni Incolore adj. Không c6 màu ou sdc gi ounko. Incombeb V It. (N&m trên, difa trén}» Thuôc vé,«« â6 vécho... Cette tâche lui incombe, phân ây c/J rd" cho ngircri. Incombustible adj. Không chày dirçrc, cbâi^g. hay cb&y, iNCOMHBiisimABtB adj. ngàn; không Iirdmg dirçro. Không do (lircrng) niôt each nhir uhau. Ingommodb adj, Btft-ti$n, khô chiu. IncommODt yisadj. Khô jr,bûro-b6i(birc-bôi),kh6çhin. Incommoder va. Khu% (quây) rô'v^ làm cyrc, làmrây, làm cho bifc-bôi khô chiu. Son rhume V — , né ho né Idy làm khé chiu[cwc) Incommodité sf. Sir bât-tiôn; sir kho cr; cbirng, tât. Incommutabilité sf. S\f không d6i (sang) cho oh A khàc dirorc. Incomparable adj. Không sành (bi^tày) dirorc. Incomparablement adv. Không bi dirrrc (vô song c). Incompatibilité sf. Sir chiu vdinhau không-co dirorCi 8ijrchÔng(chéi, chirong, nghich) nbau* Incompatible adj. Không hap (chiu) nhau, nghich (ch^^ng) nhau. Caractères incompatibtes^iuùi'ïi&i không hap nhau (nghich nhau, chÔng nhaa..,) Incompétence 5/. Sir không c6 quyén (phép) dù mà.. oti Sir không c6 tiOn-nghi mà.... L' — d'un tribunal, sur toà không c6 phép mà xùr {không nhâm viêc toà xir). IncompétenTjE adj. Không c6 quorn (phép) mà... không cé phép ti^n-nghi.... IncompleTi ètb adj. Không tron ( nguyên, -dây dùj. Dictionnaire f-a 4& 7ia me fthétu) btamBiaammxadf. Ui6iigbiéu4ir7c.(bièukhôiigr Les voies de Dieu soniineompréhensibks, dtrorng- nèo BOrc Chùa Trcri tbi châng côlëhièu-thdu âircrcm iMCoaPBissiBiLiTi khÔQg-cô bôp (ép) Içi du* InconmABtK adj. Không hiftu dir^c I^fCOinciLiABLE a^y. KbÔDg tbu^n (biÇp, b6a} vdri nbau dirçrc. générosité et l'avarice sont tMmciliablUf rông-rfti vcH svr hà-tîÇn Uil là bai sv M^t^ iNGONDum tf . SijT &n*à không dirgrc tdr-lé(» iNCOMsauiTi « /• Sir vd-phép; sir séi phéplich-sif* bcoNNu, E adj. Không tiTDgbiê't. La, mori* j m* Cài cbira-cé biéft. iRGONscnuiT, E' odu Châng bié!t« I«C0N8^.QUENCE S /. SijT sài (quây, trài), châng bap ch&ûg pbài. iNCONS^QUEfiT, S odj. (Không theo, không hiêp lë..) Ngôn hành tircmg phân c. — ; (J-hà vô-y trong lori-néi, viêc-làni, càch-(5r. iNGONsmiaé, adj* Vô-y; a-bor (không xét inrdc xét san) • Inconsolable adj. Không an (yèn)- ài dirorc. Inconstance 5/. Sijr bay thay-dôi; sir kbôog bén chi (không vûng cbi bén long), sif không chic, không vCbng-bén. L' — de la fortune, s\c stf-mang (vân-han) ha^j thay^ôi (dôi-dori)« Sur cùa*cài châng âwae ben^vitng^ Inconstant, e adj. (Không vfiiig-bén) Nhe-a, hay thay-dôi, không bén cbi, (Lirng-la không CUT trffc. ) Digitized by Google INC m IkcoHtistabu adj. Kh6ng chtfi-c&i dir^t Vérité — , sir thât không chôï-cAi dwçre. Incontinence s/. Sit môdâni-duic; svbiiông-tuéng iheo iinh xàc-ihit. IifcONTfinsifT adv. Turc-thi, lâp-tu*c. Inconvenant, E adj. Phi-lë, vô-phép; không xirng- iNCONviifiBiiT sm. SijrMi-tién. [àéng* IifGORPORiE va. Cho vàohôi (be, phiràng,bQn...); nhân lây... Hiêp (hçrp) lai là m môt. IncoBRECT, E adj. Châng siSra; qu&y (s4i) cbàng nhtm (trûng). [ (rông). Incorrection s/. Sir qii% (sâi); Sir ching chïnh Incorrigible adj. Không su'a lai durorc; bit-tri. Enfant — , Dù'a con-nit bdi-îri. Incorruptible adj. (Châng làm-hir di dirorc). Thanh-liêm. Juge—) Quan xiSr kiên thanh-kém ou Uém-chinh (không hay àn cAu htfi-lô). Incrédule adj. Chftng tin ou châng liay tin, Incréé, iÉE adj. Không c6 tho sanh (bftt tho sanh c. oti v6 thi (thûy) vô cbung c )• Ircrihiivbr v a. BAt tôi; làm tôi. — une action, bât tôi edi viôc làm. Ingrotable adf. Không tin dv^c, kho tin. L^- lùng, di-thirâmg. Incrustation sf, Nghê c&n (khâm) xa-cùr. — Bô cân (-khâm). Incriistea t; a. Cân vào, khâm vio. S'incruster V. pr. Dfnhvô.. Khftn vA..Bông vô... Incubation s f. (sur nàm trên) Sir âp (trirng). Inculpation s f. dA lôi (t^i) cho... iHCOJbPÉ, ÉE adj. et S. Kè bi cAo; bi bit t^i. Digitized by Google 7^ m Inculpée t? a. Bât 15i, bât tôi. t bcuwm V a. (Nh4Q, nhét vào) la vào longjjgfbi* taç vào Idng. [ IWCtJLTB adj. Không trau-chuôt (diêu-trâc). Hoang- Esprit —, tri ngu-rméi {không tâp-luyén). T^mifi*! éLilu^mg-vu {b4 hoang)» . INCURABLE adj. Bât-tri; không chûa dirçrc. MalMie— , bênh bât-tri. Incurie s /. Sijr không lo« Sv (Pà. tocuBSioN S f. (Sir chay vào) Sif loân qua djtl giâc. — Sir di du-hd. Indécence 5 /. Sir châng xirng. Indécent, e adj. Châng xirng; trâi pbép; trâc nét. biNfCBimABLs adj. Coi kh^ngra; bdi ktiông ra} doc không di. iDiBÉcis, E adj, Không quy^t-dinh; lirorng-khirorag, lirông-lir. Victoire mékke tbijbog bQÎ cAira quytu bpfeLfiiABLE aij. C3iâng hay chia dirorc (vé tiâoig kèu-èn). Inbéobottable adj. Btft-tri (không d^y (khién ( bièu ) dirorc. C'est un homme — , n6 là ngu^M hSt-tri. Indéfini, E adj. Vô-h an (không- cô chirng-dôi). — TriSng, bông-lông. Nombre indéf ini^ s6 vé-han [không thitng). Indéfiniment adv» Vô-han, khôn^ cùng; mâi-mâi. Indéfinissable adj. Không cÂt-nghïa l a durorc. Trouble — , si^ rtfi không lë câi ngMa ra durçre^ Indélébile adj, Không bùi di dircrc. ËQcre — m^Q châng hay phaû kjiu jcl by Google IN» Tii IWDfeîCAT ATB odj. Tpâi pliép, Mi lich-siT; quê, vunç. Indélicatesse 5/. Sir Mt lich-sir, sir quê, v^og, Indemne adj. Châng.cé (khài) thi^t-bfi. Sortir— d^unéaffaire, gcr y'lecxongkMii/uit-iiai. ÎTOEMNisER ra. B6i, b6i-thirorng; bùlai. INDEMNITÉ 5 /. Su (cùa) bôi-th iTàii^, (c&à) bù phân thiêt-hai, IniMBPEiiBAMMEifT adv. Không hô-taii ngoài (n^oai) trir ngoai. - ' ' iNDÉPENDÀNTjK udj. Không cUiih &I1 dmh thua v*i..; Ngoai... Thong-thâ; tgr-chû. c. Caractère indépendant, tinh tir-cw&ng. Indescriptible adjXhùng vë ra dang; khôûgké xitft. Bonheur —, phirdrc phirdc khÔng kè xift. IwDESTBiH?riBLE odj. Chàng c6 lë pha (hày) di dang. iNDÉTERMiNÉ ÉE adj, Vô-han; không chirng. ; Temps indéterminé lâu không chicng là bao-Iâu. imam. Ngôn (tay) trA.— Muc-l^Ie(sàch),gl^crng- muc, mào ddu, dé sdch.— S6 nhirng sachcâm (vi day hoac nghich hoac sdi phép d^o). Livre mis à Vindex^ sàch bi câm. Désigner... par 1'—, My ngon {tay) trô mà chl. BsDiCATELR adj. s m. Chl ra; cai dé mà chi.— Sàch d&n âircrng (chi diromg chi nèo). BnucATiON 5 /. Sir chi. M\x (chi). Indicible adj. Chi ra dirçrc, tô ra d$ng(=t6-liràn«', rô-ràng). Joie — , Sif yui td-iwâng. BiDlctiON Sir dinh ngày công-luân. Bulle d'— , Tor (skc) dite giào-tông dfnh ngàjf Mi cdng-iudin. Jmvm s f. Vài bdng (ngUyén bôu Thièu-trirao 7â2 IKD bàï- mà làm trirdrc). bDiprÉiininnNT adv. Càn-ngaiig, châng ki, bài- luftn. — L — ^Ngang-ugù-a, càn-Dgang. Cela m'est indifférent mâc, châng lo» [dirng). ' Homme indifférent^ -ngirori tinh-tuâng {dûig iHDiPriBBifTisi» 9 m. Biéu (càch, théi) tinhriu^h^j/ Icr-là, diïng-dirng-dirng. Indigsmcs s f. Sif thiéfu-théfn; sir nghèo-dôi. iMDiGiics adj. et s. BÂn-dia, b6n-qutfc (=bà]i- eu^c T.) ; sinh ra tai ch8 , sir ztfu-za; si^ si-bA (sl- nhue) sir nbuc. On lui a fait mille indignités^ hç làm cbo né tram ngàn edi nhue. IiiDiGo sm. Chàm. — SAc xanb chàm. JlipiQOTisii m, Gày cbàm. m 723 IrfDiQUEn va, Chl (chl-trô m.d.) ra; ti ra. — le chemin à... chi dircrng cho«.«. — la cause, tà céi eé.... [ c.) IwDiRECTjEarfy. (khôngngay) Quanh (quanh-queo m. Chemin indirect, dxrùng quanh. Contributions tndireciesj thuâ ngaqt-ngaeh. Indirectsmbht ado. (KhÔng ng^ay) quanh, queo. Parler — de... nôi xa-xa gân-ydn, [phép. IicnisciPLiNéjiK adj. Buông-tuâng; khùng giur hoAi- Ii!iDiscurr,ftTB adj. Trtfng; vô-y; v{y-phép, quê,v^ng. Mot indiscret ti^fng Iœ l&i {Idu). Indiscrktiom sf. Sir vô-y. [dvçrc)» Indispensable adj. Cân (edn-kfp) kh6ng-e6 không Devoir — , viéc bôn-phan cân phâi làm (khôug bô dirçrc). Outil — I dô cdn nhû't {phâi c6). Indisposer ra. Làm eho kh6-à, — Làm cho b£t-binh (ngbich, không ira...). Indispositon sf. Sv khô-ir. — Syr nghich (không n'a) btft-blnh. Indissolubilité sf. Sijr châng théo ra du-orc. Indissoluble adj Không thâo (mà", gor) radirç'c. không ch&y ra dirçrc. Bén-chàt, keo-scrn. Attachement — , nghia hinrthai (A;eo>9a7t).[du'€rc« Indissolublement adw Chic, bén-chat, chânggôr ra Indistinctement ado. Không phàn-biôt (rô-ràng). Càn-ngang, luôt héft cà. skt-kl, bCt-lufn. Prononcer — , nôi không rô. Individu sm, Ngircri (lâo, thàng...)j dira. Trois — 8,ba ngwdi {dira). Individualité sf, Cdi phân- li ra kh6ng-c IND iNDivnmELjUii adj. Tùr nguràiù: c&i(mén«««);ihu

    vé môt ngircri môt, môt câi môt. ' [ngw&i» Liberté individuelle^ sirthong-thâ riêng mât mdi IrôivmmLEaiEfiT ad^. Tùr ngircri, tùr... Riêng ra. IiiDiYis,£ adj. Efa6ng c6 ehia ra; làm môt. [ra. Succession indivise^ gia-tài chung không<6 chia .bDiyisiBLE adj. Kbông ehia ra dircrc»

    Les atomes sont indwisibles^ hôt trin*ai không- c6 phân-chia ra dwçrc, iN-Dix-iiuiT S m. Sàch in mdi tàp x£p l§i là 18 lA ra 36 tnrcmg. Indocile adj, Không day dirçrc, kh6 day, khô biéu. Enfant — , con-nit khô an khô day {khô day). iNBOGiLiii sf. Sijr khé d^y (^ biéu}« Indolence s /. Sir tr8-nâi; sirlirâri t. Sir vô-Iir. Indolent, e adj (Boa c.) Trë, lircri, nhac, làm- biéngy bcr-thcr, bing-hd.

    iNnoHPTJUiLB adj. Bit-tri, ngS-nghîch. Caractère — , tmli (tan h) bat-tri. Indompté, ée adj. (Kbông tbuân); kbông sù'a-trl

    irçrô. In-dodzb s m. Hinb sàch in nguyôn môt tà.x£p làm 12 ié ra 24 trirorng làm môt xtfp. tawj, E adj, Không phâi, kbông pbâi pbép; sài, quây, b^y; kbông nên. Rentrer à une heure indtte vé sdi gi&. Indubitable adj. Không U h6-nghi; chdc-thât. Induction s/. (Sijr demvào) Ly lày vi$c no mà dôm cho vi$c kia. [(cftu-kè't). Induire v a, (Bern Vào) Dflc vào.— Bôm ly; kéft, — en erreur, (dâc vô sir lâm) Làîn cho lâm-lÔÙ bPVLasNGi zf^ Svrdong-(duông)tbû'.Pbépftn-z4« Digitized by GoOglc INÉ 72S — plénîère, phëp dairxd* Indulgent, e adj, Ilay dong'-thir. [ nên. Indûment adv, KhôngDhàmphép;sàiphép;chàng IiCDum» sf» SijT khéo-léo, sijr hay^ sur giôi nghé,tài* nghê, tài-nâng. — Phép, Exercer une — , làm nghê. Avoir de r — , c6 iàirnàng. Industriel wxadj, Thuôc vénghé-nghiôp,tài-nàng. Produits industriels^ cua (d6) nghê làra ra. INDUSTIUBUX susE odj. C6 tài-ughé; kbéo (giôi). Homme industrieux^ ngirdri c6 fdi-nghê. Inébranlable adj. Không rung du'çrc; không bay nao-nùng; v(rng-châc. Courage— ,gaii dd lèng vàug^ gau-da vû'ng chàc. VxbbVft iTE adj* Chu'a hé c6 in ra (cho thiên-h^ coi). Ineffable adj. Không nùi dirçrc (không My lài mà ké cho juê't dirgc). Ineffaçable adj. Không bôi di du'çrc; ch&ng hay mtft (phai) di dang. Souvenir — , sir nhcr luôn không quên di dang. Inefficace adj. Không hay; không thàn-hi$u. — Vô« liyc, vô-ich. Remède — , thuâc lûiông hay {d&). Moyen — , phu*orng-th^ chàngra gi (vé-kX). Inefficacité s/\ Sir không c6 sûre mà... sif vô-ich., không c6 hiêu-nghiém. Inégal ale aux adj. Ch&ng Mng; khOiig déu. So-Ie; gâp-ghênh. Terrain inégal^ dât không Mw^ (g6-ghé t.) = hê-hùng. Inégalement ado. Không déu; không--cé b&ng. Lôp- x^p^ so-le. [nhau« iiliGALiTÉ «/• Sir không bftng; sijr&htagsHi Ml 7âé INÉ — du pouls, sijr mçcb nbây không^é âéUé — de condition, syr khée nhau. Inéligible adf. Rhông chon du'orc; không bàu (cùr, dat) dirorc. (Không^ cé phép (lê) cbo ugu'ài-Ui bàu-cûr du'çrc). Inéluctable adj. Không^ CJf (circmg) lai dœçrc; trénh không khôi. Malheur — , sir rùi (dû") không trânh dit arc. IXÉNABRABLE adj , Châng ké lai du-çrcjké không xiét« Inbpti adj* fiàt-tài; vô-duy6n vô-dùng. biPT» % /. SijT vô-duyèn; chuyên thàm (bfty, quây- quâ); sir dai-dôt. bipuiBABLB aij. Mue không hé!t; vô-t^n c« vô-cùng. Bonté — lèng-lành f>d-€Ùng, [c6 T. Inerte ad?, Bâ[t-tài, dÔt, ngu. Lor-dor (mat-nac, lô- Lnertie s /, SijT bât-tài, si vung-vé (dtfiriiàt). Sif yéu (không c6 sijTc), Inespéré, ée adj. Không trông; thinh-linh. Inestimable adj. (Không ddnh già du'orc). Vô-già« Trésor — , c&a vôgié» I;<ÉviTABLB adj. Không trénh (lành) du'orc; châc. Danger — , Sif hiém-nghèo kàông trdnh khài dtcarc. [sai. Inévitablehbnt ado. Chtc-ch&n; không trat, không Lnexact, e adj, Không chfn-chân, châng thât chirng* Sài, Mm, quiy (không nhàm (trûng). Calcul inexaei, sijr tinh sdi (Idn qudy..,). Inexactitude s /. Sir châng chdc, (không chirng- dôi); s\f sài, sir sai (không nhàm (trùng). Inbxcusablb adj* Không chChi minb du'frc. Faute — , lôi không chita dtrçe. IlsxÉGUTABUK odj. Không làm n âvcifc; không Digitized by GoOglc INF 72Î thi-hành dirorc. Projet — , viêc tin h không cd-thé iàm dwo'C» iNiiicuTiON $f. Sijrchânglàmtheo(ch&ngtuftii-eu')« Inexigible adj. Không dôi dirçrc. Imxoràbls adj. Không nài-xin dirçrc; công-thâng. ImpiRmici sf. không ticng» sir ehiog-cd tCmg-trâi, Inbxp£EIM£NTÉ| ée adj, Ch&ng (chira) tirng. IiOEXPLicABLB odj» Không cât (giài) nghXa dirorc; mit; ki-cuc. IhexplorÉjÉe adj. Chiraco dù(do,thém,xét,th5m.,.) bsxPRiiiAALE adj. Không néi ra dirçrc; kè khôa xiëij néi khôn cùng. Joie — , sir vui khôn kè xiêt. • Inexpugnable adj. (Không dành-phd (hâm-My) dirçrc) Kièn-câch&c,bén;hiém(kh61tfy âirçrc)« Fort — , B6n ehâc thành châc lûy bén. Inëxtlnguible adj. Khôug hay tât. . Rire-, cirâri dirtrc; rcii. Infaillibilité s f. Sijr chàng sai-lÂm dirçrc. Syr chAc (thât). V — de l'Eglise, sir Hôi-thành châng cé le mà sai'ldm dwo-c. Infaillible adj. Ch&ng sai-lim dircrc. Châc-thftt. Infailliblement adv. Ch&ng sai; châc cirng^ không trât. Infamant e adj. Làm hir danh mîii ti^ng. Si-h6. Peine infamante^ hinh-ph^t st-hà {làm cko mât tiéng). Infime adj. Xâu-h6| si-uhi^c ou sl-b6j hir-bèn» Digitized by Google 728 ÎNP Ihfamib if. Sir 6 danh (hir dânh^ xAi tifhîg). Sv xâu-h(. Lciri sl-nhuc, IlfFANT£ai£ s/. Dinh bo. biFANTiciDE m. Ké giéft con-tré (con-idt mdi siiih). Tôi giét con-tpé. Infâtiqablk adj. Khung hay môf ; déo sirc. Ihpatobii wfiÂm cho ra diôa (dai). Làm cho mé Être' infatué desoi-même, méon f-tân nûnh qui. Imfécond[£ adj» Son-sé, dirog, chircrn (chàng hay sinh-sin). [dôc. Infect e adj. Thtfi (thui Y.)-ihây, bôi-hÀm; bay h&t Cadavre infect^ thây (xdc) dd cô hcri (thui). Infecter va, Làm cho hir; làm cho hôi-tbûi« Infection sf. Hôi, mùi hôi, mùi thûi. Inférer va, (dem vào) Boâa, càu-kôt; dôm vào. Infériel'B k adj. Dirai (ha c). Thua, sut, kém (han). Rang inférieur f hàng {iâp, b^c) dw&i^hafhkm e« Infériorité s /. Sir sùt^ (thna-sût) su kém. Infernal^ ale, alx adj, Thuyc vé dia-nguc. Dfr, ddc-dCb^ qui-tlLc. Tapage infernal^ S\f ào-ào om-s6m tihw trong diehngue. Infester v a, Phà; khuâ[y-khoâ. • iNFioiLB adj. Rhdng ngay (MMrung c), ching trang-tfn. KA ngoai dao (kè ngoai). ' — à ses promesses, châng giw Icri hira minh. Ïnfidélite^/.Si^ bât-trung-Ua,lôogcbàngiigay-th4U Commettre une—, bât-irung\ b chàng ngay. Infiltration s /. Sir 16ng (loc, gan). Infiltrer (S') v. pr, Lçc; nhi, cbày, Nh^p v&0| thtfu vô. Intm adj. Hftt, bèn-m^ty rtft-ltèn. Digitized by Googk INF 789. Infini, e adj. Vô-cùng (viil^t^n) ching cùng. Infiniment adv. Khôn cùng (kjiông cùûg),vô-çijmg. — petit, nhô /têt- site. Infuuté s f. Syr kbôog cùag (v6-cùng). Uyèn-thiên; fxf vÂ-stf y6 hAi« [ (cuôc.)' Infinitif adj. et 5. Càch trAng (trong ti^ng công- Ii^iRME aàj et s, Tât-nguf éo; kè ( ngirori ) c6 t4t«, Yéu- ké coi vi$c tbuSc-n men trong nhà-thu'cmg. I^FiBMiTÉ S /♦ T|Lt-i)iguyén; bênh-ho^. Sij* yé!u-duÔi# L' — lyun^ame, 5ir yéurâuât con ngirM-ta. Inflahmable flrf/. Hay chây (bimg) lên. Inflammation 5 /. Sir chày lên ugçn, S\f dô rdn, sirng, hàm lèn nhurc dan» iNFLEXfiMLs odj. Rhông bay utfn dirorc; cang-cirdtig, cirng lông, chAng hay dông long (tinh). Inflkxion s f. udn. Sir oui xuÔng. Infliger' V a. Gia (hinb, phat). — une amende, bât ou phat va. Influence /« (Sv diiy vào) quy(^n-(quci'n)-thé(. Sure. — du climat sur. •,5trphoiig-tbÀ(khi*b4u)iitf bât. Influent, e adj. Cô quyân-tbé!; oai-quyên; dirorc ngirô'i-ta phuc. [ ngu-cri oai-quyên. Personna infbmU^ ugirâri Qgirâri-ta phyic làm\ IllFL!iE& m. Bftc Ûiéf, c6 quyén. In-folio sm. Cir séch in m^t ter gi^y Idn x|[p hai lai Uun btf Q tnraog. 730 m hraouTioR êf» Sqr h6i th&m (éq). Prendre des informations sur qvklqa^m^hâtihânt {tra hôt) vé ngircri nào. hraun adj. CbAog ra hiah (dàng) gi. Xt), bào. Vn» — contre quelqu'un, tra-hôi vê ngircri nào. S'informer tyor. hôi tbftm (cho bi^t). BiroBTUNK Sijr tai-nan, tai-va, sip kh^n-nan nan- àcbjSir vô-phu*(>c, s^(giông;sir rui-ro,bât-vân. Infortune ee ùdj. et 5. Khtfa-aani vô-phu'drc^ mâc- r&i, chÂng may. ImrauLcnoN zf. Sip pham, sir ISi; sip tréi 1$. I11PIUNCHI88AI11.B aâj. Cihing nhây qua khAi dirçre. Infructueux iuse adj. \i trdi,kbôngtrâi. Vô-ichbât- ' Champ — , dât xdu (khùng sinh trài), [loi. Imsmadj (d6Yko...)T\T'nhièn^ irài ph6 (thiôn- Ikfusible adj. Không hay chây ra. [tu* c. Métal — , mon kim ihdt không chây âitœCm Infusion sf. Sur pha, su* s&e, d. Khôn-khéo, ir£- huô, tinh-tiràng. Ingénu, e adj, s. Chân-chor, tbât-thà, ngay-th^t. Kè ft-oi thi$t-ihà, Vai-tuâng con-dèi ihè-our. Air ingénu^ bô ihâMhà. Ingérer (S') r pr. Thày-lay; xen vô. Ingrat, atk adj. et s. Bac, bac-tinh, v6-crn, bAi(bôi) nghia (ng&i),b Inhabitablb adfy. Cbàog & dirorc. Inhabité, ée adj. Không c6 ai cV; bô hoang, irrfng. Inhérent, e adj. Diuh vd*!.... hi^p làm m^t; âông- deo, deo-theo. iNHOgPiTALiKR, iks^adj. Chftnghay chiukhécb;kh6Dg hay tiép-dâi. [dâù Peuple inhospitalier, dân ttnh không hay tiéfh Inruvain^ aine adj. Btft-nbàu; ddc-dû, buiig*Ac. Inhumer v a, (Lâp ââ[t, vùi dtft) Cliôn (chôa-ctft,), làng (ttfng-tàng, mai-tàng). Inimaginable adj. Di-tbiràng, l^-lùng> ching-c6 tiràng dirorc. Inimitable adj. Không (châng) bât-chu-dc dirçrc. Ouvrage — , dô (vic^c) không c6 bdi-chw&c dicçrc. Inimitié s f. Syr Dghiùh-thù (biém-tbù); sip bftt- binh (bCt-thuftn).' Inintelligible adj. Không lë (théf) hiéii du-orc. Langage^, tié!ng nôi nghe {hièu) không durarc. Inique adj. (Không b&ng) Mt-công, trAi pbép. Jugement — , ly doàn ôdt-công {irai phép^ không công-tàoj không minh-bach,.) Iniquité sf. Tôi-lôijsird(r^syrtréi-W,sirgian-ngu'o'c» Digitized by Google 798 INN Initial, ale, auï adj. Bâii, ddu bài. Lettres initiales ^ chûr dâu, chu diirng ddu. ImriATKini, TRICE adj.eis^ Kè khi dÂu. Ké jchp vào. îniTiATivE 5 /. Sir bày dâu (khl-syr), syr g^y ra trirdc. [ héft. Prendre P — , kbl-dâu ra; gay ra- (bày ra) triràc Initier va. Khi ddu. Chonhâp.Truyénhoc (nghé, phép) cho... Injecter t; a. (Ném vào) nhét vào, thvit vào mlnh. Tu m&a lai , rân lèn. Injection 5 /. Sif thut vào. Nirdc (thuÔc) thut vào thit. Injonction s f. Lcri khiéfn (d^y, biéu). iNjmiB sf. (Biéu trài phép) si^ si-nhi^ic (diéu nhuc, sîr xltii-h6), sir làm nhue. Lcri nhiéfc - nhôc, chiriri-mâng. Sir thiêt-hai, sijr làm hir-hai. Les injures de l'air, mira-gié» Injurier va. N6i méch lông; ining-nhiéfc> nhi((c- nh6c, chirM-rAa. Injurieux euse àdi. Si-nhuc, si-hA, Nhuc, nhuc-nhâ. Paroles injurieuses lcri nôi si-nhue mât làng. Injuste û/i(/. Trài phép, irai le, bâît-công-binbj oan (oan-irc, oan-khùc). Sentence — , àn-xdr khéng-miéng (==iminh) Injustement ado. Càeh trâi phép công-binh. Oan. Injustice sf. Sir trài phép côag-binh, sif bât-công- binh; sijr trài lë, si oan-khiêng. iNNi iE adj^ Tur-nhièn c6 (sanb nhi hihi chi c. )• Idées innées^ y-tiTÔTig tw-nhién cd. Innocemment adv. Vô-tAi, vô-tinh, ngay-lành. Innocence sf Sir vô-tôi (sach-tôi), diîrc thanh-sach| sijr ngay-lành. Digitized by GoOglc Vivre dansl' — , b thank'Unh{sg4:h-si)ngay-lành% Imnocbiit JL odj. et â. Vô-tôi, ngay-lànb, sach tôi. Âme innocente^ làng sach-sé, linh-hôn sach tôi. bliOMBBABLE odj. Vô-stf , ké chiog xiât (vô vào vô 80, hàng-hà sa gtf.» c.) INNOVATION sf. SiT moi lâp (bàv) ra. Sir si!ra(lâp)Iai. Innover vn.a, Ldp lai; sijralai (tân-lâp); bày ra. iMoraBRVirTfoif hay-là bfOBsmyAiicB s /• Sir chftng fpSt (phép-tïlc). Su* chftng tuân (vâng)-cur. Inoccupé, ée adj, Châng-cômâc viôc, rânh. — Không-. cô cbiâm-cur, kliông>-c6 A*, b6 hoang^. h-ocTOYO s m. Cir (cft) sàch in môt târ ngoyèn xtfp tâm thi ra môi tâp là 16 trirorng. Inoculer v a, Ghfch, trtfng (truyén) cho né sang qaa (nhur trtfng trài). Inodom adj. Khdng-o6 hcri^ chftng c6 mùi. Inoffensif, ive adj» Châng hai (çhâng vâp), vô-can. Inondation 5 /. Li^t, niràc lui, nirdrc tràn (ngâp). Inonder v a. Lut, (pàn, ngâp. Les Chinois inondent le Tonkin, ngirod Trung- qu((c tràn qua dât Bâc-ki. Inopiné, is adj. Châng ngor, ehftng dè; fhhih-Hnhy tinh-cor^ bât-ki. [fîâng). Bonheur inopiné phu'dc tinh'C& ( không dè mà Inopportun, uns adj. Tréi thi; btft-tién» Inopportunité s f. Sir bâit-tién. Inouï, e adj. Chira tijrng nglie; phi-fhircmg, la. Cruauté inouïe B\f ààcràixphi'thur&ng {gud ckùmg guâ dâi). In-quarto sm.CSr sâch in tor giây Idn xëp tu- thi ra 8 triro'ng. Dictionnaire 47 lu INS lN(KniT, iItb adj. Lo, lo-sor (lo-Ung). If QuiÉTAîfT, t adj. Nôn (dAng) lo (sor). lîiQuiÉTER V a. Làm çho lo. — Khuây rÔi; làm rtfi, pbàriy. — Pennemi, phd rây giâc, (dung dftu dành ê6). Inquiétude s f. Sijr lo-scr, sir btfi-rtfi ( bù-xa bù xit )• ' Inquisiteur s m. Ké tun-tôi> kè tra-xét; Lûo-lào. Regard*-, cii ng6 /ûe^ldo» Inquisition s /. Sir tra-xét, sijt tUn45i. Phép tra- in ngirài lac d^o mà phat n6. hftAisnsABUs adj. Khôog bit dirorc; không xidt dirçrc— Không-c6 hièu (lircrng) fîtrac. Rente — , Iloa-lçri k/iông ai a-i^if mà lây di dwçrc. Insalubrb adj. B$c {khi). Logement — , ch3 ô âôc [trê khi). Insalubrité s/. Sird^c (khi). Insanité s f. Sir dièni sir d^i.— Géi dôc. Insatiable adj. Ch&ng hay no. Inscription s f. Chur tac (tlnch) vô dâ; bia, thé-dé. BAng, bàng-nhaa» ter quài niôm. Sir dem tôn. — Maritime, S6 (bô) Unh thùy phân ban c6 viéc tbi Nhè-nircrc mai dùi. Insgaibe t; a. Bièn (viét, cbép, gài, dem) vô s6- sich. Të hinh nèo vô trong hinh kbàc. ^Hnscrire v. pr. Bièn Un minh vào s6;dirngsA, diriig b(). [sAu. Insecte s m. Côn-trùng, sâu-bo. Loai trùng, lo^i Insectivore adj, et s. Uay àn trùng &n sÂu In-seize $m. C# sàeh in nguyèn mÇt tdr Idn xéfp lai dircrc 16 là ra 32 trirang. Insensé, ee adj. et 5. Dai, dièn-cuông, sÂng-tinh. Phi-ly, bây-ba không nghïa-ly gi. Digitized by Google m 73? Discours insmséj lài néi ddy-ba (phi-l^). Insensibilité 5 /. Su* không hay biê't (vô tri vô giâc); sijf chai-dà (trcr-trcr). IlfSENSiBLB adj. Chftng hay ( vô gidc c). Tror-fr«r, chai- dà. Không biét không thâiy d^ng; ii quà, hcfi- Cœur — , lông chai-âd {cicng-côi) [hcri. Insensiblbmbnt. adv. DAn-din (m$t khi chût • không thcty không biéft). Iksjspârable adj, Chàng phÂn-chia (rê-ph&n) n . dirorc; không lia ra dirçrc • Insérer va: Giftt vào, nhét (xô, luôn ira..) vào, dem vào, thèm vô. — une clause dans un traité, âem kho&n vô trong tcr-giao. • Insertion sf. Sir dem vào; sir nhét (giât, dût...) vô. Inswisux eusb aâj. Cé muni (mvu-ké, chu'drc-méc)! binh-bfti, làm muti. Gian-dtfi, dtfi-trA. Caresses insidieuses sir mcn-tro'n dô'i-trâ. Insigne adj. Co tiéng, cà, dai. Fripon —, gian-giAo cé tUng. Insignes sm.pL Dâu^ hiôu. Les insignes de la royauté, hiéu nhà vua. Insignifiant BOûfy. Không chl nghia gi; không ngfala gi. Vô-Mi, thàm-thàm (không ra gi). Homme insignifiant^ ngiro*i không-cô tntçrng gi. Insinuant e €ulj. Hay ién (xen) vào. Hay vô-yé (dS- dành). Insinijàtion sf. Sif âut (x6) vô.— si^ chen (xen) vÔ. Sir vô lông. Insinuer va, Xô (lèn, lan,dût) vào.LàmchotbAm (nhftp, thông) vào. S'insinuer vpr. Lén vào, chen vào. Digitized by Google 736 INS hsism vn. Chftm, rnli^mf A. GK-ttnU» nài niài-xm;

    . .bay quyéFn-tbfrc» Qurdug, nghich (không ai à

    vdrid^ng). biOLiTiON $ /• Sir (séi-càUy già-bi$u c.) phcri n&iig. Sntofp ihA-; trûng 7A. Insolence s f. Sir x^c-xirorc; sir kiêu-bânh. JaihuiTi B at YO^thirârjig.— XAc, (z&c-xirgrc}| kidu-hftnh. L'air insolent, bô-tich xdc. Insolite adj. Vô-thirorng (phi-thiromg); kbôog quen; ]QiiH|>i4/cbiratArQgco« JtflOLUBLE adj. Gh&Dg ch&y (than) ra dirçrc. — Ch&ng giài âixqc» Quçation I chuy^n ( viéc, diéa^ siy ) cAdng U gidi êitm. Insolvable adj, Ch&ng-c6 théf tr4 dirorc (nAi). bsoiwn^/. (CbiSrDg khôog t^o ngù«}Cbunig btft maoli (da ngoa bftt maah c.) Insondable adj, Không dô dirçrc, khôn dô. Insouciance « /• Sijr không bay le. Sijr vô-lir. (iinh« IfiMmiAUT, B adj. Vô-liT) TÔ^iru, không bay lo; Insoumis, e adj, Không chiu phuc; ngô-nghich. Peuple MMOMWWjdân không chiu phuc{nghich). [GiA bsotnnatABLB aâj. Cbia kbteg n6i; cijr Ukkig Inspecter t? a. Xem (ngo, trông, coi, nom-xem); xem- xét. Inspecteur, trice s. Ké khàmj thanh-tra, giam-sàt; kè coi>s6c xeift-xét. bsPfiCTiON $f. SijT zem-xét.Cbtirc tbanb-tra(gi&m-sit). Digitized by GoOglc m 737 Inspirateur tsicê ùdj. Hày soi Ibng. INSPIRATION s /. (Su- thir vào, hai ihir yô). Syr khi^a (-biéu, bày-biÂùy giuc lèag); crn joi-l&pg,* àm theo... khiAi ( ) oa gi^clàng. InspiRBR V a. ThAl vô (vào).;. Scd'lông; ngiji Instable arf/. Châng bén-vûng, • ' iKSTAiLATiQM/. SyT.d^ir^j si dçii^dçp. Chd d& dQn*dep. [(soan). IiismLBR 9 a. Bil^é; diuJiaii cbS^dçn-dep (sèra- Instance 5/. Sir xin-nài (-ctfrnài). Syr giuc(-thûc). Prier avec—, xin nài. Tribunal de première — , Toà sor. Instant s m. Giây, làt; chôc, chtfc-xiéu, hfli. À Vinstant^ tirc-thi, mai lurc-thl. Dans uni m/ani, môt chéc^ mdt 4^1 (A^}. [ cân. Instant, e adj. Gftng-v6, ctfp c. khàn-etp c. ân- Prières instanteSy Icri xin gâng-vé, ' iN^TANTANiy ÉB odj. M^t cbtfc; n$i trong m^giây- pMt^ tâiertfai. lNBTANTANiiiBii*r Mh. N^t ebtfe; U^tt, tfro-tbU Instar (À P) loc.dav. Nhir, Iheo nhir. Instigateub, trice s. Kè xui-giuc, ké xùi* Instigation s f. xui-giuc, tq! zâî. Instinct 5w. Tmhtrà'iphû,tir-nhiên (nobât phài....} Par — , b^ tinh tic-nhiên\ tir-nhiôn/ ' Instinctif, ivb aij. AM tùih tir-nhièn phû. Instinctivement adv. Tijr-nWên, bW tv-nbiôn. Instituer v a. [4p, l^p ra. B^t lôn... — mi collège, lâf tnrârD(;-hf c. Digitized by Googlt* 738 INS InsTiTOT sm* Dông, hôi. H$i vân-tbân. Thài-boc-yi$iii IwmTimiJATBici s. Ké l$p ra. Tbiy day, giào-tâp/ Lnstitution sf. Sir lâp ra, — Trircrng-hoc. — d'un héritier, sic lâp tir, InsTBUCfwa adj. Kè dfy (biéu). Officier — , qaan tâp bmh [day link). IifSTBUCTiF iv£ adj. Hay day, làm cho thông-biéft. InsTiocTiOM sf. Sir d^y*d5y — Sif thông-théi. — Sv trarto.- Mang vua (sai khiéfn) (lori day biiû . dan-dô phâi làm thé nào). Juge d'— , quan déthâm (quan coi tra àn). immmiBM. Day (day-dâ). Néi cho hay (biéft).,. — une cause, une affaire, tra viôc, tra àn. InsiauiT £ adj. Ké thùng-tbai; cé hçc. Instbuiient sm. BA. â6 làm. — de musique, (f s m. sir bat-thành (không zong^ không dirorc nhir f). Insuffisance s f. Sir chàag â&; sijr thiéu. Sif không dû sure (-it-oi). Reconnaître son — , bitfi sûre minh ehâng dû. Insuffisant, e adj. Không dù; kém. Nourriture insuffisante, dâ-&n kém (không-cô bà cho mtfy). Insuffler va. ThAi vào (vô). iNSVUJJUi adj et s. Thu^c vé cù-lao. Kè à cù-lao. Digitized by GoOglc INT 739 Imsultamt, fi odj. Làm si-h (si-nhuc). Paroles mmltanteSy làin6isi-nhuc\ làiniâng^kiêc. Insulte s f. Sijr si-nbuc (-xâu-h6). Sy: khuây-khôa, dành^phà Faire — , une — à... làm si-fihuc [xâurM) cho»«» Insulter va, n. Làm xâtu-hô (si-nhuc), nhiéfc-(nhôc), jnç.n-mf , màng (-nhiéc). Khinh-dé, khi| nb^o- Insulteur s m. Kè nhiéfc-nhôc; ké hay nhao-bâng. Imsuppoetablk adj. Ch&ng chiu uài ou khOng chiu dâng. Insurmontable adj. Châng trèo quakhAidirçrc;khtag virorl khèi tlirorc. Inssuhbiction 5 /. Sijr dây-giac; sif làm lofm. . iNSURRECTioTfWEt, ELLE adj^ Mà dây-giâc ( dây loan, iàm loan, làm nghich). Mou vement tVi^i^rrec/io/in^/, ruc-rich làmgiàc(làm nguy^ (àm loan). Intact adj, Không dâ-dong d^n (tdri). Nguyên, cèn- nguyêu; tron, v§n. (Toàn c). [tiéfng. Réputation iniaeie, toàn danh toàn ti^og, iron Intarissable adj. Không hay vira can; châng tât rào âidu'orc. [venmc). iNTifiBAL, ÂLB odj. Tfçu, nguyèn, toàn c« (toàur Intégrante adj. f. Làm cho tron, cho nguyén Partie — , phân làm cho tron (cho dây, cho dù) ou làm cho ra nguyén m$t cài. Intègre adj. Tron-ven, toàn-hào; liém-khiât, thanh-liêm. Juge — , quan dn-sât thanh-liêm. Intégrité sf. Birc thanh-liêm.— Sif nguyên, i\f trçu (tr6t, toàn). 7*0. INT bmuEGTm^ lui adj. Thu^c iri,(tri-lûéiiy tri- kh6n). Thiêng-liêng. Fax^ultés ûUeUeciueUeSy tài ou tri Méu^ rf-lioa. IimLÛGiNcc sf. Trf, tri-khôni trî-hoé« trirbué, tri-hiéu. Sur thông-hiéu, sir hiéu-thâu, sir bi^ft, su* tirng-biét. AVoir 1' — des affairesi hiéu viéc, btnh vi^o. Irtelligent, s adj. C6 tr£, khAii;lanh, minh-min, .siug da, sdug y, tài-tri, tinh-tu'oriig. Imtbluçiblk adj, M hiéU| hiéu dirç; dé nghe;r5. bniipfiiAiiGi $ f* y6-â$, si^r thii qué (chftng gidr mire vjira). — de langue, sir buông-tuâng lori noi. iNTSMPiEÂiiT^ E adj. Quà-d$) vù-dO* Homme intempérant^ ngirèi ehâng Hét-hiêm [buông-lwig , mê-dâm). [ dôc, iMTiMPiRifi S /. SijT chu'dûg-khi, d<)c khi; khi trài Intshdange sf> Cu$c quàn-dtic. — militaire, cuoc quàn-d6c binh-lu'crng. Intendant sm. Quan quàn-dâc. Ké lânh coi-sôc viôc. — militaire, qiian quânrdôc binh-lircrng, qudn- vân. d^vàn. Intense adj (Ran ra, giàng ra). Manh (hung, lung) Froid —, lanh (rét) buôt {riê't). [già-giôt. iNTENgrii sf. Sç" mçnh; s(ec\ sijr càng ra thérn...). Intenter m, Be(d6-loi); giu*crng ra. (dâti c. thîtt c.) — un procès, di kiùn, kiôn (tranh-t^ng) ddu iNTEMTioii $f. Y (y-tu:, f'CÏA). [dcni« V — de votre père est que..,, cha anh làt«« Intentionné ée adj, C6 y, tri y. Mal inteniionnéy cé y trdi, ^imoiM va. Nhét t&o; Idt vô gifi^at j ud by Google INT 741 « ' • iNTsac^DEB va. Câu cho..., xin cho.... iNTERCipm va. (Bit giura chùng) bit àvtifù (dçc- dirorng, gifra chiimg). — Chftn-bât; cbAn, ngân. biTERCESSEUR sm, Kë ciu (xin) cho..^ ké bào-kiét cho..., ké bàa-chû'a binh-yy:o« I11TERCB8810N sf. SijT câu-khân cho..« cia (hay nguyôn giûp cho..., iNTKEDJCTHOif./. Si c4m. — S^T câch cburc. iNTBRDms va. Câm. Càch chi!rc. Làm cho diéfn (sàng, sfrng) di. Le médecin lui a interdit Pusage du vii^, thây thutfc eâm. không cho n6 utfng rir^ nho. Interdit sm. Sir (diéu) câm-cbl. Sipcich chû'c. Jeter 1' — , Câch chû'c di. Lever V — , cho phi^c cbijrc l^i. iMTÉMBSgANT^ B adj. Trong (trircrng) ngô; c6 fch. Nouvelle intéressante^ tin trong. Intébessé, ee adj. Cé phàn Içri; vl 1^. Service intéressé cm làm vi loi. Intéresser v a, Cho cong lai, cho vào hiin. Làm cho Ifty làm tru'çrng. IiniBÂT s m. Lori (lofi-lôc), loi (Ifti t.). Sv hay. Dommages et intérêts, phân bôi-thu-omg. Histoire pleine dHntérêt truyôn hay lâm. iNTiBiEua s m. Phia trong^ fr-trong (giura). Tçi trong nhà (nhà-cura). L* — du corps, cdiphia trong trong mlnhngirM-ta* Ministère de V — , Bô Lai, Intérieur, e adj. (S trong, trong lông (tning c). Sentiment m/tir,Ûnh trong ting [trung tâm e)» Intérim s m. Quyên, quyên-nhip. . Mimstre par— , qutén chûrç tbir^-tha. 742 LNT L^TÉRiMAiM sm. Kèquyénlây..Kèlftnhquyên-iiWp. L tbicb 5. Ké noi (chuyôn) vdi... Intbrlocutioii 5 /. nôi hdrt. ira-tri; én tçm. LxTEBLOPE adj. et 5. Tàu di buôn 1|lu. Lênh-cbênh, khÔDg châc. iHTERiiOOUBR f « Bât phài ira-vin â&« Cttin, Ikm nghen (sfrog-sor). Lntermédiaibe adj. s. (X giira; xen(chêm)vào giira. Mai, mâi, mtii-manh, kè dàn-hoà. Servir d'— , làm mai {mâi mdi); côt. Interminable adj. Không hay vira rôi {héi). Châng cùng; dai. [ m. Inteiimittbnt, E adj. Tùr corn, iù hAi; hir kboàng Fièvre inter mit tan te, rét cô cit [phâncit). Ihtebnat s m. Trircrng niiôi hoc-trù mà day. International, ALE, AUX adj. Bang-giao. Rapports intemaHmaux, nghîa bang-giao. Interne adj. s. (S troug, trong.— Hoc trô cr trircrng trong. Interner ^a. Bày, câm, giam (nhûrng kë xftu, phàn- nghich...) phân-sap. [(cor-v4n). Interpellation 5/. Sir h6i (tra-vân). Lcri vâtu-ciru Interpeller va. Tra hôi, ctiru-vtfn, cor-vin (bât pb&i dAp lai, phài d6i-nai vê su gi...)- Interpoler va, Xen tron (diéu gi vô sach chaah bla nature, xéi liy trong nhcm vât. — l'biBtoira, ira trong truyên. Interrompre va. (Bé giîra), Durt ngang, (cjuây nhûng T.) cbup noi... chân ngang, bô dô*, làm cho dirt IifTEBRUPTiON $f. SijT bô àis. SgT durt kbûc ra. [kbûc Sans — , liên-lién, kbông h& khodnç. Intersection s f. (Sir cât giûra) chô bai durômg dying dâu cit tréo nbau cbd &n ngang qua. Interstice s m. Kê, qu&ng giû'a; khoing. Intervalle s m, Khoâng (quâng t.) ■ Par intervalles loc, adv. Tir khoâng tir héi (lue). iNTERYENia V H. Nbâp vào. Binb-Yy*c, giûp 1^4, dùng théf mà giûp. [Icri, Intervention sf. Sir bàu-chû*a (binh-vifc); sir giûp Intervertir v a. L^t, (tror, xôc, xdo,) l^n di. Intestat adj. m. et /» Kbông c6 trtfi. Mourir inteslaty ch<^t châng-c6 trôï-phû sw gi. Héritier ab— cou ngirci ché't çhàng-cé trCÛ Digitized by Google 744 INT Imtsstim s m. Ruôt, l^ng-phà. Ijn;isTiii, ihb adj. Trong, Iro|ig:(ii0 e.) Guerres — es gïë,c nôt, nâi loan. Intime adj. Trong, v6i trong, lif, làng. {Thâm c.) Ami —, bp f/i^i, tri-âm. ' [ttnh. Ihtimbvent '«'m. Trong, trong lèng; ch( thiéft, ch- — persuadé, tin châç-càân virng'Vâng, {Aét Idng). lNTiMBE,tt;ii. Raoy truy^A, un orârdy truySn l^nh Intimdation sf. Sir nhât, sir nô, sir làm icbQ sçr. Intimider va. Nhât, (làm cho sçr) n^. Intimité $f. Nghia tl^i«t; tinb thftiA^ Intituler va, Mt nhSn (dé, hiôu) sàch. Intolérable adj. Không lê chiu dang; khô cbiu^ cbiji khtog nAi; Qui jsijrc, kbông ai 6biu dircrc. ' tlNTOLiRANGB SiT (tmh) châng hay chiu (nhin). Intolérant e adj et s. Ké châng hay nbia(cl4u). Intonation 5/. Giong, çung (xirorng lôn). Yarier ses intùnations, dôi gipnff to gipng nhâ. Intraduisible adj, Châng Jë dicb ra.dir.çrc] djcl^ ra không dircrc. ' . • • iNTRAiTÀBLB adj. Mt-tn; n6i không nghe. iN-TraarrHBUi sm. Cir séch in m^t td" ra 38 U tbl li 64 tpirong làm môt xiçin iffi luftn-luôn} làm ui-guài boàit Digitized by Google INV 74S hmxHÛQtt adJ. Irong, bé trong; chénk^eUnh). Valeirr —, gid trong chinh sire, thàl già.t# Introduction s /. Sir dem vô (vào). Dân. Introdvibk t^i>. Bern (âam) Vè (vô); dût vô, ahét vô. Thô... vào. — une mode, bày thôi (tue), IllTBdEliÀniô'a «ftlèniigai^ tèn ién (.vûa-ôbAfi^»giiô' tông, giâm-muc). frô. Intuition s /. Sir xem (ngô) vào. Sif th4y t6, s* biéfi Inusable adj. Khôtig hir (mèn) dirgrc. Inusité, ée adf;. hông hay dùng, khdngf Aurdug dùng; la, không quen. Inutilb ad)'. Vô-fch, vô-dungt D^^^gi* iNUTiLiTi i f. Sir vô-f ch , si bé-thàm Bi-lip , sir ch&ng Invalide adj, s. Bât eu c. Ké tât-tàng. — Yéfu-di, non sûre. — Không âirçrc phép^ không ra giy btft* Acte — , Uf lim khéng éhtm. [thành* Mariage — , hôn-thû bât-thành. Inyaudù V a. Bac di, Mt di, phi di. [tdr) dù — un testament, bàt Mt trtfi (chûc-ngôn, cbûc-> Invariable adj, Không hay d6i ra khdc; bât dich, l)ât-bi^fn c. Invasion s f. Sir xông vào, sif ào toi. Siy toi mà chié!m-cir (chiéfm-âo^t). [thcr). 1* de la pô9tè, su* ngtrdi-tà ào téi trçm (nhà-* Invectiver v a, Aiâng-nhiéfc. Inventaire s m. Sà bién gia-tài. 86 t^ng-oçng lai. bviNitti o; Bày va^ bày-d&t; bày dân ra, gap-dir^« — une machine, bày may. Inventeur, trice 5 Kè bày ra (lâp ra); kè tim dirorc. Inventif, ive adj Hay bày ra; hay tim-ki£in màlàm Esprit inventif, isti hay bày ra. [ra« Digitized by Googlt* 746 IRA InVnrroBitii v a. îlîén sA, tAng cong dA-dac c&a^dLi •.. lai bién ra. Inverse adj. Trai^ khôngthuâln(lôntrài, tr6*ngirçrc) ngircrc dcri, . . Faire 1' — , làm irdi di {treo, nghich^ ngtto'c) Ihvbesioii $f. Sv dflt ngtrçrc (led néi, cAu ndi). Invbstigatioii sf. Sir tlm-tôi, su kiéfm-tim. litvESTiR va, (Mac ko cho..) m|lc cho... che-phà . — . — une ville, vây thàûh. [Vày. IuTBSTfTURs sfé (Sijr m$c vào) phong cho. Demander P — câu phong.... Invétéré ée adj. (Bâ ra eu) dâ thâm niên, d& lâu dori. Mal invétéré bônh héu, C(f bénh| b$ah c«r. Invincible adj. Không thâng dirçrc. Argument — , ly không of dwçrc. Inviolable adj. Không phçim dircrc; chAng-cé lé pham défn, cbftng nên (khA) pham. Serment — , Icri thé ckdng nên pham. Invisible adj. Châng tbAy dircrc. Invitation sf. Sijr mài; Ter mM, tiéfng mài. BiUet d*— , thîôp m&i (= mèi). ÏNviTK ÉE S, Ké c6 môfi. [dô. Inviter va. Mài (mM-moc), khuyèn-mori. Qu£n-diji| Invocation sf. Sii'kêud^n, si^r cAu cùng, si^khAn-vAi. Involontaire aaj, Tiai-y;châng cô y;vô-tâm,vô-tinh. Invoquer va. Kôu dén, vài (vài-van);câu-khàn kéu- xin* — un témoignage, irwng chu'ngra,/?Adiichâiig (hua), Invbaisbbiblablb adj. (Ch&ng c6 tijra thàt) kbông-ci dS lin: cbftng c6 lê thAt. . Ibasgible adj. Hay s;\àn, hay hâm mit; néng-tfnh| bôn-linh hay liân-hân. Caractère — , tanh hay gidn tânh nông. Digitized by Google IRR 747 Iais $m. lAdngf ciu-v6ng. — Sic con-m&t. Ibonib $ Sirn6il&y(n6iMi,n6ikiéa| nditirdc). Ironique adj. Lây (lây-dirorng). Discours — , tiéfng nôi /iy. buiABiER V n. Ch6i ra, loà ra, ch6i-loà» Ibraisonnable adj\ Phi-ly, vô-ly, trâi lë, Yô linh- tinh (ohir thù nhir vât) IrbIalisabli adj. Không làm nén dirorc. Irbéconciliable adj. Không hué dirçrc; không thuâa hoàl§i âirçrc. iRnicusABLfi adj. Ching tîjr-chtfi dirçrc. Témoignage — , chitng rô-ràng [châc). laRÉFiExiON $ /. Sir châng suy-nghï (xéi di xét lai). IrbIfragablb adj. Không tùr-chtfi(chay-cbtfi)âir€rc« Autorisé—, quyên không ai chât-câi âtro*e. Irréfutable adj. Châng bât dirçrc; châng Mi lê dircrc. Irregulier, 1ÈRE ûdj. Mt-nliùrt, không déu. — Châng theo lu^t cfaung. Irréligieux euse adj, Vô-dao, nghich dao. Homme irrélir/ieux^ ngircfi vô dao. [dao. Irréligioii sf. Sir không c6 d^; sir vd-dao,9ir nghich Irrémédiable adj. Không phu*ang curu dirorc; vô phurorng khà ciru, bâ[t-tri c. iRRéMidsiBLE ndj. Châng tha dirgrc. iRRiPÀRABiB adj. Ching dén (bAi| sdra) l^i dfng, Không eh ira dirçrc. Perte — , 15 không ddp lai dtfçrc. [tràch Irréprochable adj. Không tr&ch dircrc, không ch8 Irrésistible adj. Không ch^ng-trâ (cir) lai dircrc. Eloquence — , khoa ngôn-ngur ndi không lai miing. IfiRESOLii E adj, KhOng quyéft (-dinh, -16ng). us ISS . UuunmTÔBVx BUSK adj. ytf-phép,kliông cung-ld!ûllf Propos irrespectueux y lôri nài vô-phép. Iebisponsaiilb adj. Châng pb£i m&c tré«h-câ:< Khài can, khii vircmg-vfii. Irbévérence sf, Sif cbâng cuDg-kinh; syr kbi-bac, sv dè-ngircrî . [dirçrc. Irrévocablk adj. Khdng cbn kèu (dM, sdra) l^i nù% Donation — , cùa cbo không c6 lë lây [dot) loi dtro'c (cùa cbo durt ou durt). Ibrigitbiir sm. Cài bUih tirdi* Ibriguer va. Tirdi, kbaimirang xèr&nhcbonirdc vô, tàt nirdrc mà tirdi. Ibeitablb adf. Hay gi^n, hay chtfp, c^c-càn (coc« eàn t). Kbêa (gây, tréu, choc) giân* Caractère — , tinh hay néna-giân. Ibbitation s f. SijT khèa gan, chgc gi^n ra. L'— des esprits, str lèng-tri «A' iwfny phicng^ Irrité, ée adj, Quau, nôi nông (xung), [phicng. Les flots irrités j séng /t^n^ (Aun^i hiitER V a. Choc giân, kbèu gan. Giuc, thûc. Dinb-bâi, phi di. —les désirs, giuc lông irdc-ao. Irruption s f. Su* xông vào. Islamisme s m, Bao Mahomet, d§LO Hâi-bâi. Isocèle adj» Bàng bai gôc. Triangle—, Hinh ba gôc âÛTèg (thdng). hohÈ\ :«Ëjai£ s /• Ghùrng bay say. Jaboter V n. Nôi luôn-luôn; noi xàm nôi xi^a» Jacasser v n. Kéu (la) choào (vé âc-Ià, qua,,.) Jacinthe s f. Da-hircrng-lan (cây..., hoa...). Jactance 5 /. Su kboe-khoang; sif phû-trircrag:, sif làm phàch ou dành phàch. Jaculatoire adj. Phông (buông, ném). Oraison — , kinh vân\ Wi nguyôn thâm vân-tât môt hai Icri. Jade s m. Ngoc-thach. Jadis adv. Khi trirdc; dft lâu* Jaillir « n. Yftng ra, bin ra, pbim ra. Jaillissement s m. Sijr phun ra (bân ra, vâng ia)« Dktionnaire 4i 9B0 JAR Jms ha7/-lâ Sajet s m, Iluyén. Noir comme du — ^den lành nhir huyén. [ngay)« .Jalon «m. Cây bôn^tiéu (nèu) (dm mànhimcha Jalonnrr V. n a, Cdm (cam) bông (hoa)-tiêu. Jàlous£B V a. Ganb; gheD(gaDh-g6,gheii-tu:aiig)« JjUiOugiB S f. Sir(chû'ng)ganh''g6; sijr ghen-tircmg (tât-dtf c. ) jAiOuy^ ousE adj. Ganh (ganh-gô); g hen (ghen- tirràg), phân-bL ilam, mê, muÂn. Une femme jaltmse, dorn bà çhm. Jamais adv, Ghàag hé.,« khi nào {ou bao-giGr). À. jamais^ 'pomjamais^ he ado. dori-dori, luôn- Indn, hoài-hoài. Jambage s m. Nét doc chir, s6 (chûr). Côt hay-là vàch xây dé gàc dà. Jambs s f. Ong chLvânggié. Jaunisse sf, Bônh hoàng-dâm, bônh huinh-dân. Javslbr va. G&i zutfng (bô bâr d6 chira b6)« Javelle sf, Lùa gat xuông nàm dé chu-a bé?^g^niàè Jé8us- giô nô Aa/ {tàp) ta u<) W (r). • Se jeter vpr, Trilh Vào, gieo minh. La Saône se jette dans le Rhône, sông Saône dâ qua sông Rhône. Jeton smé Thé ngà hoac dông thau... trôu-trèn mà giçp dé d&t vi làm dtfu. — YL Jef sm* Sijr ohcri (trè clicri) Jeux de hasard, cor-bac, bài-bac. Mettre quelqu'un en je?iy làm cho ai vworng-vdn. Jmer gros jeu^ dinh Idrn, dfit khi. Jeudi sm. Ngày thû nàm (trong tudn 15). Jeun {à)loc,adv, Bungdoi(bung trô'ng,bungkhông), Jeuhk adj, Tré, tré tuii; c6n nhA, âu*orag-thi^ dang xuân-xanh. C6n khor. 11 sera donc toujours jeune ? no khè hoài (luôn} di hay sao ? Jeûne m. Si;r àn chay; sijr kiêng ân. Jeûnebom. Ânchay, (taM-a.) Jeunesse s f, Gon-tré, tu6i tré, tù6i xanh. JoÂUaiuâ,, i£BE^ Tbçr buûn-bàii dâ nû- traiig. Digitized by Google JOU 711 JoGi^Y S m. Dura ddnh xe kay-là ngii dàng sau JoGKO 8 m. (2oii\d&nhftii« Jocrisse s m. Kè khor (ihi$t-thà| it-oi)« 0dra dày- tdr khd y a*, ' ' JoiB «/. SijT vui, si^ vni-iiilAiig. Feu de Joie, dèn lira thâp ngày lë (ddm,hdi). Joindre v a. Ntfi (kât^ châp, ti^p..). Hiép (horpjlai. — les deux bouts,Yidïhéi!i'âAu (uahhgifip vông), • — ^Pintérêt au capital, gia lôri (Içrij vào \6n. V w. Ces fenêtres ne joignent pas Jiien mây cit cÂra si nây né không-cé khit. Joint s m. Lâl-léo {ch5 hai ddu xu'ang' tiêfpnhau); khép-xu-ang. — ( Bàng hai viôn dà viên gach zây duîh nhau )• Ké, dàng hà. Remplir les /otn/« avec du mortièr^ Uy hèmà nhét kê dà {kê gach). Trouver le Jointe ih&y léo^ biéi du'Ç'c céd Uo {céi Jointure 5 /• LAMéo, khâp xircrng. [ {meo) Joli, e adj. Wn\,i6i, ngô. — Cài xinh, cdi ngô. Joliment adv. Tdt, lich-sir, tir-tô. &{U| lâm-lâm, Jonc s m. Léo; mây (hèo)| khàpxircrng, [lë Idrn* Jonchée s f. Hoa cô, lâ... râi ngoài du'ornç k'X Joncher y a» Rai ra, vâi ra, ' — la terre de fleurs^ vâi {rài) hoa diy ^t. Jonction s f* Sir giap (ti^p, ntfi..) lai vàï nhaû, * La — de deux armées, sif bai d^o hiah k^o gidp led, vâi nhau. Jongleur s m. Ké làm trè leo dây. Jonque s /. Tàu ch$c>;.gl), thffyéa; ) JouB $f. Mit ^sjMM^màkông. 7S4* m Mettre en /^tie, rur&ng sûng. [bac. Jouer v n. Chai. Bânh, kéo (dcrn). Chcfi{danh)ccr— —du violon, dành dàn (kéo dom) cè. Ce ressort Joue bien, céi méy niy né cAfy ttft« —de malheur, rài, (không xong (nên) viêc). Se jouer v.pr. Chcri, gion. [nào. fe/ooer de quelqu'un, nhaOfkhuéy ehoingwài Joueur im f • Kè chcri (gito)* — Kè bay dànb cà- Jourrtu s adj. Mâp mé bâu mà. [bac. Joue «m. Âeb. Pb^n bi làm iôi (pbài iùng-pbuc). Tenir sous le jotig. btc pbài pbuc. Jouir vn. Vui, vui-mâng, hirfrng. [swoTig. Jouissance sf. Sir hiràiag, s\f an (cùa..). — Sif vui- Être privé de toute — , mAt mçi si; vuir$w&ng. Jour sm. Ngày (nhurt c.) bûra, bém. Sir séng. Se faire jour^ qua ngang (lùng, pbùng raj.Trâng. Percé à /our, xoi trô'ng. Les lieaux jours, ngày xuftn; lûc xuân-zanh. JoUBNAL $m, Nhirt-trinh, nhirt-bào. Livre- journal^ sé vày (biên bàng-béa vô ra tùr ngày m^t) JouEMALiBR 1ÈRE odi. Tù ugày. Không chic(ti)iy tbeo eô ngày). s. Kè làm mir Jovial alb adj. Voî. Joyau sm, B6 nîr-traag; dô kln, d6 qui, dô bdu. Les joyatix de la conronne, bàu Niréc. JoTBinc EUSB arf^
    , Vui, vui-mâng, viii-vè, [mâng'. Jubilation' 5/. Sir vui-mâng; hi-lioan; iiëag reo- JuBiLÉ sm, Toàn-xâ. Jucher m. (Yé gà, chim) dâu cây (nh<nh) cao mà ngii. — (J tirag cao. JucHom sm, Chô gk dâu ngù. Judaïsme 5m. Dao Judêu. Judicature sf Phân, chà'c quan àn-sài. Judiciaire ar/;. Thuôc \é phép docln-xir. Débats judiciaires sir dù'i-nai câi-lây véviécdodnr Judtcieux buse adj. Cé tr£-xét; tri. Auteur judicieux Kèlàm s4ch^?(f /rf-jr^/fgiôi hay). Juge sm. Quanxét(àn-sât c.)Kéxù'-doàn(phân-xùr). Quanxur viôc oz^xurkiôn. Thàm-phdnjthàm-àn c. Juge de paix, quan th&m-àn xd* viéc tap-tung. Jugement sm. Sir (tri) xét; y-tircrng-. An, ly^dodn. Avoir ie jugement droite c6 tri xét ngay-th&ng. — dernier^ ngày phdn-xét chung. Juger vo Xur, xùr-doân. Xét, nghï; tu*àiig, ngo. — une allai re, xic viôc. mal — quelqu'un, xét {nghï) ivéi vé ngu^i nào. Juillet sm, Thâng bây (tây). Juin sm, Thàng sâu (tây). JuiVERiE sf. Hàng phd ngirài Judôu à. Jujube sf. Tréi (qoà) hdng-tào. Jujubier sm. Cây h6ng-tào, cây tac. Jumeau elle adjet s. Sinh dôi, dé sinh âôircon sinh [doit .756 «S JuMSKT s/. Ngira cài. Jupi if. Yéy (dàD bà); cAd. Jupiter $m. (Tôn but Jupiter là chành ngoc-hoàng kè ngoai tây). lêu sao M$c-tmh. Jotok «191. Vày, bùng-rén (dârn-I>à m$c), JuBi fin. Ké thu^ vièn h^i-âdng. Jurement sm. Sir thé vat. Jqbbe .w. Thé, ihé-thtfU Ivarer continuellement, thé-îMfi laôn-Iuôn, hay JuREim sm. Kè hay thé. {Me vit» Juridiction sf» Quyén, quyén cai. Hat, dia-h^t. Juridique adj. Gir iuàt, chiéu theo lu^t. JuRiBiQUEMKiiT odh. Th)BO phép-lu^t, chiéà luât-lé. JURISCO.NSLLTE 57/1. Ké th^Dg ly-luât. Jurisprudence s/. Ly-luât, phép-luât. Juriste sf, Ké làm s&ch vé lé-lu^t. Juron sm. Lori thé; sir thé-th^t. Càch thé. Jury sm. hay-là Juri. HOi-déng. Le — de l'exposition universelle^ hôi-déng dtfu Jus 5191. Nurdrc, mât, mû. [xào chung* — de citron, mt&c chaah. — de fleur, màl hoa. Jusant m. Nu^dc rèng. Jusque hay-là Jusques prép, Cho d^'n... cho lui... Juste adj, Công-binh (-l)àng^), công-thâng. Phài, phài lê, trùng (nhàm). Vira. Prince jmte^ voa công-ihâng. Pensée juste y-tircrng nhàm [trûng phài). Au juste loc. adv» Cho châc cho vira. Justesse s/. Si^ trûng(idiàm);si]rvù-arvftn. [nhàm..). — d'une expression, sijr tiéng nôi trûng [phài), l^ïiCE sf. Phép cOng[-J»lnh, ië công-chinh^ n^ay Digitized by GoogI I KNO WT. cbiEnli, ct^o-nghta. Phép. Pbép iiSr^ojiii* JijmciAm oiif/ et s,. Kè c6 %çro xjir. — Ci 1^1 chû'a dirorc Justificatif ive ûi;". Bè mà cbura, mà làm chirng", Pièces justificatives y nhirng lài dê màlàm chûmgm JusTiFiGATioii Syr châu miah. Sv làm cliân;» syr làm cho ra ly (lë).
  36. La — d'un fait, sif làm chicng câi viôc (chuy^u}^ JujSTiPOR va. Chûra, chû'a lé, gi Ifti. — un acte, làm ckémg cho r5 viéc (chuyôn). Juteux else vdj. C6 nhiêu nirac (nhira, mât, mù). iMsimoA adj. Thu^c vé cou-irè (c6n ohô, nbô tu zuân-xanh...) Ardeur — , sir hàng kê côn trê-tu6i, Juxwofié £B adj. môt bên, dé ké (ké).. JuxTApouTioif /i S V à m^t Mn« K
  37. sm. Chu: thir murài m^t trong bàn chûr cai. Kakatoès hay là Cacatoès sm. Thir con kéc trân lông den m6. Kaolih sm. B. Karmesse sf. Chor phiên môt nam c6 môt ki nbôm cô làm hôi. KÉPI sm. Mû (cô cai da cirng che trirorc tr4n). Kermès sm Nhurt phàm hircmg (hdng)« Kilo Ngàn, môt ngàn. Môt kilo (60 kilo 1 ta). KiLOGBAMMK sm. (iMôt Dgàn gramme) môt kilo ja<^i« KiLOLiTBS sm. Môt ngàn litre (ve chai Idrn). KiLOMÈTHB sni. Chang âiràng môt ngàn third^c tfty. Kiosque sm. Nhà mât, [Ngalatu*), Kmout m &6& (dénh b&o roi da, airgrc ftu^aie as. 788 L\C KTEié s m. Kinh doe chin lin h6i dia lé Misa. Kyrielle s /. M$t doc dài dèn, dai dai ngàn ngàn. L L m. ' Cbfr thi!r mirori hai trong bân chfir eâi. La art, /, 5. Cài (vê giÔngcâi). lA iMfty. B6y dày. Je vais là tôi di dé [dâ'y). En ce temps-/ chu* mép—ç\ï\T doc ngoài môi. Laboratoire s m, ChôrièAgdémàthà'iighéhôa- hoc hoac ph&i dùng dd bay-Ià thutfo nirdrc. Labouieux, euse adj, Khô-nhoc. hay làni. Recherches laborieuses^ %\f Um-kiém khô-nhpc* Labour stn, Sircàydtft. Labourable adj, Cày dirorc. Labourage s m, Nghé (sir, cdch) cày dât. Labourer v a. Cày; bùra, dành (lên) vtfag. La balle hii a labouré \ii visage, no Iji dan né rach m^t no ra= (dan d& cày cài m^t no)« Laboureur 5 m* Ké cày. Labyrinthe s m. Ncri làm c6 nhiéu ngàch làng- xàng dén dôi lac không biêt ngô ra. — • Lac s m. Hâ. Grand — , bièn M, Lacer v a. Bành bây, dành vông. Lacérer v a. Xé> xé' nki. Lacet $ m. Dô, biy (lirdi-d6, dô-liid^i); Yông.— Digitized by Google ui m Dây côt giày, dây luông rûU Lâche adj, Làng (không-c6 chat (riéft) ). — Nhâc. — Nhàt gan, luôc-làc . — Xtfu-hà • — Kéu-ài non-ndrt* Cordé, nœud — , d&y Ung^ m6i (uu^t) iéng. C'est un iàeke, né là ngu'àî (âu*a) luMâc. - [h6. LÂCHEMENT adv. Cachbiéng-nhac;ludc-làc. Cdch xâu- S'enfiiir, se conduire — , Trân, à cdchxâu-hâ. LicHKR V a. N no là ngœo'i hà-tièn, Ladbsrib s /• Chirng bà-ii$n rit-réng, Ladt if. Bày bà sang trong. Lagune s f, Hd, bàu, ao. Lid'c adj. et s. 1 hir dân; bÂn-d^o (kbông dgr vào pb&m-trât H^i-thành). Laid, e adj. Xâu-xa; xâ'vi dang. Il est laid de mentir, noi lào là xâu. LAmioR 9 f. Sir xtfu (sijr xtfurzà). L laideur de yice| sijr x&u. cdi nét-xtfut 760 LAM Laie $f. Heorimg.eti. ... - Lauiagi Hànglông-chièn (nf). {thién). Compierce de lainagey buôn-bân hàng ni {léng- Laine s Lèngchièn. — Lông (thû) x4m*zàia. — T6c quân. Laïque hay-là Laïc ad;, et s» Tbi-dân; b6n-âao (châng cé churc ihénh). Laisse s /. Dây côt (d^c) ch6. Laisser v a. (Thâ) Bé (lai), bô(di); délai; dé cbo, n&Y ^^i quên; dé nbin lai. — ses gants, bé çttén bao tay. Laisser à penser, âê cho mà nghl, Aat!s5er à désirer, côd thiéu. Laissbr-aixbr 5 m. Sijr bA xui^L Si)* faay nghe (Iheo ehûng ban). Laissez-passkr s m. Phài; fer th6ng-hành. Lait «m. Sflra,Mâ(câ7trâi...) Lait d'amande nw&c hanh-nbftn. Frère, sœur de lait^ anh emchiem mât vû nuôi. Laitage sm. Sûra cùng càc tbir Itfy sûra mà làm ra. Laiteux eusb adj. C6 mA (irâng nbir sita}. Plante laiteuse^ cây Laiton sm. Kim-bàn, dâng-b^cb. (thau cb£ kêm). Laitue $f. Ran diép. Laize 5/. Kh6 liàng kli6 vâi. Lambeau sm, Miéiig tbit, miéfng ào« Habit en lambeeuix^ ko cé tua. Lambin ine adjeis. Trâm-trong, châm-chap; lircri t. hay chuyén-vân. Lambiner vn, Chuyén-vin; làm châm lut. Lambbis sm. lA mai; mài i^n^ nbàt Bé iù dà lihép.. l^misssR va. Q|t U inM> [(&^p)* Diyiiized by Google U?r 761 Lame $f. Ltrdri (dao, gcrcrm...). — Séng bîén. Lamentable adj. Bân, than -kh 6c. Voix — f ïi&ïi dang thxTirng-xiS t. [than-van, Lamsntatio!! $f. Sir than-khôc (sir kh6c-4han); l^i Lamenter (se) v.pr, Rên-siéfc; than-van, than-thor. Laminer va. Bâp ra dàt, càn ra dài. Laminoir $m. CM bàn càn ra dàt. Lampadaire sf, Thir dèn treo c6 dèn Idng. Lampe sf. Bèn, théfp dèn; dèn d&U| dèn co théfp. Lampion m. Thép dèn. [ngir c. Lamproie 5/. Càthî^t-Iinh'jtMt-linh ngir c. à6ng- Lance sf. Cây giâo. — Sào, sào chtfng. Rompre ime bmee avec quelqu'un, c&i-Jiy giànb xé v(H ngtrdrinào. Lancement sm. Sir dây (xô, bân...). Le lancement d'un vaisseau, ixfâàff tàu xutfng. Lancéolé & adj. C6 hinh nhon lïhir giio. Lancer va. Bân; buông, phông. Lancer un cerf, duàiji cho né dây. Se kineer , v pr. Ph6ng. Lancette s f, Dao trông- trai, dao chich. Lancier s m. Lfnh ki cim giào. Landau htsy-là Landaw s m. Xe trAn (c6 mui dér lèn sâp xutfng). Lande $ f. Miét dtft bô hoaiig-vn. Langage s m. Ti^ng, tiéfng néi. Latigage figuré, Tiéng-nài béngnléng. Lange s m, M yfti oon-nft. Langoureux, euse adj. Môn, môn-môij lùr-dir. Ton Jaaii^ottreuâP, gîçng lie-nhit. Langouste sf. Tbû'tômbièn. 763 tAR Langue s /. Lir*i. — Tiéfng nôi. banque française, — anglaise, Tiéng Phaagsa, l«é>i^HAng^niao. Ijingue de vipèreXl"^ rân luc)Kè hay nôi hành. Languette s /. Lirôri nhà. Languette de hautbois, brâi (gà) cèi; gi&m kèn< Langubur $f. Sirrft-ii,sirm6n*môi(lir-âir^lijrnhi)r). Languie v n. Môn, môn-môi. -Hlans les fers,bi tù-rae tr&n*ir6i mà min^rue tù« LainAjissant, k adj. M6n-m6i Lâr-dùr. — (inrôt Commerce languissant^ viôc buôn-bàn Lanière $ f. Dây da. Lantbbnk $ f. L6ng dèn, dèn lAng. — magique, Lâng-âèn coi hinh, dèn trorâi.T. Lanterner vn. Mât công vô-ich. Lapir on. Liéfm (màntfng). LAPiDATfON 5 /. Su* ném da. Lapider v a. Ném da (cho chét di ou mà gièt di). Lapin, ine s. Th6, thi baeh, thd tàu. Lapis hay-là Lapis-lazuli 5 m. hay-là lazulite s /. Kim-tinh thach c. Laps $ m. Bdi (lÀu); h6i, ch$p. Un grand — de temps^ môt A^t Ijlu; m^t ehap làu. Lapsus s m, Sgr vâp, sif ngâ. — lingusB^ w nôi l& miéng. Laquais s m. Bây-t< theo hdu.

    Laque s /. Cành-kiéfn. 8 m. — du Tonkin, 5o*n bée* Larcin s m. Sijr trôm (ftn-trôm). Sijr ânH^p. Lart> s m. Tint mâm.phùng. Digitized by Googlei LAT 76S — de coups d'épée, lây gtrcrm mà dàm* Large adj. Bông, ri)iig*r&i (quàng c) Prendre le large, ra khm. Trtfn dî. Au large, loc. adv. Rông, mônh-mông. Largement adv. Càcb r^ng-r&i; nhiéU| dir-dft Largesse s /. Sir (lông) rông-rftî. Largeur s f. Bé rông, bé ngang, bê hoành c. Larguer v a. Tbi lèo, néi lèo. Larme 5 /. Nir*c-inftt ( luy c). — Mû ( trâi cây ). — Môt giot (môt chût). (U^t(hat) cbâu, bién b^-C, dôûg cbàu... poét). Ne m'en versez qu'une larmt^ cét cho tôi màt giot mà-thôi. Larmoyer v (chây, tuôn, rcri) ninrc-mdt ra. Larron onnesse s. Ké àn-trôm, àn-câp. Larve s f. Ltit; vô; xàc. — M&t na, màt mac. La cbenîlle est la larve du pnpiiloni s&u là xàe con birdni-birchn hda. Larynx s m. Hong; hçng néi. Las, Lasse adj, UH (môt-môi). Lao c. (Lao-lirc c). Chan (nhàm). Être las de la vie, chdn {nhàm) dori. Lascif^ ive adj. Mè-dAm, boa-tînh, Ung-lcr. Bay giiic song tinh. Tableau lascif, tranh hoa-tinh ou tuc-ilu^ (bay giuc dàng dâm-duc). Lassku V a, et n. \Am cho mtH (môi); làoi cbocifc- lifc, làni cho nhàm (chàn). Lassitude s f. môt (nhoc).

    Latent, e adj. Km (An c.) Chaleur lalenle des corps, Nong à trong minb (kbOng phdt ra ngoài)i N^i bcà, n0 nbi^t c* Diyiiizea by Google

    uv Latéral, ale, aux adj, Thuôc vê hông. Porte laiérakf edra hông. Latin, ine adJ, Thuôc vé xfr Latiam. Le peuple latin, dâu (ngu'cri) Latinh. Voile bUme^ huôm c4nh én. Latiniste sm. Kè (ngu-ori) biéft, kè n6i tifog Latinh. Latitude s/. (Bê ngaug,bêrông). Bâc câchdàng xich-d^o (tir nam chi b&c). Khi-h^u c. phong- tbA.— Phép pông. Je vous laisse toute latitude^ tôi cho anh phép râng m$c . Latrib /. Str thcr-phu-çrng (th-lay)dâng chf-tOn (Thiên-Chùa). Latrines s f. pl. Nhà tièu, nhà xi (nhà chô, nbà vl T.); 18 khanh, 15-xL Latte 5 /. Rui, iSm rui. Latter t; a. &6ng (bô) rui. f pbi^n. Laudanum $ m. Tèn tliù* thufic nirdrc cà bô nha- Lauréat 5 m. K(. thi dâu (d5). Laurier s m. Cây du-dâng (xauh luôn-luôn, chl Laurier-rose^ Hoa trtrdrc^o. [vinh boa). Lavage s m. Sur rita. — B6 thU nirdc nhi£u quA. — Sir dâi cho sach, Cette soupe n'est qu'un lavage, canh (châo) nây ku xich di (tinh nhû*ng nirdrc Lavande sf Cây ii-hircmg thào; Cam-tèng c. Ea« de — , rmru chAi. Lavandière 5 /. l>àn-bà. giàt dd. — Tên con chim. Lave sf. B6 à trong 16 nâi hoà-di^m-scm chéy vftng ra nguôi di mà nên ci'rng. Lavement s m. (Sir riVa). Thông-khoan. — des pieds, phéfk ràra chcm* L.iyiu^uu L/y Google Lavoir sf. Ch3 giàt, chô rfra. Laxatif iyb adj. Hay làm cho lông (ndi). Hay làm cho nhuftn trvtàng (hay mit chô h^t h6n (tào). Layette 5/. Mên,khàn,âo, quân con-mt mdi sinh. Lazaret sm» Chd tàu di xur khàc mà c6 bônh thièn- thl (dich-khf..) y« phki d^u d6 eho dA 40 ngày moi dircrc vô cijra lôn bor. Lazzi sm. Lori giSu hay. Le, La, Lbs art Cài (tî^ng diém-ddii). Lé sm, KhA {hê ngang) vâi, lua, hàng. LicaER va. Uëm (liéfm-làp) — Làm kï. Leçon sf. Sir hoc. — Bàihoc. — Bài doc, bài sich«r Réciter sa leçon, doc hài minh hoc. Les leçons de l'expérience, su tvrng-trài né dçy.. Lecteur trice s. Kè âçc. — Thi dôc. Lecteur ân voi, thi-ddc nhà vua. Lecture 5/ sir doc, sir coi sàch. Cdi doc (coi) trong Lectures édifiantes, cài minh cot c6-ich. [s&ch. LicAL ALE AUX ûdj, Theo luât.theo phép,ch{nh phép. Voie légale, câch-thêf theo luât\ {chinh phép). LÉGALISER va. Thi-chung thû-ki. [phép (lu$i) LiGALiTi sf. Sijr theo (phép), sir nh&m (trung, phâi) — d'un acte, su* câi tor làm nhâm phép, LÉGAT sm. Khàm-sai (kbàm-sur) Bure Giào-tông, UftATAiRs s. Ré dirçrc cAa trtfi lai (d£ lai) cho. LÉGATION sf. Ghirc khâm-sur. — Sir bô. — nhà sir, Aller à la légation de FraucCi di toi nhà su- (sur-' sir-quân. J)ktionnair9 F-A 49 7M LEG Ltem jm. Trayén tain sao bin; ehnyên phong-thân. — Hanh-thành. — Chir âé trong^ â&ïkg bài, ààng tién. — Bài cât-ngh!a. Usn tas Khe (kbinh e.)« (nbe-nbàn, nhe* Terre /égêre, dât x(fp (dë lât, dë tr<5r). [nhém c). Aliment dô-ân mau tiéu. Uskuannrr ado. Nhe, nbe-nbe. Agir — , là m [b) nhe da nhe iinh, IMimi s /. Sir nhe. Sif le. — da C€nr^ nr le-làng con nai. — de caractère, 5ir «Af tfnb. LÉGiFiRER t7 n. Ra luât, Iflp lu^t; dinh 1$. LteMm I /. 1^90, ccr (v$) qîiAn. Les téqùms de César, ccr bô-vê (Idnh-tf t) hoàng- César. LécisLATEUB, TRICE 5 Ké lâp (ra, dinh) luât. liGiSLàTip, IVE adj. Lâp luât, ra luât. Assemblée iégùlatwe, bôi-dAng lâp luài. liciSLATiON S f. Luât-phép, lé-luàt j (juoc - ( cu^c ) — française, luân-lè Phangsa. [pbàp c« LtosTB i m. Kè thông luàt. LiGirmE adj. Théo luât, theo phép, nhàm lé-Wi. CUnh| pbài phép. Roi — 9 vua chành-thâng. LfemmsHEfiT adv, Theo luât; phài phép. LÉGiTiMEa V a, Nhin conriêng. — Làm cho ra chi'ah, (cbo ra tb^t, cbo ra pbài (nb&m) luàtrlé pbép- tile). — Cbfra cbo ra pbài. Légitimité s f. Syr phài, sijr cbinh... Cbinh thtfng (chành dèng yoa). [pbép... La léffiiimùé d'un droit.., sw ehinh ( -phât ) céi L£GS m. Cua trô'i lai. Digitized by Google LET ïfiï LioDKB V a. Trtfi cho... Trtfi d Içi. Liguer ses vertus à ses enfants, âârc lai cbo con-c4i. LfeuKR S m; B.4Uy Dgft-d^u (cic tbùr âo). Lendemain s m. Bfra sau; qua ngày sau. Lent, £ orfy, Ghâm (-lut, — chap). Rù-ri. LsNtiMBNT adv. ChAm-châm, thùng^thiuh (-thàng). Lenteur s f. Si;r chftm. Lentille s f, Phan-dâu. — Bèo (phiVbinh c). — Mut son, nût (n6t T) rudi (moc trèn da), dém, dàm- ' Leniilkàe penâule,lftfiif(A}-€ftradAng-hâ. [b/Aar, l&m chaaî b&i HmMt (lirài) dTi* LiTTRE $f. Chu*. — Thcr (thir t.) Mr. jLe//re de change, t& giao bac* Reoeroir mie—, dir^c /Air, Litini ii Hay chO*; Dgvdi èb4*-agbla.— Qnan Leubbe 5171. Môi. làm môi mà gat. (vân. La loterie est un kurre wf dinh s(( (b&t stf) là eefi mâi âè mà gat, LiTJRRER va, D5, quéfn-du (lây m Ai mà nhiîr), U s'est laissé kurrer^ ném^c chûng (fà-dành (rtt- LivAiN sm. Men. [ren, rà-ti^it) Levàmt sm. ông; bên mat-trcri mçc. Xur bên dông Soleil levant, mat-trài inpc* [phiromg tây. Levée sf. Sir dà: lèa. La levée du corps, sip
  38. lôn. Lever des impôts, ^CinA thué!; thâu thnéL Leoer le siège d'une ville, m& vây. Se leusr v pr» Birng dây, chôi dày, d4y. Le vent se lève, nài gié, gié dâif. Lever e m, Htfi thurc-dây. — Sif mçc lên. L'heure du — , giôr ihiiCc-dây, Xu — du soleil» hAi m^li-troi mùe Un. Lsyma m% Cây bfo, cfty nay; d6n dd- dd n^g lèa, Diyiiized by Google m 769 dôn xeo. ngang qua mircrng; dôn noi, vén noi, dôn giày. LÈVRE s f, Môi; m^p. — Bia boa (bông), bladtfu-tfch. Lbvûu Bçtra^m^obHifaa.lAylÀmmeQbéi LEXICOGRAPHIE s 1%! kA làm séch ti^r-vi. Lexicologie s /. Phép (sàch) cât-ngh!atiéng noi. Sàch giài nghïa cho r5 tiéng néi. LaïQUK $ m. Tif-vi» Lstdb s m. Bouteille de — , ve dirng âièii-kli(« Lézarda m. Contbàn-làn; con rân mtfU Lézârdi s /• Bàng nâi trong vàch. LizàKDi, Al adj. NÂi; rfta ra. LÉZARDER (se) V pv. NiTt ra, xé ra, ràn ra (vé vàcli), ÏAàmn s /• S\f ntfi, 8^ hiêp lai vdi nhau. — S^ zAy dàgachm^t câu m^t bit (phircrng). VibAVô canh vô nirac thâm cho ngon. — Sir ngân tî^ng dcrn tiéfog hàt. — Nét chur dfoh lai vdi nbau« Lùdson d'amitié, Syr kéi nghia. Liane 5 /. Dây (nhir dây côc.leo theo cây Idn), LiAEDSR V n. Rit-réng, ii$n-t^n« LiASSi «/• Bôgitfy. Libation sf. Sir rôt rirçru giàng thdn (mà cûng téf, cùa giàng thâii). — Sir u6ng nhiêu. Libelle s m. (Sàch nhô) Bài chô, bài biéda.

    Libeller v a. h^i, làm (Ur-thi vftn-bftng). Libeller un exploit, làm tor, doit tor. LiBiaA s m* Lë hàt cbo kè ché(t« Kinh W^éra. Chanter un Ubira^ hàt lè mây hàt lichoki ekéi. Libéral, ale, aux adj. s Rông-râi(hay cho), quAng- â

    i c. th

    Quàiut-daia Digitized by Google

    70 U6 Idées Sbérales, y quàng-dqi. LiBiRALiri * /. Sir (lôDg) rông-pfti.— Càa btf-tbi; cùa tlii, cùa cho. Faire des Ubérahtés btf-thi rdng-rai. LiBÉRATEim, TRiCB $. Kè câii (cho kbAi..«) Moïse fut le libérateur des Hébreux, ông Moisen làA^CM*w dân Ilêbrêo. LmiRATiON s f. Sir rành (khôi) ncr.— Sur khôi & Ifnh. — Sir ciru-cbfra... LmÉas adj. m. Bu-çrc khôi; mân han. Forçat iibéréf tù kb6-sai man han {âwçre khôi). Libérer v a, Ciru (cho khdi...). — qn de la mort^ cùru ai cho khôi chêft. ' Se kbirer v.pr. Rành nç, g& nçr, khôi (hét) ncr. Liberté 5/. Sir thong-thâ (thong-dong ), ch- ' triro-ng c. Sir mac y. — Pliép, phép rông. Rendre la liberté à un esclave, phông mçi. Libertin, wb arf;\ et 5. Hoang-lung, bnông-tudng, lung-lâng. [ buông-lung. LiBSRTmAGB s î». SiT boaug-dàng, sy: iàng-loàn, Libidineux, bvsb adj, Mè dâm. Libraire 5. Ké in va ban sâch, LiBaAiRie s /. Nghé bân sâch; phd bàn sâch. LniRB adj. Thong-thà. — Rành-rang . — Trtfng (không). L'homme est né libre^ ngircri-ta sioh ra cé cÂtt- irurang (thong-thâ). Libre-échange sm. Sir bnôn-béncécNirdc vdinhan thong-thâ không ngàn-câm, không phài thuéf- ' vu gi, [xâ. LiaBBMENT adv. Thong-thà, thànb-thori. — Càchxong- Parler tibnmnt^ &n*nôi xâng-xâ (thât«fhà}f . Digitiztxi by Google LIÉ m Lice s f. Trtrorng dua (tràng dua T.) Licence s /. Sir thong-thâ qué (chànggiûr phép-tlc). Sur bu6ng-tuâng; sif l&ng-loàn. Licence poétique, phép ehé trong vftii«4fai. Licencié s m. Ké dâu ciir-nhan; cur-uhan, LiCBHGiia a. B&i binh« LicENCiKUX, SU8B odj, Buông-tu6ng; hoang-dàng; lung-làng. Conduite licencieuse, thoi (nét) àn-à- buông-tuâng» Lichen s m. Tbçch-hoa (boa dà). Làc, kng-b6ii| hic-lào, tât t6-â{a. LiciTÀTiON S f. Sir phàt mai. Licite adj. Nôn. LiciTBR va. Bàn chung, déng dûng màb&n. Licou hay-là Licol sm, Dây côt (chô, ngira,b6, trâu..) LiCTEUH $ m. Linb(dOi)dài xu-a (Rôma) c&m bûa cdm roi di dftnmât quan). Ly-hinh; xi-nbân, Uiih bôc-lô, tiéu-sai. Lie s /. Can, càu (cân T). — Ké r(3^t-hèn. La & du peuple, hang mat (râi-hên) trong dftn. Liège s m. Yô cây x6p nhir cây vông (vién môc c), Pbao; (cây nhe x(5p làin nùt ve). Lien s m. Dây buôc. Dây tréi; xiéng. Les liens du sang, (siy buôc biri màu) = Sir bà- con ruôt. [Hiôp..4 Lier v a. Buôc ( côt, troi, ràng ) — Gén. — Két. — Ider un fagot, côt bé cùi laû Se Her v pr. Hiép lai vdi... Lierre s m. Bà-thâo, liôn-lién tbào. LiEBSE S f. SijT Yui (tiéng cû). Être en U^m^ vuL jLlEU m» Cb8| ncrij cbtfoi iiii Lieu charmanf, eânh {ehâ wi\ xtlt..) vi-. Au lieu de.... loc prép. thay-vi...» S'amuser au — d'étudier, chcri mà [ch&)không bçc« iinuB $f» D(4 ngànihirdrc);d&i âàng^ihôi dUuig. Lieutenant s m, (Pho, tké vi). Quan hai ren(vành) là phô cai-doi. LiEUTSNANT-coLONfiL S m. Ph6 t6ug-binh. LRiniNANT Di TAissBAu $ m. QuaQ ba thAy« Lièvre s m. Con thô (thCf c). ' Bec-de-âét7re^ sijrt môi, tiGAHBNT 1 m. Biy-nhiy bfng-nhfiig né ràng (buôc) xu^crng. liifiATURE sf. Sxf buôc. Doc, dây. Chu6i, (juan (tién). Une— de sapèques, m^t quan tiân. LiGïtAfiS $m. Dèng; nhà» Être de haut lignage^ hbï dàng sang-trçng; con nhà trâm-anh. Ligne s f. Hàng.— Nét (chu:,) vié!t)« Nh^ câu. Génie hors%ne, trf cao, tri khAngaibl(y6song). Troupes de ligne^ binh bo dé dàn tràn màdânh, LtGNBtJL S m. Cbi nhûng chai thç' déng giày dùng. LiGDS s /. H^i« Nghia giao-Iân. — H6i hflii. Liliacées 5 f.jpL Loai hoa huô. Limage s /• Ôc, con ^c (không c6 vô). LmçON sm. Con C(c (cé vô), 6c len (tfc-nhâi t.). Limaille s /. Mat giûa (ra). Limande s f, (Tên cà bién mijih bàng và mông minh) Tà-kh&u ngir c. LîMBE sm. Bia, vành, vè...— p/. Chtfn(chô) làmbô. LiMfi 5 /. Cal giûa, cai tiiira. Limer va. Giûa. LiMiSR m. Chô sSn dé m& d&nli hcri th.

    Digitized by Google iJ^ 773 Limier de police, quân thdnii Limitation sf. Sif % mtfc-gidi (âà Mdc, gîài-han), Sv phân ra. Sans aucune limitation de tenir,s, không c6 i%an làbaolâu. [— Bà,bà-côi. LnaTB sf. Giâi (gMW)haii, mtf^-giài, gicH-han, ranh. Limité éb arf; C6 han (cô tîhtrng) c. — C6 ranh, c6 Coagé /fwî/e, sur nghj. crf Aan [mtfo-gWi. LiMiTEB va. Làm ranh ; Up m«c-gidi ; ngân chùngpa. . LiMiTBOPm orfy. M (ké) nhau; liên nhau; giàp gidi (giài) voa.... hc^n canh liên eu- c. Le Yunnam est limitrophe du Ton-kiûi xvc Vân- nam gidp^yirù vdi S&i B

    m. Bùn, bùn non, dât bùn.

    Limon sm. Charih; trai (quâ) chanh. Limon m. Cay gçng xe. Ydi-dâm xe. — Thanli cài léWaumsf^ Nu-dc chanh. [thang. Limpide adj. Trong (thanh c,)- Limpidité Sif trong-tréo. [h^-ma. Lin 5191^ Gai Unâ, dang-h6-ma c. — B«, vâi b(!( dangl Etre vêtu de /m, mac (bân) âô dang-h&ma. , Linceul Khàn liôm (xàc ch«t>f LiKÉàiBK fl^/y. Nét, cd nét, bâng nét.
    Dessin linéaire, vê tir neV, boa. LiNKAMENT vm. Nét; nét mat. LW6« 9m. Vài btf; vài gai, vài dang-h6-ma. Khâu. Lingerie sf. Buôn-bcin vâi bef, khàn, dd dang-bô-ma^ Lingot sm. Nén; thoi. Argent en , nén. Linguistique $f. Pbép so-sénh tiéfng néi (nu-dc no Liniment m. ThuÔc xirc [nu-dc kia)' Linteau 5m Thanh ngang trôû cira cénh hay-là Lion onne 5. Con stf-tir. [où-a si* iù us La part du lion, (phân con sir-tù") phân minh LioncBAU m, Sir-târ con« [choàn. LiprfB sf. mëng (àn). [htft. Franche lippée, bira àn ngonmàkhôi tÔn-tiên gl LiQuif IBE «a. H&a cho chày ra (dong-héa c. i. )• Lèm cho ra lông. Liqueur sf. Nirac; dô lông. Liquidation s /. Sif tinh-toàa sô sàch cho xong. LiQUiBi adj. L&ng. Trong. La plaine liquide, (dông Wn^), bièn. Liquider v a. Tmh-toàn s6 sdch cho xong. lAquiderun compte^ tinh-todacho xong(açr*nâji)« LiQuoRisTE 5. Kè làm và bân rirçra-trà (dâ-utfng). Lire v a. ôoc; coi (sàch). Lire un auteur à des élèves^ nghe ng/iïa sàch cho hoc-trô. Lis s m. lloa (bông) huê. (da hu^crug hoa c). Teint de Ss, mràc da tr&ng. Liseré s m, Cdi viên (bia) khô hàng lua vài bô. — Bkag vién ào. Liseron s m. Gây hoa huê; cây huô. Lisible adj. Dê coi, dë doc. tcTiiute Ustble, chû di coi {rô-ràng). Lisiàrk s /• Biro-ng bia kh6 vài lua. — Ranh; gidi- h^. — Dây dui con-nit mcri châp-chùng di. La lisière d^n champ, ranh ddng. Lisse adj. Trorn, làng Lisser v a. Làm cho trorn cho lang. LiftTB 8 f. SA biôn tèn. iMt^ civilô b5n|p-l$c vua-chua* Digitized by Google LÎY 775 Lit s m* Giiràng (giing). Le Ht de la Seine, làng sông Seine. Lit de justice, sâp vua ngir. trào. Tenir un lit de justice, l&p triéu. Litanies s f. pl. Kinh cdu (Birc chùabà, Bure chua Giê-giu), LiTHOGEAPHiB $ /. Nghé (phép) in bân dà. LîTHOGBAPHIER V ù. In b&u àk. Litière s f. Ram dô bô chu6ng cho ngt^a, bô... no nàm. Litige «m. Sirkiên-thu*a,sirtranh-tttng;sif câi-lây. Litote s /. Sir nôi it mà hiéu nhiéu. LiTAE S m. Môt ve (cài lu'crng dâ lông..). Littéraire adj. Thuôc vé chû'-nghîa vto-cbu'crn. Journal littéraire^ nhijrt-lrinli vê chic-nghïa van- chwcrng. Littéral, ale, aux adj. Théo chû'-nghïa vftn- chvcrng. — Tbeo chû, tîiy chfr. Traduction /iV/eVâ/e, sirdich nghïa raî (den). Littérateur s m. Ké vàn-v^t. Ké hay chû'-nghia. LiTTÉBATURB $ f. Nghé Yftn« Chû'-nghîa. Avoir une vaste (une profonde) littérature^ hay chu: l&m; Già. cbir-nghïa. Littoral 5 m. Thu6c vé b&i (bcr) bién. 5 m. Le — dePx\nnam, bài{Jb&)\yihïi nu-dc Aanam. Liturgie s f. Lë, lë-phép. — romaine, Lé-phép Rômanô. Livide adj. BAm, bim-ffm. Teint livide^ nirdc da hâm [muâng-quân). Livraison s /• Sif giao (cûa, hàng... â&bàn)«— 8i;r in ra âtfçrc bao*nbiéu giao cho kè mua btfy^ nhiôu, • Ï76 LOF Ouvrage eû dix UormêonSf sich iô ra làm murdi bânmài^àu Livas 5 m. Sâch.— SA— Cutfn (quyôn). Le grand Uvre, $à cài LiVâi s /i Cftn. Une — de thé, môt cân trà (chè). LlYBis s /. Ao riông gia-dich nhà saug-trong mac. — Dfo (chl ra bé ngoài). Sftceon loài-v|t. . La/îî;r^edelamisère, (dâungbèo-ci^cliaitfn-iiçia), râch-rirdri leng-theng. LtTRiR » tf . fiiao; n^p (n^). Livrer bataille, giaù chi&i* Se fit)r«r v pr. Buông minh. LiVBVr « m. (Sàch nhA), »6 cho dày-tdr tùy-thâa* Lobe 5 m. Trài. — VA. — de l'oreille, trâi tai. du foie, trài gan. LocAi 5 m. S*, cài ch5 (ncri) riéng. Local, ale, aux adj, Thuôc vê nori, riêng môt ncri. Coutume locale, thôi(tuc)/ai noi (-chô, -xur). Localité s f* Ch8, ncri. LoaTAiRE 5. Ké miro-n (d*t, nhà...). Location s /. Sir cho mirdn (thuô);sy:mir(3rn (thué). — Già mirdm, già thué. Loch s m. Câi dd thà mà do coi tàu thuyén chay mau là chirng nào. Locomotion s /. Sif dcri di (chô uây tdri ch6 kia). Locomotive sf. Xe lûra; xe mày kéo céi xe khàc. Locution s f. Tiéng (loi) noi, ngôn-ngûr. Càch nôi, kiéu néi. — vicieuse, tiéng nôi quây (Hy). JLona V m &i Ua trèn gié. Digitized by Google LON 77Ï LocuAiTHiiB S m. SU ri phép toiii cao.' Loge s f. Chôi. — ô, ngàn, biSrng. — Trai thi. — H$i di^o kin. LoQBiRirr n m. Ch5 fr, chS tré. Billet de /o^mew/, giâCy cho linh (/rp), LûGsa u a. Cbo jr, cho b â& (âàu obà), ebo trç. LoGiQtJE S /. Ly-Iu4n c, Phép luân lë. Ly, càch. Cet ouvrage manque de — , sàçb nây làm ihàl àiât^ (khtog nhim nhàm edeà)* Logiquement adv. Cur lë; theo ly. Logis s m. Nhà <5r. Maréebal des logis cai vi6c trong binh-linh. LoGOGRiPHE S m, Loridrfchûr âSiiëng, Loi s /. Luât (luât-lô); phép (phép-tâc). Loi naturelle, Luât tyr-nhièn. Loi divine, Luât Birc Chûa Trôri; lé-ludt Chùâ. Loi civile, Luât h$ (h^ /t^/ c)« Loin cmA^. Xa, c&cb-xa« DeAitVz, foc. ae/y. tir xa, câch-xa. Lointain^ aine adj. Xa, xa-xôi (xuôi); càcb-xa ou xa-càcb« ' Loir s iw. Con giông (Tông-thiîrc). Loisir s m. Hôi rânh. Sif ànhirng, À loisir locadv. Tbong-tbi, rànb-rang. LoHBES sm.pL Thân,cât, tréî-cAt. Lwng, Long, Longue adj. Dài(triromg c). Lâu-dài(tru'omg curu c). Le long^ dçc, doc theo..,. k la langue^ dân-dân (s=Mn-Un). LoMANfMiTi sf. Tfnh hién-tir, lông bay nh|n- nhW} âvrc kboan-dong. Diyiiized by Google 778 LOT ham $ f. (Dây dm oôt (dâe) Gi^t àk% giàm (ngira). Bùng-duc (heo^bè). Longer v a. Bi doc theo. Longer la rivière, di doc theo s6ng. LoNO^Yiii s f. Sirstfng lâu; tnrdng (tràng) tho; taAi rùa téc hac. Longtemps adv. Lâu. LoiffioiifSEiT. Dài; lAa. Parler —, lâu^ n6\ nhiêu (dai). Longueur sf. Sir dài.— Sif làu.— Bê dài, bê imimg (tràng), bé dçc. [(ài dêm. La longueur des jours et des nuits, nr dèi ngày Longue-vue sf, <5ng dôm, rfng thiên ly. [tàî. Lopin %m. Miêng thit. — Miéfng dât phân chia gia- LoQUACB Kè hay nôi cpid; ngoa-ngo4t; già hàm (m6m). Ly-lâu, lâu-xâu. Loque if. Miéng, tua gié Loquet $m. Chtft gài ciSra; then cAra* Lord sm. ông. Hàng sang trong. Quan cong-dông. Lorgner va. Liéfc mât. Lorgnon «m. Kinh deo dày. LoRLOT sm. Tru-crog-canh diéu c. LoKS adv. Khi; h6i (liic,bu6i..). Pour lùT$, nhu'-vây thi. Dès for*, tùr ây, tir hhi nghinb (chôt, dôc mât T.),— Cai muàng Idminûc canh (cbào); và mue. Conduite louche, cich ftn-jr khdng eô chinhrdinh. Loucher vn, Nghinb, lé; ngo nghiêng (xiên). LoDia va. Khen (ngçri-khen, khen-ngcri, kbong- . khen m. à.). T6-btfc, tirng-tiéfn; t^g. Louer Dieu, ngœi-khen Birc-chûa-trcfit Se louer v.pr. Mâng, vijra y, urng bijng. Louer va. Cho mirdn; mirdrn (tbué) Louer une maison, mwén (thué) nhk, Lougbe s m, Tàu nbô bai cOt. Loup $m. Ch6 8di(s6irijrng, sài-lang). Marcher à pas de hup, di nhe-nbe (nhebirdrc). Loup-CERViER S m. Dâ-câu c. (ch6 ngao, cb6 cô). Loupe 5 /. Ung-bu-dru, ung-dôc, Ung cây.— Kinb IKy lura; kinb bièn-vi. Lourd, s adj. Nang. Lourdaud, e adj. et s. Thô-kicb;dir-dang,vung-vé, Lourdement adv. Nang. Tomber—, té nang. Loustic 5 m. Ngô, vui. Loutre s /. Con rai; con tây t. Louve s /. Con ché s6i céi. Louveteau s m, Con ché-séî con (nhA)« Louvoyer v n. Cbay vat, — Làm cân, làm léo. 180 LUM Loyal, ale, aux adj. ( Théo luât (phép ) chmh^ iit'iA^ ngay-thftt, thi^Uhà. Lotalubnt aâo. Céch agay^tlMtt (phài phép). Loyauté s f. Sir ngay-thât; sir chinh-phép. LoYjKE i m. Tién miron (-thuô). Payer son kyery trà iiên murân nhà. LuBBiQUE adj. (Tpcm-trort; oheo-leo) Tue, tuc-tïn; hoa-tinh. [ trong nhà Ldcabrb $ f. Ng5i kùib; 15 trô irôa mài cho sdng^ Luciitt adj. Sàng. Esprit — , Msdnff, LvcmiTi s /. Sir sÂiig; sijr minh-min. LvcfPER « m. (Bam sàn^) Sao mai (kim-tinh c). Tên ddu càc thiên-thâa nguy-dâng (sau hôa ra Luciole s f. NhûngconsÀacédtfmséng. [(qui). Lucratif, ivb adj. C6 lori, sinh (sanh) lori. Emploi lucratifs Viôc làm cé Icri {c6 tiên). LuCRB s m. Lçri, lâi t. (Lài-lâi, lori-lôc). LuBTTB $ /• Catfng bong, hAu-bao, c. Lueur s /. Nhâng, sir sànp:; sir lôa ra. Bom. Une lueur de raison, môt chût onèu ly, LufitBRB • Buân-râu, than-khéc, sAu-n&o, uu phién, thircrng-khôc. Am-tang, Lui pr.pers. Né. LuiRB V fi« SÀng, sing ra. Le soleil hnt, mat-trdd sdng lin. Luisant, e adj. Sâng; béng-ldng. — Sâc (niàU|) mùi) làng. LuMiÀES S /. Su* sàng. Bèn. Lô ngèi (sùng). LuimiAiBB f m. Bèn. Lumineux, euse adj. Sàng; sâng trirng. Idée lumineuse y cao-sdu {minà-màn). Digitized by Google I LUX 781 LuNÀiBi adj. Thil vé mlt-Mng. 'Môls bmâl^ thing thio màHràng [tan tràng); thâng tràng. LtmAiflOR s /. Con Mng (eft* trftng). Lurch $ iw. An giâm bû*a sdm. Lundi s m, Ngày thur hai (trong tuân lë). LuNs s f. Màt-trftng, trftng, oon trftng (Nguyètc. ngoat c). Thé-bac t. p. Lunette s f. Kmh(kié(ng),muc-ldïih;Kinh con-mâfc LunetU d'aj^roche ( = longae-vne). 6skg dèm; 6ng thièto-I. Lustral, ale, aux, adj\ Làm (rijra) cho sçxsh. Eau lustrale, nuràc eam-U, mr&c phép. LUSTBB s m. Sir lâng (bong). »èn treo nhiéu ngçn. Tuân ngû niôn. — Lë dâo (kè ngoai) nàm nàm làm môt lân. LusiBER V a. Làm cho lâng; giôï làng; dành béog. LusTRiRB 5 /. Thur léng (llnh) gidi léng, tta. Luth $ m. Th* dâm (dàn ) c4m dori xira. — Phép vân-lhi; nghê vân, LuTiM S m. Ma, tà-ma, tinh-qu&i, con-tmh. — Cet enfant est un vrai htim, dura con-nit nây no tinh-ma né lâm. LirriKEB^ V a. Ehu&y, làm khtfn, làm evrc. [ihâr). LuTBm 8 m. 6iA sAeh ( dk sdch mà hàt trong nhà Lutte s /. Sur vât (dua-vât). — Sif ciromg (curôrng), sir câi-cç, sir kinh-chdng. Lutter « n. Ctr, cir-lai, Mnh^chtfng. . — contre la tempête, cir vdi bâo. Lutteur s m. Ké vât (dua-v^t). LuxB s m. &r xarxi; s^ trong-thi quà, sur lông-thé. Dictionnaire Digitized by Google 782 MAC — Sir nbiéu, nrcfxn-rà , dir-dât. LraMt V a. Lèm cho sai-khdp (16i-xaviig), làm cho trât (trât) xircrng. Luxueux, euse adj. Hay xa-xi. Hay làm cho trong- thè, Lông-lây, l^ng-lirore. Luxure s f. Sir buông-tudng; sur mô dâm-duc. Luxuriant, e adj. Diém-dà (pirorm-rà), dum-da. Végétation luxuriante, câynctfi ihçunh màu diêm- Luxurieux, eusb ndj. Mé dâm-duc. LuzBENK S /. Cây long-dâm (long-dâm thâo c). LTcii s m. Nhà triromg Idn. Quâc-târ-giém. Ltcéew s m. Hoe-irè trironag Idn; hoo-sanh. Lymphe s f. Nurdc (thùy) (trong minh ngirài-ta cùng loài-v^t* — salivaire) nir*c ra nvtôc miédig. Lynz s m. Mèo rirng (tô cou-mdt lâm). Dâ-câu c. Ltm «/• T.) cdm. — V&u-thi, nghé-vàn, M Ma adj. pass v. Mon^ cùa tôi. Macadam 9m. M.nh6 dA tir Idrp mà dôn (nên). Hagadamisbr m. Dên (nên) dà nhô mà lôi diràng. Macération 5/. Sir ngâm niro-c. — Sir hâm minh. BIacérib va. Ngàm (dâm) nirorc. — Hâm minh. MlcHER va. Nhai. [U^ (min). Mâcher la besogne à quelqu'un, sftm viéc cho ai Machinal ale aux adj. Thuôc vê mây. BM mây. Action mae/dnak, viôc làm tw-nhién (nhur méy Machinalement arfu. Nhtr mây vây. [chay vây). tlACHniATKUR m. JLh cim mày, kè gài mày. — d'intrigues, kè d4 miru truc sdr. i I Diyiiized by Google i MAI m Machination sf. Mày, then-méy) sif g^i mày. Mini^ cbirdrç, miru-mço. , ■ JlACHmE $f. MAy, (mày-m6c, then-miy). — à vapeur, may lira, may khôi (hori}.Klu. — électrique^ mdy khi àm dircrng. Maobinbr va. Lftp then-mày , ghi méy. — Tpan (lo) miru lâp kéf. Màchimisti sm. Thçr làm m&y giàii hàt AUcBOiBB sf. Hàm.-Lirdi kéo,ini)ik^m««..Ké htU tài, vô-lirc, — supérieure, inférieure, kàm trôn, hàm dirdit Maçon m. l^hcr hd, thçr né, thor xây. Maçonner va. Xây (d&, gacb). Maçonnerie sf. B6 xây. . . Maçonnique adj. Thu^c vé h^i ou d^o kin. Loge — , hôi dao Mn. Maculaturb sf. Ter sàch in lem-nhem. Maculer va, n. Làm tf*giylàmlâin(vAy-và)^làaido' Lâm, 6, gi ra« Ce papier mœuk^ gitfy nAy Ubn km. Madame sf. Bà. MADÉFj£Ei;a. Thâm (dâm, ngâm) uirac. Mademoiselle 9f. Cô (tiéng kéu tirng con-gii). Mai sm. Thâng nâm fây. Off gây. — It mô". — s. Thit n§.c, — comme mie feuille, ffm nhu tàu Id.

  39. Manger — , Kièng thît. Maigreur sf. Sir ôm, sir gây. Maigbir vn. 6m (gây, m6n, âm*o), 6m di. Maille sf. Mftt hr&i. Gût lirdi. Btfm, riiv I6iig cou da-da khi no 16*n lên. Avoir maiUe à partir, giàub nbau, tranh nhau Digitized by Google 784 MAG ttài iftuT^n v6-ioh không ra^Qg-gi- Maillet fiiit Dùi c6 hai dfto. BLuuoT sm. Khin v4n con-ntt*— QuAii aàt da coa mùàkàt m& nb&y-mûa. 5/. Tay. Lever la main, (ftay lôn (màthé tinir*C Hkiïùr). Battre des moins, vd tay. Mettre la dernière mtf^, ebo M «x. De longue matn, dâ lâu. MiW ifçKifm sf, Công-nhom. Mim-fomn 5/. (Tay mành) Sir giûp- Prêter main- forte giûp, phu-lu-c c. Mado» /. Tirçrng ành 0ijrc Chûa Bà- MAMii, il adj. et s (Cévfjt, côtl) Lanh, gian- giào, qul-quâi. C'est un madré, compère, a6 là tWng cha gian- giàù éUém-âàng. Madrépore 5 m. Hoa-dà. Madribe I». Vân dày. Maaasin s m. Kho (ch5 hàng,) àk â4-ftn}« — de détails, pMhêxk liàng xéo. Ma^aawaos $ m Syr trù- (dé) trong kho. Magasoirr «m* Kè coikho.kégiârkbo... Il4fli 4m. TbAy tluén-vin giii... diiib al. Les trois — ba «eia. Magicien, enne s. Thdy phâp; thây phù-thAy. Magk $ /• Phàp-môn,phép phù-thùy; phù-cbu. I^Iagiqub . adj^ Jhxk( vé .pbù-pbàp. Pouvoir — , phép thdy-phâp* Magistbb s m. Thây, ông thây. llAfiUbiTB^L, A£ af{y. Nghièm, oai-bièm; guan- ^yén|kèl
  40. Digitized by Google Ton magùiraly giong oai-nffhiif»., Mâgisteat 5 m, Ouan, quan yi {coi viêc hiiilif hay-là tri dân). Phàp-qipfty.Uc^-lyf t«f-$l\r.c». BlàGigTBiTuiii 9 f. CMtc quan.— H^î q^jm* Câc-quan bô bin h • Uàfi»àV!m s A Nbà dé tà, (vWni Magnanimité s f, Siy (lèng)quâQg-dia!i,rOP§lvr9*ûg» Mjm^néti^ui.. IÇlwOc vé i^ru-chf^^ llAftiiiTinK V a. Luyén dà nam-châiib' Magnétiseub s m. Këlàmchomè'm&|i,çl)ol6a4di)| Magnétisme « m. Pi\ég.|àQ.Qh,p .i^è. M^qgnfic^T f nib . Kuib magnificai Magnipicbuoi «/• Si^trong-thé; su* ci^o-trong^ sijr oai-nghi, aguy-nga dçp-dê.— 3lf l^ng^ VlGlfiFiQtm orf/é Trçug-vong, nguy-nga dçp-âé» Temps—, Uàï tô'i^ trcri thanh, HAGMiriQiiBMENT ocifp. : C^çh trçog-tb (nguy-iiga* JliGOT s m, Rac-tiéngiâu; cùa (dd) chôn. On a trouvé son — , ngurod-ta d& du'Ç!c c4.. [ dfo hiAlf-fcdi. Mahometan, ane adj, et 5* Ngurori theo d^o Mahomet Maintsjuht ado. Kay, bây-gior. MAurmim 9 a. 1^; çhtfng Tfttig^ dO*« Je maintiens que... Tôi u^ir râng... [na. Maintien s m. Sir cur (giir) lu6n. — Càch-phé[t) ntfl- IkiBs 5 m. i!h[ig i&i x&i xfti'trgrènigi ly4nrftn thûUr tw^ûg» — d'une ville, xft-quan, dtfc-lf tbànbrphitft^ AfasTf? du palaU» uyén-thla ç* Digitized by Google 786 MAJ Maibibs/. Nhà-hôi. Mais conj. Mà, nhirng-mà; song, song-le, Ma]% 8 m. Bip, lûa-ngô. Maison s /. Nhà. — cpuverte en tuiles, nhà (lorp) ngôi. ' Maifon d'arrêt, [nAà câm)=tù khàm, irai giam. MaItre s m. Chu, ông chù. — Thây. {Txràc d* kôu Le maître de la maison, chû nhà. [quan. Suivre les leçons d'un savant rnaiire, hoc vdi thây giôi. MaItresse sf. Bà chà. — Con trai-gdi. — femme, dcm-bà giôi {cé iri). Maîtrise s f. Ch8 tâp dông-nhi hàtlS. — Svcoinsôc dâng-nhi hàt lë. Maîtriser d a. Coi, cai-tri; hâm-dep. ' -espassions^Aéfm-tibpûnh tir-due mlnh. [chûa). Majesté sf. Oai-nghi, oai-quyén (ti^fng giông vua* Sa majesté... Bûrc vua... Bure hoàng thuromg. Maibstdkusbment ado. Càeh oai-nghi. Majestueux euse adj. Co oai-nghi; c6 oai-quyên. ÏIajeur, e adj. (Ldm hcrn). Ldn, tdri tu6i khôn, nên thành-nhcrn. Fille nmjeure^ con-gài dà dén tu&i (lura..). Affaire majeure, viêc trpng {tnco-ng). Majeure s /. Câu dâu bài luân-ly. . Major s m. (L hoa. Digitized by Google MAL 787 Mal s m. Sir tta^ sijr dû. — Ban. Mal de dents, Sir dau ràng, nhû'e râng. Écrire maly \iëi kày [d& sâiy quày...) Trouver ma/, My làm xàu. MàLAcniTE s f. thach-luc. Màlad£ adj. et 5. Bau, bônh; kéliôt. Malab» $ /• Bênh (tât, chirngp). — de Pâme, tât-bèrih frong linh-hdn. Maladif, ive adj. Hay dau. MALADasRiE $ f. Nhà-ihircmg ké phuogùi IbAiA. BIaladbissb s f. Sur vung, sir vung-vé; sir d*. Maladroit, E adj, et 5. Vung(vung-vé); quô;dà, . Ouvrier maladroit^ Thçr vung. Maladroitement €uiv. Vung. Malais, e adj, et 5. Chà-và. Malaise s m„ Sir khô-, Sijr é uiiuh. Malai«î, is adj. Khé. Mal-appris, e adj, et s, Quê, quê-mùar Mal à propos loc. adv. Sài tbi. Arriver nud à propos Wi không nhàm khi. Malavisé, ée adj. et s. Vô-y, vung tioh. Mâle adj. Birc, trtfng. [manh-më. Yisage mdky mat d&n-ông (con-trai); bô mifX Le — et la femelle, âtre cài, ir^ mài. Malédiction s f. Lori chue dû, lori rua; sif churài- màng. Sir dur, tai-nao, tai-âch. La malédiction est sur moi, tôi mang (mâc) /ot- nan, tai-éch. HALiFiCB $m. Sir é(m-cfaâ; ngâi; thu; phù-chû. Malencontreux, euse adj. Hay mâc sif cifc-khA* hay siuh syr khtfn-cifCi khé Idng. Malbhikidu 9 m. LMnâi vifc làm ngbe khôu^ Diyiiizea by Google 7tt KAL rft. Sir l^n; Uléi kh&-kfO. Malpaire V n. Làm dir. Htm hung. ILàLFÀiSAifT £ (idj, Hay làm hai; dur» Esprit malfaisani, ihâft ditm MALPAmuR sm. Ké làm dfl*. M^LPAné £E a£(;. Ô (hir) danb; x£u tiéfngj^mAt ti^ng UàMMà prip. Nghich (trài) y.... Btt ké»,. [tiEt; — la pluie, dêu mirm«.« bA kê mira. Malhabile adj. Yung; vô-trf; dfr tài. MMJUca 8f». dû:; sif khfln-n^a (kli(fai-JUt6, khda ci^c); tai-nan. Grand — , sir rùi-ro Mm; d§.i bdU-hanh c. MALBEUBEUSEHKiiT OjC^t?. Rài; châug may; vô-phirorc. MAmmsux kosb add. Y6-phirdrc, ehftng may^ rài. C'est un malheureux^ né là dtHradtt^ là kékhân- nan. MALBomiÊTi adj. et $. Bftt-lich-sir, TÔhép; ohiog hinrhoi, kbông ngay-lành» Malhonnêteté sf. Sir vô-phép; sir châng ngay-lành. UjdâC^sf.hàng à^i^ii flàug. Surxào-kdyOhurdrc- m6c, miru-chirdc. Malicieux euse adj. et s. Ké dôc-dîr, tà-giaii| QuI- quyêt, zào-ké. MALiGNrri $f. Lèng ddc, y-trii. Sir giaii*>tà.
  41. La malignité des hommes, dôc-dia {gian-tà) ngircri-la. Malin igne oûî/,*. Byc, dùc-dia, c6 y-tr4i, giaa-tà. Fièvre rnaHgne, rét titdc rét nang. C'est un malin, nà là ngtt&i qui-quyêt [xâo^trd). • JilALiNGRE adj. Hay dau, bônh; yéfu. Ën£ant malingre^ con-nit {jbènh^ hay dm) (UuNTSiiTiQiiiii ii ad/. ele.Côf ttiau Digitized by Google MAN 7^ La malle J iàu thor. Tàu tha. Malléable adj, Bâp (dét, v3) ra durorc. Màlii£N£r va. dâi; hào-hAi; lr| giàè Malotru b Qnê-màa; èât-nAU Malpropre adj. et s. Da, dor-dày, nhcf-nh<. Malpropreté s/. Sir dor; sir dcr-dày. MALSAnr AINE adJ. (CbAngr Itoh) dôc. Aip malsain^ khi
  42. Halséaiit s a cây loai cây giàng-xay. Malveillances /. SifmuÔnlàmliai, y dôc, lông- biém. Malveillant, s adj. C6 bungxtfui mutfnbai; ddc-ic. ■ Intention maheUlante, y irai, Ibng dôc, bung xdu. MALVERSATION 5 /. Tôi hà-lam; sir àn gian, ôn xà an Maman i f. Ma, (tiéng oon-dift kôu mç.) [bdri» Mamelle « /• Yà. Mamelon $ m. Nutfm vu. (3h6t nui iron, gè dun. Mammifère adj. s. C6 vu. — Loai cô vu. Manant s m. Kè vô-phép; ngu-àx b mùa, con nhà hoang* " Manche s m. Can (chuôi). — s f. Tay do« — de couteau, cdn dao. Manchette 5 /. L& sen tay io. Manchot, ote adj. et s. C6 t^t, Mt-cu c. (Ho^c què tay, eut cdnh tay...). IIanbant sm. Kè sai, kè pbù (iiiée ) vi§c ( cbo U khio làm tbéi)» Digitized by Google I9é Man liuiDAftiif S m. Qaaiii ông quan ( bén truat^-ttUtc^ Nirfrc Nam). Mandarinat 5 m. Churc qnan, phâm (hàm) quan. Mandarine s /. Quit, trài quit. Mandat s m. Lénh d^y. — Ter phàt (tiéD). Mandai d'amener, lênh ( irdi) day pMi bât dem tdi nap cho quan. Mandatairk sm. Ké l&nh mang; ph4i-nhàn c. Mandement mt. Thcr chung gi&m-muc gài mà day- dô khuyên-lcrn bôn-dao. Mander vd, D^y, khi(n, truyén-d^y. — bài (kêu, vài) dën. — Gfri tin, nhîn. — quelqu'un, ddi ngu'ài nào dén, {i&i). Mandibule sf, Hàm du-ori, — Mô (chim.,.). Mandoline sf. Bàn gào. Manège sm. Sir tâp ngira; ch8 tâp ngi^ra, — Sijr xâo- quyôt, sif b diéfm-dàng. [cMt. MInes m. pl. Yong-h6n; ma, ma cbtft, linh-vi kô Mangeable adj, Ân du-crc, nèn fin. Mangeoire sf. Màng cho luc-sùc an. Manger va. An. La ronille mange le fer, rét àn stt. — ses mots, (âa tiéng nôi). Nôi xâp-nhâp, noi không rô ti^ng. Manger un. B6 (cùa) ân. — Câi ftn, [dâ-ân. Le boire et le manger câi utfng, cài àn, dô-uông Mangoustan $m. Trài mâug-cut. Mangoustanier 5 m. Cây mftng-ci^t. Mangue 5/. Trâi xoài. Manguier sm. Cây xoài. Maniable adj. Dé Jàm (â&-4^ng| day-trà). — Dé day, AS biéu (bào). Digitized by Google Man idi • Cet homirie n'est pas — , ngirori ndy khô day khô Maniaque adj. et s. Ké mê, ké bam qué chârng. [biéa. Manie sf. Si mè, nirdrc mê; sir ham. Avoir la manie des fleurs, ham [mê) hoa. Maniement s m. (Manïment). Sy: câmmày. Quyénzutft- phàt, coi-sôc gin-giû. — des deniers publics, quyên xuàt-phdt cùa tiéa Nbà-iiu*dc. BiANiSR va Cdr-âông (lây tay mà dày mà rô"). Bien mankr Tépée, câm (miia) gu-crm giôi, biéft dùng gu'crm. ' Maniàbe sf. Càcb (ibé(, during); âi6u. — de vivre, cdeh ân n£t tr. [trang. Avoir des manières distinguées, câch-diêu doan- Manifestation sf. Syr tô (bày) ra^ lô-trin. Sir tô pa minh kbông chiu câi phép quan lap ra thé no thé kia. Sir ch£(ng (Idnh)phép quan. — de la pensée, stf tâckï f miob iiràng ra. Manifeste adj. R5-ràng; minh-bach. Erreur — , sir qulïy (sài, làm) rô-ràng. Manifeste m. Ter bâ-cào* Manifester v a. TA ra. Dieu se manifeste par ses œuvres, Birc Chùa Trofi iù minh ra trong cac viôc Dgirôi làm. BfANiGANGER V a. Lo iDUTu, tinh mini. Manioc n m. Khoai gôn. . . Manipulation s f. Sir quây, sir lây tay mà làm. • Manifulbe V a. Nbôi (trôn, bôp, dàu) bâng tay. Manivelle s f. Cdn, tay câm (mà quây), tay quây. Manne s f, Mô cây an nên thuuc.— Manna Bù-c Cbùa Trori cbo xutfng cbo dân Judôu £n. MAïuwguiK 9 m. RA dài,— ïïinb mdy làm jkiè« Digitized by Google (cbo th vê tb^ cbam). WnJiTn^m, cpftf nftip. JjUNOEUvwi; sf. Sxs; quây (mây).— Si?; s]jf)g^,— Miru-chu-qr«,. M^bAft.— Tièu-çôpg. Jt^}QyjE«li v a. et Khi^ft. — Mnb vô, — un vaisseau, khién tàu. Manoir 5 m, Ch5 fr, nhà. (tliô-tr^ch.,ç.), IUnqué, ée adj. (Thifo) trât, hir ^^f. Projet mangiiéy viôc tinh di. Mmxm - ''' (4MA«c. jgu^- HiM; trât. . —à son devoir, /i^pblMl [$à, f¥f^ Lepii^A lui ama^5'M^,Aw;câng(chcrn); /r4(.cborn^ MANSiAPt sf.Chè ng lân-mân. BlANTBAU m. Ào khoàc dài (4p H pi|c ào dài).— N6c eîpg kbéi. Mantille s /. Khân-trâp (do-n-bà). Hamuel « m, Sâch câm tay; sàph nhô, MAWîK ILtB «d;. Tbui^c .vAtay; bj^pg tay.. Travail manuel^ vi^-làm bâng tay. Manufactubk «/. Ché-t^o. Sir làçi dô, Manupactubbr va Làm dâ. Manupacturikr il». Kè c6 sir làm dd (ml^ b^n). Adj. Peuple —, Dàu Aay làm (d6 k^a dô uo mà dÙDg mà ban). Mamgscrit sm. S4cb cbép; tâp biêo. Adj. nèce fifian%mrU$, tbcr lay eA^p ra\ iHf tUt. t^mimm sf» Lô làm b4nb cho binb ftn« — Sv Digitized by Google MAR 793 m^KKONDK sf. Bân-d6 thé-gikî. I^Iaqukrkau sm. Ck thu, thi-ngur c. MAQuroiiON m. Kè buôn-bàu ngira- Marabout sm. Con chàng (thâng}-bè, con bô-nông (diTGTng-nga, lénh-dénh t.). Muuicapi $m. U làm rây; kè trSng tm. [rau. Adj. Culture maraîchère^ sir làm r^y, sir trông Màbais 5/72. Mt irdt (tMp), â£t màu-md^ t.» ââng — salants, ni()/ij7 mutfi. [lAy« Mabasir «w. Sir khô-khan (khô queo, khô rom). — Syr tfm-o gây-guôc. Mabâthi sf. Me ghè; niu ghé. MiiULim « $. Ngu'M hi-hçrm, dî-cijic; dtf khtfn. Maraudeb t;n. Àn-câp, Itfy it(m. MARAumini «m. Kè tr$m-eAp» Mabbri sm. M c&m-thftch. Cœur de — , lông cû-ng nhir dé. Mabbrbel va. 6i& c&m-tbaièh, vë hoa-hoè; dành c6 Marbrier sm. Thor làm 9lA ekn-thçi^h. pn ra. Marbrière sf. Hâm dà câm-thach. Marbeujus sf. Sir vô vân già e&m-ihach toên cây, Marc m. Xéc, b& (-ittfa...). ftrôit gi«y.... Marcassin 5m. Heo rurng c5n nhô dirdî môt nàm. .Marchand e s. Buôn. — Phirâmg buôn; léi btt6n, kè bnôn-bàn. (TbiTcmg &.). Navire, vaisseau marchand, tàu buôn. Marchander va, Trà già-câ. Nài-nanh — du drap, trà nï mà mua. MAR€HAin>Bim RU8R S. Kè faay irA giércà kè^hè. If iAcvilîtMMt ¥/. Sftltig, hàng-hoâ (hôa-hçng c). Marche sf. di. — Sif kéo binh di. Digitized by Google 794 MAR Faire une longue —, di xa (dtfofng). Troupes en — , binh kéo (di). I^Ubghs sf. Ctfp, bâc (44 lèn xu((ng). — Bàa dap không cù-i, kbông tièn. iUacBÉ «m* Chçr. — Tcrgiao; phép giao-dich. Faire son — , di chç. À bon — , ré, ré tién. Passer un— aTec«». Giao y di gi Ai(Ui6ng bitft mèt). Marcotte sf. Nhânh (cây) chiéft. Marcotter va, Chiéft (cây). Mabdc s m. Ngàythiirba, Mare 5/. Yûng ntrcrc tù; Ao, vûng. Màr^ge sm. Mt né-dia,d6ng lây, lâ này; bu*ng| MARicAGBDX, BUSE odj. C6 bùu, c61ây« [làng. Contrée marécageuse, xû iirwy, ndy, MARÉCH.VL sm» Thçr dong m on g ngira. —de France, <hur dinh dù-thtfng ph& dô-tlitin- nurd'o Pliangsa. ' Maréchalat sm. Chirc quan dô-thô'ng cbir-dinh. Mabéchaleeis sf. Ngbé dông mong ngi^a. HABiE $ f. Con nird^c (thAy-tridu c)» Ci bi&n (iircri). — favorable, nwd'C xuôi. [rong. — • montante, — descendante, nird-c Idn, nir&c II faut une — d'ici Tùr d&y cbo dé!n.«. di hét m^t con nuréc. ! Digitized by Google ! M\R 79S Marge s /. Bia^ lé (giAy in hay-là viëi). Annoter sur la — , ganh ngoài lé Mabgelle 5 /. (gach) xây mi^ng giéfng. -MABGsa V a. So lé giây in cho déu. MARGSURy IU8B S Kè dftt gi^y mà in. Marginal, allé, aux adj, Ngoài lé, ngoài bla. Note marginale^ chu* ganh ngoài if,» Marguerite t f. Loai hoa (bông) cûc, n&c-né. Marguillier s m, Chirc viôc ho di^r vào viôc coi cûa nhà-thof nhà-thdnh. Mari $ m. ChAng (phu c). Mariage s m. Phép hôn-phtfi. — Sir cirdî vor 14y chông (hôn-nhân, hôn-thû c). — B4m curdri. Acte de — h&n thor. Marié, Gin bién. Commerce — , viêc buôn-bân tàu-bê. Marjolaine s /• Gày ngiru-tât, cây kinh-gi&i (gidi), cé mâc, ngvu-chi tb&o c. Marhahxe s f. Lû.con-nit. Digitized by Google 796 MAR Mabmhadi s /• MiH ( tr&i cày ngào niX hêa àhir kf o); Viande en —, thit chin bOy {ndt\ Marmite s f. NAi (trâch, tr&...). [bdp« Markiton m. Things phi ( ti&UHsèkig ) giAp troogp MiBiiOT t m. Thftng nhA. — C con séc con chuôt mùa dông né MiBimTa o a. Néi trong hong, n6i û-dr« Marne 5 /. Btft vôi trôn dït sét dé bô cho ttft dâU Marnièbe s f. Hâm chS ngirori-ta Uy dftt ph&n« Maroquhc « m. Da dé tbu^, Maroquinbrie s f. Nghê thuôc da dô. Marotte 5 /• Céi ira, câî mê riêng* Ghacun aiMfc — » ai «Ong cé tra ft^ ntfy hdi* MAWNTFLfr « m. Thftng gian. Maroufler v a. Gàn keo(tirorng vé bàng v&iM...} MABQUANTy t odj. Trong(trirQt). Hire, nfc-rô. Marque « /• D Marrawb s f. Vu, vù dôr d&u. MarrI| e adj, Qi^n^ turc mk^ Digitized by Googlp MAS 79? Marron s m. Trài vô-dôQuà bân-lât. adj. TrOmlén Coulear— , sic (màu, mùi) nâi^néu^ dén ngiâm- Marronsiibr s m. Cây vA-dë, cfty bàn-l$t. [ngâm. IVlARS 5 m. Thdng ba (trong nàm Tày), Sao hoâ- " Mabsouin sm. Cél cûi (hii trir oO . [tinh* Marts s f. Con dièu(âiéu thA* c). I^Urtëau s m, Bua;dùi|Chày. Cài chày m& trong ddm piano. Martrlags ê m. Dtfu iông vft cây Nhà-nmftc etsà» Martial, ale, aux adj, Hùng c. Thuôc vêgiac-giâ. Martin s m. Chimsa-s&« Martin-pêcheitr m. Con chim thAng-chài. Martre ou Marte sf. Con diêii(diêii thiV c). Martyr e s, Tir-vi dao (tfr-dao). Ké chiu chëi mà chihig dao minb giû là d^o th^t (chénh). Kè chiu kh^(n-circ. Martyre s m. Sijr chiu ch6i vi dao. {B\ b&t-h& khio-lirçrc, gAngnùm, tù-rac). Si^ôi^c-khA, dau-ddn lâm. Il souffre le — , no chiu cwc [dau-â&n) qua sicç. Marttriskr va. Làm cho târ-d^o. — Bit chiu cijrc khA (dau-ddn) Um. Martyrologe 5/. Sàch vé Ccic thânh tijr-dao. MAgeARADE sf. Syr mang mât-na; sy* gi& dang. Masculin inb adj. Thuôc vé ngu*ori nam, gitfng dirc^ gidng tptfng". Sexe masculin^ loai âwc^ loai trô'ng (trai, nam. Masque sm. M$.t-n^y mât-m^c; \6i, [dom-ông)« Lever le — , dAr m^t-na ra; làm chén-chu'dtig* Masqué ée adj, Mftc Af/, mang màt-mac\ giâ dang. Bal masqué dém mua Qgu'ori giâ dang cho ra

    Dictimum, . f-a . SI. MAT

    . khàc kbông biéft nhau. Haiqvie va. Ifangmf t-iif cho..|04eldlcho., Che, Massacràiit s adj. s. Lung (hung) quâ; cbiu khÔDg Humeur— a ténh (linh) khé chiu lâm. Masbacbb im* Sir cYAm-gMi* — Kè làm vung (hir viêc, hu* dd). liAflaàCRBR M. Chém-gié!t« — Làm hir. Haisb if. Khffi, eue; âtfng. Gây dAu vàng cAm mà di khi c6 lë. [dông. En masse
    locadv. Làm môt \&i nhau. Nhléu, Se lever en — , d^y Aéi ihày\ d^y cà bè. Masur va. B6p, nhtfi (thtfu, dàù t.) cho nô mém. — des troupes, thûc binh /a/ cho dày. BIamur «m. Kë cim hèo mà di khi co lë. llA88if ivB adj. Bàe; dày. J/û55t/ d'arbres, chàm cây râm (dày)» Massux sf. Dùi (môt dâu Idn mOt dâu nhô). Habtic sm, HA; âô (thutfc trim) Nbya vàn-bircmg tbç (thu). Mastioubr va. Tràm, xAm. — Nhai. Masure sf. Câi nhà hu sâp côn lai. — Nhàxàu;ch6i, Mat sm. sing. Nvdc chiéu Ur&ng. [léu. Faire un beau — , chiéu m^t cài ttft. Mât 5m. Côt bu6m. MaT| Mats adj. Kbông cé s&ng (làng). Or fnaiy vàng xâu nw&c. Matelas sm. Nôm (nàm). Matelot sm. Ban tàu (ibùy-tbù c). — Linh tbùy. Matiloti $f. Mén eà ntfu ru^u. IIatbr va. Chi^u tu*d-ng; di nirdrc bi. Làm bf. — quQlqu'un làmt nghi^t; b^ nj^tfori nào. gi£u, in. [dàng). uiyui^uu Oy Google T99 Mim va. Diyng côt bu6in. Mat^rulisbb va, Làm cho ra vât c<5 hlnb-thé. IMATiRiALism sm. Phe nhCbng ngirài tin mçi n\f Ain là vât c6 hinh-thé, là tài-châ[t câ. BlATÉRiALisTEm/i Ké tin mçi sijT là tài*chât co hinh- thè cà» Matériaux sm.pL Tài-li$a,y4i-liéu. B6 simmàlànit Matériel elle adj, G6 Ui-chf t, c6 hinh-thj. «m. Matériel d'une ferme, d^J'làmruông lâp virom# BIateriœL) illb adj, Thuôc vé me. Bèn ngo^« Tendresse maternelle^ ng&i me^ lông thurotig Maternellement adv, Câch nhtr me. [con. Maternité «/• Tànhme, si^làmme. Mathématicien s m. Ké thông pbép toin (tùih), phép tir-thiên. Ké thông sô'-hoc. Mathématiquement adv, Théo phép stf-hoc (phép Mathéhatiqubs s f. pl. Toàn, stf-hçct [ (toén)« Étudier les — , hoc phép-toàn. Matière s Vât. B6. Tài-li§u. — première, dâ dé làm... Il y a la — à procès, cà c& sinh ki^n. Mâtin s m. Chôgiûrnhà. Matin 5 m. Sdrm-mai; buAi s(hn. adv. Se lever — , thurc-dây s&m. Matinal, ale, aux adj. Ihîcc sdrm, dây sdm. Matinée s /. BuAi scrm-mai, ban mai. Matines sf. pl. Kinh doc (hàt) sdm-mai trirdc sàng* Matois, k adj. eis. Qui-qoài, qnl-quyêt. Matou s m. Con mèo dire. Matrice s f. Tir-cung, lông me,. — Khuôn (ràp), — Matrimonial, ale, aux adj. Tbu vé hdn-phdi (hdn- SA, bô (thuéf -vu . Matricule /• SA (bô) bièn tèn. Digitized by Google I MàTum i /. Bà» bà^qnaii, bà Idti. Ma, m. hi. JUtlre s /. Côt bu6in tàu. — Nghê dirng côt hnôm MATUAiii s /. Sir chin (tc^ài cÀy). {ihuyén. J^PBiu V a. ChirM; rfta; m&ig^nhi€c. Maudit, ite adj, (fii rùa, bi chirài). X£urM,.khdn- ' ' -Maudit métier, iôglié k/iâh^àn. • [o^. Maugréer © n. Tù-c-giân, nAi giân. HAÎUfoiiB f m. L&ng (m^m&làiat4tdep,rAngUm)« J^lAUS^fi adj. (Không ngon) quau-quç, buôn-bv c. JtAïïTA», I adj. Xtfa. — Dfr. — DiSr. Mauvaise tête, n^irôri cûng^câi {ehwthig-kM) , Avoir mauvaise mine, bô mat chao-vao, xâu bô. Mauve i/. Cây giftng-xay (cô,y c((ixay T). déng^hièn Maxime s /. Câu luân. Lori cao y. \thdi c. .Masqiuii 5m. (Ldnhcrnhéft)=cao tay.. cho quàdi... BIazbttb s f. Ngira.djjr. — NgiriHbtf Wt4i
    ^&ikh6ng biêft (thao) chcri bài-baCt Me, pr. pers. Tôi, cho tôi. [sông ra. MÉANDiix $ m. CÀi qnanh-queo con stag; vé doi vinh Mécanicien s m. Thor coi (ap) mày. Kh&a ccr c. MÉCANIQUE S f. Mây, then-méy. MÉGAHionB adj. Thu^c vé mày, phAi c6 tay làm» Les arts mécaniques, nghé làm mdy, nghé-nghi ép làm bàiig tay. ' • Mécanisme s m, Mày, then-mày. — du.corps humain, châu thân toàn-thé c. Méchamment adv. Càoh d^c-éc; cé àQg .d^e-d^a. . Méchanceté s f. Sur dôc-dia, lông dôo-éc. Biêu d- — de caractère, tành (y, long) ddc-âia., [dû: MicHANT, E adj s. hi^ù-éc^ dôo-dû'. " Homme méchant, ngircri ddc-iOr» I Digitized by Google MÉD. 8Û1 MkHs s /. Tim dèn. — hoAn dây roi^ — Ngôi (sùng, pb&o.«.) Lon t6c. — LirW khoan. Éventer la — , ( tât ngôi) = bât dirçrc quftn di miru} lÀm cbo l^u.miru ra« MÉGOMPTS M m. SijT tînh séi (lôn) — Si^ tHt cU. MÉcoMPTER (Se) V pr. Tmh 1dm. — Thât chi. MÉCONNAISSABLE adj. Khôog dë nhin (btôt) dirçrct MécoiMiAiTBB a Không nhin-biéft d^n. — seà parents, kbông nhin dê'n bà-con. Se — V pr. Quên minb di, BiiteofrrKNT, e oc^V s» Kbôi^ bàn^ièng {vcng ibun^}'«5 — Kè ch&ng ira Nhà-niri^c. [nWc, Le parti des mécontents, phe (bè) ké n^biçbNbà-' MfiCONTSMTEMBNT S m. SijT cbiog bàog lông. MECONTENTER V G. Làm cho châng bàng- lông^ MÉCRÉANT 5 m. Kè châng tm; ngirori vô-dao. • BiÉDAiLLE S /• fiài, bôi-bài. Rbénh. — Ành vAy.. — militaire; tiràng-di b^i-bài. Médaillon s m. Càï hôp nhô dêhinh dè tichmàdfiP. IpDEcm 5 m, Tbày tbuâc; tbây lang T. Lirang-y, > diéu-b$ c. MÉDECINE S f. Phép (làm) thuâc. — TbuCtc b^, tbutfc tiôu, thuôc xA. Faculté de — , Y-vi^n, Prendre une — , utfng thuât-xé (-tiêu, -ba) MintAN, E adj. & ehinb giû'a; trung dô c. MÉDiATEUB TiucB S. Ké can-giàQ, ké giAi (gi&Q j giàn) hôa. . Médiateur de la paix, ké giài hôa; ké di càu hôa«, MEDIATION sf. Sir làm (mai) môu Médical ale aux adj, Thuôc vé tbuÔc; nôn ihiiflci Jwtus médicales d'une plante, tinà cfty cA kia cfty cA no. MÉDICAMENT $m. Thutfc (urfng); vi IhuÔc. MiDJGAiBMTBE va» Làm thu0c, cbo (utfng) thutfc. IfibiGATioN sf. Sir (pbép) làm thutfc. — Sv tMm thutfc, (chiu thu(c). MiDIGINAL ALE AUX odj, Nên thu^c. Plante fnédteinalef cày (cA) nén thuâèm MÉDIOCRE adj\ Vùra-vira, viraphài, trung, binh, binh-ihiràûgy sàu-sàn v{Ly« Homme ngirài vira-vita vày^ ng^ài tâm- ' IUdiocbement ado. Yilra-vilfa, tAin-thirdmg. \th\ji;&ng. MÉDiocEiTÉ $f. Syr vù'a-vira, si^ binh-thirdiig. Yivre dans la — , cé dû an, vira âù &n. MfDiBB vn. N6i hành. MÉDISANCE sf. Sir nôi hành. [ng&m t. BUditâtiom s/, Sif suy-g&m, sijr nguy^n-gàm» si^ UtùmBL va. Gim(ngàm), suy, (suy-gîm, ngîm- nghï), nghï, nghiêm-xét, — sur une question^ nghï vé viôo... libiTiiiRÂiniiB adf. et $• 6 giâra â, viêc xâiu. [ghiéc. RIÉFUNGS Sf. Syr châng tin-c4y« llimMT X adj. £li6ng tin-cây. JttfiTiEB (se) vfT. Không tiû-c^y. Digitized by Google MËL 8ûâ MifiiBDX (pàe) loc. ado. Hcr-htog; y^j. . BUfitan sf. Bàn-bà dflr hay giân (qu^u). MÉGISSERIE sf. Yit)c thuôc da chiên. MÉGissim sm. Thor thu^ da chiên» MiiLLnms adj. Ttft (ngon, manh, giôi...) han. Ma santé est — e qu'elle n'était, tôi nay khoi {manh) horn trirac. liii4iiG0Lii ,$f. Sir sAu riôii9;sur phién(rdu,buân) Mélancolique adj. ITu-pùién, budn-byc, râu-rly Caractère — , tành-néft buén-bwc. [GÛ-mtfu» MiLAN» f m. Sijr tr^n (pha châ...). Bonheur sans—, phirdrc ràng (không cà lo sg lôn vào). MÉLÀMGsa va. Tr^n; pha, trà-ir^n, MiLASBK sf, Bft mfa (xÀc mfa €in l&m diràng-côa Mêlée s f. Bdm dânh lôn, [ (M)» Se jeter dans la — , jcâc vô dâm âdnh éàn. Méur t? a. TrOn (trôn-trao); làm l^n, làm rtfi. —un écheveau de fd, làm rôï cu6ng chl. Semékr v.pr. Trôn-trao, trà-tr^n l^n-lao.- Xen y6 (vào).*., mâng lAy, àjf... Deqnoit^oif9m^fe«-vous?anh xen vô viéc gi? MÉLi*M£LO S m. fiây-ba. M^ssB sf. Càytia-tô. MiLODK s f. Sir ôm-di diu-dàng; tiéfng hàt nhip- nhàng râp-ràng êm tai. MiLODiKUSiMENT adv. Càchém-éi, émtai. MiLODnox, losB adj. Diu-dàiig,r$p-ràng, ôm tai, MÉLODRAME S m. Tu6ng truyôn, MÉLOMANE S. Kèhamnhac;ké mô hd^xu^fi*ca« nh^ quà. Mblou $ m* Dira gan (au& dira bfr t. ) S04 MÉN HsMB&Aia s fé ming*. Màn. Membre 5 m. Thân-thè, minh-ij^y.— Thuôc-iite. MEMBRÉf ££ adj, C6 voc. Bien mmibri^ Y Membruw 5 / ' Tliftiirthè;--^tf ,khnôn(vô m|t ir&m} . Même adj. Cûng mOt ây. — ... Chue. Ces plantes mémes^ mfty céi cây nây nây chtk. . }e TOUS dirai mime^.. tÂi lai n Kinh eiv cho kA stfng và ké cli£t (khi làm BIIdkoire 5/. Tri nhd. Su* nlio*. — Sir nhâc lai. • Laisser une — honorée, dé tié'ng ]Qingw&i-ta nhâc, - lfflbA>iia Ngû'b-tién mie ncr. — Bài lu^n^ i bài bàn.— Sâch chép d* dM (cW c). Les mémoires de... Sdch cùa... cAe/> t? cho MsMOiiABLB adj. frAngnkdr. [nhdr MÉMORANDUM S m. Cài phài uh*.— T* fcfr nhéii lai viêc phài bàn-tinh. Mémorial s m. So biôn cho nhdr. Menaçant,» adj. Ngàm-de (hàm-he). Regards menaçants,gà ht&m'àr&m^girôm cou- Menace 5 /. Sir ngàm-de. [mit*. MexNacer va. Ngàm(hàmv.),ngain-de; Nô. Cette vieille maison menace ruine, cài nhà cû TAygdn {muâh) sàp. MÉNAGE S m. Sir coi trong ngoài vit)c nhà-ciïa. — Trum môt cài nhà» — ^Mi<$ng àn trong nhà. Vaquer àux soins du ménage lo piic nhà viée CJLta^ lo iiôi trçr (coi trong coi ngoài). Faire bon — , à thuân-hoa. ;MiiuenmT s m. Sv vi(vi), Digitiztxi by Google HEN m Méi4^ o.is* Tîên-tân; dè-dât. — Vlriié. •«—son revenu, ti^-ian cùa tiéja (hoiiirl^ijiiûi^h,

    —ses forces, diréhnç stirc. ' MÉNAGER, ÈRE adj, Giôi lo viôcnhà, cân-kiôm.

    /. Born-bà lo viôc nhà viôc cira, lo viêcnôl-trcr, MiNA6KRiB S Ch& nnôi thû-yâtâé chori. Mendiant, e s. An mày, kè di xin; bâu-nhân. Mendicits s /. Sxf àn-mày. MssiDiBE va* kxk mày (to xin); di xin. Menés $ f. Miru4hé( Suivre les menées^ iheo dw&ng nai-tdch» Mbnsr V a. l^em (dam), d&c, din di, —un aveugle, dâe ké inù (kè dui ùu ttfi mit). Ménétrier s m, Ké kéo dorn cho ngirài-ta mua, Mbnegb s m. Kè dâc(dâD);ké chi ra. — Ké dàmuii, 'zui muni, xûi chuyôn bfty* On arrêta tous les meneurs^ ngu'cri-ta bât hêt mây dira xui muru làm loan, llÉEfiNGm S /• Bônh dau bàri da bçc éc. Menotte s /. Tay (tiéfng eon*ntt nôi).— /?/• Công tay^ dày troi tay. Mensonge s m. Sir dO>i; Icri néi dô'i (noi lao, noi xiro'c). Sir bày-dât. Le monde n'est que mensonge^ thé-giai^ là cài vô-kh giâ-trâ mà-thôi. Mensougsb, ÈRE adj. Lào-xu'çrc; dtii, già. ' Plaisirs mensongers^ sil vui-su'dng giA^trd. Mensuel, elle adj, Môi-thàng, tù thang. Rapport — , Ter nguy^l dé. Mbntal, ale adj. Trong tri-khôn. Restriction mentak^ sir dé dành ngâm trpng UU Mentalement adv. Trong tri, trong lèng. Prier--, c4u-ngfuy$n /ro;i^ /(>wy, Digitized by Google 9bÛ MËR Mnmim» lun adj. el Hay nôi lào (n6i d(fi); ké lào-zirorc, kè n6i dtfi (n6i lào)« Memtus s /. Bac-hà; Rau hûng. lifRTiOR s/. Sirnbtc. [khithi. — honorable, sir dirorc kèu tèn (zirihig danh) Mentionner v a. Nhâc, nhâc âdn... Mbmtir V n. Néi làO| n6i dtfi. MiMTOii tm. Cftm. Mentonnière s /. Quai non, Mbntob s m. Thdy, kë d^y-b&o, Vb«v, 1 adf. Nhô, mAng, minh. Menm plaisirs, tién an hàng; tién mua à& vat. Sm. Le — d'un repas^ cài gi^y biên càc méadd-ân. Mnnnuan $f. Nghé làm viéc Yi^c làm m^e (làm Menuisier sm. Thor làm dA môc iih6-nhô« [tû..). MÉPRSNDBE (se) V. pr, Lâm; lôn. MipaiB sm. Sip kbinli-dè (khi-bfc); sijr ehè-bai, — Sir coi nhir không. — du danger, sir coi hiém-nghèo nhu không. Au — de... loc. prép. Ch&ng kè...« B lôn* Lourde str itfm ii$ng; 5tr soi Iftm. MÉPRISER ra. Chê (khinh-khi.. c); coi nhir không. Mer sf. Bièn (bé t.). Coup de mer, Mo, dông (m^t hôi). Basse mer, nur&c rèug sài. Pleine mr, ntr<c dây mà; ngoài khori. Haute mer, bièn khcri. Bras de mer phà {Ibaoïima a£('. Hay bu6n-bén« Digitized by Google liÉR 807 Uercbnàirb adj. C6 tién, Un tién; làm y1 tién. Soldat — , linh mirà-n. Âme — I lôDg di mua (dë htfi-l)« IbBGiRR sf. Hàng bén âô may, â6 bân (nhir nût, kim gàm...). Merci $f. S\f thircmg-xéi; làng nhÀn-tù-. Crier, implorer — , kèu xin tkwirng^ôi Uy« sm. Dieu merci Cam crn Chùa. Mçigi^ ias $• Ké bàn d6 may-và. MiBcaBDi sm. Ngày thù tir (irong tadn — des Cendres, ngày thûr tir Lë Tro vào chay. Mercure $m. Sao thâtrchành; thùy-tmh c— • Thùy, tbùy-ngftn. c MncuRiALB s f. Lâri qu^-trich. MIre sf. Me. [ phirdrc* Mére des pauvres, {me ké nghèo) =: bà bay làm Idée mère, chinh f • MÉRIDIEN S m. (Bàng tir bâc chi nam pb4n bai trdi MÉRIDIENNE S f. Giâc Dgbi triTa. {iSX ra)« Faire bi — , ngbi trira. MÉRIDIONAL, ALE, AUX adj. Tbu^c vê biTdng ( pbi'a, phirong) nam. Pôle méridional^ nam cire c. Mianios s m. Tbiir con cbién mrdrc I-pha-nbo. — 2Q dêl b&ng lông cbién m. Têa cd biém MuiLB s m. Coil cirtogi eon 8io; conrkhinhi, t^teb* thiêt diéu c. Merveillb f /• SljT I^. . Faire — , làmAây^m. À merveille^ loc. adv. Câch la (-lùiig) BiUavKiLLKUXy fiuss adj. L4, 1^4ùiig« Le meroeilkHXi çài^a. Hk3 adj poss. pL ChvL tôi« MÉSALLIANCE S /. Sif ciTori khôDg xÛTig dôi. [quà, MisAiLiKE (Se) ti pr. Cirdi ver khôûg ^ihig (sât nhiâir Mi8AifM.5/l Thùr ehim hay àn 'ong. Mésaventure s f. Sir rùi (rài-ro). MÉSESTIMER V a. KhÛDg ira (ngirài nào). — Khi-b^c^ khinh-kbii* MisrattuifiENGB $ f. Sif bit thuftn; syr không à&ng lông. Su* btft-binh. Mesquin, ine adj. Tiôa-tan, rit-rong, hà-tiôn. Sentiments mesquins, 16hg hep-hài nhé-nhai. MssomNERiB s f, rf Urông. Mess s m. Bàn càc quanbinhâ.a vdri nhau. Qu&n ' quan binh an. MiS8A«i s m. Sir d^n (nh&n) néi hay-li eâr ' gi)- Sir, ké sai di. Tin, Porter un message^ dem tin. MB88A6BR, ÈBS S. SÛT; kè dem tin« Messagerie s /. Tàn dft, xe dô. — 8 fluvialeSi tàu dà irong sông. maritiinesi tàudô ngàbién. Diyiiized by Google ififiT m •Messe s/. L ' AflsÎBtepàlar— Aller à la-, MBÇséAiiTyK adj. Yôrphép; bArlich-Sir* IÏkssib 5 m. Chûa cihi-fhtf. Messuubs pl. Cdc ông. Mssi]|UGE $ m. do; sigr liràng. ME9imi 5 /. ( Cài ià ) Thtrdc, (thir*c-«(c), — 'Bd, chirag, payrc. — Nhip. — Phircmg, théf, phép. Ce vers n'a pas la mesure tha niy thiâu càit Oatre mesure^ lœ. adv. Qôà ehimg {-sûv^-Mi). Mesurer v a, Bo'jlirôrîigjdon.SânhjSO-sânh, \i. —ses actioas, Iwcrng vi^c miuh iàm» IfiiACAiiFB sm. GéJ nm bàu tay. Métairie s f. Bim dâng, ruông'...nh'A 6ho mirdti* UixÀL 8 m. Loài kim (nhir vàjig, bac, d^Qg, chi, thàu, tlii£!c..«). [ti^og ohinh* M) fbtfcho Métallique adj. Thuôc vê loai kim. MÉTALMSATK»! « /• SijT làm cbo ra lo^i-kim. MÉTAxiTsm a. Làfli dio ra loaUkim. MsTALLOGRAPuiE 5 /. Phép luân vê lo^i kim. Métalloïde s m. Hinh nhir loai-4iim. MiiALLURoiB S f. Phép khai Uj loai kiiii,'thét và làm â6 loai kim. [ kim. Métallurgique adj. Thuôc vê sir lây và thét loai- MÉTALLUBGisTi $ m» Kè lo vé phép khaimA và làm loai-kim. [ tirdrng. Métamorphose s /. Sijr biéfn sâc, biéfn hinh, bi^n Les m AamoiTiAoM de la ehenill6| té. nghîa o« MiTAPHORfQUE orf/. N6i b6ng, bông-bây. Expression — , ti^n^ noi héng-iâng. BtiTAPHTSiQUS $f, Phép lu vé s\f hoang-âàngsièu- tfnh. Phép cao*Û. Métaphysique adj, Cao-ki. Raisonnement métaphysique^ ly cao-kl quà MiTATiB tel s. Ké dành gié ru^ng dtft cho mirihit Métempsycose sf. Luân-h6i. Dao luân-h6i. Météore m. Cânh-tinh, sir la(di-biéfn)trênkh6ng. MÉTioROiMii sf. Phép lu^n-vé nhûmg oéi di-biâi trên không. [tpôn trèi. Météorologique Thu$c vé cânh-tinh, di-bié(n Observation méiéùrohgique coi cho biéft nhâng c4i di-bién trèn triri. Méthode sf. Càch, phép; dao. Niêin-luât;m\fc-ineo« HiiHODiQUB adj, C6 khuôn-phépi cô nièm-luliti ed mi^c-inço. Esprit ~, tri crf nwtHneo. Méthodiquement adv, Càch cô mirc-meo. MixicuLBUX suSB adj. Hay sçr, nhdt. Ba-nghi. Personne méHculeuse^ ngirdi nhdt (hay so-). MÉTIER sm. Nghê. Le métier des armes, vô bién o^Nghé vô, nghièp — à tisser, không cAi, [v9i MÉTIS issE adj et s. Lai. MÉTOMTMffi sf. Phép dat tiéfng gÔc iàm ngon. Métbagb m. Syr do thir de. [ ban th(r« Mètre 5m. Thirà-c, thirac do (thirdrc tftc). — Yân- Métrique adj Thuôc vê thircrc. Système — , phép do thirdrc* Digitized by Google MIC 811 BUteoiunib if* Sgr bay làm thor. MiTROPOu sf. (Thành mç). Chénh xxs (nirdrc) Chinh dd. MÉTROPOLITAIN AINE adj. Chành xijr. — Chành dô. Église miirapolUaine^ iibà-tbcr chiah Giàm- mac c4. Mets sm, ân, môn âQ, cùa àQ| y^i an. MiTTBB n a. BÂ, d|t; bô. — la table, don bàn. — un habit, mac (bân) âo. Se mel/re en frais, ttfn. Se mettre en tète, in tri; mutfn Meuble 5 m. B6 dë dm, d6 di-dich dirçrc. adj. Biens meubles, cùa c^tr^rc {dirdich dtto'c) MnmLBR V a. Dçn cho eA dd-d^. Meule s f, Bâ ctfi, (dâ dé cà dè mài); ctfi, ctfi xay, — Btfng, dun, cà-lang, (lùa, ram), MiOLifaii s /• Bà ctfi. — MA lity d& ctfi Pierre — , dâ cô'i. Meuiœris s /• Nghé xay; hàng xào. Mbubtre s m. Sv gi^t (chém-gitft). Tôi gia mùa cbay. MiGBB ^ /. Bàab Idti trlng và trôn. Digitized by Google 812 MIL UiCMÂC s m. Muii-m6; chircrc-moc, thé-thdn. Il y a du — dans cette affaire, trong vi$c tfy ll6 c6 chw&c chi dô. Microscope s m. Kùihhién-vi*Hôa-tmh, (Kinh chiéCu céi nhA inon. [qui. Microscopique adj. Coi kfnh hîèn-vi mdi thtfy. Nhé Mioi 5 m, Trira, durng béng (chành ngo c). — Nami phianam. Sur le midi, \ï6\ â&ng béng (hôi tnra)« Mie s f, Vun, mây-mùn. MiKL s m M^t ong. M BLLBVX, SU8I odj. C6 mât. — Ngçt, ngot-ngào» Paroles mielleuses, lori ngot-ngào [nht mât). MiEW, ENNE (Le, La) pro. poss. Câi...ci\a tôi. Les miens, nhûrng ngurâri cùa tôi, — Bà-con ihèn* thttOc tôi. Miette s /. Vun bânh {râi khi cât né ra). Les miettes d'un repas, dÔ âu du*, (ccrm thi)ra cà c&q). Mieux adv. Hay hoii; ttft hou; khi hem. Etre mieux, khà hcrn. [ hou. Aller demféua^en mieux^ càng ngày càng kh& M16NÀRD, E adj, C6 duyèn, ngô. Mignardise 5 f. Duyên (doan) — Su: té, s\f nhô (kiÂu, nét). — des traits, sx^ nM nét, té! kiéù. Mit adj, num. Ngàn, môt ngàn (thièn c). Milan s m. Con diéu, chim diêu , — Lâo-irng c« HniGE $ Linh, linh-tréiig, binh-Unh. —bourgeoise, hu-crng dông. Milicien s m. Linh, tên linh, chu linh. MiUBu $ m. Giura, ehinh giâra; trunf tmi Digitiztxi by Google mL 813 t
  43. Le milku du jour, nûu ngày. ku milieu àe... loc, prep. b giira, chfnh-g4*a# Militaire adj. VÔ; binh, Unh.— Ngirori vô biên. Art—, nghê vâ. Heure — , chinh giô. MiLiTiURBMEMT odv. Theo viêc (phép) vô. MiLiTÀifT, S adj. f. Bang dénh giâc; cèn It rfitfa chiêfn-tru'omg. Église— «,Hôi thânh dang & chôn chiên-trw&ng. Militer »n» Cib lai, cWng Bi Mnh, Mille adj. num. Ngàn, môt ngàn (thiên c). ' L'an mil huit cent, nàm môt ngàn tâm trâm. MiLLR im. Dfm môt ngàn birdrc. Millénaire adj. s. Thuôc vê môt ngàn. — MirMftM (là môt ngàn nàm), MnunPERTUiB s tu. Hoàng-ngmi d^u. MoLV-PiEDS 8 m. Con-rit (ngô công c); con-giôri; con cuÔn chiéfu (nhirng con c6 nhiéu chcrn). MiLLisiMB 5 m. Nàm dé trong dông tiéni dông b$i-bài. MiLLiT hay-là Mil s m. Lûa kê. — Hôtkê.Tiên-mSc. Milliard 5 m. M^t ngàn triôu; môt ngàn tràm-v^. Millième adj. num. ord. Thà m^t ngàn. s m. Un — , môt pbân trong môt ngàn. Millier s m. Trot ngàn, câ ngàn. Un miUier d'épingles, mOt ngàn cày kim gàm. MnxiORAMm s m. PbAn môt ngàn trong môt gram/M. Millimètre 5 m. Phàn môt ngàn trong môt thirac (phân, ly...)« Million s m. Môt tri$u, môt tràm van (muôn). MiLUONmliis adj. mm. àrd. s. Tbû m$t triôu. MiuiONNAiRB adj. et s. Giàu muôn bÇ. 6iàu bçe tri$u. Dictionnaire f-a S$ 814 MIN MiiOiB i m. ùng l&n (tièng kôu eàc 6ng lâa bèn Hdng-mao). — Nhà giàn; ké giàii*c6. C'est un — , no là tigir&i giàu lâm. Mnii 5 m. Thàng hé. Ké nhAi giôi. MiXBR f a. et n. Nhài, hoc bô. ' Mimique s f. Hoc bô, nhài. L'art — y nghé hoc bô (tûiài), MmABBT 8 m. Thàp nhà-thâr Bdi-htU Minauder v n. Làm b. Revenu mince, hoa-lgi không bao-nhiéu. MiRS B /• M|t, bô-m&t* Homme de bonne mine, ngu^cri bâ-mài tdr*të« Mine 5 /. Mô. — d'or, d'argent mô vàng, mâ b^c. MiNBR ti a» B$t hia lôi-phuc. . L'eau mine la pierre, nirdc n6 ifuc d&. ' [mdt* Le chagrin le mine, sirbu6n-râu làm cho no môn- MiNERÀi s m. Lo^i kim du'dri mô l£y lèn. MniiBAL sm. Loçi kim & dvdi dtft* — Mdi-thach. — adj. ThnAc vé loai kim. Règne minerai, ngû-kim loai c. MiNÉBALooifi S f. Ng& kim loai bièn. [kim lo^« HifrfRALOGiQDS adj, Thuôc vé phép Inân vé ngû Minéralogiste 5 Kè thông phép vé ngû kim loai. Muttua 5 m. Ké làm dirdi hàm mô. — L£nh dào ngach mà dftt hoà4ôi pbuc. Mineur, e adj. s, Côn nhô, ké chira tdi tu6i khôn; chura thành-nhon. — Nh6 (Tiéu c). BiiNXURS S f. Càu ihA im ttong pbép la^4^. Digitiztxi by Google MIR SIS^ MiMUTUBE S f. Phép vë thâu nh6 1. Portrait en — , hlnh v8 th&u nhA \%. Minière $ /. Mô can. Minime adj. I Tor bô. Ministre 5 m. (Thânc).Oiiaiî dai-thdn;thirorng-th(r. Ministres àe autels, de Dieu, de la religion, cic thây dat-dirc têf-lë Birc Chûa Trâri. Minium s m. Son. Minois sm. M&t, m$t-mfli. Minorité s f. Sur côn thcr-dai, chu^a thành-nborn* — Phdn (phe) ft ngu-ori hcrn. MiNOTBRiB S f. làm bôt mà bén. Minuit s m. Ndra dèm. (gia-bàn c.) Minuscule adj, et s f, Nhô xiêfu. — Chir nhô. Minute s /• Giây (nhày), giây-pbût m d. Dans une — ,nôi trong môt giây (môt cMc aHu). Minute 5 /. Nào (thâo). — Chânh bAn bô dàn. Faire la — d'une lettre, làm nào cài tba. MmuTBB V a. Làm nào ra« — une dépêche, viét nào tô ddnh dây thép. Minutie 5 /. Sif bây-bây (quây-quàj vây-và, tâm- xâng). MiNumusBMBNT odo. Cécb kl-cang tù diéu. Minutieux, eusb adj. Kl-cang; tièn-yé (fàr chût). Mioche s» Thàng nhô, con nhô. HiRÀCLE S m. Phép 1^; sy [la. Échapper à la mort par — , khAi chéft hbiphip I m m MiRACuiEtSEMEifT adv. Càch c6 phé|i là Miraculeux euss adj, C6 phép la, hifi phép la»

    QaYTsge miraculeux^ viéo (làïii) iei-/tM^. MmiiSB im. Séng chiéSii vât tm ehcm triri. ' Mire sf, (Nhâm) con ru6i dé nhâm mà Mn.

    Point de —, cbi nhém^ ruâi dé mà fihâm. MiRBR va. et étt. Nhtm. — Ng6. Se — v.p. Soi, soi kinh. A'A^m hinh nhâm daiXig. MminDOM sm. Trai nhô thô.— ligirori tài khùug mfty chAt mà bay nôi pbAeh Mirobolant e adj, La, la-lùng. MmoiB sm. Kinh, Idnh soi (mât). Le idsage eftt le— de Tàmei cài m^t là ktnà Ai cAihAara. Miroiter rn. Chi^u sâng ngGri. Misaine sm. C^t (buôm) mûi. [ ngirori-ta. MisARTHROFB 'U ghét ngvcifMfit ; kèkhtag ira Misanthropie sf. Sur g4iét ngirM-ta^ sijr kbôsg ira chcri voi ai. Tânh hay buôn. Mise sf. Tién â|t (kbi déob cà-b^c), — Pbâa vdn chiii (liùi)...}.— Céehinâc(ào). Sir ra.. (ph&t*..). Mise élégante, àn-mac lich-sir. Misérablb adj. Kbtfn-cif c, nghèo~kh6. C'est un — , n6 là êdta gian^tà. {khdhr-nan). Misérablement adv, Càch khôn-nan. Misère sf. Sir kbdn-kbo (tai-n^u, dâ-tb^aa c«);.av déi-kbàt, cùng-tûng. • ~ humaine, su* kMn-khdloking\rùï ta phài chiu. Miséricorde s f. Sv (lông) khoan-dong. — .Lèi^ thircmg-icét, lông-lành, ld:ûg nhèn-tù. — Sv tha-thu. k tout pécbé — , t^i nàô cûng nén tha-th^. Digitized by Googlc MIT 817 MifiteiGOBjDiEUX adj. C6 idng nhAn-Uxir {uhàsi* khoan^duiig (doDg)« Mt86EL m« Sich lë. liisttoi) sf, S\f sai di. Bemplir une — , 1 jtm viéfi $ai 4i làm» Les Missions Étrangères^ Hôi sai di giàiig d^o lliiiiioiiiUfHB'5i9i» ïhiy o&éai di giip9*â90*Kè.dic cht (sai). — apostolique, khàm-sai (pbài) toà tfaành (cio cd di giâog d), Missiyi adj. et sf. Thcr^ cii tiurj-thcr^tir, md« Envoyer une — , th(r* BiiSTBAL ami, I)6Qg (gié) tây b&c« MiTAiNB # Bao tay (bàng ni kbAi^ 06 i^6n,.66 ngôn tay câi mà-tbôi). Mite sf. Con sàu (hay Àn iiay cân do quàn nluri là nl| da.«)« MiTiGiR va. Làm cho va hién (cho nbe, cho }6i..). — une peine, làm cho b&t cire. MiTOMMBR V n. ( Vé bành hô canh dé nâu r|ic, (ninlU»). Le potage mUonm, cfaAo bô bénh cho rue. va, — une affaire, thùng-tbinh tinh cho ch4c du'o'c viôc. MiTOTBif, MUE adj. (F giCba; giip ranh; k6 nbau (ndra cAa ngirâri bèn nây, ndra cAa ngirài bén kia). Mur mitoyen, vàch nica vé bén nây nîca vé bénkia. MiiEAiLLE s f. B^n t^p-n§Lp n^p sung (mà bâa xA xa cbo né hi^i bcrn). — ^ûng n^p nhiéii df m . MiTRAïuER V a. Bân dçn chùm .MixaE s f. Mû giém-mi^c. Digitized by Google 818 HOD Abbé mitré, thiy àbng c6 dôi mû gtâm-miic. Mitron s fm,Kè giûp làm banh. [phdch), HixTK adj. L$n, tr$ii, pha (lôn-lao, tr$n-trao, pha- | Mixtion hay-là Mixture s f. Sijr pha, sir cM ihu&î MiXTioNNER r a. Chti, pba (thuôc). [u^ng, ' Mnémotechnie $ /• Phép giûp cho nhdr. — cbo dS nhdr. t MoBUB €dj. Hay dông; bay dcri, hay dài. — C&i né day dông. — f , chAnh y; c*. ; Pont — , câu xây dirçrc. « m, La vapeur est un puissant — , hcri nu'dc là môi eâi s&c xô manh Itm. Mobilier s m. B6 di-dich dircrc (nhir tù, ghé-dâng..). Vendre son — , bân dâ-dac minh di. MoBiUKRy iIrb adj. Yé dô-d^c. Saisie mobilière, sir xiéft dô\ Vente mobilière, sir phàt mâi dâ. MoBiLiSATioM S f. S^T sai binh-linh, • Mobiliser v a, Sai binh, sai linh. — Làm cho ra dô di-dich dirorc. . HoBUiTÉ S /. Su* dé day-dOng. i — de oaractère, nr hay dôi tinh. Mode s f. Théi, tue. — Càch (théf), y. Habit à la — , ào mac theo tue (théi). [/mc. Magasin de modes, pbtf bàn dd m$c iheo thi theo Mode s m. Càch; phép. — de gouvernement, phép tri. Modèle s m. Kièu (cào), m&u. Gu'cmg. [ihêa. i — d'écriture, de broderie, kiiu chO* viét, kihi Modeler v a. Làm kiéu, ra kièu.. Lây làm gu-crng,, — sa vie sur.., Ltfy.».lÀm gu'omg mà &n- tiieo* Modeleur s m» Tb? Itfy kièo* Digitized by Google MOE 819 Modérateur s m. Ké cai-tri. — Ké diéu-chtf, tniân- pbân; kè cdm mxfc. — Céi dé khiéa mày ch^y. cho yîjra chvrng. Dieaestle — de l'univen, Cbua là éSsïg edm qu&n sû'a tri trèn trài dirdi âtU Modération s /. Sir codô; sir c6 (vira) chtrng; syr thia tioh. — Sijr ra mijrc; sijT à vùra ph&i. Modéré, £b adj. et s. VOra, vùraphii; c6 mire, c6 Vrix modéré j gïéivita-v ita. [chirug^ Modérément adv. Yura-vira. Modérer v a. Ché, ché[-âô. — GiO* mire; hât. —sa colère, thin tành nong- gkln. Se modérer tr, c&m minh lai; thin mhih* Hodrstb ad}. Néftrna, c6 néft-na» Vi!ira-yi!ra, vù'a mifc, vira phâi.— Nhu-nhirorng, Truûg-binh, binh-thirorng c. Femme — , dàn-bà cé nét-na. MoDiSTsnmT ado. Céch c6 néft-na; câch nhu- Modbstie s f. Néft-na; sif kbông cô néï-na^ xftu xAiy tâxL iisàk. Moi pron. pers, Tôi. (Tao, min, m5). À. moi I CulU vdi I ftoiHBBK adj. k horo, kém bon. Moine sm. Thây dông. — Lô liSra hcf (sirai) giâng. Moineau sm, Chim sè-sé. Moms adv. it horû. Au mmnsj du moms, foc. a
  44. moins que... loc, conj. Trùr ra c6.., HôiBB S /. Hàng c6 vân* MoiRER • Làm cho cô vftn. Mois s m, Théng. Moi&i s m. Céi mâc di, 'Moisui V a. Làm cho mtfc. L'humidité moisit tout ici, dây khi thâp niS /am cho mô'c dô h(ït. Moisis&ufiE $ /. Sir mÔc. HonsoN 8 /• Sv gài-béi; mùa g|t. — de gloire, sir thâng dirçrc nhiétt trftn. Moissonner v a. Gat, hâi. [hi^t. Le fer moissmna tout, girorm-dao nô phà (gi^i) MoissomiBim, luss s Kè di g§lt, di bii* Moite adj, Udi; lu. lIloiTEua s /. Sijr irdti sijr iu-iu. HoiTii 5 /. Nùra, nilra phdn. À. moitié, loc. adv. Nura, phân nira. Mol, Molle adj. Mém, diu. MtouiBB 0<(' et ir /• R&ng ctfmt Digitized by Google MOM 821 BIÔLB S m. BA dà ngoài cû*a bièn cho tàu dÉa eho êm«. Molécule s f, Câi nhô héft sirc trong vât gi. Molestation s f. Sif khuây-khôa (kbufty-khuftt) syr làm rây. Molester v Khutfy , khuAy-khôa. làm phién (c^e)» . Molette f. Chày âàd£tAniiirdrctkiitfc« — Céibéidi xe c6 chia dè thûc ngira. Mollement ado. ïéu-drt| yéu-âi^u, diu. Travailler — , làm yékjt^i. Mollesse 5/. Siryêfu-dt;sirbôu. — Siràn<5rvui-sirdrng, . — de caractère, sijr yéu tành, sip.ubàt tàah. Mollet $ m« Bip chcm. Mollet, ette adj. Yéfu, mêm, diu. Lit mollet^ giiromg êm. M0LLET05 s m; Ni mông diu. Mollir f> n. Ra yéfu, diu di, ém di^ mém di. Le vent mollit, gio diu dû Mollusque s m. Lo^ cou mém minh (nhu'bàUi 60..) Molosse 5m. Tbiir ch6 kia (dé giîb trftu-b5luc-siic)« Moment 5 m. Cbô'c, làt, giây-phùt; hôi, lue; buôi. Je reviens dans un moment, m$t chàc nfra tôi trô Par moment, cô hâi^ c6 ecm^ tir hâi^ tir corn [lai. Du moment que... bô'i-vi... bori... [^ây. MoHENTÀiiéy fi£ adj. M^t bÔi| m$t giây m^t làt Tarn Effort momentané, ra sâ*c mât giây mât lât. Momentanément adv, Mçt giây môt làt, T^m vây. MoMERiE s f. Sir nhài. Moms e f. Tbây cbét xijrc tbutfc tbcrm vfin (bé) 1^ chat mk cbôn. Tbây bô. MomriER t; a. Làm ra tbây bo. Se momfier v pr. (Làm cho minh trjr nén tbày bô) = Ômdi. 8S» MON Mon adj. pass. $ m. Càa tôi . MoNÂCAt^ ALK, AUX jSidj. Tbu^ vé dèng. Yie monacale, hanh nhà-dàng; [e6 yuat > Monarchie s /. Phép nirdc c6 môt vua cai-tri. Nirdrc MoifABGHiQUE odj. C6 m$t vua. État — , nirdc c6 vua tri. Monarchiste sm. Ké theo phe muun cho cô vua. MoNAEQUE &m. Yua. HoNAgTiBS sm. Nbà dèng. MoxNASTiQUE adj, Thuôc vé dông. Yie — , hanh dàng. MoNCBAU m. Bdng. — de pierres, ââng dà. Mondain aine adj. et $. Thuôc vé théf-gian; phàm- gian; dcri phù-vân, mông'-huyén. \ Mondanité sf. Sif giâ-tra thé-gian. Mépris des mondanités^ khinh-dé nkitng str gtâtrà tkS-gian. Monde 5m, Thé-gian, théf-gian; dori. (dwcrng-gian, ch6n trân-ai, coi phàm-gian (phàm-trdn). — Ngircri-ta. ! Les cinq parties du monde nâm phircrag ib£-gian.

    ' Le nouveau —, Thé-^iâi màu Monétaire adj. Thuôc vê tiên-bac (dÔng tiên, dông Mongolie sf. Mông-ci. [h*c). Moniteur triced. Ké bào (nh&o-bào); trè-giém. | Monition 5/. Sir bâo; sir Mo cho hay truv*c. 1 Monitoire adj, et sm. Tor trat dôi ké tri-tinh pkài ra làm chirng. 1 Monnaie sf. BÔng tién, dâng b^c; tién-b^c.

    d'or, ààng tién vàng. Rendre à quelqu'un la — de sa pièce, trà tliCi , thù MaiuuTUt va» &ttc ra tién, ra bfc. [v$t|tr4A&at Diyiiizea by Google MON «23 MoNiNÀTEUR sm. Kè dùc tién (bac); Faux — , ké dûc tién (bac) già. Monogame adj, et s, Ké c6 môt vçr mà-lhôi. Monogamie sf. Pbép l£y m^t vqt mà-thôi; pbép nburt phiii nhirt phu. Monogramme sm. (Viéi m$t chir) cbû- vié!t tât. IHS est le — de Jésus Christ, chû IHS là ehfr viéft tât tên Dûc Chùa Giê-giu cicu thè\ MoMOGBÀPH» sf. Sy: vê càuh m$t MoNouTHB adj. $m. Nguyên môt ttfm d&« Monologue sm. Luc iioi Wi. (Hàt bôi). MoNOMÂME adj. et s, Ké mâc bênh tri; kbùng; diéûa MoMOMANiE sf . Churngcuéng (dién) tri ngftmnighl cé môt cuéu mà-thôi. MoNOPOtB sm. Hoa-chi; phép môt mlnh minh dirorc bàn mà-thôi; phép dông câ t., dôc mâi-mai c, Pbép bdn m$t minh môt cbor, (Oà ch). Monopoleur sm. Kè Iftnh (làm) hoa-chi* — Ké déng Monopoliser va. Làm hoa-chi. [câ. Monosyllabe sm. Tiéng cé môt vâa. Monosyllabique adj. C6 m^t vÂn (mà-thôi). Monothéisme 5 m. Bao day thà c6 môt Chûa, Monotone adj. Cù: môt cung (giçng) mâi. Cur môt tn^c, trirdrc sau nhir môt. Style — , each nôi cic môt tnec luôn {hoài). Monotonie s f. Sir cir môt giçûgj sif cur m^ttrijrc mâi (kbông c6 bi^n-câi). Monseigneur s m.{ Tiéng kèa t$ng céc ông hoàngy céc dtfng giàm-muc.) ông. Messeigneurs, nos seigneurs, càc dwc ông. Monsieur s m. Ông. • — est sorti, ông di kbôi. [ &ng Idn^ Faire le—, le groa^ làm m sang^ làm hf 821 ' WON MoMSTBS S m. y4t quii-gA^ (gif-igt) -r Tinh, yôii, yèu-quài. [ (gkibEfc). — de laideur, xtfu bàt-nhânlk x4u;(x4[u*wi gdriû- Mohbtrueux, buss adj. Quài-ghiâè. — ^La-lùngy quà siirc (chùmg*, dtt;;). Crime monsttueuùc, tôi g&m^hiit {quâi-gd'). Monstruosité s /. S\f (diéu) quéi-gir. Cette jaction est une— , cài vié'c 'lAia Ity là iftAi Mont 5 m. Nui, hôii nui, trài nûi (scrn c.) Le^e Bària, ntii Bària. Pat monl5 et par vaux, khiQ) ' aÀu-^tk; lèn ngtt(fia xu(5ng bién; chay ngirorc chay xuôL Montage « i». Syr lâp mày. HoiiTAGiiÀBD, K Kè nûi; ngirài rùmg^-nûu Montagne sf. Nui, nui-non; gô, dôi. Montagneux, eusb a((/. Nui-non, scm-cu-orc c. oé nhiéu nûi. [ 1^ dircrc. Montant sm. Cây ngang, thanh ngang. — Stfcong Le — des dépenses, sdçpng tién sir-phi; ngir tiên Montant, e adj. Lèn; d0c. [ tiê-zài. Marée moniantêy mrâc Un. Chemin — , durorng dôc. Mont-de-piété s m. Tiôm cdm d<5. Monté, es adj. Cô dù, sâm dù. — Lùrng lôn. Être monté ea habits f eô nhiéu àd^ sâm ifdAo- Avoir )a tête montée^ long dâu /ong 6c. [ xCing, Montée s /• Bu-crag di lén; du'crng à6c\ âu-àng Montée v n. Lôo. [ trèo (leo) lèn. — sur un arbre, ko Un eây. —en grade, lén chù:c{thàng ohito^ / MoNTeoLFiiai $ f. LAng kU; iàu kh^« Monticule s m. Nui nhô; gô, n6ng, gidag, â6u Montre s /. B6ng-h6 trâi quit. — répétition, âông-hâe^Akdck cho biéft gid. Montre 5 /. Sir bày ra (sâp, don ra mà bàn), — Syr chirng ra. Tù kfnh dé hàng. Faire — de sofn émiMon, kkot gièi, hhae tài. Montrer v a, Tô ra; chi. — Ghi-vé, day, day-biéu. — les dents, nhàn râng. MoNTCiuz, lusx adj. Hé-hAng; không déu eô eh5 cao ch5 thSp, c6 gô c6 nAng. Terrain montueuœ àdt c6 gà c6 nông» Montubs 9 /. Con minh eôri, — Bd ràp; khnôn- tutfng— -Tién công-tbor. La — d'une scie, khuôn-tuâng câi cira. - MomnmiT $ 191. Mu-tieh; Bia bia-trnyén* MomwBNTAi, ÀLE, kxx. ûdj. Tbu^ vé bia(d,,... ây mdi là ééngttœi eho Moqueur, euse adj. et s, Kè bay nhao, hay khi. MoBAL, ALB AUX odj, Thuôc vé ikkh &n n6t à (tinh- nft, théi-phép); cd néft-na. Th«^o yé lông, bèi lèng mà i^a. Le physique influe sur le moral, cài ngoài xdc n6 tb 11 moralise sans cesse, no nghï vé \ièc phong-hàa châng khi dirng. MoBALiSTS S. Ké làm s4ch vé ihoi-nét phong4ijic, vé vièc giào-hôa. Moralité s f, Mï-tuc; phong-héa; n^t-na di'rc-hanh. Homme sans — , ngiroi không c6 néu K.é boang* MoRBms adj. Hay dau; cô b^nh. Morceau 5 m. Mi^fng. — de pain, miéng bânh. — de musique, môt Mi, m^t bân dàn. Morceler v a. Phân ra tûr miéfng. — ; un héritage, chia manh chia mûn gia-tài ra* MORCU.LBHENT S m. SijT ehia tûr miéfng ra* MoRDAcni s f. Sir ftn. — de la chaux, sir vôi hay an. (da, tay.,) MORDANT, B adj. (Hay cin). Châm-cbich. s m» Scm hom; thuÂe eitm màu. Style mordant, each néi châm-chich. Mordre v a. C&n. La lime mord l'acier, giûa nô ân tbép. Morfondre v a, Làm cho lanh quiu. [çum, La pluie Ta tout morfondu, mura làm cho nôlanA Se-v. pr.au fig. Bori rue ehcm; dçri inAi-m6«. Diyiiized by Google MOR 827 MOBOAMATIQUB adj. Cirdilàmbé, làm hànglAti'/yAi. Morgue s f. Bô kiéu-hânh; bô xâc. MoRGUfia va. Làm x£c; xôc dai, làm ngang. Moribond, e adj. et 5. HèDg(gdQ)ché[i« Kè h c). — An tù'(àa cbêi chém) Être condamné à mor/, bi dn tit. Mort, e adj. ïât di. Kè ch^t. Yeux morlSf con-m&t kA& di {ditng tràng). Prier pour les morû câu cho ki ehéi. Mortaise s f. Mông, 15 mông. Mortalité sf. Sir hay chéft. — Stf kè ché't môinàm. Grande — , chét nhiéu, ehéi liu-y£u« Mortel, elle adj. Hay chéft. Dépouille mortelle^ thây chê't (hài-ctft c). Mortellement adv. Càch nèn chtit. N^ng, qui. Blessé — , bi vit nàng. Morte-saison s /. lue tf. Mortier sm. H6(xÂy),hâ tam-h^p. — Ctfi dâm thutfc. — Sânçcffi. Mortifiant, E adj, Hftm-minh; làm cire; nhuc. Mortification s f. Sijrhftm minh. — Sir làm cho nhuc. Mortifier v a. Làm cho ra mém (thit). Se—, vpr. h&m minh. MoRT-Ni iE adj. Sinb rajién chéft. MoBTUAiRB adj. Thuôc vê ché!t. Registre 36 Morue sf. Cà bièn kia (gân nhir c4 h«). Morve sf. Bênh ngira hay si mûi (bênh sa-hoàng). Morveux susb ad/. Uay sô mûi; c6 chûrng sa-hoàng. Cheval morveux, ugiya sorhoàng. (chây nirorc Mosaïque 5/. B6 cân dà (tfc. v. ngû s4c). [m«i). Mosaïque adj. ông thânh Môi-sen* Loi —, luiiu. Mouchard sm. Li'uh thâm; quftn th&m. — Ké di tço- m^h hay hoc, hay mét. Moucharder va. ein. Tbàm,thàm-thinh; dôm-hành. Mouche sf. Con rudi, con lin; con mu5i« Prendre ia— , gi^kn.(hcrn) nôi nong bây. L^iyui^uu by Google MOU 829 HoucHtR va. Hl mûi. — Bit tim dèn. S^a-dfy. MoucHEBON sm, Rudi (làn) nhA. — Tim dèn (âwmg Moucheté, ée adj, Cô và. [chày)« Satin — , Iftnh bânç hhô-nhô. MoucHETER V Làm cô b5ng ltfm-ct^ftn(hàng,gié). MouGHBTTES S f.pL Cài bât tim dèn; nhip bât tim dèn* Mouchoir s m. Khàn hl mûi; kb&n vuông oti khftn — de cou, khan dàn-bà côt cô. [c4m tay. Moudre v a, Xay. —du blé, du café, xay b^t mi, xay trà-phe. Houi $ /. Sgr tré môi ch&ng mièng ra. Mouette s f. Chim thûy-kê. Mouillage s m. CbÔ dâu; béfn neo tàu. MomLUE a. Th£m nirdrc, làm vdi. — du linge, nkàng nw&c khftn. —l'ancre, bô (thâ, gieo) neo; dâu lai. MouiLLOia s m. Chftu nurdc thtfm tay (kè ircrm icr)« Moulage s m. Sijr rftp dd cham. Moule s m. Khuôn. — Crft,nông baogiè làmnùtào. Mouii 5 f* Loai t(c (con sè, vçp, Dghôu..) MouLi> m. Mouler v a. Vô (vào) khuôn; râp khuôn. — ^une statue, râp khuôn tu'çmg. — ^ane chose sur une autre, Ifiy cii nây râp khuôn Mouleur s m. Tho râp dd cham. [céikhée* Moulin 5m, Mây xay; ctfi xay. — à caféj cât xay trà-phe» MouLiNAOE m. Sir qufty ter, kéo chl. Mouliner va. Quây ta. — fine, ân (vé mot, sâu ân MoDLiKET sm. Vu. — Chong-chôiig. {cây)« l>ictionnaire f-a SS 830 MOU ' Faire le mouUnei^hudy giram(g^y} quanh rninh ; huo' cây, huif girorm. Momu E adj, Môt-môi, tê-mê, ô. Avoir le corps — , é cà và minh. MomiiBB $f. Chi (chay â6 làm nhà). Mourant e adj, Hâp-htfi; gin cMt. Voix mourante^ tiéng-nôi dd' [gdn chél). Wmm m. Chëi; sanh thi; mtft. — d'ennui, de honte^ râu cMi, m&i'C& ehft (/Sim). Il se meurt né gdn chê't {hdp-hôï). MoimoN sm. Tayén-(toàn) phû hoa c. MousQTTET sm. Thù sûng xira, htn bàng h6a-mai« MousQUETAiBE sm. Llnh câm sûng Mousquet. MovsQVSTEBiB s/. Sûng Mousquet bêinm^ibriftm Hiép sûng Mousquet bin; MousQTTETON sm. Sûug Y&a (linh ki câm). Mousse sm. Ban tàu nhà MoussB sf. RoDg, rèu (hay mçe di, méi nhà..) Mousseline sf. Vâi mông; bd. . MoussEE t;n« Nài (lên) bot. Faire — quelqu'un, hmg ngu*ài nào ién. MovssBDx KUSB adj. C6 bçt, c6 nhléu bot. Bière mousseuse, riroru mach-nha nhiéu bot. 7 • • • Moustache sf* Râu mép. Lùng mép. Vieille —, linh cira. MovsTiQUAniE sf. MùBg; mâng-t. Moustique sm. Con mu5i; mu6i-mông. md. Moût m. Ru'oru ngot; rvcqu mai ép chu'a bông. MouTABD sm. Con-nit nhâ; tbftag nhi. Moutabdb sf. Cài be. Hôt câi. — Tircfng câî. Moutardier s m. Ve dijmg tu*ang-câi. — Ké làm Urang cii mà b&Q* Diyiiized by Google ' MUC 831 ICoDTOii sm. Con chièn, con irihi* — Tbit chién. Cài cue làm chày dông*. C'est un — ,n61à ngircri hién-hdnh{Mn''iù' t/-oi)t MocTOimi Èg adj. Cé chdrn, dorn sông. Moutonner va. Làm cho (tôc) ch(m, cbo àxftk sông (nhu* lông chién). MouTUBi 5/. Si]r zay lùa nil«- Tiéii<)ông kè xay»~ Sir pha (trôn) bôt. Farine de — , bôt trân {pha). UouTANT B adj. Hay d$ng; làm oho d^ng. Sable mouvant j càt hay chay. Mouvement 5 m. Sif d^ng, sif day (làc). — Sv xèy- vân, — Sip cb-y* [ dflt* Le— de la terre, sir xây-vân (luAn-chnyèn) tréi* Mouvementé, ee arf;. C6 dông; c6 chdn. [ d^ng. MouYOïA t) a. Bông; Me, lùc-lâc; day, lay^ day-' —une pierre, day {lay) cue (viên, hôn) dà. Se mouvoir, v. pr, dông, chay; xày, quây, di. MoxA s m. MÔi dèt; huyêt dCtt. Appliquer un — , d|lt ihutfc ou m6i dtft* Moyen s m. Théf, phircmg-thë. Si vous en avez le moyen nfiu anh c6 M^'(làm dang, thi...» MoTBN) sMNfi adj. Yù'a-vù'a. (trung c.) $ f. La. moyenne f truAn Itfy cài giita. Moyennant prép. Nhân; nhcr c6. — ce secours, nà& céi giûp &y. Moyeu s m. Turn ze. Mozette 5 /. Ao trùm vai gidm-muc mac# MuABLE adj. Hay d6i. MncnAGB s m. Mù, nurdc rau c6.«.. Mucilagineux, euse adj. Co mù, eo nirdc... i m . MOL . Ummri s f. ou Mvcim s m. MA, dSi. Xes mucosités du cerveau, mûi-dâi. Mue 5 /. Si^ thay lông, lôU Ki lôt, mùa thay lùng. MiQU V. n. L(ft, thay lông. — (bè) tiéfng. Muet, ette adj, Câm# [ c6 doc ra. Voyelle muette, (chu*, âm câm) chu: &m khôngp Mom s m. MA (con thù-vAt). Mugir t> n. Gâm; rông. Les flots, les vents mugissent^ sông,giô âm^dm» MuoissANT, I adf, Rtfng; gAm. HootssKUENT « m. Tiéfng (bô) rCfng. [ ngôi sac* Muguet s m, CÂy kia bông né tr&ng c6 cbia nhir MoUtbi, san adj* et Con sinh ra bAi cha tr&ng . me den àay*Û eha den mç tring. Mule s /. Con la cài. — Mûi giày. — Giày kh6ng gôt dàn-bà hay di, —du pape, mûi giày dure giào-tông (c6 cày ihAnh-gié dé cho ngirAi-ta hôn). Mulet s m» Con la dirc;con mach t. (lac-tiï c), MuLBT s m. Th6-lâng-ngir c. Câ buôi. MuLBTUB S 191* Kè die con la; ch&n la* Mulot s m. Thur chuôt A hang. Multifloee adj, C6 nhiéu bông (hoa). MiiLTiFOBWi adJ. G6 nhiéu hinh* Multiple adj* Kép; nhiéu m. — C4i sd ztfp (gôm môt stf khâc nhiéu lân). SÔ gâp T. [du-çrc. MuLTiPUABLB odj» Nhâu ra dirçrc; làm cho ra nhiéu MuLTiPLicAMDi $ m, S6 phtA nhân ra. Multiplicateur s m, S6 lây mà nhân ra. MuLTiPLiGATioK « /. Phép. uhâu (nhan), phép nhAn thâra.T. — Sip làm xb, cho nhiéu. Multiplicité s f. S\f uhiéu r^n-ràng, bôn-bàng (nhiéu Digitized by Google Mpft 833 thijr, nhiêu câch). ' ' Multiplier V a. Làm chora nhiéu; sinh-sàn ra Dhiéu. — Nhâia pa, nhftn fliù'a. ' " multipliez huit par deux, nhâncon tdm vdiconhai* Multitude s f. Boàn (dàn) -lu. Dàn ngu, dAa dent Flatter la — , mua I6ng dàn. -' ' Municipal, ale, aux adj, Thuôc vé thành phtf, xâ thôn, hu'crng-ly. ' • Cpaseil municipal, hôi hu'crng-chû'c thành-phtf» JfmiiciPAUTi s /..Yiéo tliàDli^plitf, viéc bin-xft. " MufficiPB $ m. TbIUQib quHhuân (phuc R6>ma, dirac cùr khoàn lô riêng miab mà cûng dir^crmçi phép nhir thành Rô-ma). MuNiPiCBNGB ê f. Su (lông) rông-rfti. Munir v a. Xây thành dâp hly cho vurng châc. — Sâm cho dù« cu-bi c. Làui.cho çh&0|Qho vâti« Se — d'argent, (tm tién bac. Munition sf. B6 binh-khi, lurcrng-phan. Pain de — , bành phât cho binh (linh), MuQUiox, RUSB adj. Cé d&i, c6 mûi-dfti. Fièvre mutpieuse néng lanh sô mûi. Mur s m» Yàch, yàch-tircrng. — mitoyen, vâch ngàn gOta. MAr, s adf Chin. Raisins, blés mûrs, nho chin, lûa cAm. Abcès mûff mxft dd mùi. Murage i m. Sir xây vdch tiromg. Muraille s /. Vâch (xây dày và cao). Les murailles d'une ville, vdch thành. Mural, ale adj. Moc tbeo vàch, — Vê trên vàch. Mûre s f, Trài dâu. MûBuoirr adv. B& chin-chin; dfl thAm-trAnii Diyiiized by Google 834 MUS Penser — , nghï chîn-chân (xét thâm-irdm). Mufiàm 5 /• Cà dâng-ngir. HmiB V a, Xây v&ch; dâp lûy. Xây bit. — une porte, xây bit cijra lai, MûEisa s m. Cây dau (giàu T.) . MûBiK II. n. V. Chùi. — Làm cho chin (cho mùi). — un projet, nghï cho chin-chân céx diêu mlnh tinhiàmt [nâa-ni. MimmJBB^m. Sijrlàjnrbftm, sipnSn-nL Lài lànirbàiii j Murmurer v n, Nân-ni, Iftm-bftm. Les eaux murmurent, miôc chày ro-re. Musc s m. Con x^; za-hircrng. MusGABB s f. Hôt nbuc-âftu khitn» MjJSCADiER S m. Cây nhuc-dâu khâu. ' Muscat $ m. Thir nho tham xa-hirong — Ruçti nbo thorm xa. HcsaB s m. Gân, nhuc-cftn c. Ckr-nhuc; thit bâp. Musclé, ée adj. Nôi gân, bày gân; manh-mê, vam- vir; châc-thit. MuscuLiiBB odj. Thu^c vé gân; htn gân* Force — , sûre manh h&i gân. Muse s f. But nû t6 cdc nghé hay tài-tù câm ki thi boa. y&n-tbi, nghé v&n, chûr-ngbïa v&n-cburcmg. Invoquer les muses, cAu tâ và$irchtarng. Museau 5 w. MÔ (con thû-vât). Musée s m. Miëu thor càe t6 nghé tài-tûr, — TyLkhué thcr c6 kim t£cb-ch£ vién c. Museler v a. Khdp mô lai. MusEUÈBE s f. Cdi khcrp dè kbdrp mô thû-v^t Içi* Musette s f. Céi kèn bâu. Vbsïïhm. s m. Viôn trù- d6-tich. Le — d'histoire naturellei vién vfn-y^t» Digitized by Google MTR m Musical, alb, aux adj. Thuôc vé nhac; cô nh^c. Soirée muskale, h^i chcri dém c6 nhae-ea. MusiciExN, ENNB B. Kè thao nghê ca-nhac (dim-hét).— • Kè ca-hât; ngircri dânh dcrn-dich. — Born thAi, Musique s /. Nhç, ca-nh^c, bdt âm, âà]i-(âàn) hit« Apprendre la — , hoc nhac (dârn-hàt xirdug-ca)* MusQUER V a, Bô xa, irop xa-hircrng. MusuuiANj ANE odj. S. Thuôc vé d hâi-hdi. — - K& giâ (theo) dao hâi-bâû Religion musulmane, dao hâi-hâi, MuTABiUTÉ sf. Su- hay thay-dâi; sif hay dÀi-dài. Mutation $f. Sir Broits de — , tiên thi (-chijrng)hoànbàng-khoàa Mutilation sf. Sir ch^t (thân minh). [vân-khé?. Mutiler va. Gb|t (pbÀn ibây minb-m&y). — Làm hir, phi. Mutin ine adj et 5. Cir-khôi; rân-mât. — Lanh, sôi, Eofant mutin^ con-mt rân-mât. [giôi. Mutiner (se) v. pr. R&n, rin-mit^ cûr-kbOi. — Trè nghich; phân 1^1. L'armée se mutina^ binhné tr& làng(tr&nghich). Mutinerie sf* Sy cù:-kb6i; syr rtn-rAi. — Sir cir, trér lông. [nôi ra). Mutisme sm. Sir câm. — Sy: ngâm câm (khôag chiu Mutuel elle adj. Nbau; cbung-cùng; tbù-tçc. • Haine muiuelk^ sur ghét nhau. Mutuellement adv. Cùng ou vdi nbau. Mtope adj. C^-tbi c. Myopie sf. Chùmg (tât) cân-thi; âp-nhân. Myosotis $m. Hoa tai chu^t, Mybia •••• Muôn. [trùng. Mtoadi T^i tr^t ngàn; trfim-ngàn; Mutfu Digitized by Google 886 NAG Des myriades d'étoiles, muôn-muôifi vén-^vèn sao trén trori. • llTttEAMkniB Jin. DSm (dii) sa rnuftn thirds. Myrrhe 5/. Môt-dircrc. Mtrts s/. Cây sim. MtsràftS «m. Sijr miu-nhiém; phép mAu-nhièm. Le — de rincarnation, phép mâU''nhiém Chûa C\hi-thé! ra dcri. MtstAribuz EU8E âtili. MAu-nhif m; nhiém-mdu; An- Ad, kin-nhiôm. Mtsufisb va. ( Thây hay tin mà ) gçit Idp mà chcri, Mtstiqvs adj. MiuHihiôm, kin-nhiêm. . Yie — , hanh b ngoan dao (stft-stng). Mytbe sm. Truyôn trâii ki man lue. — Chuyôn bày d|t xa mà c6 tich. Chuyén hoang-dàng. Chuyôn ndra thftt ndra hir. [ihAii, Mythologie sf. Truyôn cdc but-thân. Chuyôn phong- Nacelle s f. Thuyén nhô, tàix không côt không buôm. — XuÔug ké thà tàu khi ngôû _de pécheur Thuyén câu. Nacre s f. 6c xa-cir. Nabie s m. Bia h^ thiôn-dhih. Na» s /. Sg- lôi. À. la — , lài ngang qua. Être tout en — , dA mâ-hôi dâm-dêi HAGEonut s f. Vày (cà) vi ok v. Naobr vn. L^i, Dgoi T.— NAû Le bois nage sur l'eau, cùi (cây) nôi trên mat Digitized by Google NAR 887 IÀGUÈRE hay-là Naguères adv. Moi â&y; cbira bao :Ifta; mài ii iàu day. Na&jIVX adj. s. Ti]r-Bhîên,thiét-ihà(chcni-chCt c). Le — plait toujours, cài tânh thiêl-tha thi ai cûng thircrng. Nain, nauib s. Lùn, ngirM lùn. Arbre nain, cây c<5?, {càng-câng) cây /tin. MAiââANCfi 5/. Sif siuh (sauh) ra. — Dông. — basse, illustre, iMn^ {cm nhà) hèm-li^, sang- Naissant, e adj. Mcri sinh ra, [ trong. Fleur naissante, boa mâi trâ» NaItbk vn. Sanh (sinh) ra. — Mocra, Être né poëte, tay vàn-thi tr&i sanh. Naïvement adv. Càch thiêt-thà (chcn-chât c). Naïybté s f. Si^ (t£nh) thiéi-tlià,.s]jr khâr-d^. Dire des naïvetés, nôi nkûmg éiiu thièt-thà kh&ng. Nantir v a. Thê dd,câni d6 (cho châc mÔi uçr). Se — V. pr. Phèng, dyr-phèng. NAimssiiiiNT s m. Bd théf, dd câm (nçr). Nappe s /• Khàn trâi bàn an cam, Narcisse s m. Hoa th&y-iién. Nabcotinb $ /• Nhijra nha-phiéfn hay làm cho té-mè. Narcotique adj. et s. Hay làm cho mô, cho ngù (nhu* nha-phié(n...] Nabd s m. CÂy hoa cam-tèng. [cô« Narghilbh hay-Jà Narguilé sm. hïên binh ngirori Tur- Narguer V a, Khinh-khi, dé-ngiroi; châng s4 cbi* Narine s f. Là mûi. Narquois, se adj. Gi&u-cçrt; diéfm-dàng, ly-léu. Narrateur, trice 5. Kè tliu^t-truyôn; ngu'ài ké- truy^n. Kè hoc lai. NmiTlon i f. Sv thu^t-truyên; bài ké«4ruyên* Ô38 NAT Marré s m. Truyên (chuyôn) kè ra. NiRRBR V a. Thu^t trayon Içi; hçc Içi, k l^i. Nasal, ale, aux adj. Thuôc vê mûi. Fosses nasales, 18 mûù Naseau s m* L5 mûi (agira, bè.) Nasillard, e adj. BM mûi mà ra. Voix nasillarde^ tiêfng bâi mûi mà ra. NasHiLIR V n. N6i dit mûi; néi giçne^ mûi, nôi ngçng. Nasse s Là, â6. Tomber dans une — , mâc dé, mâc ^i. Natal, ale, als adj, Sinh (sanh)-nhyt« Jour — , ngày sinh-nkirt.

    Pays na/a/, xir-sà" (dât) tà'phii\ quê- Vertu native^ nhcrn dijre tw-nhiên. Nation s /• Dàn (nirdrc*..)Dâii ngoai-dao. De quelle — est-il, nô là ngur&i [dân) ntr&c nào ? National, ale, aux adj. Cà m$t dàa, dân m$t uirdrc. Garde naiionak, linh hwoTig-dânff Nationalité 5 f. Dân; ngu'ârl nu'do... Quelle que soit la — , ngtr&i nw&cndo m|c 16ng,« Nativité s f. LS sinh-nhift. Natte $ f. Chiéiu; â$m. — à voile, âtm buôm. Nattier s m. Kè d$t chiéuj bàn chiéfu; ngirài dan d$m bàn d$m. Naturalisation /. (Sijr làm cbo nên tvr-nbién). Sqr nbâp tioh dftn niri^c nào. Obtenir des lettres de — , dirçro târ cbiu cbo nh dân tron^ ntrd^Cf Diyiiized by Google NàU 8â9 Naturaliser v a, Làm cho ra tir-nhiên; làm cho chiu phong-thà (thùy-thô) xur nào* Natdbalishb 8 m, Sirtynihién. Naturaliste s m. Kè hoc vê lo^i cây-cÔi, thù-v^t cùug loài kim-thach* Natdbx sf, Tyr-nhién. — Trài dit muôn v^tt— Tfnh (tành), iinh-kU. — perverse, tinh xâu; chû'ng xâu. Peindre d'après — , vfi theo ttf^rMifu Natusel $ m. T&nh (tfnh^) chAiig..). Les naturels d'un pays, ngirod bdn^dia^ ngxxài thà {chânh xùr). Natdbsl, ELLE odj* Ti]r-nhién; theo tif-nhiêm Loi naturelle, luât tir-nhiên. Il est naturel de.. chmh ly (phép) thi là... Natobsllehbnt adv. IV-nhiôû; d6. Cela s'explique — , cài ây dé hiéu. [(tàn-mat). Naufrage s m. Sir phâi (chim) tàu. — Sir hur-hai Assister nu— de sa. fortune, thtfy tdnyia ùaisdn mïnh tor con-roSt mlnh. Naufragé, is adj, et s, Phài tàu; chim tàu Vaisseau naufragé tàu chim. Naiîfrager V n. Phài tàu, chim tàu (dâm thuyên, dâm tàu T.) • — Tàn-mat, hur-hçi. Nauséabond, e, adj* Hay làm cho bgn da, cho buAn mùra* [bam da). Remède nauséabond, thutfc kké u6ng(hay hay Nausée Sijr bçrn àq, (bu6n mu*a) (Lçrm t.). Gela donne des namées^aà lAibuén mûra{àçm da) . NAUTrQUE adj. Thuôc vé tàu,yé sif wçrt (di) bién. Art — Dghé di biên. iUjitomim s m. £.é ditàu(quâu buôm-l^tjb tàu}» $4d NÉG Naval, ale, ais adj, Thuôc vê tàu. — Thûy. | Combat naval y ihùy chién c. ir|LQ thûy. Natbt 5 m. CAeAi. Navette s f, Thoi, thoi dêt. Faire la — , chay ngirçrc chay xuôi. Lâng-x&ngt NimABLE adj. tàu (thuyén^ ghe) âirôrc. Navigateur s m, Ké di tàu; ngircri virçrt bién. Navigation s /• Sif virort bièn; s\f di tàu« Heureuse — , sur âi bién-giâ miay-n^iu. Naviguer v n. hi tàu, vu'çrt biêii. Navire s m. Tàu; thuyén. Natrant, s Làm cyc; cii'c-kbÂ, khdn-pan. , C'est — , cvrc qudi khà quâ I ' Navrer v a, Làm cire; Ikm kh6, làm-khé. Ne part. nég. Kbông. NÉÂNMOiiis €onj\ Nhvng-v^y. NÉANT S m. Không không. Homme de — , ngu*ori bât-tài^ ngxr ài không ragi. \ Mettre à — , làm cho tiéu {mât) di* NÉBULEUX, EusE adj , Cô mfty; vân-vû. Ciel nébuleux^ Trcri vâti-vû trcri kéo mây. NfcsssAraE adj. Cdu, cdn-kip. La respiration est— à la vie, sy thir là sw cdn cho dang s^fng. Il est — , can phâi,.. Phài.,.. • NicESSAii^Eii^T adv. ÇAn, cÂn-kip; tbi,«. [ovc^g NicE8sm£ sf. Sir ctn (cdu-kfp). Sir ch&ng cd U l^i dang; Sir cire châng dâ. — Sir thdn-thiéfu. L'eau est de première — j nwéc là cdn nburt. • NfcESSiTBB va. Làm eho ra cin; b&t pbài. • NÉCESSITEUX EUSE adj. S, Thiéfu-thônjûghèo-cif c,tûiig- ; nécessiteux k& ddi'khé, [S9 L.iyiu^uu L/y Google NÉG 841 NicROLOOB m. S6 bièn tén ké chëU Nécromancie sf. Phép triêu hôn kè chô't mà hôi vi$c h^u lair — Phép dành ddng-thiâp. NicBOMANCiui BUB S. Kè phu-triéu Yong^hAû ké chéft. NÉCROPOLE sf. (Thành ké chêt) - dit chôn kè chêft, Nef $/. (Tàu) lông nhà-thcf. [th6-m<) c MirASTB €ulj. Hmg c, dû, chtng nèn. NèFLE sf, Trâi (quâ) câu-kh<5ri. NÉFLIBB sm. Cây câu-khW. MÉoiTiF ITB ac(/. Chl cbtfi; chl kbông-cô. ~ Âm. Particule négative^ tiéfng dê mà néi không [chi sf. Soutenir la négative ^ où néi không, [không). Négation s f. Sif chtfi; ti^ng chdi, tiéiig néi (chi) , không-cé. N<6ÂTîvBHBRT adv. CAch ch0i. — Không. NÉGLIGÉ sm. Càch ân-mâc lài-xài (xài-xé); càch mac . à trong nhà. ! NÉGLtôBHMBMT odv. Gâch trS-oài, bcr-thdr. NÉGLIGENCE sf, SiT trë-nàl; sif bcr-thcr ; su: xài-xé, lài- xài. Sv sor-sài. NÉ6LI6BNT B adj. et s. TrS-nài; lài-xài, scr-sài. NÉGLIGER va. Tr5-nâi; chângxem sao, chângsa chi. — ses devoirs, trë-nài làm viôc bAn phânmiah* Se v.pr. Trfi-nii; bé châng lo cho minh» NÉGOCE 5m. Si.r buôn-bàn. — Viêc. Négociait sm. Lai buôn; nhà hàng. NÉGOCUTBUR TBiCB S. Kè tinh vi^Cy kè lo (liéu) viôc Être le négociateur d'un mariage, làm mai, làm mâiy làm môi-dong« [viêc. NÉ60CUTI01I sf, Syr mua-bàn; s\f tinh (liôu lo, bi|n) Heureuse — , viôc lo (tinh) dirçrc viôc; viôc tinh xong-xuôi. 843 NET NiGOCRR V a. Tfnh (lo^ liéu) viéc. <— Hua bin. — la paix, lo cuô<ï hôa; giàn hôa, câu hôa# NÈGRE, NÉGRES8B $. NguTài deii; ngirori Mô-rA. NÉGRfBR €ulj. et $ m. T&u chdr mçi. Ké mua bin mçi. Neige s /. Tuyét c. (Bufs à la — I trèng irâng triirng gk âàikh. Nugbr V. impers. Xutfng tuy^t. Neigeux, euse adj. Bây nhûrng tuyéft. Montagnes neigeuses, nûi dây nhttng iut/éi. Nsnui adv. Kh6ng. [Li6n c« Nénuphar 5 m. ( Nenufar ) Sen, cây sen; hoa sen. NéoLOGiB s /. Sv bày ra ti^ng mai (1^), [f^ NÉ0L0GI81B sm. 8\f hay dùng tiéfng mdri bày (â) Néophyte s m. Ké moi theo dao, bAn-dao moi. Néphrétique adj ThuOc vé chirng dau lirng^i dau tr&i c^t. Colique — , dau bung thâi ngang hmg. NÉPOTISME s m. Sir hay di^ng quyên-th^ minh mà !>hân chùrc d^t quan ngvod troog thAort^c minh èn. Nebp s m. Gàn. — Stirc mçnh. — DAy dâm. — ^Roida 11 a du nerf^ né c6 htc [sicc) n6 manh. Nerveux, euse adj. C6 gAn; rn^mh, hay néng (tinh)« Affection nerveuse s^r dau gén-ffi. Nervure 5 /. Gân lirng sâch. — Gân là cây. Net, Nette adj. Sach. — Rô. [chi.) Consdence nette lu*omg^tâm sach (không cô tit Revenu net, Hoa-lori ehâe (trùr sfr-phl di rdi). Mettre au ne/, chép lai cho rô\ viéft tinh lai. Nettement adv. R5,r(ràng;phân-mmh|biên-b^L Parler — , nôi rôàng. Netteté s /. Sif rô; syr miah-b§ich. Digitized by Google m 843 NsTTOTSR V a. Làm cho 89ch(chùi^ rfra...) Nbuf adj\ num. CUn (cdru o). Hùng-virçrng — , vua Hùng-vircrag thit-chin* Le — , ngày mâng-chin. Niur, Nbuvb adj. Mdi. (Tân o.). Maison neuve nhà m&i {Tân gia c). Nbutbaliser va. Làm cho d làm cho vi§c aitioh trât di (Âtr dû.,) Se— t^. pr. chtfng nbau, phà hir nhau di. Nbutralîté sf. Sir dâr chirng {b giûa không binh vi dàng nào), [céi. Nbutob adj. Dfr chùmg, à giflra; chAng dire ching Verbe — , tiéfng công-cuôc chi d& chirng vdy. IffuvAiNE s f, Tu&a làm vi$c phirac-dirc cho dù chin ngày. M£uyi]kia adj. num. ord. Thur chin (dè cù*u c) NBOYiiMBHiNT ado. Chin là... Thdr chin... Neveu s m. Chdu (kêulàbàc, chu, cô, di...) Nos neveux, ehàu ta. Nos arrière^neveux^ ehât ta; dài hâu Un. NÉVRALGIE S f. Chirng" (lau g^ln; b^nh dau gân dau c&i (dau minh dau mây). NivBOSB s /• Ghâ'ng dau gàn. Nez s m. HQi. Avoir le — fin, nhe mûi\ ifdnh hoi giài= kè hay lo tpu'd'c (dir-phông c). Ni... con;. Cfingkhông... Niable adj. CMi dirçrc; c6 le chSi dang. Niais, e adj. Thât-thà (chu^a tirng chu-a thao dài). C'est un niais^ nô là.ngu*M ^oî tUit-thà. m NIT N1AI8BR vn. LudngGÔngvô-ich;làmchuy$nbà^l« NuiSEiTE sf. Tinh th|t-ihà. Chuy^n bi-làp, chuy^bi vô-Wi. [tirçrng. Niche s /. Câi khâm.-— Lô khoét vô vdch mà dé NiCHB sf. Syr qui-quài^ lanh-lçri« NiGH khà-khao, Icr-khè. NiGAUDERiE sf. T&nh khùng-khùng; su khà-dai. Nimbe sm, (Bam mây) doâ hào-quang. Nipps sf. Âo-x((ng; â6-dac. Nique sf. THln chè-bai nhao-bàng. NiTÉE sf. Mot lii'a (chim, tn'rng âp...). NiTOUCHE 5/. Sainte — , Kè làm-b$ (gii-hinh) nhcra- dù'c hién-lành thiét-thà. NiTRATi sm. Phàc-tièu, mang-tiêu. Nitre sm. Diêm, diôm-tiôii, hoâ-tiêu. NiTBEUX susK adj. G6 diêrn^ cô nhiéu diém» lerreniêreusej dtft cé diém. Digitized by Google NOB m NiTAiouB adj. Tién, diém-tiêu, hoâ-tiè. Acide — , tiêu-cirorng c. Niveau sm. B6 lAy mifc bàng ou dô Ifty thâjig-bàog mftt nirdrc.— Gftn cho bàng. Niveler va. Cân, dât eho cân, san cho bàng; lây mijTc th&ng-bàng. [bàng* — on terrain, cdn dtfi; ban dtt, Érâng dtft cho NiVELEUR sm. Kè cân, ké lây mire thàng-bâng. — Kè mutin làmoho moib^o ngurcri-ta rabâng nhau» NoBiLums adj. s. ThuOc vé dông sang-trQDg.— BO (sA) nhfrng ho sang-trong trong nirdc. Caste — , hàng sang-trong quyên-quU NoBLB adj. Sang, sang-tr^g. — Trçng cao-tr^# Ame — , lông dai-d. Noblement adv. Cdch sang; sang-trong; cao-trong. NoBLBssE S f. Su* sang-trong. — Sy* cao-trçng. B^c quyên-quf, hàng trftm-anh* Noce 5 f, Bàm cirdi, 15 cirdi. Faire la noce, ân-^oi. [ rircru« Noceur buse $• Kè hay Sn-chcd; ftn utfngsardà, trà Nocher s m. Kè câm lài, Mi thiiyén, ông lài. Le — des enfers, &6 àia-pbà« NocTUBNE adj. Ban dèm. Oiseau — , chim an dêm, P<^ng« Nodosité s f. Sir c6 ngân, c6 khùc c6 dàn, sir c6 NoëL sm. Lé sinh-nhijrt (Mrc Cbûa Giô-giu). [cây). Noeud s m. Gùt; mSi côt ( buôc ), mrfi thât. — Mât — de cravate, môi dây (khàn) thât (buOc) c6. Ce vaisseau file tant de nœuds à l'heure, têtu nAy ch^y môt gior là b/ïy-nhiêu dàng nhçr gût. Dictionnaire t-k $4 846 NOM Nom, E adj. Ben (hSc c); ô. Kuit noire, âêai tôï mà. Noir de coups, sâc bâm céi vit dành. — de fumée, mô-hông, khôi dèn. Nom s m. Ngirôî den. Les nom de l'Afrique, qu&nâeu (M6-rd )bén phu'cme Africa. NomiTMB mj. &en-den; c6 hcri deo. Noirceur s /. Sâc (màu, mùi) den. — de Tébène, màu [sâc) den gÔ muiit — de'Pâme, sxr lông hièm [dôc). Noircir v a, Làm cho ra den; bôi den. [danh — la réputation, làm cho hw {mât) danh; làm ô NoiRcissimE s /. VU den,idéin den. Noise s f. Sirrây-rà, câi-lây. Chercher — , hay kiéfm viéc-rdy, hay rây. Noisetier s m. Cây yiên-l$,t (phi-môc c). Noisette sf. Trài (hôt, hat) trân. (Pht-tJr c). Couleur — , màu xâm-hông* Non s f. Tréi (quà) hach-dào. hloix muscade, hôt nhuc-dftu khtfu. Noliser V a. Mirdn tau (thuyên, ghe...). Nom s m. TôD(danh c.)— Tiéfug kèu-tèn.— Danh, — de guerre, tén dSt mà uhao. [ danh-tilfng« Au nom de»,Joc. prép Nhân danh,..lë.Y tên,.. Nomade adj, et s. Lênh-dônh rày dày mai dé.ô- không thât (châc) ch8. Tribu nomade, inang moi â không thât chà. Nombre s m. Stf. . Nombre singulier, — pluriel, sff m^t, $ff uliiéu. NoMBRER V a. Tinh, dê'm; ké s(j. Nombreux «USE adj. Bông, dông-âÂn, Digitized by Google NON Nombril s m. Run (tè c), R^a T. NoHENCLATURK S f. SA ké tên ra* ( lièt danh«. c )• Nominal ale, aux adj. Cé tên; gâ tiéfng. Appel nomma/, kôu ién ra.., xirang danh\ sif \i^ix dkk danh. Nominatif b m» Ouyén-bi^n â&ng diu. Nomination s /. Sijr dat lôn (bàu, cùr lên). — Bàng;- cftp. Sâc phong NoMMi is àdj. Kéu là, goi là. Bft chl ra, dft hçiif À jour nommé, i&ï ngày hen. Nommément adv. Bich danh^ cMnh tèo.t*. Nommer t)a. Mttên;n6itéQ ra; âéi (bàu, ci!r) lên* — qtielqu'un son héritier, âal ngirtri iiào Idm k& tif rniuh; [phong làm thài-tir). Non part. nig. Khôug; châng phâi. Ni moi — plus, loc. conj, tôi nù'a cûng không* — pas que . . . châng phâi bcri vi . . . • NoN-ÀGTiYiTi sf. Syr không c6 hành-chànb. Nonagénaire adj. et 5. Cô chin mircri tuôi» Nonce sm. Khâm-sir dire Giao-tông. NoNGHAMMMENT odv. Trë-oài, doa-mang; bor-thâr; cr- Agir nonchalamment, àn-fr cdch tri-nâi. [hdr. Nonchalance sf. S* trô-nài; sirlir-nhir (lùr-dir). Nonchalant b adj. et $. Bor-thàr, trë-nài, cr-hôr. Nonciature sf. ChtSrc khftm-stâr &urc-6iào-T6iig. NoN-iNTKRVENTioN sf. SijT khôiig chiu dif viôc giùp Nmrc lân-qu^c. Non-lieu sf. Sir bâi nai; sy: phàt-lac. Déclaration de — , sç quan day phdtAj^. Nonne sf. Bà-phu'd'c, bà nhà-dông. Nonobstant prép. Bât ki.,, châng lira... [songe. Nonpareil eille adj, Khôn dircm^ (-vi, s&nb). Yi>- Digitized by Google 848 . NOT beauté nmpwri^i nban-io IMj/HI ài ddm sdnhj, quffc SÔC khuinh thành c. {QN-sEN&m. S\f không cé ngl sijT sài ngbia, sijr khdng^ nghia gl» NoN-SEULEMENT loc.adv. Qiâng nhîîrng-là... Dâ.,,. KpK'%x^uR sf. Kh6ng-cé lifi^ çùa khôug'Cé hfi gij nor dèi không Amfc. NoBD^m. Bâc. Phirangbâc (b^c ghircrnç c). Au nord, bên bâc, ptiia .&ttc^ Nord-esi, tây Me. [mi^c. NoEMÀLALEAux adj, Thircrng,tl;iircrng-10;dting(vijra) Être daas son état normal çhinh imrc thur&ng nûnh. — Tbû thirârng c, [thây . Ecole normale, Trirorng day nhû'ng ké dé làin Nos adj.poss.pL C&a chÛDg-tôi,cùa ta,cùacliungta« NosTALen sf. Sur nhdr nhà (nhà xtir-sd, quô-hirès $ f. Bàr ifAn-v&n ln$a vé vide gi. Tvr e. Notification 5 f. Sir cho tin cho hay; sir béo. NoTiFUCK V) a. Cho hay, oho biè't; bào tin, b4o, Nonon % /• Sir biét, àir biéu. Notoire arf/. Tô-tirtmg, chin^cbirdiig; s-s*.

    Le fait est notoire, viêô sd'-sd*, viôc rô-ràng, NoTiHurauttiT imIi^. ftôHPàngi. t&-tirânkg. NoTOBiiri s f. Sir r5-ràng (chén-ebii^g, t6-tédiig ai ai déu bi^t) . r&ràng râng (là). . . Nom adj. pou. CAa ehùng t6i^ câa ta* Nôtre (Le, La) pron. poss. CMi...eàa ehûng tôi (ta). Notre-Dame 5 /. ( Bà chùng-ta ). ôirc chùa bà. 14 Bùrc chûa bà. Nhà-ther Burc chua bà. Nouer a. Tbftt l^i, gut lai; nifi lai, cdt I§i. — une intrigue, làm muni, lâp churdre» Se nouer, o pr« Ra niji; chién trài« NouKDX susK ad;. 06 mit; c6 khûc c6 dSn. Nourrice 5 /. Vu, vu nuôi. NouBEicifiB S m» Ké nuôi-da&ng. Père — , cha nudi. Nourricier ière adj, 0è mà nuôi (du'ô'ng). NouRaiA V a. Nuôi, nuôi-du'ôrng (dirdrng c). — un enfant, ntidi eon. — l'espoir, dw&ng lông trông-cây. NouaaissAKX s adj. Hay nuôi (dir&ag c.)

    otez bien que... Phâi biê't Il est de — publi Digitized by Google ^850 - NÔY l^nde funtrmsanie ibit &n.né (ht&ng pStc.

    NouEEissoN 5 m. Con nuôi; con nûnh dang nuôi. NouBBiTiiBB % f* Cùa (dô) nuôi; dâ-&n, cùa-ftn* Nous pron. pers, Chûng tôi, chùng ta, [ Annam,

    qus sommes AnnamiteSi chûng tôi là ngirài NouTBAU hay-là Noum, slub adj. Mdri; 1. Visage nouveau, mftt la. De nouveau loc, adv. lai... nûa. NouTKAiHii S m. Hdi sinh, moi dé. Nouveau converti, mâi trir lai. Nouveauté s f. Sif mdi, sijr la. — Hàng-gié ngirài- ta hay m$c« Marchande de nouveautés , kè bén hàng-gié. Nouvelle s f. Tin, tin-tirc. NouYSLLBiifiNT adv. Moi. NoTATBUR TftiGB S. Rè bày ra; kè hay bày (cAi mâi Ésprit novateur, Tn hay bày, [ (la). •Novation s f. Sir thay tà-khô' lai. NovsxBRK $ m. Thâng mirori môt tây. Novice s, Kè mo'i vô dùng côn chiu thù. — Chira (tirng, th§io) viôc, nghé... Mai hçc. Être notice dans un métier, mâi hoc nghé. Noviciat s m. Sir chiu thir; hdi (lûc, buôi) côn chiu thù": nhà b chiu thu*. NoTÀU s m. flot (hat). — Nuâm. Noyé 5 m. Ké bj trân niro*c; ngircri chéft chimjké dâm (chilli). Thàng cha chàng. Teux noyés de larmes,con-m&t dâmrdé nvérc-mit. Noyer t; a. Nhau (trâ'ii) nirdc; làm clio chim. Se noyer^ v. pr. chè t trôi,chê't chim. Chim. IfoTsa sm^ C&y bf cb-âào« Digitized by Google NUL 88i Nu B adj. TrAn; truAng; Trem, tnjii. Vérité toute nue^ sir thât iro-n, À nu^ loc. adv. trân, trui* Nu tète, â£u trân* Nu pieds, chcrn không. Nuage s m. Mây, dâm mây, àng mây. — de poussière, biii lèa um-sùm ngéU trdi. NuÂG£UX BU8I adj. G6 nhiéu mây; ii-âm, mù-mit. Nuance s/. Màu (uaùi), sâc (dâm Içrt xê-xich nhau) Nuancer m. Làm cho phài màu (mùi, s&c)« Nubile adj. T liai, làm bai. Nuisible adj. Hay hçi, hçi. Nuit sf. Bêm (gia c). — avancée, dêm khuya. Toute la —, cà dèm^ m$t dém tdi sàng. Nuitamment arfu. Ban dém. Nul Nulle adj, Kbông (châng).,. nào bét, Kbôug, nhtr kbông, chang ra gi. Testament nul^ cbùc-ngôn ra nhw không. Nullement adv. Ch&Dg (kbông).... chût nào. Nullité sf. Syr kbông tran di, syr cbdng ra Digitized by Google «J2 fiVM C'est une — , n6 là ngirori nhw khdng vèy (hèn- mat, không cô tài cé tri chi cà). NtkKBNT ocfo. Tr&n, trting; tô, ngay. — la vérité nôi ngay siT thât ra« NuMÉHAiRS sm. Tién, bac, tién-bac 024 b^c-tién. Payer en — , tri tiên {bae) m|t. Numéral ale aux adj, Chl stf; dè dftm.
  45. Adjectif numéral tiff ng phu-triéfu fém {ch fsô'). NDMÉAàTkuR 5/73 . Stf dém (sd kè ra Itfy trong sâ phftn là bao-nhiêu). NmrfRATiON Phép tinh (phép viéft s(( kta stf). NuMiKiQUE adj. Tbuôc vê S(l(. Calcul — , sir tinh stf. NtHteo m. SA. — un «-

    Numismatique adj. Vé bac-tién và tu*orng-bài xira.

    S/, La — , phép th-o bç-c-tiên cùng là tirçrng-bài xura, [thù) vé lë cirdi. NÎdptial ale aux adj. Thuôc vé phép hôn-nhân(hôn- Bénédiction nuptiale j sv làm phép giao. Nuque sf, Ôt, gay ci. HuTRiTiJ? IVE adj. Hay nuôi; b5 sure, bô-durorng. Substance nutritive^ y$t bà-dtt&ng. Nutrition sf. Sir nuôi, sir bA-durôrng. Nymphe s f. But nu* so-n-xuyên. Gon-gài tut (cô .nban-s&o); tbi^c-nû
    g&i thuyén-quyèn. 0 P wi, Chû: stf linh, Chvr Zéro dè dij-ng vi không» Digitized by Google OBL K(8 6mterj.&,hâ;6i, giira âông càt mènh-mûng. ObAdibncb $f. S«r vkng \ài chiu luy. Obéir vn. Vâng (virng), vâng lori; vâng theo; vâng- CUT, chiu luy, vaag-phuc, tùng-phuc. Ce cheyal au mors^ con ngipi niy né M/ti hàm-thi(^t khién. OliissANGs s/. Sg: vâng lori chiu li^y. [phu c. Soi» V— d'iin père, tinng-phuc phép cha; tùng Obéissant e adj. Hay vâng lori (chiu luy) ;mêm-mông dê sai dë khiêfn. Gb&MQTis sm C/fyi dd vuOng Irèn vét (nhi) du'di chài (Idrn) (thirçrng thu (thftu) ha thàch). Obérer va. Làm nçr, mâc (mang) nor. OBtes adj. Mâp (béo, dày..); P^i c. phàt phi. Obésité sf. Sir mâp (sir béo, sir dây). 'Objecter va. Câi trâ, chÔng-câi; bât ly, Objectif adj. et s. Tai ncri v$t. — sm. Kinh day lai ngay câi gi mà ngé. — "-chi. Objection sf. Lë ch6ng, lë câi lai, sur bât ly. Objet m. V^t; viêc, dê, diéu, câi. Objet de haine, tich odn. Oblation 5/. Sir dâng. — du pain et du vin, s\c dâng bânh và rirçru. Obligation sf. Sir buôc ph&i.. • orn, tinh, ûnh-nghia. — Tor vay tam... Kh nçr. Avoir de grandes obligations à •••• mâc (mang) ijm Idn vcri Passer une — devant notaire, dem dén chô lue- sir kf thtft mà làm t& [khé). OBiaGAioiREa(3(/fiuôc9,bu$cphà^f,t. côsirc (phép) Digitized by Google 854 OfiS bu0c (bit.,). Obligé ée adj. (Bi buôc) mâc cm, mang an. Je suis votre obligé, t6i là kè mang-a^n ông. Obligbâiigb 5/. Sir hay làm cm; sir giàm (giûp). Faire... par — , làm giùm. Obligeant e ûrf/.Nhân-ngâi, cô tinh-nghïa, phâi thé. Paroles obÛgeanteê Wi néi phâi ihi {tû^tf). Obliger va. Buôc, buÇcphài..., bât phâi... Ép. — Làm cru. [né bât {buôc). Votre devoir vous y oblige viée bAB-ph$n — ses amis, làm on cho ban-hfini. S^obliger 0. pr. Buôc minh. Oblique adj. Y^y, vay-vô; xiôn, xièn-xço; chéich, lêch, nghiông. Ligne — , dàng (nét g§Lch) xién. Obliquement adv. Xiên. Obliquer vn. Bi xiên, xço. — à droite^ à gauche, âi xién bén hû'u, bên tà« s= âi bâng xién bâng nai. Obliquité sf. Sijr vay; sur xiên. Qblitérbb va. Làm 11 mlit chu: di. Le temps a obUtéré cette inscription, lâu n6 /i mâ't chir khâc bia nây di, Obloug gu£ adj. ûài-dài; c6 hcri dài-dài. Obole sf. B6ng tién nhA ddi xva. Cela ne vaut pas une obole coi ây không dàng lây mât déng tién. OBRBPTiCEHsiiiT odv. C&ch chùng-léu; càch man-tré. Obscène adj, Tuc-tïu; hoa-tinh. Parole — , Wi tuc-tïii hoa-tinh. Obscénité s f. Syt^c-titu. Qi^scua s adj. Ttfi, tô'i-tàm, u-àm. Mà-mà! Digitized by Google OBS 8S5 Lieu obscur, ch5 tdfi-iàm. Obscurantiste s. Ké bicm iiiuon dé ngirài-ta dtft-nàt. Obscuagib V a. Làm cho ra tdi-tam (mù-mit), — la vérité, giàu sg th^i» ^tdi ra chdng hét diéu» S* — V, pr. ra tSi-tàm; s&m di, tfli di. Obscuacissement 5 m. Su* ra tô'i, mù-mit; sirmor di, Obscuréuent advn Céch tôi-tâm; là-mà'. [s&mdi. Obscurité s f. Sijr ttfi-tftm,sir lor-màr, — Sijr không rô. — du langage, Su* tiê'ng noi không-c6 rô. Vivre dans V — , à àn. Obséder t? a. km, bân lâ[y; vây-phù. Obsèques 5/. pl. Dam ma;du'a xâcjdâm chôn(cât)xâc. Obséquieux, busb adj. Hay chiu lông; hay theo Obséquiosité $ f. Sir hay chiu 16ng. Observance 5 /. Sir giir (giur-gin}. — de la loi, stf giit luàt. Obsbryâtbur trice s. Kè hay xein-xét. Ké gifi*. Esprit observateur, tri hay xél-nét. Observation s /. Sir giur, syr vâng-cur. — gijr xem- xét. — Sif ngira, sijr hor. Etre en — , chè, hor. Année d — , dao binh h&. [ giâm. Observatoire s m. Ghô coi sao; dài khâm thiên- Observer t> a. Glu-, caQh-gi(r;nhin-xein xem-xét, chftm xem; coi chùrng; dôm-hành. — le cours des astres, c/uwi xem dô sao chay. On vous observe, ngurori-ta rinh {coi chicng) anh. Obsession s /. Sv* àm; sip 6t. sijT vây-boc. Obstacle s m. Sir (diéu, viêc, cài) ngân-trd". Obstlnation sf. Sirrân-rôi;sijrkiêntâm,sir cirng-cô. Obstinb es adj. et s. Curng-cài,châp-nhù'l;,tri-trçrm« finfant obstiné con-nit rân-mât [cic-khôi). Digitized by Google «56 OCC Rhume obstiné ho dai. • OBSTminsKT a«fo. Rinrgan; ekng kiôn-tàm. Obstiner (S') v pr. Râa-rôi, kiôn-tâm, cumg-cô; tii- trè, châp-nhât. [lù) lai. Obstbuction 8 Su- bit lai; sijr bit l^i; siy nhét nût Ob8tei]er V a. Bit, bit l^i, ng&n Içi. Obtempérer v n. Tuân, tuân-theo,.. Tùâji-cijr. — à un ordre, vâng, tuân lènh. Obtonir © a. Rtr^e (d|jïg), xin dffirc. Obtention s f. Sir du'orc, su* xin ditcre. Obtubatbub s m. Tâtm biSrûg, tâm bit. teTDBATi(»f S /. bit làir Obtus e arf/. Lut, cùn, — Lcfi. Angle obtus, goc Icri {râng, hâch). Esprit obtus, tri /wf, nd/ tri, âàn-dôn. Obus s m. B^n 1xéi*ph&. Obtjsier s m, Sûng ctfi. Obvier « w. Ngira-dôn, ngû; phông, dè. OcGÀSiQN S /. Dip; c ©.) OcçuPATiow s f. Sir mie viéc. — Sv ohoàn ( chiémr Occuper v a. Chodn (chiém c.) ' Le lit occupe toute la place, céi giircfng dé nô ehodff hëi chS. — ses loisirs àt« rành ra thi.* Occurrence s /. «ir gôp-g; «« ccf-q»» c, Ea cette —, c(r-hôi ây; lue nhir-yây. OcGUiuiiNTB a((/.. Q$.p4 dâu. Ocean s m. Bién cà. OcRB S f. (Bât dô dé vë) son, h«ng-dcm. OcBm vm Cà tinh Ui d; c6 Unh son. OcTAiDBB sm.CA tàm mât (bât giàc c.) Octave s f. Ngàythirtém tuân 15 thânh* — T4m ngèy saui^àyl&câ .— Gung hàttâmdâu (giçng). Parcourir toute V —, luôt Mt cà cung hàt ( tir dâu dirdi iâï ddu trên h^ft). Ogtobbb s m. Tên thâng mirori tây. OcTOGiNAiBS adj. et «. Tàm mwori (chue) tuAi. Octogone s m. Bât-giâc c. (= tàm gôc). Octroi s m. Thuéî hàng dem iâi thiêng-thi mà bàn. — thâu thuéf 4y; chô déng tién chô. — Sir ban — d'un privilège, sir ban phép riêng. [cho. OcTEOTER V a. Ban, cho. OcuMiRB adj. Thuôc vé con-m&t. Nerf — , gân eon^mâU Témoin — chù-ng kiê'n. Chirng thây Kr con-mât. Oculiste s m. Tbây thutfc chuyèn tri oàc chùrng bônh eon-mftt. Ode s /. Bài thcr luân-huorn. Obéom s m. Binh tyru nghe thcr nghe hàt. Obbcb s f. Mùi, hcfi. — Mùi thom, thutfc thm. Digitized by Google 858 (BUY Aimer les odeurs, ira thuôc therm. Odieusbmsnt adv, Céch nên ghét. Odiidx eusi adj. Nôn ghét, âéng ghét; hay làm cho ghét, cho odn (không ira). Vodieiix d'une action, cdi déu nén ghét trong cdi vièc làm... Odontalgique adj et $. Thu^ vé ohâ'ng daa T&ng. Tbudc dau râng, Odobant, b adf. Thcrm; c6 mùi, bay hcri. Odobat 5 m. Mûi ngâi (hài). Odoriférant e adj, Thom. Baguettes odoriférantes^ nhang, cÀy nhang. Odyssée s f. Yftn ké truyén lao-dao nhiéu n5i, xiéu- lu*u Irôi-nii. OEcuMÉNiciTÉ sf. Sur khâp moi nori, khâp htit dâu-dâu. CEcuMiNiQUB adj. Chung khâp xù khip mién; ci

    thiôn-ha. Concile — , công-luân chung cà-và Hôi-thành.

    CEiL s m. Con-mât. (nhân c). Jeter les yeux sur... Ngô.. nhin... Avoir Panl à tout, tô eon-rndtj xem^xéi hët moi si^« Fermer lesyeux sur...Nhâm m^/..=l&mlo'(ngor)« OËiLLABB 5 /. Sijr Me, nxF ngà lén. (Sillet s m. Hoa c&m-nhung. Œillet s m, Lô vông bày. Œsophage s m. Cuâng hçng. QEot s m. Trfrng. Blanc d' — , trông trâng tricng. Jaune d' — , trông dô trurng. [ vit làm ra. CBuvBB s /• Yiéc làm ra; công-c&n.— Séch, séch- L'univers est l'œuvre de Dieu, Thé-giâi là viéc tay Chûa làm ra. Digitized by Google OFF m Publier ses œuvres^ in sdch'Vâ tninh làm va. Offensant e adj\ Làm tnâft lông. Offense s /• Sif làm mtft lèng; si^ méch làng. OmmvL V a. litft lông, mëch lèng. — Dieu, màt làng Bû'c Chûa Trài, [ h&n). S'offenser d'un rien, môi chut môi phiên (gidn^ OrriNSiP lYE adj, Nghich, dé mà dénh (ci|r...). Arme offensive^ khi'-giâi âé màcw {mà dânh). AlliaDce offensive et défensive, sirgiao-lândông tftm vdi nhau pbii âành tbi dành ph&i cxf tbi Offensive s /. Sir dânb (cir, dich).- [ ciy. Prendre V — , \xb nghich] cir; liên chiék\ radénb tnrdc. Qffebte 5/« hay-là Offertoibe sm. f16i dftng bénh nrçru (khi làm lë Misa ). — Bài hàt hôi dâng bành rirgu. Office «m. Sijr giùm-giùp. — Pbftn, cbt!rc, niém. Recourir aux bons offices de quelqu'un, chay iàï câu ngircri nào giûp. Avocat nommé àoffice tbiy-cung qmn d^it lèn. Office sf, Phfa nhà dé an ccrm-nvdc. — Nbà ccrm, chô ân ccrm. Officiant adj. et s. Kè bànb lé; kè dùmg cbànb té. Officiel elle adj. Quan. Côug, công-vftn. Réponse officielle^ tor (Icri) trâ-lài quan phdt ra. Acte officielfWièe tian;tà'-tbi viéc quan\€Ôt^g'\éJi. Officiellement adv* Câch tbeo viêc quan; phép công. Officier vn, Làm lë, durng chành têf. OwiGisa sm. Quan; ké oà quyén-cbùrc. — militaire, quan binh, quan vô. — de justice, — de police, quari coi viêc xù- doào; quan coi viêc tu£n-pbèng« 860 OIS OrFicmmBinsiT aào. Cich vj-thih; oédx làm-crn. Officieux euse adj. Hay làm om; bay phù-trçr, h|iy Officinal als aux adj. Tba^c vé ti^oi thu((c» Plantes officinales, vi ihko déng làm thuéc. Offjguib $f. Tiêm bdn thuÔc; tiôm bào-cbé thudc. Ofthahds sf. CAa dàng; à6 cung-quAi. — Cùa làm Offrant sm. Ké trâ giâ [fikvcâc. Gffbb «/. Siy dâng; sijr tinb nguyôn; sy: ra chiu. — SvtfAgià. Offrir v a. Dâng; dira (gicr) ra. — un bouquet, dira cài tràng boa, [mât. Offusquer v a. Làm cho cboàng (mer, cboa) con- Tout Voffusque, câi gi ii nôn nbçt; binb 6 vô-v6, Ognow ha'ld Oigkom s m. Hành; cû bàiih. — Cù« Ogre, Ogresse s. ông Bi, bà Gbàng (bay an con-nit). Oh 1 inter j, Cbi Ifty làm 1^« Ohé I interp Tiéîng d* mà kéu; Ndy I Oïdium s m, Thir nâm né moc biép trdi nbo. On s f. Con ngSng. OiNDBB V a. Xdrc, thoa. Oint s m.Kè dirçrc xû'c ddu. Saûl était Voint du Seigneur» vua Sao-lé là vua &urc Chûa Trori phmg. Oiseau s m, Chim, con chim. (Biéu c). Nid d' — 5 A (t6) chim. [qua. k vol d'oiseaw, /bc. ûdt;. lu-çrc qua, scf qua, tàt OiSEAU-HOUGHB 5 m. Ghim-9&u, chim bût mât. OisiLKUR s ml Kè âànb chim. Oiseux eusb adj. Ô ubu*iig, à kbOng-nhiriig. Digitized by Google 0MB 864, Paroles oiseuses, l&i n6i vd-ich. [nhirng" Oisif m adj et s. (T không, à nhirng ( Ir không-' Homme cisify ngirori & không {& nhwng). Oisillon s m. Con chim nhA (con). Oisiveté « /. Sif ir không, à nhirng. Oison s m. Con ngSngr cou. — Ngwrài lùu^-khùrngi ng(r-ngihig, OiiAGHiEin: EU8E adj. C6 diu« Plante oléagineuse, cây cé dâu ( My dâu dirçrc ). Oligarchie $ /. Nhà-mrdc nhô l|.p rièng ra. — B^o- b4-vircfng. • ? OLiyiTBB aâf/. G6 sic tréi a-H^a. Olive 5 /. Trâi o-/î-t;a. — Sâc (màu) vàng xanh nhiT trài o-li-va» Olivier s m, Cây o-li-va (trài nô lây làm ddu). Olographe adj. (Minh viéft liy hét). Nguyên tay minh viéft ra hÔt (vé Mr chûc-ngôn). Olympe s m. (nui Olympe) = Cheîn béng-lai; Thiên- thai; côi tiôn.— Trcri, thiên-dàng. [trirdc). Oltmpiàde s f. Congiàpbtfn n&m (dâri GrêcôkM Olympien adj. m. Tên kèu tang but Jupiter (chûa càuh BÔag-lai). Oltmpiqds adj. Thuôc vé cành tièn (BAng-lai). .Jeux olympiques^ dâm choi 8 ngày, btfn n&m m$t kl, thành Olympe. OiiBSLUFtaK adj. C6 chia la déu (nhur kèo dù)« Ombilic s m. Run. Ombilical ale aux adj. Thu^c vé run. Cordon—, nbau rûn. Ombrage s m. Tàn cây; b6ng mât. Donner de V — à quelqu'un,làmcho ai nghi-ngai Ombrager t> a. Cbe, giçi bong. [ (-ngor). Dictionnaire f-a SS Digitized by Google 862 ONC QMBBAaBtJZ lu» adj. Hay agr b6ng, nh&t bdng. Cheval ombrageitXy ngif a nhdl dw&ng (hay trd), Ombbe «/. Bông. [art^nghi. L'— d'un doute (béng sir hA-nghi)= mât chût V — d'Achille, vong-hân [via) ông Achille, L'empire des ombres^ dm-phù. Ombres chinoises, hdt hlnh; mûa itfi c^n. t. Ombrelle sf. Dû nhô. OuBBEE m. Bô Àm-diTGmg. Ombbeux eusb adj. (C6 bông) r^m-rap» sim-oflt. Forêts omifwwtfr, rùrng ràm. Omel£tts sf. Trirng gà chiên. Omettre «a. Bô qu6n, b& s6t. Omission Sir bA s6t. Omnibus «m. Thijr xe Idn rirde môi bO-hành dông» Omnicolobb adj. B& moi (càc) s&o. Qhmipotsncb sf. Phép-t4o vô-cùng; sif toàn quyén (quâm). [quy^n c. Omnipotent adj, C6 phép-tâc vô-cùng. — Toàn Omniscience sf, Sij* biét hô't moi sir. Omoplate $ f. Xœcrng ch&vai (bft*vai t.), xircrng On pr. sm. NgirM-ta, ho. [giâm. On est égaux après la mort^ chât r6i ai cûng bàng nhur nây. Once sf. Lv^ng (Içng t.) (càn xirà 13 lumig; cfta xu*a Phangsa cûng nhir Aonam là 16 lu'çmg). Oncle sm. Chû, bàc, câu. — paternel (ainé), bdc. — paternel (cadet)> ch. — maternel, câu. Ongques hay^là Ong ado. Hé... bao-gicr (khi nào). Je ncTis oncques m si méchant hommci tOi chira Digitized by Google ONG 863 hê thiy ai dû nhur-vây bao-già. Onction sf. Sif x&c (thoa). — Sijr th Moire ondée hàng c6 vân rf^ sdhy. Ondée 5 /. Mu'a mây(cnira Idn dm xutfag m^t cÂi mà mau tanh). Ondoisment s in. Sif liromg, sir dgrn sông. — Phép râa toi làm khi tâng-ngât (gâp-rûc). Ondoyant e adj. Dçrn séng; phât-phcf. Ondoyer va. Làm chodcm song, — âànhphât-pho. V n. RA'a tôi trom (không c6 làm càc phép). Ses cheveux ondoyaient au gré du vent, toc nô phât'pho- theo giô. Ondulation $ f. Sir dçm séng. Ondulatoire adj. Dçm-dorn; xao, chao. Mouvement — , sir chao (xao) nurdrc* Ondulé éb adj. C6 chdrn, d^n séng. Onduler v n. Dcrn s6ng. [ ntréc dan. Le vent fait onduler les eaux, giô né làm cho Onbuleux buse adj. Làm cho d; cé làn. Replis onduleux, sir x^p c6 làn, cé con. Onéreux euse adj. Nang; kho chiu. Ongle s m. Méng, méng tay. Donner sur les ongles, phat; quir-tràch. Onglée $f. Sy: lanh huât dÂu ngén tay. Lçinh tô méngtay. Onglet s m. Lé giây dir dé xâp, dàa vô sâob» — Digitized by Google 4 864 on O^ffiÉm Cii dao tk^m» QmtaHT s m. Thiiflcxârc.— Thii((odiii;tha4cphât. Onyx $ m. Bich-ngoc, hông mâ-nào, Ngoc phuLpg. OnzK a4f. num» HiràiiaOt* OiQdiiiB adf. mm* ardl Thâr mvtdi môU OifziEtfEMKNT adv. Mirorî môt là... Tbir murcri môU. Opacité s f. Si^ di^c; sif t{(i. Qnu.1' s f. Ngçc nhftn-miêu. Miêu-nhirnbftn e. Opaque adj. TCi; duc, dày. Opéba m. Tnràmg hàt, rap hàt. QpÉRÂTKUR $fn. Kélàîm. — Thâym6-zA« Opération s /. Sir làm. — Sir m6-xè. •—de la grâce, site om Chùa. Faire f opération, mlhxè* Opérations militaires, sw Aành binh. Op£beb V a. Làm. [ mdi công. Le remède commenee à — , thutfc né mdfi ihà^ Opérette 5 Rap hât opéra nhô. Ophidikns sm.pL Loai rân; lo^i trùng* Ophthalmh b /• B6nh (tât) con-mit. OpiACi ÉE adj. C6 nha-phién. Médicament opiacé thu6c côgia {bà) nhorphién. Opiner n. Nghl, tirArng; bàa-lufta. OpmiÂTBB adj. Rin-rAi, rtn-mftt, tri-trormi cu'og dâu cirng c6, c-châp, châp-mé.

    Esprit — , tânh hay châp^mé. Haine — , syr ghét dai. OpmiiTRÉiiEiiT ado. CiSrng c^i; cMp-mê. Opiniâtrer (S') V pr. Rân gan, cô'-châp, chtfp-mô. Opiniâtreté s f. Sy:cfi-châp(châp-mê); sircirng-cA. OFmioif sf. Y-titfriig; sijr ngâr(-nghï, -tir*Dg).

    Digitized by Google OPT 865 Avoir mauvaise opinion de... in tri vê... Opinion publique, y chung ihièn-hi^ tw&ng^ QpitAi $ m. Ttha-phién (d-phi$n t?«). Fumeur d' — , kè hût (àn) nha-phién. Opportun une adj, Phài ihi; nhàm-thi; ti$ii» Opportunité s f. Sijr vùra-tM; sijr tiôn. Opposant e adj et 5. Chtfng nhau; gîftalai vjigàn-câm; ciiâiig*c&it Opposite^ m Gài ngang (ngay, ngh|ch). À V opposite^ loc prép et Mv, Ngang, ngay. Opposition s /. Sijr cbtfng (eu-, dich); sijr ngan-trir. — de sentiments, hai tinh khàc {xung) nhau, . Oppresser a» Bè, chân; làm nghet hcri. — H|rm-> hiép, hà-biép, hi^p-dàp, an-hiéfp. Oppresseur s m. Kè hà-hiép (biép^dàp). Oppressif madj. Hay hiéfp. Moyens oppressifs, nbu-ng tbé hay hà-hiép. Oppression s f. Sijr bà-biéfp. — de poitrine, m ngàn ngyc, sir t*c. Opprtbié ée adj et s. Bi hiéfp-dàp; ké bi ân-biéfp. Opprimer v a. tik-hiép, hiép-dàp; ân-hiép. Opprobre s m. Sxf xCn-hA nhn^nha; sir d-hô. Couvert d' — , mâc (bi) xâ'u-hd nhuô'o-nha. Optatif ive adj. ITôc-ao, Opter tm. Chon; urdrc-ao. Opticien m. Thor làm kihh eoi (eon-mât), I^TUf^ adv^ Tdt lim\ bay l&m, gi6i lim. Digitized by Google 866 OkA Optihibti s. Ké inii8ii cho dirorc t0t (hay...) hët sure. Option sf. Sir chon (lira); phép dirçrc chçn lây. Opulence sf. Sif giàii-c6 (phù-tûc c). Opulent s adj. Giàu-cé» phû-tûC| phong-nim. — Nhiéu, chàn, ê-hé. Opusculë 5m. Sdch nhô-nhô. .iÏBLsm. Vàng (kim c). D'or, en — , bftng vàng. La soif de l'or, sy tham-lam bac-vàng {tiêrKÛa). Âge d'or, (tu6i=âori vàng) =: dài thanh, Ohconj. Mà...» Obacle sm. Lori sâm; IcriButthân phân; lofi tiôn-tri, — Loi khôn-ngoan chàc-chân hàn-hôi. n était Voracle de son parti, n6 nâira dâu thl ngirài phe no 7ir/he theo râm-râm. ÛBAGE sm. Dôûg-mira sâm-chdp. Dông-gi6« Les orages de la vie, nhftiigc sip truyén tigôn (truyén mi^ng). Examen ùral, sir haeh'fmî; Orange sf. Cam.— Màu (sâc) là cam; màu da cam; (sdc vàng ành). Orange èjl adj. Màu (mùi, sàc) xanh là cam, da cam Oranger sm. Cây cam. [(vàng éah. Orangerie sf. Vira dé trir cam mua dông. Orang-outang sm. Con dâ-nhan. Pbatkva m. Kè dulig nôi giO-a dim-dinh. Kè giing. Digitized by Google ORD m I Oaatotbe sm. Vê su: noi; n^ôn-ngû C« Art — , nghé ngân-ngit. Oratoire sm. Nhà âoc kmh. — Tèn dông kia. Orbe s m. Vông sao chay quanh mat-trofî. OBBicmAiRE adj. Trèn, chçy trèn, xày trèn. Orbite s m. ou /• Yèng sao chay quanh mft-trâri.— - Yành con-mât. ORCHESfRE S m. Yô-miéfu, vô-ca, (dori zu'a). — Cb8 nhac Dgôi trong dém hit. Ordinaire adj. Thirorng, thu'crng ngày, (btira) thu'crng lé; t&m-thu'Gmg. Esprit — , tri idm-tkur&ng. Un bon — , bûa an thir&ng ngày. Ordinairehekx adv. Thu-crng, tbu'orng-thu'omg. Ordinal aux adj. m. Chi thur-tyr. Nombre — , s6 chi thû'-ttr. Ordinamd s m. Ké vào cbiu cbirc. Obdinant 5 m. Giém-mQC phong churc. Ordination s /. Sir pbong chiîrc. Phép phong churc. Ordo s m. Lich, sdch day doc kioh uào mdi m^t ngày Nhijrt-khéa. . Ordonnance s f. Su* sip-d&t. — Lénh, lênb-truyén. — Phép, luât, iô. — Toa tbdy tburfc. — Chùrc guan hâu c$n. — Chiirc quan. — Âo dâu. — d*un poème, dat v&n-thcr. — royale, cht vua truyên. — de police, phép tuin-phèng. Officier d* — , quan chtff) sir m câfp-su*. Ordonnateur, tkice s. Ké day (kbién), ké phô dcra lânb dÔ kbo. Ordonné ée adj. Sâp-dat ixt-iê. Maison bien w4omie^ nb4 âp-dàt tû^^ti 868 . ORG Ordohnir f> a. Sâp dât cho c6 thiSr-ldp. — Phong- — un prêtre, phong chû'c thây-câ. [churc. Obdrb 5 m. Thur-tv*, thur-lép, Idrp-lang. Mettre... en — , sâp l&p ( cé iff-lang tkùr^Uf ); dàt-dè tù'të. Mot à^ordrej kh&u-hao, khà-hao. . .Ordre du jour, thit viêc phâi bàA-luftn. Ordure s /. Sir dor (nhcr)-nho'p (-do* minh). ■ — Ràc, . ràc-rén. — Sir tuc-tïu nhdp-nhûa tfBDUiUBR Ars adj* Hoa-tlnh tuo-t!u» Livre ordurier^ sâch hoa-tinh tuc^iïu. Oreille s f. Tai (nhï c). — Xâp bé tor sàch« Fréter tareilkj ling (l&ng) toi* Avoir Pct^nUe basse, trâp tai xufing; cbiu phëp, chiu nhuc (xâu). Tirer V — , xdch taù Oreiller Sfft. Gtfi; g(!(i nâm. Oreillette s /. Câi khuyéft trdi-tim« Orbuxôns s m. pL H^ch noi tai. Orfèvre 5 m. Thçr bac. Orfèvrerie 5 m . Nghê thçr bac. &6 thçr bac(làm ra) . Organe s m. Bd, cât, mÀy, tben-mày; Tbân-thé, hài-ctft. [ giong. Avoir un bel organe^ c6 tiéng tut, tut iiêng t^t Organique arfy. C6 c5t, c6 hài-c^(t, c6 thân-thé Corps — , vât cé hàùâij c6 thén-thè. Loi — , luât làm cô't (gôc). [ cho thành. Organisateur trice adj, et s. Ké sdp-dat sù'a-sang Génie arganùaimr (ri sâp-dai giâù Organisation s f. Sif sâp-d$t. — Câi myrc-meo khuôu-tuông. Il — du corps humain, khuôn-tuâng may-màc Digitized by Google . xéc (tbân mltth) ngtfî-ta. u — de l'armée, sw lâp thành nên dao binh. OBfiANisxE V a. Sip-â&t; svra-sang; l^p nên, Orgahisme $ m. M&y; ctft Organiste i. Kè dânh dorn. iOBfis S Hf eb-nha, d§i-m§ich. Orgslbt im, Hutleo, Orgue 5 m, Bàn (dàn), OaGU£iL s m, Sijr(tânh,tmh,nët,chirng)kiêu-ûgao. Un légitime ùrguetij sir kiéu âàng(n6n,.phàilé). Orgueilleux EUSE adf. et s. Kiên-ngao,kiêu-hânh# Réponse orgueilleuse, Icri trâ lori kHu-ngao. Obient s m. Bàngj bèn (phia)â6ng; pbia mp-trài En orient, bên phwomg âông. [moc. Ordintal ale aux adj. Bên dông, phi'a dông. OfiiBNTALiSTB S !»• Ké hçc tiKng n6i céc Niràc phircrn g-dông. [ hirchig dông. Orienter a. Lây hirdng dông; dè day theo S' — , V. pr. lây hvc&ng dông. — Xét kï dâu duôi OBif IGV s m. Bliêng. [ gtfc ngçn. Oriflamme s /. Cor (cor duôi virçrc, cor vua). Origuiaibe adj. Chành gtfc bâri... Nguyên bM.... Plante — d'Amérique^ cky nguyên b&i Théhgiéi mai mà ra, OaiGiNAiRfiMENT adv. Yô'n, nguyên; thucr dâu, Original AIE aux adj. Mu hét; làm (nên) kiéu» ]origmaW\iXi acte^ nguyên bôn ç,hAib\chânh bin. C'est un original, nô là ngucri ki-cuc. Originalité sf. Si^ ki-cuc; sijr di-thuromg. Origine sf, Côi-rë (càn-bôn), gôc; dâu; nguôn-ccrn, gÔc-ti'ch, i H origine du monde, thu& âdu tbÔ-çiani 870 ose L' — d'uû mot, (fôc tiéng (nôi). Obigirkl elle adj. Tray Dgayén, din lèn cho tdi gfic. Péché originel^ tôi tàtông truySn. OaioN sm. Bàm (ddug t.) sao sàng phia nam* — Sao cày. Oejpeau sm, Ddt d6ng (thau) coi xa sang nhir vàng-, ~ Hàng (g£m) dôt chi vàng chl h^m gii. — &d sàng (bông) giâ; dd hào-nhéng* Orme sm, Cày du-du. Ormeau sm. Cây du-du nhô. Ornement sm. chumg, dtf trân-thiét. Ornementation sf. Sir chu'ng ra, sir tr&n-thiét. Ornementer va. Trân-thiéft; chung dô. Orner va. Trau-gidi (trin-ihiât). Les vertus nmmi Pâme, ddrc nkuân lông. Ornière 5/. Dâu bdnh xe di sûng xutfng. [luân c. Ornithologie sf* Ph&n luÂn vé loài cim; phi-câm Ornithologiste hay-là Ornithologue, Kè hoc vé loai Orographie sf, Tâ cânh nui-non. [phi-câm, Orpheun ine s. MÔ-côi, cô-dôc. (md-côi cha, mâ-c6i Orphelinat sm. Chfi (nhà) nuôi trè md-c6i. [me) . Orteil sm, Ngôn cban, ngôn chcn câi. Orthodoxe cuij Théo dao chiuh (th^i). — Cbiuh. Doctrine — > dço chinh. Orthographe sf, Câch viét chinh-dinh. Gbanh chir. Orthographique adj. ThuOc vé chinh chûr, chinh càch viô't. Orthopédie sf. phép sâra con-nit kéo né thành i^U Ortie sf. Gai, cây gai (ho&^ma c*). — • de Chine, gai. Ortolan sm, Hoà-boa turé'c c. Os sm. Xircrng (côt c). du, OsciLUTioN sf. Syr d&nh à&ùf^ntSi %\f dinh (dira} Digitized by Google OUA 87i OsGOLÂTOiBB adj. (Mnh qua d&iih l^i) dành ddng- dira, xft du. Mouvement — , sif cbay dông-dira. Osciller vn. Btfng-dvra, d&nh du-dira» Osé EE adj. Câ-gan, dan-gan. Vous êtes bien osé anil cà gan qua. OssiLLE sf, Rau chua me (Toan-ba tbài c). Oser va, et n. Dâm. [ri). 'Osisa m, Cây mây,cho^i (dé làmlal dircrng thùng, Osselet m. X!r 872 OUfl sôû bây chién minli. OoAis ifUerj. Ùyl Ouate s /. Bông, bông-gôn (bông cân,bông dôi). Ouater v a. Dâi h6ng, lét bÔQg. Oubli s m. Si^quén. OuBiiiB 5 /. Bânh kep; bAnh ciiSn. Oublier v a. Quên. — Bô quên; bô s6t. — son mouchoir, bd quên khâu-yuôùg* —les conseils d'un père, M^tialdi ch'a'day-Mô. 5^ow6/2>r au point de,., M J'M^w minh di cho défn dôi..., ■ Oubliettes sf.pL Ngucidi»hàjiitôi(câin'iùàn nangi). Oublieux buse adj. Hay gudn. [ tràî 1^. Ouest 5m. Tây, phfa tây, hirdrng tây; phia màt- OuF in^er/. Tiéfng chi dau thioh-Unb; chi bi nghet Oui adv. ir,phài; à% co* [ Ofit-dà, pb&i dét Oui-dire s m. Sijr nghe n6i« Ouïe s f, Tai nghe. Ouïes s /. pl. Tai cà, lô thà cà. Ouïr v a. Nghe. J'ai oui dire que. tôi e6 n^Atf n^i ring... OuBAGAN 5 m. Bâo (giô giành ngon). Ourdir v a, Mâc cù'i. — une trahison toan mtru-phdn. Ourdissage 5 m. Sgr m&c canh m&c cûri. OuRDissEUR, EUSE S. Kè mïc cdri Ourdissoir s m. Truc mâc curi. Ourler v a* May bièn^ bé bla. Lai (qttM}« Ourlet s m. Bàng bla (may z£p Içii); lai« Ours s m. Gon gâu dire. Ourse s /• Cou g&n cài. [Uu. . Çnxiàd sao bie-diu (dao-guang) sao hiah Digitized by Google oov Petite ourse sao tiéu-dâuj khôi-tinh. OuBSON 8 m. GAu con. OuTiL S m. Biy d6 làm«. Outillage s m. Môt bân (cuôc) âô (làm.».) Outillé ée adj. C6 dfi; cô dû dô. Ouvrier bien. ouiiUé, thçr cé dû dâ. Outiller v a, Sâm cho du dtf (mà làm thçr). OpTiUGS s m. SijT làm si-hâ (si-nhuc) qud. Les outrages du temps, tàt già; cMmg tu&i già. Outrageant e adj, Làm si-nhuc (xâu-hA). Outragée t; «. Làm nhuc; làm xâu (h6). OuTRANCB (k) he. ado. Quà, quà chùng; efao héft sure; liéu mang; cho h^t ki^p. Outre s /. Da dê x6m may lai làm hû dvrng nirdc* OuTRBjDrèJo. Quà; khôi. Passer outre, qua Mdi» En ouire, mà lai. Outré ée adj, Quà, quà chirng. Je suis otUré, tôi ûln (ncii néng)* OuTREcuTOANCE $ f. Si f ; SIT z (không 06 d^n-lûy). A cœur ow»er/, /rdi long-, M. lông. À. bras ouverts, thiêt tinh, tay tiéfp-rurdc* Ouvertehbmt adv. Chén-churàng. Ouverture sf. Sur mfr ra (khai c), — de la séance, sir khai hôu Faire des ouvertures de paix, mâ ra vi$c hoà. 874 PAC OuvBABLE adj. Làm viêc àxxqc nèn làm vi^c* OirvBAGB im. Yiôc, Se mettre à Vouorage^ ra tay làm viêc. Ouvrages avancés, dân ngành, d... ra.

    Ouvrir mie armoire , mâ' hôc tù ra.

    Ouvrir une veine, chkh mfi^h miu« Ouvrir l'appétit, khai vi c. S'ot^onr à quelqu'un^ tô làng mïnh ra. cbo ai. La scène s'owr«, ra tuông. OuvROiR 5m. Nhà lâp dé kiëm viêc cho dorn-bà con- gài CO viéc mà làm. Oyaibx sm* Bao (boc) trâng; Ovale adj. ThuSn, c6 hinh thuân. Décrire un ovak vë hinh ihuàn. Ovation sf. Sir nrd^c mAng quan iirdug kbM-hoàn kbi tb&ng trân nbA vé. Ovine adj. f. (race — ) Loai chiên. Ovipare adj et s. Lo^ sinb triimg. OxTDE s m. Rét, ten^ ban-xanh. Oxyder v a, Làm cho ten, cho rét (cho gl). [xanb. S'oxyder v pr. Gi, gi-rét| ten ra, rét ra, ra ban- OzYoiNB S m. Dir&ng kbf c. p Pacagb s m. Gb9 cb&n trto b^,«« in» Digitized by Google PAI 813 pACim V n. Cb&n, cho Pacha s m. Tirdc quan \&n trong nirorc Turquie. PAGHAL1& s m. Xir CO ông Pacha cai-tri. Paghtbebmbs 5 m . ( Dày da). Lo^i con dày da (nhir voi, tây...) [Binh o. Pacificateur trice s. Ké làm cho yôn; ké dep yôn. Pacification $ /• Sif dep yên; si^r làm cbo binh-aa* Pagifiir V a. Dçp yôn (an); làm cho yén. Pacifique adj. Yên, binh-an (bàng-yên). Homme — , ngu'ori hiên-hàa. Règne — , ihianh tri, dài /n. Pacifiquement arfi?. Cdch bàng-yêu vô-sif . Pacotille sf, B6 (hàng-h6a) riêng cùab^-tàu hay- là ké quà-giang chfr theo tàu. Marchandises de pacotille, hàng vira-ira. Pacts s m. S\f giao-u'dc; lài bù'a, lori giao. Pagtissr V n. Giao, giao-htira giao-irdc. Paoaib s f. GiAm, gidm bori. Paganisme s m. Bao ké ngoai. Page s /• Trircmg (trang) sàch. H^t triromg sàch. Pa«s s m. Quan If tiém-di (v(H vua, ông hoàng»..) Pagination s /. Sir sâp tru-orng; sÔ dê tru'Ong sàch* Paginkr V a. Bé stf trircmg sàcb. pAGiiB s m. Chàn (vlhi...) , chftn vân. Pagnon 5 m. Nï den nhô chi. Pagods s /• Chùa, miëu, dén. PAlkN iiiiiB adj, Ngoai*âao; ké ngoçii, vô-d^o. Nations païennes, dàn ngoai-âao. Les dieux des païens, but-thân ké ngoai-âao, Pauxard £ adj et«. Kè hoang-dàng, trà-nr^ru» chori- Paillasse sf. Rcrm ddi gtfi. Gtfi, ném» [bài. Remplir la — r-, dôi nèm {gôï). m PÀi Paillasse $ m. Ké mûa cbén, kè leo dây, thàng-hé« PAiiiUflMm un; N$m rcrm â& chà chcm. — Rorm che dAu cAt Uo nftng. Paille 5 Rcrrn. — Rac, xtfp trong dô duc; ti, (trong dà ngoc). lîrer à la courte pmUey rtt rvm mà bât th&nu Paillette sf, Vàng hôt, vàng c4m; h^t vàng nhô- Pain 5m. Mûh (mi). [nh&» Patit de mnnitioii, bdnà (làm cho binh) linhitiu Pam des anges, /)am céleste, bdfih thiên-thân, bành trôn trcri) = Minh-ibéab Cbûa. Pain de cire, bành sàp. Pair sm. Chir-bdu, — Quan Idn; vircrng-côag. Pair adj, m. Bàng. Châii. Être pair et compagnon avec quelqu'un, bâng ngang vai (môt trang môt b^ic) v&i ngirori nào. Nombre pair s6 chân» Paire sf, Câp^ dôi. Une paire de pigeons, m$t càp bd-câu. Une paire de gants, môt <1ibao-tay. Pairie $f, Chirc vircrng-công. Paisible adj. Hién-hôa; bing^yèn, thu^n-bôa. Règne paisible dori an- tri. Habitation paisible^ chô b bdng-yin^ PAismuiiiBiiT adv. Géch bàng^yén; phAng-l|ing. PaItre va. Chftn (dftc, duAi di cbo ftn). Mener paître^ faire paître^ di c/ian. Paix s/. An (yên) binh-an (bàng-yèn), an-bôa; tbéi-Mnb, kbang-ninh. — Hèa, hèa-hâo, hud t. Faire la paix giao hda, làm hoa (=:âu^). Laisser en paix^ dé bitih-yén. Paix donc I Nin niai Ntn l^g. Digitized by Copgle PAL 877 Pal m. CM, hoc (dé x6r tù), Palais sm. Bên,déii-dài (diôn c.);ldu-câc; dên rông. PaIiâis m. Giong, cua, be; d6c giong* Avoir le palais fin, hiêt mfd^ bitft ngon. pALAJi 5/. Réc-ràch dây-dô dé mà cât dô n$ng« Palanquin sm. Kiéu, vông, cdng. Paib *m. Mài chèo.— Cành quat xe giô. — Mm dây chén thânh khi làm 18. [xao). ^iXA odj. Métitâiy zanh(mét-chàng, tài-xanhixaoh Figure pâle^ m&t mét\ nxfà da miU Palée s f. Hàng cir (dong dtrdri dât). Palefrenier sm. Kè coi ngijra, gifi* ngijra, cbàingif at Palefroi s m. Ngira ngu*. — Ngu'a thuân-thuc. Paléographe s m. Kè biéft (thao) coi chu: càc bôa cbur vièt dâri xira. PALa diéu dft néi (làm) trirdrc« — Sijr cài qyâ. . Cbanter la palinodie, tvà khen cài minb dft cliè« Pâlir v n, Mét, ra xanb-xao, tài-lét. Pâ&r de colère, giân xanh mat
    V a. La fièvre Va,pdli, rét làm cbo nôméi; n6 bi rél mà mét. Diciimnaire r-i S6 878 PAL Palissade s /. Rào, hàng rào. Palissadkr V a. Rào lai, làm rào* [ dif a* Palissage s m. Sv bfti nhành cày v6 vich cbo nd Palissaîsdre 5 m. Thir cây kia tbit den tim (nbir gô tr&c, gà scrn). Palliatif, ivb â^^y. et $• Hay xip tbi (vé vi tbu)« Pallier r a. Sù'a sâc xâu cho ra tflt mot chût.— Làm cbo ém (cbo hôt dau) môt cbâc (bài) ztp ibl vây. [ng'oài. Pallium s m. ko khoâc dài; âo rông, do choàng Palma-gbbisti s m. Cày dù-dù tia^cày ibiu-dàu t. Palkb s f. Tàn là kè (cbà-Ià;bûiig-bàng t.); tàuli dira (eau....) Remporter la ;0a^f, (dirç'c là-kè) â\r cày thét-lô't^ cày cem, cày dwa, cây bûng-bâng.,.) [chtrn vit. Palmipèdes «m, Lo^i câm cé chcrn chè-rè nhir Palmiste s m (Tôn kéu cbimg càc tbur cày c6 cA- hû) cây chà-là, (dira^ eau, kè.,,) Ver — , con âuông. Palombe 5 /. Ghim bô-câu gâm-ghi (gù-ghi t.). Paloknier s m. Cày côt dày ngi^a kéo xe. [cbàc. Palpable adi* Bé défn dircrc, ror dirorc— AlV-ràiig, Vérité palpable^ su* thât rô-ràng {rành-rành). Palpeb a. Rà, rà-ràm; mô. Pa/per de l'argent, rd-bactién, (lânbbac). Palpitant, e adj\ Mây-dông; cira-quAy. P^UiPiTATio: s /. Sir mày-dông; sif b6i-bôp. PALPiTEft vn, Mày-dông, bdi-bôp; pbâp-phAng; Digitized by Google PAN 879 vùng-vîy, g-iây-giua. Palpiter de joie, vui-mâng khâp-khài. Paltoquet s m, Ngirnri ba-làp; ngircri thàm-thàmt Paludéen, enne adj. Thuôc vé bàu, birng. Fièvre paludéenne^ rét ihâp^ chôi-nirdrc [bwng. Plante paludéenney c6 bàu, rau (cô) moc dw&i Pàjier V n, et pr. Sicug, xiu di, dién; mô. Se pâmer de rire^ ew&i ngâi-ga ngài^nghio. PÂMOfSOti S f. Sir xlu di; sir bât-tlnh. Pamphlet s m. Sàch néi xâni (châm). PamphiItaibi 8 m. Kè làm sàch néi zAm baabiém» Pamplihodssb s /. BirM, trài birW, cây birW. Pampbe s m. Nhâûh nho c6 lâ cô trdi. Pak $ m. Y§tt ào*— M^t phia (phin) véch. Pahacéb sf, Thutfcbàbénh. Panache sm. Lông, lôngkét tui,làmngù. [biêfn sâc. Panaché, £b adj. Nhiéu sàc (màu), gito sdc, hay Rose panachée boa h6ng giàn sic. Liqueur — rirc/u manh tron vdi riroru ngçt. Panacher t; n. et pr. Bién s&c. Panade s f. Canh n&u bành v dm tàu ditng kd. Panneau s m, Miéfng tràm, mè.i tram, — Lurdi dành thô. Donner dap3 le panneau, mâc iwdi, mie dà = bi gat, mftt mdp. Panneton s m. Mu chia khôa. Panonceau s m, HiÇu dé ngoài çi^ra li^o^syr ki-th&t (thdi-thào). ^^OPLIB sf. Bô càc thtr thiâfi dumg giûa mà coi tbây bfft. — Sir coi thâiy mênh-môug. Pamsags s m. Si^ rit diu. . — Sijr cb|d ngi^ra

    pANSB s f. Bung (con loài vât). — Nét, vèng chfl* a. Pansement 5 m. Sir rit thutfc. Pauseb t; a. Rit thutfc. — Ch&i ngijra. Panser un ehevalj cAdi ngira. Pantalon s m. Quân. Pantelant, s adj. Giây-giua, vùng-vây, gi&y^tô-té. Chair pantelante j thit càn tirai rdi. Panthéisme sm. Bao tin câi gi cûnglà chùa-bà thân- thành cà. 'PAirraton s m. Kè gidr (theo) dflko nbiéu cbûa, ci Digitized by Google PAP' 881-

    cfing là chùa cà; pÂNTHioN 5191. Chàâ, dén-th chung càc bijil-thâii. Panthère s /. Con beo, hùm gâm. Pantin s /. Uiah mày, — Ké mua bô ki-ci;ic. Paktographé 5 m. hô mày dè â6 dd-v8. Pantomètre s m. bô dé do hhih ba gôc. Pantomime s /. Làm bô mua tay mua chorn mà không nôi ra — Ra bO« Pantoufle 5 /. Giày không got. Paon s m. Con công tpÔng. — Ngirori kiôu-ng^o, hay kboe minh. Papa s m, Cha, (btf T. ti'a...). Papauté s/. Chijrc(vi)giào-tông.— Bcri gido-tông tri. Aspirer à la—, gtm-ghé vi giâfhiônffi trông léii cnitc gido-idng. Papate s f. Trài dft-dA (trâi d^tu-dû). Papayer s m. CAy dù-du. Pape s m. Birc giào-iông; dure thành pba-pha. PÂPEOAi B m. Hlnh con chim cAy v8 dé SAxi sào làm di'ch làm bia mà ch(ri. Papelard e adj. s. Giâ-hinh. — Kèlàmbônhcrn-durp, Voix papelarde^ tiéfng già-hinh. [ dùng nura. Paperasse 5/. Gicty-mâ, gicty lôn, giây bô không PAPERASSER VTi, Xuc, sâp-dat gicïy-mâ. — Yiéft dô vô- Papstebie Bf. Ldgitfy. — Nghémuabtogi. [i'ch« Papetier ière s. Rè bàn gi^y. Papier s m, Giây (giây-md,giây-là).— Bàng-thi. Papier monnaie, gidy ân thé tién (bac). Papier timbré, giây c6 dông in Nhà-nu'd'c. Papilionacées s f. pL Loai cây c6 là giô'ng cành Papulaibb adj. C6mut;Q6dçn. [bir(haii*ba^y. Paque s /. Lë Ju-dêu xira ân ma nhâc lai câi héi qua bi£n dé, và cài dôm thièn-thin gidt con ddu lông nirdc Êgyptô. Célébrer la Pâque ân lë phan-xi-ca, PÂQDE Paqdss s. LS phuc-sinh (sanh), Pâques fleuries, ngày chûa-nhirt lë Id. Faire ses Pâques^ rirdc lô mùa phi^c-sanh. Paquebot b m. Tàu Ûlo, tàu dô« Pâquerette s f. Thlîr hoa cûc, hoa nâc-nè. [ b6. Paquet s m. Goi. — Chu* in sâp hàng r6i côt lai tir Paqubtier s m. Kè làm nhà in coi côt chu: s&p lai Par prép, Ngang qua; bâng, hbï (vi). [tûr Mn, Passer par.,, di ngang qua,.. De par*. loc. ado. bài... vi... De par la loi, thea luât day... Parabole s f. Yi-àu, l&i noi bong, lài vi-du. Parabole s /. Yèng cdu. Décrire une parabole^ vê vàng câu^ di vèng cdu. Parachever v a, Làm cho xong, clio r6i. Parachute sm, Cai dé dé mà buôog (thà)xuéng cbo cb^ cho èm. Pabaclet 5171. T6n d&t cbo Dérc cbûa TbénIi-thAn là dâng hay an-Ai. PiRADE sf. B6 chirng ra; sir phé-trirang. — sif diëu binli. r-r Sif né (tràubi Digitized by Google PAR 883 Meuble de parade^ à6 âè chwng cho téH. Parader vn, Tâp. Faire parader son cheval, bât ngijra t|ip. Pabadis sm. Thièn-dàng; viràn-di^u-quang. — Cinli ttft (vui-vè). — terrestre, dia dàng, vircrn-diôu-quang. Pabadoxal alb acx adj. Nghicli y ehung thién-hai thircrng; sai lë hàng. [ha. Opinion paradoxale^ y-tiro ng khâc thir&ng thién Pabadoxe m* ï-tirémg khàc thirôrng thiôo-ha* Parafe hay-là Paraphe sm. Cài nét riông trong cai kl tên (thù ki) dièm-chi. Pabafer hay-là Parapher va. Thù-ki, làm à&n kf- Parage sm. Pbàm , bâc. [tèn. Dame de haut parage, d(>n-bà sang-trong tiï-ttf. PiRAGË sm. Viah> vQng, Itfi bîÂn (tàu di^ra âirçrc}« — Xir, mién; chô, ncfi. Que faites-vous dans ces parages ? Anh làm gi trong chô này. Paragraphe sm. Khûc sâch; Mi sàch| chircmg s&cb. Dâu ddu chu'crng 0 hay -là . (abaItre vn. Tô ra, bày ra« Dès que Paurore parut.., mângdông vûra Wra,.. Iarallèle adj. Ngay nhau Lai xa gân (each) déu nhau. ràug-ràng. — Btràng chay ngay du'àng gach khâc. [theo. Tirer une parallèle vach (gach) raôt dàng ngay

    )akàllële sm. Sàch chép, ho$c bài lu^n virsành voi nhau. ?AKALLkLBifENT odo. Càch ngay nhau déu nhau. ?abau.£lipipIde sm. Hôt tào-cào(sàu mat bâng nhau). pj^uLLÉLOGMMME sm. Hmh l^Oin phi» bàn^ ahau:

    PAR m^t vuông-virc hSn hê déu nhaut Paralysie m. Làm cho bai di. Paralyser les efforts, làmeho vô4ch. Paralysie 5/. Tât (chirng) bai ; sir Mt-toai. Paralytique adj et $• Bai; mic bénli bflt-toaû Parangon adj. Diambnt parangon H^t zoàn không cô ti. — sm, Chîr dé in. fvcri nhan. Parangonnags sm. Sir sàp chir in cbo ngay bàng Farangonnir va* Làm cho chA* in nô dumg ngay hàng voi chir khàc khéc dang • Parapbeenal a{(/5/n. (Ngoài cùa dem vé DhàcbÔng). Biens paraphematix^ cùa rièng ngirori • Parphrase sf, Lori giâi nghïa r^ng horn , tâp-chà • bài kinh-nghïa. Paraphraser v a . Làm kinh-nghia ; giài nghïa rông ra; chû-giâi (diën c). — Thêm-thât ra cho dài. Parapluie sm. Cày dù;du di mira. Parasite sm. Këànchijrc,âQdi,àarinhT.&ntbép, Plante parasite , Chùm-gM . Parasol $m. Long, tàn : dù che nâng. Paratonnerre sm. Cày dàn iôi • Paravent 5m. Binh-phong. Parc sm, Ghô rung rào lai dé di dao chai , sàn-bàn^ ho&c dè nuôi thû-v^t . — Virorn chcri • — chudng,. Parcage sm. Bây chièn yi lai ch5 nào cho n6 to« Parcelle sf. (Phân nhô), dàm, miting; phàn, —de rizière khoành ruông, ddy ru$ng. Une — de terre, môt {ddm^ miêyig^ phdn) d4t# Parce QUE /oc. co;?y. Bori-vi... Parchemin sm, Da chiôn tbu^c làm giày. — - Tird^c t$ng; sic phong. Fier de ses pèathemms^ c6 bâng e& sàc\ Digitized by Google PAR 885 ywyAi, chûrc. Pabcimonie sf. Sir tiôn-tan; sir tiéft-kiémé Parcimonieux euse adj. Tiôn-tan, ti^t-kiem. Paacouaib vn. (Ch^ykh&pjdikhâp, dicùng; trii qua. (Kinh lirorc c). Parcourir un livre, coi such sor-qua (lirçrc-qua) tir dâu iài duôi, Pabcoubs sm. Birômg di trài qua. — hvcàng sông Pa]ii>sssu8 $m. ko ugoài. [àn thông. Pardon sm. Sir tha (tôi, lôi) di (xà c). Paadonikàblk adj. Tha dir^c, cô lê tha. Nén (dàng). tha. [tkadWp'c. Faute pardonnable, lôi dâng tha] lôi càn c6 lè Pardonner m. et n. Tha(x4 c). (t^i, lôi). Pardmne%-mffiy xin hây iha cho tôi. Paré t% adj. An-mac, sâm-sura tur-téf, [dirçrc. Bal paré Bàm mua phài mac dâ tûr-té mài vàa Pabbu. Bnj.E adj. Cûng bàng nhv-vây. — Thé (du*âmg, chirng...) ây. Vos pareils, nhiimg ngu'ori nhic anh. Rendre la pareiUe, trà nûa\ bào, trà thù. Pabeillement adv. Cûng, cûng nhir-vây; cûng vây. Parement s m. Lai tay ào. — Bâ xây ngàa hai bôn diroTûg di. Pabsnt s 5. Bà-con. Cha-me, ông-bà, tÂ-tièn. Il est mon — , né là bà-con v6*i tôi. . Nos premiers parents, tà-tién ta. Parenté s /• Sijr bà-con. Ph6n bà-con. Parenthèse s f. (Câu dat xen vào). Yùng môc hai ddu tiéng hay-là càu dat xen. Parer a. Churug, don. — Trdr. Parer un autel, chwng bàn-tbgr, 886 PAR Parer un coup, ir& cài d4nh« Se parer y v pr. Làm trft, irang-di£m« Paresse s f. Sir (chirng) làm biîng. Paresseux eusb aî;(' et Làm biâng, nhàc, nhéc vi$c« LtfM, lu*âri-lïnh t. Tr8-tràng, vcrn-ii, biéfng^ nhac, dai-doa (noa). Estomac paresseux, vi iàm-biéng an. Parfaire v a, Làm cho t6. — Béfm cho dà. Parfait e arfy. Tron-lành (tron,veQ), obi thiôa c. tuyôt hâo c. Tron \&i trçn lành. Beauté parfaite, nhan-sftc tât^lành hët sûre. Parfaitement adv. Gacb tron-làiibj ciicb troa. — Lâm, héft sirc. pARFitER t) a. ThàOy rût chi (vàng, b^) ra tàr sçri. Parfois ado. Môt hai khi. Parfuu s m. Ucri (mùi) tborm. Hu'ang c. Parfumer v a. Làm cho thcrm, cho bay mùi tbcrm; xông cho thcrm (cho tAu khf dôc). Parfumer une cbambre, xông phông. Parfumerie $ /. Nghé, sy: buôn-bén thudc tbcrm (nurdc htforng, thutfc tho'm). Parfumeur euse s. Ké làm thuô'c thcrm, nirorc hircrng ni à ban. [niây. Paruélie ou Parélie s m. Bong m$t trori chiéu trong Pari s m. Cài cu^c; tién cuôc. Le pari est de tant, cai cuôc là b%-nhiôu. Paria s m, Dông bèn-ha; ké h^-tiôa. Parier t; a. Cuôc, dành cu$c. Paristuarique adj. ]6ng vân; dêu vân bàng nhau« Parité s /. Sir bâng (dông, déu) nbau. Parjure s m. Lcri thé d6i (thé gian). adj. 6ian, ddi; mie t^i thé dtfi. kju, jd by Google PAR 887 Parjurer (se) vpr, Pham Icri thê; thé à6. Parlement sm. N$i-càc, ca-m§t viôn; Triêu-dinh; Tam-phàp ty, Pablbmentaibb sm. Sur (lûc giftc). Parlementer vn. Bi sûr giâc. — Giân hôa; nghi h6a. Parler vn, N6i« Parler de... néi vé«... Parler en maître, néi curng (manb). Parler une langue, nJi tiéng... Pablee «m. Càch noi, giong néi. Avoir un parfer très doux, giong nt^î (ngot-ngào) diu-dàng lâm. Parleir euse s, llay noi, kè hay noi (già hàm, già Beau parleur^ ké «m c6-duyên. [môm). Parloir m. Nhà khàch; chd aéi chuyôn. Parmi prép, ÔT-gifra; nôi...; ir-trong ou trong. Se mêler parmi la foule, trà-trçn (cben vào) tf- trang doàn-lQ. Parnasse 5m. Nui Parnasse. — Nghê van, van-thi, vàn-chu-cfng. [— Sir nhai. Parodie sf. Sir trô Icri sàch ra y khàc mà nh^io chai. Pabodlbr va. Nhài; Ifty mà nhao. Parodier quelqu'un, nhdi ngu'âd nào. [binh . Paroi 5/.(Yàch)maii ghe(thuyén),bia phia trong cài Paroisse sm Uç; scr (ké c6 d^o). Xir, nhà xâ* t. Paroissial alb aux adj. Thuôc vé ho, chành s^. Église paroissiale^ nhà-thoVip {chânh s&)ïi\ik'ihà chành xïc. Paroissien enne s. Ngu^cri trong ho; l)6n-d^o xiir. Paroissien sm. Sàch kinh; nhi^rt-khéa. Parole sf, Lcri, lài-n6i, tiéfngnôi. Parole mémorable, l&i-nôi dàng nhor, Hêng nôi ponner sa parole^ hijra oh&c. [dé ddi. Digitized by Gopgle 88d PAR Se prendre de panfoles^ ii6i xffioft (ckâm). pAROLi S m. Su: d^t câu-âu; bôi nhi céi dat mà âa (trùng). Paroxysme s m. Cctd bênh du: ngat-nghèo. La paroxysme de la colère, nr gi$A hSt sùrc. Parque s /. But nur câm sd-maog ngûrM-ta. Stf-hê. Parquer t; a. tihôi vô chuông. Vây lai. Parquer des bœufs, trâ (sdàdt) bè 1« Parquet 5 m. Phàp-dirdrng c. chioh tàa binh; 1? hinb tông-tào. c. — Chô 16t. Pabodstagi sm. Sq: léi nbà Parqueter V 0. L6t gach tàu; 16t (làt) dit Parqueteur s m, Ké lot dâ gach. PjâiBAiN S m. BÔàÙ (c m) â&u, cha bàu-ch&. Parricide s m. Kè giét cha, me, tnrdmg tôc rnlnh. Tôi gi^t cha gi^t me. adj, main parricide tay giét cba (mç«.). Parsemer v a, Rfti, rie. Parsemer un chemin defleurs,/'(lc hoa dây dœcfng. Part $ f. PbÂn. De quelle ;?â(r/ venez-vous? at sai(biéu)anhdén? De part et d'autre, câ hai bèiij bai dàng. kpartf riêng; biétra. De pari en party bên này qua bèn kia. N'aller nulle — , không di ââu hêft. [cho. Partage s m. Sir chia,s\r phâu chia. — Phâu cbia Partager a. Chia phân; cbia ra (tù* pb£n). Partageriez périls, chiu fai4m-nghèo ehung. La nature l'a bien partagé, trori dâ ban cho né iit'\& ââng-déu. Partance s f. Hdi lui (tàu, thuyên, ghe). JSavire en— pourt.» 1i\.dang sdm lui ûi.,k Digitized by Google PAR 889 Pabtànt eonj. Yi-vây; cho-nên. PARTERAIBS 5. Kè âành.. tui (cftp). Parterre sm. Viràn hoa, sân kiéng (cânh). — Ch3 (sân à dtrdi dât) dumg coi hàt. PiATi S m. Phe (bè).— Phirrag, thK. Prendre un parti, tfnh (lo) môt phw riêng-tây; sif tây-vi. Avec partialité, câch tây-vi. pABTidPANT I adj. Ân phtfn; chwg càng» Participation sf. Sir ân chung, su* chung-cùng. Participation à un crime, sir a-tùng, d6ng-lôa. Pabtigipb sm. Tiéng drasig nghia vdî tiêng công- cu^c. pAftTiGiPER nn. An-ohung; dip-vèo, a-tùng theo. Nhâp bçn. Partidpjsr à yne conjuration, /Aeo iiguy* PARTicoLABisrai m. Làm cho riéng ra. Particularité sf, Biêu riông, câi riông, sir tu*. Particule PMn nhà. — Tiéfng phu thôm* Particulier ikRB adj. Ridng (tu* c). [nây. Plante particulière à ce pays, cây riêng dât (xur) En parUculier^ loc. adv. Riéng, càch riêng. Partiguli&bshent adf). Càch riéng. Il vous honore particulièrement^ né ki'nh anh môt Partie sf, Phàn. [cdch riéng • Voici votre partie^ nAy là vièc anh. Les dix parties du discours, mu'ori jo^rfn nAei* trong tiêng noi. Partiel elle adj. Riéng tûr phân. Éclipse partielle, nhi^rt-tliirc, nguyôt-thirc không 890 PAS iron {cd mât phân mà-lhôt). PARTifiLLsnENT odo. Riông; tùr pbin. Partir m. Bi, trây di. — comme un trait, di môt thè (bé). Le bateau part, tàu lui, gbe luù [UiU CelBLpart d'un bon cœur,c bte mau eborn (sàn chom). Faire un faux — , trort, trât ch(m, vâp chon. Le pas de la porte, ngach cùra. Pas adv. Rbông (cb&ng). Pascal ale adj, Thuôc vê lë PhucHrinh, hay-là IS Pha-xi-ca Ju-dêu. Agneau pascal, con cbiên té ngày lë tfy, Passarle adj. Kbà-kbé. Passage s m. Sir qua; sir di qua* La vie n'est qu'un passage, dori (sir sung) là dw&ng di qua (cbong qua cbong bât). [gi^i^g* Passager ère adj, Cbéng qua; hay qua. s. Kè quà- Passant k adj, s. Qua lai. — Ké di qua lai; kè di diràng, bô-hàab. Reg^der les passants, (ng6, xem, coi) ké di qua. Digitized by Google PAS 891 Passavant $ m. Târ thông-hành cho pbép ch(r hàng di. [hôn 1(1). Passe 5 /. L^h (âirâmg di gifra hai céi c6n, bai Passé éb adj. M qua; quâ; tw*c (quâ vftng c). Il est dix heures passées, giù thir mtrcri qua rôi, quâ gior tbu* mxràx râi. Oublions le passée fa hfty quÂn cdi ââ qua di. Passe-drott s m. Sir sai phép. Sir virort phép, pAssEjiENTBa V G, Vlén cé tua-tui. Passvhbnterib s Nghélàmtui, ren, gf...t Passementier ière s, Kè làm và h^n dô vién, àô dé vién ào, c$p ào.,.. Passe-partout s m. CUa khéa chung (màkhéa nào Cling' du*çrc). Passe-passe s m. (Tour de - -) Chirorc thu^i; tr6 khéo. — Sir gian-giâo; s lanh-lçri. Passepoil s m, B6 vién âo. [câp. Passe-port s w. Tor tbông-bành; phài-câp, bàng- Passer vn. Qua; sang qua; di ngang qua Passer en Chine, qua hd.n Tau (Tnnig-qudc). Passer par le jardin, di ngang qua vu^crn. Passer sur une faute^ hâ qua {làm la) cài diéu 15i,=lha lôi, không châp. Passer un contrat, làm là giao; giao \âi nhau. Passer le temps à... ch&m nhûng.. Lomà... câm-cuc... Passer un examen, chm hach; di thi. Passereau sm. Chim sè-sé {Ur&c c. ma-tu'drc c.). Passerelle sf, Càu ngang. Passe-rose s/, Phù-dung; boa phù-dùng (dong). Passe-tevps 5191. Sir chcri qua Imài. — Sécb cbuyén Passeur sm. Kè du'a dù chu d6, con dô. [khdi-bài. Digitized by Google 892 PAt pASSDU adj. Bing chiu; dàng mto. Être passible d'une amendei ââng mâe Vf. Passif sm. Ncr. Pabsit iyx €uij* Cbiu, chia ép; mic, phài. Avoir un rôle tout passifs làm vai chiu. Passion sf. Sif thu'O'ng-khé. — Bài tliircrng-khô. La passion de Jésus Christ, su^ thwcmg-khé dure ChAa 6iè-giu. Passion sf. Tinh, sif mô (nu-dc mô). — Tâm-tinh c» La passion du jeu, 11* cà-bfc. pASSiomi is aef/. Hê, ghién (mé-dtm). PASSiONNiMENT adv. Câch mê (mê-dâm); câch quà Passionner va. Làm cho hÂng. [sùrc, quà chùrug. Passivehent ado. C&cb chi chiu (mâe, pbài). Passoire sf, Rây; d6 loc. Pastel sm. Viâi chi làm b&ng uu'orc thutfc tàn nhà PastIque sf. Du*a, dva htfu. [ra dé mà vS. Pasteur sm. Ké chân (chân-giur). Mue c. mue dông c. Bâug coi-s6c linh-hôn; tbây coi ho, eu xir. Pastiche sm. Tranb, tvorng vê (bât-chu'drc cùa thçr khâc). Pastille sf. Bành ngot bành du'crng c6 bô vi thom. Pastobal ale aux adj. Thuôc vé ké chàn; Miio-d6ng c« Chant pastoral^ câu hàt miw-dông . Pastoubeau elle 5. Muc-dÔng nbô (trè). Pat sm. Cbiéfu tu'drng; nurdc chiéu, nirdc tiréng^ wxèc hi. Patate s f. Khoai. — douce, khoai lang. Pataud e adj. Chô Idn cban (to câng). — Kgu-ài cô t$t^ xtfu binh xtfu daug. Patauger v n. Ldi bùn; giftm bùo, — N6i 1^ â-d, (ngâp-ngùrng). Digitized by Copglei PAT 893 Pataugbur S08K i. Kè n6i lû'ng-ciSnig; kA dang mà khirng di vi quôn I6u Pâte 5 /. Bôt nbâi. — BÔ dàm l^n vôi ahau. Pâte de papier, bât m&c giây. Pâté 5m. Chà (c6 bôt làm ao).— Vit mifc d6 trôn giày, — Ghôm nhà. Pâtée s f. Vé bôt, hay-là c&m dè cho gà vit ftn. Patelin ine s. Kè a-dua; hay lây lông. Kè phinh- phor; diêfm. Air patelin, bô /ày long\ & diém-dàng^ -PATtoi $ /. DIa thénb. Patihtb adj, (TrSng, trtfng-trâi) pô-ràng; chdn- chirorng, sàng-ngô. Lettres patentes, ter c6 déng àn vua (JShàrnur&c) Patente $ f. Bàn thné[ nghiêp-nghê; bàn saoh « Patenté ée adj, Ké c6 bân sanb-y, PATsa 9m. Kinh lay cha. — Hôt Dg&n chuÂi lâa« Patbrw. elle adj^ Thutfc yé cha. Succession paternelle, sir n^i nghiôp cha* Paternellement adv. Càch nhu: cha. Patebnité sf. Quyén-phép eha. — Sijr làm cha-mç. Pâteux euse adj. Cô bôt; nhâo. Fruit pâteux^ tréi nhào thit\ trài c6 nhiéu bôt. Pathétique adj. s. Làm cho cAm (cho d^ng lèng); thâm-thiê't. Discours pathétique, lori nôi thàm-thiët. Pathologis $f. Bài sàch thutf c néi vé càc chihig bénh. Patibulaire adj. Thuôc vê côt (noc) hinh xù tù. Miue patibulaire^ bô ngu'ori x£u (quàu hoang) Patiehhbnt adj. Càch nhin-nhuc. Patience sf. Sur (dire) nhin-nhuc. Dictionnaire f-a 57 894 PAT Prendre paHencê nbin; châr. Paiienee I TAûnff-tMnh coi nghé I [chd^dori. Patient s adj. Hay nhin, hay chiu. — Bên lông, hay Courage patient lèng mçnh-mé Jnd pATiENTEii vn. Nhin; chor, bén chi. Patiw sm. Giày bit sât dé dap tuyéft. Patiner vn. Chay chuôi trèn tuyât. Pâtir vn. Chiu. Le commerce pâtit, buôn-bàn é, [bdnh* Patisserie sf. Bành ngot; bành-trài. — Nghé làm Pâtissier liRi 5. Thor Utm b&uh (hành) mà bin* Pàtissoire sf. Ghë làm bdnh. Patraque sf. Mày bu*; dôûg-hô hir. — Ngu-ài yéu- dufli, vrau-yén. Pâtre sm, Ké chàn (trâu,bô). Mue c. Patriarcal ALS AUX adj. Thuôc vé t6-t6ng (t6-phu). Patriarcat sm* Chtirc gi&m-muo ci. — Bia-phfn gidm-muc câ cai-quân. Patriarche sm. T6-tông; thinh t6-tông. (Tru'Orng tôc c). — Giim-muc ci« Patricien ibnne adj. et Thuôc vé phftm sang-trong. Famille patricienne, nhk (dông) Irâm-anh. Nhà sang-trong (quyAfi'i). Patrie sf. Oud-hu-crng, què-nhà, quê-qudn, b6n- quân, tA-quàn; dât-mrdc. [nghiép. Patrimoine sm. Gia-tài ( cùa cha me dé 1 ), ccr- Patruionial ale aux adj. Thu^c vé gia-4ài ông bi cha me Ah lai. Terre patrimoniale, dât ông-bà {cha me) âè lai. Patriote s. Ké yèu quô-hu'cmgykë vucin-b6n. Ai- qutfc c. Patriotique adj. Thu^c vé sy ii-qutfc> s\f yèu Digitized by Google PAD qué-hirofug (Nir6'c-nhà.,.)« rATRiOTiSMB 8 m. Lôog yéu què-hiTomg. Patron onm s. Thénh bAn-m^ng (quan-thây t.). — Chù (hàng, nhà...) Pàtbom s m. M&u, kiéu; râp* ' Patron de chemise, mdu {râp) mk cAt io 161$ Patronage s m. Sir bàu-cbira; sir phù-hô. Patronal ali adj. BAn-mang^ quan-thdy. ¥èie patr&nab, U MifiiA bén-mang. Patronner v a, Bàu-chira, phù-b^, binh-viyc.— 149$ tào-thành..., Patrontmiqub adj. (Tèn cha) ho cha* Nom patronimique, tên ho, hp. Patrouille s/. Phdn tuân(caah)ban dènii phÂn dOt PATRomLLBB VU. Bi tuin. Patte s f, Chcrn (chân), câng v. (con thù-vât). Pâturage s m. Chô trâu-bô di ân. Mng c6. [ ân. PIturi s f. B6(cAa)trâu-b6 &n.— Bdng cA tràu-bè Bœufs mis en pâture, bô di an ngoài dâng-cô. Pâturer v n, Bi àn ngoài clông (vê trâu-b6). pAma s /• Lèng bàn tay. — Thù* chcri kia(âénh Uin). Paumelle s /. Nién sdt bit g6c cânb cijra. Paupérisme s m. Sir nghèo-déi (t xir kia xur 119, không cât dâu lên nôi). Paupière s f. M con-mât* Pause s f. Str nghl. — Sir nghi hcd (khi hât). Faire una pause, 7îf/h/ cha]). Pauvre adj. Nghèo, kh6(nghèo-circ, nghèo-khA, nghèo-nàn, kh6-kb&n...) it, it-oi. Faire une pauvre chère, àn u6ng cxrc-khô. Pauvrement adv. Càcb ngbèo-circ, khôn-kbét Pauvrement vêtu, ftn-m^c réch-rw&i^ m PEA PàwsiTi if. Sijr nghèo (-khA,-ïiàn,-cijrc.,.) IIayage s m. Sir I6t (làt) diromg AYAHBR (Se) pr» Bi xuè-xoaiig nhir con càfïg mûa, PAvi $ m. M 16t âirdmg di. — 9\tàng dî Ï6t dà. Paver t> a.,L6t dâ, gach (dirôrng-sâ). Payeur 5.m..Kè x&y lét \ràg-s&. Pavillon # m. Ccr (kl c.) Hisser, SiThovev pavillon, kéo c^^^lên; thàch-giac. Ajnener pavilion, ha, c&z^d&u, hàn-diu. Patois s m. Sxf kéo cdr trân ra c& ti^u (ngày lë). Pavoiser v a, Kéo cor tàu lên hëU [phiéfn). Pavot s m. Cây muâng; phù-dungp (dong) (làm iiha- Payable Phii trà. Payant e s. Ké trâ (tién). Paye s f. Tién ç(^ng; lu'ong-tiéA. .Faire la paye, jph&i iién công. Payement s m. (Paiement) Sir trâ (tién, b^c). j Payer o a. Trâ. — BÔAg. — Payer généreuseiaent ud service, ihutâng ( irà ) \ công rông-rfti. [bac. Payeur euse 5. Ké trâ. — ^wnn cai kho. quan phàt Pays s m, Xir, xir-sâr. Bât, dât-nirdrc — Ngircri xur. Pays chrétien, xûr c6 d^o. Quitter son pays, bô xûr bô s&. Paysage s m. Cânh scrn-thûy, — Tranh vë scm-thûy» Paysan anne s. Ngirori nhà què, ngirdi ru^ng- ! niromg r&y-bdi. — Ouô-mùa. I Péage s m. Thn, tién déûgniâ di quacdu^ SR^ i rach, qua dirorng. I PiAGER S m..Kè l&Y ti^n (cAu, du-àng...)» Peau s f. Da. La peau d'mae orange^ da cam = vâ cam. Digitized by Google PÉD 897 Peccable adj. Ph^im t^i dirorc, [dtro'c. Toot lioinme \;peeeable,di cQhglà pham iâi Peccadille s /. L3i, tôi nhe. Peccant e. adj. Humeurs peccanies, khi Air. PÉGHB S f. Tréi dào-tièn. [dirorc Pêche 5 /. Sir làm câ, nghè dânh cà, câucâ. Càcâu Vendre sa pêche, bân cd, Ligae de — , càn câu; ahgr cdu. Pi£BÈ 8 m, T6i. P^hé mignon, iâi quén. — mortel, iôi trong (nâng). véniel, idi nhç. PIcHBR f> n, Phçm tôi; pham; sâi (qurfy). Pêcher v a. Câu câ, ddnh cd. — Tim, kié(m, PÊCHERIE 5 /. Chô dành cd, câm rach. — Thùy-lçrî c« Pécheur eresse s, Ké pham lôi; ké c6 (mâc) tôi. Pêcheur euse s. Ké câu cd; ngir, ngu'-ông c# ^ PÉCORE S f. au fig. Ngirài dai-khâr. Pectoral ale aux adj. Thuôc vê ngira. Siroft pecioral, (tên thir) thu^c ho. PiouLAT sm. T^i hà-lam cùa công-khtf. ([dftp)« PÉCULE sm. Càa tur (riéng); cûa chât-lôt dè-dành dé- PÉCCNIAIRB adj, Thuôc vé tién-b^c. PÉDAGOGIE S f. Sif (phép) d9,y-d5 con-nft. PinAGOGiQUE adj. Thuôc vé phép day-d8 con-nft. Ouvrage pédagogique, sdch vê sic dqy-dô con-niU PÉDAGOGUE 5m. Tbây d^y con-nit. — Tbdygido-tftp PÉDALE n f. Bàn d^p dô» PÉDANT E 5. Ké làm bô nguro"! thông-thài. Ton pédani, giong nôi ngao. 898 PEL Péda>tes<;le adj, Co hai lam b5 thông-thài. PiDASfTi&iu S m. Bô-tich (néi) ké làm bô ihôog'ihaû PiDBTU adj, C6 chcm. Statue pédestre, Itrtxng dwng. Pedestremlm o^r. Bô; di chcra. PÉDKCii il C6 chcrn. PiDOifcULB $ m« Cotfng bAng, cutfng là. PÉDonccLiE £E ddj. Co cuc>Qg; cé ràu (tua). ViAàMK $ m. Ngipi c6 cành. Monter sur Pégase, làm lAcf (/Af-/iAt!)« Peigne 5 m. Ltrçrc (Itrorc châi (gâ] dâu), PufiUR va. (3d (téc, dàa); cfaiâi. PncHOim $ m. Kh&n choàng vai khi cliii'-g& hay-là khi mori di tâm r6i. — Ao xùog-ijjih dài dorn- bà n^c bu6i sdrm mai. PnHDBi V a. Yé (hoa c.) — SVie^ loc» adv. Mai.., viira..| gân ch&ng,., PKiifî il a^fy. Cire; riu. Peiner v a. Làm cho cire (lông) làm cho buôn-rÂu. Peintre Sm Thçr vë. Thçr sen. Peintre en décors, en bâtiments, thŒ sm nhà. Peinture 5 /. Nghé ve; sir ve ra; phép vë. pBLAGK s m, Chlnh sâc long (con thù-vât). PftLB-Mfiu S m. L^n-l^o^ tr$n-trao,bÂy-b9,i$n-zÇn« Entrer et sortir péle-mék, vô ra lôn-xôn. fusA va. Mb6 long (làm iôAgj.—LOtvô.—L^tda. Digitized by Google PEN 89^ vn. Tout son corps a pe/e, câ minh n6 lât irde da dû PÉLBRINÀGB $m. Sirdivieng (ch5nào)vilôngdaOi I^iCAif sm. Con chim chàng-bè (th&iig-bè),lénh« dênh T. con bô-nông. (Birorng nga c). Pelisse s /. Ao câu; 4o lông. Pbllb s f. Cài vd xûc. PeLLÉE PSLtElléE PELLBTis S f. Môt vA. PjBliLBTBaiE s /. Nghê thuôc (la mà làm ào lông, i^LLETOiR lÈBB 5, Kè làm và bàn da may ào lôngc PbUiICULb n f. Da môngé Pelliculeux euse adj. Co da mông. [ gâmkim. Pblotb sf* Cijc, trài (nôm trèn) may bàng giè. — B6 Peloton s m. Nêm trèn bàng gié. — M^tdôiquftQt Pelotonner v a, Khoanh lai, khoanh trôn, Pbloijsb s f. Bât c6 cô v&n, dày mà mém. Pelub adj. C6 lông, xdm-xàm. [(nhnng) Peluche s f. Tbur hàng (gié)kia dài lông (làmnhir pELUCHB BE adj. G6 lông; d6 lông. (vé vài lua, vê Pblvbe s f. Vô (nhu!; là vô bành, t6i). [ cây). Pénal ALE adj. Gîa phat,mâchhih-phat.— Hinhct Loi pénale f luât hinhy lu^t gia phaU Code pénal^ hinh luât c. PÉNALITÉ S f. Phép phat, phép gia-hinh» PiNATES sm. pl. Thân nhà(manhàT.};th6-chù, vua b(^p. — Nhà, nhà-cu-a; chô cr. Revenir à ses pénates, vê (trcr vê) nhà» Penàdd e adj. Chirng-hiSmg) sdmg-sâr. . Tenchant adj. Nghiêug, xiên, xiôu. — s m. Lài, trién, nà. — Sijr chiu vê,,», sir hay. Le penchant d'une montagne, trién nûi. Pencher van. Xiêu, nghiêng; xiên. Pencher IskiètQf nghiéng dâu, nghéo {nguéo) âix 900 PÉN Ce mur penche^ c6i vAch nAy xiêu. Se pencher, v, pr. Xiêu; nghiêng minh. Pbndàblb adj. Nên(âàng) treo; dàng thât c âi. .PniDAisoif $f. kn giâo; sip thit-c6; giào-hinh sff treo. Pendant e adj. Lông-thông , nhông-nhânh ; xê- zuSng, treo ngành. [ ngànhm duse pendante^ én (vi$c (cu^c) kxèii)eàn treo l^DiDANT prép» Bang... btfi, lâc, ba6i.,. Pendant que... loc. conj, dang khi.... Pm>âiib b s., Quân bà-l&p, bflt-tri, âô hoang. Pendiller vn. To6ng-teng, phât-phor. I Pendre v a. Treo. [ ciro-p, PundUre un voleur, /r«o kétrôm;/Â4/-cJ ké trôm- Les cheveux pendants ^ t6c xd, xuâi xuâhç. 1 Pendu s m, Ké bi treo'jngirori thât cA minh mà chéft ■ Pendule s m. Céi danh dâng-âira. PkNDULB s f, BAng^hd c6 trài d&nh ddng-âira. Pêne 5 m, Chtft khôa. Penetrabilité s /. Sir cé lê th&u vàp durorc. PÉNéTRARLE odj. Thtfu vô durcfc. Pénétrant e adj. Thâ[u vô (vào). PÉNÉTRATION s f. Slf thâu vàO. pÊxérRER V a. Thtfu; thtfm. [ gîé. VhuilepénèireleB étoffes, dâu n6 thdm vôhàng- Pénétrer un secret, thàu biê't sir kin. PâxiBLB adj. Cgrc, cijrc lèng. Khé, khô-nhoc. jPiNiBiiMENT adv. Câch khé-nhoc^ cdch ci^c-khô. PÉNICHE S /. Tam-bàn tàu trân. PiNiNSDLB $ /• Luro^i dât| doi dtft^ doi. FiNiTENGB $ /• Sijr dén tôi. Jdettre en pénitence^ bât phft^ bât dén t^i. Digitized by Google pjÉNiTENCERiE S f. ChiTc thây-câ giâiu-mijic ban quâm gi&inhû'ng tôi cÂmgiài. PiNtTfeNCim s m. Thiy-cà c6 phép gi&i nbûng tdi câtn giài. — Khdm, chô'n giam-câm tôi-nhcrn. PÉNITJENT fi adj. Hay dén tôi. Pécheur jD^V^n^, kè cd t^i /dm i^c âên tôi (dài tôi lâp công). PÉNOMBRE s/. Sirmor(sirtÔi,sirsâm),syngâtséng, Pensant s adj. Tiràag, hay tirâmg. Pensée 5/. Sir tiràng; sif nghï. Il me vient dans la pensée que.... tôi nghï trong trt tôi rèng.... ItesÉB sf. Bông(hoa)mOc-qua; thùy-thào-hoa; dia* Penser an, Tircrng; nghï. [dinh thâo c. Penser à s'établir*. • tînh di l^p gia-cir.. Que pensez-vous de cet homme, anh tw&ng yé ngirori nây làm-sao ? Penseue sm. Ré hay tu'ô'ng. Pensif ivk adj» Ng&m-ngh!, hay nin-lang. Pension sf. Sir niidi bâo-cô; chSdu'çre b dirorc nuôi, — Nhà-tru'orng (nuôi day hoc-trô); hçc-trù à tnrôrnç. [dao. La penmn est en promenade^ hoe-trà irtr&ng di l^NsioNNAiRE S. Ké chiu lîén mà ir-ân. — Hoc-trô ir tru'cmg. — Ké nhôr crn nhà-Nu'6'c câp-du'ôrng. Pensionnat sm. Triràng nuôi hoc-trè. Pensionnée va. Ctfp-dirôTig. Pensum sm. Bài cho thôm cho hoc-trô mà phat nô. Pentadégagonb $m. Hinh c5 mirài Iftm géc; 15 m^t» Pentagone adj. et s, CA nftm g6c. — Hinh c6 5 gôct Pentamètre sm, Tho" c6 nàm vân (nâm câu}t ^pENTAPOLB sf. ixs cô D&m thànbf 902 I'Eft PsNTÀTBUom sm. Ngû kinh (nàm cutfn d£u sàch sAm- Pente sf. Trién, dtfc, lài. [Imyéncû) Pentecôte s/. Lë dire chûa Thânh-thân hiônxu^ng. PsHTimB $f. Miëng sâi ààug gàc cành càra cho né cim vdi chtft ciSra. PÉNULTIÈME 5. et adj. Yân trirdc kë vân rôt hët; kfi PiNUBiE Sif thiéu^sir nghèo. [rSt,ké ût^àp ÙU Pénurie d'argent, tûng b^. PÉPIE 5/. Da mông né dftm pa n o^t;. Xoi ra, khoaa ra«

    Mettre du vin, un tonneau en perce, xoi thùng rtroru ra. Percée s /. Biràng mfr (kliai) trong rùrûg mà di. Percement s m. Syr xoi (dào, khoan...) j Pereemenî de Pisthme de Suez, sw âào {xoi) ou i sur khai thông câi cà-bông dât Suez. Percepteur s m. Quan thâu-thué; quan giàm thâu tài-ph6, chù-thû. Perceptible adj. Thàu dircrc; ng6 thâiy diro-c. Impôt perceptible, thué Ihâu 4wa*c (cô phép (phài) \ thâu). Perception s /. Sir thâu thué; chiirc giim-thâu tài- phô. — Sir hiéu, sir thâîy. Percer van. Xoi ( bên nây thâu bên kia ), khoaa ja, dijLc lùng (phûng), Khai (khvcfi v.), md'ra; Digitized by Google PÈR 903 • • • • khoétra.

    Percer une planche, xoi lùng iHiw van. • Percer une rue, m& dircrng ra (khai 1 c.) Percer un mystère, thdu si^r m£u-nhi$m« Percevoir v a. Thàu thué, — Nljiëm, thtfm, thâ[u. Perche s /. Cây sào; tâm ( ngû ). — Sirng ( gac ) cô •PKRGBERt;n.Aay-/lEiSePEiiCHBfttyj9r«Bàu(âd). [nhành* — sur une branche de tamariner, dâu trôn nhénh cây me. Perchoir 5 m. Cây, câu gà, chim dâu — Câu lông. Perclus s adj. (Bông khlt); chet bô. Perçoir 5 m. Céi khoan (khoan thùng). Percussion s f. Sir dânh. Instruments de percussion, nhurng dô ddnh cho né kêu ratié!ng(nhu' thanh-la, chièng, côông). Perdant s m. Kè thua (khi dànhl)ài-bac). Perdition s f. Sir mât; sir mât linh-hôn. Perdre va. H n^ft- | PÉRILLEUX EtSE adj. HiÂm-ngbèo, cheb^éo; gian- traftn. bièm-trar. , Saut périlleux, céi Wc khé (khi làm trô leo dây). Périmer v n. Hir sir vi dé qud ki di. ! PÉRiMàTRE S m. Yànb (quanh binb pbép-do). I PÉRIODE s f. éô, giàp, c(r, tuân, thufr; biiAi, lue, h6i, I Périodes de Phistoire, khoâng^ ct&i trong truy§n« La période lunaire, tuân tràng, con trâng. 5 m. Le dernier période de la vie, dd(cûr) dài PÉRiODiGiTÉ 9 f. ohinig; giâp« ' [ng^irài-tot Digitized by Google PBR 90S I^ODiODK adj. GtSr dd, ctirch lao-dao» PiBiraBAfls tf. Lèi (tîKng) nôi quanh* Périr v n. Chéft, mât, hir di. Le vaisseau a péri sur des récifs, tàu bi Id mà hw» PÉB188ABLB ûdj. Hay hir liay nAt (mtft). Péristyle s m. Hàng côt chung-quanh sân. Péritoine s m. Màng bao ruôt. [sàn-h^u. PÉairoHiTB s f. ( — puerpérale) B$nh hAu ddrn-bà Perle s /, Hôt Irai, trân-châu. [ trôn, kbéo» Pëelé ée adj, Trôn-tria(nhir hôt trai); vuông- Ouvrage J9eri!, â6 làm khéo. Permanence if. Sir luôn môt giàm. — Sbr bén. Perbiakent e adj. Luôn-luôn; môt trirc;hoài-hoài. Perméable adj. TbAu qua dvore, tbAm du-orc. L'eau est perméable à la lumière, nvdc tbi sAng nàihdu ngang qua dirçrc, Perhettre 0 a. cho, cbo phép. Si mes occupations me le permeitent^ nëu VA rành durorc... -Permis s m. Phép, tor cho phép. Permis d'armes, giéfy sùng; t& cho phép dirgc Permission s /. Phép. [ dùng s4ng. Permutation s/. Sif dôi (chirc, phân,.)vdinhau. Digitized by Google 906 PEA Permuter v a. et n. BAi vdi nhau. . Pbrnicibux BUSE odj. Hiém-nghèo, h^. PiROifi $ m. Xiromg 6ng (chorn); sèng ch(m(eâiig)« Xircrng thâp nhiromg chcm. Péroraison s f. Khûe(lûc}kâtl^troDgbài gi&ag)« PiRORSR v n. N6i dông-dài; kéft lai* Perpendiculaire adj. et s f, Ngay-thâng nhir thirdc ih(fi tijf âxëvL àich {àiëu hç. lai dlch). c« PBRPBNDicuLAmBiaiiT acfe. Céch ngay (thing) Perpétration s /. Sir làm thành; sir dï thành. La perpétration d'un crimOi tOi â& efl' thành. PBRpiTRBR va. Pham, làm thành. Perpétuel elle adj. Liiôn-luôn (liôn); làu-dài; trirdng-ciSru c. sông-sà, lién-xl. Bannissement perpétuel^ sir âày-duAi ehunff'thén (m An nhtH dai). Perpétuer v a. Làm cho ra Iftu-dài. Perpétuer un procès, làm cho ki$n mâi. PBRPiTvrri 9 f. SijTlâu-dài. k perpétuité loc. ado. Luôn-luôn, dM-ââri. Perplexe adj, B<3>i-rÔi; bân loan, bûi-bô. PBRPLBxrré sf. Sir b£n-Uu (kh6ng biét li$u làm-sao (bé nào). Sir btfi-rtfi. Perquisition sf. Sir xét (nhà), sir sodt. Perron sm. Thang ngoài (trdng à ngoài); bâc, càp thang xây hèu ra ngoài trtfng. [(trtfng)« Perroquet sm. Con kéc; (con vet T.)con keo, con sit Perruche sf. Con kéc mài. PsRRUQUE sf. T6c mir^, tôc già (tôo gii thit dé trùm dan thé( tôc thiét). [ngôi t. Perruquier 5m. Thài-hù. (cao râu, cât toc); thcr Persécuter va. Bât-bdr; làm khà-sér. Digitized by Google Ses ci^éanciers le persécutent ^ chù ngrné dài-bpng làm être né pERsicrrrEUR tbicb s, Ké bât-bd; kè bftt dço. Persécution sf. Sir bât-bd; sir bât dao. PfiRSÉvÉBANGE sf. S\f bén-chl, s\f bén«d5« pBBSivéRAifT B adj, Bén-â5« Persévérer vn, Bén-lông, bén-chl; bén-d8. Persifler va» Phdrm-phinh; nhao-bàng — Néi lây. U persifle sans cesse^ né nài lày néi âttang hoèi Persifleur sm, Kè nhao-bdng. [(luôa iuôn). Persil sm. Kau cÂn; thùy-c£n tbdi c. Persillade sf. Thit b6 nguOi vdp rau cin. Persistance 5/. Sir cir; sir bén lông. Persister vn. Cir; deo-duôi. pEBSOifNAGB sm. NgiTori danh-tiéfng; trur^ng-phu c. dai nhom c. Vai-tii liéu thân [minh). Personne pron. ind. sm. Ai, ngirori nào. Je n'ai vu personne, tôi không c6 thCy ai hét. Personnel elle a//.Ui6ngchom0i m ôt ngirori; tir-kic. Çiasïûé personnelles dure (néft) riêng mÔi ngtr&i. s m. Le personnel d'an établissement, ngtr&i à trong sà nào. PlmsoNNELLEiiENT ûdv, Mlnh châc (thftn c. ti^ c.) Agir persan? lel/ement^ minh làiu là)/. Personnifier v a. Làm oho ra ngiroi— Gii ngirM» Digitized by Google m m PiasPECin-E s /. Câi coi xa (xa gân phàn bici troDg tranh vê). Sir irôag xa. BeUe jMT^peelwe, abiA eM « t6t Uni. [Mvkîm. En perspective, /oc. adi\ cùn xa,.. vé san,,. dén PcRSPiCACE adj. 16 con-màt, tinb-Urcmg; sàu-s&c* Tinh-anh, séng-tri, minh-min* PERSPiCAOïi 5 Sir sàng-trf. PstsuADfA a. Làm cho tin; dô cho tin. Se persuader, v. pr» Tin, tiràng. Pkbsuasif its adj. Hay hay khayên; hay làm cho tin bàng lông. Pkbsuision $ fm Sir làm cho tin. — Suf iin châc. Pertb s f. S^ ni(i... di. (tht di. Vendre à — , bin U. Il a juré sa perte nô thé-nguyén sé giët cho dwac (hçi) ngirài ày. Éprouver de grandes pertes^ iâto^U yÔu. Pertinemment adv. Phài, trùng, nhâin. Pertuis s m. Làch; xéo (trong sông). PERmBATBUR TBiGB odj. Ké làm rtfi; nhiëu-loan; kè làm hôn-hào. [ lac trong >'irô'c, Pertuebàtiok s f. Sir rôi-loan; sir râi tri; s\f lo^- Pbbybnche s /. Cây hài-diràng, triromg xuftn. Hoa (bông) hài-diràng. Pervbrs b adj. Xiibù:« Pesant s adj. Nâng — Châm, nûo-nfch. Joug pesant^ âch nang; sir bi hiép-ââp. Esprit — , tri châm-lut (lÙT-nhir), Pesanteur /• Sif njjig, [khôOt Pesanteur dUes^viiy sir nang bung, liir-dilP tif- Pesée s f. Sir cân (nhâc, dich). — B6 dâ cân (dich) Pèse~i.ait s m. &âthiSrsû*a. [rôi. Peser t; a. Cftn nhic cftn. Nâng cân. Peser mûrement les choses, cân nhàc^ (=suydi xét lai) chin-chân kï-cang. Pesbur % tn. Ké c£m cân (coi cân). Peson
    m. dé mà dich (cân). [ âën di. Pessimiste s m, Ké tirorng si^ dài phâi xâu cho Peste s /• ôn-dich, dich->khf; giac trôd. Pesie I que cela est beau I dy chorchà c&i nây ngô Pester v n, Quaii, (16 hung ra. [dû bay I PESTiF£Rfi adj. et 5. Kéluâc dich; bi dich b&t* Pestilence s /. Khi dôc; ôn-dich, dich-khi. I^ESTllENTiEL elle adj. Hay lây nhir dich. Maladie pestilentielle^ bônh hay lây» Pet s m. Tiéfng dit^ céi dit. PETALS 5 m. Gdnhhoa. PÉTARADE sf. SiT ngif a và dâ và dit. — Sif dit câ dây. PÉTARD S m. Léi;phào. Faire partilr des pétards^ à&i pkdo, PÉTAUDIÈRE 5 /Bâm (hoi) lôn-xôn hây-ba, không cô ai làm Idn (chù). Hôi Tân-virang. Cette maison est une vrai pétatuUère, cài nhà nfty Dictiontiaire f-a $8 910 PET làn-xdn nhtr hôi Tân-viro-no, PiTiR V n* Bit. — N6, n6 b^p-bOp* Le bois vert pète dans le feu, cùi tiroi vO idra né (bôp-bôp). PiTiLLAMT S o^y. iSan^, Hay nâ. Mullbmbnt « m. Str sdng; Syr n6« PÉTILLER V n. Ni. — Sàng gïài. Pétiller d'ardeur, né.o-nurc; chçrp-rçrpj bô. PélUkr d'esprit, sdng td. Ses yeux pétillent, con mât nô tinh-thdn lâm. PÉTIOLE 5 m. Cu mon. (Nbô-mçn, iib&-nhoi, nhô-nWt). Tiâu c. Petit jardin, cài vu'crn nhô. En petU, lac. ado. Ra nhd, nbo-nb6. PêHt à petit, lân-IAn (dân-dAn). Petit s m, Gon (vê con thù-vât moi dè. Faire deux petits, dé bai con (vé loài-v4t)» Petitb-pills s f. Chàu gài hoac nôi hoac ngoai. Petit-fils s m. Chàu (trai) nôi, ngoai. Petitement €uiv. Nbô-nbô; nbô-nhoi. Vivre petitement, &n cure ftn khà» Petites-maisons s /. pL (Nhà nhô). Nhàthu-angnuôi ké diên. Petitesse s f. Sir it, si^r mon (mon-may). Petitesse d'esprit, sw mon d^. Petite viaou s Trài, trài gitfng (dâu c.) PÉTiTiOiN S /. Ban (to) xin. fxin. Pétitiokmaiee s. Kè xin, ngirori vô dorn ( dùrng dcm ) Pétitiohiw V Xin; qui dcrn; v6 dorn. Petît-laît s m. NVdc 6* trong sixa dac rô ra. Petit-neveu s m. p£TiTE-Nikfi s /. Cb&t. Digitized by Google PEU 91i PÉTRI E âf^y. Bây, 6i. . • • [ngao. Pétri d'orgueil, kiêu ngao lâm, dây lông kiêu- PÉTRiFiEE V a, Làm cho ra dà. — Làm cho siirng^ Cette nouvelle Pa pétrifié cài tin ây làm cho né sûmg-sô't. Pétrin s m. Thùng nhôi bôt lAm bành. Être dans le pétrin, mâc bâi-rât, bi tûng^râi. Pétrir va. Nh6i bôt (mà làm bành).~Tbâ[u (nhôi) PÉTRISSEUR sm. Kè nhôi bôt. [dëX sét. PÉTROLE sm. Dâu hôi, diu li!ira, ' - Petto (in) Kin, lén, chùng. Se promettre in petto de se venger iLah trong bung sé bào thù. PÉTULAifcs sf. Tfnh n6ng lâm; già miéng, già bàm Peu adv. U (thiéu c). peu que je possède.., tôi cé bao-iihiéu... Depuis peu mdri â6; càcb không bathlâu. Peu à peii^ lân-lân (dân-dén). Tant soit peu^ it lânii chût xiéu. Peuplade sm. Dân rày dfty mai dô {ts không th^t ch5). Màng moi. Peuple sm. Dân, dân-sir; con dân, thù dân c« Peupler va. (S ; làp gia-cir. — Nuôi M. Peupler un étang, bA cà dirdi bàu (hA) mà nuôi. Peuplier sm Cây dircrng. Peur sf. Sijr sçr (sir e, sii ng^i). Pai peur que cela ne vous incommode, tôi sçr kbô lông cho anh. De peur que... loc. conj. Kéo. Peureux suse adj. et/:. Nhét, bay sur. Peut-être lac adv. C6 khi; hoftc-là.. boa-là.... Il viendra peut-être^ c6 khi n6 d<a* 912 PHI pBALANGt if. Xutmg Idng (Dg69 tay ngdn chcm); Ng6n tay, tay. Phàrk 5m. Bèn vông-dâng:; dèn voi (cho tàu). Pharisiem sm Bon quân Pharisiêu. P&ABMàGBUTiQUB odi* Tliu^c vé tîém chti tbutfc* Préparation pharmaceutique^ sir ché( tbutfc. PflABiua£5/. Tiôm bào-chéf thutfc,tiêni bdn thuô'c. pHÂBHACioi m. Ch& ii$m thutfc* — Thiy ch£ thudc* pHAHHACOPis sf. Phép chéf thutfc. — Thang danh c. Pharynx sm, Hong trén, Pbase sf. Si^ âAi-dài; si^ dâp-dâi. Les phases de la lune, nguyêt huyênc. eon trSng. pRÉNix 5m. Chim phung. Trirorng sanh dièu c. Phénoménal ale aux adj. La (di c). — To, Ida. PBiNOMiNB sm. (CAi hiéu rairên trài) Biém la; syr 1^. Philanthrope 5m. Kè c6 lông thircng ngircri-ta. pHiLANTBROPis sf. SiT thiiang ngiroi-ta (thiên-ha). PmLHABMONiQUB odj. Hay ira ca-nhac (ngû àm)« Société philharmonique^ hôi d&r^hdt xw&ng-ca* Philologie 5/, Phép hoc sàch-vâr tiéng noi cdcniro'c» Si^ m$ sàch-và chfr-nghla. Philologub s m. Rè thông chfi'-nghia sAch-vfr và Philomèle sf. Con nh6ng. [tiéfngnôi. PfliLosoPHB sm. (Ngirori) Quàn-târ; ngiroi hién; ké khôn-ngoan. Bà4>sl c* Vivre en philosophe^ fr (ich-mae. Philosopher vn, Nôi ly-sif ; noi vé vi^c cach-vAt. PHDiOSOPHn sf. Ly-h^c c* sàch càûh-vàt. La philosophie de Phistoire, gâc-ikh ly-sw truy ên. Faire sa philosophie hoc sàch câch-vât. Philosophiqubhent adv. Theo phép càch-vllt* PfllLOTKCBNiB sf. Sy* ham tu nghê-ngbiép. Digitized by Google PHY 813 PfliLTAE sm. Thutfc mê; ngài mem, ngài mô. PHONiTiQts adj. ThU^c vé (tiéfiig). Écriture — , châ* âmrvân chfr hài-ihiiih« Phoque sm. Ga dà-ngir. PHOSPHittB sm. (GiÔng nhang sâng) Tijr-lai-hoâ c. Phosphobssckiicb sf. Sir tijr-nhiôn séng ra (nhir à6fOr PflOSPi^oçfiSCfiMT E adj. Co sdng; chiéu sdng, sâng, PHOTOftBàras sm. Thg My Moh, th^ iruyéa-thiii. Photographie 5/". Nghê (phép) Wy hinh fhlt hîoh), My chou duông; phép truyén thân. Anh (hinh) trayén-thAn. Photographier va* Ltfy hinb| hit hlnh« Phrase 5/. Câu (cù c), bài. Construction d'une — , sur l^p câu] sir phân câu, PHRAsioLOGiB sf. Phép lâp câu; phép d|t tiéfng nôu Phraser vn. Lâp câu; dat ra câu. Phthiiiijb «/• B^ iig^'c; bônhlao, bônh ho-lao. Phthtsiqdb s. Kë m&c b$nh dau ngyrc. Kë ho-lao. Physicien sm. Ké thông bôn-tfnh vftt. Bâc-vât sï c. Physionomie s f. Tur-]ihién;fheo viôc xàc PiAFFEu V n, Chùi (vé ngira), dâm chcrn. PiÀUULKE V La, la-16i; la éo-éc, PiAiiXBUR :bu8b 5. Ké hay la-ltfi, la om-sèm (um Pianiste 5. Ré dÂnh â&n piano. [ cà-tum). Piano Aay-làFoKT piano 5 m. Boni piano. PuMO advn Ch&m; khoan-thai. Piastre $f» Btfngbac(concô);ngu PiED-PLAT S m, Ngu-cfi dàng chô; bèn-m^t. PiÉGE s m. Bây. ' Tendre un —, gài bây. PnB-GRiàcaB s /• Thur con éo-là nhô hay la. — Bora« bà hay la-lÔi rây-rà. Pi£BRAiLLE sf, Bâ nhô-nhô. PiSRiUB sf. Bk (thach c). Pierre précieuse, ngoc. (Ngoo-M(KcA c), — à fusil, dd sùng. Pierre ponce, dà nài, dâ nhàm» — de touche, âa thù vàng. . Pierreries s /. pL Ngoc nhân dô. PiSEBfiUX EUSE adj. Co nhiéu dâ, dây nhûrng dà. Chemin pierreux, du'dng dd^sdi lâm* PiERRiER S m. Sùng dông. [ hiéfu-thio Piété s /. Sir (lông) nhcrn-durc stft-sdng. — Lèng Piété filiale, hiéu, làng con hiét-thdq. Piétinement 5 m. Sir run (rung) chcrn. Piétiner v n. Run, rung ch(rn. — v a. dap du*dri Piétiner de colère, giàn run bây-hày. [ chcm* Piéton s m. Kè di bô, bô-hành c. Piètre adj. Lài-xài, xéfch-xdc; khÔû-n§in. Un piètre bablt, ào lài-xài. 916 PIL Pieu s m. (Cày vat nhon môt dâu) Noc. Pieusement advm Câch nhcrn-dirc,câch sât-sângt Pieux edsb adj. Nhâa-durc, stft-s&ng. Pigeon s m. B6-cftu nhè. — Kèft^oi thift-flià. Pigeonneau -5 m. Bô-câa con (nhô). PiGfBONNiXR S m. Chudng (lông) bô-câu nhà. Pignon s m. Mu ztog, cÛlu chài nbà. - Pilastre s m. Côt viiông; cây côt vuông. Pm s /. Btfng (cî6 chông dÔng lên). Coc tién, chAng bac— C^t oiu.-yr dành dû:.— Bé ngâra d6ng tién (bac). — ffng dé mà cà» Pik de bois, dông ck^^chéng cây. Donner une— à gn dânh ngurài-nào nhùr dû Pile on face? ngé'a hay-là s«p? Mettre... en—, châng lên, sâp chdngdôhg. VnxsL V a. Mm, giâ, quét; nghién, tén. Pilier s m. Côt; noc. Pilier de cabaret (= côt nhà quén)==: ngtrori cù: lân-quâû ngôi léu ngôi quan hoài. Pillage s m. S\f cirdrp 14y; siy àn-cirdrp; sv lây Pillard s m. Kè hay ctfdp Wy. [ngang. Piller v a. Cirdp, àn-ciràp. — Xd-bdrt, àn-bdt.— Lirorm4^t, gop-nhôp. Cet intendant a piUé son maître, ngvdi giûr vièc nây nô an b&t cùa chù nô. PlWMÏ « rn. Ghày; chày dâm, chày giâ (quêft). PiLOBi 9 fn. Nqc trôi t^i-nbcm dé cho tbién-h^ col (nbin mat). [ ngir*i hoa-tiêu. Pilotage s m. Cù- dông; chô dông cù.— Sif giôi PnoTS s m. Hoa-tiêu; ké coi (di) hoa-tiêu. PhjOtie va. Coi hoa-ti6u.— Chi-d&n; mdch4>&o« Pilotis s m» Cù. Digitized by Google PIO 91 ï PmjiE $ f. Hirdn ou hoàn thuâc. Ptment s m, Trâi dt. Pimpant e adj. Kè làm tôt; àn-mac lich-sif tur-té', Pm s m. Cây tùng (tông), cây bà; cây thông. Pinacle « m, Chét-v6t; n6c nhà. Être sur le pinacle, à cao\ dâc théf. PmcB 5 /• Cài kém, cdi nhip. — Côi gâp, câi c|p. — càng tôm (cua...). — Cây xeo (nay). Pincé ée adj, Làm bô-tich (-càch-cKôu), tbdi-tbâm. Air pincé, bô ihâi-thàm. PmcKAD $ m. Cfty yiii (vé, viét). Cbii quét vôi. Pincée 5 /. Môt nhûm. MnQ pincée de sel, môt nhûm mutfi, PiNGB-MÀiLUB S m. NgiTcri litTrông, bà-ii^n; kè tham tién (chàt46t), hay bôn tro dii trtfu. PiNCK-iŒZ s m. Kmh kep mûi. Pincer v a. Kep, bôp, véo, ngit. i'tn de la harpe, gày ou iA4y dàm. [dirçrc. Se faire pincer^ mâc (bi) = mâc bi bât Le froid commence à pincer, lanh né dà /Ad/t d£n% PmcsTTBS s f. pL Kém (chum lâra), dfia bé(p. Pinçon s m, Dàu kep (mop da), lân véo (ngât). PiNGRS sm. Ngirori lià-tienqu4 cbimg, PiMTABB S /. Tbur gà pâli kia. Pinter v n. Hay u6ng rirçru. Pioche 5 /. Câi cu6c. Piocher v a. Cutfc, dào, xdi, l$,t. — la terre, cud^c {lût, tr&, x&î) dât lôn. PiocBEUR 5 m. Kè cuSc, ké càm (dùrng) cuÔc. — Hay hoc lâm. PiOR S m. Con cèr, — Trô giàm. PiCdQiia n. Àn oon(câry bài) dtoh (m& Sq oonjt Digitized by Google m ' wo Pionnier s m. Kè don dàng cho binh âi. PiPB S /. Ông diéu. PiPBâU m. 6ng quyèa (sào), — Cây thoa nhipa âi dAnh chim. PiPÉ£ s /. Sir hût giô già tiéng chim kôu mà nhxc né v6 lirdri, vô r^p. Piper va. Bit chim theo phép hût giô già iiëng né au fig. Piper quelqu'un, phinh-phà- ai. [kêu. PiPBDR s m» Kè dành lèOi kè &n gian. PiQL'Airp E adj. Cay. [tbtfm» Sauce piquante, nxràc châm cay, niro-c (mâm) Le piquant de l'aventure, céi hay^ cài cài cbuyèn... Pique 5/. Giâo; mâc. — Sur rây, sir bASSiETTE S m. Ké àn chirc; hay di an dao. PiQUB-wom « Ti$<5» lû"» ï"^ ngu-ofi change

    tiên mà ftn vdi nhaii. Piquer v a. Chich, dâm, châm-chich. — Bot, may mfii m^t; lé. Les moustiques me piquent j mu&i né chkh tôù Piquer un collet d'habit, âôt [lé) cô ào.

    piquer v pr. Giân, giân y; hcrn. PiQUBT « m. Tèn thur bài kia. Piquet 5 m. Noc. — Sijr phal (hoc-trô) bit dâng siyng dô hôi già nghi. Faire une heure de —, bi phat phâi ditng trét PiQUEUR 9 m. (Kè okich) quân cfii ngva di dàn mft ^vua chûa...}. — Churc coi vifc cu^c giàm-t^o Digitized by Google Pit ' 9iÔ PiQÔRÉ S f. Vrt bi ehfch. — Mng ât^t, àkag lé. Pirate s m. An-cirdp bièn; tàu ô, PiBÀTBBiB S /» l^ghê &n-ciràp« PiRB adj» Xtfu (dû) hao. sm, Cài dâ h(m;c&i dôc Pirogue 5 /. Ghe lirorn. [ hcrn. PiEOU£TT& S /• Su* xây b6-b6|(xây vong, xây trùn). — Cài chong-chông. [ chéng, PmoiiETTsa vn. Xàyb6-bâ;xÀy ir6n;{xÂychoDg- ' Pis 5191. Vû bô, chiên, dé.... Pis adv, Xâu Iktii (dur licrn,nang hcrn, tô hcrn...). Au pis aller, loc^ adv. cho xàu {dit) hét site âi nfira; bât qud... De mal en pis^ càng n&ng hem. PiscicuiTBUR s m. Kè chuyén nghé nudi cà« Pisciculture s f, Nghé nuôi câ. Piscine s m, HÔ cà; ao nuôi câ, ao hô, ao ohuôm» Pisser a. et n. Bài, di déi; di tiéu. PissoiR s m. ChS di dài. Pissotière s f. Suôi, mach it niro'c (nhô vèi). Pistache 5 /• (Tréi) b^h-qui. PiSTACBiER 8 m. Cfty bach-quà. Piste s /. Dlïu (chcru loài-vât di). Le suivre à la piste, theo dâ'u, ddnh mo theo. Pistil s m. Phân âm câi boa. — Nhuy bông. Pistolet s m. Sûng tay, sûng nbô (cim m^t tay mà bin). Piston s m. Câi cây thut; cài cây (ong) nông trong '6ng khàc; Pitance s /. Phân ân m5i bû'a an (khi ân chung). Piteusement adv. Cach dâng thirorng-hai (-xot). . Piteux, euss adj, bésig thircrng, dàng thircmg-xôt (-bai). Faire piteuse minOi làm bô mat dàiHlàu ( khé, Digitized by Google 920 PLA PiTié ê f^SxF (làng) thir). — IMr btft-nh&n là àà. Pittoresque adj, Yui; c6 thû-vi, xinh (dep). Site pittoresque, cânh vui {dep), [dâi. PiTDiTB S /• &àm ^dàm), mûi, d&i (dàm-âçnh^ mûi- Pivert s m. Chim thl-môc âièu. Pivoine s f. Xich-thirçrc c. PiTOT S m. C6i, hong (cho oài gi nù zây). —Ri céi, rS duôi chuôt. Pf VOTER V n. Xây quanh ctft (hong). — C6 rS thing* Placage 5 m. Sir dan cây i6t cât mông ra vô dô cây Armoire de placage^ tù dan, [x^u. Placard 5 m. Tù làm à trong vàch. — Yéirthi; gitfy dân ngoài dtrômg. — Btf in cbira khép vô trtromg dè sà'a thêm b&i cho dS. Placarder v a. Oén gitfy n /. Ch5 ( nci ). — Chtrc, phân, viôc, phAn Perdre sa/?/ace, mât chitc [phân-viéc). Place d'armes, chô dàn (sâp) binh. [bàng^ Plageheut s m. (Sir d|Lt-âè). Sir cho vay bac; su bén Bureau de placement^ chô chçn (lira) dày-to* mà Placer a. Bp, dé; cho à. [niiran. Placer un domestique, cho dura nào mw&n làm i/acer de l'argent, cAo vay b^c. [dày-td. PLAcasT 5 m, Born. Placide Binh-yén, bàng-tinh, binh-tïnh;èm-éi. PLAcrosHENT oêo, Ûch ém-ài diu-dàng; càch bàng- Placidité s f. Si^ bàng-tinh; sif ôm-ài# [t}Qh« Plavojxd I m. Trin nhàt Digitized by Google PL 921 PuFomUfis B m. Sxf Ikm trio nhà. pLAFomiBB V a. Làm trân nhà. Plage s f, Dâi; bcr (mép) sùng, bién, rach.,.. PI.AGIAIBS S m. Ké &n-c&p céi cùa ngirài-ta làm (s&ch) mà ii6i là c4a minh làm; kè môt trôm trongsdch cùa ngirô*i-ta; kè hoc 16m. PulGiat s m. S\f hoc 16m; sijr Ifty irong sdch cùa ngirài khàc néi là càa mlnh làm. .Plaidant e adj. Btfi-nai. Les parties plaidantes, àkng ddi-naiy&l nhau. Plaidee va BtfirD^; chûra; binh. vn, c&i-cç, kiên. Plaider une cause, dtfi-nai; kiên» Plaider le faux, binh cài d6. [ tranh-tung. Plaideur euse s. Kè hay kiên, hay nài-nanh, hay Plaidoirib 5 f. Sir kién, sir dtfi-nai. [thira-kién. Plaidoyer s m. Loi Ihây-cung noi mà chûa viêc Plaie s f. Mu-vft.— Làt dôn (-dành); làn roi.— Syr khtfn-nan, tai-vç.. [ 16ng« Plate du cœur,5tr buân-râu trong lèng;5ir phUn Les dix plaies d'Egypte, mircri cdi khôn-nan (tai-y^) Nirdrc Êgyptô. Plaignant b $. adj. 9i thira^ tièn-c-ào. Plain e adj. Bàng. De plain pied, dirng sdmg di dô. Plain-grant s m. Ca-hàt thirdngkinh Hôi-thànb. Plaindre v a. Thircrng (thirorng-hai,thu*omg-x6t), tiéfc. [ &i kiên.««. Se plaindre v. pr. Tràch; than-van. — Bi thira** Plaine $ f. Bdng nôi; dA c. ; S&i bàng. La plaine liquide, bièn (bé); mat bién. Plainte s /• S^'(lori) than-van (-khoc); Led tràch. Tr^g (dcrn) cào; sif di thWi Digitized by Google 922 PL trén-la« Plaintif ive adj, Ilay lhan, than-thif,than-tràch; Ton plaintifs giong ihtCŒtiq {ai). [ y, ira) I^rBK V n. Bep lèng; thich y, (virtf y, hap (horp) S'il plaît à Dieu, n^u âep lonq Chûa. Se plaire v.pr. âep lùng nhau; vui,ira,l£y làm vui Plâisàiiiibnt adxi. Yui; di-ki, Û-cuc Raconter p/a?5^n3mew^, nôi chiiyôn vuu PL.VISANT E adj. Yui; hay; c6-duyên« . Faire le phtisantj gîà ngd. Plaisanter v n. Gi?ii, gi&n, già-ngô. Âimer à plaisanter^ bay gid-ngô hay gièu^^i Plaisanterie s /. Sir cirori-nhao; diêu nh§io-bdng, — Sir giëu (giô'n, nôi chcfi, giâ-ngô). Cela dégénère en plaisanterie téX Ay né TB, diéu nhao-bdng. Plaisir s m. Sir vuî, su* vui-sirdug. Les plaisirs charnels, sic vui-sic&ng xdc-thit. Plan ane adj. Bàng (binh c). Surface plane^ mfit bàng (binh di$n c.)» Plan sm. Mat Ijàng. — Hoa-dd, Lever un plan^ lây hoa-ââ. Arrêter son pAm, quyjt cAt. Planche 5/. Vân, ttfm vén (bân c.). — Bân, tranh vë. Livre orné de planches^ sdch c6 cé ra/^A vë% — de salade, tiép cAi. Faire la — , lôi ngHra. Planchéïer va. Lot (lât) van râm. Plakcheb sm. Yàn râm; gâc. Planchette sf. Ttfm vàn nhà. — dé Ky hoa-dA« Planer tvi. LiAng. — Ngô xuô'ng. — Suy-nghï. L'hirondelle plane... éa â^ii Digitized by Google PU 923 Planète 5/. Sao thâft-chfnh. Planimétrie s /. Phép do mât bàng. PLANisPHàiis S m. Bàn-âd trài dât vê m$t bàog. Plant s m. Cây mai ircrng; cây dè mà giâm, mà trdng. Plant de vigne, mât nho mdri ircrng. PiANTÀiN 8 m. Cây m&-dé. PuNTATioN S f. Sir irAng. Ch8 trdng; litfp ircmg cây. — Bàm (cày trông). Une — de canne à sucre, m^t ddm mia. Plante 9 f. Cây-ctfi; cd-hoa (thâo-mOc c.) — Lông bàn Chan. Jardin des plantes, vircrn thdo-mdc. [dât. Planter v a. Tring (trông-trâc) câm ( c^um ) xutfng Planter un drapeau, cam ccr. Planter là quelqu'un, vut bô ngu'cri nào mà di di. Planteur s m. Ké tr6ng. Plantoir s m, Noc tr6ng, noc câty. Planton s m Xà-sai; h'nh-hâu. Plantureux euse adj. Ê-hé, b$n-bàng. Repas plantureux, bûra ân é-hê. Terre plantureuse, dât tôt. Plaqué s m. B6 boc yàng, boc b^c. bit, dâ dàt vàng b^. Plaquer va. Dàt v6, dàn vft. [déng* PlaqufiT de l'or sur du cui\Te, vàng boc Wy Plaqueur sm, Thçr dât cây, dàt vàng... Plastique adj et sf. Ngbé r^p kbuôn. Plastron sm. Giàp dô ngirc. Plastronner va, Mac giap ngirc. Plat sm. Dia bàn; dla dô-àn, môn d6-àn« Plat atb adj. Bftng mftt. Pays plat^ xir (fa/ d^ny* 924 PLE Plat personnage, ngirori vô-cdng (bât-tài). Platans sm* Cây bA-tièn, b^h-dircmgr tho c. Plateau stn. Va càn. — Mâm. — Chot nui bàng. Plat£-band£ sf. Bor, lê durcrng- virorn-hoa; mép bÔAt Plate-formb Née bàng. — M6 sûng. Platine sf. Ttfm lâp sûng; iAm xoi 13 chia khôa. Platine sm, Thur loài kim kia Irâng nhir bac. Platitude sf, Sirbàng-th&ng;di6un6i(tirârng)thtfp- tri (t&m-thiràng svr)« Dire des platitudes, néi diêu tdni-thic&ng quâ. Plâtrage 5 m. fiô tô vôi. Plâtras s m. Yôi hâ vàch àà ra. Plâtre m. Phtfn-diêp; quftn-th9eh;yÀi. Platbeb V a, Tô phân-diôp. Plâtrier s m. Kèlàni phân-diôp mà bàn. Platri^re s f. HAm dé My làm hA pbtfn-diép. Plausible adj. (Gé lë vÔ tay)-Nôn khen; cô lê Dg;he dirorc. Excuse plausibkj sir kiéu (lê chfra) nghe dwm. PlIbs s f. Dân-sir; dân-ngu; phàm dàn. Plébéien ienne 5. Thnôc vé hang dân, thir dàn. , Famille plébéienne nhà jdân-dà. Plébiscite sm. t dàn; lèng dàn. Pléiade s /. Sao rua; maiig-chùng. Plein 5 m. Câi dây; câi dac. Le plein et le vide, céa dac (mât) cài trdng. Plein e adj. Bây. Plein de fautes, quây ddy^ ddy nhirng lôi. Plebfte lune, tr&ng tràn^ tràng ràm* La pleine mer, nu'dc lân^ mtèa dây mà. Frapper en plein dânh quyèt ijigay) vô giira. Pleihement adv* Trçn, veo* I Digitized by Google PU 925 PLÉNIÈRE adj. /• My, dù, tron, ven. Indulgence plémère phép dai-xd. PliNiPOTBïîTïAraB S m. Toàn-qiiyén (tuyén-quà) dai-thân. Ké dirçrc loàn-quorn. Plénitubb s /. Sir -dây-dto, sijr dù héft. Pléonasme s m. CAch n<5i du- tiéfng; iiëng dir. Pleur s m, Sijr kh6c-lôc;tiéng than- van kêu-khôc; Nirdrc-m&t. Répandre des pleurs chày ntt&e-mât ra. Pleurer v n, Khoc (khtfc c), khéc-lôc w.rf.— Thirm. Ngirârib«t-tài,lu(fc-làc. {làmnûng. PiBDVoiR V. impers. Mira, mira xudng, trôri mira. 11 plenty trài mira\ il va — , troi muân mira. Il cesse de — , irài tanh mwa. Plèvbb s f, Màng bao phôi ô" trong ngirc. Pii s m. Lhn ( vài, ào) xép ou xâp.— Bi, bao tha, phong tha. Deux lettres sous le même pli^ bai c&i tl)or phong lai môl bi, Pliagb m. Sir x^p (xâp) lai. Pliant b adj. Dé xéfp. s m. Ghé! xéfp. Caractère pliant, tành dé [ép], tiuli hay chiu. Plier m. Xô'p, xâp (chôp, gâp t.) Içi— UÔn,- co; jbé cong; bât ép. \ Dictionnaire f-à '^9 926 PLU PSer An linge, rép à& (kbân, ào«.«) Plier les genoux, co ddu-gfii. PLIEUR EUSE S, Kè x£p» /âini5« de journeaox, dârn'-bà nhipt-triiih. Plioîr s m. Dao xéfp giây. PussER V a. Xëp con. Piiiser un bonnet, âr^/i c&i mû. Plissure s f. Cdcb xé!p cou. PtOMB 5 m. Chi. A plomb, lœ, adv. 9éng\ ngay (thâng). Ce mur n'est pas à plomb, cdi vâch nây né không cô ditjig [thang). Plombage s m. Sir là m chi tréng chl... PLOHBAGiifB 9 f. ThiT cM dé làm (dÂ) viât chi. Plomber t; a. Bô chi; côt chi (làm dâtu hàng da cô (n^p) déngtbué v6). Plomber une dent, nkit chi 15 ràng. pLOMBEUR 5 m. Ké à" tru-omg thuéf coi côt chi làm dtfu thuë hàng dâ tbâu rôi. Plokbier $ m. Thor chi. pLomcoN 9 m. Con thâng-cOc. Plojjger va et w. Nhûng (nhân, trân) niràc. Plonger quelqu'un dans la misèrei nhâr^ ngirài nào YÔ trong sir kh0n-nan. Plongeur s m, Ké làn; tho làn. Ployer a. Bé (u((n) cong. V n. Ployer sous le faix, nâng dàm khàm {eiKnC\ xutfng; ep vi nàng. PwiiE S /. Mira. — fine, «lira tro, mtra ph&y. PiUiiAGE $ m. Lông chîm. Plumasseàu $ m, Gb6i lông. — Nùi gié. PLU 927 Plumassier 5 m. Kè bàn lông hay-là làtn lông bdu mà giât non, mà kât tui..« PiiUMB s f. Lông. Plume métallique, ngoi viét sât. Plumeau s m, Ch6i lông. Plvmér s f. Mot ngôi mire; m^t Un ch&m mxfc. Plumer v a. NhA lông. Plumer quelqu*un, ckây (b6n) cùa ngirô'i nào* pLU3iET s m. Lông, ngù lông giât non (m&o, mû..)« Plumitif $ m. Nâo &n tôa làm ra. — Ngirâri thcr-ki» hay biôn-chép. Plupart (la) s f. Phdn nbiéu bcm. La plupart do temps, thirorng-thirorng hcfn. pLUBALiSER va. Bat qua sô nbiéu; làm ra sO' nbiéu. Pluralité sf. Syr nbiéu. Pluriel elle adj. et $m. 9k mà chl nbiéa. — Stf nbiëu (trong tiëng noi). Plus ado. Vian, nbiéu born. — ...Nfra. Bien plus^ de plus^ qui pbis est, hcrn nita^ mà lai^ cài h(rn mtu kia. De plus en plm^ càng... ho'n nïca. Le plus et le moms cdi fum cài kém. Plusieurs adj, pL Nhiëu. — Nhiéu ngu'O'i. Plusieurs vaisseaux, iihiéu chï&c iàu. i^us-QUB-PARFAiT sm. TM trong tiéfng công-cu^c chl vîôc dâ qua di r6i. Plus-value s/, Già trôi; sif trôi ra. Plutôt adv. Tbà, bay hom^ tôt bom. Plutôt souffrir que mourir, thà chiu cifc cbâng thà [ou ban) clict. Pluvier sm, Chim kia dài mô. Pluvieux euse adj. j>ibiéu mu'a, cé mu'a 928 POI Seiison pluvieusp^ mùa mira. PuiviojiiTiis sm. Cii Iirdng cho biét m$t nftm nirdfo mvm dirorc là bao-nhiôu. PiœuMATiQUE adj, sf. Machine — , mày lây khi ra« Phép day vé tdnh khi. PHKiniATOLOGiE 5/, Phép sàch âoixL nôi vé fhân-linh (nhir Ghùa, linh-htfn). Pmedmoiiib sf. Bônh phÀi, bénh lao. [chîm. PocHB sf. Tdî (do, quân). — V4 mûc. — Wêu, d&y Pocher ra. ]dnh simg lôn. Pocher l'œil à quelqu'un tfifn^A ngirdri nào su^ con-mât lén. PoDÀflia 6t s. Kè ou sir dan gân dirdri ebmi.
  46. PùÈLt sm. Màn-chéng den trâi trên quan-tài. — Lûp che dàu con-gâi khi làm lë cirdi. — Trâ un, hor; 16 lA'a dé cho ffm phèng, — s f. TfaiSr châo c6 cân dé chiên xào dô-àn. PoÂLOM S m. Cbàonhô. Vctm s m. Thor, phû. Poésie sf. Nghê làm thor (thi c). — Tha, phû. PoÈTB S m. Kè làm ihor, thi-nhàn c. Poétique adj, iPhudc vé v&n-thi. Expression poétique, tiéfngnéi theo phép vàn-thi. Poétiquement adv. Theo phép vàn-thi. PoixiSBR V a» Làm ra vSn-iÙ. Poids 5 m. Sir nang, câi nAî. — Trâi cân. Le poids du franc est de cinq grammes, dông franc nài n&m grammes. Poignant e adj, (C&i dàm, c&i chich), cijrc, ràt; dû, hung lâm. Bouleur poignante^ sir dau hung làm. PoiOifABP S m. Dfio g&m; dao giit. . kju, jd by Google POI 929 Poignarder a. Bâm ch^ft (bàng dao gâm). PoienÉB 5 f. Môt nftm (nh&m); céi tay câm, c^iu La poignée d'un sabre, can {tay câm) cài giram. Poignet s m. Cô tay. Poil s m. Lông. Pot/foUet, mép. Poilu e arf;. Cô lông, lông-la xôm-xàm. Poinçon s m. Cdi dùi; cài dao cliaui. — Dâu dàùg mà chl vàng bac ihi^t. Poinçonner v a. Béng dâfu; dong in. Poindre v n. Là ra (vé mat-trcri, ngày). — Nây ra, mdi nu't ra (vé cày, cô-boa). Poing $ m. Tay ntm lai. Un coup de — , môt dam, mot thai (cw...). Point s m. Cbiin.— rMûi kim, mûi may. — Yi^i cudc, n5i,.. — Mire, chùng, bâc. — Hdi, He. Point d'appui, chô dira (nu'crng, cây). Points cardinaux, bun kur&aq [fihwfmg trài). Pomi de départ, ddu... Au point de vue de... My theo... Au dernier pointy bét sure, hëi cbùng. Au — da jour s&ng ngày ra, sâng ra, mà^gr dông, rang ngày. Point adv. Khtog. — Ne,.. — , kbông-c6.'.. dâu. Pointage s m. Sif day sung mà nhâm. — Sijrlàm d£u. Pointe $ /• Mûi, mûi nbçn — Binh nbçn. Pointe d'an clocher, chdt thâp. Pointera; a. Bâm, thpc. Day sùngmànhâm. — Cbâm. Pointer un canon, day [chi) sùng mà b&n. Pointedr m. Linhday(xeo)sûngchl(nhàm)màbân. PoiNTiLLER vn. Châm tiiTiig r^u, j{ufig. va. My, c&i-l&y chuy^Q.YÙ-icI, 930 POL PoimriLLBUZ insB adj. Hay cbàm-chicb; hay n6i PoiNTL E adj, Nhon. [nghich. Pointure 5 /. Cài dinh (mûi nhô) dé dat giây màin. PoiBE $ /• Tréi lô. — B&a thutfc (sùng). Poireau hay-là Porreau s m. Kiôu, cô kiôu. PoiEÉE s /• Dai h6ng-la-l>ô c. Bach-hung* P0IBIBB5»1. Cày lé. Pois $ m. Dfty dâu; trài dâu* Poison s m* Thu^c doc. PoissABD B adj. Quô-kich; tue, què mùa. 8 f. Con hàog tôm hàng c4. Style poissard^ cacli noi quê-kich [thô-liic). Poisson s m. Cà, coq cà. — Song-ogir, cung hxfi (huinh-dao). Poissonneux adj. Cônhiéucà. Lac poissonnmix, hô c6 nhiêu cà. Poissonnier ière s. Ké bàa cd. — sf, B6 oâu c4« Poitrail s m. Ngi^c ngipa, ûrc ngijra. Poitrinaire adj. et s. Kè dau ngi^c; ngirori ho lao. Poitrine s f. Ngirc. , Ifaladie de poitrine^ bénh dau ngurc. Poivre s m. Tiêu. — en poudre, tiêu bot, tiêu cà. Poivrer v a, B6 tiêu; r&c tiêu. PonmiER s m. Bhih dirng tiêu; ve tiêu. Poix s f. Chai; nhira thAng, tùng-hu'o'ng'. Polaire adj, Tbuçc vé dia circ( nam cif c k£c cijrc), tXoïXe polaire^ bàc-ddu, saonamtào. Pôle sm. Bàn trâi dftt; (nam) cyc (bâc) cifc. • — arctique, bâc cwc. '»-> antarctique, nam we. [ vi$c hpc). P0LÉM19LE sf. S\f cAi-lây ccr-vtfn (vé viôcNirdc bay-là Digitized by Google PÔL 93i PoLÉtfffitt É m. Kè cfti (ch6ng, cir ly). Pou adj. Làng, bông, danli bong. — Lich-sy*; phép-tic, giûr phép^ hiëi phép. Homme poH^ngvrài & lieh-sw [biét phép). Police s /, Cuôc tuân-sai. Commissaire de — , quàn tu£n-sai. Commissaire central de — , Tàng tuAn-ly, dtfo- viôc tuân-sai; tuâii-ly-phù. Agent de — , llnh tuân-sai. Salle de polke^ nhà phçt (linh c6 Ui nhç-nhç). — de sûreté, cuôc thàm-sai. Policée va, Làm cho nên ké-chcr; làm ciio néa dmh-liëu thiéng-thi, c6 phép-tâc* Polichinelle s f. Thàog-hé. Secret de polichinelle sif kiu cùa thàng-hê (sijr ai-ai déu biét rdi cà). PoLWiNt ado. Càch lich-sir, [ dânh bông. Polir v a. Trau-gi6i (diêu-tràc c.) GiÔi cho Idog; Polir les mœurs, sûra thdi-tuc. Polissage s m. Sijr lau, sir gidi, sir dénh b6ng. Polisseur euse s, Kè gi6i lâng, ké dÀuh bông* PoLissoia s m. %6 dé giôi* PoLissoiBB s f. Bàn chài. Polisson s m. Biè'm, diém-dàng; dô cho diém; ké dâng khinh-dé. PoLi8soN£<£a V n. Làm diéfm, noi diéfm, b diém-dàng«r PoussomiERiB s f. Sir diâm-dàng. Politesse s f. Sir lich-sir; phép lich-sir. Faire une politesse, làm cài diêu licàsir ( fû*-ié) Politique adj. Tbu^c vé qufio-cbành {n^innvtâey Économie poHHque, sanh tài chi d^i-dao c. C'est un profond poUlique^ ni là ngirài Ib^o vi^o. m POM Niro-c. PoLiTiQLEMENT ddv. Thco phép tri Nirdc, — CÀch qui- quài dièn-âào. Polka s f, Phép mué kia. Pollen s m. Phâu trong" bông (hoa). Polluer a. Làm cho d-g^, làm dcr; làm hir; phçm d<(n (cAa thành). Pollution sf. Sir làm hir gi.,) — Sif pham dén.. PoLTBOH ONNE odj. et 5. Nhàt, HhàVgaii^ non gan; PoLTGRRÔXB odj. Nhiéu B&c, gldn sic. [lutfc-rlic. Polyèdre s m, Cai c6 nhiéu mat. PoLTGàiiE Cé nhiéu vor, c6 nhiéu châng. Polygamie sf. Sir c6 nhiéu ya, cô nhiéu chdng (môt Polyglotte adj. Bii^t nhiéu thir ti^ng. [lu*ort). Polygonal ale adj, C6 nhiéu gôc, nhiéu giàc. PoLTGONB sm. Hinh cé nhiéu gôo. Polype sm, Minh-phûc ngu* c. — Cue thit thCramoc trong iô mûif Polysyllabe adj. eis. C6 nhiéu yén. PoLYTECHmQUB od}. Chuyèu nhiéu nghé nhiéu phép. École polytechnique^ trtfofng d^y, nhiéu phép nhiéu nghé. Polythéisme sm. Bac tin c6 nhiéu cbûa. PoLYTHÉTSTE sm. Ké theo dao tin c6 nhiéu chûa. Pommade sf. l\\6c thoa, ihwôo, dàn (nhu* sap dành PofiMADER va, Thoa sàp, thoa thu^(c dân. [môi*.) PomiB sf. Tràithà gà mai hay dé. Pondre t; a. Bé trirng; (vé chim, rùa, r&a). PoNiT 8 m. Ngijra nhA con mà dài lông. Pont s m. Câu. (kiêu c). ' [ y). Pont levis, câu van bâc qua mirang (rut dé mâc Jeter un — , btc câu* Pont de bateaux, sân tàu. [ c. Directeur des ponts et chaussées, kiéu 1$ quÂu- Poutb s /• Sif dè trurng (vé chim). Ponté is adj. G6 câu; c6 sân. Vaisseau ponté, tàu cJ sân. [Gidm-muc. PoNTffE 8 m. Thiy-cà. Bu'c giào-hoàng (tông), — Le souverain poniife, Bdrc giào-tông. Pontifical ale aux adj. Thuôc vé quorn (cbùrc) thÂy-cày giàm-muc, giào-tông..,. PoNTiFiGALKMiNT odv. Thoo 18-phép cùng ào mfto giâm-mue (g-iéo-tông...). Officier pontificalement, làm lë trong-thé Pontificat 8 m. Chijrc thiy- cA. Qnim (chù'c) gi&o- tông. — Bori dure giào-tùng cai-tri. Pendant le pontificat de Pie IX, dori dure Gi&o- tông Pi6 ihû chin cai-tri HOi-thành. Ponton s m. Cdii nôi; g-he ken làm câu. Pontonnier s m. Lmh coi viêc bâc câu. — Ké 14y tién câu. PoPB 8 m. Thây cà h$i cé d^o Nga-la-tir, Popeline 8 f. Hàng chl ta canh lông chi6n« Populace s f. Phàm-dân c. dân-dâ. Populaire adj. Thu$c vé dân* Roi populaire vua âwœc làng ddn. Pgi^ii,4ausiiia (Se) v pr. Lây lèng dân. Digitized by Google POR 935 Popularité s /. Sif dirorc long dân, su* dirgc dâa cil 11 on g*. Perdre sql popularité, mât long dàn tin-c^Y* PopiiiÀTioïc sf» Dân, dân-cir. Populeux euse adj. hông ngircri-ta, dông dân (r, PoBC S m. Heo; con heo. (Tbi c. trir c.)« Con lorn t. Du — , thit heo. Porc frais, thii keoi\r(fi. Porcelaine s /. Sành, sir, da bât. B6 sành, dÔ siir, PoRG-ipiG s m. Con nhfm. PoncHE s m. Gh5 che màt nori ciSra nhà-thor, PoRCUËR ERE S m, Kè chân heo. PoRCHERis S /• Chuéng heo. Porcine adj. /• Heo. Le race porcine, heo. Pore s m. Lô chcn lông. PoREirX' EUSE adj. Eir, e6 19 n6; xSp, Porosité s /. Sur cô lô hô. PoRpaiRE s m. Thir càm-thach kia. PoRREÀU $ m. Kiêo, cù kiéu. Port s ?n. Cura bien. (Flài mon c. ). Arriver à bon porl, iùi ncri tdi chdn bhih-yên. Port s m. Sirc ch^, h^g cbâr. [gi^i. Port d'armes, phép dircrc dùng sûng-â>ng khi- PoRTABLE adj. Mang dircrc, mac (bân, d^i...) dirac. Cet habit n'est pas portable^ cài éo nây /Tiackhông Portail s m. Cfra chanh dén-thcr (dén-thành, nhà- thcr). — Mât tién cù*a nhà-thà. Portant b adj. Bien —, m^nh-kboë (m^inh-giôi). Mal portant, khô à, dau. POBUTiv ITB adj. Dë dem âi« 936 POR PoBJB $ f. Cùa (mto c.)« Mettre à la porie, du6i di. Refuser sa porte, c&m không cho vô nhà. PoRTE-ÀLLUMETTSS S m. Hôp dé thè dièm ou cÀy quçt» PoRTfrciGÂiisg s m. 6ng hût thu^ 14 via* Porte-clefs sni, Ké giur chia khôa khàm (tù). Poaxs-HiEiLYOK s m. Cài cây dé dût viét chi« PoBTi-CROix S m. Kè cim tbÀnli-già PoETÉE sf. Lira dé. — Làn (sùng). — Sir v6i toi.,» — Sir tri hiéa (thâu) dirorc. — Sirc, sif j^oli.— N&m hàng g^h dé viôt dâu hât. Ceci est hors de sa pariée cài fty ^t^i tri né PoRTE-ENSEIGiNE 5m. Kè Ccîm C(>. PoRT£-ÉTBi£BS sm.pL Bâ dirng; dây côt chcra dirng, PoRTi-iTaiYiiRSS sm, pl. Khôa vuôpg dé x6 dfty b& Portefaix sm. Béu, thâng déu. [dirng, PoRT£F£UiLLE Bi (bao) diTng giâ[y. PoRTB-MÂLBKDR 51». Biém dûT, tri$u Mt tirârog. Portemanteau sm. Con hvcâm m6c io« Portement sm. Sir vâc. PoRTBrMONiuiB 51». Tùi dè tién (b^)». PoRTB-MONTRE $m. Cài dé ddng-hd. Porte-mors sm, Dây côt hàm-thiô't vdi dây ciraiig. PoRTE-tfousQUEiori sm* Moc khôa dé treo sùng. PORTE-PLUXE sm. CÔDg viéft. Porter va. Dcm (dam). Porter des denrées au marché, efem dô-àn rachçr* Porter le deuil, fiCé tang, dé ché!; moc dô tang. Porter ses regards, ng6, xem. Se porter à des extrémités, làm çpid tay. Se porter bien, m^nh-khôe. [xe« PoftTi-TRAiT 5 m* Cài dây cAm {â&) dây lôi ngifa kéo ij L.y POS 937 PORTBim ED8B 5. Kè kWôiig (vâc, gàûh-ging). Kè dem, Réponge au porteur, trà lâri dira cho ngur&i dem Porteur de bonnes nonv elles, kê dem tin lành. [thcf» PoETK-vqix s m. Ông nôi, 6ng voi (-goi). PoftTiEB lÈBs S. Kè giâ" (coi) cira. ' Portière 5 /. Cira xe, — Màn che gio. POUTION S f. Phdû. Portique s /. V6m cùa, hiôn cira dén-thâr. Portrait s m, Hinh-ânh; cho-n-dung (duông) c. Cet enfant est le portrait de son père, dira con nây nô giâhg eha né nàw hét. Portugais aise adj et 5, Ngirâri rnrdrc Bût-tu-ghô. PosAGE S m. Sir dàt-dé. Pos» s f. Sir dàt-dè. — Càch-di$u. Posé adj frS-d^ro^ âftm-thim. Homme posé, ngircri dê-dam [ddm-thdm). Posèrent adv. Tir-tir, châm-châm. Parler posémmt, ndi châm-châm {khoan-thai)» Poser v a. Bé, dat. [hkn. Poser un livre sur une table, dè cutfn sàch trên Poser des rideaux, treo màn. Poser des fondements, phénç {Idm, ââp) nên. Poser des chiffres, rfo^ {viê'i) s6 ra. Cette femme pose -continuellement, con me dô né làm càch làm âièu hoài-hoài. Poseur 5 m. Kè sdp dâ (gacb) mà xây.— Kè hay làm-bo, làm-tich. Positif ive adj. Châc, rô-ràng. Fait positif, viôc châc. — Bô. hdi position d'une ville, dia-thecé\ thành. Position du corps, né't dtirng n^if ngôi. Bâ. 938 POS PosirmtMsifT adv. Thftt, chftc. Possédé ée adj. Bi hâm; bi àm. Possédé de la passion du jea, ghién (mé) cor-bac. Posséder va. C6. Posséder les mathématiques,Md«y phép tri-cdcb. Se posséder v. pr. Tlnh-tuôûg. Possesseur « m. Kèc6cAa. Possessif adj. Chi thuôc vé. Chi cûa. [vé. Adjectif /o^^e^^t/, tidng phi-triéfu chl cùa ihu^c Possession $f. CAa; sir c dê tiéfng lai cho ennrchàu. Liru danh ir hâu thê'c* Posthume adj. Sinh ra sau khi cha chëi. Ouvrage posthume sdch in khi kè làm sdch d&chét dirâi. Postiche adj. Già, rnirçrn. Barbe — , râu çid, râu ké't» VosTiuoN S m. Kè dành xe tr^m. PosT-scRiPTUM S TH, C&i vi^t n£fi tbeo sau; lài ganh tbôm sau. Postulant i s* KÂ zin. Postuler a, Xin; lo. — Xin-xô, xin-nài« Postuler un emploi, xin viôc làm (cburc..) Posture s f. Bô; diôu; né!t. Posture respectueuse, bâ khép-nép. Pot s m, Ndi, tràch; trâ, hâm (nâu ninb) tbit. Potable ad}\ Utfng du-orc. — Lông. Vin potable, ru*oru uâng âttçrc. Potage s m. Zhko. Potager s m. Yiràn rau, vxcim cây-trâi. Potager ïbe adj. C6 trdng rau-c6 trài-trftng Plantes potagères, rau trâng trong vic&n. Potasse sf. Diêm-cu-crng' trâng hay dôtbài riïatro càym; ngircri ban d(5 gtfm. PoTiOK jr /. Thufîr nircrc uÔng tif mu6ng. Potiron i m. Thùr bi kia (U r?; dira gan, bi dao*.) Pou 8 m. Con chf; (con cMy T.) con r^n. Pouah 1 interj. (Chi ghét, không ira). Pouce s m. Ngôn tay cài. [Umi)« Manger sur le pouce, ftn durng, ftn h/tfi-hi (lua- Poudre 5 /. Bôt (nhi nhir b^t). Poudre à canon, ihuâc sùng* Poudrer v a. BA phtfn trên Mo. Poudrettb s /. PhAn tàn ra bôt phcfi làm pbàn. Poudreux buse adj, Bdy nburng bi^i. Habit ioui poiidreux, ào âây nhûmg buù Poudrière sf, Kho thuôc sùng. Pouffer vn. Pouffer de rire, cirori bà-hà (ràn, um)« PouLLiEUx EUSE odj. C6 nbiâu cbL Poulailler sm, Chiiung gà. Poulain sm. Ngira con. Poularde s/i» Gà mài niiôi nâng (nuôi cho mâp). Poule sf, %h mdi. Poule mouillée, gà m(\ h\ nircrc = Ngurofi mirdrt. Avoir la chair de poule nôi tfc. Poule sf. Tbù* chai âành làn kia. — Tién d^t (d) Gagner la poule dùa (trût) tiin dâu. [mà chcri. Poulet sm Gà con. Pouliche 6/. Ngiracàicon. Poulie s/. R6c*rdcbt Digitized by Google POU m PouLiNKR vn. W (vé ngira). PouLïOT sm, Tiéu bac-hà c. PouJLPfi sm. Minh-phue ngvc Ct F0UL8 sm. Mach. Le — bat, mach nh\v. Se tâter le pouls, (bât mach oot — , chàa —, c* mlnh) = ihfr g*c tninh coi PoiîMON PhAi (phô' c). PouPARD sm. Con-nit to (màp); dd hinb çon-nii d& PouPB sf. LAi tàn; Akng sau lAi. [cAm cbori. A.voirle venten;?07i/?e,gioxuôi=may; xuôi dàm« PocpiE s f. mnh oon-nit ohcri ; thàng-phftng, hînh ndm dé cho tré chori. PoiipoN ONNE S, Coû trai hny4à congàimâp ûdîm|tt PouB prép. Cho. — Vi. — Mà... Partir pour un autre, di tMtho ké khic» Pour l'amour de Dieu, m I6ng kfnh-mén Cbùa. Pour que... locxonj. Chodâng(dirore)...Chomà.. l^epour et le confre, phài tréî (= 16 phàt lë trii). Pourboire sm, Tién cho thêm cho ngirori dành xe. PouBCEAu sm. Con heo, con lom t. PooRCHASSER t) a. Tbeo bftt; bAt-bd. [ phAch. Pourfendeur sm. Ké chém sâ hai ra.— Kélàm Pourfendre va. Sà hai, chém m^tgu'ormsàhaira. Pourparler s m. Sir bàn-luân viêc. Sirnôimàtinh (bàn) viéc vdi nbau. Pourpier s m. Rau sam; mâ-xl-hiôn c. Pourpoint 5 m. Thir ào xtra (tùr cA xuông [à\ lu-ng). PoimPRE s /. SAc diéu cbAy (bM bài-dinb mk lAy ra); sAc tfa. Manteau de pourpre^ ào âiêuy ào tia. Dictionnaire f-a 60 942 POU s m. Le pourpre àa teint, nvtâe da hâng thAm. Avoir le pourpre, mdc bônh nAi dàt dô ncri da. PouAPBÉ il Sàc diêu] c6 màu tia« POfmouoi conj. eiadv* \ï làm-sao? Sac mà.. VI gi? vicdrnào? PouBRi E adj. Mue; ihôi (thûi v.). Froit pourri tréi thâi (thùi) oti li/i^'i Viande pourrie, thit ir^rw, thit (/Atii)» Pourrir t; n. Mi]lc. t; a. Làm cho mi^o« Pourrir en prison, rue tù« L'eau pourrit le bois, nirdo /Bm cho cfty mwa, PouRRissAGE S m, S^T ogâm gië ré.ob cho mi^c mà làm gifly. •P6URRISS0IR S m, Câi no^i ngâm giè mà làm gitfy. PouRRiTURB s /. SiT muc; sijT thûi di. PouBflinn 8 f. Sir theo bât; 8ir rirgrt theo. Exercer des poursuites contre un d^fteur, kiôn nor; dôi nor. [ ké dirng kiên. Poursuivant s m, Ké léo-déo theo. — Kè tièn cào, Poursuivre v a. Theo bit.— Hu'çrt. Pourstdvre un débiteur, bât nçr, dài n^. Pourtant adv. Nhtrng-vây, nhung-mà. Pourtour s m. Vông, quanh, vàuh. ' il, PoQETOi 8 m. Syr kéuàn; sy phâc in» . : Pourvoi en grâce, dan xin tha (giâm dâng.) Pourvoir t; n. Phông, dyr-phèng; lo. Dieu pourvoit à nos besoins^ Chûa h cho ta hé(t moi viêc cân. [ âà cho din. Pourvoir une place de vivres, câp lirorng-phan Sepowrvoir en cassation, qui mà kéu lên tèa trén. POURTOTBUR S m, Ké chiu (lânh) mdi cdc dÔ dùng trong m^t uhà nào. Digitized by Google PRi 943. Pourvu que tae.conj. MiSn-Ut...« PoussAH S m. Con lAt-clAt. • < Toum s Mut (cày nirt ra); cou (cày) uo mçc ra. Mâng (ire). Poussée 5 /. Sir dAy, sijr xô. Potsssa V a. X6^ d&y. Pousser la porta, xô oùra. La barbe pousse, râii moo. Pousser un écolier, lAûc {giuc) hQC-trè bçG. PoussitaiB s /. Bui ; b^t. Réduire en poussière, tdn ra bât, tàa nhd ra. Poussif iys adj. Ngbet kti6 ibà. Poussin « m. Gà con mâi nfr. Poutre s f. fià, cây dà. PouTBELLK S /. Cûy dà nhô. Pouvoir v a. tooro (djing). N'en jDomonr plus.... h^t stiirc. 11 peut qu'il pleuve, trcri mu'a. Pouvoir s m. Phép; quàn-phép; sijro-m^nh. Parveifir au pouvoir, Ûvrqc qu&n (quyén). Cela passe mon pouvoir, cài ày qud sire tOi (tôi làm không dang). Prairir s f. hông cA. Praline s /". Hanh-dào rim du'omg. [du'Ç'C. Pbatigabue adj. Cé lé làm nèn âirç«; làm nèo vide pRATiciiN s m. K6 tbao (biM léo nghé). Pratique s /. Sir ttrng (thao) viôc. — Sir làm ra viêc. (Ilành c). — Tbôi-pbép, — Sijr tb^o (târûg). — bàag, b^ hàng. Mettre en pratique, làm ra; tbi bàub c. C'est la pratique du pays, ky là tue [thét) xù tfy. PiiATiQU£iu;r(T adv. Tbeo viêc làm: cdch ravive làm. 944 PRÉ Pratiquer v a. Lkm^ làm ra viêc PraikftuT la vertu, làm viéc nhcrn-diSrc» Pré s m. Bông cô nhô. Préalable adj. (Bi trirdc) phài nôi, hay-là zél| hay 'là làm trirdc hét. (tiên c). Au préalable loc. adv, Triri/c di... dâ. pRÉAMBULB 5 m. Cài tién-d&n. — Cii thà di trirdrc. PaiAU sm. Sftn* Prébende 5/. Lôc,bing-l()c ciïp cho thdy canônicô. pRÉBENDÉ et s m, Thây dirçrc àn b6ng-l$c, pRicÂiRS adjp T^m, tqim-gài; không cbic» Précaution sf. Sir lo (liAu, tinh) trirdc; sir dir* phông trirdc, sir g-iû* trircrc. Prenez vos précauliom hây lo giw trw&c, pRiGAimo!iNBR (Se) v.pr. Lo trurdc, t£iih (liéu) Précédemment adv. Trircrc. [ trtro'c. Précédent e adj^ Trirdc. — 5w?. Viôctrirdrc, girang Sous le l?ègne précédent^ h&i dài trtt&c. [tnrdrc. S'appuyer sur un précédent nirang vtéc{gtto'ng) Précéder v a. Di trird'c. . [ trtc&c* Dans le chapitre qui précède irong doan irvc&c. Précepte 5 m. Biéu-lô, diéu-ran, luât-phép. — Lâi day-dô (chi-dân, ran-khuyôn). Précepteur 5 m. Thây day-do; thây. Préceptorat $ m. Chirc thây day. Prêche %m. Uri(bài)giàngthây dao lac(Protestaiit). Prêcher oû. Giàng,giâng-day. — Day-bâo^khuyên. Prêcher TéconoiDie, day b tiét-kiôm. Prêcher d'exemple, Uy girorog mà gidng-day. Prêcheur s m. Kè giâng. — Ké hay quà'-trâch. Précieuse s f. Born-bà càch-diêu, hay làm diêu. PfelciKiissjuNT adv. Céch qui-biu;— Léty làm btfa. Digitized by Google 1 PRÉ ,945 Précieux else adj. Ç\m (quoi), bàu. Pierre précieuse, ngoc, (ngoc thach c). Précipicb $ m. Vy-c, htf, ncri hâm. Précipitamment adv. Càch v^i-vâ (l^lt-d^t), a thâu- phù; d§i.,.. PfliciPiTATioN $ f. Sv ào (a, dai) di; sif giuc-gia. — Sir long xutfng-; sif xuOfiig càu. Précipité 5 m. Cau (long xuung), can. Précipiter t>a. Xômtfng.— Hfii (ihùc, giuc..). Préeynier ses pas, bir^c man chcrn; birdc Se — v. pr, Gieo minh xudng...« L'armée se prêcha sur Pemnemij D^to biali xông vào {a vào^ xâè vào) giftc. Préciput 5 m, Câi trôi,cai dâu.—Phdn tr^i. Précis sm. Sâch vcàc, sâch tôm 1^ fAniiiial. Précis d'hi3ioire d'Annam, sich sir irac niràL Précis e adj. Chành, chinh (dich c.).— Vân, tât, ioxxv précis, ngày châc, ngày hen{(Sinh)irw&c. PRÉcisiMSNT adv. iJân, chic. Préciser va. Binh châc; di'nh c. Précision sf. Sir vân (ràt,.g9u)._Sv châc, s hâii. Précité éb Bft tnmg ra trirdc. Précoce arf/, S<>m; chin sdni. Enfant précoce, con-mt khôn sém. Précocité sf. Sif sd^m qui. Précompter va. Béfm ra mà tpir. Préconcevoir va Nghï ra trurdc, hiéu troogW tarde. Préconçu e adj. Bâ sfin trong M. Idée préconçue, y d& /îjrA/ /nr(c rdi; y di? ^Ai /rowy tri. ' * • Préconiser va. Khen lâm, tirng trong ISm» PRscuasm «w, Kè ch^y trirdc mà r^^i tiaj dem tiai Digitized by Google 946 PRÉ Les signes précurseurs de..., dâu ( trièu diêm^ PfiÉDÉcÉDER vn. Chét trirdrc di. 'Pii]£décI8 9m. Sir chKt imàc ngirori kh&c chtft. Prédécesseur 5m. Ké làm (chirc) irxràa. — Ciru c. PBÉDSSTiiNÀTioN sf. Sif tîén-dîoh; si^ dinh trirdrc. PaiDBSTiNi És adj. et 5. â& âirorc chon trirdc. Prédestiner va« Tién-diab c. dinh triro'c.choiitriro'c. PfiÉDÉTERMiMATiON S Sif Cbud dâ. xul (khié!n) lông trirdrc. pBÉDiTKRMiNER M. Kbiéfn lôDg ngirârî tnrdrc di. ipRfi>iCA!iT«m. Thây gi&ng dàng dao lac (Protestant) Prédicateur sm. Ké giâng; thÂy giàng d^y. Peédigation «/• Sif giàag. .pBiiMQTioii s/;, ndi tièn^tri. Prédilection 5/. Sur ira hcrn. Prédire va, (Nôi trurdc) néi tiôn-tri. » . . • Pridirê Pavenir^ bài vé sau së défn. Prédisposer va. Sâp dut trirdrc. Prëdispositiom sf. Sir d& dçn s&a... si sâu dèo..é.

    .Pbédominakgb sf. Sif hcrn. pBiDOMiNANT E adj. Hom, trii. PRÉDOiUKER v/i. iïcm (thâng, trAi). PEisMiNSNCB sf. SiT trÂi hcrn; «r trir^g hem. PRÉimmNT B adj. Hcrn, trong hom. La charité est la vertu /?rÉfeWwe«/€, dure thirang- yéu là nhcrn-durc /ron^ hmié PaâiTABLfR va. Lâp ra Irirdrc.

    Préexistant e adj, Bâ c6 trirdc. PaÉEXisTEMGE «/• Si cd ra trirdrc. . Prébxister m. C6 ra inrc^c. .fôiFACE i^ori tifa, ty:a(tif c.}, dân, tiéu-dâa. Digitized by Gopgle PRÉ 947 Préfectoral alb adj. Thudo yé tr&n-phA. Arrêté préfectoral lônh phû-dw&7ig. Préfecture 5/. Phà; trâfa-phù. — Toà phù-doftn* Bia-h^t m^t phà (châu, qu^n, iinh...)« Préférable adj. Hern, lây làm hcrn. Pr^féhablkmbwt adv. Horn, làm haa. Préférence $ f. Sir Uy làm hom. Préférer t) a. ÎAy làm hom. Préférer l'honneur à l'argent, % daûh-tiê(ng làm han bçc^tién. Préfet «m, Phi-doftn; tri-phù (ông phù v.), Thâi-thù, quân-hâu. Préfet de police, tÂg-tuin ly;ââc vi^ctuân-sai. Préfet maritime, bài-phông phà-daân quan. Prefix e adj, M dïnh (hen, chi) trirdrc» Jour préfix ngày dâ dinh tnrée. . Préjddicb ê m. Si^ hai; sir ihiôt-haû Préjudiciable adj. Thiêt-hai, hai. Préjudiciel elle adj. Xijt trirdrc, Préivdicibr V n. Hçi, thiôi»h^. pRÉJLGER V a, Dinh trirdc, dinh chtrng trirac. Prélasser (Se) v. pr. L^p nghiêm» — Làm vui- miag hom-hà. Prélat « m» Cô churc cao-trçng trong Hdi-tbtfnli. PRÉLATURE $ f. GhiSrc préht. Prélèvemeint s m. SijT lây ddu; xâu (cà-bac). Prélever va. My â£u, lây xàu. Préliminaire adj\ (Ngach) tién-dân; giào dâu; phâc phông. (Scr c.) Discours préliminaire Idi dàntrwée. $ m. Prétiminaireê de la paix, $ 948 PRE (lù-n; sir dâo dây dom. — ati fig. Môi. Les frissons sont les préludes de la fièvre, sif lanh xircmg s((ng (giûn minh) là mài sô rét Prélldkr V n. Mer dâu, giâo Mu. Prématuré ée adj. Sùm (clnn trirdc di). Mort — , cbéft sâm ou chét yhi» Vieillesse prématurée, già hâp. Prématurément ado, Sdm. l^BÉMÉDiTATioN S /• S? cé nghl trvdrc;sij* tiémtâiii« Avec — , tiém tftm, c< . Préméditer t>«. Ngâm-nghï trirdrc;- Cô y, tiêm-tâm. Prémices s f. pL Cùa dÂu hét; trÀi â£u mùa| con dAnâoàn... Premier ière adj, Thir nhirt. Le premier homme, ugirori dâu hét, }tÂ\Àhv%%preniièteSy dÔ M-nkién (dôltfymàlàm ra céi khàc). Pbbmièrrment adv. Trurdc (ddu) hét; nhùrt là. PmcMniR-ifÉ $ m. Con dAu )6ng. Prémisses 5 /. pl, Càu dâu trong phép luan ly. Prémunir v a. Se—, t\ ;>r. Dijr-bi, cij-bi. Lo trirdrc chb cbàc. I^ABLE adj. Lày (bàt) dirgrc* pRENimB va. Bât; lâ'y. Prendre une ville, /«y tbành, ' J'irai vous prendre tôi sê â6n rw&c anh.

    Me /;r6n«z-vous pour un sot? anh coi {lây.,Mm) toi là inùt Ibàiig" dai sao ? Prendre un domestique, mw&n diy-tdr. Prendre ses mesures, Uèu^ tioh, lo« Prendre le large, ra khcri. [ai,

    . prendre à quelqu'un d'une cbose| dà lài 6ixQ Digitized by Google PRE 949 pRSNEim fiusE $. Kè miT&a (tbuê). Le preneur s'engage à... ké mic&n chiu... Prénom s m. ïôn thanh. Préoccupation $ f. Sijr mic lo;' si^ châm-chi. PRÉoccrPER va. Lo, chàm-chi, dè trf, nhirng-mâng, Préopinant $ m, Ké nghï (tircrng) trircrc ké khàc. Préopiner v n. Tiràng (ngbi) trirdrc ké khàc. Préparatsur s m. Kè don, ké sim^ârat Pakpauatif s m. Kè sàm-sùra (dçn-dep). Faire des — sim-sàa« Préparation 5 /. Sir don-dçp, sir sâm-A'a, Préparatoire ac^j. ma don-dep trirdc. École préparatoire tr/rômg sa-hoc (phà ngu c«) Préparer v a. Dçn-dep, s&m-sâra| sdra-soan. Préparer le diner, dpîi ccfni. pRÉPOND£RANC£ S /. Sxf m^nh ihë bo'n. Prépondérant Ea6(/. (Nang hGm)trirçrDg(trong) hcm.« Voix prépondérante y li^fng manh àcnu Préposé s m. Ké àp viec; ké là m dàu. Préposer v a» &&t (bàu, cit) lèn mà coi (xem-s6c)« Préposition s /. Tiéng dat trirdrc tiéng tên kôu. Près prép, Gân, 11 y a.près de vingt ans, dâ^e^nhaimircrinainnay Secrer de près., ép rié't. Présage s m. Biém, môi (triçu c.)^ dèo. Présager v a. Chi diéni, ra moi; bôi, dac-chirng. Presbyte aàj. et $• Làng con-mât. Presbytère s m. NhÀ th&y bAn-sér coi ho

    Préscience s /. Sir biet triro*c. [l àm chù. Prescriptible adj. Co phép choàn lây , c6 phép dirorc Prescription s /. Sip dir^c phép làm Itfy chù. — Sijr

    . kh6i U'k Uif (vi (juà ki di rôi). — Diéu thdy thuûg Digitized by Google I 950 PRÉ d^y (biéu). PaiscaiRB V a. D^y khiéfn, truyén^ biéu. — Chodn dirorc, thành chA, dirorc phép làm chA. Se prescrire, v pr. Bât (ép) miah... PaisiAUGE s /• Syr ân trôn ngôi triràc. PBisBNCB sf. Sirc6m&t. Les deux armées sont en présence^ bai dao binh dông ngang mat nhau. — d'esprit, sv tinh. PaisENT s m. CAalë; cAa (dj) làm quà t. cAa cho* châe. B6 ban, d6 tang-hào. PfiÉSENr fi adj. Co mat;hiôn-t4ic. — Này(b&ac»). A présent hc. ado. Bây-gîô; nay. Présentable adj, Gicrra (dem ra, dâng lên) dirorc. PaÉSRNTÂTioM sf. S^T gio ra; si^ dâng.., sgr trinh diôn; ra mtt.— Lë Biirc Chûa Bà phA minh vào dénth&nh. Présentement adv, Bây-già (nây). Présenter va. Dâng; Mah diôn; dem ra mâU — Gicr ra, tô ra. Présenter quelqu'un, dem ngirin.nko ra mât. Se présenter, pr. ra mât; bày ra. Préservatif ive adj. Hây giur cho khôi. Paébervation s f. SijT gîur (dè, phôQg, hà, ngilra) cho khôi PaÉsfiaYfiR 0 a. Gifr (dè, phông) cho khAi. Préserver âe la peste^ gUtehokhâi âich-kh{. Présidence s Chùrc kè làm dâu; — Niôn-phdû kè làm dâu. Président s m, Kè làm dâu.»« (d6ng-ly c). Giàm- quâc. Bâu hôi-dâng. PaismcNTE s /. i3à làm diu h^i. — Ang^giém- qutfc; bà ddu h^irâAng. [ Àp-tto. pRÉsiD^a V a. (Ng4î trirdc). Làm dduj dxxù ddu; Digitized by Google PRE 951 Présider aux préparatifs d^une fête, dp {coi) viôc don-dep s&m-sâra ngày lë. Présomptif ive adj. ( L&y tru'dc di )• Binh trirac, doàn trirdrc. Héritier (prince) présomptifs tbài-tur^dông-cuug, PBisovpTiON s f. Si^ngà; si cây minh quA. Présomptueux euse adj. at s. Hay cây minh quâ, kè -Ui t tân. Presque adv. GAn, gâa-gân,... Presqu'île s f. Doi dtft. Pressant e adj. G£p (câp c). Maire pressante viôc gép. Besoin pressant^ sir tùng-ngat gâp. Presse s/. &oàa(lu)cl;ien nhau. — Bàu ia(l>àn in} Ouvrage sous presse^ sàch dang in. Pressé éb adj, (Bi ép) vôi; gâ[p. Vous êtes bien pressé de partir I anh ivâi]gdp di thi thôi thôi I V . /ir /- Pressentiment s m. Sgr biét (trong minh) Inrdc.— Sv hay tru'drc. Pressentir v a. Bîtt (hay) tru-dc. Presser v a, Ép; riét. Presser les rangs, dân bàng eAo cMy, L'affaire presse, viôc Le temps presse^ gâp. Pression s f. Su: ép; si^ dân (thùc) l^i. Pressoir $m. Hàyép nho. Pressurer va. Ép (ra nu-dc). — Fig. IIi(p, làm nang. Pressurer un peuple, làm nang cho dàn, hiê'p dân. Prestance sf. nghiêm-trang, dàm-thim. Si^r trAi hem. [xâu. Prestation 5/*. Sir thé(cdc (juan phii thé),-*CôDy Pbbsts adj. Lanb-lçi; gidi-^^itn. Digitized by Google 952 PRÉ IteSTKMSNT adv^ Céch giài; cich lonh. [ sir Uiéo« Prestesse sf. Sir g-iôi; sir lanh-lori; sir siông-nâng. l^sTiDiGiTATEUR S m, Ké làm phép ihu^t; ké mua chéo, ké làm trè hùy thât. PaBSTiDiGiTATfON S f. SiT (nghé) làm phép tbuât^ (tro-khéo, tro hùy thât). PfiSSTiGE S 17t. Phép thu^t.— Sir trÂi bcrn; sir hay* PaismiABiE adj, Cé M dinh-phông trirdc dirorc. Présumé ée adj, Mao nhâû lÂy; in tri trirac, sân Irong tn'. Présumer va, (Lây trirdc di). Binh-chirng (deo), ngbi phèng trirdrc; in tri. Mao-nh^a. Trop préstmer, j tài; cày tài minh quà. Présupposer va» Dinh cbùrng trirdc di. pRÉsupposiTiOM S f. Sir dinh deo, sir dac (dinh) chtrng tmrd^c di. Présure s /. i><5 b6 vô cho sira no dac lai. Prêt s m. Sir cho mirgn. — Càa cho mirçra. Prêt I adj. S&n, s&n-sàng. Prêt à partir, sàn ma ivky^sdmsdn nîi mk ra di. PaiTEMDiiMT E 5. Ké lo cbo dirorc chirc-quorn.— ChàDh ihtfng c. tiir-quân c. — Trai di h6i(n6i)vçr. Prktendre va, lë mà... Doi; mtitfn. [ tieng, Prête-^om $m. Ta danh c; tên trong-tréo; murcm Prétentieux eusb adj. et s. C^y niiahy t4in(-thi)« Eomme préimtieux, ngirori /-///t. Prétention sf. Sir noi minh cô phép, sir cây () Prêter va, Chomirçrn* [minh* Préier secours, giùp (tror c). Se prêter^ v pr, ITng, chiu. [công-cuôc). Prétérit s m. (Qua khèi.,) Thi dft qua (trong iiëvig Préisvb s m. CbtSrc quan trttn RO-mamô xaa. Digitized by Google PRÉ 9iZ pRÊTEua £US£ adj et $, Kè cho mirçrn. PfiiTEXTB S m. Lé chû'a) lë nôi chiirng (lô che, né). Sous — de... lây cd' vi... Prétexter v a. Lây cd, lây nê, nôi chirng. Prétoire m. Ân-tnrârn9;chS quan Ih^torxà'-doàn. Prêtre s m. Thây-câ, linh-muc, thây chfnh-tét — Thây tu (càc dao); thây chùai thây sâi. Prêtrise s /. Churc thây-o&. I^REUYE s f. Sir làm chii-ng, chijrng* Faire ses preuves, ià ra minhgiôi; làm giôi, ratài. Preiix s m. Manh-mé, d^n-dl. Prévaloir n. Horn, ISn hom, tr6i hcn. Se prévaloir^ v pr. Kiêu-ngao. [(luât). PRÉvARiGATsmi sm. Kè phé kl phân. Kè pham phép Prévarication /. Sijp bô viéc bAii-ph$,n minh; sijr gian-l^n, tôi-15i; sir pham-luât. [minh. Prévariquer v h. Phé ki ph^n. — B6 viêc âtfng^bâc Prévenance s f. Sirlr phài ihë (târ-<é!), sir hay làm Prévenant e adj, Tfr-téf, phâi th^. [cm (phu-crc). Prévenir v a. Tdri {â6n) ivutàc di; dôn, ngûra, Cho hay tnr*c, ndi cho biét tpir<>c. Prévenir un malheur, lânh sir rùi trtr&c di; ngàn (ngù'a) 8\f kh^fn-nan irtt&c dû Préventif ive adj. Ngàn-ngùra, ngân-ddn, chân, PiŒVENTiOxN S f. Sir dinh (nghï, xét) frird-c (liôn nghi). — Giam-tra, sif bi giam-tra; hôi mâc giam-tra. Juger sans préveniton^ doAn mà không c6 xéi [nghï) trw&c Préventivement adv. Trir^rc di dâ; dè giam-tra. Arrêter quelqu'un préventivement^ bât ngirài nào mà giam-tra. Prévenu s adj. 9& biét trirde. — s. Kè bi c&o. Digitized by Google 954 PRÎ Juger un préeenu, xA* nçw&i ôi'-cdû. PnlvffiTOff $f. Sir ihiy »rirdc; si^ diûh chirng (nghi) \ trirdc; sif dè (ngôr). Contre la — , không dé (-«J',-). l^vom va, Thtfy trircrc. Tout a été préoUf moi syr dàUfu tinh...) /ri«c hét di rôi. PRivMi^m. Ouan àm-thi; kê coi-s6c; quan kiêm-. Prévôté sf. Chirc (phân) ông giam-thi. PaivoTANGB Sy: xem thây trirdrc. Pb^votant e adj. ( Hay thây trtrdc) hay lo(dir-phông lîéu, tmh....) trirorc. Ngirori c6 y (cô tir). Prib-Disu sm. Bàn qui. • Pbibr va. Câu; xin; cân-nguyên. Prier Dieu, cefw cùng Chùa, Prier quelqu'un à diner, mel-t ai &n ccrm. PriIrb Lài xin. — Kinh cAu. Écoutez ma prière^ hây nghe l&i tôi xin. Pribur m. Thdy cai dông; bé-trôn. PansuRB s/l Bà nâr-cai, bà bé-trèn dông. Prieuré sm. Nhà dông. Primairr adj. Nhurt, sa. École primaire^ tnrârng sœ. Primat sm. Chirc bâc trên bâc Archevêque. Primauté sf, Phâm(bâc)nhù*t. — Sir du'çrc hu'à'ng Prime s f. (Cdithu'nhirt). Phinthu'frûg. [ttu'dc. Prime-abord (de) loc. ado, Bâu het, tru'crc hët. PaiMER V. tr. Qiint. Tr6i hcrn; ân phâu nhirt; dgrt déi nburt. Primer dans la conversation, n6i chuyèn hay hom ngttài tdhët. Primeur s /• (Irai cây) dâu mùa. Digitized by Google PRI 985 Servir des primeurs^ àn tréi ddu mua. Trimevère $f. Cây trô bông dâu mùa xuân. Primicibe s m. Bàn-anh, kè Un hcra. [Céi, gtfc. PbîMITif ive adj, Bâu (xira) h^t, thuà ddu hô't. Couleurs primitives^ s&c cas, sdc c/nnh ddu hétn Mot primitifs ti^fng (fi?. Primitivement flrfv. Ban dâu hé!t; htfi dâu. Pbfm6 ado. Thir nhi'rt; m^t là. PRiMoateiTORR $f. Tnr jmg-nam; diu lèng Primordial alv aux adj, C&n-b6n; thufr dâu. Prince s m. ûng boàng; vua, vua-cbùa. Printê du sang, iôn thAt c* PRIMCNSV 5 /. Công-oh4a; bà ch4a. PaiNC'ER 1ÈRE adj. TbuOc vé ông boàng bà cbùa. Famille printiire kim ehi ngçc difp; hç nhà vaa, PftntGiPAL ALB AUX odj. Cbinh (ebénh) eài, dlirng câi, dâu-nâu, im« Vous aubhex le principal anh ijuèa oit trwamg [trpng) han hÀ (edi nhlti) di. Principalement adv» Nbirt là. PAiMciPAUTé S f. Cbirc cbùa xur; dân-lôc cbùa xu* — Phàm thâ bà thién-tbin. Principe s m, Dâu; côi-rë; cân-bôn. — Cbù y.— Pbép, niêm-luât. Dieu est le principe de toutes cboses, Cbùa là dduedi-rè moi a\f* Fidèle à ses principes, eu* chû p minb luOn* Printanier 1ère adj, Tbu^c vé mùa xu&n. Fleur prinianièrey boa mùa xudn. Printemps sm. Mùa xuftn. — NAm (thu c.). Priorité s/. Sir à U'irdc; sir horn (trôi). Pris s adj. (LAy), mu'oru^ lày hin*. Digitized by Google dSS PRI [mdra. Mot pri$ da latin, ti^n^ mirtrn trong tiéfng latinh PaiSE «/. Sir bât Uy. — Cua bât (lây) dirçrc. /VÂftf de la Basse Cochiacbiae, sw âdnh Idy ùAX Nam-ki-luc-tltih. Donner prise aux reproches, làm c& [dip) cho Dgirâri-ta tràch âirçrc. PRisis Già ra (dA bân dXu già). pKisER va. £>ânh gid, ra gia, trà già.TrQng(trtrçmg), PaiSBR vn. Hit thutfc. [ira(bap). Tabac à —, thurfc kiU [già. PaiSEUR EUSE 5. Ké hït thiidc. — Kè làm (ra, cîânh) Commissaire priseur^ ké du'ng làm {ra) gid dd bAn dâu già. Prismatique adj. Thuôc v(5 ngoc giâi sâu. {oyûmvs prisrna tiques sâc trong ngoc gidisdu» PatSMB m. Ngoc giài sâu. PfiisON 5/. Tù, tii-rac. [sàu thâng. Condamné à six mois de prison, bi (mâc) àn & tù PaisortNiER ik%R adj.eis. Kè à tù, quàn-tù (tù-ph^m c). — de guerre, ngœcri bi bât; bi giac bât, ïajVATioN sf, Syr thôn-thi^u; sir nliin. SMmposer des prioations bit minh ph&i nkin^ Paivi it adj. Rièng (tir c). — ThiSr-dân (không chirc-quyên chi). La vie privée^ sir àxi-if riông trong nbà. Oiseau privé, cbim nuâi dan. PaivER va, Làm cho mât, — Nuôi cho d^-n (biêt nô ra môt minh). Se priver v, pr, Nhin; cfr, kiêng. Privilège sm. (Ta riông; sijT yôu-tir, Phép ban tir (riêng) cho ai. — Phép. Obtenir un privilège, dirçrc a*» tw. Digitized by Google I PRO 987 VBiviiiiNtitadJ. et«. Birçrcphép riêng; c6 phép tlT. Prix sm. Gia. — Phâa-thirô'ng. Distribution des prix, pbàt phân-ihu&ng. Au pnrde... ioc, ado, SAnh vdi. Probabilité 5/. Sir c6 1^ thât. PfiOBABLK adj. (kS lë mà tb^t (mà tin) I^OBABLVHEIVT Ocfv, CÔ lé Iftlll. Probante adj, Làm chirng. Raison probante, lê Idm ehûmg {manh). Probe ocf/. Lành, tôt; bâu-hôi, ngay-thât. Probité 5/. Sir ngay-thât hSn-h6i. PnoBLÉauTiQUE adj, Côn nghi; chtra r5. PnoBtteK sm. Ldri â<ï(; ly ph&i giâi; diéu kh6 giài Procédé sm. Céch (thë); phép. Thé, rniru. ProcéD£E vn. Rabà'i... Làm, ra.. PaocatDimB sf* Phép, lê, mAu, Itfi, meo-mi]re (phAi giû* iinri nha-môn, tronc: viôc kiên-thira). Code de procédure^ sàcb bièn ié phdi giit trong viéc thwa-kiên. Paocte s m. C&i kién (tung c.)» sir ki^o-tbva, sijr Gagner son — , âànq kiên. [tranfa-'tun;» Perdre son procès y thât kién. Procession s f. Lû, dây (ngirdi kéo nbau di}i ~ Kî$u ânh (theo phép dao). Processionnellement adv. Càch di kiôu ành. — Câch di câ dây. Procès-yerbal sm. Tor phûc-bim^ tcrkiét-nb Giây kbai, giiy vi-bân^. Le procès'verhal d'une séanee, T& kiéfi-nhân môt bu6i bôi-âdng. Prochain s m. Anh em ta; ngirài môt mftn m^t lo^i Procualx Aine adj, CAii (c^in c). [vdi ta. Dictionnaire f-a 61 Digitized by Google 988 PRO pRocHàimniiiiT adv. Gàn dÀy; kd tdd d&y. , PROCHB ar{j. Gin, I Proche voisin, ké Idn-càn (bôn cira, xo hè). Nos proches j bà-con ta, ihân-thkh ta. pRoaAiUTiON s f. Sirraora. — Ttft-tbi c. Btf-cào. c< Pboclamer V a. (La lôn, phàn-phô}. Hao raj hô lên. (Tung-hô). Proclama m roi| Tung^hà lèn tôn làm vua. Proconsul 5 m. Qaan théi-thâ ddî Rôma xira. Proconsulat s m, Chxrc iiuiin proconsul. Progréer v a. Saab (sinh) ra, sanh-thành c. Procuratton » f. Phép n<7 cho ké khéc làm thêf cho mlnh. Phép th-hfinh. Procure s /. Nhà (sâr, chô) giûr viôc» Procurer a. Sftm; lo cho c6. Se — des vêtements, sàm do-quân. Procureur 5 tw. Ké giû vi$c. — d6laRépublique.0uaiiâtfc-ly(biôn-ly). [quddi. Prodigalité sf^ Sir phâ càa, sir xa-xi; sir xài-plii Ses prodigalités Tout ruiné, t^i nô àn-xài qua mà ngbèo di. [ tbièn-hç. Prodige 5 m. Sir la, phép la. — Ké di-tbirorng hou Prodigieusement adv. Càch la-lùng. l^DiGiEUX susB adj. L^-thuràng, di-ihircmg; la, la-lùng. Prodigue adj. et s. Xa-xi; phd cùa. Prodiguer t; a. Xa-xi quâ. Producteur trice $. adj. Saoh-sân ra, hay sinh- s&n. — Kélàmra. Productif ive adj. Hay sanh-sân. Production sf. S&n c. Yftt tbQ-sanh. Les productions du sol, th&-s&Q c, vât fhA-s&n. L.iyni^ed by Google PRO 939 pRODtnRS va. Sanh (sinh) ra. — Bern ra, tnrorng^ ra. — Sanh Içrî; \hm pa. La France d^prnduu beaucoup fie grands hommes, Nirdrc Phangsa d& sinh tavkhïéa ngircri tài-danh. L'art produit des 'merveilles, nghé làm ra nhiôa dtf la-lùng. - Phoduit siïi, Cài sinh ra; cai làm mà dirac; cài Igi. — uhcfn ra dirorc (là bao-nhiôu). . . PROÉMINBKCB «/• Su^ gio pa, sip lô ra, sir n6i ra. Proéminent e adj. Trôi, troi; lô ra, gio ra, nôi ra. Front proéminent^ vé tràn. PROFANATEITR TRIGS 5. Ré pham, kèlàmhtrcAath&iih« Profanation sf. Sir pham, sir làiu hir cfta tô't. PuoFANE adj. Cùa kliông c6 chiu dirng vé viôc thor- phirçrng, — 06 thuriîrng; . thuôc vé siy dori. — Ngoai-dao, di-doan, không vé m^t d§LO, không dông chi-y. — Pham cùa thành. Histoire profane, truyên vé viéc do)« Profaner t>à. Làm hir (Ô); pham défn càa thành. Profaner les vases sacrés, pha dô cùa tbàah. Proférer va» Nôi ra. • Proférer un blasphème, nrfi lông-ngôn. Profès esse adj, C6 khâin-hira. . [Day hoc. Professer va. Xirng ra, rao ra. ^Chuyên nghé. — Professer la médecine, chuyên nghé {làm) thutfc. Professeur sm. Thây, ông thây. Giao sir c. I^rofession sf. Nghé (nghiép). — Sir xirng ra. Exercer une profession, làm nghé. Professionnel elle adj, Thiiôc vé nghé-nghiôp. Ecole professionnelle, trtrcrng day nghé-nghiêp Professorat s m. Chiirc thây day. Profil sm. Nét màt ngircri ngo xiôa. 960 PRO Peofit sm* Sxf nhà; svr led. [cor. Mettre le temps à profit, dung dip, nA4n dip^ ihira Profitable adj, Nhcr dircrc; c6 lori, c6 ich. pBOFiTKE 0». Nhor; nhàii; lori (Icri c«) Bieo mal acquis ne profite pas, oùa hoçnh-tài thi bât Ion. Profond e adj. SÂu. (Thâm c). Puits profond, giëng sâu* Esprit profond, tri cao. Profondément adv. Sâu. Dormir profondément, ngA Profondeur $f, Bé sâu. Profondeur d'une rivière, c4i sông» Profondeur des idées, Céto PROFUSiifBifT adv. Nhiéu quà, châri-lô, hori-hçrt. Profusion 5/. Sir hcri-hçrt, siy chcri-lô*. PaoGènnmi sf. Cou, con-e&i; dôDgôi. Programme $ m. Bé-bài, Ai vif\ thâ'c-kiAii, thlSrc- Progrès s m. Sir tân lên (tân-tdi). [ lê, bàng. Les progris d'un écolier, sw tén^kh bçc-trè. Pro6RE»ier V n. Tin iôi; tfn-fch. Progressif ive adj. Lân toi, i^n-i&i. Progression s f. S\f ttfn-tdrl; sijT càng làu eàog tbèm hem nfra» Progressiste adj. et s. KA muffn cho i(hb-fGh càng ngày càng tbèm. Progressivement at/î;. Dân-dÂa (lân-lÂn), cànglâu Paohibbii va. CK[m(ng&Q).' [càogthém. Armes prohibées^ khf-gi&i mâe U çuâè câm. Prohibitif ive adj. Câm, — hoiprohibitive^M^itàm. PROHiBrriON $ f. Sv cim* Proie sf. VLàu b&t âirçrc, cùa Ifly dvcrc. kju, jd by Google PRO 961 Être en proie k la calomnie, bi pbao-vu (bô v)i Pjiojbctilk sm. Câi biu ra, céi quiLng (ném,) phông) ra« (tén, âan...) (vê ra)t Projection sf . Si^r quàng (aém),— r Sir chë kiéu Projbt s m. (Pbàc-boa ra), Sijr moi tinh (toan) PhAng-nghï, sa-thào, Nie. [ (luât) ra. Rédiger un projet de loi, làm cdi nào diéu 1§ PaojSTfiE va* Tinh (toan); — Yê ra. Projeter un voyage, tirùi viôc di. Projeter de l'ombre, bô àm-diro'ng. Prolégomènes s m,pL (Sif néi trirdrc) Bài luâa (d&a) trirdrc ddu sAch. Prolétaire s m. Kè thir-r^t, bâc-rt(t, PaoïiTARUT s m. Bâc rôt-bèn. Pboufiquv adj. C6 silrc sinb-s&n ra. Prolixe adj. Dài-doc; dông-dàî. Prolixité s /• Sijr néi dông-dài. Proiochjb 5 m. LM tijra, tiÂu-dSn^ Prolongatioic sf. Sirlàm choralftu,ra dàî hem. Prolongement $ m. Sijr làm cbo dài ra; sijr ndi ra cbo dài. PROioiiaKR V (Làm eho ra dài); làm cho ra Iftu- PROMBifÀDB $f. Sijrdidao. [dài Promener v a. Bern di dao. Se promener^ v. pr. Bi d^ko, di chcri. Promeneur busb 5. Kè dtc di dao«— Ké di dao. Promenoir s m. Ghô di dao# Promesse s f. Si?: hira, Icri hira. Pbohbttrb Hdra, chiu miông^ 5e promettre^ v pr. DÔc lông. Promis s adj. M hù'a, dâ chiu mi^ngr Chose promise, 4iéo (lori, yi$c} dâ Mra, 1 962 PRO Promiscuité s /. Sijr tr^n-trao l$n-lao. Promontoire 5 m. Mûi (doi) dtft. Tromoteur s m, Ké giuc (thuc); làn cd. Promotion s /. Sir nliàc lèn; sy ihé,ng (lên) churc. Promotion d'officiers, sir cAo quan Mnh chû'c. Prompt e adj, Mau, le; nhay. — Nong tmh. Il a riiunieur prompie, né hay néng giân. Promptement adv, Le, mau-mân vôi-yâ Promptitude s f. Sir mau (le, ki'p). — Sif néng tinh. Promu ue adj. Birçrc tliang lèn. pROMUiGÀTioN S /. Si^ rao-truyén. Promulguer v a. Kao-truyêa. Ban hành c, ttfôg ra. Prône 5 m. Bài giâng- day. Prômer V a. Khoe, tirng qui. Prôner quelqu'un, iwng trong ngirùi nào qud. Prôneur eusë s, Ké khen tirng quâ. Pronom s m. Tiéog thé tôn. Pronominal ale aux adj. Thé tên. Prononcé ée adj, Lâin; rô, . Traits prononcés^ uét rô-ràng itroi-lân. Caractère prononcé, t&ah khdn^khdi PrONOxNCeu V a. iNoi la. Se prononcer vpr. Tô y mlnh ra, nôi ra. Prononciation s f. Sur nôi (doc) ra; giong néi. Pronostic s m. D.um (dau, triru, dèo...). Pronostiquer v a, Lày iàm diém; dinh deo, béi. Propagande s f. Sif rap^truyén (giàng day) dao Sirtruyénra. \ Propagateur sm. Ké rao-truyên; ké mér-tnang. Propagation sf. Sir nô'i truj én (dôi truyén) ra; m<ï- maug ra <îho rông. " propagaimi,p Wfoi,syrgiâng-tru;éiidji 6 thdnh. Digitized by Google PRO 963 pROPAGSR va. Nfii tpuyén ra; mir-mang, mJr pông. ruopENSiON sf. Sir chiu vé; sir hay... [sir dû. Propension au bien, au mal, sy chiu vé sif lành, PaopbItBi PfiDPHéTESSB S. Tièn-tri. Prophétie s f, Lôri tiôn-tri, Icri Sc1[m. — Sir b6i, sy Propuétiqu£M£Mt ad\i. Cach nui tiôn-tri, [nôi tiôa*tri« Prophétiser m. Nôi tiên*tri. Propicb aàj. Xiiôi, tiên; hay, pLài thi. Propitiation 5/. Sir xin tha-thir (doéi-thircyng). - Propitiatoirk adj. Dé mà dén toi; hay odu dào. Sacrifice propitiatoire^ 18 cdu dào\ M phut-ta. Proportion sf. Sir càn-xirng; sir xirng(d((i), Cliùûg, mi^c. — Pbân-t£c (Idrn nhA), Observer les proportions^ gifl- nwc, coi cho vùra chicng, À proportion de..,, en proportion de«. loc prip^ vita (cân, dô'i, xûrng) vdi... k proportion qne,.. loeeonj. Ilë... vira... Proportionnalité s f. Sir cân-phân, sif xirng. Proportionnel elle adj^ Cân-xihig, vilra-chùiig. pRO^RTiONNELLEHENT odv. VtTa, cân-nhau. Proportionner v a, Làm cho vùra. Proportionner sa dépense à son revenUi x&i-phf cho vùra càa minh. Propos sm. Tiéîng (lori) nôi. Ferme propos, sw dô'c long châc-chân. kpropos, vijra... nhim... pbâi.,. De propos délibéré, c6 y. Proposer v a. Bày tô. — Hi^n c. dirng cii* (bàu). Se proposer vpr. Hirngra, i^ihigra— C6 y, tïnh, PaoposrrfOH /. »iéu bày ra (mà luân, bàn). — Bài dé y&n. C&u sàch; càu saù^ c4u lu$n« 96ii PRO Faire one propoiMm, bdy id ra vièe chi» Faire des propositions de paix, ra thé-lô vi$c hôa- Peoprb adj. Aiéng (tir c.) — Sach, sadi-sé, [néi. [ Ce sont ses propres paroles, âty là chînh Icri ngirài Propre aux affaires, kham (gidi) vi$c. Habit propre, &o sach-sê. Propre $m, Gài riêng; c6a rién. Le propre de rhomme est de peaser, cài Urtog là eâi riéng oùa ngirài-taw \ Prophrheiit ado. Sach-sëé — Ghiilh (viéc, diéu). Manger proprement, ân sach-së, [né dâ nôi. Voilà proprement ce qu'il a dit niy là eMnh diéu PBOiwr BTTB a4j. & 8ach-6é Um. ; Propreté s /. Sif sach-së. PsopRifiTÉ S f. Cùa, càa*cÀi, tu'-ccr, cor-Qgbi$p; pbép < làm chù (cAagi)*— Tiiih,bAn-tinh.— S-chiiili Propriétés médicinales, tïnh nôn thudc. [tiéfng. Prorata (a.u) bc prép. Théo phàn, cir ph&n. Pbobooatiok z f. SijT làm obo Iftu dài ra bcm. — Sif ben (ki) l^i. [hen) nçr lai. Prorogation du terme d'une créance, cAo Ai pROBoefiR V a. Gbo ki (bçn) l^i lAu bcm. — Gi&n ra, hu'crn ra. Prosaïque adj. TbuOc vé cÂch néi thirGnQg(kbôûg* cô vàn..)« Prosateur s m. .JLè cbép sàcb ibeo tiéng néi thiromg (không c6 làm ra vftn-thi), [di. • Proscription sf. An tu*. — au fig. Sir phâ di, bô Pboscrws V a« Xù. — Bày.- au fig. Bà« I Proscrire m usage, 6<) ttic; tbéi quea ifi. PaosWT j^ .Kébidày* U'crc; cdu bàa, c. bôa. Digitized by Googl î PRO 96ÎJ Pbosb f/» Céch néi tbiràiig(kbtag phéi tbeo chira, sir binb-virc. Solliciter la protection de quelqu'uUi càu (xia) ai Irinhrwc \bàU'Çhiffa). Protectorat b m. Bào-b^ c. — Cbùrc quan bâo-hÇ, PaoxÉGÉ ÉE s» Ké dirgre binb-vi^rc. Pbot£gsr V a. Biob-vyrc; phà-b$. . protéger les lettres, hay-iu vint Digitized by Google 96t) PRO Cette citadelle protège la ville, cài thành tfy nd : the cho phtf-phirdng. Protestant e $, Bao lac (câi Ilôi-thanh). , )\xX\^\ovi protestante, dao lac. Peotestàntismb sm. B^o lac kèu là Protestantisme. Pbotbstation s f. Sir phân-bua (phân-phô). — Sijr kèu nài không chiu (sir gi). Paotjsster V a, Câi irk, chting (cyr), không chiu. — Quyéft châc. — Pbân bua. [dé. Je vous le proteste^ tôi guyê't châc \ùï anh diéuây PaoTÀx sm. Sif phàii-bua; tor cdrj cor, làm cô. Protocole sm. M&u làm târ-tbi. — Tdr khal vi^c càc quan toàn-quyéii ng-hi-liian. Prototype sm. Kiéu (n)p kbuôn); khuôn thurc. PaoTimÉRANGB s /. Sir gio ra; sijr n6i (lô) Proue s f, Mûi tàu; mûi thuyên. Prouesse s /. Sir hoang qua; vi$c làm quâ tay. PROijyER V a. LÀm cbùrng; tô ra. Cette réponse prouve de l'esprit, ccii Itri dàp-lai tfy td ra là ngirori cô tri làm. Provenance s /. Sir ra hùi. Gtfc, b6n. Marchandises de provenance étrangère, hàng bdi xir khàc (ngoai-quoc) dem t&i. Provenir v n, Ra bori.., bô-i.., tai... pROYERRB srn. Tuc-ngûr, loi-vf, cftu-vf. Provbrbtal aie Atïx adj. Thuôc \è tuc-ngîr. Expression proverbiale^ tiô'ng tuc-ngit^ lôi vu Providence s f. Sir quan-pbông, sijr bay lotrir^c— Thành ^ Chûa dinb. — Tbiên ccr c. Thiêu-chi sur nhiên ou thiên-chi sâf sù c. TrGrikbiô'n (bièu). Providentiel elle adj. Thuôc vé thiôn-ccr« PaoviGNER V a. Kéo (cô) oh^ nho x\x6n§ inià dam Digitized by Google PRU 967 né cho l)én. V n. Ce plant a beaucoup provigné tbù: cày nây ddm nà ta dft nhiéu Iftm* pKOvmcE 5 /. Xir, (tioli, tritn, sânh, phà, châu...). (Xir» tinh.* troug nu'dc ma ngoài kinb-ki). Se fixer en promice b xûr {iinh) không phài t^i kinh-âô Paoyinctal ale aux adj, & tinh, if xûr. — sm. Thdy " cai (long trùm cà xur (tinh.,,), PaoviSBua s m. Thây eai trirorog Idn Lycée. pROTistON $ bà dyr-bi; lircfng-phan (dd stm tru'O'c clè h(V). Provisions do boucbe, dô-ân^ dô sim â.n* PaoyisoiRB oâfy. Bd^ v^iy, t^m vây. Provisoirement adv. Du*, tam. Se loger provisoirement^ à âO vây. Provocateur trice adj* et Kè iréu-choc. Provocation s /. Sir choc, sir gheo. Provoquer o a. Ghço, choc, trôu (- choc)lhdch,rù. Provoqua quelqu'un à boire^ rû ai utfng, m&i Proximité s f. Sir gân (sir gân-gûi). [ u^lng. À proximité de... ioc, p?ép, Gàn, ké m^t bên... Prude adj. ets Kélànib^ khôn-ngoanhay dè- Prudemment €tdv. Rhôn; cdch khôn-khéo. [dât. Prudence s /. Sir khôn. Prudent b adj. Khôn; khôn-qui. Réponse prudente, lori nôi lai khân. Pruderie 5 /. Sir làm bô, là m le; sir làm khôn. Prud'homme s m, Kè khôn-ngoan, ti)rng-tr4i, th§LO Prune s f. Tràimftn. [dài. Pruneau s m. Trai inân sây trong lô. PnuNELUi sf. Con-ngfurai.— Thu* nî mông;.'— Tréî Digitized by Google 968 PUC m4Di rimg nhô. Pbunuxiee sm. Cfty mân rOrng. Prunier s m. Cây mân. (dai t&o). PauEiGO s m» Ghèngira, Prubit sm..S\f ngû'a. [ Bavid. PsALHiSTB S m, Kè dât ca-vinh (kinh ca-vinh) yoa Psalmodie s /• Sir hât kinh Psalmô; cung hdt ca- PfàJMhiKBi va. et m Bqc kiah ca-v|nb. [^1iill> PsAUMi s m. Ca-vinh, kinh ca-vinh* PsAtJTiER S m. Sâch gôp câc ca-vinh vua thành PsBUDOMTiiB adj. et s. Già tèn; u^o tôa. [Bavid* PgTGHOLOGn sf, Lu^n vé hân. Psychologique adj. Thuô,c vé viôc hÔD. PoANT s adj. ThÔi (thùi v.); hôi (thùi-tba hâi-Mpi). PoANTBim sf. Mùi hôi, mùi ihiSL Pubère adj, et s, M i&i tuii cirdi vor lây chông. Puberté «/• Tu6i nêu cirai ver lây chôpg. PoBUG iQui adj* Chung trong thièn-b^ Intérêt pubdCf sif ich-loi chung. Droit publiCj phép chung. En public toc. adv. Trur&c mat ngirà-ta ; tbfp mi^c 8à tbi c. POBLiCATioN sf. Si rao« — S&cb-vdr in ra (cho ngirâi-» Publication de mariage, rao hôn-phdi, l^ta coi), PuBLiGiSTE sm. Kè làm sàcb-vd'. PuBLicni sf. Sir tô ra trirdc m$t ngirdi-fa. Sr trtfng^ trâi ai vô cûng dtrçrc. Publier va. TÔng ra; ban hành c. Publier une loi, ban-hành lu|kt. Publiquement adv. tmàc mlfi ngvdi-ta.. PuCR sf. Cpn bô-cbét (bç-chét). I^iiGiiioii sm Gon bq zanb à cay (nbir eon qoft,,.,}. Digitized by Google PUL 969 Pudeur sf. Sur thça-thô, su béa-l&Q. Sv né!t-na; si^ trinh^kbiét, si^r thA-titft. Pudibond e adj, Ilay m^t-co'; biêftx^u-hi, c6 néft-na. . I*uoiQUE adj. S^ich-8ô, triob-khiét, c6 nét-na tiét- PotR vn. Thtfi t.); hôi (thûi-tha, hAi-bim.) Pwer Pail, le musc, hôi tôi, hôi xa. PfjiiuL ILE 6k(/. ThuOc vé con-nit (con-trè, trè nbô). PirfRiLni sf. Sir con-iift,1é]xb con-nft; tu6i tr&, tuAi thcr-tfu. Puerpérale adj.f, & eu*, <5r khem; sinh-dè, nàm-béJp. Fièvre puerpérak^ hénh sânrhâu. Pdivi fa aij. et i. Sinb san; (em; tbiîr). Puis adv» Rtfi thi.,., doaa thi. Puisage $m. Sijr mâc. Puisard «m. LS cbiira nirSùrc mçnb.— Tên môt phâm thiên-thân. Nirdc; dân. Puissance paternelle, gu&n cha. Les Puissàneei alliées, cdc Nw&c giao-lftn. Puissant e adj, Manh;c6 quà^n-thë; oai-quyén. Puissante machine, mdy manh. Le Tout-puissant, &tfng phép-tâe vô-cùng. Puits $ m, Giëng (t&ih c.). Puits artésien, giê'ng xoi mach (thoc mach). Pulluler v n. Luc-nbuc; keo-lor, sinb ra nbiéu. Pulmonaire 5 /• Tbfcb-boa-tbii. c. Digitized by Google 970 run PuLMOi^s aij TbttOc vé pbAi; nod pb6i. PoLHONiE 5/1 Bénhdau pbAv* Pulpe $ /. Ccrm trài, loin ti'cu(quâ), ruôt(thit) trài# Pulsation sf^ Sijr (mach)ahày, — Sijr(nu'drc) xao ou chao. [ ngôi. PuLvéRiii 9 m. Thutfc sûng nh6 cài dé làm thutfc Pulvérisation s f. Sir tiin ra mat (ra tro, ra bui). PuLVÉRiSEB V a, Làm ra bui (tro); tàn mat ra,— Punaise 5 f. Con rôp; con bç-cbét. [Pbà tan. Punch 5 m Rirçru manh chê! vi kia vi nç d((t di mà Puni \% adj, Bi (mâc, phài) pb^t. [uÔng* Punir va. Pbçt, bit ph^t. Punissable (zdj. Bâng pbat. [hlnh-pbat. PuiNiTioN sj. Sif pbat, sgr siîra-phat, pbân-pbat, Punition exemplaire^ sw phat làoi gu'cmg(dldài kl dir c.). PupatE s. Con mA-côi c6n nba tinh. Pureté sf. Su* tbanb-tinb, sir tinb-rèng. Pureté de l'air, sur ïhmh kbf. Ptireié de niœnrs, thanh pbong mt tue. Purgatif ive adj. et 5m. Hç-C. baya:d. — ThuiSc^a, thuô'c xd, [thuô'c tây t. Purgation s /. Sir xA, sir ha. — Thutfc xA (-ha) , Purgatoire sm. Lfra luyén tôi (lùa giài tôi t.) cbdn Purge sf. ThuÔc ?6. [luyên binb. Digitized by Google PYT 971 PmiGER ta. Làm cho sach; liiyên. [thù'. Purger les méteaiix, tinh kim c. lpc\hng, bac càc PuEiFiCATiON S f, (SijT làoi cho Ta sach). Lë-phép làm cho sach tôî. LS dèn thành, 13 nën t. Purificatoire sm. Khan luu chén thdnh. Purifier v a. Làm cho tinh-s^ch. . [iiëug nôu Puriste sm. Ké hay làm bô noi cho f inh cho ràug Purpurin ine a(fj. Tira (ter) s;tc cti^ii, sac tfa. Fleuv piirpurinef hoa (huè) sàc liouy diéu. Purulence s f.Svtcô mû. Purulent e adj, C6 niù; nhir là mù. Pus sm. Mù. Pusillanime iiliât pran. Pustule s /. Mut (cé mù nori dâu), dinh, sang... Putatif ivb adj. Ngor, tirjrng sai. [phài. Vhve. putatifs cha ng^irài-ta tirômgthâtinàkhông Putois sm. Thir mèo rirng. Putréfaction s f. Sir ihtfi (tbûi t?.) Putréfier y «. Làm liir, làin cho mue, cho IhÔi di. Se — vpr. Hit di. Ptghée sm. Ngvài Iùd, (bé, thftp, l&t-chât). Pyramide s /. Côt xây thu'orng thâu ha hàeh (trên vot àxtài chài). Pyramides d'Egypte, nhirng tru Idn câ thé dài xira xây bên nirdc Egyptô. [thach. Pyrite s f. Bà lù'a; thanh-mông th^ch, hàu-thûy Pyromètre 5 m. B6 àh dô su* nông lira. Pyrotechnie s /. Nghé làm phào, làm cÂy bông. Python s m. Con frftn. . Pytuonisse s f. Cou bông, bôug-cbàng, dÔng-çÔt, Digitized by Google 972 QUA Q QuADHAGÉNAiRE adjets. B6n mircri; ngirori b6a mirori tu6i. Quadragesimal ale aux adj. Thuôc vé mùa chay. Jeûne quadragesimal^ chay giîr trong mùa chay* QuAi^RAGisiMB ê f. Ngèy ChûaFiihvt thuT-iihiH; tron| mùa chay. QuADRANGULAiRE adj. C6 btfn g6c. OuAOHATUHE S Hliih vuông; sir làm cbo vaôiig. QuABRiLATkRC S m. Hinh c6 btfu g6c. Quadrille s m. Cdch mua h6n cap. — Bân nh^c dành mà mùa. — Thi'r bài dânh b6n tay» Quadrumani adj. et s. Gon c6 btfn tay. Quadrupède s m. Con thâ» h^-thû c. Con c6 bt(n cSnjs: (chcrn). Quadruple arf;. et s, Bàng b^n. Quadrupler v a. Làm cho ra bàng btfn. t> n. Son bien a quadruplé cAa n6 cHl nhiéu ta hcrn A^w Adh di nira kia. Quai s m. Bè 'iai. Bor (bâc) sông xây dà* Buràng mép (mé) sông. QuALviCATiF iVB odj. &è chi céch-thé[ , thé-thdrc ra thê nèo. [ nào. Adjectif qualificatifs tiëng phu-triéu chi ra thé Qualification b /• Sijr chi ra th nào. QuALiprf iB adj» C6 cà-tich nâng. Qualifier v a, Chi thè (bAn-tmh, théf) ra thé nào. Qualité s f. Tur-chAt c. thè-thurc c. bân-tinh; ihéf ra thè nào. [ tw-^hât-tSU Cet enfant a des qualités dira con-nit nây no c6 kju, jd by Google oui . m Eu qualité de parent, vi là bà-con. Quand adv» Khi (khi nào, cbirag nào). .t- Chùnig nào? khi nào ? bao-gior? — Dâu m&t , Quanta... loc.prép. Cùn vd... Quant à moi, vAphdn tèi... càn tôi tbL.t QuANTièMB s m. Ngày trong thing OiANTiTÉ 5/. Sd; nhiéu. [nôi.,. Quantité de personnes disent. iVÂiâ ngirori Quarantaine s /. Btfn chue. (S6 tic ih^p c. ).-Si3r sor lây béiih nôii phâi bât à riông ra mùiii lâu. Une quàrantaine de iigatures,6^jri ehyjc quan^U^nt QoARANTS adj, num. Btfn murcri ( tu* thâp c ). QrARANTibiE adj, 7ium. ordinal. Thir b(1n nurci. Quart sm. Goc tir (tir chi nhirt c). — Phièn canh| Faire son qmrt canh; m&c phiôn. [phi^n vi^. OuARTAUT sm. Bd lircrns" xira clurng 78 Hires,. Quart d'heure 5m. Khâc d6ag-h6, khâc. QoAiiTB adj. Ba bfra (ngày) môt (lân). Fièvre quarte, rét .^^y m</ cit. [pbtf. Quartiers. Môtphàa(miè'ng, eue, khûc)« Ap;hàng Quartier de pain, mât miénq bành ml. . Les différents quartiers d'une ville, hàng phd trong thành-thi. Quartier général, dinh quan tirdng, tàn Ihir c. Quaetier-maItrb xm. Chàc ph6 viéc trong binh thAy Quartz sm, Bâ lira. [bu. OuAsi bay-ià Quàsuient adv. Dirorng ( tuâng, hinh ) nbir, gàn... Quasi-contrat $m. Cài gin nhir céi ter giao. OoASi-DÉLiT sm. Gân ra cài t<)i (ISi). Quatorze adj, nuw. Mirài btfn (tiiàp lir c). Dictionnaire v-x 62 Digitized by Google 974 QUE Louis guaiarze^ vaa Lu-i ifiû" mw&i bin. OuATonziÈME adj, num. ordinaL Thur mirM btfn Quatrain sm. Thcr bôn câu ou thcr tw cû c. QuATRK adj. num. Btfn (tur c).— S<3( bdn, conbtfn (tur). Se mettre en qtJUUre^ làm hét ùrc minh. QuATRE-TEMPS sm. pl. Btfn miia. QuATas-viNGTS od)'. num. Tana mircri (bât thâp c.) Loger au quairiimêj b tùmg thû" Ur. Quatrièmement adv. Thir bÔn.., btfn là... QuATUoa 5m. Bàn dàn dànb bôn phâa. Qui prm. reL Là cài... [gl ?) Que pron. int. Que dites vous? anh néiyi? (giung- QuE conj. Cho, cbo dang; hdii cho, dâng mà. Je veux que vous veniez, tôi mutfn cAo mh toi*.. Que adv. Là du'ômg (chù'ng) nào. Que le Seigneur est boni Chùattft-làjoh là dir&uff QuBL QuBLLi adj. Nào. [nào / { — âge avez-vous? anb ç6 iwrf tu6i? Ow€/fe heure est-il ? giôr thû màyl Quelconque adj. indéf. Nào.... mâo-lèng. Quelque adj. indéf. Mdt hai, it •» Nào, kia. Quelque personnes pensent que , c6 nçir&i ixràng (là..)., mdi hai ngu-ori tir^g.... [phen. QuiLQUKFOis ado. Hôt hai (dôi) khi (lân); môt hai Quelqu'un une pr. indéf. Ngurcri nào (con, câi nào). C6 ai, cô ngu*cri nào. Quelqu'un m'a dit, cô ngw&i dâ néi vdi tôi. QuiHANDtai Vf. u niày,, xin-x&, di xin. QuiHAifDSUR EUSE 5. Kè di xin; àn-mày. Quenouille sf. Gon quay; câm mà kéo (quây) chl. Filer sa quenouiUe kéo bùp chi, Qusnouiuée sf. Cbi con quay kéo cho dây bùp. Digitized by Google i QUI 97S QuBBSLLS «/. Sir rAy-rà, sijr cai-i&y; sir la Ida ( m&ag lôn, chiriri lôn). Querelle d'Allemand, sw rây vô tich-lCfi, sir gây QusRELLBR VU. Rdy^ FÂy-rà (ngÂy-ngà). ' [v6 od« QuERELLKUR KCSE «rf/. et $. H«y pây (ngây). Quérir va, Kiô'in, lim (nià lay, mà dem... vé). QuBSTBUR sm. Quan coi kho. Gbù-thû c. Question Lài (s\r)hAi. — Ngur, bài, viôc. Question de droit, viêc phép, fîj^c ly-luât. [(-tra). Question $(• Sijf tra (tra-vAn); sç tra-kh.A,04 sv khio Donner la question a no accusé, khào tù, ra in* QTJE8Tio?i>'AiRE S m. Ké liôi; ké tra, — Gôp bài hôi trong sàch, nhûng câu hôi. Questionner va, HAi, tra. (ytfn, tra-v£n c); hacb; Questionneur euse 5. Kè hay bach, hay hôi, hay tra. Questure sf. Chirc chù-thù c. viAc quan kho. QuÊns/. Sir kiAm (tira). — Thù-quyén, sif quyôn tiên (sir di xin tién). Se mettre en quête, hôi (hach) tim-kiém cho ra. Quêter va. Kiém, tim (cdu c). Vn, Quêter à domicile, âi xin tai nhà. Quêteur euse s, Ké xiu; ké di kiém (tim). Queue sf Buôi. Queue de billard, cây ddnh lân. Queue d'un procession, citô'i doàn. Queue-de-rat sf. (Buôi chuôt) thur cây giûa tront Qui pr. tvt. Ai ? — est là ? ai dé? ai vfty ? Qui pr, rel Làké (dâng,.ngirori; con, cài, sir, viôc....) Aimez qui vous aime, hây ih\r(tïkgcdingw&i nào thiroTig niinh ou Ai thircrng minh thi thircrog U'ju &i ày. m OUI Quiconque /7r. ind. Ai, ai n^y, ai*ai, hë Quidam Jm. Ngiroi Ida. QviiTUDB s f. Sur an lông, su* bâng-aii. OuiGNON 5 m. Mien g: bành lorn. QuiLLAGi S m. Thué tàu vô oi!ra lin diu pbài dông, QuiLLB s m. Con-titfp thuyén (tàu). Lô, lirâm tàn, Quinine s/. Tôn thuôc b^t (iK^ng rét). [long-cô't. Une dose de-» môt liéu thudc quinine. Quinte sf. Bàc càch nbaa n&m dtfu — Thûr dôti kia. — Tui bài nâm U m^tsâc, — H6i(lùc) ho. — Sv biéfn-s&c. QmiiTBSscifCB s f. Cài nhé't trong v^t gi. Quintuple adj. Bàng nâm. Quinzaine 5 Mirori làm. Une quinzaine d^enfants, mwài làm diira con-nft. Quinze adj, num, Mirôri lâm. (thâp ngû c). Quinzième adj, num» ord» Thir mirài làm. — PbÂn thur murâri l&m (thâp ngû phân chi nhurt). Prendre un quinzième de... Mw&i làm cài lây QuiNzifiMEKSNT odv. TbuT miTorl lâm. [ md/... QtJiPHOQUO 5 m. Sir lâm (sài, qutfy.). Quittance 5 f. là biên-lai (chl hét nçr, chl dâ trâ xong rôi). Quittancer v a. Cho biôn lai. Quitte adj. Kh6i, khôi nor, rành (bât) nçr. Quitte d'embarras, hSt {khâi) btfi-rtfi nfi*a. Quitter v a, Bô. Quitter Euë pour venir à Saigon» bô (xur) Hué mà vào (vô) Gia-dinh. Quitter son habit, cdi âo r«, m âo. Qui- VIVE sm. Tiê'ng hôi ai dô; ai 1 Être sur le qui-vive giâ: thé!, coi chilrng; canU*- Digitized by Google RABE 977 gîûr, hàj chiyc-ho'. [(chi).? Quoi pr. rel. À — bon ? làm chi (gi). Gi, ptfng-gi À quai fensez-vom ? anh tirfrng (nghï) cdigft Quoique conj. Dâu, ddu (dàu) mà... Quoiqu'il soit pauvre, ddu ii6 nghèo /àng* QuouBET sm. Sy nhaO| lori nhg^o-bdng; sir giSu, n6i chcri. ' ' QuoTB-PÀBT «/. Phân chung (dilu), phân hùn vïn. Quotidien enne adj. Hàng ngày, tliiro'ûg ngày, ngày, môi môt ngày. QuoTiBNT sm. Stf hoach, phân hoach. Quotité s/. Phân chung (hùn, dâu) vtfn vô. R Rabâchage sm. Sir noi nhây, sir nhai âi nhai lai. Rabâcher va. N6i nhai âi nhai lài; nôi nhây. RABicHBUR EU8B S. Kè nôi nhÇm-nhây, làp di lap lai Rabais sm. Sir sut (ha) giâ. [ml^- Vendre au —, bân m giâ {nhe gid, ha giâ). RABÂissBRva. Haxatfng. ' [xi/ô'ng. Rabaisser le prix des denrées, àa^bd-i) già dô-to Se rabaisser vpr. minh xutfng, làm cho nhe thé minh du , Rabat sm. T«m y*i tp4ng hay-là den càc quan hinh^ ly và càc thây dao tlicîy dùng hay dec nm c&. Rabattre v a. ôùa xutfng, hé xutfng.— Bdt, sut gid Mabatire de ses réieniioBs, bd'i j-,ià,u di. Rabbin sm. Tân sï trong d^o Ju-dôu, Rabot sm. Céà bào. Raboter v a. Bào. Raboteur 5/», Thç bào. 97« RAG Raboteux EUSBOi^y. H&ng-hla,bàm-hinh,gAp-ghânh« Chemin raboteux, dàng (jàp-ghênhy [hàm-hinh, hùng-hiu). Rabougri ib cdj. Xtixa, lirçrlrbir^t (nhir cây r$.p). Homme — , ngircri tjëurâuôif btat-buro't Arbre rabouyri, cây râp. Rabougrir v n. Côi; dçt di râp. Racaille s f. Bâa dày. Raccommodage sm. Sir sura lai, sir va lai. RACCOHMODEttENT sm. Sm* làm b6a l^i; syr bôa-thuftn lai vdi nhau. Raccommoder a. VA lai. — Au fig. Can-gi^n, làm - cho h6a-tbuân lai vdi nhau. Raccommoder un habity va ào. Raccommoder des amis, can ban-bfru, Uun cho anh-em ban-hfin thuàn-hda lai. • • • Raccommodelr else 5. Ké sira lai, ké va lai. Raccommodeur de souliers, tbçr và giày. Raccord sm. Sir nhâp lai (-ken lai, hiôp lai, ntfi lai). RACCOKDEMEiNT 6^. SiT hiep lai. Ragcouder V a. liiçp lai. — Lên dày l^i (vâ dorn). Raccourci adj. Th&u (vâo) lai. A bras raccourci, ht^t si'rc (kii;t lire e.). £n raccourci, toc. adc. Rut lai, thâu lai, torn l^i. Raccourcir v a. Làm cbo vân (v&n) lai. Raccoukcissement sm. Sur thâu lai cho vân. Raccroc sm. Sif ga thua. Au fig. Par raccroc^ loc. adv. Mi tbinb-Iiab. Raccrocher a. M6c vô l&î. Se raccrocher à une chose, v& {mu) lay cài gi« Race /• D6ng-dôi; gitfng, — Bçn nèi, loai, La ra^ d'Abraham dàng-dûi tbàah Abaraham, Digitized by Google RÀD 979 Rachat 5 m. Sir chuôc lai. (lai thuc c). Racuetable adj. C6 lê chuôc lai dirgrc. Racheter va. Chuôclai (lai thuc c.) Racheter ses défauts par ses qualités, lây t4nh tdt mà bô iiê't xâu. Hachis s m. Xiromg stfng. Kachitique aâf. Mâc bônh dau xu^crng sÔng. Racine s /. Rë (eau c.) Racine des dents, chou râng. des ongles, />Aao (mong) tay.— des cheveux, chaifi toc. Racine de mots, (Jc ti<ïng. Rack Àay-« Aback $m. Riroru mia (pirçru manh). RACLiB 5/. Môt chap (hiôp) dénh (dôn). Racler v a, Cao (iiao) di. Ce vin rock le gosier, piroru ndy né gàt cA, RACLom s m. Cài bàn nao; c6i dé mà cao» Racloire s /. Cài cày (ong) gat. Raclure s /. B6 nao ra, cdi cao ra. [ Italie Racolage s m. Nghé ké di d5 (bom) ngu-ài ta^ Racoler v a, Bom (dô) chûng ra di Ifnh. Racontage s m. Chuy^n {truy$n) bjly; %\p néi bây noi ba. Raconter ©a, Thuàt lai, ké l^i, nôi 1, thuft (nôi) tpuyi^n (chuyôn), hoc lai. Il raconte h'icu^ 116 7i6i chuyên hay. Raconteur euse s. Ké hsy noi chuyên. Racornir v a. Làm cho pa cirng nhu* sirng. Racquitter (Se) v. pr. Gô l^i (cài dâ thua). Rade s /. Bân (vûng) d^iu tà4i. Radeau s m. Bà. Radiation s f. Sur bôi di. — Sif chôi-lài, chôi-loà, Rapigal ale aux adj. C^i-pS, otfi, çtfc, i\^tia 980 RAF (hay) sù-a-sang thay-dAi trong viec Nirdc. s m. Radical d'an verbe, gâc tiélng, e&inri tiéfng. Radicaleicent adp. Tpcrn, troi, rào (héft sach). Guéri radicalement^ làûh tr(m. Radié iB cuij. G5 chia, co ria Radieux eusb adj. Sàng (chéi, loà). Visage radieux^ mhi-mm vui-vê. Radis s m, Cù cài dô« Radios s m. Xircmg nhd phia ngoàî bftp fay. Radotage sm. Sir nôi bây (tham). Radoter t; n. Nôi thàm, nôi bây, néikhông l^-sir. Radotiub bdse s. Kè néi bây (nôi khtog ly-sur, không fin nhap vào dftu). Radoub sm. Su* sira tàu. Radoddbb V a. Sir a tàu. Radoucir t? a. Làm cho diu (êm...). Le temps se radoucit, trôci diu. Cet homme se radoucit, ngvtùi nây ii6 ra hién {h^én cU, thin dt). Radoucissement sm. Sijr hôt (nhe, diu) nông laah di. Rafale s /. Dong; ië. Raffermir v a. Làm ebo chât (cho vCIrng) lai. Raffermir la santé, b6-dir(>ng cho manh. [lai. Raffermisskmknt sm. Sir làm cho virng (châc, ch^t) RAFFiNAGE^m. SiT làm cho sach (cho tinh, chorèng). Raffiné ii^adj. (Mdong-hôa^ dft tinh), tuyôt diôu c. ttft nhûi;, rât mire. Raffinement sm. Su* tinh (rùng) hct sirc (cire di§u c.) Raffiner v a. Tinh Làm cho tinh (cho sach, cho Raffiner le sucre, tinh dirorng. [rông. Raffiner sur tout, cài (vi^c) gi cÛQg lanh^ Batfuiwb i fy Gbô tinh âiràng. Digitized by Google RAI 981 Raffouer V n. Biè, ghién* ' Baffoler de la danse, mé mia. Rafle S /. Xcr (chùm trài nho). — Sir dùa rdo. RàTLBR V a. Lày rào (- hét, s^h); ta dùa rdo. Les voleurs ont tout raflé dans cette maison, àn-trôm nô dâ don {lay) sack cùa trong' abàây* RàfbàIchir V a* Làm chômât. — Hdrt; té. Ba fraîchir la mémoire, nhlc lai cho nhd. Venez vous rafraîchir^ lai uôacj mot chéa cho mât. RÀFaAicHis&ANT E odj. et 5. Mât. — Bé m4t. RafraIcoissbmbnt 5 m. 06 mât. — Bd utfng, binh trài ta utfng nroru. Rage 5 /. Sir dai (hàm-hàm muÔn cân, sôi bçt môm bçt miëug ra). Éeumer de rage^ sôi bot mtm bçt miéfng. Rager twi. Dai, diôn, hoâng. [lôi-dinh. Ràgecr £Dse adj. et^. Hay néng gi^Q} QÂi ccrn RAGOût S m. GAI. Ragoûtant e Rep, ngon. Mets ragoûtant, dé-ta ngon. Ragoûtsr t> a. Làm cho ngon &n Içi, (Tta thipc c.) RAGRéER V a. Sjtalai, lâp lai. Raide hay-lâ Roide adj. Thing (ngay); cirng. Jambe rotcfe, n^oy giè v. 6ng chcm ngay khé x^p. Caractère raids, tânh rân-râi. [ cirng...). Raideur hay-là Roideur s f. Sir ngay (-tliâng,- RAmiR hay-là Roidir u a. Làm cho cilrng (thing, ngay). — Cftn thâng. [ khô. Sê raidir contre Padversité, wttng-chdc lue ktiôn- Raie s f, Mngg^ch. — Làii xëp. — Câ duôi (tri Raifort s m. Thur cù-c&i den (Idrn cù...). [ngir Ct )« Rao. $m\ J&iromg sit (diràrng ze Ivra), 982 " RAL Ratlur V a. Choc, nhao, chê circri, gifin. Raillerie s f. Sir giêu, sir noi chcri. [ giân, ËQteadre raillerie^ ngirori-ta néi chari không hay Railleur eusb adu et s. Hay nôichori, hay giSu-c^t» Raine hay là Rainette s/. Con chàng-hiu. Rau^uee sf, Bàng chay cM; dàng xoi, dàûg tdch. Rais sm* p/. Cbia bành ze^ ré bành xe; cftm xe.. Raisin «m. Trài nho. Raison s/. Lë (ly c). Lê phâi, cdr-tich, ly-sy. Se rendre à la raison, tho c. chîu /^^e/}. Raison convaincante, ië manh. Perdre la raison, mdi tri-khôn; diôiii cu6ng« À raison de Già là Raisonnable adj, C6 le phài; hiëi ly-sir. Prix raisonnable, giâ vica phâi\ phâi già. Raisonnablement ado. Phài lé nhâm (trûng ly). ViJra phài. [ Ly (lë) thuân. Raisonnement 5 m. Sir bi«t luân lë. Sir Inân-ly, Manquer de raisonnement, khdng biét ly-sw khftng c6 /ri xét phài irài. Raisonner v n, Lây lë mà luân, My ly mà xét. Raisonner sur une afi'aire. My ly (lë) xét viôc. Raisonneur buse s. Ké hay néi lê. — Kè hay nôi di néi l^i. Rajeunir v a, n. Làm cho trè lai (phàn Iftothành dông c). — Trè lai, nhô lai. Se rajeunir y v.pr. Trè l^i. — Néi si^t tu6i, néi minh nhô (trè) tuAi. [ lai. Rajeunissement s m. Sir làm cho trè lai. — Sy trè Rajuster t; a. Lâp lai; nhâp (vào) m^ng lai. Rajuster une horloge, titp d4ng*hA kd. {Ulë hai/'là ki^mij s m. S\f n&c lèu s\f ng&t

    Digitized by Google RAM 983 di; sir dâ tiéng. Le rà/e de la mort, sir ntfc hcri lén mà chëi. Ralentir va, Làni cho rachàm hcrn.

    sa marche, di châm chcra (hiràc), Ralsntissehbnt s m. Si;r chftm-lutt RÂLER V n Bdr Wëri'] nû'c lôn. Rallieuknt ou Ralliuent s m. Sijr tbàu binh lai. — Sir hiép l^i. [ kéo i&ï âà. Point de ralliement^ ch5 hen câc dao binh phâi Ralliïa V a. Thâu tàn biiih lai. — Hiôp l§Li. i^e ralSer pr. Hidp lai> theo phe. Rallonge s f, Bd thém vô cho dài. Rallonger v a. Làm cho dài ra; kéo dài ra; thêm Rallumer v a Thip lai* [ v6 cho dài. Rallumer la gueirre, gây giac laù Ra>mage s m, Tictiig chini kôu chiu-chi't. Tapisserie à grands ramages, n$m bùny (cé là, nhành, bông-hoa...). Ramassé éb adj. Lom mà v&n* Cho-hA; khoanh lai môt eue. [ (thu) trfr. Ramasser v a. Lirçrm, lir9'iu-l§Lt(g6p-nhop), Ihâu- Bamasser des matériaux pour. . • Gép-nhâp dd mà. . La poule ramasse ses poussins sous ses ailes, gà me tûc con lai dirai canh. Ramassis s m* Mdr; dCtng; tui, bon* Rame s /. Cfty chèo, cài dâm. — Bd 25 xâp giâfy. Chà câm cho dAy leo, choÂi. Rameau sm. Nhành là; là; nhành cày. Bimanche des Rameaux, ngày Châa nhijrt lë lâ. Ramée s /. Nhành cày tirori (dcfn côu là). — Trai che nhành cày tu'cri* [dàc 1^ Rambhsb v a. Bern vé; din (di^u) d(c vé; dem Içi, Digitized by Google 984 RAN Ramener la paix, làm eào bing-an lai, Râmbr f) a. etn Ctm cho&i. — Chèo, bcri, Ramette s f. (16i (xâp) giây viéft thcr. Ràmsub sm» Ké chèo (trfo phu c). Ban gbe. RAMiia sm, Cbim g<ù-ghi« [nhànb. Ramification s /. Sir cô chia (c6 nhânh) ra. — Ngânh, Ramifi£E (se) vpr. Chia ra nhiéu chi (pbe, nbành). Ramoindrir a, et n. Làm cbo ra nbA bcrn; ra nbA Ramollir v a. Làm cho mém (diii, ôm.,.). [hcrn, La cire se ramollit au feu, sap har lura thi mém. Se ramollir vw. Ra yèu-diéu. Ra ngaôi lèng» Ramollissement sm. Sir làm cho mém, cho êm, cho diu. — Sir ra yô'u. Ramonbe V a. Cao khoi (b6-héng) ong khôi cho s^h* Rahonedr m. Ké di cao bè-héng 6ng khéi 6ng hcri. Rampant e adj, Bô, hay bo. [hay cûi. Caractère rampant, tành hay khép-nép hay làn RiMPB if. Tay virçra (tay vin) tbang; cAu-lcm thang. — Bftc, n cây. Ranger va. Sâp-d&t cé thi!r-tijr Idrp-kng. — Bern vào hàng. — Dep lai. [di). Se ranger v.pr, hivng dep lai (mà nhircrng diràng Rànihea va. (Bern bân 1) làm cho stfng lai* Ranimer le courage, <7mc I6ng manh-raë. Rapace adj. Ilay cirôp-bât, hay chup hay bât. — Hain, tham. Homme rapace^ ngirâri ham'M{ihamrlam). Rapacité sf. Sir cirap-bât; sif hay bât. — Lông tham-lam. Rapatrier va. Giài hoa, làm cho thuftn-hèa l^i vdi nhau. — Cho vé xir sô. [nho. Râpe sf B6 nao. — Giûa to rang. — Chà xa(chùm) Râpé éb adj. (Bi nao), ràch te (nàt) Habit ràpé ao râch te [râch nàt), Rapbr va, JNao ra cao. — Giûa; cao. Rapbtissbr va. et n. Làm cho ra nhA hem. — Ra nhô. Les jours rapetissent^ ngày vàn laù [(vân,cut). Rapide adj. Mau; kfp, Iç. Dâc, iài. Courant rapide, dèng nu'dc ché mau (m). Digitized by Google 986 RAP Côte rapide^ b&i dôc {lài). Rapibb sm^ Thàc nirdrc. RapîdemExNT adv, M«ui, le, ki'p. Rapidité sf. Sir le, sijr mau. lUpiicEE ta. Yà lai. Rapîn sm. Hoc-trô mdi hoc nghê vë. Rapiue sf. Sif cirdrp, sif ân-cirdrp. Rapoicr va. et n. Âa-cirdp; cirdp. Rappareiller va. Bât cap; ctfp dôi; di tbeo cap, Rappareiller deux vases, dé haï cài binb. /ot i/?/ edf;? vdri nhau. Rapparier t. Làm cho dA cftp, dA diM. Rappel 5 m. Sg: kêu (dôi) vé. — Nhip trûlug thàu qoftn « Rappel d'un ambassadeur, 5ir ifôt rà v^. Rappeler va. Kéu lai; dôi vé. Rappeler à la vie, làm cho stfng ibi. Se rappeler v pr. nh& lai. Rapport 5 w. Hoa-lçri; Içri. — Sir hoc lai (néil^-i, ké laî...); nguy^t-dè, diéu-trân c. — Sif thông. — hori çr; sôi bung. — r Svt ân-tbuôc vdi... Sir sénb Rapport d'une terre, hoa-lœi dât. [vm.,,. Rapport fidèle, l&ihoc loi th^i-tbà. — T&kè khai cbâc*cbin* Par rapport à... hc. prép. Sànb vdri..,. Rapporter va. Beml^i; dem vé. — Sinh-sân. — Phà, phi, bâi di. Cette terre rapporte beaucoup de blé, d&t nây sanh nhiéu lûa mi (lùa miên). [theo nbau. iSe rapporter v pr, Iliép nhau, an vdi nbau, râp S'en rapporter à quelqu'un, cùr ngu'M nào, phû màc ngu'QTi nào, lin-ây aU Digitized by Google R\S 987 Rappoetsue EC8E S. Hay mét (mâch), hay thèo-lèo (thop-thep). [nhân hôi-ddng. Rapporteur sm. Kè làm tor khai-bâo; kè làm tcrkiët- Rappeendeb va» Lioc lai. Rapprochbxbnt sm. Sir dem lai g&n. Sir gân Içi* Établir un rapprochement so-sânh lai. Râppeocheb va. Bern l^i gin bcrn; làm cho gin hcrn. . Rapt sm. Tdi cxrénp con-gâi; tôi dô con géi ngvpèn- Râpure sf, £>6 nao ra, d6 cao ra. [tat Raquette s/, Câi va hât trdi cdu. Rare a<('. It cé, hiéfm (hoa-hi£m c.).— Sira (thira v). Vous devenez bien rare, anh it khi qàp Utm. Raréfiant e adj, Làm cholông, cho thira bdt (Un) Raréfier va. Làm cho thtra, cho làng du [di. La chaleur raréfie Pair, nong no làm cho khi ra ihwa [làng, ît dày) âi. Rarement adj. li khi; it c6, không mtfy thafr. Rareté sf. Sir it-c6; sir hût; sir hiém; sy la. La rare/éf du riz, sic hût g^o. Ras e adj. Cao, â& cao. Drap ras, nT Afny. Barbe rase (ràu cao) râu lûn-thùiu

    Rase campagne, dâng trông. Mesure rase^ Iirdrng dây mep. Rasade s f. Chén (ly) rot dây màp (tràn). Ras de KIaréb s m. Xoày niràc; nird^c vân. Raser va. Cao, caorâu. — Rixdtngangqua vut- Rasoir s m. Baocao(râu). [vut. Rassasier^ v a. An no, no biin^. Rassasier ses yeux de. . . , dd iphi^ nb) con-mit. Rassbhrlement s m. Sir hôi (nhém, tbâu, gop) lai.

    f)oàn-lû, doàn-tu. Digitized by Google 988 U!t Rassemhkment de troupes, sw thâu binh. [d$t« lUsssMBLER V a. lliôp lai, nhôm l^i, vây lai. Sâp- Bimembkr les débris d'une armée, chiéu-tdp ikn hi nil c. Thâu binh tèn lai. Rasseoie v a. %k (dât) lai. RAssiniNBE t; a. Làm oho tbanh (tinh, t^oh) l^i* Rassis e adj. (Vfrng* dât lai). Pain rassis, baiih cicng. De sens rassis tinh^ tin/t-iuâng^ tlnb kbd. Rassurant e adj. Làm cbo yvcng. Rassurer v a. Làm cho virag (châc, chàt). Se —, châc -f, vûTig . Rat sm. Con chuôt. C'est un —, no là môt ngurori hà-tiên qud. Rata m. ô6 nôn &n. [rvrçftx m^h). Ratafia sm. Tbur riroru (pha diràmg, trâi cfty vâi Ratatiné ée adj, Nhô lai, teo lai. Vieillard tout ratatiné gik khû, già del di. Ratatiner (se) vpr, Teo lai, det lai, tôp lai. Rate s /. Là-làch, thàn, trâi thân. [xmrng. Ne pas se fouler la rate^ làxn không dam d^ng RÂTEAU sm. Cài biîra-cào. . Râtelée s f. Môt cào. Râteler v a. Cào. Râteler du foin, cào c&. RÂTELIER sm. Tran bA cô cho nggr a ftn. —Già dè gàc sûng. — Hàm rang giâ. Rater v n et a. Hut, trât; sày. [thô di. Rater MU lièvre, bân Aî/f (rd) con thô di. — Sày RatiIre 5 /. Cài bây chu^t. RATiFfCATioN 5 /. Sif hô-glao C. RAiif iBR V a. HO-giao. L'ng chiu, dành. Digitized by Google ' R.\V 989 Batiom s f. Lirorng phàt mSi m^t ngày (tàr iigày)« Rationnel elle aâj. Théo lê; trûntç ly. Ratissage $ /. Sgr cao; sif chùi (quét). Ratisser v a. C90; chùi. Ratisser des navets, ou coo vô cù-cfti. Ratissoihë s /. BÔ dé mà cao. Ratissubb s f. Céx cao rat Rattachcr V a, Buôc vào (v(); kéft (nSi) vào. ' Uattraper t> a» Bât lai dirçrc. Di theo kip, Rattraper un prisoimieri ôât tù trâo 4^' dfircrc. Rature «/l NétbôL Raturer va. Bôi di, gach di. Rauque adf. Khao, khan. Voix rauqiiej ti^iig khathkhaOj tiéfng ÂAaii* Ravage s /î. Sir hai; su* pha-tén, sir tàn-hai. Ravager t; a. Phà, phâ-tàn; hai làm hir-h^« Ravageur s m. Ké phàtàn; kè làm hir-h» Ravaler va. Tô vâch nhà. — Bc/t, khi (không ké). Ravaler le mérite d'autrui, khinh-khi công ké khâc. Se ravaler v» pr. minh xudng; ra ihâji hèn* Ravaudage s m. Si]rvà-may. Ravalder V a. Và lai. — Nhiéfc-nhôc, mâng-nhiéc* Rave s /• Thir c&i cù; la-bâ c. Ravelin s m. Bàn nguyêt trong phép xây ddn Ravigoter v a» Làm cho manh lai. Ravilir V a, Làm cho ra hèn. Ravin s m. quèn nui. Se cacher dans un ravin^ nûp dirdd M, &n trong Ravine 5 /. M, vire. [ quèn nui. Ravir v a. Cu'drp, curdrp lày. — Làm cbo kboài-lac. Dktiùnnaire f-a . 63 990 RÉA Son chant me ravii^ giçng nô hit Mm cho tùi khodi'lac tàm-tnrdmg. k ravir, ioc, adv, La-liiog; quà sure. Ravisse (Se) t\pr. Bàiy. Rayissaiit k adj. Haycirdpfhaybttltfy. — Au fig. B<;p long; dep-dëj ôm-ngot; vui-sirdng; vira y l&m* . [ khnynh-thàiih. Beauté ratissatUe^ ttft dtén\ dçp din sttc\ sic Ravissement s m. Sijt cirù-p lâ[y. — Sif toai long phichi. ' ' Être dans le ravissement dirçrc phichi toailàng. Ravissbur 9 m. Kè cir< Itfy. RAViTAiLi.K»B!fT Sfn* Su* vftn liTcfng-phan kU-gî&i* Ravitailler v a. Vdn lircrng--phan khi-giài. Raviver v a. Làm cho ra m an h hcn. Ravwer le feu, chum lù'a thài Idra. Ravoir va. C6 lai; dirorc lai. [ gach di, Ray£R v a. G^cb, xoi, Uch (c6 dirorng ra).-Bôi, Rayer un mot, gqch (béi) tiéng vi6i ra Canon rayé, sûng lông cô xai Idng nita. Rayon s m. Y()(ng (ành c.) sâng, — Vông. — Biràng cày.— Ng&n (bûrng)tù (kê sàch*..)«— ô v. (tÂ) ong. [trông-cây. Un rayon d'espérance, môt chtit [mây) lông Rayonnant £ adj. Chôi ra;gioi (giai)ành sâng ra. Être rayonfiant de joie, vui-mdng h&n^hé* Rayonnement s m. Sir giai yéfng sâng ra. Rayonner v n. Giai ânh sâng ra, giâp-gi. — Sijr phe mutfn lÂp phép Digitized by Google REB 991 cfi lai. — Su* trA nfia, sir tri thù. B^ACTioNNAiRE udj , et S. Hay trâ lai. Phe ké murfa tUAGia V n. Trà nûa, trà lai. [hirorn oyu« RtAJOURNER va. Hirôti ra lai nfra. IUklisable a'ij. Go lô làm ihkah nèa dirçrc. Cho ra th^t dirgc. [dirçrc* KiAiiSATioN 8 f. Sir làm cho ra th^t ; t]r làm néa Réaliser va. Làm cho ra tliAt (thiôt t'.). — Làm nôn. RéaiisersGs [yvomtissesjdm y theolCfi minh dâhira. RéaUser sa fortune, bdn c&a di mà Itfy At<^) tiéd. RÉALISTE 5 m. ûrf/. Peintre réaliste, Kè vô theo tir- RÉALiTÉ 5/. Sir thàt (thitM). [ nhiôn. Eu réalité loc. adv. Ki thàt nô là...., thàt là»*» RÉAmiifTiON sf. Sir hién ra lai; sir tô lai. RÉAPPELER va. Kôu lai, dôi lai... nira. RéAPPOSXR va. Béng (dàu) 1^ nfra. Rebaisser va. Ha xntfng: lai... nfra. REBAi«iDER va, GiiTcrng lôn lai nira. Rebaptiser va. Rura t$i lai; làm phép rfra t^i l^i. RiBARBATiF lYB odj. Cdrag-c6i, dCh-tom (dû'-àc, dO* Mine rébarbative, bô mac dw-lo'n. [dftn...). Rebâtir va. Lâp lai. Rebattrb va. Rành l^i. — N6i di néi lai; néi nhây. Rebelle adj. et s. Nguy, ttlc c. kè làm nguy, gian- thân, phân-tac. — Chirr/ng, nghich. Maladie rebelle, bênh ckw&ag. Rebeller (se) v.r. Làm Dguy, làm lo^p, dây loan; phftn-tcAC c. RÉBELLION sf. Sir làm lo^n, sif phàa-t|lCy sijr làm ugi^y; tôi phân-tac. ' Rebiffer (se) v,réfL M lai (không chiu). REBLAMCiiiii va. Làm cho txâng lai. MS REC Reboihe va. Urfng lai; u6ng nfra. BsBOim va. Irông cày lai cho dày cbo r^m. Rebondi f adj. Mâp trôn, u-nu ûc-nûc. Jouos rebondies, ma ôâu {-mié'ng bâu). RiBOimm 9 n. Nhiy vçt, nhày hai ba cài. H«B0!iDis8iaiBiiT 8 m. Sijr nhây vông (vot, dù'ng). Rebord s m. Mép cci lôn, bia; thành» Rebord d'une table» bia bàa-gbé Rbbouder V a. Yién lai, ngân lai. Reboucher v a. Dong (nhét, dây) nùt Içi. REBOuiUiiR t) N&U cho sôi lai. RiBOcnis $ m. Bé trài. — Cài trài-nghich. }l rebours^ au rebonrs loc, adv. Trdi, nghich, Reboutommee V a, Gài... lai. [ngirgc* Hbbrider i; a. Khdrp, bât bAm-thiét l^i* Rebrousser v a, Vudt t6c (lông) ngirçrc l§i. Xirdc (tôc, lông...) — . Trô lui. }l rebrousse poiL lac. adv. Ngwm lông; xur&e. RiBUPPADK s f. Sqr .bac-dâi; sir không cho mà thôin noi lori gât-gdm, xâng-xdm. Rébus s f. Pbép Ifty dtfu lâly binh vàt mà cbi Dgbfa làm nèn cftu nên lài. [ hàng Rebut s m. Sir dày-doa, sir gîftn-thûc. — Cùa éf, Essuyer des rebuts^ bi gidn-ihuc. Rkbotant s adj. Khélông. — Yô-duyèn* Mine — e, tu6ng mat vô-duyén. Rebuter va. Xua-duAi; dày-doa, giàn-vât (giàn- thûc). Làm cho ngft lèngrùn chi. — Vô-dayèiii kb6 coi. n me febute toujours, nô & xâng vdi tôi hoài; no qiân-vât tôi mâi. W m R£€ACHfiTSA V a. Pboug l^i, nièm lai. Digitized by Google REC 993 RÉCALCITRANT E flrfy. CœoTiig lai; ciT lai, phân-phûc, IlÉCALCiTREE V a, C^t, dâ lai. — GijT 1^, kbdng c\f^ çiromg (cird^Dg) lai, chtfng-trà. RÉGAPiTULATioiv 5 /. Si| ôu l^i, — Sip hoc ôn. RÉCAPITULER va. Ôii lai, KscéDSE t> a. Bè l^i, dé nhin l^i. [gian. Rbcel^ RBciL< hay-là RecIlkmbkt s m. Sir trdr âê Receler v a. ((îiâu) oa-trùr. c. Trfr, chira — Meeéier un voleur, oa-trùr ftn-trôm. Receleur euse s, Ké oa-trù, RÉCEMMENT odo WÏU [b6. Reccnsbmint $ m. Sijr Itfy s (làm bô), tu bô, Idën Recenser v a. LAy sA; làm bô dàn-dÎDh. Récent e adj. Moi. RécKPissÉ s m» Giày bièn-nhân, biôn-lai. RicEPTACLB 8 m. Chi trùr; chô tu, ncri quân-tu, (ch8 dA râc-réfn.,.) Cette maison est un réceptacle de voleurs, cil nhà l[y là nui qudnrtu kè trAm-cvép. RÉCEPTION S f. Sif diTcrc (- nhân-lâuh).— Sir tiéfp- ru-drc— Triéu-yêt; sif ra mât, si^rakhàch. Il y a eu hier réception à la cour, hôm qua c6 lâp ban iriiu-yé't, RicbÊglir v a. Bàng (ira) nién thùng lai. Recette s f. Bac-tién thâu. — Sif dôi tién (no"). Churc giâm-thàu.— Tliu«c giartruyéD; bid gia- truyén.— Phép* Être nommé à la— ,dirçrc dat lèn /à/?? ytam-Mdii.. Recevable adj. Ciuu lây du'çrc; cô lé cb\u âuyc« RnsTiOB sm. Quan giim-thâu. — - curateur, ia/w-^A^M h-thù| 994 RéC {ifeCKvoiR va, ChiuUy^lftnhlâty.-Lftnh(cûangirâri- Recevoir un présent, thdu Ifi; an cùa-lë. [tagcri). Recevoir le baptême, chin phép rira-tôi. Nous recevons souvent, ta n&ng ddi (tiépj rur&c) RsCHAMGis sm. Su* thay (dAi). [khAch. Habit de rechange ao âè thay. lUcHÂPPBB on, Thodt khôi. Rbgharger va. QUt bàng lai nfi^. — Nap (sung lai). RÉCHAt n sm, Lô (nôi) lira; lôngwtp. HécHAUFFKa va» Hâm lai^ hcr lai cho nong. RfcHAUFPOia 5m. BA, cù-lao âé hâm â6-ftn cho nông. Rechausser va. \iin lai... nû'a. Rechercuë sf. Sif tiui-ki^ai. — Sir kén. [qui-bâu. HscHBRCHé ÉB odj. La, it-cé (kbôog thu'orng). Qui, Style recherché, càch ndî c^w-ii {lâp-di). Recuercheh yrt. Tim (tàmc), tim-kièm. Tàmc. câu c« . Rechercher la cause de,,,, tim cho ra cdr-tich Rbchioné ée adj, Quau. Avoir un air rechigné, coi bù quau, RBcaïaMBR vtu Quau, pbat ràu. Rbchute sf. Sir t&i 1^1; svr tr^ 1^ (vé bônh). — S\f sa-ngâ lai. RiciDiVB sf\ Sir tai pbam c. RÉCIDIVER vn. Tài pham. RÉCIDIVISTE adj, s, Tâi pham, ké tài pham (lai nira). RÉCIF sm. Ld, lu-ran ; hàn. RÉCIPIENT sm. Gb$u hûng^ cài â6 di^ug, dô chi!ra. RÉCIPROCITÉ sf. SijT luân phién dip-dAi nhau; si^ c6 di cô lai. RÉCIPROQUE adj, TrA lai cho nbau; dâp-dôi nhau. Amitié réciproque^ nghïa (ng&i) iuroTig-giao. RÉciPBOQUEMEiiT adv* Ydl nhau» Digitized by Google REC 993 RtoT sm« Sir âoc lai; sir hoc (n6i, thuàt) truyênlfi. BMi historique, truyên ngirW-ta nâi; chuyôn hoc RÉCITATION 5 f. Sir doc. [laù RéCiTKR t; a. &9C lai; doc ra. RECLAMANT ANTE adj. et S. Kèu-nài; ké kôu-nàî« Rkclamation s f. Sir kO^a-nài; sir dèi, sir kêu-trach. RÉCLAME s f. Khoàn nhirt-trinh rao-bào nèi-Danh sir
  47. — Tiéf Dg thijra ra à dirori mà qua triromg kbAc« RiaAMER f> a. Kèu-nài; dôi (kôu nhir bông}. Réclamer la parole, xin noi. Réclamer contre une injustice, kéu oan, Rbclouer a. %6\g dinh lai. Reclus e adj. et s. Bi nhôt lai. RÉCLUSION S /. Sir hi câm nguc, sir oiic ctfm-ctf • R ECOGNSR V a. B6ng lai nû-a, nôm lai. Recoin sm. X6, x6 gôc; x6 t^i (chô kin). Recollée a. Dàn lai (nira). RÉCOLTE S f. Sir g&t-h&i; mùa g&t-hài. [mka. Faire une riche récolle, gat-hâi nhiéu lâm; du'ç'c RÉCOLTER V a. Ga.t, hài (gat-héi), Rbcokmanoablb adj. Ràng trtrçmg; ddng vi. Recommandation s /. Sir gcri-gâm. Sir dan, sir d$n- bâo. — Sir yêu-vi. Recommander v a. Dan, dan-dô. — Gcri-gâm. Recommander quelqu'un au ministre, gôi-gâm ai cho quan thu*çrng-bô« Recommencer v a, Khl-sir lai; bât dâu lai. — la guerre, dàn h giac Içlù Récompense sf. Phân thu'àng.Sir thwdtig (b6i) Içd. En récompense loc. adv. Trâ lai... bù (chéf) lai!,. RÉCOMPENSER V a. Thu-ômg.— Thu-crng lai (dén, hdi RiGOMPOsmoN s f. Sir dft sir s^p l^i. [hù l^ijl 996 EEC Recompter v a. Dém lai. RiooNCiLUTiON 5 /. Si^ làm hèa. RiGo:iciLTEii 9 a. Làm cho thuAn-hôa lai* St réconcilier vpr, Làm huê (-hùa), tif thuàa c. Hb€ONDUie£ V a. Bi dira, dira ohcrn. RteoNPORTSR van* Lèm cho ra manb Le vin reconforte, riroru ra ngon, Rkconnnaissable afij. Dë nhia (biét). Rkconn AI88ANCE sf. Sif bitit CTO — Si^ nÛn-biét; s^obiii. Ua détachement alla en reconnaissance^ môt dao técli ra di do {t/iàm). Reconnaissant e adj. Wiëi an, thâo; cô lùng thào. Reconnaître va* Biët^ biéfi d&ng (dirorc), nhin-biél. BeconrtaUre quelqu'un à sa voix, nghe tiéng biêi Laissez-moi le temps de me reconnaître^ dé cbo tôi lùià liân tôi lai dâ mà . RsGONQirfftiB va. Gboàn (cbiém) lai nfra. Reconsolider va. Làiu cho châc (vûrng) lai. Reconstitution sf\ Sijr lâp lai. Rbcomstrdction sf. Sir làm (cAt) l^i. Recopier va. Chép lai, suo \^\, Recorriger va. Sura lai nira. Rbcobs sm* Ké di tbeo tbdi-tbào (ou triràng-tùy) mà tbî-cbfrng cimg phu lire vdi. Recoucher va. Nâm lai; biit nàm lai. Se recoucher v. pr. Bi ngù l^i. Recoudre va. May lai. Recouper va, Gât lai. BsGOUBBEE va. Bè cong 1^; v6ng lai. Recourir tn. Chay lai chay dên (tdi). ' Hecourir à. i)ieU| cha^ dé'n Cbùa. Digitized by Google REC 997 — au médecin, chay [dé'n) thdy thuSc, Recours «m. Sif chay dén (tari),.... Su: câu ciru, sir Recours en grftce, sw xm ân-zé. [zin giûp. Recouvrable C6 lë dirorc lai. Recouvrement sm» Sif iâîy lai dircrc. Faire des recouvrements^ di âài nor. Rbgouyrkr va. Birçrc lai. Recouvrir ra. Lçrp (che) lai. RfoRÉÀNCB Cài dè làm tin. Lettre de récréatiee, qutfc-Mo* RÉCRéATiOiN 5/. Sir nghi gior nglii. Récréer va. Nghi, hiring; chori. RiGRÉBR va. Difng l^i... n&a. Recrépir v a. Tô lai. Recreuser v a. Rào lai, dào thêm nura. RÉCRma (Se) v. ré/l. La lén; vùng la lên. RécRimifATioif s f. S^ bât ISi lai. RÉCRIMINER vn. Mângtràlai; bât lôi lai, cào lai, RÉCRIRE va. Yiâtl^i. [corl^i. RecroItre v a. Moc lai. nâ;a. Recrue s f. Sir bât Ifnh mài; sir m<) binh. Exercer les recrues^ iki^ lînh m&i mô. Recrutbxent $ m. Sijr tuyèn c. sijT kén Recruter v a. Tnyén c. , kén, chon (lira). Recruteur s m, Kè di mô binh; quan di bât linh. Rectangle sm. Hinh c6 g6c tbâng (ngay). Triangle — adj. hinb ba géc cé géc thâng {ngay).. Rectangulaire adj. C6 géc thftng (ngay). Recteur s m. Kè làm dâu b^i ngànb bàn-lâm Rbctifigâtion 8 f, Sxf sdra l§ii. [ vi^n . — Rbctipikr a. SA*a lai (chinh tu e); sjra Ifidyrn^ Ifi cbo chinh (ngay). 998 RÉD Rectifier un calcul, $dra cài tfnh quiy (sài) ku. Rectifier de Peau-de-vie, câ'l b&t rircru, RfiCTiLiGNS adj, Gô dàng ngay, RccTiTDDi «/. Sir ngay-thâng. RiCTb 9 m. Tmrcmg mftt (cài tor in hay-là \ïëi). Reçu s m. Tor bièn-lai o?/ tà biên-nhân. . RiciiBU. $ m. Sir g6p-nh6p. — Sàch g6p. Rbcubillembiit $ m. Sijr dem tri vé môt diéu. — Sir Recueillir v a, Hài (gat). Burçrc X^v. [ suy-nghl, — du paddy, gai lùa. — les restes d'une armée, thàihioh tàn laù Se recueillir, v. ré fi, IlÔi tâm lai. Recuire v a. Mu lai. Recuite « /. Sir ntfu lai (hdm l^i). . [ sû- /eit . La recuite de la porcelaine, str hâm d6 sành Recul s m. Sir thc^i lai (vé sùng), sir d^i lai. Reculade s fi Sir phài thtfi 1. Rscuii ÉB €uij. Thrfiluilai.— Xa-xôi,huyén-viënc. Reculer v a. Thô'i lai; xô (dây)lai (ra dàng) sau. — sa chaise, sut ghéf lai, thâi Im cài ghéf lai. Reculons (à) lac. ado. Thtfi-lui (ihut ou thè-lui t;}. Récupérer v a, L% lai. — Se — vpr, Bu*orc 1^. Se récupérer de ses pertes, d^p lô lai dura^e. RicuRER V a. Yét 1^ cho sacb. RécusABLE arij. C6 lë cbâng chiu; bât di du-çrc, trành- trôn dirorc; tir-chôi dirorc. RÉCUSER V a. Kbông chiu (b£i); tù, tùr-cbtfi. Je récuse son témoignage, tôi bât {không chiu) chihig no noi. Se récuser v réfL Xin ki^u, ttr di, không cbju.tt Rédacteur sm. Kè làm ra (dàt ra, viéft ra)« en chef, cb&nb tdng-tdi. Digitized by Google RED 999 RÉDACTION S /. Sir d|lt ra. — Câi dat ra. — Ch5 ngurori (ké) viéft pa ér. — NhÛ-ng kè dàt ra, (viéft ra). Reddition s f. (Sir irk lai). Sir giao (nôp) àu — d'une ville, s\r nôp thành. Sw giao thành mà Rbdemâiidbb V a. Xin 1^; hài l^i. [hàa-diu. RÉDEMPTEUR STH, B^Ilg Cthl-chuÇC. Rédemption s /. Sir ciru-chuôc, RSDBSGiNDRB V II. Xu^Qg l^U Redevable adj Mic, cèn mâc... [anh. Je vous suis redevabk de la vie, tôi sSng là nh& Redevance s /. Cùa niâc, nçr; tién bâo-cô. REDEVAKGiEa iIrb $• Ké m&c phài nçr... Redevenir v n. H6a-nêa lai. Redevoir v a, Côn mâc lai. RÉDIGER V Bài ra, làm ra, vi^t ra. RÉDiMER (se) V réfL Chu^c Itfy minh* Redingote s f, Ao dài ngoài, âo ngoài. Redire v a. Néi 1^; boc lai. [dirçrc. Trouver à redire^ cûng ché du*çrc, cfing trdch Redite 5 /. Sir lâp lai, sir nôi di nôi Içi. Redondant e adj. Dit, dir-dât. Terme — , tiéng nôi dw^ néi nhçi {vô-ieh) Redonner v a. Cbo lai... nû'a. Redo7iner des forces, làm cho maiih laû Redorer v a. Thép ou ma vàng l^i. Le soleil redorel^ coteaux, mâttrâri gioiyêng vàng cho d6n,i?-n0i Hro'i-tô't laù RiDORMiR V a. I^gù lai. Rbdoublbiiemt m. Sif thém (b$i, tftng) hom nita. Redoubler va, n, Lot lai (ào...). Redoubler une robe, /J/ ào /a/. Redoubler de soins Ciin^ Mém lo-làng hirn^ 1000 RëF Redootabli adj. Bàng sçr, dàng kinh. Ennemi redoutakle^ giâc manh [nên kmh). Redoute s/. B6n ngânh^ dâu l^p riêng ra« Redoutée m. Sor, scr l&m. Redresser Dirng dirng dây. — le jugement, siuca an lai cho yninh, RÉDUCTIBLE adj, Gô lë thâu (thu t. hdrt) 1^ dirg^c, RiDUCTiON sf. Sir bdrt di; sijr tbâu Içi. Réduction des impôts, j^i^/w thuë. Réduction d'une ville à Tobéissance, 5^ 6d/ thànJx joAcit diu-pbac, REDUIRE va. Bdrt di. Réduire ses dépenses, phi-t6a di. Réduire du blé en farine, iàm lâa.mi ra b(L RÉDUIT sm. ChS k(n, hang, hAm. Misérable réduit chô & khtfn-nan; (chôi, lêu), RiiDiFiER m. Gât, Ifip, giy-dirng (nbè-cita..) RÉtoiTSR va. In 1^. RéédUerm ouvrage, in sàch nào loi m^t lân nfra. RÉEL ELLE adj. That (thiôt v.). Besoins réeU^ sijr càn thàt (si^ tùng thiét). RiÉUEGTioN s/, Sirchon (lijra, bàu, cit) lai. RÉÉLiGiBLE adj, Cô le tuyéii-cù' (tôii-cur) l^i dirçrc, RÉÉLIRE va. Cbon lai, tuyén-cur 1^. RÉBLLEIIENT odv. Th^t, ch&C. REEXPORTER va. Xuât càngranu*a; chif hàng ra nîra. Refaire va. Làm lai. Refaire un voyage, di lai Mn (chuyén) kbàc wtra. Ripait b odf/. &ft mftc mdrp ; bi lim, — S m. 69c (sù-ng) nai thay lai. Céi (bài, cor) phâi dénh Refàuchbr va. Phàt (cô) lai nira. [1^, Digitized by GoQgle REF 1001 Réfectoire sf, Nhà ccrm. Refend sm. Sir chè (bù'a) ra lai. Mur de refend^ vàcb ngàn^ phèn chia khoâng (irong nhà), Rependrb va. Xé (chè, bù'a) l^i. RiFfoé s m. Phép chay tdi qaan xin xùr xoât di (îô- vây da. [ Référendaire s m. Qiian giàtn-sât binh-hrcrng thiut- RiFiasa v a. ( Bern l^i (vé) ) Chay ter cho...Thira lai, trinh lai, cào-bào. Je m'en réfère h votre avis, tôi xm lânh y anht Hepbrhbr va. &énglai« Refbrrir va. BitsAtlai; dôngnwSngngval^i. Réflécuir V a. Chiéu, chiéu Iqx. Gioi, giai vào.... V n. Nghi lai, suy-xét. Les miroirs réfléchissent l'image des objets, kinb n6 ekUk hinh vftt lai. Réflecteur s m. Câi làm cho chiéfu (giai) lai. RfiFLiT S m. Cài Ânb,- edi cb6i, céi chiéfu 1^. RBFiiTER V a. Ch6i, cbiêfu, giai (gioi) lai. Sa gloire reflète ou se reflète sur sa famille, danb-vçng ngirài chôi loi câ-và nhà ( bà-con ihân-tOe ) ngu'ài. Refleurir 5 n. Trô (dâm, dorn, ra) bông lai. Les lettres commencent à refleurir, vàn-chircfng cbâr-DgbIa mdri thanh lai (htmg-sùng lai). RÉFLEXION 5 /. Sir chiéfu lai; sij gi^i (gioi) vào... Sijr suy-nghï, sir nghï lai. Refluer v n, Ghây lai, chây vê, chây ngurçrc 1^. Reflux sm. (Sir cbày l^i), nirdc rèng. Refondre v a. Duc lai; làm... lai. RfiFOiNTE S /• SijT duc l^i. 1002 REF Hkfoagbh V Ué Rèn RiFOHMATBVR TRÎOB S. Ké sdra lai (chles lois les mœurs, si'm luât-phép, phong-tuo

    Se réformer, v réfL SiUra mm h lai. Rbpobmeb v a. L^p 1^; viy l^i, hiép l^i. Refouler v a. Bap lai. — Dông (sùng) lai. — Buôi di; ngàa (don) lai. Refouler une étoffe, ddp hàng (giè) A».

    Refouloir «n. Cây dông sùng l&n. Réfractaire adj, et s m. ChÔng (Chtfng-trâ, cyr lai). Unh trtfn không chiu di. — Khtog hay cbày; kh6 ntfu cho chây ra. REFRACTER V a, Chiéfu yéfng sâng lai. Refrain sm. Câu liôn-hircrn (tiéfng nhai lai mdi m^t câu thor). Sg* lâp di lap lai môt diéu hoài. ' Refrapper v a, Bành lai. Refréner v a. Kbcrp lai. — ses passions, Aâm kh&p tinb mé nii ztfu. RÉFHiGÏRANT B ûdj. $m. Hay làm cho màt. Uàn c. Potion réfrigérante ihuùc màt.

    Refrogner (se) ou Se Renfrogner, » réfl. Nhftn ai$t nh&n mày lai, Refboidir v a. Làm oho ra nguôi (lanh). La vieillesse refroidit les passions, già thi bd^t {nguôi) tinii tir-duc & Refroidissehent sm. Sif bdrt khi nông. — Sir lanh Digitized by Google RÉG 1003 di. — Sv phét lânh. — Sv nguôi-ngoai. Attraper un refroidissement, bi phéi lânh* Rbfugb 9 971. Ch3(nGri)&u-nàu(&n-ftnh,nàu-nu'PUSBR va. Không cho (Mt kh&ngc); không Se refuser v, réfl, (không cho minh), nhin. RÉFUTATION S /. Sif b&t lê ( ly ) • — SijT châng ly, (bàc lë, cfti tr&). RÉFUTER V a. Cai lai, Mt ly ( lë) ; bac lë; câi trà. Réfuter un argument, bât ly. Regagner va. Ân Iai;làilai.— TrJr vé.— Bu'grcl^i. Regain s m, Cô nioc lai (khi dâ phdt r6i). RÉGAL s m. TiÇc; yën, yén-im. C'est un régal pour moi, tfy là mén tôi tra nhû'U RÉGALADE S /. SiT rot vô trong miêng. RÉGALER va, Làm tiôc, dâi tièc (yên-dién c.)» — Ban cho bàng. Regard s m. Sir xem (ng6,coi, nhin). — Cb5 thttm du'ô'ng crfng niro"c. En regard^ loc, adv, Ngay, ngang (trircrc mM), Regardant e adj. Ké hay rj-ino (coi tir dông). Regarder v a. Xem, coi; nhin, ngô. Cela vous regarde, cài &y là chinh vièe ank, Regarder de travers, ngd ngang, (nguit, hày). ' Regarder comme.. • Cat bàng... Cefm bàng... RÉGATES S /. pL Bori; dua ghe. • RÉGENCE s f. Quorn gidni-quO»c (cuô'c). RÉGÉNÉRATEUR TRIGS S. m. /. Ké làm cho stfng lai; Digitized by Google iOOi RÈG I kè ttî-sanh. Régénérateur des ninpiirs, /cé si'ta phong-tuc lai* lUcfiiiBATiaii s f. Sir sûra 1^ cho i&i ( Idr-id } hcnu RieiifÉRBR « a. Sinh ra lai; làm cho s6ug lai* ilu /ï. Sû-a 1. Rigéiiérer une nation, cûru dÀn. [ d^y, ' Rfesirr B adj. 6t«. 6iéin'-qi]tfc;quyéa-nhfp.ThAy Le Régent^ ông gidm-qu(5c . Akgsntbr t; a. et »t Cai, quàn* — Làm thây y trong trirdrn§« Régicide sm. Tôi thi vua. i Régis $f. SA* thué( ngoai ngach. j Les employés de la régie kè làm viéc trong euôc thué ngoai ngqch . Regimber vn. &d lai; b&t tuân. [buâng* , RÉGiMS sm '. Phép ànnitfng. — Phép cai-tn. — Quày, Suivre un bon régime^ gifr viie àn-uffng tû-lé» — de COCOS) quày ou buâng dura. Régiment sm. Ccr, vô (binh). RéGIMBlfTAIRB Oflff . ThuôC vé CCT vé. École — , tru'orng day binh-linh trong c(r vé. i RÉGION sf^ Mién, xur. I Les hdutes régions de la philosophiei. idi mit (cao) trong phép càch-vâL RÉGioziAjL ALE AUX adj. Thuôc vé mién (xir). Concours régùmalj httcmg thi c. | RÉGIR va. Cai, cai-tri. • — un Etat, tri Nu^dc. — des biens, coi-soc cùa-câi (quân nghiôp c.) RÉGISSEUR sm. Kè théf quyén; kè coi viéc ihë. Registre s m. S6, bô. — Ngù ààn (kéo ra mà dèi RÈGLE s/, Thu(Tc, thu-dc gach. — Phép. [giçng). Digitized by Google RE6 im Servir de règ/e, làm gwomg [niêm-lùât). Règle générale, phép chung; thê-thircrng c, RÉGLi ÉB adj. C6 phép-tic; phài phép; eé mif*c tA chtrng. Jeune homme réglé cou tjé ai phéfhtâc {ikari$ ctf Jiimmamsm. Lnât, lê; pbép Règlement de police, ph(p tuân-do té sàt* . Règlement de vie, càch meo-nwe m& c4r« RfeLBffitHTAiRE adj. Theo lé, theo phép. Réglementer va. Bât cir phép-luât, AÉ6LER va. Gçiih hàng» — Làm cho ra trûng phépi Hftm-dep , iltfjr sa dépense, rfnA tAn-pbi cAo crf chitng.

    Régler un compte, /mA s6 cho xong. RiGLBTTS s/« Céi thirdrc nhà» RiftussB « /. Gajn*th&o. c. RÉGLURE S f. Sir gach hàng giây. Régnant b orfy. Cai-tri, tri-vi, dang tri. RtoiiB 8 m. Bài (vua)cai-tpi. Quârii-(quyén). Règne animal, thû-vât loai. c* — végétal, thâo-mAc loai. c.

    — minéral, ngû-kim loai. c. RiGNER V n. Tri-vi, cai-tri. Le choléra règne à Paris ^dich-khi dang cd bây giài^ihksAi Paris. [lai. Regonfler v a. Làm cho simg lai; làm cho phùng Regonfler un ballon, làm cho lông-dèn khi phùng lai nûra, Regorgehert s m. Sirtrànra. Regorger v n. Tràn, tràn-tré, tràn ra, 6i ra. Dictionnaire f-a 64 lOM REI Beynrger de biens, ddy-dày cAa-cài. RsGEATTEa V a. Cao di. — Bot già. Rmvr sm. Suf tiéfc; sur An-ntn; sç nhé. k regret, toc. adv. Tiéfc; buôn (râu). REGBETTAfiLB odj. Bàng(iièn)ti£fc. UÂng(hoài c. t.), Bmuttir va. Titfc, thirmg-tiéc. [phép. RéGULXRiSER va. Làin cho ra nhàm(phâi,trûng..,) RÉGULARITÉ S f. Si^ déu; mv'c-meo. Mfyularùé des rnoBurs^ nr ntft taràcé mtre^eo, RIgolàtecr trice adj, Làm myc, làm chiirng. Ké câm mire. RÉGULIER ifeRE arf/\ Phâi phép; nhàm mço. — Béu- dfii, chinh-dinb. — C6 ngtn cé â(. Vie régulière, sif àn-ir /Aeo /^A^P; sif ftn-d crf RÉGULiiREHENT odo» Céch c6 chilragc6dô;déu-dfii« RiHABiLiTBR va. SuT làm cho diTOTc phép lai nhir trirac; cho phuc... lai, — un failli, cho kè khành-i4n dwçrcphép bato- bén lai nhtr eû, RÉBABrrani v a. Làm cho qnen lai. Rehausser va. Làm cho cao lèn. — Nhàc lèn. Jiehamser le courage, làm cho manh làng hcnni lông. RfiHPORTKR va. Bern vào (vô) lai nura. RÉIMPOSER va. Ghinh thuéf 1^ nîra. RÉimissioii $f. Sijr in 1^ Réimprimer va. In liA. Reine sf. Bà hoàng-bâu (nfr-virorng). Reinb-marguebite sf. Hoa (btog) cûc (n&o-né t.). RiniE sm.pL Tbàu c. (lo'tegtb^no. cou tbân), trfi cât, bùng-duc; hông^ lu*Dg, Digitized by Google REL 1091 Avoir les reins forts (solides), giàu-sang, qiiyêa- RsiMTÉGREB VU. Cho pbuc... (chÛTC, càa) lai. [qui. Réintégrer quoiqu'un en prison, bât bô tù /ai. Rkitkhkr va. Làm lai... nira... Làiii di làm lai. Rejailliu vn. Ban lôn, vot lea (vé nirc/c), pliun ra. La honte en rejaiUU sur lui, cài xtu(h6) di quét lai cho nô. REJAILLISSEMENT sm. Sir vot (bàn, phun) lén. Rëj£T im. Sir bât (hô) di. RuETiB va. Ném (qu&ng) l^i* — Bô ra. Rejeter une faute sur quelqu'un, dà lôi cho ngu'ô'i Rejeton m. GhÔi. — Con-châu. [nào. Rejoindre va. Ndi lai; nhâp (hi^p) l^i. Rbioubr va. Cboi (dành . . . ) lai nfra, RÉJOUI £ adj, Yui, vui-vé. Air réjoui, bô Dtit-t^. RjjoinR va. Làm cho vui, làm cho dep (t^t). [mit. Cette couleur réjouit la vue, sâc nây coi dep con- Se réjouir j vui| vui-m&ng; vui chori. , RÉJOUISSANCE s f. SijT vui-ming. Cn$o choi. Relâche s f. Sans — , chang âitng,., lèo-déo... Relâche sf. Si^r gfaLé(dâ,u,dira tàu)« — Chô tàughé* RelIghehsnt s m. Svr dùn l^i. — Si|r ch^t b^ng; chày. Sir thôn-môn. — Sir nghi, [ dur&ng trf. Donner du relâchement à l'esprit, dé tri nghi Relâcher v a. Ndi ra, buông ra, tb& ra. Relais s m. Ngira tram dé thay. Gh8 ttiay ngira. Relancer v a. Ru-çrt lai;theo riô'r, — Rtfi lai, du l§ii. RiLARGiE va Làm cho r^ng ra bom nfi'a; ndi Relater v a. Kè lai, tliuât lai; hoc lai. [rông ra. Relatif ive adj. Au-thuôc ( vdri nbau)} tùy-tùngi biôp-cùng.... 1008 REL Pronom relatifs tiéfng théf-tên cM tèn trw&e lai. ROiàTioN s /. Sir thù-tac (vcri nhau); sir àn-thuôc; 9f ftMng-lbuOc. Sir thông-thircmg* S\f thuâk — d*amitié, tinh-ngfti và\ nhau. [lai. RsLàTiYEiuNT adv, Tùy; so (sànb) RiuvBB V a. Rdra lai; tim 1^. Rblaxir t) a. Th& di, th& ra. Relayer v n. Thay ngira. Se relayer r^//. chàm-chi m6fc viéc» RnfeATiON 5 /. Sir dày di. Reléguer v a. Bày di. — Dé rie^ng ra. Relevailles s f, pl. nâm bép dÀy , sif h6i bép, SijT ra khem* RiLwi il adf. Cao, cao-trong ( phi-thirtog' c. ) s m. Faire le relevé d'un compte, éz^/i toa ra. Relevée s f. BuÂi chiéu (xéf chiéu). À deux heures de relevée^ gi& thâr bai èuU chiéu. Relèvement sm. Sir dà lôn, sif truc ra. — Syr ké tir kboàn rô-ràng. Rblbvxb t a. Dirng dÂy (dôr dây). Relever une chaise^ dwng câi ghtf Relever sa robe^ a:an (ordcA) do lén. Relever le courage, giuc lèng mçnb-më Rekffer une lie, £ot cAo MA eù-lao gl. Se relever^ v ré/L Tbanh lai, n&i 1^, dây 1^. Rbuaok m. Suf d6ag niéii thùog. RttBV m. Sir nil ra (bong ra, bày ra). Incrustation en — , dd cân nài. Relier v a. Ntfi l^i, côt ( buôc ). — Réng sioh* Béng ni&i tbùng. RBLmm $m. Kè (tho*) déng sich. RELioiEUSEitENT odv. Cécb d^o-diTc. — Chïu-chân, Digitized by Googb REM 1009 Religieux euse a(fj. Thiiôc vé dao. — C6 lông Sentiments reliyieux, làng dao-dàt. Rbligior s f. Snrppendre la religion de quelqu'un, phinh (irat) Reliquaibb Hôp dif ng (dé) xirorng ihéiilu HiLWAT «m. ( Cto dir lai ), tién côn m a. Nhai l^i. RWIAOTIJIBHT W RSHANiMBNT Wi. Slf làm l^i^ SIT SÙrâ Remanier v a. Stra lai; làm lai. Remanier un discours, li-a bài giing loi. RmAEiia (se) e^pm. Cin« vçr khdc, lày chtfng khàc. Cài giâ c* Câi nghiôp c. Remarquable adj. Gao-trçng; phi-thirài», tA-i. Sang lay làm l§i« Rbharqdb 5/. Sv xem-xét; si^ c6 y-tir; y-tù-, lài nôi ra cho biéft. — Dâfu, dâu-tich. Remarquer î; a. Chi ra l^d. Xem-xétj chtoi. Remarquer un chemin, cAdf/n cti diràng nào... RmAUa V m. 6ôi (hàng) lai; vô (hàng) 1^ Rembarquer v a. Chàr (dem) xutfng tàu l§d. Se rembarquer, v rifU Xufog tàu Ifi mà di« RnoABBiR BAi I^i; dé l^i ehô cft . 1«10 REM Remblai 5m. Sir htp lai; sir Mi (bho dAy). Remblayer v a. Mp (clio dây). RbmboItsmekt Si^ sura lai (cha Dh&ia chd cû). RsMBolTBRva. Bftt... lai (càîsàichotrûngchScfinô). ■ Rembaittr un os, mân [dang) sii-axircfag tratlai. Rbmbourrer V a. Dôi (bông, lôog...) 1^. Rembourrer un oreiller, gôi lai. Rmbouhsahle adj. Phài trà lai; co lë tràlâi (thdi lai). RsMBOUBSKMK^T m. Sir trà lai. Rbhbourser va. Trà lai, thdi Içi. Rembrunir va. et n. Làm cho sam (nain...). Sam, sâiu, nam di, ra màu hông-huân. Se rembrunir v. réfl. m$t no xàu {buôn). Remède sm. Thutfc(pWcmgdirorcc.), phircmg(thé?), Remedieu vn. Cbura (liOu b$ah c); làm thudc. REiiLER t>a. Tr^nl^ii QiMiMORER va. Nhd lai; nh&c lai* Remeneh va. Dem lai, (vé) ddc, dira vê (lai) Remercier va, Cdoi (rn (ta-, giâ-, d^i -) — Tir, kiéu di. — BA di, tb6i di, (không dùng nura), cbo vé. . Remercier Dieu de ses bienfaits, cnm[ta) arn Cbûa vl abûrng an-lành Ngirài dâ ban cbo. RfiÉBRfeÎBXiNT hay-IÀ REHBRciMEfiT sm. Sir c&m ôm.— Ldi càm cm. R^RÉ «m. Lai thnc c. — Chuôc lai. Vendre à réméré, mai lai ihuc c. Remettre va. Bé lai. Bira, trao, giao. — Nbdr lai. — Tha... di. au fiy. On les a remis ensemble, ngirài-tadâ cho cbùng nô hàa-hiêp lai vdi nhau. S'en à quelqu'un, ;9Aii-/A^c(/m-cdy) ngurMnào, ïlaEV^i^u va, S&m d6 {ghi tù) l^i obo dût Digitized by Gc) REM iOI 1 Réminiscence sf. Sir sire nhà lai; sir nhd m^y . Rbmisb sf. Sir Irao (giao, dira, phû, gW). — Sv bdt cho. — Sir cho hài (nor) ; siy giàm àn . — Tiên an cân-ki. Bemue de fonds^ nr (yiao) cAa. Remiser va. c6 cfaS; dem vô nhà xe. UÉHissiBLE adj, Tha dirorc; cô le tha dirac, RimssioN sf. Syr tha. Rémisdon des péchés, sic lha tôi. Remmancher V a, Tra can lai. RcMMENfiR V a, Bern vé, ddc (din) véè Remontage m. Si^ làm hia l^i. — Sir lén dây lai. Remonte s f. Sir mua ngira ma hlp binh ki. REMorïTER V n. Lôn l^i. — Nhich lên, [oào. — le moral de quelqu'un^ giuc {nung) chi ngirài Se remonter v réfL Sâm d6 lai cbo dû. Remontrance s f. Sir nôi cho mà biét (hay). Sir tràch; sif quo'-trâch. Remontbee t> a. Tô ra cho biéft (thâfy)... Chl ra. Se remontrer, v réfl Tô minh ra; ra mat l^iK Remords Sijr cân-rûc. Remorque i f. Dày dèng (ghe, thuyén...) Jeter la remorque, quàng dây dàng quauià dèng. Remorquer v a. Dâc; dông theo. Remorqueur adj et Tàu die, tàu dông, RÉMOULEUR m. Ké mài dd. Remous 8m. Xody nircrc vân sau lài tàu ( thuyén ) ch^y. — 3ir d<)i nirâc lai. ' ' Rempaiubr 0 a* Dâi rcrm l^i. SempaiUer des chaises, dâi ra^m ghë laû Rempart sm. Lûy, bô" lûy. Bor thành, véch thành REMPUCAnr-m* Kè th^f li, . [m^l Digitized by Google ioi2 mil Rbhmacir t; ùé Thé Ifi. im maire, d&t xft khào lèn thé oho z& c^tl. foHPLiR V a, Làm cho cMy. Remplir un tonneau, dà cho ddy thùng, RempHr une place, ehoàfi cho éhM ehJk Remplissage sm. Sir làm cho dây. — DÔ ém, dd chèn, — Câi chuyôn vô-ich trong sdch, [Khà iaU RiMPLUiiiR (se) V réfl. Moc lông 1^ ( véehim) — Au fig. Ce commerçant, ce joueur commence à se rem- plumer^ ngu'ài buôn-bdo, ké ddnhb^c DÂy no 4à khâ kti^nàânlai {gâ lai)» RniPORm a. Bern lai; dem vâ« Remuant e adj. Lùc-lâc; Idu-xàu (lâu-tâu), bûi-bô. Enfant remuant, con-nit làu-œdu {i^-Ûte) ianh' Biinnai v a« B^ng, lûc-Uc, nhûo-nhfch. [ekanh. Remuer l'âme, làm cho dông long*. . Cet enfant remue continuellement, thàng con-nit nAy né loirehai hoài không it yén môt ohô dcr^c. Se remuer, v réfL Ruc-rich (cuc-kich). RÉMUNKaATBUB TRICE adj. Ké thu*àng công; c6 loi. BinuiiÉBjLTioN i /• Svr trà o6ng, sijT thv^g; phin RÉmiNÉRÂTOiBB adj. Bh mà thu^ng công. [thirà'ng. , RÉMUNÉRER V «. TliiTomg, tha^ng công (trâ công}; biéft orn, dén orn. Remaissamge 5/. Stf* tài sanh, sy: sinh ra lai nfi-a. La renaissatuie du printemps, ^irmùaxuftn iré Içi» ; Renaissant ante adj. Sinh ra lai, tài sanh c. Forces renaissantes, sirc manh né lai dân-ddn. Renaître v n. Sinh ra l^i; sâng Ifi (iéi sanh c). Renaître à l'espérance âitw lông trông-c^y lai.

    Rrnard sm. Con chôn, — Ké qul-quait

    Rinçaisw v a$ Yô ob^u If i» /••.. - • Digitized by Google REN 1013 Rencaisser des orangers, vô châu mâty cây cam RiHCttAiiiBB vu. Xiéng Içi; â lùa mi lèn già RfiNCBÉRissoiSNT sm. Si^ Ito già« BxMcoGNER'véï. X6 ép vô trong x6. Rencontre 5/. Sir gap. — Sir dung nhau. [nhau. Rencontre de deux voitures, str bai céi xe uit Rencontre de deux armées, 5tr hai âo binh xdp Rencontrer va, Gap. \nhau. Rencontrer juste, (g$p tpûng (nhàm). = ^t«A càifng nhàm. BiNBsnENT m. Hoa-lçri c.,thA s&u c. [dtft. Le rendement d'une terre, thà «cfî c. Hoa-lœiy\rcra Rendez-vous sm. ChÔ hen-hô. — Sv hen-bè . Donner — , Aen chd; hen^hà. Rendormir va. Dira (dô) ngû lai. Rendormir un enfant, dÔ con-nit ngû kU. Rendre va. Trà, irà Içi. (Bào c.). Rendre un dépôt, /rrf d6 ngu-cri-ta gcri lai.
  48. Rendre la santé, /«m cAo manh-khoé to*. BfiiDUB M^t, tbà bào-bén} xuûi-lcr (cô). Compte rendu cwcng séoh. [Tdi nai. Renduire va. Trét lai, tboa (tô) l^i. Rendurcir va. Làm cbo ra cùmg^ bcm* Rtos tocmg, dfty circmg. [chành c). iQii'ivlt^ rênes de l'État, cimcncrnf/ Nirdc. (Blob Renégat ate ây. et s. Ké bô d§o cbànb mà tbeo d^o 1^. Kè tb£t tm c* - • Bmnaud s m. Hcrikbi tu trong phông kûi; mùi dô bô nrcmg bôm lâu dcr ra. i0l4 REN — an fou, cdm {giam) ngirori diôa lai ?nât ch6. 5«re/i/«riiiereiisoi-môiii6,iigiiii-iighI;hâi t&mc« ' Rbnplbiieiit «191. Sirnfrra. Renfler va, n, Làm cho nur ra; nàr ra, RiRFONCEiiENT S m. Cài sàng t6; céi mép. — Btfm (trèû cài nén). [ céi. Recevoir un renfoncement^ bi âdm trén nén m^t Renfoncer v a. Xô (dây) vô nîra. Renforce ée ac(/. Chdnh (chinb); ngay. Sot — , 9^yt chành ty Rbnforgsr a. Làm cho manh thêm • — Thêm biiîh, bA binh thêm. Renfort s m. Binh ti^p. Rbnfbogni» (Se) t;. réfl. Nb&a m&t nh&a mày lai. Rengager v a. Giao-k^t laî. Tiiih nguyôn lai. Rengaine s /. Biéu lap di lap lai mai. RbngaIner V a, Xô. vô vA lai. Rbngorgbr (Se) v. répL Nhirc^ng gân cA lên, Làm sinh, làm bô sang (di vai cijr-nhorn). Rengrâisser va,n. Làm chora m4p(béo) h cé tiKng. Médecin retiommé^ thây c) laî. — Néi mà RraoNCEMEifT 8' m. SiT bô, Sir tùr-bô. [ khen. — à soi-même, su* tït-ùô minh. Renoncer v n, Ttr-bô. > — à une succession, 66 không lânh gia-tài. Renonciation s /. Sir tir-bô di. Renoncule s /. Bà-dia hoa. Renouer v a. Ntfi, cbâp m6i. — avec quelqu'un, kê't nghïa lai \à\ ai. Renouveau sm. Sijr mùa t(5t ivb lai, — Mùa xuân. Renouvelable adj. Cô lê làm màï lai du*Qrc. r- Nêa lAm lai nfra. RENOUVËLEJa V a, Làm cho mcrilai — Làm lai cho mai. Renouveler sa garde robe, sâm ào dâ m&i laû Se renouveler^ v réfl. Trir lai, huâm lai. Renouvellement sm. Sir làm lai cbo mà'u — de l'année, sang nâm mâi^ RENOVATION 5 /. Sir làm lai (cbo mdi), — des vœux, sir klir^ii-vài lai. Renseignement sm. Tin-tirc; chuyôn (truyôn). Demander des — hôi thâm, bôi do^ dan-ren. hAi dd-la. RENSErsNER V a. Hoc chuyôn lai; nôilai cho biéft; khai, ké dâu duôi gdc ngon. [nàm. Cùa. Rente s /. Loi, tién lori, lûa murdrn, boa-lçii m&i m^t Rbnté éb adj. C6 c&a; c6 hué-lç!; c6 lôc. Renier v a. Câp-dœô-ng; câp (cho) phân hoa-lcrf. Rentier ière s. Ké c6 cùa ( c6 tir Içri ngu*cri tb6 hào-vAtlirc. Rentrant adj, Thut vô. — Tay vô dàah (câm bài, ' cà...) thë cho tay thua ra, ][i£NTBÉS 9 f. VàO If !• Digiiizeû by Google 1016 RÉP Rentrée des tribunaux, su* khai tfn* RimnoBR V n. Vô {yko) Içi, trà vô, tr^ vé. Rentrer en grâce, rftrdra Içi). RÉORGANISER otf. Kiém-âîém lai, sdra 1, lâp lai. Réouverture sf. Sir ra l§ii. Repahuc $ m. Chô tru (hang, hAm) cob thû rùmg; cbA tu quân giai^ing, An-ou'dp, ân-trôm. RepàItrs tm. a. %\ An, cho ftn. Repaître ses yeux de la vue d'un objet, ng6 c4i gi ngé âea. [Bèy ra. KbANBRB va. Làm â6 ra (tràn ra). — Se — 9. réfl. Répandre des larmes, âô [chày) niréc-mât m. La tristesse se répand sur tous les visages , sijr bu6n-birc bày ra ti^n m$t m5i ngu'ài. RÉPARABLE odj. Chura lai du'çrc, suralfi du'ç'c. Go lë 4én {bôi| thu'orng) Ifi dirt^c Digitized by G' REP lûiT REPARAiTRE vTi. TÔ Ta lai; ra mât lai. RÉPARATBUB TRics S. Sica lai, bù lai. RiPAEATioif S f. Svr sdra lài; svr dén lai. Réparation d'honneur, sw trà tiéng tdt lai. RiPARER V a. Si5ra lai; dén (bôi) l§i. ses forces, bà slirc lai* RwARLiR V n. N6i lai nChi» Repartie 5 /. Su* dàp lai; sir trà lori lai tirc-thi. Repartir v a. et n. Trà Icri 1^, dàplfile. — Trây di RiPARm t; a. Chia, chia-phftn, phàn-phÀt* [ nte. Répartition s f. Su* chia ra; sir phân-chia. Répartition des impôts, sw râ [âành) thué. Rkpas mt. Bfra ftn. [««m. Trois — par jour, môt ngày ba ôî/a an ou At^éI RsPASSEB V n et a. £>i qua l^i (tréf 1^). — Bira trà" 1^, dura vé. — Mài (liée). — Ùi, Repasser du linge, ûi Ao quAn. [ khôn^. Repasser sa leçon, doc bài lai coi thù c6 thuôc hay

    Hbpassbuse s /• Râm-bà ùi io-quAn. Rkpavrr V a. Xây, lôt (du-orng) l^i. Repêcher v a. V(H lên.

    REPfiUiDBE V Yê 1^; thoa (bôi) 1^« RxpiNTAifCB « Sir &n-iiftii« Repentant e adj, Ké àn-nàn. Pécheur repentant^ kè cô t^i àn-nàn tôi minh, RiFERTiR (se) 0 réfl. Àn-nftn (trAch mliih, dAnfa tôi). Repentir sm. Sir 3n-nàn, sir tiéfc. RÉPERCUSSION S f. SijT gi^ (ch6i, giçi, d^i, chiéu) 1^. Sy d$i tiâng Içi. lUmcuTER 0 a. Mnh 1^, — Gioi, giai, ch6i, chiéfu lai; ran, vang. Reperr sm. Mu d mà nbliii làm d&n cbo biét mà 1018 RÉP Up lai cbo d%. RiPBRToiRE 9m. SA-bô, mùc-luc cho dS fini» Répéter v a. Lâp lai. Répéter un WAe, /( vaî-iiidDg. Répétez votre leçon, Acy (foc bèi lai. [ hoc-trè, Répétitei R s m, Thtfy phu mà nghe nghïa lai cho RÉPÉTITION S /. l|ip M; sir nhai tiéfng néi Sir tr gîAni cftt nghia bài lai cho hoc-trè ; — Sir tâp tuAng hàt. Repeupler v a. Làm cho dông ngirori-ta à lai (qui dâa i^p ip), — Nuôi cà lai. RcpiQUAGB S m. Sijr ctfy; sip btfog mà irâog If i. Repiquer « a. (Chfch lai, dftm lai). C2y. Répit s m. Sir trë, sir huÔTi, Rbpucbr v a. B 1^ (chô cû). Replantée v a. Trying lai* Replâtrage s w. Sir trét \^\ syr sijra scr-sài lai, sir sù'a l^m (ddr) v4y. [ rninh. Replâtrer v a. Trét b$t dà la,i • — Che Idi, chft'a Replet ète adj, Mâp, béo qua; dây mep ( tràn ). Repli s m, lAn xép, Idrp xâp. — Khoan ( khùc ), mit minh con sAi con bç. — C4i syr kin trong Replier r a, X^p lai, xâp lai. [ lông. L'armée se replie^ binh thôi lai. Réplique sf. nôi lai; sijr dôi; sxf dtfi-dép 1^. RiPLiQiiER V a. Trè làri lai, ctâp lai (dtfi lai). Replonger v a. Nhân nirdc lai. Lan lai. • • • « Repolir v a. Trau (chudi) 1^. Répondant s m. Kè Iftnh, kè dihig Iftnh, ké b&o* lânh. — Hoc-fro thira khi giùp ké giûp lë. Etre le rf^pondant de quelqu'un, dirng bdo-ianà cho^ngircd nito* Digitized kîy Gc) REP 1019 RÉPOiSDRE V a, N6i lai, thira lai, irk lài (lai), cMi Bien répondre, trà l&i hay. [ (dàp) L'écho répond^ tiéng dôi né dàilgi Répandre k une objection, cA&n(j ly nôi nghich, RipoNSE sf. Sir trà lori l^i; lài tbira (dôi, dàp) l^i. Thcr vi«t 1^. Rbport s m. Su* (stf cong) dem lai. Le report esl de 200 francs, sô' cpng dem lai là hai trftm francs, RiPOBTBR V a, Bern l^i. — Bem ssng (qua). Repos 5 m. Sir nghi. Prendre un peu de r^m^ nghi môt chût* RÉPRESSION s f. Sir p hat , sir sù'a-phat , sijrtri tôi • Bépression des délits, sir tràch [phqt) tôi. Réprimande s /. Sir siSra-phat; lori quà-tràch. Réprimanobr V a. Qujr- tràch, sdra-phat. Réprimer v a. Càm-lai, hâm-dep, ngàn-cftn. Repris s m, (Bi bât (nhap) lai). Repris de justice, tài-pham', ké bi àn Ifld nfl'a» Reprise s f, (Sir My lai) sir lai nura (phen). A plusieurs reprises^ nhiêu/>Ae/i(/iw),ghe pheiu Repriser v a. Yà, khiu lai, man. RiPR(»ATEi7R TRicE adj. TilT-bd, chèbai, châng irng (không thfch-tinh). RÉPROBATION s /. SgT tiT-biS; sif doàn-phat ké cô tôi, — Sv ch&ng ung (chiu); sijr chè-bai» Reproche s m. Sir tràch, loi tràch. Reprocher va. Tràch, tràch-thiôn. Se reprocher v. réfl. Tràch minh. Reproduction s /. Sif sinh-sàn : sir Irâng ( giâm ) ra cho nniéu Reproduction par marcote,svr çhiét mà giâm ra i020 RÉP 8W yidm nh&nh. IkPHODuiRE V a. Bern ra; — Sinh-sàa ra. RéPEOuvÉ ÉB adj. et $. Kè phii âoàa-ph§4. Ké sa diiHnguc. , Les justes et les réprouvés^ ké lành vdi ké dit. IUprouvrr V a. Khôag cbiu, b&t , bô di. — oin | phat dài-dM. Reptile s m, Loài côn-triinf} , lUpUBLiCAiN AINE adj. S, Thuôc vé pbép chành- chung (dir-ch&nh c.).-*Rè theo l^p ohénh ! ohung» Gouvernement républicain 0ir chanh c. ou chinh-cbimg chi tri. c. RfrmiQDi s f. Viéo chénh-chtmg ( dir-çhénh c )• La république des lettres, kè chîr-nghïa vàn- cbircmg; vàn-nbâji; vân-thàn, RÉPUBiBB V a. fié vi^. — Bô di. Répudier la croyance de ses pères, bô d^o cba ông (6ag bà) minb di. RiraoNANCB « /• SijT ki; sir gdvn (nbàm — )• j Reposer va. (èè lai). — yên. — Làm cho yôn. . — sa tête sur un oreiller, kê ddu trên cài gÔi. PjBtsser la nult.saos reposer^ sing dèmkbôog nghi. Laisser reposer du vin, dè eho v\t(pi né I6ng. Se reposer u. Nghî. RfiPOSOiR sm. Chang ngbikbiki$u HiobibaobChua. Repoussant b adj. (Bô, quâng^ xô di). Ghhn, nhèm. REPOussEa va, Quâng, ném lai; bô, rây di. — Buôi. Repousser reimeim, duéi gLac. Ce fusil repousse^ cây sûng nAy né hay tMi loi. RÉPBÉHENSIBLB cu^y. Bàng tràcb, dâng bât lôi. Digitized by Googlc REQ mi Reprendre va. Lâty lai; bât lai. — Qu(5r(lrâch), sijra- Reprendre une ville, % thành lai. [dçy. . Il trouve à — à tout, dung* dâu n6 bdltiAxTtft SA* Se reprendre v. réfl, Sira lai (khi minh noi quây). RfimsAiLLE Sir trâ nûa; sir bâo ciru (thù). RspRisENTAMT m. Ké th« cho kè khàc, kè thay mSt — du protectorat..., quan bào-hô. [dÂi IrVi. Représentatif ive adj. Thé hành, thay mat d6i \qu — Bé mà chi ra. RspiubBiiTÀTiON 9f. Sijr tô pa (-bày ra). Paire des représentations khuyén-rân; siSra-dayt Représentation nationale, ké thay mai dân. RspR&ENTKE va. Bày (tô) ra, — Thay mât, tM vi. Les ambassadeurs représentent les rois, quan sir thay mat vua. Cet homme représente bien, ngirôri nây coi bâ tù"- té!. (Cé nghi4hé ou Co thÂ-dién). REPUGNER V n. Ki; không ira (chiu). — à faire une chose, A/, không chiu làm sir gi. Répulsion s f. Syr xô ra.— Sif gëm, svrnhorm (ghéi, không u'a). Réputation s f. Danh, danh-tiéfng. Bonne — , danh thorm, tiéig ttft, donh-tiéng. Mauvaise réputation^ danh ô, tiéng x^u. RÉPUTSR V a. Ké làm, My làm.,, cÂm bàng... Il est réputé pour homme de bien, no dirorc kè là ngu-ài tt!r-t€. Requérant e adj et s. Kè di thu-a, ké nài; dàng tiên. Requérir v a. Nài, dôi. Requérir la force armée, xin binh-Unh. Requ^Ite s /. Bo-n (trcing); sir di thira. Maître des requêtes^ quan tra viéc t^i tam-pbàp. Dictimnam f-a Q$ ioaa « RÉs RiQUiitf m. L8 hàt, IS mi cho ké ob^t. Requin sm, Cà mâp, (cà xà, cà nhàm). Requjs s adj. B&i phài.. dn... RiQUi^iON sf. Sir dôi ; lônh truyén. — SijP fpbép) bài . Réquisitoire sm. Lùi tra-hôi (tra-vtfn). — BàibàttOi (vân tôi). Rescision 5 /. Sur bfti tor-thi di. — Syr h6i di. R18CI8OIBK adj et $m. Câ bÛ tor-thi di; làm cho pb&i h6i(bâi)di. RfisCRiT sm. Chi-du vua, A^y-Zigiio-tôiig vé nhu-ng viêo quan tinb... bAi ebo biéft pbài làm làm-sao. RESEAU sm. Mat lirai, mat vông. — de cbemios de fer cà tbiy dàng xe lùcalang^ xàng lii'xU. RisiDA sm. Hoa phân. Réserve 5/. Sir giû- (dé) lai; sur dành-dé, sur dé-dành Içi* — Binh-hà, ban Unb cbo vé. — Cây chdra lai mà dirô-ng. — Sir dè-dat. Parler avec réserve^ ioc. adv. Nôi càcA dè-dat {cd tic cé ngân). ' . k la réserve de. loc. prép. Mà trir ra... Réservé ée adj. Dè-dat; c6 y -tir. — Bé dành lai. Réserver v a. Dé 1^, dé dành l§i. Se— pour une autre occasion, âi {ch&) khi khéc. Réservoir 5m. Cài chira; chô chira (dirng). RÉSIDENCE sf. Công-du-àng, sârnh^m. Cbô à thiràng- thu'àng. Dinh quan. RfsmsNT sm. Khâm-sir, khâm-sai. RÉSIDER vn.(y tai... Nhâm, trân-nhâm... VoUà où réside la difficulté, tfy khé là iai àà. RÉSIDU sm. Cèn du- lai; d6 (ci!ia)dir (-thù-a). [thàc. RÉSJûxNATiow^5 /. Sif uhircrDg (ahircrug). — Sif phû- Digitized by Gopgle RES 1023 Souffrir avec résignation, chiu bàng làng» Résigner v a, nhux Iqri l^i obo ké khdc. — Phu- tbéc, phû-dâng! Se résigner, v réfL Chiu phép. RÉSILIER V a. Bâi, liôi, thôi ttr-thi di, RÉsaLE % /. Lirdi boc (bao) t6c. RÉSINE 5 Mft cây, nhira (nhira thông..). Résineux euse adj. Go nhira, c6 mi's. RÉSIPISCENCE S f. Sir fta-nàn tôi, s«r cbùra-câi, khârtà quicbànbo. RfiSisTANŒ 5 /: Sv cbtfng-trâ; sir cir lai. Résister v n, Ch^>ng-trâ (cir, ngir c.) Résister k la tentation, châng-irà cbirdrc càm-d5« RÉSOLU E adj. M quyéft, quyéft-dinh, nh*l dioh. C'est un point —, ây là cîiéu dâquyê't-dînhvà'i do. RÉsoLÛMNT adv. guyéft; châc, nburt diû. [Sirgiâi. RisoLUTiOîf sf. Sir qnyéft-chf. — Lông*manh-m6.— Manquer de — không-c6 làng manh-më. Résolution d'un problème, sw giài bài dô. RisoNNEMENT sm. SijT dôi tiéfng lai; sijr rân cà-tum. RÉsoîfNER V n. Kêu, ni; rên; dôi tin. J'ai résolu de changer de conduite, tôiywydi (rfcfc) dài cacb &n né!t à
    dft. Respect sm. Sijr kfnb. Refipect humain, sic sçr ngircri-ta nôi. Kespjigtable adj. Bàng kinb, dàng kinh-troog. ' Respecter va. Kfnb, vi (né). Se respecter v. ré/L Gifr phép. Respectif ive adj. Ydi nbau, an tbuôc v Langage re$pectueux^ tiéag noi cé kiêng cé vL RnnBÂTioii if. Sir thdr ra. Respirer va, Th(V, l^y hm. Respirer un bon air, làd- lây khi iAi. Jlmudipiâ on. Séng-léng, chéi-lôi. Resplendissant e a^y . Sang, choi, cli6i-lôa. lUgPLSNDiftSEMENT sm, SiT choi-lôa, sur sàng-làog. RispoNSABiUTi sf. Sv trâch-cilr; sir bio-l&ah My. Responsable ar/j. Mâc trach-cir; chiu (lânh) lâyj dô 1^ cho minh minh; maag (mâc) lày. Rbssac «n. Sir song dôi i^i. Ressaisir va. Bât lai, Uy lai. Ressasseb va. Xét di xét lai kï-cang. RissiupER m. Nhày lai. , RlSSKMBLAlfCI Sf SlT gi((Qg. Ressembler t^n. Gitfng. RissEXBUR va, Bàng iài (âè)giày l^i. RsssBMBR va* Gieo lai, vAi lai. Ressentir va. Biêt (tron^ minh); mâc phài. Se ressentir v.réfL Ban lai. — Ghiu. Resserrée v a, Riéft lai, kep lai. Ressort s m. (Méy âdng-h6) dày thiéu'. Ressort s m. Bia-phân, dia-hat. c. I — d'un tribunal, phân-âât {dia-hat) môt tôa xur. Ressortir v n. (Ral^)-Ra, n6ira, bày(t6)rai hcrn nfra.— Thuôc vé phin-tri, phân dtft.... Ressouder va. Hàn lai; cô lai. Ressource s /. phiro-ng, théf. Les ressources d'un État, bac-iién Unh-trdngdànr Digitized by Google RES 1025 8W tpong Nirdrc. = ihéf NirAc (qu«c nuteh c). REflBomrmm (Se) v. ré/l. Nhd lai, nhd sif c I^i, sifc nhd*. RfissusciTEa V a. n. Làm cho sAng lai. Stfng lai. Restant b adj. Hây-cèn lai; cônlai',cônsôt lai! Restaurant e adj. s. U, US sure lai.— Nhàquén. RfiSTAUBATEua TRICE sm. /. Ké siSfa, tu,tu-bô,lâp lai Restaubatioh s f. SxF Mp lai ; sif sfra-sang lai! Sùng-tu c. tu-ly. c, j j^- Restauration d un temple, ^iii;./ chùa-mi8a La— des Lê w lâp dông Lé Am".

    Restaurer v a. Lâp ra; sura I§ii, sùng-tu l^i. Ce bouillon m'a restauré, mtôc ntu ninb dé nd

    J swc tôl /ai. ™

    Reste s m. Céi côn lai, cAi du* pa. Au reste, Du reste, mà lai, lai. Rester v 7i. Côn l^i {chi-t6n iai);.Ô', *lai. II ne reste que tant., ednlai^ My nhiêu'dô mà- Mester à Cha-quàn, â tai Cho--quàn.

    S^lhôf di '''' « dày= Chihig dô mà' Restituer t>a, Trà lai, huàn lai, th(5i lai. /Ïe5/t/werlebien d'autrui, trà cùa ngu-ài-ta&t Restitutiow s /. Sir trà lai. [ cho ngu-ài-tiu Restreindre »a. Ép bdt lai, riéft lai. — Bdt di Restriction sf. Sir ép (riâ, bôp, bcrt) lai. — mentale^ sic càn dé nin lai trong tri. RÉSULTAT sm. Càidu'çrc;céichunjrcuôc,càithànhra. Risui. TER V n. Té ra. Il en résulte que... té ra... ÏUsuMi jw. Tém l,i. (iréc c). [ Annam. ammi dTustoire d*Amiam, sù* irc^c m6 RET RÉsuHER V a. T6m lai, t6m lit lai; rut lai. Se résumer v, réfl. Tom lai mà kô'tj chuyénkô't. RisuBRECTiOM S /. Sif sCiag lai. R£t4blb 8 m. Già ngir bàn thâr. RÉTABLIR va. Lap lai; sira lai. Tu, sùng'-tu, , Se rétablir v. réfL Kbà 1, thuyêa b$ab, hét . dau, lành-m^h \^. RÉTABLISSEMENT 5 m. SiT lâp lai. SiT khâ lai. RfilAaLER va. Cât (ào, quân) lai. RbtÀper f a. (n$n) noa l^i, làm Iflii cho mdri. Retard s m. Sir triS ra; sir châm-lut* Sans — , tùrc-thi, lap-tu'c. Rbtardatairb s m. KéchÂm-trS. Retarder roa. Làm chochftm (trë); dé trS. L'horloge retarde^ d6ng-h6 ao di châin, BsTEiNDBE V a. Nhuôai lai. Retendre a. C&n ra lai; gicr ra 1^. Retenir v a. Câm lai; hâm-Cftm; iiiu 1%. Retenir MXiQ place à la diligeace, xi (trw&c) mdt chS trong xe tram eho minh* Se retenir v. ré/ï, (Gâm niinh lai), tri lai, niu lai; nia lai. RÉTENTION s/. Sir câai l^u Métention 'urine, chijrng dii gàt (khé ra). Retentir vn, Dôi ra, inh-ôî, rftn, vang ra. Retentissant e adj. Uni (om), râa. , \oix retentissante, tiéag lânh-lâi. [(A). Retentissement sm. TiÉfag dôi lai, tiéfag om-sèm (inh- Retenu e adj, Tbia-tir, c6 y-tir; khôa. RsTBMDE sf. (Sy: câm lai); sif nét-na thin-tir. — Sijr trir, sir chân (tién, lircmg). jiettre ua élève ça retenue ph^t dira bçc-trô cdm Digitized by Google RET 1027 & ckâ hoc không cho di cbcri. Réticence sf. Sir làm thinh, sir nin di. RÉTIF ivE adj, Chirng, c6 chirng. Cheval rétifs ng^a c6 churng hay durog lai Aay^ Id hay th^i hâii. RÉTINE sf. Màng (da) bao con-mât. RsTiBÉ i& adj, Tich-mac, vâng-vè. Rbtirbiient $m. Str pûl (co) gàii-c^t. [khAi.... Retirer va. Kéo lai. — Bern ra ,(1em vé, dem racho . Retirer la jambe, co giè, rût chora loi. Retirer un enfant du collège, âem con-nit à nhà Se retirer y. réfl. (Rut di) di di. [trtràûg vê. Cette étofie se retire hàng (vài) niy né eo. Retomber m. Té, nga lai. R<ït (rung) xutfng. — Bau lai, mâc bênh lai, trô lai. RsTOMDBE va. Hdrt lùng lai; cao laî. [l^i. Retobdrb va. Bành.. 1^, vân (dây) lai, xe lai, yfta RÉTORQUER va. (Van laij. Bât lë (ly) quât lai; chânlÔ, Retors e adj. Xe lai, danh lai, v|n 1^. Fil retors, cbi xe^ chi âârA. 'Retouche sf. Ch5 vë lai(sij'alai(trong tranh^tiraog.), . Retoucher va et n. Bà dô'n lai. — Sura 1^, Retoucher un ouTrage, tùa cài gi /où Retoiir s m. Sv trir vé (lai), Sijr trâ lài (giao.phàt- hdilai). Les retours de la fortune, sw sô vân hâi lai. Sans retour, toc. adv. (Không trir lai), luôn-luôn mâi, hoài, d-ddi. Retourner v n. Tvà lai , tr<5f vé, vé,— v a. Ljltlai — au combat, dành Loi. [ trfr trài l^i. Se retourner v. réfl. Ngô ngodi l^i; day 1^, S'en retourner, di véi Digitized by Google 1028 RÉT Retracer va. Yélai. — Thuât lai. RinucTATiON s /« Sip rût lod â& ndi lai; sijT chûra lài tnrdrc. Rétracter v a. Trau l.ii. — Tir btS câi tririirc niinh RÉTRACTION S (. SijT Tût lai (co 1^). [ di Retrait m. * Sir tôp (lém) vô. — Syr rut di (phi di). — ChÔ km dé di dai di tiéu. Retraite s f, Si tliâi lui. — Chô 6" tich-mich. — ' Sir m&n-kh6a; sijr huti-tri* — Si^ ctfm phùng. ! Battre, sonner la retraite^ hôi trô'ny qudn, thôi kèa rut binh. Retraité eb adj. s. Uiru-tri, vé viràa. Officier retraité, qu^n huru-tri. [che (dcr). Retranchement s m. Sir bât di, — Dôn luy dé mà Retrancher d a. (C&t bdrt di). Bdrt di. Cât di, bâi di, cftt di. — Xfty â6n d&p lûy mà dôr. L'ennemi 5e retrancha derrière ses remparts , Gi$c no rùt v6 irong lûy né chiu. RÉTRici s adj. Hep; vân, co lai, rût-lai. Rétrécir v «• Rùt lai, co lai; là m cho hep l§ii. Rétrécissement s m. Sir rùt lai. — Sir co l§i. Retremper va. Tai(trui)lai. — ^giàthép lai. BA sû^clai. Se — dans l'adversité, mdc khun-kho nio-i ?iên Rétribuer î; a. Trâ côu; thiro-ng công. [khôn. RÉTRIBUTION S /. S\f tri công; phin thirfrng. Rétroactif ive adj. N^odi lai trirac. La loi n'a pas d'eilet rétroactif, luat không-cé phép gia-pb^t ngoài lai trw&c khi c6 luât. Rétroaction, ou Rétroactivité $ /. Sv c6 phép ngodi (vôi) lai thuâr trircrc. Réti^océder t; a. Nhtfomg (nhvâmg) l^i, RÉTtOGBSW m adj. Nbu-çrng l^i. Digitized by Google RÉV 1029 Acte rétrocmif, tor nhuro^ng lai {Jdèng ijdnh) loi). RiTROCBSSioN s f.SnF nbiTcrng lai. RÉTROGRADE udj . Tr(Vg6t;trcrlai sau,lhut(thâi)lui lai. Esprit rétrograde, tri mô theo cyru. RimoGmÀDKR v n. Thtfi lui lai* RÉTROSPFXTiF ivE adj, Ngo ngoài lai sau. Retroussé ée adj, Xân lôu, qaort lén. Pantelon reirousié, quân xàn Un. Retrousser v a. Xân lôn. Retrouver v a, G|p i^i. Se retrouver, v, râfL G|lp nhdu lai. — Tim (kiém) durçrc àxràng lai. Rets sm, hxrù'i, RÉUNION s f. SijT hi^p 1^. Hoi l^i. Réunion nombreuse, hôi {ddm) àông ngirài-ta. RÉUNIR V a. Hiêp lai, nhAp lai. JRéunir les deux bouts d'une corder xâp bai â£u (mdi) dày lai v lai, rôt lai. RÉVERSIBLE adj. Sang cho...dir<;rc« RxvÊTiR V a, Cho (b$n); m^kc (b&n) vào. Bevêii?' les pauvres, cZ/o ké khô m(/c, — quelqu'un d^une dignité, phong cbirc cbo ai. Rêveur bdse adj^ et 5. Kè chiêm-bao; kë mGr-u*drc Revient 5 m. Vrfn. [( baiu^tbam). Prix de revient^ gia tinh vân. Revirement s m. Sijr quày^ sijr trft. Revirement d'opinion, sw dài y, Revireh V n. Quày, trà. — de bord, quày (trd) gbe (thuyén). RiviSER va. Xem-xét lai; thàm (xét) lai. RÉVISION s /. Sif xem-xét lai. Conseil de révision, b^i dâng ira (xét) lai. Revivre v n. Srfng lai. Faire revivre, yinàe viêc lai. REVOCABLE adj. Kôu lai dirçrc, doi lai dircrc. RÉVOCATION S /. Su dèi vé; sijr ctft cbire âà. Revoir va. Thtfy (coi, xem)lainû-a;xétlai,coilçi, fifivoir un manuscrit, coi b6n tà (cbép} i^i. Digitized by Google • 1032 RIIV RÉVOLTANT E adj. Nghich, khô cbiu; ci^c lông» RÉVOLTE S f. Sir d^y loan (làm loan, làm nguy). Révolter \^ a, Làmnguy, làni loan; giucdây loan, — Nghich, khochiu. RÉVOLU £ adj. DÙ, tron, xong. RÉVOLUTION « /. Si^ xây vdQ(vànc.), — Lo^,biéa trong Nirdc, (qutfc loan c.) [ loan. RévoLUTioNNAiRE adj , s. Loan, bit^n-loan. Ké làm RÉVOLUTIONNER V Q. Dày lo^; làm cho bién-lo^n; (btfn loçn). [ CM ch6*c« RÉVOQUER V a, Kôu lai, dôi lai. — H6i di, bâi di.— — un préfet, cat chicc quan phù (quan trtfn). — un ordre, hâi {bai) lônh dû Revle s f. Su* xem lai; sir soât lai; sir diëu binh. (Biém binh> soàt quân, du'at oi< duyèt binh). Passer un régiment en rmme^ soàt binh, dUu binh, diim binh. Rbz prép. Sac, t^n, tân. [ nhà ctft RaiTBiiB m. U-v^n^ b^v^n* Digitized by Google RID 1033 RiAMT £ adj. (Cirnri) vui, vui-vé. Ribambelle s f. Lû, dây. Une rihambelk d'enfants, m6i lû con-nft. RiBAUD £ adj et s, Ké àn-chai ; luê àn-uông. RiBOTB S f. Sir ftn-utfng sa-dà. Sijr say-sira. RîBOTBR vn. Utfngquàchén,say,xoàng-xoàng(ngà- RiCANEMEJST sm. SiF cxxàï lat. [ûg^) RiCAiNBR t; I?. Circri, cirori l^t, cbê-cirâri. Ricaneur eusb adj et s. K£ cirâri, kè ché-cirdri. Ric-À-Ric, loc, adv, Nhât, nhàt-nhiôm; hân-hoi, Richard sm. Ké giàu-ldrn; bàhO; d^ phû» phù trirfrng Riche adj et s. Giàu, giàuHSÔ. [giâ c. Riche moisson, dirçrc mùa (gat hài nhiën). Langue — , tiéfng nôî cé nhiéu tiéfng nhiêu each Rime richcj vftn vdn âeo^ vân ém. [nôi. Richement adv, Càch giàu-c6; pbù-tùc. Richesse s /. Sif giàu-cé; cûa-cài. — Sijr phû-quf, giàu-sang. La — d'un pays, th6-sân, (tài-sAn) rir no xiîr kia. Ricin sm. Cây dii-dù lia (cây thâu-dâu t.). Huile de — , dÂu cbay. Ricocher vn. Nh&y cà-xcrn; vtfng; nhày xla tién Ricochet sm, Cai nhày cà-xan, cài nhày vông. Cdi nhây xia tién. — Sir.liôn cu^c, liôn lÔi. Par ricochet^ i\r v6ng* Rictus sm. Miông rông huich; miêng c6 quai zich* Ride s f. Nhàn, nhân-nhiu. Ru>i ÉE adj. Nb&Q da. Rideau sm. Màn^ màn che. [xe. Ridelle s/. Ngà dâm hai bên xe chfr; mcrng (ru'çrng) Rid£R V a. Làm cho nhâa da (nhàn-nbiu). Le chagrin rid^ le frrat, ràu-rl nô làm cho mft Diyiiizea by Google 1034 MM nhâfHîhtu lqi{làm cho nhàn mât Iqt), [cirorl. j RiDicuLB adj Bang cirori. sm Cdi diéu ddng ctrài, trô RiDiciLiSBR V a. Làm ra frè cirori; làm cho ra diéu dàng circri. R»N sm. er pro. indéf. Không gl h«. Cela ne fait ne?2, khônq-cô hê (i. [ chê-curofi, RjEua £usfi orfy. et Kè cirW; hay cirâri, hay RiriAiiD $ m. Cài bào I n. Giôrn, tpfrng; vui-choi. RiGORiSMB 5 m. Phép day nhat qua. Phép nhat. Rigoriste adj. et B. Ké thing phép quâ; kè d^y uhftt qui. [ Dhîêm qu4,
  49. RI6O0RETT8BMENT ad. Càch thing phép; cachnhat- Pimir — , phat nang^ cïc phép thàng mk ( trongphat c. ) Rigoureux eusb adj. Cirng; nhàt, thing phép. Nghiém. Hiver rigoureux^ mùa dông lanh quâ {rài iâm). Rigueur s f. Sir nhât, sir thing-phép. — Phép User de — , dùng phép thâng. [ thing. Rillettes sf.pL Thit heo bàm nhô tp^n mô.

    RiUB s /. Vin (vân c). Sans — ni raison, phi ly c. không nghïa-ly gi; .

    $y> hây-ba, kbông ân tbua vào diu.

    RiHBR V n. a. Vin \âi... ftn vân. — BA vân, xutfng Rimer un conie, làm truyén ra thw. [ vân. RiMEUR 5 m. Ké làm tha. Vàn-uhan. Digitized by Google mv 1033 llilCGER V a. Rjra, sûc, tréng; chùi^ Ian. -— la bouche, trdng miông, sue rxiièng. RiPEA V a. Cao. RiPOsnsR V n. Tri laî, dàp lai| âà l^i. RiPUAiRE adj, & bcf (mé, mép) sông. Rire v n, Cirori. Rire dans sa barbe, cw&i tb£m. [ nào. Rire aux dépens de quelqu^un, cw&i{choc)ïïfi\tifi Se rire, v réfL Khinh, khinh-khi. Rire ou Ris sm. Cài cirori; sir cirori. Rig $m. pl. Lin xtfp bu6m dé tbétu (gom) bdt niàc y.

    tw/ — Cài déu bô (àn mém lai ngon.) Risée sf. Sir chê-cin>i. Tiéûg cirori râ-râ. Être un objet de risée^ ra trà cw&i. Ri8iBL« adj. D5 cirori, nôn circri; dâng cu'orû Risque sm. Sif hiém-nghèo. Sir liéu. À ses risques et périls, nèn hir khôn dai nét RiSQUEB a. Liéu, dinh liéu. — sa vie, liêa mang, lieu srfng. Rissole s f. Thit vùi b^t mà chièn (xào). Ri8sor.CR V a. Nu'crng (quay) cho vàng. Rit hny-ïà Ritk sm» Lë, lë-phép, IS-nhac. Ritournelle s /• D£u ngàn trong bàn dorn bàn bât. RrruBL sm. Sàch IS; sàch d^y IS-nhac; IS-kinh. Rivage sm. Hcr, mé, mép (bién, sông, rach...). Rival ale aux adj et s. Dua-tranh; ké tranh

    Nation rioaUe^ dân Mnh-dich. Rivaliser vu. Dua^ tranh (dua-tranh, trajah-giành). Rivalité s f. Sir tranh; syr giành. Rive s Bâr, mép, bÂc. RîYER V a. Mirt (hi'rt) dinh lai. RiYERAiiN AIME udj et S. (S mép (bài bâc) sông. 1036 Rivtliii s f. S6ng. Tours et retours d'une — , khûc sông. RivuEE S /• Chât bia-lé. Rixi M f. Sijr riy-rà chirM-mftng â&ah lôn dinh laot — Sir rày lôn, si;* danh l^n. Riz sm. Lûa, g^o. Culture du m, sirlkmruâng [lûo). — cargot, gao lirt. — blanchi, gao giâ. — cuit, etrm [té). Rizière s /. Ruông, d6ng ruông.

    de première classe ( ruông nhurt h^g ) =: ru^ng sâu, thào-dién c* — de deuxième classe (ruông nhi hang) = ru^og can, san-dién c . RoBS s f. ko dôm-bà mftc. — Âo dài càc quan ly- hinh, cic thây cung, thây day hoc mac theo triéu-phuc. — Sâc ngira. [binh. Gens de robCy ngvcài vé ph&m ly-hinh; an ly- RoBiNET sm . V6i ra riroru , m A vit làm mdi mà ra ntrd'c, Robuste adj. Manh; manb-mê. [riroru. Foi robuste dure tin manh-mê. Roc sm. Bà moc, hèn (vién) dà. Rocaille sf, Nùi già, non bô. Rocailleux euse adj» Cô sôi c6 dà. Roche sf, Ba, eue (hôn, vién) dà. Cœur de — , lông dé = lông citng nhw étd. RocHERsm. Hôn dà(dirng,dô'c,cao thu'O'ng nhoo dÂu) RocHBT sm. ko càc phép hep tay càc giàm-muc m$e* Rocheux euse adf. Cô dà. Rocou sm Voy. Roucou. Trâi diéu. Hôt diéu. Rô0£a sm. Rào, di rào; rioh-mè. Digitized by Googl ROM i037 R6DBUE «m* Kè hay di rào. [hay), RoDOMOMT sm. Ké dành phéch (làm bô gi6i làm lài- Rodomontade sf. Sir dinli plu'ich; sir làm mat giôi. K0GATI0*H8 s/. /?/. KiOu-âiih, doc kinh c;ui mira ba ngày tnrdrc lë Tbâng-thièn. Li dLu d&o y6(tû). Rogaton sm. Thit dir (thira). RoGME «/. Ghé hàin; ghé c6 dâ làu. RoGiiER va. Roc, té, c&t (rçc) bla. Rogner un manteau, roc ào, câl xéo (réo) ào. Rognon sm. Trai-cclt (heo; bô,,.), RoGNUfiS 5/. Réo (c&t, roc^ té ra). Hognure de papier, rêo giSy. Rogue adj. Kiôu; xttc (kiêii-hânh; xà'c-xirçrc rf, ). Ton rogue^ giçng kiéu-hânh^ xàc-xwax. Roi «m. Vua (virorng c.). Roitelet swî. Vua nhô. Rôle sm, SA, s6-bô. Jouer son rôky làxn vairtuéfktf miiih. A toup de — , tbeo pliién-thiir; thay phién. Romain aine adj.eis, ThuOc vé ngirài Nifdc Rôma. — Chur in dirng. Les États romotVis, Nurd^c Rôma. Chiflres romains, s6 Rôma (vi^t I II III IV..,) Église Romaine, Hôi thânh Rôma. RoMAim s f. Gài cto vé. — Tbù rau kia Roman s m. Chuyôn bày dÇt ra; sâch dat ra (cho ngirori-ta coi...) Romance $ /• Bài bàt, bàn dàn vân và bay. RoKARcm 8 m. Ké làm (chép) sàch roman. Romanesque adj, Bày-dat. Aventure — , cbuyùn bày-dat. Dictionnaire f-a 66 Diyiiizea by Google 1038 RON Romantique adj. et $, Cécb néi (yiéft) môi không iùng iheo cijTu. Roium!! $ m. Cây hircmg thAo ( Ai-hiromg thu )• Rompre va. Bâp bé, dành vô. Rompre le sommeil, làm mât giâc ngù, —le silence, Utm cho Mt làm-thinh (nin l$iig) di. ses feps, hé xiéng, vircrt nguc. Us Dût Tompu (Mm^xiàâJkbâibiir&ngyài nhau. RoHPu I adj. M$i hét sure. \A\on%Tompmloc.aâo. Nhiéu phen, ghe phen, nhiéu Md; nbiéu ngoai, nbiéu Ronce CAy gai, bçi gai, gai-gtfc. RoMD «m. YôDg trèn; hlnh tron. J?n rond, loc, adv. Xây trèn, trôn-trôn. Rond e adj. Trèn (vién c.) Compte rond^ stf ehân. Ronde 5/. Sir di turfn ban dôm; phân tuân. — Càch nbây miia xây vông trôa. — Tutfng chûr vié!t . trèn và dirng. — ! À la rtmdey loe.adv. Xiing(xông)-quanh vèngra.  dix lieues à la ronde, vông -vin h ra mirài dam. RoNDfi-fiOSSE $/. B6 cham nài (bong ra) Rondelet bttb €ui/\ Ifàp trèn. I Rondelle sf. Thû- vài bu6n bên xir Bretagne làm. - Rondement adv, (Trôn, trôn-tria). Le, le-làng. f Nous avons marché —, châng-ta dile (mati, Sa). l Rondeur $f. ffinh trèn, bé Irôn. Rondeur de caractère, dire iành thiêt-thà. \ Rond-point sm. ChS irdn càc dirâmg déu ch^y vé dé. Ronflant e adj. 6-ê, ngây pho-pho. . Ronfler vn, Ngây. I RoNG£a va. Cç^p, gàm. I Digitized by Google ROT 1039 La rouille ronge le fer, rét nô à7i sât. [nô di, La mer mnge^e& bords, bièn né Aim I& bà (mép) Rongeur adj, s. Un y cap, hay gâni. Animal rongeur, loai hay gam (cbuôt, séc.t.). . Remords rongeur siy* lirorag-tâm râo-rla. RoQUEFonT sm. (X* — .) Téa bdnh sûra làm tçi xur Roquet sm, Thir chô nhô kia. [Roquefort.' RosACB 8 f. Céà hoa-thi {lAng kinh, trèn chài nbà)« Rosaire m. ChuAi môt trftm nftm mirori oti môt trftm Rosbif sm, Thit bô nirdng. [rirôri, Ross s /• Hoa hâng (birâmg), boa tir^g-vi, (boa mftn-côi T.) — Sile mà hông, môi son. Eau de rose, nircrc hirc/ng tirorng-vi ou hoa h6ng. Ross o/i/. 5. Hâng; diéu. — SÂc (màu, mùi) diéu. Rosit ÉB adj. BAng'-hAngy dîéu ngôt. Teint rosé, nwâc da hông-hÔng, Roseau sm. Lau, làcb| dâ, s^y, nira, truc. Rosis s /• Su'omg, mù-sirorng (mù-tbircmg t?). RosBTTB « (Hoa btfng nhA). — Dâi dô thSt hinh hoa hông nhô deo nai khuy ào chi cô tir-phàm kbuè-bài. — Tbir mijrc dA (d gacb bàug). — Tbiîr pbfa dé dè vô. — Cuivre de — , déng dô. Rosier sm. Cây tu*orng-vi; cây boa-hông (mân-côi). RossË s /. Ngira rom, ngira lao. Rosser v a. Bànb bung lâm (cor bor cor béft). Rossignol sm. Cây môc mà mb cdc tbù kb6a. Rot sm, \a'\ çr. R6t sm. Tbit nu'dmgi ibit quay. Rotang sm. Y. RoTm. Rotatif ive adj . XAy-vdn xung-quanh. Rotation s /. Sir xAy vàn nm ininb. [minh. La rotation de la terrOi sip dât xây trôn (vin) uori 1040 ROU Roter v 7i, ÇT, or ra. I^6ti $m. T)|iiiiirdrDgatiihitqaay. BAnirdrog(quay). Rôtir 5 /. pành x&t lit màng ra mà mréïig. Rotin s m. Mây, Verge de —, roi mây. Tressé en dan bàng mày. ROnE » tf. n. Nirdng, quay, — Nâng. Je me sui r^/i au soleil, tôi bi yiang-nàng dâi R6TI88ÂOB «ifi. Si| nirorng (qaay). [nâng. RôTissoiBE s f. dé quay. Rotonde s f. Nhà trôn. Rotondité s /. Sijr trèn; si^ m^p. RoTOLE s /• (Xtrorng) bdnh-chè dâu g0i. RoTi BE S /. Phdn hèn. — Ngircri không sang. RoTUAiEE i£BE adj. et Ké không sang^ hèn, RouÀGi 8 Bành xe m&y. [ hèn-h^. Les rouages d'un gouvernement , Thé ( phép ) Nhà-nirorc. RouAHNBTTE sf. B6 thçT m^c dé mà làm d|[u cày-gd. RoDBLE $ m. Bông tién b^c nirdrc Ngala-tir, gié dirorc 4 f . Roucoulement s m, Ti^ng gù (bô-câu). Roucouler vn. Gù. Rocouter s m. Gày diéu Roue s /. Bành xe. [mAy xay. — hydraulique^ bành xe nurdrc â6 xày nià d^p Pousser à la roue, Gitip vào..., phu lire. Roue ée adj.eis, Kébiànphân thây(yêu tràmc). «— Ké v6-d^o, ngu'âri xftu nëU Rouer v a. Cho xe càn; — Phàn thây. Rouet s m, Yày quây lo* (chi). — Hôc giôag. Rouge adj» s. Bà (UÔng c. xich c). — Sàc 6; Digitized by Google ROU 1041 Jidng-dom c. mùi rum t. Romi sm. Thu* vji dô chcrn. R0U6BÂTBB adj. RA-dA; c6 hcri dA. Rouge-Gorge s m, Chim dô cA. RouGiOLE 5 /. Trài ban, RouQBT I m. Cà hông thA-lAng ngir. Rougeur 5 /. Sâc dô. RouGui V a. 71. NbuOm dA; làm cho ra dA [ m$t« Maugir dé honte, mit-c& strorng; then mil; 4d Rouille 5/. Rét, ten-rét (han-xanh, gi-ghéti.)» Rouiller va. Set àn; ten ra, sét ra, gl ra. L'oisiveté rouiUe Pespril, A nhirng htr{hit) Irf éi. Roulade sf. Si^r lân xutfng (làn cù). — Ti^fng ngâm- 11 fait une belle roulade^ no làn cti ocuô'ng. [aga. Roulage sm. Sir lân* — Su* chA bàng bâng xé. Le roulage des voitures, sur cbay xe« Roulant e adj, Ilay lân; chay vo. Feu roulant^ h&ù liêa thinh. RouLSAu sm. Cudn. — Ông càn, — Né, phAo. — (5ng ' Rouleau de papier, c?rj'/i gifïy. [mifc, RouiiK sf. bon, dôn-dànb (roi, thoi, â£m«»«)« RouLBHBMT sm. SijT l&o. — HAi trtfng, ban trffog. — d'un carrosse, sic xe cliay. Rouler va. Lan. — cudn lai. — les yeux, hmg-lanhUaa-liing) coii«in, Roupie $f. Nirdrc mûi, mûi-dfti lAng^tbAng. — Tén thir dông tién b^ic flông-mao bôn Thieft-tru-dc 1042 RUB Roupiller vn, Ngu mor-màng, ngà muôi ngà mông; RoussÂTRB adj. G6 hai hoe-hoe dô-dô. [thiu-tbia. Rousseur s/L Sic hue (hoe). Taches de rousseur, vit hoe-hoe trênmât, nori tay. Roussi sm, llcri khét (chay) cài iûra no dâ làm cho vàug khè di. Gela sent le rottssi, cai iy c6 hai khét {chay). RouTB^/. BiTÔrng- (dàng) di. Feuille de row/e, phai chi dLTcrnglmhphâidi. — Routiër sm, Sàch vê dirorng chi néo. [Tà sai. Vieux —, kè tùrng-trâi,ngirM qnen-thuôc (thao) Routlne sf, iX^ft quen, su* quen-thuôc. [viôc. RouTi.NiEB 1ÈRE S. Ké làiu vi quen} ké cur gaen(tijrng^ Rouvrir va. Mit pa lai. [thao) mà làm. Roux Rousse rdj, Hoe-hoe (hue-hue); vàng hoe. Royal ale aux adj. Thuôc vé vua-chùa (hoàng c.) Manteau royale ào câin-bào vm. [vurang c, Ordonaaoce royale, lenh (chitfo, chi) vua ra. Prince roi/a/, thâi-tir (dông-cung). Altesse royale, diôn-ha c. , - . RoTALEaiENT adv. Càch nliur vua, càch xihig-dang vua; cacii trong-thé. AoYALiàTE adj. et 5. Théo phe vua; ké cÂo-vurcmg. Royaume sm. Nir&c (quâc ou cu4c c.); nijrdrc-nhà. Royaume des cieux, 7iirà'c thiôa-dàng. Royaume des enfers, âui-phù, dia-nguç. RoTAUTé sf. Quyén (quorn) vua; phép vua. Ruade sf. Cài cît (dà) (ngijra; lira...). Ruban sm. ûài. Porter le ruban à sa boutonnière, âéù ddi tari khuy ào = du'çrc thv^ng khuô-bài. RuBA.'ËAiE S /. Nghé làm dài; sif buôn-bàn dAi, Digitized by Google RUG 1043 Rubéfier v a. Làm cho dô (da) ra. HuBicoiU) £ adj\ (mat). Face fuAteonde m^t dd. RuBis sm. NgQC da minh cbftn. Rubrique 5 /. {Mi dô). Nhân luât dé chû- dô. — Nhftn tin trong nhyrt-trmb. — Din Id phép. — Mini, miru-chirdrc, mành-thtf. Il sait toutes sortes de rubriques^ nùhiSihëinhihkg mttU'tnô, thê'ihdn... Room « /• ô (tô) ong; tàng ong. Rucher sm, Chô dé ô ong. Rude adj. Nhàm. — Kho, cijrc. Peau — , da nhdm. Rude adversaire, kè nghich âdng sœ, RuDEMEiNT ado. Càch khé (o^ng). RuDisss 5 /• nhàm. Traiter quelqu'un avec rudesse^ b vàï ai xAn lâm. Rudiment sm. Sir hoc \b lông, sir moi bât diutioc» Sir moi tàp (hçc) nghé gi. — Séch sa hoc. RUDHISNTÀIBB odj. SCT. Livre — , Sâch so-hoc; sàch hoc vôflông. Rudoyer v a.(y xân-xdm, gât-gông, [hiroiig* RuB «/. ôirâmgphd. (Nhai c.)— Xù-thAo c. cAti-I^- Ruelle s f. Durcrng nhô(bçp). — Khoâng h* dé giiro'ng càch vdch. Ruer vn. Cât, dâ. Se nier, réfL Nhtfu (Au) vào, a vào, l&n vào. Rubor busb adj et s. Hay âé, hay cICt. RuGiNE S /. Bô thây thudc dé mà c^o (gçt) xircmg. RuaiNBR V a. C^o, got. RuoiR vn. 6Am, gâm-hét; rén. [ùm-sàm. Rugir de colère, gi^a dô mat tîa toi} gi^in la-hét iOU RUS Rugissant i adj. GAm. Rugissement sm, Tiô'ng gâm; tiéug rén. Rugosité s /• Sif nhàm. RuGUBDX BUSK €uij, Nhàm, nhftn da. Ruine s /. Sir nga (d6, \h) xuùng; sir hir di. [hoa c. U court À sa ruine^ né gâta mat {hw) (tir chiôu kl Les ruines d'Àngoor, cwu ehi dén âë Thièn âê Thidi. RuiRSB va. Phà, triôt c; làm cho ngâ (lâr) xuÔng; làm liir. — une ville, trièt ha thành, phd tan thành dû Se rtrfiier v. rifL Hir di, ngfi (sâp) xutfng. Ruineux euse adj, Làm cho hir-hai. Ruisseau sm. Sudi (ngôi, rânh) rach, mircrng. Ruisseaux de larmes, m^icATircrng (luy mach c). Ruisselant e arf/. Tuôn ra. Ruisseler vîu Chày, tuôn ra. Son sang ruisselait, méxx nà tuôn ra. RoMB WW, Khoàng gi*a 32 ngon giô trong dia-hàn. Rumeur sf. Tiêfng, ti^fng xôn-xao (lao-x^o);ti(ng dôn. Que signifie cette — ? tié'ng chi lao-xao dé v$y Ida? •RvHiNANT B adj. Hay nhai (nhai) mà &n* Ruminer va. JNhai (nhcri v.). ; — un projet, ngàm-nghï viôc toan-lo. RuPTUEB Sijr gây (bé) di; sijr vft ra. Rural ale aux adj, Thuôc vé ruông-rày, nhà-quê, Ruse sf. Mu'u, mu-u-ké, muni-mô» [ir^i*cành, — de guerre, muru gîÇc •Rusi is adj. et s. Khôn-qui, miru-mô, qui-quyôt, qui-quài; binh-bài, tinh-ma. RusBA vni Dung muii; làm miru, S adj. et s. QuA-mùa, quô-k$ch« ' Digitized by Googb SAB 1648 Ru8Ti€TTi sf. Sir quê-kêch (què-mûa).- RusTJQUE adj, Thô-tiic, rày-bài, quô-mùa; ruong- niroriàg, quê-kôch* Langage — , tiéag néi quê-kêch. Rustre adj, et 5. (juè-mùa qua. Rut sm. Sir rircrng câi, rirofng dijrc. Rutilant adj. Sdng nhtr xvàng • ■ s Sa adj. poss, f. Cùa minh, c&a né — mère, me tninh, me nrf. Sabbat sm. Ngày thir bAy (tuân IS dân Ju-dôu, nay là ngày Chiia-nbift). — Hôi thây phàp-môn phù- thAy hôi nù*a dèm ngày thû biy. C'est un véritable sabbat thât dâ nôn là rây-rà om-sàm (thât là bôi Tdn-vircng). Sabbatique adj, bày n&m m^t Id (phép dân ju- Sable sm. Cât (sa c). [dôu). Sabler va. Bà cat, bô càt, rai cat, khôa cdt. Sableux buse adj. TrOn (l^n) cdt. Sablier sm. B(5ng-hd cat. Sablière s /. Mô cât, hâm cat. — Ngach vdch. Sablom sm. Càt nbô. Sablonner va. Ltfy càt nhô mà chùi (rdra). Sablonneux euse adj, Cô càt. Terrain — , dât càt, SABLONNiiRE S f. Ghô lAy càt nhd« Sabord sm, Lô cbâu-mai tàu. Sabot sm. GuÔc. — Méng (ngira). Dormir comme un sabot^ ngù khi^ ngù mé. Sabotier m, Tbçr dëo (làm) guCfc, Digitized by Google 1046 SAC Sabotjier va. Làm cire, làm kh6. Sabr£ sm. Girorm môt iixùu [chém. Sâbrbr va. Chém bàng gvcam ou l&y gircrm mà — une affaire, tînh phûrt [xoât) viêc dû Sabreur sm, Kè chém. — Linh d§.n-gaii. Sac sm. Bao, bi. — de riz, bao gao, bao lôa. Homme de sac et de corde, ngirài tôi-lôi dâng ireo dâng chém; dô chf^t tree (bâm, chém...). Sac tm. &i;r vây thành chém giëi hét cA thành. Saccade s f. Sgr ( ngifa ) chay l$p-xôp; nirdc x6c (ngifa). Saccadé ée adj. îéc; khôag déu; ehùn-cho&D. Mouvements saccadés y nvc&e x6c (ngira). Style saccadéy càu noi chûn-choân. Saccager va. Curorp-phé; cho l&y cùa. — une ville, ew&p-phd thành. Saccharifèue adj. Hay sinh du-orng; c6 dircrng. Sagcharifier va. Làm cho ra du^arag. Saccharim iîib adj. C6 ténh dirârog. Sacerdoce sm.Chircthây-cà;quom(cfuyén)linh-muc. Sacerdotal ale aux adj. ThuOc vê churc thânh, thây- c& (Unh-mi^c...). [mue. Dignité sacerdotak, chiïc thdy-cd {chành ié BnA'- Sachée s /. Môt bi, mot bao. Sachet sm. Bao nhô, lui nhô. Sacoche s f. Bây, lui mang (bàng da dé dirng dd mang theo). Sacramental ale aux. ou Sacramentel elle, adj, Thu^c vê phép bl-tich. [khài). parples sacramenialesj Un chénh-phép (dfi-> S4CRAiifi*^TAUX sm. pL Nhûrng dtf-v^t cé phép cé era Diyiiized by Google SAP i047 riéng (nhir ntrdc thanh...). [mue. Sacre m. Lë phong chirc vua, phong cbiirc giàm-

    Sacbé te adj, M làm pbép; thénh. Livres sacrés^ sàch thành (sâm truyén mdri, sâm truyéu cû). Il li'y a rien de «âcr^ pour lui, né thi chàng cé cài gl mà n6 chita {klnh, kièng). Sacrement sm. Phép bi-tich. Le Saint Sacrement^ pi^j^P Mioh thàuh Cbua, phép Thành-tbé. Sacrer va. Phong chirc thâah. Sacrer un roi, phong vua.

    Sacrer un évéque, phong churc giàm-muc. Sacrer vn. ChvM, rùa; thé-th^t; néi lông-ngôn. Sacrificateur 5W. Cbành tô, ké té-lë, ké dirng téf. Sagrificaturb sf. Churc ké té!-lé. [tÀn-pU. Sacrificb sm. CAa tô-lS, — Sir tiif, sir liéu dû — Si|r Le saint — , (sir tô'-lë lhành) = lë Misa. Sacbifier va. Té,tô-lë;t(-tir, cùng-té.— Thi,tbi di. — à Dieu, ti'lè h\rc Ghûa Trài. — ses intérêts à un anii, nhin {thï) cài Içri riông. minh cho ban-hîru. Se — V, réfL Liéu mioh, thi thÂn (maug). Sacrilège mi. Sir pham sir (cùa) thành. — Képbam Mïi ngircri minh không phép mà ph. Main — isL pham phép. SACRUifiBMENT adv. Càch pbfm s\f thành. Sacripant sm. Bfra hung-àc, bao-ngirçrc. Sacristain sm. Tùr nhà-thcr, ông tir. Ké giîr dô nhà- Sacristib s/. Ch& dé dâ lé. — JNhà m|kc ào lé. [thà. Sacrum sm. Xu'orng ci^l, xu*crng mông. SAV^.m. Kgh$. iOfS SAI Sagace adj. Thinh, tinh-t^n, minh-màn. Sagacité s Tànb thiêng-thiiih; syr khôn-khéo Sagb adj. Kh6n> khta-ngoan. [minh-oiiil. Fille — , con-gâi tnnh-tiê't, Coaduite — , sir ào-dr khôn (/tK), Sage-fbmiis 8f. Hn, bà Mu (mu bà). Sagement adv. Câch khôn-ngoan. Sagesse sf. Sif khôu-ngoan. Don de sagme^ orn dirçrc khân^ôan. Sagou im. Bôt bàng (bôt dâc, huinh-tinh ). Saignant e adj. Chây màu; vxràm màii. Plaie encore — vit c5n ta màu {rw&m mdu). Saignée sf. Sir né (lè) cho ra màn. Itân né ra. Saignement sm. Chirng (chây) màu cam. Saigner va Cât mau, thoc (choc) huyât (liât T.); làiti cho chày màu ra. un poulet, eût cé [huyêt) gà. — du nez, chây mdu cam ; sac màu mût. Se — pour jses enfants^ xuàt càa ra vi ccMdj Atfo- tôn cho oon-céi. Saillant e adj, Trcnu ra, tréi ra, uAi ra. Corniche saillante^ chi dâu côt 7iài (gio) ra. Sailue 5 /• CÀi n6i (ir6i, c$m, tràm) ra. Os qui fait saiiHe^ xircrng nô gio ra. En saillie, tr&in ra ngoài, nài. Les —s de lajeunesse, w bay^MyhqaixAi trô. Saillir «n. Nhiy ra, vot ra, vâng ra. Saillir va, Tr6i ra, gio ra, tràm ra. Sain, Saine adj. Lành-m^nh (khoô-m^nh).-^ Uite« • — khdn, pbii lé. Air sain^ kU kiên^ {tât, thmh). Jugemeat min^ ly-doan nc/ay-lành châo-chân^ Digiiizea by Google SAL 1049 Saimdoux sm. Mdr heo Idng. Saikbmiiit adv, Lành, hién, khoé; phéi lë. Sainement logé, à ihanh-khi Sainfoin sm. Long-dâm th.\o c. [thành. Saisit e adj. Thànb. s. NgirM thành» ông thành, bè Sainte-Barbe s f. Chô dird-i tàii dé thuâc suQg, dan. Saintement adv, Cdch thânh. Saint-Esprit sm. Bxrc Cbùa Thành-ihâo. SAmTETÂ S /. Su* Ihdnh; cbu-c tbénh. Sa Sawteté, Birc Thânh Ngircri (néi vô Giào-tông). . SAiNT-Sito m. Tèa thành. Saisi sm. Kè bi lAët c4a mà trûr nor. Saisie s /. Sir bât l^Ky. — Sif xiéSt nçr. — Sif tich cùa qutfc cSm (dô l^u). Saisie de macchandîses de contrebande^ sir bât {sw tich) hàng Iftu. Saisir va. Bât, bât My. «Saisir une pensée, hiéu Saisissablb adj. C6 lë bititfy (chAn) dircrc. Saisissant e adj. Bât thinb-liab môt cai. — s. Kè xiéft cAa, xiét nçr. [ mât cdi. Froid saisissant^ lanh idZ-Zt^; lanh n6 Mo m&n-mài; cô bô ma((i« Raillerie salée 16î n6i chcri man-mèi ( cô y-vi )• Salement adv. Càch da-dày (dGr-uh(rp). Salbk va. mutfi, nêm mufti. — Mufti. Saleté s f. Sir dcr (nho"p),sir clcr-nh(rp,sijr dcr-dày. Dire des saletés, nôi l&i iuc-tïu. Salièbb 5 /• Binh dijmg mufti. — DSa mufti. Saligaud e s. Dcr-nhcyp, ké dcr-dây nhdp-nhûa, Salin use adj, C6 miitfi. Salines/. Rii()ng mufti. SALiQm adj. Loi — , luât không cho eông-chtia tftrcro nfti quorn vua cha. [vây. Salir fa. Làm cho radcr (-dày); làm cho iihdrp,làm Salir la réputation de quelqu'un, làm hur {nha) danh ngirdri nào. Salissant e adj. Hay dor, dë dor. Salive sf. Nvdc miftog (t&n-dich c.}« Digitized by Googb SAL 1051 Saliysr vn. Ra (chAy, dA) nixôe miéfng. Salle sf* Cb8 rông..., phôog; nhà. — à manger, yhonq [nhà] ccrm (an ccrm). — des ventes, chà ban ââu-già (giâo giâ). Salon m. Phông rir*c khàch. — Chô ohimg dA Salon de peinture, chÔ chwng d6 vë. [khéo. Homme de — , ngirori lich-thiôp (bac-thiôp). Salopbrib sf. SvdoT'dày^sijr nhdrp-nhûa quà.-r- Bd-£. Salpêtre sm, Diêm, diôm-sinh (sanh). Salpétbière ChS làm diêm. Salsepareille hf. Cây dién-bd, hâo-sAii. Salsifis 9m. Ngini-bàng-ià. Saltimbanque sm, Ké leo-dây; rniia rôi. Salubre adj. Khoè, hién (t^t). Air saluire^ khi fâi (ihanh). Salubrité sf. Sur hién (khoé, ttft). Saluer va. Chào, chào-hôi. Saluer un ami> eAdo bçn. Salure s/. Mùi man. Salure de la mer, miii man nvcàc bièn. Salut m. Sir sSng; viéc r5i linh-hdii. Il y va du salut de TÉtat, là vièc curu Nirdc chdr châng phâi chcri. Travailler à son salut, lo viêc rÔi linh-hén minh. Salut s m. chào; syr l^y. — Syrlàm phép Minh Salutaire ^adj. Khoé. [ Chùa buAi ebiéo. Conseil — , W\ day-bièu hay [cô-ich). SalutatiOiN s f. Sir lay, sir chào. Sahitaiian angélique, kioh kinh-mdng. Salvage 5 m. Sir vert (chîra). Droit de salvage thu^ do vat tàu chim. Salve s f* { Chàp ! ) Sijr bin sung nhiéu m^t lu^ Digitized by Google 1052 SAN mà chào, mà mângp* Sahe d'applaudissements, sxf v5*tay om-sôm hëi ibày môt lirçrl v&\ nhau.. Samedi 5 m. N;ày thir hh\ (trong tudn lë)- SikNCTiFUNT £ udj. Lkm cho nêa thành* SAHCTiFiCÀTfoii 5 /. Sir làm cho ra thénh. Sanctification du dimanche, giit ngày Ghûa- SAi tiéûg nây chira-cô thành tue. Sàngtionnbr V a. Binh cbâfi. Ban-hành ra. Sangtdatre s m. ChS thành; cung thành. Le — des lois , ch5 công-phàp; phdp-dirorng. Sandal $m. CÂy(gd)b^h-dàa-hir(mg« Sanbalb s f. Dép. Sandakaque s f, Hùng-hoàng, hoàDg-dan, Sang s m. Màu ( huyéft c )• Coup de sang^ chihig^ phong. . Se fdire du* mauvais 6•û/, birc minh , bôn-chùn, bù-xa bù-xi't. SANCh-FBOiD $ m, Si^ tinh(iinb-tu6ng^ — tào, — khô). Sanglant e adj. Bày nhârng màu, vXymàu. Combat — , trân ch^t n^u-cri-ta nhiéu. Affront — , sir si-h6 quâ-chitng. Sangli s /. Dây nit» dây thàng-dài. Sangler v a. RMt (thât) dây thâng-dâi. — le visage d'un coup de fouet, net trên m$i Sanglier s m. (Con) heo rùng. [mf^iroi. Sanglot 5 m, Mm-tiirc ( tiéfng ntfc-njr t. ). Sangloter v n, Tâm-tirc ( tâfm-tirc tâm-turàfi ). SAmsii&jJ Con dia. — Ngurài hay bàn. Digitized by Google SAP iOS3 Sanguin inb adj. Th^nh huy^t; sung miu. Sanguinaire adj. Hay ham d6 mâu ngirori ra,~Bôc- dur, hay chéui giéft. Sanguinolent e adj, Nhuôm (nhutfm) m&Ut Sanhédrln sm. Tain-phdp dâa Ju-dôu. S/iSiEs Mû, màu-mù. Sanitaire adj. mà chô'a (trù) b^nh. Cordon sanitaire , vông binh-li'nh giir khi c6 dich- klu kéo ngircri tai xir b0ah ch^y ra mà lây cho t£s kbào gân dé cb&ng. [SamcHU Sanscrit ite adj s» Thuôc vê xi'r Sanscrit; — Tiéfng Sans-Souci sm. Yô-lir, v(>-iru, vô-sir; kè khônglogi . Santé s /. Sij manb-khoé (sijrc-khoè). [héft, À votre santé, chue cho manh-khoè (khi ntng vâi nhau). Santoline s /. Ngài, ngâi-ciru (làm thu^c dâu sât Santonin£ $ f. Thu6c sàa-lài. [ trùag )• Sapan sm. Cây vang, vang. Sape s f, Viêc phâ thành-lûy. Saper va. Bào cuô'c mà phâ lûy phâ thành . [ phuông. Sapeur sm. Uph dé xây dôn dâp lûy; liob di tièn- Sapeurs pompiers , nguroî lâp ra dê chira lura. Saphir 5m. Ngocbich (thir ngoctdtnird'cxaahbich), Sapide adJ. Ngoii) cô mùi ngon. Sapidité s /• Mùi ngoo. Sapience s f. Sir kbôn-ngoan. Sapin sm. Cày sam (sa-thç Ct], Sapinière s f. ChS trdng cây sam ; d&m cày sam • Sarabande 5 /. Tôn bân dcrn mua Yphanho. Sarbacane sf. Ôngdông. [(d$c)l9i« Sarbotière s f. Ông thiéfc dé làm cho nvtàc dông Dictionnaire a-f 67 i034 • SAT Sabgashs ê m. Lori noi cbcri x6c 6c (cay-dâng). Sabcelle 5 /. Con le-le. SABaAGB S m, Sy* nh&jcô> sip làm cô, Sabglsr V tf. Làm cA viràn; nhA cA. Sarcloir s m, Mac, chéc, dao him cô. Sarcophage s m. Md, mà; mô, ntm dât. Sabdanapalb 8 m. Ké mè dÀm-due ftn-uâng. Sardine s f. Cd lâm ( thanh ngir c. ). Sardoimb $f. Thir m&-n&o. Sarbunt «m. Nhành,(iihành,ngànhT.)tirorcnho. Sarrasin 5 m. Thir lûa den. Sarbau $ m. Thur 4o dài (ào ngoài). Sas 5 fit. Cài rây. — Vûng sàu ( dé cAm nirdc lai trong kinh, mircrng •••.)• Sasse s /. Gàu tat nirdc ghe (thuyén). Sasskb va. Rây. Satan « m. 0«1, qui d* ( Sat&ng v. ) Satané ée adj. Nhir qui. Satanique adj. Qui, ma-qui. Satellite $m. Unb ( quân ) hâu; linh fhi-vé . — Tinh-tû nhô chay vông- theo tinh-tû krn. La lune est le satellite de la terre , mat-trâng là tinh-tû hâu theo tréi ài.U SATiiTi S /• SijT no, sir chdn ( sif no-nê, sijr chén- ngàn ). Sir dâ thèm. Satin s m. Vô-tijr, vô-xuyén; trf. Peau de satin da lâng^ Satinagb s m. Sir gi6i lâng (làm cho Idng). Satiné ée. adj. Lâng, troTi-làng, Papier satiné giây Idng* Satiner t> a. Giéi làng; làm cho ra làng. Satiae s f. Tbcr bao-biémj bài nôi xàm cbàm- Digitized by Gopgle SAU 1033 chçc, bÀm-bÀ). Satirique adj. Hay bao-hi^m; hay châm-chich* Ouvrage safiric/ue sdch hoo-biém [yiôi xâm), Satisfactioi* sf. Sir phi-lèng (irag byng, toaichi). Donner—, trà Icri; dén lai. Satispactoire adj, mà dén toi. Œuvre salis / ac loir e, viÇc làm mà dén iôL Satisfaire o a. Làm oho phi (thâa). Satisfaire ses maîtres, làm dep y ( - bi^ng , ) bàng long ) thdy. Satisfaire ses créanciers, tri nçr cho chA nçr« Satisfaire Pesprit, làm cho thôa ( phi ) lông ou phi chi. SatisfaisAiNT fi adj. Phi; phi lông ( da, tinh... ) Satisfatt s adj* M phi, phl-ctii (lông, tinh, d^). Ses désirs sont satisfaits^ nhung sif irdc-ao no dâ phi. Saturer v a, B6 vô niro-c cho né thau ra. Saturnales s f. pi. Lé iiinh but Saturne. — Hâi (bu6i, ngày) loan-lac, luông-tuéng, bây-ba. SATURiNE sm. But Saturne. — Thô-tinh c. Satyre sm. But Icia nt!ra ngirori niSra dé bay à rùmg Sauce s f Nvérc chtfm, nu'orc mâm thtfm. [xanh.-— Saucer va. Châm nu-ôc mâm thftm. Saticer quelqu'un, qu&-4a ngirori nào gât lânit Saucière s f. DIa dirng nu'd^c chtfm. Saucisse s f. D6i thit. Saucisson m. Déi Idrn. — Ngùi dât hôa-iôi-ph^c. Sauf prép. Trôr ra; dé lai. Sauf votre respect, châng dam kbinh ngu'cri. Sauf ve adj. Khôi bi bai, khài bir-bai; nguyén, tuyén (toàn). 1036 SAU Sauf-cohddit m. Tor thôog-hàab. PhAi di d^àng. Sauge s f. Cây dai-bi, ngiru-nhï ngâi c. .i' Saugbbnu e adj. Phi-ly; bây. S^mjs m. C&y liSu/ Saumâtrc Min-mân, ohè-hai. Eau — , nirdrc chè-hai. Saumon sm. Hft-hChi ngir c. SAummB 9 /. Nir<ïc mtm. Saunage sm. Sur biiôn-bân mudi. Sauneb va. Làm muÔi. SAUMim m. KA làm mu0i; ké bin mutfi. Saunière 5 /, Thùng dirng murfî; vij-a inudi. Saupiquet sm. Thir nirdc mâm thâm kia. [dircmg). Saupoudrer va* Hic mutfi, bA mutii ( tiéu, b^t, Sauriens sm. Loai sâCu (ki-âà,ki-nhông, câc-ké..)« Saut sm, Sg: nhày. Il a fait un saut nà nhây mât céi. Saute s f, — de vent, sir giô vùng trô ngon. Sauté ée adj. Poulet sauté thit gà chiên-xào Sauter vn. Nhây, nbày-nhôt. [nhiéu vi. La poudrière a sauié, kho thutfc sûn g né dft n dfi hét môt hàng. SautbrsliiB s /. Con cào-cào, con chAu-chtfu. — Thirdrc nàch. Saute-Ruisseau s m. Bira sai vat. Xâ-nho'n c. Sauteur s m. Ké nhây. — Ngu'ài à theo thi theo buAi ( vui dÀu chûc dé )• Sautillant e adj. Nhây x6i-x6i, nhây cà-xcm* Sautiller v n. Nhây câ-lurng, nhây lên ahày m6ng, nhây cÀ-xon. Digitized by Google SAV 1037 Sautoir s m. Tréo, iréo ngue; binh iréo. Porter.,, en souiair, mang tréo qua ng^fc. Sauvage adj\ Moi, moi-ror. — Riîrng, hoang. Sauvaueow s m. Cây rirng. [ vdi ai» SAUYAGnuB S f. Tành ngircri không hay làm bçn Sauysgardi 9 f. Sir chfra, sir giû-gin cho khôi,.. — Thêf, phvrcrag, cài du clio khôi.... Les lois sont la sauvegarde de la liberté, luftt- phép là eât dé mà che-h cbo dircrc thong tbà. Sauvegarder v a, Chîra; dô"; hô. Sauve-qui-peut s m. et interj. Ai m^nb dàng nàb ehay dàngnflyl manbainây cbayfehay tacbayl Sauver v a, Ci'ru, ciru-chfra, che-chà. Sauver quelqu'un de la mort, cvru cbokh6i chéft. Se sauver, v. rifl. Cb^y^ trtfn. Sauybtage s w. Sur vdt, sir ciru-vdrt. Sauveur s m. Ké ciru (ciru-chira). Savamment adv. Càch biét (bay); céch tbông-sutft ( tbông-tbài )• J'en parle savamment, tôi hiêt-ro tôi mai nôi. Savane s /. Béng cô hoang. Savant e adj. Thông-tbdi (minhi- sutft: -mrah) bflic-tbi$p, licb-tbi^p c. ' Livre savant, sâch thông-thâù Savate s f, Giày (dép) bu (cû). — Sir vât l^n. Savetier sm. Kè và giày. — Tbçr vung. Saveur sf. Mùi (màu) ngon. Savoir va. Biéft (tri c); thuôc; hay. Savoir son cbemin, thuéc {Jnéi) ûxtàng di. Je ne Mtirat flatter, t6i không hay a-duajkhÔDg c6 dua-ninh âiccrc, Savoie sm. Syr tbôn^-bitft, vi^e tîhig-trài. I 40S8 SCE Savoir-fairb sm. Tài, tài-hay, tài khéo. Savoir-vivre sm. Sir bi^ft diêu (bi^t cdch fin-fr). Savon sw. Thii<5c giat(xà-bong v,) — Siy quâf-tràch, SAVoifNBB oa.Giai xà-bong, dành xà-bong. — Lanjaà Savonnerie sf. Ch5 làmfhutfc giat (xà-bong). Savonnier sm Ké làni xà-bong. Savourer va. Ném, niKiu mùi; lây làm ngon. • — les plaisirs, ném mùi vui-sirdng. Savoureux eose adj. Ngon. Sbire sm. Linh cdm cung Italien, — Liah tuâa thành. Scabreux euse adj. GÂp-ghénh; hô-hAng, Chemin — , diràng gâp-ghênh [hé-hûtig khé di), ScALÈiNfi adj. Go ba uoat clu\ng bàng nbau; tà-khuê c. Scalpel sm. Dao naa; dô md*xè. Scalper va, CAi lôt da 6c di. ScAMMONÉE sf, ThiT dây bim-bim (hâc-sCru); diéu-già Scandale sm. Dip t$i; girang x£u.. [thào c. Scandaleux euse adj. Nén gircrng xtfu. Scandaliser va, Làni girang xâu. Se — t?. réfl. L^y làm gircrng x^u. Scander va. (Leo, trèo), ngâm ihcr {nài thor). — des vers, ngdm thor, néi thcr. Scaphandre 6m. Ong n6i dé loi. Dô ké lan mac làm ScAPiN sm. Tbàng-hé. [viôc dirôi nuràc. ScAPULAiRB sm. (Vai). — Âo dure Chùa Bà. Scarabée sm. Con ho- (l)o v,) -hung. Scarifier va, CAi da^ né, chich da. Scarlatine Fièvre — , chûnig rét né bit dô l>iiii Sceau $m. Con dtfu; fo c. Môc-kf c. [mlnh la. — royal, dn vua (qutfc hù-ii c, — An ngoc). Scélérat ate adj, s, TQi-ldi; co tôi. Ngirori t$i-Wi. SctLiRATEssx $f. làng buDg-âa-(âOc-éo); sr t^i*ldi. Digitized by Google SCR 10S9 Scellé sm. Con d^u quaii dong mà phong (niêm) lai không cho an!r ra). — Niêm-phong. Sceller va. Bông con-dtfu mà niém-phong l^i. Scène sf. Ch5 làm tuâng; sftn hàt. La scène change, d6i i&p] sang thit. Scolaire adj. Thuôc vé trirorng-hçc. Année scolaire nftm hoc & trxr&ng, ScoLASTiQUE udj. thco phép trircrng. Scolie $ /• Bài bàn bài h^h sàch xtra. Scolopendre s f. Gây r&ng-là ( kim-tinh thào c. )• — Con bo cà, con rît nliu (ngô-công trùng c). Scombrb s m, Ca chây ( thi-ngir c. ). ScoBRUT S m. B$nh (chirng) mêt-nhoc bùng-beo. Scorbutique adj\ s. Ké mftc b<)nh scorbut. ScoKiE s /• Qurt cac giong kini ( khi nÂu né )• ScoRiFiER V a» \âi eut loai kim ra, [ tiSr c )• Scorpion s m. Con bô-cap ( bo-cap ) yéft-tù , hat- ScoKSONÈRE S /. Mach-niôn, thiên-môn dông. Scribe s m. JUrh^c, tha-l^i, ihcr-ki, — Thây ihông giào ( bôn Judèu ) , kè thông sàch cftt nghïa lê-luât Scrofules s /• pL Béoh tràng (trircrng) nh^c , t$t vât kh&n, m&-âao c. ScROFULEijx EUSB odj. S. Mâc bénh mft'âao. Scrupule s m. Sir nghi-ng^, lông (Unh) da-nghi. Si^ bdi-rdi. Conserver encore des — , hfty c6n diéu ngaù Scrupuleusement adv, Càch cau-kê (câa-th$,nj âa- càn); càch da-nghi. ScRUPOLBUX ED8E odj. &a nghi.— Cftn-k8, kï-cang. Recherches — ses^ sif xét-tina cdn-iàdn ou w- çhân. 1060 SÈC ScRUTATEDB S m. Ké luo-tlm ( âdo-so&t| ) soi-xéty hay luc-iac. Regard scrutateur, su ngô lue-tac» Sgrdter V a* Soi thtfu, xét-nét. Dieu scrute les cœurs, Chûa xét-nét long ngirèi-ta. Scrutin s m. Bàt tbàm (viêft vô giây bô vô hù rôi Itfy ra coi troog hôi ai bàn làm-sao, chiu hay- là không chiu ). Sculpté ée adj, Cham, cham-tr5. Meuble sculpté à jour, d6 cham long. Sculpter v a. Cbam cham-tr8« . Sculptëuu s m, Tho ctiam. Sculpture s /• Nghé cham; dâ cham ra. Se pron. Hinh. SÉANCE S /. Bu6i hôi (nhom). — Lân ngôi cho thçr nbàm mà vê. — Bftn ng6i àn, chori, dành ccr, nôi chuyên. SÉANT E part, prés. Bang ng6i. Se mettre sur son séatit, lâm-câm ngôi dây. SÉANT E adj. Xurng, xumg-dàng. Seau sm. Céi thùng (xâch nirdrc); câi gàu. SÉBILE 5 /. Chén bâng gô tron và sàu. Sec sèche adj. Khô, khô-khan. ' Terrain sec, dftt khô (rào). Cœur sec, long khô-khan, Sbcamte s f. Dàng cât ngang. SicATEUR sm. Kéo c&t (sfra) cây. SÉCESSION 5 f. Su* biôt ra, sir tdch ra. SÉCHAGE sm, Sif phcri. Sir khô. SIcHE hay-là Sbicbb s f.Cé, mi^rc. SÈCHËMNT adv, Cécb kbO-khao. Digitized by Google SÉC 1061 Répondre sèehemeni, trà lài lai çâi {xâng). • SÉCHER vv, Làm cho khô; phcri, hong. SÉCHERESSE S f. Sir kliô-khan, nâng ban. SéCHom sm, Ghô phoi^ sào phori. [hai)« Second e adj. Th* nhi, th* hai. — Tirng trên (thur Secondaire adj* Td-nhi, phu-tri^fu. Secondàiriiibnt adv. Càch phu iheo, tùng tfaeo. Seconde s f. h&p nfai (là \&p tnrdc Idrp hçc tù- chircrng). — Giây, giây-phût. Secondement adv, Thu hai: hai là... Seconder va. Giûp (hô, giùm.) Giùm-giup, giùp-d*. Secouer va, Lâc, rung, lay. Secouer la tête^ iâc dâu. Se secouer, v. réfi, Vùng, vùng-vây. Secol'rable adj* Hay giûp. Secourir va, Giûp (h$). Secours «m. Sif giûp (giàp-ddr). Secousse s /. Sir rûng (rûng-dông). — Sir dôi lai . Secret s m. Sir kin { nidt sijr c. ). — Phép nhiôm. Garder le secret^ giâ syr kin. Secret ètb adf. Kfn, kfn-dào, kln-nhiôm. Secrétaire $ m, Tho"-ki, ki-luc. Secrétaire d'ambassade, pho sûr ( béi sûr c. ) Secrétaire s m. Bàn viéft; tA dé giâ'y-mà. — Tén chim kîa. Secrétairerie 5/. rhông thor-kf. Secrexaiuat s m. T.oà tà-nhi;chôtha-ki làmviôc— SscRiTEHENT adv. Càch kin; lén. Sectateur s m. Ké theo plie. Secte 5 /. Phe ( bè t. , bon, ) Section s /. Phàa (chia vun ra). SiGUums adf. Tilr dâri nây qua dâd kiftt 1062 SÉJ Fête — , môi d&imôi làm. [ dôi. SÉci}LAEi8£R V u. Làin cho iibà dôug ra ibeo phép SioDLiBR ilnE adj. Ngoài dèng. SÉCURITÉ S /. Sir yên (an). Sir yên long yôn trf. bÉDÀTiF lYfi adj. Làm cho bcrt dau. Làm cho êm. Potion sédative^ thuâc /im SEDENTAIRE «(f/. (Uay ng6i)= hay luic-thuc âr nhà ( it di dàu )• SÉDITIEUX KU8I adj. et $. Hay giijic làm loan • Nguy,
  50. Uue populace — , dftn hay à(hào (hay dây loan). SÉDITION sf, Sif dây loan (làm loan, làm nguy). SÉDUCTEUR TEiCE 5191. /. Uay dâ-dàùh; hay cÀiQ-dfi# SÉDUCTION sf Sv dS-dành. — Sif vui. SÉDUIRE va. Dô-dành, quy^n-du. , Séduire des témoins, dô chumg. SÉDUISANT B adj. Ké d5-dành. Segment sm, Gài lich ô trong hinh ban-nguyét. SfilDE sm, làm tay sai kè khàc. Seigle 5191. Gidnglûa mi (lua mié(n}, tiéu-mach. Seignei II 5m. Chûa; ông cà, dai phù-trircrng-giâ. Faire le seigneur^ làm bo sang. Seigneurie sf. Churc dai-phû-dng. Sein sm» Lùng me, ti5r-cung c. Ngirc. Vu, Donner le — à un enfant, cho con-nit bû. Seine ou Senne sf. Lirdri ré; chài (danh cà). Seing sm. (Otfu). Ac le sous 5een^-privé, ter làm tu vdri nhau. Seize adj. num. Mœcri sàu (tli^p li^c c.}t SÉJOUR sm. Ch5 âr* — b. Séjour enchanteur, chô & vuit SÉJOUAiNEA Viu(S\ trù| nj^» Digitized by Google SÉM 1063 Sel sm, Uu6u SsLLB $f, Yôn ngva. — Pl)àn (cirt t). Aller à la selle, â\ dai, di tiêu^ di ii, di sông.. SfiLLER va. Bât yên; buoc (cot) yôn; thâng... — un cheval, thâng ngipa. [àà ngif a. Sbllerie sf, Nghé làm dâ ngiramà bàn. — Ch5 dé Sellette sf, Gh& cây dé tù (kè bi cào) u^ôi. SfiLLiER sm. Ihor doug dô Qgijra. jor^;?. Théo, tùy^ mftc. Selon ses forces, /wy {theo) site ininh. SfiMAUiE 5 /. Tuân-lé, tuân. Semaine Sainte, tuân thénh. SÉMAPHORE sut. Hiêu, voi làm hiêu (làm d£u). Semblable adj. Giôug. — Bàng. Semblabh à.«, giifng nbir... Semblant sm. Bô (bé n^oài), tudng, blnh. Faire semblant^ làm bo^ giâ dô. • Sembler vn. Xem (coi) ra, ra nhir tutfng««« Que vous en semble ? anh ttrâng làm-sao ? Semelle s /. Bë giày, iâi giày. Semence s f. GiÔng, hôt (h^t t) giâng. — Cân-nguyên, cor gây ra. ScMEM-coRTRA sm. NgU, ngii-ciiru. Semer oa. Gieo, yâi (gi($ng); rfti ra, rie. Semer de faux bruits, dôn huyén. Semestre sm. Sdu tbdng. — Lirang sâu tbàng. Semestriel elle adj. Nôi séu thàng* Congé semestriel, pbép ngbl sdu thdng. ■ Semeur sm. Ké gieo giâng. Sehi adj. Ndra (bin c.)« Figure 5c?m2-circulaire, bin h ban nguyôt. .gÉlUNAiEB «m. Irircrag (d^y con-tj?à bçc sau iup 1064 SEN . viéc Hôi-tbAnh); nhà-tnràngr« SÉMINARISTE sm, Hoc-trô nhà-trirorng Séminaire. Semis sm. Cây irorng h^t mà moc. SÉMiTiQUB adj. Langpae — , tiéfng n6i càe dân hài dông-dôi ông Sem mà ra. Semonce $ /. Lài qu^r-tréch. Sbmoucbb va. Qu-tréch. Sempiternel ELLE apj. Luôn-luôn (hoài-hoài, na&i- mâi); dcri-dori kiéfp-kiéfp, SéNAT m. Hôi công-dtfn); c&c quan tbircmg-nghi (nhir ccr-mât, nôi-càc viôn) — Viôn c*€ qnah công-d6ng. [dông. SiNATEUR sm. Quan ihircrng-Dghi trong viôn cdng- SiNATU8-coNsmiTB sm. Chttfu - chi vién cOng-ddng thircrng-nghi ra. Séneçon sm, Nô-h6 thâi c, Sfasvi sm. Cài be, cài ngdDg(Itf y h^t làm tiTcmg-câi). Senile adj. Thuôc vê già, ' Débilité — , già-yên, , Sens sm. Sir bitit (giéc c.) - qoan (ngû quan). Le intime, lircrng-tâni. Le sens commun, nhcrn chi thw&ng tinh. Sensation sf. &\f d^ng 16ng (bâri ngû quan); sif biét. Faire — , làm cho ai nfiy dôjig long. Sensé ée adj. C6 tinh-y; khôn, h'iéi xét. Sensément adv. Càch khôn; cdch phài lô; nbâm ly. Parler — , n6i phâi le. Sensibilité sf. Syr biét (tri-giàc c). — de Uftme, sur hay mût làng. Sensible adj. Ngû-quan thây dircrc, cé hinh-thé.-— Cœur —, lông hay dàng {hay unit), [Hay biét. Senbibueiont adv. Cicb rO-ràng (ngé tbtfy â$jQg:}.-A> ' Digitized by Google sÉp im- Cdch aiûi long, âông Uab. Sensititi sf. cây màt-cô. SsN9UALiT< sf. Sir xaè theo ngfl-qiian, x4o-thit» SEiNSUEL ELLE adf, Theo ngQ-quan, xâc-thit. Plaisirs — sy: vui-sirqrng theo xâc-thit. SsNTKNCE sf. t - nghï (-tir*ûg, -dinh). Lori c6 -vi. — de mort, ân chët (-trâm quyêft,-tà:) [ — An. SENTENCIEUX Euss udj. Noi CSG c6 y-vi; n6i ly, hay aoi ra c6 pbircmg-ngôii t^o-ngflr. Senteur sf. Mùi, mùi thcrm; hiro'ng c. Sentier sm. Bàng(diromg) di. dànghep, dàng trë; — de la vertu, âàng nhcm-diîrc. [Wi, nèo. Sentiment sm. Lông bi^t, su* thâm y; tinh, y. Perdre le —, li di, chai-dâ di. SsNTnaNTÂL ALB Ais odj. C6 Uah, c6 hjiy hiëi. Smtm $ f. La*n tàu, dày tàu. Ch5 ti v&Crtëa dcr- Sentinelle s f. Lin h nhirt (canh). [ dày^ Sentir v a. fiiét. — Ngùi ( hiSri v ). Stfn/ir* une odeur agréable, AïK mùi thcrm. Je le sem du doigt, tôi rof tôi bif(t. Ce bouquet eat bon, cài tràng hoa nây ik(rm. — mauvais, hôi, tbtfi ( thùi v )• Seoir vn. Xirng, xirng-dàng. Vîra. [t?tiral4m. Ce chapeau vous sied bien, câi non ndy anh d^i Sep s m. (CAy ngftm lu-di cày.) Cài nÂng cày. Separable adj. Phân-rë ra durorc, lia ra dfforc. SEPARATION s f, Sif Ua, sifphan-rëra.— Cdibà-ng, cài ngân. Séparé se adj* Rièng ra, biôt ra; rê ra. Ils ont des intérêts séparés, châng n6 eé pbAn Içri rièng ( khâc nhan ). SÉPARÉifi^T adv. ftiéngra. 1066 SCE SIpabbr V a» PhAn:rë ( phân4i , pbAn-c&ch, ) ra ; dé riêng.,. pa. Se séparer v. réfl. Liattbau, phâa-rë nlxau ra« Sept Bày ( Uitft c. ) SxPTARTB adi. B&y-miTGri. Septembre s m. Thàii chin tày. Septentrion s m. BAc, phtrcmg bic. Septenthionil ale aux. Bâc, bèn ( phfa) bâc. Amérique septeniionnle Th-giai-nidi phia bâc • Septième adj. num, ord. Tbiir bày ( d$ tbât c. ) . SBPTikMEiRNT od^. Thâ b&y..., Bày là... Septuagénaire adj . et 5 . C6 bây-mircri tuAi ; kô dirçrc bày-mircri tu6i. Septupler v a. Làm cho ra bàng bày. SiPULCRAL ALB AUX odj. ThuAc vé m^Dià. Inscription sépulcrale^ bia mà ( mô bia c. ) SÉPULCRE S m. Huyôt, mô, mà. SÉPULTURE s /• Sir chôn xàc. Ch5 chôn xàc. SÉQUELLE 5 Bon ( bè, phe ) quân theo môt phe • Quân t|.p-r^p vdri nhau; quân hùa theo, SÉQUESTRE S m. ( SuT giao cho ai giûr c&a gi riéng cho d^u khi xong viôc ) Sir dé dep lai do. SÉQUESTRER t) tt. Bè riông ra; b&t mà càm rièng. ra, dé dep l^i. [ minh. Se — v.réfl, & tich-mac, à ( chcri ) rièng môt SÉRAIL s m . Bên-dài vua Tur-cô . — Cung , n^i cuDg, cung nir nhà vua. SÉRAPHIN S m. Tbièn ih&n Séraphim. ScÉNOGRAPHTE sf. Nghé vë và doH lorp rap bât. ScKPTiCLSME sm. Phe (môn) quân-tu day châng c6 cài chi là chàc là thàt, nôn bâ-nghi cà. ScxpTiQUB adf. Ké theo phe hay hô-ngbi moi sir« Digitized by Google SÉn 1067 Esprit — , irl hay nghi bét moi sw. Sceptre m. Phû-viôt; cây (gây) chl qiiyén-phép vua. — Quàn viia bin h chành, phép nirdrc. ScHAH $m. Yua nirorc Perse (hièu kêu vua). ScHELLiNG sm, hSùg tîén bac HAng^mao giA If 24o« • ScHisMATiQUE adj. et 5. Dâ làm phe-dàng; kèrôîidao. Schisme m. Plie, phe-dàng; pbe v6ï dao» Schiste sm.hkcô v&y c6 Idrp. Schisteux euse a/ij, Cô ti'nh nhir dâ Schiste, ScHLAGUE sf. Phép xù: trirç'ng. — Trirçrng. Sciages. Sir cira; SciATiQUE adj. Ban thât ngang lirng. Scie s/. Gai (cira) cira. — Câ dao. SciEMMEiiT adv. hiëij tri tinh. [ — Phép. Science sf. SurbWt, sir hay. — Svthông-minh(-thâi) — du inonde, sw hiê't {thao) dori. [minh). Scientifique adj. Thuôc vé phép tri-càoh (sijr ibÔDg- SciBNTipiQtnssENT oiv. Hôt cécb tbÔDg-tbdi; theo phép Scier va, Cu^a. [tri-cdch. Scierie sf, Tr^i cira. Scieur m. Tbçr cira. [i a, cbành ra. Scinder va, Chia ra, xè ra, roc ra, kinh (kénb t.) Scintillant e adj. NbÂp-nbàng, giâp-gidri. Scintiller vn. Nbtfp-nhàng, gi^p-gi âôi-trirfrng (cai thi^t-thç). Séricicole odj. Dé tâm. L'industrie séricicole nghé rf< tàm. SfiBiciGDLTiniB S f. â& tàm, nghé dé i&m. Série b /. Lap; thir; dây, hàng. 5^n« de maisons, dày nhà. SéRiBUSUBiiT €i(/t; Th^t (tbi$t), châng chcri. Parier — n6î îhài {ehdng chai). SÉRIEUX EUSE adj. Tinh; nghiêm; thàt, châng-chai. Prendre son sérieux^ làm tînli, làm nghiêm. SgaiN nos s. Chim b^ch-yéfn. C'est un seririy nô thièMhà qué. SBRl^ER ta. Day chim bàng cîcrn Serinette. — L^p di l$p lai mà day ai cho thuôc. Serinettb » /. Céi dôrn nhô dé mà day chim. Seringue s f, Ông thut (nhô), tfng thftng-khoan. Serment sm. Sif thé, Icri thé. Prêter serment de fidélité, thé à iruDg^tfo» Sermon sm, Bài giàng. Sermonner va, (Giàng). Ilay rây vô-tich-Wi; hayla- durc tràch-méc cà-riéng cà-tôi. SÉROSiri s f. Nird^c b trong màu, trong sfra. Serpe s f. Cdi rira. Serpent sm. Con rân (xà c). SERPEifTAiRS « Thach-xà, thào-xà; nam-tinh thào c. Ban-ha, cù-choc. — Tôn sao kia. [lôn. Serpenter vn. Bd di quanh-quanh I^d-IôUi di quanb Digitized by Google SER 1069 Serpentin sm, (5ng trfhii khoanh vong. Serpentine s /. M ngoc c6 vit nhir da rân. Sbrpettb 5 /. Cdi nra nhô Serpolet sm, Cây kê-minh thî^o. Seure s f, Chô dé nhîrng cây.sçr lauh. Sbbbx s /• Hông; vàu (chcm-chim). Serr< adj. Bop lai, thât laî, hep. Style serré y cdch nôi vân-tàt» Sekre-fjus sm. Quan â6c b^u — Tàu di dtfc doàn. Sebrbmbnt sm. Sijr rié(r, sijr n&m riélt, sg b6p Içi. Serrement de cœur, Jir dau-â&n {ewc) long. Serre-papiers 5w. B6 dàn giây. Serrer t^a. Thit, bép l^i. Serrer la main, odi tay (M/i tay). Serrer les rangs, rftfn hàng lai cho dày. Serrer les voiles, cuô'n buôni, /an buâai. Serrure s f. Céi khôa, tfng khda. Sbrriirerie 5 /. Ngbé ké tàm kb6a. Serrurier sm. Thcr làm kh6a và d6 sât. Sertir ra. Nhân h^t nhàn ngoc vô cà-rà. SERTAftE m. Ph^n làm tôt-mçi. Servant adj. s. Ké giiip. Kè làm vîôc hèn-bç. tôl-mç]. Servante s f. Bky-ié géà; coa dôi. SBRviA]a.E adj. Ké hay giup-d* (hay làm m). Service sm. Sir làm tôi; sirgiùp; viêclàm; sirdùng* Se mettre en service, à miron, làm téi-id'» Service pour les morts, U câu (xin) cho ké ch A. Serviette s f. Khàn bàn; khàu lau (mat, tay...). Servile adj. Làm tôi. (Euvres servil^, viéc xde. Servilement adv. Cach hèn-ha; dày-doa. Dictionnaire f-a 68 1070 SllV [do£ Servilité s /. Sir l^LUi-tôi; sijr hèn-ha; càn dày kiè Servir v a. Làm itu Servir le potage, dem châo /'a, don cbào. — à... dè mà. Servir la messe, /îiyo lë« Se servir v. r//. Dùng. Serviteur s m. Kè Jàm-tôî, tôi-tà. Servitlde f! f. Sir ( phân ) làm tôi . Sir buôc , s mâcphâi.,.. Ses adj. po$s. pl. de son , sa . Cùa mïnh ; oùa ne SésAME S m. Mè, hAt mè. Session s /. Hôi ( lue ) dang hôi (nhôm). SBua s m. Ngach;théin. Seul e adj. Môtminh. Seuleiment ridv. Mà-thôi. ( nhi dï c. ) SàvB s /. Sù-c manh cày-cdi. [ tbâng phé SÉVÈRE «rf;. Nghîêm, n?hîèm-tpang; nh&t-nhién Malfre sévère^ ihAy nhat-nhihu ( iighièm sir c. SÉVÈREMENT odv. Càch nghiôm ( Dghiôm-nhat ). SÉVÉRITÉ s f. Sir ngbîêm; sir «h*- Sévices m. pL Sir ch/mp: hành-hà ver. — SiT ch me hc\nh-hH con-cai. Sir h g-dt-gdm, bà-khà( SÉVIR v». Làm dCr; bành, hàiili-ba. Sévir contre un coupable, hành du-a c6 t^i- Sevrer va. Làm cho thôi ( hét bû ). Sexagénaire adj. et 5. SAu mirai. — Già sàu miro Sexe s m. Loaî, gi^ng, thijr. [tu6i Le beau — , dorn-bà con-&i. Sextant s m. ThirAc c6 g.. Si adi), Diràng- {ïy, thé , nhtr-vây. 5i petit qu'il soit, nhô ihé uào m|lc lông... SiAsi $m. Nu*dc Xiôm (Xiôm-!a-qutfc c.)« Siamois dise adj. Et s, Xiôm, ngirài xiôm, SifiîLLfi $f. Bà vâi tiôn-tri. SiBYXUiig adj. s. pl. Thuôc vé bài s SicciTÉ sf. Srjr khô. SiCLE sm. Thir càn-lirorng' cùng tiéa-xài dàa Hébreu. SikLE sm, Bài (môt tram nàm). Les siéc/ef à venir, ddi sau (sS âën). Si<6B «w. Ch3 ng6i. — Sir vây ( tbànb ). Le saint siège j Tda-TMnU. [nhàm.) Le — d'un gouvernement» pÂdn-iri ( nha^ ehô Siéger »n. Nhâm (ng6i); hôi-hàm; ng6i nhôm. Sien Sienne (le, la) pron. Cài... cua minh, cài...cùa nô. — Les siem^ sm. pl. Bà-con c6-bàc« Sieste sf, Gitfc nghi (ngù) trira. Faire la — , nghi trira. SiEUB $m. ûng... tén... (danh... c). Sifflant b adj. Ndi gié. Sifflement sm. Sir hût giô. Le — du serpent, hè'ng rein hùl giô. SiFFLBB vn. ThAi, hût-giô; chè-bai. SiFFLBT sm. Céi tu-bf», cài kèn. Signal sm. Iliôu, hit^u-lùnh; Mu. Signalé eb adj. Co tiéng (danh); trong (tru*omg). 1072 SIM SiGNUEiiENT^m. Diên-mao,hinh-tich(chobi^ftngirori) SwNALER va. Ra (làm) dàu (hiôu);chi— Cù:, hiônc. — T6 (bày) ra. — one flotte, lén hiiu cho biét c6 thày tdi. BiGNAFAiRE sni. Ké diTDg t(T (giây); kè c6 so danh diÂm chi; ké d& thù-ki tà. . . . StftNATimi sf, Svr kf tên (thA-ki c). Signe sm. D^u. Le signe de la croix, dàu thânh-gi4. SiGiiBB va. Kt tèn, thA-ki c. &é tên. — une lettre, âê tèn {kî tên) vô thcr. Se — V. réfL Lây dâu (thânh-già). Signification sf. Nghia. Sv ehl oghïa. Signifier va, Chi (tô) r?>; ra dâu; cbl nghla là.... Que signifie cela? Cài nây ngrA?a /à gi? SnjBNci 9m. Sif l^Qg; wf làm-thinh^ si^ nin-l^g. Le — de la nuit, sir thanh-vâng ban dôm. SUiWCJBUSBiiKNT adv. Lâng-làng; nin khe. Silencieux eusc adj. L^ng^làm-tbinh, bay nin; v&ng- vè, tbanh-vtng, tinb-vtng, Iftng-lë. Homme —, ngirW hay Idmrihinh (ft hay nôi)» Silex sm, Ba lira. Sillage sm. Du-orng (giàm) tàu di. Sillon sm. &àQg(âiromg)cày. — Sv nhàn da nh&n Sillonner va. Tàcb (c6 dirômg ra), xoi. [tràn. Pays sillonné par d'inombrables arrayos, xir c6 nhiéu r^h-ngèi né xoi nàl ra tu*-tung tinh-tàng. L^ftge a silhnné son front, n6 già nhdn da trân. Silo sm, Hâm dA lùa-thôc dâu-mè. SiLVBS sm. Cà kiém-ngu*. [ tich). Simagrée Bô, giâ-dô. — Câch-diéu;sirlàmlê,(b Yoilà bien des —s ? làm bô-lich dû kbông! Digitized by Googl SIN m SiMARRE sf. Ao dài phitt (Mt (quan Idn ly-hlnh m^). SmujLUi& adj . Gïôag abau, m^t tành \ài nhau SmniTUDB Sijr gitfng, SiMONiAQUE arf/. Mâc tôi h'du cùa thdnh. SiMONiK s /. Tôi bàn ci'ia thdnh. SiMPU adj. 0cm, ( chkag kép, ching co phân ) . — Thir*ii^ dcm-sor, sor-sài. — Thât-thà, chât- Parure — , d6 ( nfr-trang ) fJo-n-so'. [ phàc. U est si simple que... nà châhphée qaà nên».,. SulPLBiiBNT €rtt l&m. SiMPÙPiCATioN s f. Sijr làm cho ra dom; SiMPLiFiKR o a. Làm cho ra dorn. Simulacre s m, Tirçrng, hinh-tirçrng, ành-tir^ng. Simulation s /• Sif già-dè. SiHDLER 9 tf. Giâ, giâ-do, làm bô. Simuler une maladie, giâ-dd dau. Simultané £e arf;'. Simultanément adv. M^t lirç'l. Sm^PiSMB s m. lliutfc vidoaii-ddulàh9t-cAi;thu^c c6 vi hôt câi vi quân. [ trung-thành. Sincere adj. Thât ( thiôt v. ) tinh; ngay-thât Sincérité $ f. Sif tb^t tinh; lông ngay-thât. ' Sinciput s m. Wnh ( dânh ) dâu; tràn. [giu). SiNDON sm. Chôitui. — Khànliômxàc(BlrcChûaGiÔ- SINÉGUBB sf. Churc cé àn bông mà khOng-c^S hành SiNGB s tri. Con khi. [chirc. Singer v a. Nhài; bât-chu-dc. SiNGEBifi S /. (Bô-ticb khi). Sv làm bO-tich. SmoifLABisn ( Sk ) t^. réfl. L^p di; { làm cho d| cho kbàc cho I9 cho ngirori-ta coi minh )t 10T4 SIT SniGUiARiTi $ [• StjT di ( la ); sir ki-<$uc« jf^ Ses singularités choquent, sw lâp di ( éû ki-^uc ) no kho coi. SuiGDLiEB 1ÈRB adj. La (di); riêng môt minh; iico. Le singulier stf môt ( trong tiéfng tèn-kêu )• Singulièrement adv, Lâm. Cach ki-cuc . SuiiST&£ adj. Kbdn-nan; dûr-dàn^ dôc-dia. SmoLOGUB sm. Ké thông tiéfng-néi và chû'-ngbia Tàu. Sinon conj. Bàng châng^.., kliông tbi... Obéissez, sinon je vous chasse, pbài vâng lori, bàng không, tbi tao du6i di. SimJEDX EDM adj. Quanh^ueo; c6 khâc c6 âftn« SiI. SiPBON sm, Ông sang ct6 nu-dc; ô'ng trâm. May thi^t nu'drc trong ve ra. — Rông lây nu'drc. SiBB sm. ûng (chûa, iôn-dài) diro-dng (ii^ng dé kéu khi noi vcri viia, iihir: Bô-ha, hoàng-thinmg..). Pauvre — , ngu*à; bâît-tài, ngircri vù-danb. SniRi sf. (Tèn gitfng quai My-dât^ minh nà-a ngirài nfra cà). — Bôn-bà hay d8-dành, thâty mà mô. -, — Ba-vi tiôn nû à dçc gànb bién 1-ta-lie hàt ngot-ngào diu-dàng quéfn ngurài nghe mê da .vàolÔ-ran. Sm.(MP sm. Nu'drc du'crng cô ché nu'drc boa, SïBOTER va et 71. ]6i\g ubdp-ubâp (nbâmj ou châîm- cbùt) lai lâu. SiS| Sise adj. (F tai (toa-l^c c). Maison sise h Cbçr-ldrn, nhà & tai Chcr-ldn, Site sm. Cânii (kiéng) c. Ptiong-cành, dia-théf c. Site agréable, çàiih ym^phong^dnh ttft (lich-8v)« Digitized by Gopgle SOI 1075 Sitôt ado. Man nhir-vay; li(n.., vira... Situation Bia-thé. — Thé(. Situer va. Bât-di ncri... tai... Six adj, num. Sâu (lue c). SixiàMB adj. num. ord. Thir sau lue c). Un — (5), mot phân tron sân^ môt gôe sdu {lue pbàn chi iiliirl c). SoBBS adj, Ti^t-kiém^ giû luii c vù a. Être sobre de louanges, k/iông hay khen. Sobrement adv, CAch tiot-kiOin, vù a-viVa, vù a-phâi. SoBBiÉTÉ 5 /. Sgr ti^t-kiôai; sif vùra-mgrc (cé d^). Soc sm. Lirdi cày; vè cày. Sociabilité s /. Sir hay kéft ban, 6* chung-cùng, xu* ngâi \ù\ ugiràri-ta. Sociable adj . Hay liiùp ( à , chung-cùag ) vdri nhau. — Dê &n dë hay thù-tac. Social ale aux adj. Thuôc vê ban (bon, bè, phe, hùi , phiràûg ). SociéiAiBB adj. et s. Ngirâri trong-hôi ; ngirori cé phân-hùn; ngircri công-xî. Société s /. lloi [ phiràng, cùng-ti ( công-xi v . ) bçn, phe... }• — Sif chuag nhau. — Sijr làm b^n ( lÀm t\uen )• Vivre en société, if chung v&i nhau. Former une société lap hoi ( pkw&ng .... ) — eomoierciale, phw&ng ( hôi ) buôn; c^og^ti • Socle » m. Chom, âé(, tâng (cot). Soeur s f. Chi, cm gai; chi-em. ( tï mui c. ). Belle sœur , chi ( em ) chông , ou chi ( em ) v* — de lait, chi em cûng môt vû nuôi. Sofa ou Sopha 5 m. Ghéf nâm ( cô chô dira ). Soi pron. nng. de la 3 pers, m, /« Mioh, 1078 SOL ( tb&n, tqr c. ). Rentrer en scirmème^ nghl lai (xét lai)tron§mmA, Soi-disant adj, Goi la râng. goiE s /. Lua; tor. Robe de $ote^ ào lua. SomBR $ f* LyA-hàng', tcr-lua — Sijr biiôn4>&n hàng^ lua. — Ghô làm hhng \h\n lua. SoiF 5/. Sij* khât (nirdrc); sir khât-khao (baiu-hd)« Avoir — , VtkéX, khàt oirérc ( khàt ntfng ). Soigner va. Lo ( lo-léng ). —un oi^ade, lo clio ngirài bônh(ch^y thu^c.) Se saigner y v. réfL Lo cbo oiinh. SoifrNBUsmifT adv. Càeh lo-ling c&n^lh$n. Soigneux euse adj, Lo, hay lo. Soin $ »!• Sif lo, sif lo-ldag. Soir m m. Chiéu , chiéu-Mi , xé-chiéu ( vfing c. ). Le soir de la vie, tuôi già, trô vé g-ià. [ ngà. ). SoiE£& s /. Chiéu, bu6i tÔi ( tir xé cho dén khi di Soit eonj. Ho^c^ hay-là, — Già-siSr, già-nhir. Soixante adj. num, Sdu miTcri (lue thâp c,). Soixantième adj. Thir sdu murai. SoLxm. Btft (thA c). 5o/ peu solide, ààt htr (bêu^ khOng dirorc chic). Solaibe flrf/. Thuôc vê mât-trài (nhift c.). Rayon — , y^ng sang mai-tr&i. Cadran r— , trâc-&nh. [(binh c.) Soldat *m. Linh (tén Mnh), Mnh-trdng, binh-lmh. SotDE S /. LiTCng-htrdrng (cho binh-linli). — Lircfng- tién, nguyêt-bdng; tién oùng, tién thdng. — de compte, tién c5n mftc lai (trA chira hët). Solder va. Trd, trè n nôi sài cdch(phép, luât meo)ti(ng. Soleil sm* Mat-trori, mat-nhurt (ohgrt c.) — Cài hào- quaug dé oaành thénh Chûa. — Hoa qtil. Coup de soki/, phong, sir mâc phong (thirorng SoLEiNNEL ELLE a^y, Trong, trong-thé (Ion, câ), [Mihc, Audience soknneik, lâp bao, triéu-yéft. Messe soknnei/e, Hcâ. SOLBNNELLEMEi trong-lhé, lé trong. [ra. Solfège sm. Sâch gop bài ^b.în) Up dàn-hàt xirdrng- SoLFJEB va. Hat dâ'u. SoLWAiBi adj. Bàng dvrag bào-l&nh. Solidarité s /. Su drtng (îirng bâo-lânh. Solide adj, Ch&c (bén). — B^c, dông-d^c. SoLiDSiutiT otifo. Chic; bén. Solidifier va. Làm cho dac (dông) lai. Solidifier un liquide, iàm cho câi lôug ra ddc. Solidité $ /• Sip ohic (bén, vurng). Solitaire adj. Véng-vé, tich-mich (macjjriôngmOt "^er solitaire, con sdn-lâi (trùngc), (niiab. SoLrruBE sf. Ncri vÂng-vè; (-tbaah-v&ng, -tich-H^ir, -nbàn-ticb). Les charmes de la — , sijT vui thû nhàn-'tjch. Solive sf. Cây dà. Soliveau sm. Cây dà nbà. Sollicitâtion sf. Sir xin-nài; syr lo-làng cho dir^Ct C*est à votre — que..., vi anh xin thi.... Solliciter va. Xin, nài-xin. — Xùi, xui-giijLc« ~ à la révolte yinfc^ xùi l&m-lofn« 1078 SOM Solliciteur else s, Ké xin-xô; kè nài-xin, (lo cho Sollicitude s/\ Sir lo-lâng, sir lo-sor. [daag,.)» — maternelle, làng me h^idng cho con. Solo sm, Bài liétmôtngiro'ihâtmà-lhôi(dôcxirdrngc) SoLSTicB sm, b6ng-chihat/-ià ha-cbi (là iïéi mat-trori xa-càch dkng xich-d^o horn h£t). SoLVBLB adj. Hày tan ra (than ra, chây ra). — C6 lé giâi dirorc. [ tapira. Le sucre est — dans l'eau, diràng bô v6 nu'drc né Solution s Sif mâf (th4o) ra. — Sif gi&i. — Sijr chàv ra, tiêu ra. — de conliniiité, sw mât liéu-lâi. Solvable adj. Trà dirçrc (hû-u lijrc c); eô càa. SOMBBE adj, Mor-mor, sâm. Maison — , nhà tô'i. Couleur — , sàc sàm (niàu sàm). Sombrer vn. Chim (ghe, thuyén, tàu). Sommaire adj. Tât, torn, rut. Faire — d'un livre, làm ciro'ng sdch. Sommairement adv. Tàt, nhén. Sommation s f, Sijr dôi, tôr dôi. Somme s f, Ngîr, mor (tién-bac). — Sd cong lai; hé(t En somme, tém l§i, sau héft. [tb&y là.... Somme s f, Gdnh nang Bêtes de —, con thû dé mà châr (xe, c^). Somme sm, Giâc ngù. Sommeil sm, Gi&c ngù. Avoir sommeil, budn ngâ. Sommeiller vîi, Ngà; ngù mê, [trà. Sommelier ière s. Ké coi viêc cbén bàt| dd&n» rirçti- Sommer va. Bôi, thûc (thôi c). go:tfMËT sm* Bèiïïhf cbôt. Digitized by Googlc SON 1079 Le sommet des grandeurs, tôt phâm. SoMMiKii sm. N$iD. — NgijTa ch^ir dé, kéo xe-cô. — Thùng* dam— Bâ gôc chiu (dcr) bâu trâu. — Sô biên tién-bac thâu vô. • SonMiTÉ S /. Ciiét, ngçn, dành (diah); chét-v6t. Somnambule adj Hay md* (chièm-bao) vut dây mà di. — Ké noi, là m dang khi ngà (niô). âOMKAMBi>u8M£ sm. Sif ngû sif mé mà noi, làm^ di Somnolence s f. Sv* mcr-màng^ sgr mê (si^ nilra llnh ndra mô. Somnolent e adj, Mcf-mcr màng-màng (mor-màng), . SoMPTrAiRE adj. Hay tAn-phi. Lois somptuaires, luât Dgàn xài-phi quà dô. SOMPTOBUSEMENT odv. Céch xa-xf, céch trong-théi SoMPTi Eiix EusE adj, Xa-xf, t6n-phi; lan, trong-thé. Festin somptueux, tiêc /t^/i. Somptuosité s /. Sijr za-xf. Son, Sa, Ses ézcÇ/. pass, Càa minh, ciia nô. Son sm, Tiéfng, ti^fng luMi. — Giçng, giong hât. Cet iûstrament a très--beau — , cdi dorn nây Son sm T«m; câm. [tié'n^ làui. Sondage sm» Sir dô. Sonde s f. Trdi d6. Sonder va. D6, d6 ip« Sonder quelqu'un, dà long ugirài nào. Sondeur sm, Ké dô. Songe «m, Chiêm-bao. Songer v a, et n. xMû, chiôm-bao . — Lo, tinh. Songer à se marier, lo ( /i/< ) di cirdri v. SoNfiBUR BUSE $. &é lo ( hay lo); ké obiém-bao. Sonner vn, Kôu; rali<ng. lé% cloches sonnent, chuông kéu. Digitized by Google i080 SOR — du cor, ihéi {4ûc) cèi. SoNîERiK S f. Tiëng chuông kôu. — Chuông-trtfrig nhà-ihor. — May dduh chuông d6iig-hâ, SoNNiT $ m* Bài thcr mirori sàu c&u. Soimmî $ f. (!lhuôiig nhô , cbuOng rung . — Miy dông ciV. SoNNKCB s m. Kè dành ( dông ) chuông. SoNoits adj. R5ng tiéng, nAi tiéng; hay kên; hay dôi ti^ng. SoNoaiTÉ s f. Sir bay kôu ( hay rén ). Sophisms 9 m. Ly léo-l&t dâi-trà; U giàtr4 Sophiste 5 m. Kè n6i ly l&t-léo; dat lë à&x-itk. Sophistiquer v a. Plia, chtf. SopoRiFÈRB hay-là Sopobifiqdb adj» eis» Hay làili cho ( buAn ) ngA. Livre soporifique sàch coi hay bât buôn ngù. SoiiBS s /. Trài ciir-dàng. SoBBBT s m'. Thâr nu*drc thorm làm c6 dirordg ù6 trirni^ gà c6 sura mà xây bàag nird'c dà cho hé lanh niàu^ng. SoiùBlER S m. Voy. Cormier Cây cir-dàng, SoRBONMi S f. Tèn trirorng Qudo-tdr giàm t^i Paris« Sorcellerie s /. Ngbé thây phép . — Pbàp-thu&t . Sorcier iI^re adj. et s, Thây phàp^ phép-môn. SoRDiDB adj.' Defy nbdrp ( dcr-déy, nhdp-nhùa )• Sorgho s m. Thâ lûa mach bèn pbvong Afrique. Sornette s /. Lài noi thàm; Icri noi tam-ldp . Sort sm, Stf, s($-pbân, si5-mang; mang-ly. Se plamdre de son soriy than thdn tràch phàn. Jeter un uni sur..», bô àùa{pAù/« Ra (xuttt c«)« , Digitized by Google sou 1081 SoRTK $f. Thfr) gitfng, c&ch. De — que, en — que, Aw?, eoni. Cho-nèn {Mv) SOBTIE sf Ngâ (ogô) ra, \6\ ra. — [nôi (dôi).... Cette maison a deux — nhà này c6 bai ngâ ra SoamfeB «m. Ph&p-thn$l;ém, quèbôi khoa thuftt Sortir vn, Ra (xuàt c). [srft Sortir de l'iiiver, j^t/ii Sir d^i (thàm.O^sirbây^diéunhftng-nbén. Dire des — à quelqu'un, mâng'nhiê'c ngircri uào. Sou sm. DÔQg xou. N'avoir pas le sou, libông c6 Uty m^t déng. Soubassement $m, Nén, nén nhà. Soubresaut sm. Sir nhây bây, sir vùng-nhày. SouBBBTTB $f. Con dol (hàt-bOi). Souche sf. 6. Soudain arvb adj. Thinb-linh ou b thinh-linh. Soude s /• Tên cÀy kia dtrdi b&i bién ngirài-ta lilj tro nô mà giat, mà làm cbai ( pha4y ). Digitized by Google 1682 SOU Souder va. lïàn; hàn lai. SooDOTER V a. Mirdrn ( thuê ) ngirài mà .... Sowiùyer des assassins, mw&n ké di giéft... SoLDLRK sf Biràng ( dàDg ) hàn; cài cbô hàn; t h 11 (1c hàn. SocFFLS S m. Hcri, hori thâr; cài thÂi. Le souffle du génie, sw thAn-tién soirsâng. Souffler vn, ThAi. Le vent souffk^ giô thôi. Souffler l'orgue, âgp dorn. Soufflerie s /. Ông hori, ô'ng bë. Soufflet s m. (5ng bë . — Mui xe xép . — Céi vâ, cài b^t tai. — Si^ sl-ohuc. 11 reçu là un rude soufflet^ nôbi cài dé W hutng* SpuFFLET£a V a. Yà; b^t tai. SocFFLEUB EVSE S. Nhuug} chû nhung, kè làm nhimg ( hât-bôi ). Souffrance s /• Sif dau-ddn, syr circ-khA. Le commerce est en souffrance^ buôn-bàn é\ Souffrant e adj. Chiu cire; dau-d(hi. Souffreteux euse adj, Circ-kh6, khôn-circ. — Kboé. Souffrir vn. Bau-ddrn; cifc. [cwc {làng). Je soH/frede le voir ainsi, tôi tbtfy né v^iy tôi Souffrez que je vous parle, Aay dé cho tôi noi vdi.t Soufre £799. Diêm-sanh; sinh (sanh). Soufrer va. B6 (t&m) dièm-sanh. — des allumettes, nhùng {tàm) dfèm cây thè quet Souhait sm. Sir urdc; loi chue. [lira. À souhait, he. adv. Nhir y, m^ y. SouHATTABLE adj, Nên urd^c; c6 lë irdc âfng. Souhaiter va. Gbûc, irdrc cho. — le bonjour, (chue ngày lành) — Chào mâng. Digitized by Google sou 1083 SûiîiLUB va. Làm cho dor-nhorp (cho l&tn (vtfy) bùn), SouiLLUEE sf. Vit Mm (v%); sirdcr-dày (nhdrp-nh*a). Soûl e adj, Xo-nô; dây ôi, no-cànb. — Say, say-sira. En avoir tout son snûl, m|Lc sure; dù-no. SomukGBXENT sm. Sir nlie, sir b*t: sir nhe b*t. Soulager vo, Làm cho nhe. = An-ùi, giiip-dÔ". Soulager les malheureux, giûp ké nghèo-khé. Soûlaud arde s, Ké hay say-sira (say rirçru). SoùLEH va. Làm cho say. [loan. SoL'LÈ\T.MENT sm. Sif nAi d^iy. — Si^ diy loçn, si^ d$y Soulèvement de cœur, sic hcrn da. 7 • • • Soulever va. \sb lén. Làm cho nAi dAv. Soulever le peuple, giuc dàn nài dây. Soulier m. Chiéfc giày (hài c). Giày, dôi giày. Souligner va. Gach dàng ngang <5r dirdi. Soumettre va. (Bat, d) dirdri). — Bât phuc. Se — r. rifl. Mu, ddu-thû; chiu phuc, cbiu phép, Soumis b adj. Phuc, chiu luy; hay lôn-lôi. [cbiu dàu. Air — , b^ khép-nép. Soumission s /. Sir phuc. — Bern xin cbiu mtfi ( d4u già mà Iftnh mh chiu viôc gi ). Faire sa ÂOtfnimtoft/ dAu thâ; chiu phuc. Th4, ra thù (xuflft thu c). Soumissionnaire 5m. Ké dirug dtu già (mÀ mua, mà chiu mà l&nh viéc gi). Soumissionner va. Lânb, chiu viôc gi; drfu già mà lânh viOc. . . , chiu mtfi. . . [xuÔng du'çrc. Soupape « /. Cài bùiig, nâp bù-ng mdy (sâp lôn sâp Soupçon sm. Str nghi. J'ai quelque — que c'est lui, tôi c6 y nghi là nà. Soupçonner va. Nghi, nghi-nan, nghi-ngcr, nghi- — quelqu'un d'un crime, nghi tôi cho ai. [hoac. 1084 SOU SoupçoxNm KtSB adj. Hay nghi. Soupe 5 f, Chéo; canh. Treaipé comme uue soupe, irdrt dàm (mem). SoupsNTB # /. Dày da treo mlnh xe (nhir nhip) oho n6 ém. — Ncri nhd dirdi rim dé d4 vp, ho&o cho tré nàra. [ttfi. Souper ou Soupi «m. BA'a &n tôù — &6 dçn &a bûra Souper t^n. Ân ccnn Mi. Soupeser va. Xéch coi thù nâng là bao-nbiôu. SoupiàRB s f. Binh dgrng chào (canh). Soupir m. Hcri, hcri thfr ra. — Ma nghl lây bcri. Jusqu'au dernier soupir, cho dén tét Ao^i. SouptBAiL sm, Lô hai, Id thông hcri. Soupirer oti. Thjr ra« — M€^'ir Sir diu; ém. [mÔBg). Source sf. Mach, nguôn, ngon nguôn. SouBCiL 5m. Chang" mày, lông mày. Froûcer le sourcil^ nhàn mày^ cbàu mày. Sourciller u». Nhich (d^ng) chaog-mày. Sourd b adj. Biée. — comme un pot, di^c câm. Sourdement afitu Câch diéfc-ldc. — Om*s6m. Agir sourdement^ Ikm lén (len), SovmwKsf. CÂi chtft, céi khéa. À la — , hc. adv. Kin, lén (len). SouRD-MuBT, SouRD£-Mu£TX£ S. Kà diéc và câm. Sourdre vn. Bâo ra, phun ra» Souriceau sm. Chnàt con. Souricière 5/. Bày (bât) chuôt. Sourire vu. Min curori* Sourire $m. Sy- mhi cirM, céi min cirori. Digitized by Google mil Souris s/. ChuOt, chuôt-lât (thiV c). S0UIUIOI8 s adj. et s. Hay gïAu y, ké hay gi&a moi; Sournoisement adv, Càch nhem; câch hièni. Sous vrép. Bw&i . — la table, dtr&i bto (ghé!). — le vègne de Bori...;» Souscripteur 5m. Kè ki (lôn) dirdi. Ké di'rng tôn \fi SouscRiPTiON 5/. Sijr durng vào mà(mà lânh làm, mà chiu mua...). — CAa (tién) ngurori-ta àimg tèn mà chiu gop lai. Souscrire va, n. bixng tôn vô toryki tén (thà kl) vô. — pour un monument, chiu eho tién mà làm cài Sous-Diaconat sm. Chirc thây phô nhi. [di-tfch. S dus-Diacre sm. Tbây phô nhi. Sous-Directeur, Sous-Directrice s. Phô cai, phô quin- SouSï-EifTENDRE va. Hiéu ngâm. [ly> Sous-Entendu sm. Cài (diéu) hiéu ngâm. Sous-ËNT£NT£ s/. &\f ugÂm; siiT hiéu ng£m« 11 y a là quelque — , dô cô mtm ngâm chi dô« Sous-faIte 5 m. Cây thâ durcri don-giông. S0US-F£RM1£R lÈRE S. Slf 010*0*11 lai. Sous-Garde sf. Cài vèng ngoài giû cài mày (lày) kéo Sous-Genre s m. Biét loai ra ntra. [cô sùng. Sous-Imtendant s m. Quan phô d^>c vân. [chirc ). SoustLieutenant s m. Quan môt; ban-biôn ( binh Sous-locataire s, Kè mirdnn lai hay-là cho mvcàn lai. Sous-LOUER V a. Cho mtrdrn lai, mu'ô'n lai. Sous-maItrb Sous-maItresse $. Phuchù. Sous-CEUVRB s m. Yiéc phu thém. Sous-OFFiciER 5 m. Cai-bcp ( troiig VÔ chiTc ). Sous-Chef m. Phô, tà-nhi. Ùtctionmire F-A 69 1Ô86 SOC Sous-OEDEB S m. Kèà durdiphép (quyén) kè khàc. Easaus-ordre lœ. adv. Làm phé, bftc nhi(dirërî). Sous-PiEDsm. Céi dâi(dây)nit (5ng quân hay-là bi't-tâ't. Sou8-PbëF£CTUBe s /. Huyôn. — Oinh quan huyên. Soos-PfiÉFBT 5 m. ( Bén Tây là quan pbd XvSxk ); ( bén Ànnam là ) quaa huyên Soussigné ée adj, s. Ké dirng tôn sau này ( dây )• Le — déclare,... ké dijmg tèn dirdri này khai.«« Soug-SoL s m. Ld^ AtX b dir Souvent adv. Nâng-, uh'iôu khi (Mii); hay. Souverain AiNEaâf;. Cao-câ (cao-nhirt); uhurt c..C&« Remède souverain, thu0c thdn'hiéu. Souveraineté s f, Qucrn vua, phép vua. Soyeux EUSE aefy. Diii, mém, èm (nhir te nhu l^a)« Spacieux iuse adj, Rông, khoàag-khoàt, quing^ Jardin spacieux, vu*orn rdng, [dâng. Spahi sm. Unh ki (Turcô). [rôi* Sparadrap sm. Thuâc dàn dinh phét giè hay-là gi£y Spasme sm, Bênh kinh-phong^; chihig rût (co)fgân Spasmodique adj, Thuôc vé hènh kiiih-phong. [lai. Spatule s /• hà m^xè m$t dâu trèn, m^t d&u b&ng« Spécial alb aux adj. Riéng. Faveur spéciale, crn riény. Spécialement adv, Céch riêng. Spécialiste adj et s, Ké c6 sfr-tru'âmg ( tài , nghé Spécialité s f. Tài riêng, cdi slr-ivwàng. [riên^ç ). Le paysage est la spécialité ce peintre^ vë cànii som thùy Ay là.céi s&trw&ng ngvod tbç* vê nây. Spécieux euse adj. C6 hinh bé ngoài (mà-thôi); bôi bàc, giâ-trâ. Spécifier ta. Phân-biêt riéng ra; chi riêng ra. La loi ne peut pas spécifier tous les cas de délit, lu&t không-c6 lê néi riêng ra cbo dû cée ccr- euôc câi tôi pham du'crc. [chmh loai. Spécifique adj. Thuôc vê thir (mon...) — Chinhthir, Spécimen sm. Kiéu; m&u; dé bàng chièu tang« Servir de — , làm kiht. Spectacle i>m. Trù, cuôc xem cho"!; ang bùi-bè. 1068 SPL Spectateur trice s. Kê xem; kè di coi (hôi, ââm...)« Spectre sm. Tinh-quâi, ma; hinh quâi-g<5r. Spéculateur trice s. Ké xét theo ly« — Kë iinh dxfi dki phiTcrng lori. Spéculation s /. Bàng ly, y suy-xét ly mà-thôi. Spéculer vn. Tinh; toan phircmg l c6 tinhthiéng- lînh. — Sir cao-ki viën-vong, sir hoang-dàng. Spiritualité $m. adj, Kè theo phe tin qui thin. Spiritualité b f. Ténh thièng-liéng. [hdn. La spiritualité de l'âme, tânh thiêng-liêng linh- Spirituel elle adj. Thiông-liêng. — Cô tri. Le spirituel ei le temporel, phin hân và phin dài* Spirituellement adv. Cach giôi (c6 tri). — Câch thiêng-liêng. Répondre — , Irâ lori lai câch khôn-ngoan [c6 trt)% Spiritueux euse adj» sm, Cô riroii manh; rirçrum^inh. Spleen sm* Si^ nhàm ddi; tri dàngKlirng viéc dài. SPLE.NDEUR S /. Sif sâng-lâng, chéi-lôa. . kju, jd by Googl STA 1089 Splendide adj. Sâng-lang, choi-lôa. Trong-thè. Splendidement ado, Cach ch6i-15a, rirc-rd. SPLiNiQUE adj. Tbu^c vé là-làch, tréi-thftn. Spoliateur trice adj et 5. Ké lot lity, ké cirdp lây. Spoliation 5/. Sir lôt trui di; sif cirdp Wy. Spolier va. L^t di (bée ra t.), l^t tr&n; cirdrp Itfy, SpoNGiErx BU8E adj. Xto, hay ihOîm nirdrc (nhir dà- nôi, nhir t6-clia bién). Spongite s /. Bâ nôi, t6-dia bé t. [nguyêo* Spontané ad/. Ti^ y> tijr nori minh mà ra, ilnh- Spontanéité s f, Sijr tijr y, sir tir nori minh mà ra. Spontanément adv. Tir y, tu* ncri miiib, Sporadique adj. Lâi-râi, rài-râc (vé bônh ngirài-ta mâc m^t bai ngirori, chdr không cé chung). Sport 5m. Sif sân-bân dua ngira. Spumeux euse adj. C6 bot; nài bçt. Squale m. Cà nhàm (sa ngir c). SouAHBUx lUSB adj. C6 vày ; hlnh nhtr c6 vây . Square sm. (doc Squer) B6ng 1^ viôn. (chô cho-i Squelette $tn* Ctft ugirori chët. [cbung). C'est un vrai — , né tfmnhom tfm nhàch nhir c^t ké chét. [uyén-boa), Squinb sf. Cày dién-bi (sam-bà thi^); h&c-sà'u (âà<« SQUiRBB^m. H5n bàng (euccirngmàkhông-côâau). Stabilité sf. Sir bén-virng, sir chdc. Stable adj. (dirng virng) Bén-vîrng (bén-ch|lt). Paix — , si^r théi-binh (binh-an, bâng-yên) lâu- dài {bên). [dircrng. Stade sm. Sân dài 125 birdc dé tâp chay. — Dam Staob m. Lùc thijT (làm lAà t^p cho ihành nghé| cho biéft viêc). — BuAi di tùng chành. Su^aiRB adj et s. G6a t^p(tùQ^chàtt]ic*)| b^tt-M^ 1090 STÉ Adminisfrateur — , tham-biên hdu-bà. Stagnant E Dçiig lai^ tù lai. Eau stagnante, nvc&c tù. L'état — des affaires, viôc cèn dtmg dà. StagiNation sf. Svr clong (tù, dirng nirdc) lai. Stalactite sf. Tliach-nhû (dâ nhéu) trên mài hang^. Stalls sf. Gh6 laôn himg tù ô tù cbd ngôi (trong nhà thor, trong dam hât). Stance sf, Môt I6ï thor di môt nghïa. — Station sf. ChA nghl, ch5 t^-trù. — Tr^, bën. — Bài giàng mùa chay vk mùa Adventô, — Châng dàng thâiih-già. — de chemin de fer, tram {bén) xe Idra. Stationnaibe adj. Kè dirng lai môt ch5 (không iôi không lui). — Tàu ngir. Stationnesient sm. Sijr ngirng lai. Si^ ngir. Stationner vn. Ngùrng lai, ghé lai, dâu lai, — Ngflr. STATiguE sf, Phép cân thang-bàng. Statisticien $m, Ké hay lo vé viêc dién-phù iiô-khâu. Statistique sf. S& (bô) biên h^khàu dién-phû. Statuaire sm. f. Thor t§LC tirçrng (duc tu-criig). Nghé làm (tac) tircrng, Statve sf, Tirorng. Statuer va, et n, Bin h. Statuette sf. Tu'çrng nh4. Stature sf, Chang, v6c. Statut LnAt, 10 (hiAt-le). Steamer sm. Tàulura, tàukh6i(tiéog fidng-mao). Stéarine sf. Cây; m& dfic (làm dèn), Stellaire adj. Thuoc vé sao. St^ographe s m. Kè visitât, [tanéi). griNoeRAPHiB sf. Pbép vU(ttât(chokipldiDgirdi^ Digitized by Google STI 1091 ST£NOtiBÀPUi£a t; a. ûùng dâu ( chir ) Ut mà STiifOGRAPHiQVB adj. YiAi t&t; làm dtfu iAt. Caractères sténof/raphiques, chir viê't tât, [quâ). Stentor sm. (Tôn riông ngirori Grôcô c6 tiéfug Idrn Voix de SietifOTj ûëng rông^ràng (nhir tjiéfng — • ) Stbppb s /• BAng mông hiu-quanh , dâng khô c chày. [pbîauào cûng môtthirdrc. Stèbb «m. Thirërc do cây-gô càî-dudc vuông-vù'c SxiRfoiiiTRiB S /• Phép do câc giC^ng dông-dâc. Stéréoscope 5 m. Oûg dom coi dô chim ( bàng m&t ) ra nàu [ thành bàn, Stéeéottpir V a. Râp Ky bài sip chu* rôi cho né SrÉRÉoiypiE s f. Nghé rftp bàn in. Stérile adj. Son^ sou-sé ; cbirora^ dirngi ( kbông bay saDb-sàa )• Arbre siérik^ cây dwng ( khâng c6 irdi ). Esprit sférik, tri can-cùng. Stérilité s f. Sijf kbôug bay sinb; sijr son-sé. ' STiRLme adj. uybm stbbung. Tén dâng bçc H^tog* mao, mSi d6ng già là 25 francs. Stermum 5 m. Cài xircrng bàng àr gifra trirdc ngvc • Stigmate s m. DAu, vii^ tbeo. Stiomatisbr V a. Thfch ( cbçm ) vô da hkne: sàt d«t dô. TMch-tir c. Stimulant e adj. et s. lîay giuc ( tbùc, xui.««)« — Céi dÀ mà giac; dét ( \6... ) mà giiic. Potion stimulante^ tbutfc qiue. Stimulation s f. Sir dét; su* giuc. Stimuler v a. Giuc ( xui, tbûc )• Bét. STiPENDii ÉE adf.eis. Ké ngirdi-ta mir ngu'ori làm thnê làm mu-dn. Stipikdier va. CSf liran^-tién; m\x^ ( tbué )^ Digitized by Google 1092 STR • Stipendier des troupes, câ'p Iwirng-tiin cho binh- llnh; thué ( mic&n ) h'nh. Stipulation s f. Loi ( khoân, di^u ) giao-irdc. Stipulation expresse, diéu giatMr&c rô-ràiig. Stipuler va, Ké câc khoân (diéu) ra trong tô giao- Stock sm, B6 trù. [ u'O'c. STOÏQfiN KNSB adj. Thuôc vê d^o ông Zénon. Vung- vàng, châng lay chuyèn. SioïQtJB adj. Yû-ng-vàng, châng lay châng chuyèn. Stoïquement adv. Câch vûmg-vàng châc-chân. Stomacal aie aux hay4à Stomachique adj. Hay b& Û- Stomachique adj, Ilay b6 li-vi. [vi. Stop, Bù^ng l§i 1 ngirng lai I thôi 1 Store sm. Ttfm sào; bùrc sào. Strangulation s f. Sir thftt cA; én xic gi4o. Strapontin sm. Ghé (chô ngôi) trirdc xe dà lên sâp xuông du-çrc. Strassb s f. Gtf c tor. Stratagème sm, Mu*u, ccr-mu*u, mmi-ohuéc, miru- ké; ké giac, binh-ccr c. Stratégie z f. Phép thao-lu-orc, nghê vô; binh-ccr* Binh-thcr dd trân. Stratégique adj, Thuôc vê vit}c binh, vô. Stratégiste sm. Kè giôi (thao) phép thâo binh; ké hay nghé vô; ngirori giôi vit)c binh the dÔ trân. Strict e adj. Chat (riCft); gât; nhat. Devoir strict , viôc chmh bôn-phân. Strictement adv. Nhat, gât. Strident e adj. Nghién-ngAm, cot-kçt. Strophe s f. \ë thcr, câu ih(f. Structure 5/. Sif sâp-dat; sir xây, syr lâp. ^ du corps humain, hlnb*c((t vôoig^^ongiràî-ta. Digitiztxi by SUB 1093. Strychnine %{• CÂ-cbi* Stuc sm. H6 giâ[y, hô quéft. Colonne en — , côt xây hô giây. Stddibux idsb adj. Hay hço, sièng hçc, ham hçc. Stupéfaction 5 /. Sir sfrngnidug; sif siSrng-stft, Stupéfait e Thât-kinh, diên-hôn, bô'-ngor, surng-s^t. STOPipiBR va. Là m cho sillrog-sât (ngÂn-ngcr). STuma t f. Sijr âiéfn hdn (ngCt di, bCt tinb, sOng tr(, thirort-mât...)- Stupids adj^is. Ngây-dai, u-mô, dân-dOn, d^i-d^t. Stupidement adv. Gàeh dçi-d (u-mé, md-muOi...). Stupidité s f. Sir (diéu, viéc) dai-dôt, sy u-m6. Style sm. Cây vi^t (vach vô bân dânb sàp mà vié(t)« — Kim trâc ành. — Kiéu (cdch) néi| yftn néi* — simple, eéeh néi cbcrn-chAt. Styler va. Tâp, tâp-luyôn (cho thành ou nôn), Sttlet sm, Dao gàm nhon mûi lâm. SuAiBB $m. Mén lièm (xAc mà chôn). Suave adj, Ngon-ngot, diu-dàng; ôm-éi. Parfum suave, thu^c tho-m 7igot thcrm ngào. SuAALTEBNE odj et S, & dirai tay (phép) kèkhàe;ké tùng theo, ké bé dirdî. Subdélégué bm, Ké dâc sai; ké di thë cho min h. SusDÉLÉtiUEa va, Sai di thé; dat (cât) di th cho minhi

    Subdiviser va. Cbia nhô ra nfira; cbîa Içi nCta* Subdivision 5 /. Sur chia nhô ra nfha. SuBiB va. Chiu. — Nhin. Sutir on mterrogatoire, chiu ira (hài). Subir un jugement, chiu én-ph^t. Subit ite adj, Thinh-linh.

    umiNT adv* Tbimb^Uab, bdafùc» 1094 SUB SuBiONcnr s m. Thé (oéch ) troogtiâng verbe chi chirachâc. Subjuguer v a. Mâc ( bâc, trôag ) ach cho. — Bât phuc, b&t chiu phép. Sublime adj. Cao, cao-xa. s m. Sqr cao-za. Sublimé s m, Cài d6\ cîi côn Sublimer v a, bit di cho no r^c l^i. — Nàu cao lai. Sublimité s f. Sijrcao-ki. SuBLUNAiRE adj, & gi*a tpài Mi và mftt-trâiig. Submerger va, Nhân nirorc (trdmc. )-Làin cho chiin di. La tempête ntbmerge le vaisseau, b&o idm cho chim iàu di, SfJBiiEBSiBLE adj, Ciiim du'orc, c6 lê chim. [ di. Submersion s f. Si]r làDoi cho chim zoKng; sip" cblm Subordination s /. Thù--tir, tôn-ti dâng câ'p. Subordonné ée s. Ké hé dirdi; ké à durai phép kè kb&c. Subordonner a • &|t cho c6 tôn-ti àkag câp • (TuAn tirnhihành. c. ) Suborner va. Dô-dành^ ton-l6t, dùt-16t, h^(i-lô. — des témoins, mtrdTi chirng^ dwng churng. Suborneur euse s Kè ton-16t^ hâi-h$« Subrepticement adv. Lén, Irôm. Subreption sf. Sir phinh (man trâ c). Obtenu par — , bin g^t (ddi) mà dirçrc. Subroger va. Bât ihë cho {ihë vi). SuBSÉQUBMMENT adv, Sau, lién, iiên-ti^fp. Subséquent b adj* Ké Ky sau; lièn-tiép. Subside m. Sif giûp, cùa giùp. Subsidiaire adj. Bé mà giûp, dôr ngât. [sau. SuBBiouiRBiiKNT odv Giùm {iv(f c), giûfn — 1L4 Itfy Digitized by Google suc 1095 Subsistance sf. Lircrng^thi^c; cAa chi-dô. Magasin des subsistances, kho Itrtmg. SuBsisiEH on, lliiy côn. — Si^ng, àn. Substance s f. (& dirdi). V^tt (mén, d*...); gitfng; cMt c. - Câi bô. — C«t, cdi dai-khdi, — spirituelle, gô'ing thiông-liông. La — d'une viande, cdi bà trong thit. En ■ — loc. adv. Tdt. Substantiel bllb adj, Bâ, hay bd. Substantif sm. Titfng chi lên, tôn-kêu. Substantivement adv, Nhtr ti^ng chi tên vây. Substituer va. (&at du-di) d^t thé, thé cho (lai). Substitut sm. Phé dé-hinb, tà-nhi. Substitution sf. Sir dat théf..., sir thay. Substratum sm. CÔt; chin h tfnh, nguyôn chât. c Subterfuge s m. Chirdrc; lê chûa miah, lé quahh- Usep de subterfuges , dhng chtr&c. [queo. Subtil île adj. Cao-sau; té-nhuyën; tinh-anh. Esprit subtil, tri sâc-sdo. Subtilement adv. Càch tinh-anh; c&ch khôn-khéo. Subtiliser va. Mu cao. — Àn-cdp. — Cdu cao. Subtilité sf. Sir cao-ki, sir tinh-anh. Suburbain aine adj. (f gin thanfarthi. Subvenir vn. Giùp, giup-dcr. — aux besoms de (j[uelqu'un^ giûp^dâ ngirài nào dangtùngûg&t. , [siûp-d^. Subvention sf. Sir giup (tién, cAa), sur giùp-dô-; cûa Subventionner v a. Cho tién-bac mà giùp. Giùp cûa. Subversif ive adj. Phà tuyôe^ phà hët ( rào ). Subversion sf. Sir pha tuyôt ( xào-lto )sijr phé-dA. SuBi-ERTiR V a, Phâ tuyôt, phà-tan ( n4t ). §uc s m. KW-vj; niroro ( mù, nAu., • Digitized by Google 1096 SUD • Les sucs de la terre, màu ( khi ) àAU Succéder « n. Ké c. , nôi ( tiép c. ). La nuit sueeidê an jour, dôm tiép Uy ngày. Succès s m. .Sif xây ra ( k\ chi c ). Avoir du succès du-crc viôc. SuccESSEOB $ m. Kè ntfi nghi^; kè ké vi; kènrfi My. SuccESSiBiLiTÉ S f. Phcp du-oTc ntfi(quyên,vi nghiôp). Successif ive adj. Lân lân, dâp-dAi, nhau. SucGESSioii $ f. Sv nghi$p; pbép du-^jrc kn gia- • tài. — Gia-tài, siy-nghiôp. — Sv ntfi, %xf ti«p lây { dâp-dii ). — de rois, &\f vua ké vi nhau. SucGBssivKimrr aào Kfi nhau; lién nhau. Succinct b adj. Yân ( eut, ngân ), t^t* Succinctement adv. Tât, vân. SocaoN if, Sir nàt; 4»r i>û« Succomber o n. Ngâ, té xu^tng. Le malade a tuet^mibé, ngtfM b^ah MehA* Succulent e adj. Cô khi-vi; ngon. SqccuRSAU $ f. Ho xép , hç uhô phvL ( tyiog ) véi ho Idru . Céi lâp thèm« Succursaliste s m, Tbây coi ho xép. Sucer v a. Nui, bù. Suçoir $m. Cài dé mà nui ( Qng burd»» §UCRE 5 nu Bircrng ( dàng ). Sucre candi, dir&ng phèn. Sucré éb adj. C6 duràog; ngot; bô duràrag. Faire la sficrée^ làm lè, làm b^, làm khé. Sucrer v a. Bô dircrng. SuGURIB 8 /. Lô dircrug. — M ngçt. Sucrier s tn. Wnh dijmg dxr&ng. Digitized by Google sui tm Sud-Est s m. Bông-nam. SuDoiuFiQUfi adj» et s. Hayd6 mâ-bâi,hay phàttàn. SuD-OinsT $m. T&y.nain« Suée s f. Sir lo-sor (ây-này). Susa vn. h6 (ra) mô-hôi (xuftt han c.}« SuETTB $/. Béah hay âà mA-hàu SuxuR s f, MA-hôi. Suffire vn. Bù (tûc c). Cela suffù, il suffît, thôi, thôi ! Se — , t>. réfl. TÎjr téc c. = Không câu ai. Suffisamment ado. BA, vira. [kiêu-ngao). SuFFisAncE S f. Sv dâ, sif vûra dA. — Sijf cày minb, Sotte suffùaneey s\r cây minh dai. Suffisant e adj. Bù (tûc c). — Hay cây minh. C'est un suffisant, né là ngirori hay ttf dàc. SoFPixi s f. Tiéfng phu thdm. Suffocant e adj, Ngôt, làm cho ngOt» Chaleur suffocante, nâng ngôt. Suffocation s f. Si^ ngOt hcri. Suffoquer t^a. Làm cho ngôt (ngat t.). Suffoquer de colère, giân nghm hong^ SuFFRAGANT adj, et m, Thu^c vé giàm-mijic xâ môt dia ph^ Ida. Suffrage sm. TWng bàu (dàt, ci5r) lên. Sijr ung. Donner son — cîh lên (ifa/, Mm lên). Suggérer va. Khuyên-lcrn, d5-dành; bièu^ bày-biéui vsib dircTDg. 'SuGGESTioii S f. Sir khuyên-lcni, sijr xui*giuo SuTCTUE 5m, Ké giêft minh; Sir giêft minh. SuicmER (se) u. r^//. Giât minh (tyr v|ji (vàn c.)» tyr Sun 5/. Md-h6ng. [t^ e. Suif sm. Cây (m^ làm 4èn). 1098 SUP Suint sm. Nir*c (trongrmlnh ihA cd lông) tircrm n. Suintement sr/i. Sir rirrhii nwâc ra» Suinter vn. Son ra, nhi ra, r\r&m ra| f ra« Ce mup 5titWe, vAch niy nô ittrcfe ra. Sum K ar/y. Lién, li(^n-I?ic, li(^n-l(1i. Suivre va. Théo (tùng c), cti theo. — un chemin, âi theo dirâmg* — un cours, di nghe day. Sujet sm. Cà, cd-tich; viôc (diéu). ' SujBT ettb adj Hay, m&c phii... Sujet à se tromper, hay làm. Sujet ette s. Dàn (thân-tir c), con dân; fôi. Le roi et le — , vaa tôi (quÀn thdn c). Sujétion s Sir lùng-phuc. Sulfate sm, Mu^(i sanh. Liru-hoàng phâii c. SuLPHYDRiQUE tikiy, Acidc — I khinh-hoàng toan c« SuiiFiTS sm, Liru-hoàng sircrng c. Sulfure Diêm, diêm-sanh (sinh). Sulfureux euse adj. Co tan h diêm-sanh; cé hcrisinh. SuLFURiQUB adj. Cé sanh (sinh); cé diêm-sanh. Sultan sm. Hiêu boàng-dé! Tur-cô. — Bô phông trang-diém drrn-bà. SuPERRE adj. Tôt lông, iOng-lirorc. s. Kè kiêu-ngao.
  51. Dieu punit les superbes , Bijtc Chûa Trâri ph^ ké kféurngao. Supercherie s f. Sir già-trâ, sir gian-làn (gian-giâo). SuPERFETATiON S f, SiT suHg cjuâ. [thiT^ng di§n c). Superficie s f. M&t, trén m$,t (m^t trèn, m$t ngoài; — d'un champ, mdf/d6ng; dSfiJw-feAdtfngruông. Superficiel elle adj, (t ngoài mat (-trên m|t). — Pba-phào; léfu-lâo, scr-sài v^y. Homme superficiel, ngirori phor-phào. Digitized by Google SUP i099 SmnsfiN RTB adj. NhuySn (thanh) quâ (Mt 8*c). Superflu e adj. Dir (thira); không cân; vô ich. ScpsRFLUiTÉ $ f. Sg* dir-th(ra, sijr vMch. Sup£ribdr e adj. Trôn (thirçrng c); hcra (Wn). Etage supérieur, tirng /r^w. Supérieur s s* Bé-irén, kè bé^trén; ké ldrn« SupiRiBUBXHBNT odv Hom; Um. Supériorité s f. Sir hcrn. SuPKRjjkTiF sm. Râc trên hét trong tiê'ng phu-tri^u. kumperlatif^iae. o//i?«frbâclrènh6t. — Tôtpb&m, SuPBRPOSERra.BMêntrên, ch6ng(chÀt) lèn. [tôthéft. Superposition s /. Sir chôûg lên (cbtft lôn). SupBRSTiTiRiix adj. Di-âoan. Superstition sf. Sir dî-doan; diéu di-doan. Supplanter va, Bêm xuông, vâit xuCiag, quèo cho SuppiiANT B adj. et Btfi. [ng& xutfng. Juge suppléant quan bdi-thâm. Un suppléant, bôMhâm, [dû. Suppléer va. fiù (b6) 1^, tbé 1^, tbôm vô (vào) cbo SuppiiiiENT m. Phu tbém; cài (cAa) thém. — de solde, tién phu-câ'p. — B(\ di c. Supplémentaire apj. Bé pliu-thêm; dé bô tbém* Supplication sf. Lài xin; dcm xin. SUPPLICB sm. ffinh c. Hinh-phat, hinh-khA. Le dernier supplice, [\x hinh c. [chéft chém... Supplicié ée s. Ké bi gia-binli ; ngirori bi xi3r; ngurori Exposer la tête d'nn suppUcU^ béu dAu {ngtr&ibi Supplicier va. Chém, xur; gia-hinh. [ehém)\ Supplier va. (Qui lay mà xin), xin, nài xin. Supplique 5 /. han (qui nià xin). Support sm. Céi dé, téng, chcm (céi dirdri mà chiu). Supportable adj. Chiu du-orc; c6 lë chiu du-crc. 1100 SUR SonoBm va. Cbio. — un malheur, chiu khô'n-kho. Supposé prép. Gii-sâr. — ffne, tae. eonj. Già nhur, giâ-sù, (già-ihè). Supposé ée adj. Giâ (bày-dat). Supposer va. Bat diéu; bày-cîat; giâc-thé, giâ-thé, già-sdr. — Bftt phAi c6« — Binh-dçOj dinh chûmg. Supposition s f. Sir già-mao. Étrange — , 5ir dinh chieng ki-cuc. Suppôt m. Kè theo phe (bè). — Suppression s f. Sur bô di (bfti di). Supprimer va. (Bè, ân, nén xu^og). Cjim, ngân 1^, bit thôi. — B6 di,phidi. — un acte, phi Ms du Suppuration s f. Sir ra m&« SuppuBEE V n» Ra mù. Supputation ê /. Sgr tinh-toÂn ( - linh-iinb )• SuppuTKR u a. nnh, tinh-to&n, linh-tinh. Suprématie s /. Chirc trçng nhirt; qucfn cA ; quàn ihiÔQ-tù'. SuPBÊiiB adj. Ci, cao-cA; trong nhurt, trèn hêi. Voici l'instant suprême, nây là hâi nhxtt, (chinh Sûr e adj. Cbâc ( dich c. )• [lue phài)t Le fait est sûr y viéc chAc, Ami 5t}r, ban-hChi ihéi ( trung-Hn ). Sur prép. Trôn, & trên. — Vé. SuAABoru>Aiui£iNT odv. DiT-dàt; tràn-tré. SUBAIMHIBANGE S f. Slf dlT-dAt. SuBABONDiR V II. Tràn-tré dir-dât, dAy-dSy. Surajouter v a, Thêm vô ( vào ) nira, SuBAMNs £K odj. QuA lira, Id thi. Beauté surantiée con-gài fâ" M ( hét duyén ).

    Digitized by Google SIR liOl Surbaissé is adj. Sê ( trô ) xa^tng. SuRCHAGE Gdnh chîtt théni; châ't thôm . — Chûr viô't chông lôa trôn chîrkhac. Si}RCHAR6BR ChAt nftng quâ; bit ch Q^Qg quà.

    — d'impôts, chinh ihxxê nanq qud. Surcroît s m. Sir thêm;cai troi, cai thôm vô nfra, SuROSNT $ f. R&Qg lôi-xi; r&ng thù'a. SiTRDiri zf. ( Tât ) Aiéc tai ; sir nan^ ( làng ) tai • Sureau s m. ( Cây bôûg ru^t ) cây ûgô-thù-du ( hiéu-ddng thu )• SoRiLBYBR 0 a. \sb lên cao quà; d^ lén trén«.. ntta Sûrement ado. Châc, ât là. Argent sûremeni placé, cbo vay cA^. SuRBNGHiRiR V a. Kè gîé lèn; trà lén. [ làm dî« SuRÉROGATiow S f, SiT làm vi^c qua cai buôc minh SûRBTi sf. Sirch&c(vurag)(khAis€rhiAm-nghèo). Surexcitation $ Sir gîuc quâ ; sir nong-nây ( cang-ctrcrng ); sur nAi nông. Surexciter v a. Giuc qué; th6i-thûc quà chirog. Surface sf. H&t ( dién c. ), dién-tich ; tréa mft • La surface de la terre, mat dâft. Surfaire i; a. et n. Théch, tbacb già« Surgir vn. CbAi dây, nAi dAy. De nouvelles difficultés surgissent lai c6 sir kho khàc n6 nài dây {sink ra). [nura. Surhausser a. Bern lôn cao ; làm cbo cao h siTc ngirâfi. Surintendance s f, Chirc quân-dô'c. Surintendant s m. Qu&n-âtfc. — Ké coi viôc. — des finances^ quan qn&n-dtfc idée bô. SiBiBTBR V a. May xâtp. Dictionnaire f-a 70 1102 sea SuKLBiiDEMim $ m. Bfira sau nfira. SlimiiGNER r a. Mi trâu bo làm mêt qiiâ. SuRMONTABLB €Ldj. Trèo qud dirorc; thàag dirorc. Surmonter va. Viro't(trèo) qna kb6i;11iingy khii* Surnager t> n, ( trên milt nircVc ). Surnaturel elle adj, Siêu-tàah, mi-thiràag, biéfn- uyén, ( sûre ngirài không kip khOng tbfio )• Pouvoir — , phép siêu-tanh. SURNATCRELLEMENT odv. Cdcb mi-thlTàUg* Surnom s m. Tônd|tthôm. SuRNox¥BR V o. B&t thèm tèn là.«. Surnuméraire adj, et s. Ngoai ngach ( chira nhâp Dg^ch, chira thiôt-tho ) ( vi nhâp liru c, ). Surpasser v a. Quà Horiii trAi horn Surplis s m. Ao càc phép. Surplomber vn. Tricha nghiéng. Ce mur surplombe vich ndy xâjf kh&ng thàng. Surplus vùngi\i\xc à^^^vut 6$,, iém-cdim chà-dfly. Surseoir va. et n. Giftn ra; lân-lira, tree ngànb â6. — l'éxecution, rSi, dé giam hâu. Sursis sm. Sif hiràu ra (gi&u ra). Condamnation à mort avec^ àn xir-tirgiaim hânk Surtaxe sf. Thu tàng lén. Digitized by Google sus U03 SvnTAXVii m, Tfing ïhuë Un. Surtout adv. Nhurt là. — A.o ngoài hêt. Surveillance s/. Sir xem (coî) séç. SoBVBiLLAtiT B adj. S, Ké coî-s6c; kè'coi viéc. Surveiller va. Coi (xem) sôc; coi chirng. SoRVKKDRfi va. Bàn m&i quà. SoRYEifiR vfi. Tâ\ iinh-cdr (fh)nh-lUih). Survivance sf. Sir kî-ndiie^p. Survivait Eadj. et s. Càii sông, coulai. Kécèn sÔng, kè cèn lai. Le — des époux, hai vor ch6ng cdingw&icdn lai* Survivre vn. Gôn stfog (sau ké kbdc )• Sus prép. Trèn. [ngircri nào. Courir sus à quelqu'un, chay ngay {xông-xà) vàc Sminierj. Hè, nây! Susceptibilité sf. Sir bay hâm; tành bay gi^n Susceptible adj. Hay chin (Wy, mâc). Hay — Hay Susciter va. Giuc-giâ, th(i-thùc. — Gây. [hcrninàt. — une querelle, gày cbuyén rAy, oàn. SuscBiPTiON sf. Sir dé thor. Susdit ite adj. Bâ noi (ké) ivw&c {ou Irôn nây). Susnommé éb adj. et s. B& kè iôn ra trirdrc âày. Suspect b adj. et 5. Kè bi ngbi. Suspecter va. Nghi. Suspendre va. Treo. — réxécution, giam hâu én lai. Suspens (en) he, adv. Treo ngànb, lôi-tbAi, lèng- dèng; (luông-xudng). Suspense sf. Sir treo chéa; sif cât phép (thây câ). Suspensif ivb adj. Treo lên; ngirng l^i. Points — Sf chftm-chflm mà hièu QgAm lai nâ'a* Suspension sf, Sijr treo, UÛ4 SYM — d'armes, tw hw&n binh. Su8Piif9oni sm. Dây dong; ddy dai. Suspicion Sir n^Lfhi; tioh (tànb) ngbi. Sotmfm va. Bôr; dtrorng, chi-dô. Suture sf. Sir may nhip mièng vit lai — Khàp so. Suzerain aine adj, et s. Hoàug-dé ihirgrog-vi. SuznuniBTi if. Quàn thirçmg-yi. Svn.TB éic/y. Khành (mànb), không-kh&Db. Taille svelte^ mînh khânh. Sybarite sm. Ngtrcri àn-chofi sa-dà Stgômobx m. Cfty sang. Stcophante sm Ké gian-giâo, kè bô va. Stlubaibe sm, Sàcb vàn, Up bçc (danb) vàn. Stllabb sf. VAn. Stliabir va. Nhâp chû làm vdn. Syllogisme sm. Phép luân-lê cé ba càu, cÂu mà, cdu luân« c&u kéi. Sylviculture s/. Phép dir^g cfty rùng. Symbole m. Dâu chl, vf - (thi) du. Le chien est le — de la fidélité, con ché là vi- du lôDg truDg-tin. SniBOLiQUR adj. Ght ra.<. vf-dii, béng-bfty. [vf-dii. Symboliser va. L^y dâu mà chira.. làmdâ[u..,làni* Stmétru sf. Si ddi nhau; sijr cÀn-xumg nbaii. Stmétrique o^/y. Cftn nhaa, xtrng nhau^ dSi nhaa. Symétriser vn. Bô'i nhau, càn nhau, xûng nhau. Sympathie sf. Sijr h^p (horp) tinh nhau; sir ira. Sthpathiquk adj. Hap tfnh nhau; ira (cbiu) nhaa. Sentiment — lông wa-hap. Sympathiser vn. ITa-hap. Symphonie sf. Sirhatdéu (râp-ràng,c6nhip-nhàng}. Symptôme sm. Dtfu chl bénh| cbirng bônh. Digitized by Google STS 1105 Synagogue sf. Nhà hAi ngircri Judôu . Syiiallagiutique adj. Bu6c nhau, gpiao ké!t vdri iihaa« STKCHBomsMB wi. Sijr cûng mdt dori, d6ng thi. Syncope sf. Sir bât-tinh, sir mât via, sir chô't diéng, sif chét ng£t. — • Co-n vâng, sur chéft gi&c; mdu xâm. Tomber en syncope h&% tinh nhm si . — Méc corn vâng. — Sw b&L môL chït hay là mât vân irong ti^ng, Sria>ic m. Ké ngirâri-ta d^t lên trong h^i mà tinh viôc théf cho câc ngirèi trong" hôi ( công-ty ) , — d'une faillite, ké th(-hành c4c chù nq gai dé tiab-toàn trong vi^e kbénh-tân . Syndical ale aux, adj. ThuAc vé chirc-ph^n quyén- hành ké dat lên mà tinh-toàn . [vi^c» SraiçAT m. Ghirc-pb|in ké dàt lén mà tinb-toAn Synode nn, Công-lnftn dia-pbân. Synonyme adj, et 5m. Ti^ng trùng nghïa vdi nbau. SYNONYMifi sf. Kgbïa trùng. — S\f trùng nghia , .SYNOPTiQtn adj. Muc-luc; g6m lai. Tableau — d'une science, wwc-/{ic gôm cirang cà môt pbép 1^1 làm m^t. . Syntaxe if. Lu^it-meo iiéfng n6i . Synthèse sf. Pbép kë b6n mat ( ngon ). SvNTHETiQiJE udj. Thuôc vé kê bén m^t. Systématiquement adv. Céch meo-mirc. fPbép. Système sm. Càcb-théf, meo-mirc, môn-macb, système planétaire, phép tbiôn-vàn tinb-tù. système méiAqatfphépào^hràng. système déounal, phép ké mvro*i làm gflo • 1106 TAC T Ta adj. ( V. iota ). Céa mdy. Tabac sm. Ih\x6cki\, — à fumer, thu^chixi, • — à chiquer, thuuc an s^ng • — à priser, thnô'c hit. Tabagie sf. Tiêm hùt thu6c; hôp dé thudc. Tabatière « /. H()p thutfc. — Hôp thu((c bit. Tabernacle 5m. Nhà tam(chô dé minh thdnh Chûa), Tablature $ f. Bé ( nh&n ) chi 15 nào phii bit 15 nào ph&i trong dàn. [ ngirdi nào. Donner de la tablature k quelqu'un, khuây Table s /• Bàn, gh^f. — Mâm corm (dô-àn). — Bàn, Avoir une iahie frugale, àn~uâhg tiéft-kiêm. Table de pythagore, bân cijru-chircrDg» Table chronologique, ihi-hé c. Table des chapitres, des matières, mue lue. Tableau s m. Tranh, btirc tranh ( tirçrng ) . — SA, bân biôn tôn. — Cânh. Tabkau des avocats, bdn tén càc thây cung. Tablette 5/. BftnnhA. TraDgdédil. — ^Bàn, tâp sàch dé biên vât. Tabletterie s f\ Nghé bân con ccr, bàn cù. Tablier s m, Cai boc ( tâm buôc che phia tpirdrc tù lirng quân sâîp xuâ>ng ) . — Yàn cÂu, Tabouret s m. Ghë dàu; ghé vuông. Tac s m» Thi'r ghé ngira, chu, chiùn hay màc. Tache s /. Vit, dfïu, dém. — de graisse, chÔ vâ'y m&» Tache $ /. Phân v\èc ( giao cho mà làm nÇi bao lâu phéi cbo r6i ). Vi$c bÂn-ph$n« Tacher p a, Làm véCy ( \&m }• Digitiztxi by Google Tie { 107 Tàcbrr V n. Ra sure ( xutft li^-c, ni li^c c. ), ging s&c (công ). Tacite a^/y. Thâm; n^àm ( ngâm ) hiéu-ngâm Convention — , sir giao ngâm. TiciTKifBtiT adv. Càehthâm. [nôu Taciturns ad;, s. fr lang, b\m-thinh , không hay Tact sm. Sirrcr(inô) ,sif ddden. — Sijrth^o(quen}. Avoir du iact^ thao» giéi, lanh. Tagtigibn 5191. Ké thao vie-c bày binh h6 trÂn ( binh gia â6 tràn ). Tactile adf. Cbiu dà dén dirore» Tactiqub s f. Phép bày binh b0 tr^n; binh gia dtf tpân. — PhiTGmg^tbéf. TAëL 5 m. LiriTiig. Un — d'or^ mût Iwçrng vàng. TcENiA %ifn. Con sdn-lAi ( giun-sén T. )• Taffetas % m. Tbiîp là ( Iirçrt ) mông. Tafia s m. Rironi mi a. [ hâng. Taïaut , Tiéfng reo khi di sàn g^p thiteboehô né Tak t f. Ào g0i . — Vây c4 eon-mtL Taillable adj. Mâc dong thiiéf thân. Taillade 5 /. Bàng r^ch, dàng xé thii. » Taillader va. R^h ra» xè ra; rçe. Taillandehib « /. Nghê rèn dd cho thçr môc. Taillandier sm, Thcr làni d6 cho thçr môc. Taillant $m. Lirdi dao, lirdi gircrm. Taille s f. Lirdî gircrm. — Tbuéf thân. Frapper d'estoc et de taille^ và dâm và ehém (dâm dàng inûi, ehém dàng lirdi ). La tajUk des arbres fruitiers^ hét cây, iii^a cay. La taille des habits, sijr càt ào. Tauijb s /. Hinh-vôc, vôc-gi^c. — svelte, mlnh khénh% ii08 TAiM Taïuà il adj. M sin v&u — Bè mà.., \oilà votre besogne toute taillée, ndylà viôcanh dà sdn réû Taillv-doucb s f. Anh in bàn â6ng. Tailler va, Cât, sira. TaUler une pierre^ dêo (duc) âà. TAiiLBua sm. Thçr may. Taillis hay -là Bois taillis sm, Cây nâng dtfn. Taire ra. (jiÂu; nin, làm-thinh. ' Se taire v réfL nin, làm-thinh* Talaik)!!! 5m. Th£y sAi. Talc Thach-cao (vân-miiu thach). Talent sm* (lén xira). Tài, tài-Unb, tài-nghé. Talion 9m. fflnh*phat dàng (cân, xurig) tôi. — Hinh trâ h(io (làm cho ngirài-ta làm-sao thi miuh cÛJQg phài làm-vây). ' Talisman m, Phù-cbû; tà-thuftt. Taloche s /. Bat-tai, cai doi dîîu; câi bdp tai. TaloiN sm. Got, — (Bài chia c6n dur lai), bài tùy . Montrer les /aibn^, trà gét^ = ch^y, trfin. Talonner va, Bap got; theo bén got. Talus sm. Lé, lài-lài, xiên-xiên. Tailler, couper en — , cit xiên^ v^t xién. TALUTfiR i^a. Làm (xây) lài-lài; giai ch$t« Tampon sm, Nût (nùi) d& ahét 18, dè bit. Tamponner va. Nhét lai. Tam-tam m. Trtfng-phàch, môag» Tan 5m. Vô cây ngbién ra b^t dé dùng mà thu^o. da. Tancer l'û. Quâ, tràch. Tanchb sf* H5a«ihâo ngur c. Tandis qub loc. conj, Mà. — Bang khi... Tangage sm, Sif nhây sông. Tangente s f. Mng ngay cli^y ngang cç vÀnh céi vèng. S'échapper par la tangente^ trành { tra , irà \ giôi không dè chûng bât dâng (trong khi câi). Tan^alb adj. BÂ dân dir^c. Tanguer vn. Nhây sông. Tanière s f. Hang, 6 thù rirng à. [ trâi chat. Tan« hay-là Tannin s m. VLh, nirdc v6 cày, và Tannage s m. Syr thuôc da. Tanné ée adj. Màu da vàng-vàng s^m-sàiu. TANNsa V a. Thu^c da. Tannerie s f. Tiêm thuôc da. Tanneur s m. Thçr thu^c da. Tant ado. Bây-nhiêu, Tant que je vivrai, lot. ado Tôioènstfng bao-iâu. Tarit mieux, càng hay. Tant pis loc. conj. Thi thôi. Tante sf.{ Chi em cha hay-là me minh )- Cô, di ( o. T. ). Thiéfm, mer, bàc gài. — paternelle, cô ( ruôt ), — maternelle, di ( ruôt ). Tantôt adv. M$t cbdc nura. Mâ\ dé. Khi thi..« h Vfi TU tantôt, tôi mâi ibtfy n6 ô6 Mi này iliO TAU Taon s m. Con mông, ruâi tràu, ong-l&. Con rây. Tapage s m. Sir My-rà, om-s5m. Tapageur 6 m. Ké hay làm rây; ugirài hay rây-rà om-sum ( inh-ôi )• Taps sf. Céi ûành ( dâp... ). Tapé adj. ée . — Ép lai phcri khô. Mot bien — , iiëag noi dau ( châm-chich ). Tapéb s f. ( Nhiéa ) lû, bon, bây, doàn. Une — d'enfants, môt lû con-nit. Taper v a. Bành, dâp. Tapinois ( En ) /oc. ado^ Lén ( tr^m ). Tapioca z m. Bôt khoai g6n., bôt bàn/^. Tapir ( Se ) t;. réfl. Chum-hum mà nùp. Tapis $ m. N$m, kh&m ( khto phù bàn, ghé...). — de gazon, de Terdure, ddmcô xanh, ném cô. Tapisser v a. Dan ( cho sang, cho sach, cho ttit ( dep ) ). Trân-lhiet. Tapisserie s /. Ném, khàm dôt hay-là ihéu. Tapissière $ f. Xe chfr nôm, d6 trin-tliié(t. Tapoter va. Bânh (dâp) di danh lai nhe nhe. Taquer va. L&Y thirurc bàng mà nb^n d&u chû: s&p bàn xutfng cho bàng. [chftt. Taquet sm. Mi^ng cây cât dé mà kep gàc tà cho Taquin ine adj et s. Hay rây-rà, hay phà dàm; hay gày-gô. Taquiner va. Làm rÂy; khutfy rtfi; hay eboc-gheo; hay làm cure. [c\fc Taquinerie s f. Siy hay khuày, hay rày, ôiéu làm Taquoir m. Tbirdc bàng dé nh^ln cbO sftp vào khuôn xutfng cho déu cho bàng mat nhau, Tauabuster va. Hay chan khùc, hay làm cm, hay ngpang (kbOn^ dé obo ngirdi^ta ndi)« V Digitized by Googi TAB lili Taraud m. Lirdî khoan Id khu tfc. Tarai der va, Khoan lô khu 6e. Tard adv, Muôn (trira qua, i6i qua, kbuya). Veiller tard, thurc khuya. Se leyer tardj thurc dfty trtta. Tarder vn, Châm, trë, cbuyèn-chuô. [cho..,. Il me tarde de..,, iôi néng cho âir^c.i tôi itùng Tardif ivb adj. Chftm. — Muôn. Tardivement adv. Châin, muun. Tare s /'. fii (dô difng hàng-hoa) càu bao nhiéu. — Sii* hir, sir kém thilrc hàng. Tare ée adj. IIu*. Homme taré ngurài àw {hoang). Tarer va. Làm fair. — Cân trùr bi ve, thùng trir»B (n rftog. Tartrioub odj* Thuôc vé can, kb àAi b(ti né dà d^Ain xuô'ng . Le mur ta&se^ vàch no lùn* TilTEiisNT S m. Sir r^; tbA* coi; sip giorm. Tâter V a. Rà" (nhe-nhe) — Néfm thfr, thùr coi. — le pouls, bât mach ( coi^tuân^ chàn m^ch ). — quelqu'un, ihù ij ngu'âri nào. Se — ». tifL Xét y minh coi, liôu trong nilnh. Tate-vin s /w. bô thiV rircru; dô n^m nrcru. TiTOWEMENT < m. Sir va di và dô; sif rcr-rà, lô-mô. TiTOKNER V n« Râr-rà; dành mô mà di. — Làm kl, c6 y-tir, xem trirdc xem sau. TÂTOMNEUa EUSE Ké di rcr-rcr ( và di và do )• Tâtohs ( à. ) Am?, acfo. Râr-ror, lô-mô; d6-d6. Tatouage m. Sir vë minh ( vàp tb&n c, ) Tatouer v a. Vë miuh. Taudis «m. Cbô à bây-hdy do'-dày. Taupe s Con lô-tb, chuôt nbùi, TAUPiàRE % /, Bây dânh chu^t nhùit Digitized by Google TEI I fis Taux sm. Gia, gia chçr. — Phân iiêa lori. Taux du blé, i^itf lûa mi. [n&m phin. — de cinq pour cent, lori môt tpftm to nïm.Tîén Taveler va. Lkm ra bông dàii, làm cho ra c6 lûm- Tavelube sf. Bum, eéi lûm-dùm (lém-dém). [dûm. Taverne sf, Quân, quàn-xà. TaveRxNier 1ÈRE $, Chu quan. Taxation sf. Sir ra gié. Taxe sf. Già h&n ra. — Thu0, xâu-gôp. Payer sa taxe^ dong rip, d6ng/Ati Taxer va. Làm gié, ddnh (ra) giâ. — Bénh thuÔ. — Cào, nôi là... btt. — le pain, ra già bành mi là bao nhiéu., — quelqu'un d'avarice, nôi ai là bà-tiôa. bât téi ngvdi nào là bà-tiôn. li pfon pers. Voy. Tu. Miy. Je /'aime, tao thu'ang Technique âd)' Riông vé môt ngbé. Technologie sf. Phép day meo nghê. — Tiéng (tôn) riêng dùng trong nghé (phép) nào. Technologique adj. Thuôc vé ngbé riông. Dictionnaire — , tir-vi tiéfng (tên) riông môî m^t Te Deum sm, Kinh hât cAm an Chûa. [nghê. Teck hay-là Tek sm, Cây già-ti (esp.). TiGUHBNT 5191. Da (ngoai bi c). — Mu (rùa); vày...« Teigne sm. Con k<;p, con hai duôl ( hay c.in ao, sâch...). — Ghé,cbÔc; gàu (g^ch trèn dâu), t^t dong-danb. Tbignbcx BUSE adj. et s. C6 gàu; c6 ehtfc, cô gbé. Teindre va. Nhuôm (nhu<)m-nhành m.c.) — en noir, nhiinm den. Teint sa. Nvdrc da, sàc-diân. — Nu'dc nhuôm. 1114 TÉM Tbihti sf. Sic, màu (mùi t.) Teinte forte, mâti [sâc] dàm. Demi-Z^m/^y màu lort. TnNTBR va. Nhuôm (nhung) \q[-\ Sa mémoire est que..., né hay nhd lâm défn Télégramme sm. là dây thép (tor dién-bào). TiLÉGRAPHE sm, BiAn-bào c. diÂn^tuyén (dây thép). Télégraphie sf. Pht p âânh dây thép* — Nhà dây Télégraphier va, Bénh dây thép. [thép. — une nouvelle, âânh dây thép cho hay (biât tin). Télégraphique aâj. Thuôcv4di4n-bio(oM dây thép) Sigaes — s, dàu riông" dây thép. TÉLÉG.RAPH10UEMENT odv. Bàng dây thép. Télescope 5m. 6ng dôm; tfng thièn-Iy. Tellement ad). DircVng ây (thé ây...) làm-vây, nhir- vfty... Téméraire adj. CT-hcr ; vô-tinh, vô y, bât-câû, nhe da; léu-lào; cèo-gid. [/tl*). Jugement téméraxre, ly-doân ngang [nhe^a^ bdtr Témérairement adv. Càch or-hà. Témérité s /. Sif cr-hà. TÉMOIGNAGE sm, Su* làm churng, si^ tA ra; dâu. Témoigner va. Làm chûrng; tà ra. — contre quelqu'un en justice, di làm ckûmg. Témoin sm. Chû-ng (ké làm chtirng). Témoin oculaire, chûiig thà'y toc con-mât. Digitized by Google TEN ills Tekpb sf. Màng-tang. — ThAi-dirnrng c. TiaiPÉRAMEM sm. Tt-kiem; c6 Uët-dô. Température s /. Khi trài, dia-khl, phong-thd. — Sir chéf cbo viira. TEMPÉRii iE aij. Vira phâi (không nông qua khôûg I^nh quâ). (Trung-dô c). TEMPiBEft va. CM, diéu-chéf. Tempête s f. Bâo, bâo-bùng, Mo-tàp, dông-t. Laisser passer la —, dé cho qua cm-vfty. Pouvoir temporaire, quyén nhip quorn tçim. Temporairement adv. Tarn vây. Temporel elle adj. Bâri, ddri tam. Les biens temporels, cAa d&i [ndy), cAa tçm. quyén-phép dtri. Temporiser vn. Giân ra; hirôrn ra; dira-dôi. Chà tbi. Temporiseur sm. Ké chdr thi; kè lAn-lira. Temps 9m. Thi-gio- (ki, khi,lûc, huÂi). Ngày-già. Le temps approche, gào iài (défn) H. AccordejE-moi du temps^ hfty dé huân cbo tôi. Les Quatre- r^rmps, chay miia. Perdre le temps^ mât công. Mesure à trois, à quatre temps nhip ba nbip tu. À temps, kip, vira. TfiNABLE aâj. (Câm du-orc), chiu dœorc, dë chiu. 1418 TEN Tenace adj. Hay dmh. — Cirng-côi, cbâp-nliùt TéNÂCinl s f. Si^ dinh. — S^ rin-rAi. Tenailler w. Kém-kbfto; MMcém néng (dà). Tenailles % /. pl. Gai kém. Tenant b adj. ang, nôi khi Ay» hâi dé, l^lp Séance tenante nôi khi nhôm ( hôi ) ây. [tdrc. Tenants s m, pL Giâi, mô'c-giâi, ranh ( dât ). Les tenants et aboutissants d'une terre , t C(n ou ifdn tây t& chi miéfng âtft... Ténare s m. Bia-nguc ( ké ngoai ); âm-phù. Tendance $ f. Sv chiu vé; sif tùng theo; y-chl Tendant s adj. C6^..« [(chic). Tender s m, Cdi xe lijra ké xe may cher nirorc chù than. Tendre f> a. Giirorng lén; giftng ra ; dira ra , gicr ra, cân ra, trâi ra. Chi vé... chi d^n... — un arc, giwo-ng cung ( giàng ) lên. Tendre adj. Nonfnon-ndl), mém;6m-à],diu-dàiig. Bois — , cây mém. — amitié, nghïa ihiê't, Tendeeiient adv. Cilch ôm-ài diu-dàng;thièVtha« Tendresse, s /« Syr thtôt-tha» si^ yèu-dâu. Tendreté $ /. Sijr mém; sir rue ( vé thît ). Tendu e adj. Trài ra, giàng ra, can ra, ràn ra. Esprit tendu tri rdn ra. TÉNÈBRES s f. pl. Sir ttfi-t&m. TÉNÉBREUX EisE adj. Tdi,tdi-tam, u-ém, mù-uiit« TiNEsm s m. fiônh kiât. Teneur sf. Chành v&n; ohénh bàn. Teneur de livres s m, Ké coi sô-bù, tài-phù. TÉNIA S m. Trùng, sàn-lài. Tenir v a. Càm. Digitized by Gopgle T£R lil7 une épée, câm gircrm. — boutique, ban ph<1; làm ngôi hàng. — son rang, gilt thé-diôn* r^yi^-vous bien, gifr lây I giûr^nh cho ti5r-t^. Tepîopî sm, Mrtng. [binh )• Ténor snfi. Tiéng trung; giçng vira gifra ( trang Tbusion sf. Sir gitrcrng lôn; si.r giàng ra; sif thâng ra; sir rân ra; sir càu ra. Tension d'esprit^ sur rân tri-khôn ra. TsNTACULB m. Râu, càng (loai côn-trùn^). Tentant e adj. Cam-dô, dô-dành; trày thèm. Tentateur trice adj. et s. Hay càm-dô. TsiiTATiON sf. Sir (chtfdrc) càm-d5. Résister à la — ch<5rig-trâ chtt&c cdm-dà. Tentative sf. Sif thijr; sir râp (làm). — d'assassinat, w lo (-rd/?) gitft ngvâri. Tente sf. Trai, (dong). Tenter va. Càm-dô. — ThiSr. — une entreprise, {ikùr viéc gi) = làm tkàr. Tenture sf. Gitfy boa, gié bông (gâm), dô dé dàa vâch cho sdng cho dep. Tenu e adj. Kï, ti3r-t«. — M4c phâi.... Maison bien tenm^ nhà tfdMSj don-dep tû'-té. Ténu e «y. Mânh (mành), nhô. TÉNUE sf, Ki. — Càch-phéft, bô. — Phép làm sA-bÔ. Tenue des assises, ki hôi-hàm. Ténuité sf. Sir mông-mânh. Tercet sm. \ë tho* ba càu. TÉRÉBENTiNB sf. Diu thôug, nhifa thÔDg. TÉBÉnniTHE, Thur cây thông, ùkUonnaire f-a* 71 U18 m Tbegitkrsation $ f. Sur kho&nh, dây d y. Terrasse s f. Mô dât d&p cao lên (dé d^o chcri».). — Méi (née) nhà bftng. Terrassement sm. Sir dào My dât. Terrasser va. Yun dât lên. — Vât (dôm) xuô'ng dât. Cette nouvelle l'a terrassé cài tin iy làm cho nô Terrassier $m. Ké dào lây dât. [rung-râi. Terre sf. Bât; trài dât (dori, thé, thé-gian). — Bât- uu'drc, xir-sô". Terre glaise, âât sét. Remuer cîiel et — , xâo trori âdt = làm héft sure; gâng công ra si'rc. Terreau sm. Bât phàn (phàn nàt ra dât). Terrestre adj. eift, du-dî àiU Digitized by Google TES 1119 Paradis — , vircrn diôu-quang ( dia-dàng c. ) TEBREua Sii sor- (kioh)-hfti (kinh-scr, khtôp-via, s4nfç hdn). — Sir làm cho kinh-sçr. [Mi. Terreux euse adj\ C6 dât, pha (Ion) dàt, vây (lâm) Visage terreux^ mftt m^/ (jtJ^ â;o di). Terrible adj, Bàng kinh, ddng sçr. — Dfr-tçm. Terriblement adv, Kinh; Mm, dfr, dàm kinh. Terrier sm. Hang, bang dirori dit. — Ché s&n con frhangdéft. [h4n)« Teurifier va, Làni cho sçr (thiït-kiah, sçr-hai, kinh- Terrine s /. Binh sành; binh (lu, ghè hû) dâgtimt — Thit bà Unh âAi him. Terrinée s f. Môt hu, niôt binh... Terrir vn. Lên Mi mà dé (vé rua, (ranh...). Territoire m. Btft-nircïc, phân dàt. Th& c. Territorial ale aux adj. Thuôc vé détt* Revenu — , thd sân; Icri. Impôt — , thu môl nw&c. Terroir sm. Mi trông-tria* Tertiaire adj. LÂn (bân) thu* ba« Terrain tertiaire^ àîLi hôa idn thir ùa. Tertio adv. Thur ba, ba là... TkRTRB im. N6ng, gè; mô dtft. Tes adj, poss, voy. Ton, Cùa mây. Tesson $m, MiÂng sành; miéng ve chai. Test sm. Mu; v&y. [c0-ngôn. Testament sm, Sc'ïm-truyén. — Lcri trÔi, chue ngôu, Ancien testament^ sâm-lruyên cû. Nouveau tesiament, sàmrtruyin màu [ngOn. Paire son — , trSi; trrfi-phû, làm târ chùc ngôn (ctf- Testamkntaire adj. Thu<}c vé hVi trô'i. Dispositions — s, nhirng diéu Irâi Uù. Digitized by Googlt* 1120 TUÉ Exécuteur—, ké pbâi (Unb) edr IM iM mk làm. Testateur trice 5. Ké iv6ï. TssTBE vn. Trtfi; làm tà trtfi {tà chûc ngôn ohûc tù). TmixoMiAL AU Alix adj. Cécbijrng; 06 eh(cng-c& rô- TÉTAiios S m. Té-phoûg c. — Phong rût (à kh&u). Perdre la mit ifi, hti tinh; dièn dâu. Être à la //e des affaires dp viêc, làm ddu coi viêc. [pAon. Marcher à la téu d'une armée, càm buih; âi Hén TIrx-X-TÊTi 9m. Sijr bai ngirM n6i cbuyén riéng En tête-à-tête, loc. adv. Hai ngirài r£m-ri vdri | TÉTER va. Bù (nhû c). \ TiTikas s /. Dây déng hàm-thiât, kiéu-khAu TtTiNB sf. Nutfm vû bô. , Teton 5m« Cài vu. I TÉTBAkDBi siii. Cài hiuh bé m4l((âi$n)B6 cé btin ték ' TÉnuGom «m. Hinb btfn géc. [tam gMc. Tétràrchat 5m. Quyên (turdrc) vua chir-hÂu. TiiBARQUE sm. Yua chir-hdu. | Têtu s adj et s. Câng cA (cihig diu cthig c6); rin- mât chai-dà, iri-tr^m» Texte m. €hdnh vftn sàch. Textile adj. C6 chi; dâp Wy chi dirçrc . ' Textuel kixi adj. Théo chinh v&n séch. Textubllshxht ode. Théo cbfuh kinb (sich); y theo Citer — , trirng chSnh sdeh. [yftn sàch. Texture sf, B6 dôt. — Cirang sâch. Thaumaturge sm, Kè cé danh vi phép 1^. Tet 9m. Trà, chè, [thè (trà).\ Inyiter quelqu'un à un thiy mài ai àn Ma u% ràng. vdri nhau. [nhau. Digitized by Goog e THÉ 1121 I^'héatral ale aux adj, Thuôc \i dâm hât (àng bôi-bè) TuiiTBK s m. Ang b^i-bè; dàm hàt bÇi^ dàm h$i» — Ncri bày4A ra tnrd^c mft tbidn-baj-Tutfngi tu6ng-tâp. Le théâtre de la guerre, chô dà cd trl^n-in TbéiIbi s /. Biah trà; ve ( pha ) trju Thème s iw, Bài dich. bài dat. Thémis s f. Tên but nir âp pliép công-binb. Les arrêts de Tkémùf pbép công^thing ( edng- biah ). Théocratie s /. Quôti { quyéa ) cai-tri nu*orc bài Chua mà ra« Thién mqng c« Quàn thièn-tdr, ngôi trâri. Théocratique adj. Thuôc vé thiên-mang. [té. TaioDicéi s/. Phép lu&n vé (éiih công-Unb Cbûar TidOQONn i f. Dèng-d(H ChAa-bà, but«4hiii. Théologal ale aux adj. VéChùa; chi vé B.C.T, Vertus ihéaiogales^ nhân-dirc cblvé ChAa, (dure tin, dà'c c^y^ ddrc kinb-iatfii ). Théologie s f. Phép day vé ôirc Chûa Trài. — Sàch do4n, sàch ly-doàn — Làp bçc sAcb doàn* — TflioiMini 4 m. Kè thông sich If-do&n, ké chép ( làm ) sàch ly-doàii. — Hoc-trô hoc séch doàa* T0ÉOUNUQUB adj» Thuôc vé sàch doàn. Théologiquemceit adv. Càch cur phép ly doàn. TuËORKME S m. Lë ( cài, diéu ) cài ( pbài dem ly làm chijrng ). Théoricien s m. Kè biét mço-mgrc lép-lât nghé obi mà kh6ng-c6 tilriig làm* Xbéorie sf. ( Cài ngâm (nghï, gâra) xéi ) . Syr bàu xét 16 mi$Bg tày v^y m^tbOi. — f bép vé«t| 1122 .TIE — Bàn vé..,, luân vé... [ mà-thôi* Théoriquement adv. Cach cir phôp bàn ( liuln ) ly Thérapeutiqle sf. Mùn sach tbuâc d^y phép chû'a bénh. — Thang danh c. TuÉRiAQi E 5 /. Thu(jc triF dôc, thutfc noc. Thermal ale aux adj. Thuoc machniro'c uông. THSRMOviTBS S m. Hàu thûr biéu ( xich c. ) Thermométriqvb adj. Thuôc vé hàn thdr xich* Theumoscope s m, B6 do khi tr câa-cài. Thèse 5 f. Biéu toan giiVi. — Bài lu An. Thèse de philosophie, bài bàn vé phép câch-y$t, Tbibkt sm Xù Tây-tàog (TÂy-phièn c«). Thon sm. Cé giéc-ngir. Thorax sm. Nifirc, irc, niù-ac. Thuia ou Thuya spheroïdea sm. Cày trâc bd dit'p. Thurip^rairb $m. Rë càm binh-hircrng — Ré Itfy lèng, DgirM a-daa. TflYM sm. Kê-niinh thâo c. [Pha-pha. TiARR 5 /. Mû (mâo) ôùrc-Gido-tông, — Chirc làm TiRU sm. Xiromg dng chom (càng). Tibial alk aux adj. Thnôc vé 6n ch li)r-nh(ir, ircm-ài, âuènh-do&ng). TiîiDEMENT adv. Câch nguoi-lanh. Tiédeur sf. Svf âm-âm(hâm-hâm). — Sifnguôi-l^h» JiÉDiA vn. Âm- nông; him-bàm* Digitized by Gopgl TIM un TiEiN (Le) Tienne (La)/)r(/n. pass. Cai(con...)càamây, Toi elles tiens jVaiy \ài phdin{hkreon c$t-ruôt) mdy^ TiBRCB sf. Khoàngtrong'ba dtfu hÂt (nhir tdi fa). — Cai b(»c tay nià tap dânh qutrn. TiEECKB va. Gày di cày lai ])a lia {b^n)m TiEBS sm. Phàn tHur ba; ba phân môt. — Ngirâri thâ Tiers ce adj. Thû' ba (phdii Ihrni). P^a, Fièvre tierce rét hai ngày mât cit. Tiers-point sm, Chôp (dâu) hiuli tam-gi&c déu. — • Cài giûa ba khia. Tige sf. (j6c cây, minh cAy; công. — d'une botte, Ông chiô'c hia (ùng). TiGHisss sf. Téc-tai lùi-xùi; téc cbcrm-bârm. Tigre esse s. Con cop (-hùm). Hô c. TiGBE £K adj» C6 vàn c6 vôn. TiGRBR Làm cho e6 vàn. — une étoffe, éàm bàng cé vàn. Tilbury sm. (Tên kè bày dâu thir) xe hai bdnh nhe. TiLLAC sm. Sàn tàu. [vô di, TiLLAOS hay-là Tsilugs sm. Sijr d^p gai cho nô tréo TtttE hay-ià Teille VA doan-môc; vA gai. Tiller hay-là Teiller va, Tu'd'c chi gai. Tilleul sm. Cày doaa-inôc. — Hoa doçn-môc. Timbale sf. Tr^fng dà. — Chén utfng. Timbalier sm. Ké dan h tnlng. Timbre s m. Ghuông (dành à agoài). Tind»re d'une pendule, ehuéng ddng-bA. Timbre s m. Dâii riêng dông trong gi^y thcr • — Con dâu riêng giây dé làm tà-thi, in. Avoir le timbre fôlé, ( cô con dtfu nùt ) T4ng trf; cé hcri khùng-khùng. Timbré i& adj. Khùag-khùn, TwBw-POtn s m. Con co gin thcr f>. Timbrer v a, JJ6iig in, dong dâu. Tmùrer des papiers, déng in vào gi&y. Timirer une lettre, dtfn^ dieîti ( in ) thcr. TiMBREUR S m. Ké dûng dàu ( in ). TuuDS adj Nhàt^ hay sçr^ nhdt gaa. TunniHENT adv. Càch nhàt. TnimiTÉ 5 /. SijT nhàt; sir hay sçr« TiMOfi 5 iw, Vôi dofn xe. Prendre le timon des aShires, binh cbành c* Câm quàn, cai-quàn. Timonier sm. Ngtrôi câm { bè, coi ) bdnh (lai), — Ngira thâng vô vôi-dàn xe. TiMOBÉ ÉE adj. Nhàt, hay sçr. Conscience timoréêj lurcmg-tâni nhâi Tinctorial ale aux, ma nhuôm. TiNB /. Thùng gành nirdrc» Tmim s f. Thùng dijmg sfi-a; (và â6 khàc niba). Tintamarre s m, Tiëng om-s6ni lôn-xôn l^o-x^o. Tintement s m, Tiéfng chuông ngân. Tintement d'oreille^ tiéhg limg^bimg trong tai, ( tiêng il tai t. )• Tintée va. ru ôanh ( dông )chuôngthinh-thoâng v$y. — Kéu boong-boong, ngàn(ttông chuông). La cloche /tn/e, chuông ngân, chuông kéu. Tintouin 5m. Sy lo ngay-ngay; sijr burc-tlirc béi-h6i không hiéi viÇc ra làin-sao. Tique i /. Con bç-chét (if trong minh, nhurt là tai Tiqueté éb adj. Cô và, giân sic. [b6, chd«.,)« Œillet iiqueté, hoa câm-nhung gidn sâc. T» m, Sif bân. — Trirorng tâp bân

    TiBA0E $ M^l do^o (khûCy bài) tbcr. Digitized by Gopgle TIR U3B Tirage sm. Sir kéo; diromg kéo glie* TircLge des métaux, s%f kéo ihép. Beau tirage, sàch m ttft. Tiraillement sm. Sir kéo di kéo lai. — Sif bât thuân- hèa, bâthoa-nhâ. bung. — dWomac,chijriigqttaa-càch;si^ryiC-nch(trong) — d'un État, sxrphân-ckia trong i\u*dc. TULAU.LER va, n. Kéo-iôi| kéo di kéo l^ii. — â&n xçt- xçt (I6i-zèi Içp-xçp). Us ne font que ivraiikr, ehâng né nhthig btn l6i-xoi lop-xop (xot-xet). TnunxBRis s /• Sif 16i-kéo, — Sijr b&n x6i-x9p, TiRAUXEUR sm. Linh tién-phong. Tirant sm. Dây thdt dây. — Mép xô dây giày. — Dày dé kéo inà mang hia (ùng). — Gân trong th)t. — Lirârn tàu à dirdri nirdre, thirdrc nirdc. Tiré is adj. M^t; xo, xuôi-x|, xuôi la. Être tiré à quatre épingles, àii-mac lông-thé. TiBB*BoucBOii m. Cài ruôt gà (càc vit o.). Tms-BouRRS $m. Cài dé v$n mà rût thutfc dçn n^p trong sûng ra. Tire-Bouton sm. M6c dé gài nùt giày, nùt bit-tât« TiRB-D^AiLB sm. Sir(chim)dàpcànhmàbay;8$p-s4n. k tire^aUe, toc. adv, Sâp-sân, rât-rftt. Tire-Ligne sm, di gacli liàûg (cai nliip nhu* ngùi viôt dé gach liàug). TiRKLiRS $ /• U^p dtf t (gém) trôn cé xoi 15 dài dé bi tién bae (dé dành). TiRE-piED sm. J)ày da thor dông giày dé gÔi mà may TiRRR va. Kéo, rût. — Bàn. [giày* — - l'épée du fourreau, rût gvtaiti trong yA ra«

    une flèche, bdn tên. 1126 TIT — du sang, nân màu ra. Se — , t?. réfL minh. TraET sm. Net gach ngang (qua niAt cà\ ma ngftn}* Tireur sm. Kè kéo ké rut. — Ké bàn sûng. — Tiroir sm. Hôc tA, Tisane s f, Ninj"c thaug, iiirdc sâc Idcây, rë cây nên ihuôc mà utfng. T18OM m. Cfty idra. Tisonnier «m. BS (dd thçr rèn thAilA'amànuDg sât). Tissage sm. Sir d<)f,, nghé det; viec dêt. TisssR «a. Dêt (chijrc c.) Tisserand sm. Thcr dêt cdri (A châ-c c. cbâ'c nfir c). Tisseur sm. Ké dôl ciVi. Tissu sm. Canh-chi, hàng cdri, dô dêt. — Tissu de mensonges, lào tûr diu tdî duôi. Tissure s f. Chi dét (cai d c6 b&ng-c...), ToiLUBR liai s. Th< làm hàng gai, b0... . Toise s f. Têu thtrdrc xira chirng 6 thircrc ( môt vôc... ) [nhà cftt cijra. Toisé $ m. TÀDg-coDg céi tAn-pbi trong vifc dt Toiser va. Bo. — quelqu'un, ngô ( hây, iiguyt ) ngu-ài nào. Toison s f. Syr hdrt lông cbiên. — Lôngchièn. — cl'or,tên bang tang-thirôrng kia (bén Iphaiiha) . Toit 5 m. Mài ( nhà ); noc ( mài lorp ). Toituee s f. Mâi ( nhà ). Tôle s /• Sâtbàn, sâc dành giep ra tÙDg là. Tolerable adj, Chiu du'orc; c6 le chiu dang. Tolérance «/. Sir chiu; sir dé vây. ToiiRANT B adj. Hay chiu; hay iLhia... Tolérer o a. Chiu. Tôlier s m. Thcr dàt sdt, ( dénh sât ra là). ToLii hay-là Tollé $m. Bem di cho rành. Crier tolU contre quelquW, qu&4à ngirô-i nào. Tomate s f, Cà vô. [mô bia c. Tombal i adj Thu^c vé mà (mô).-— pierre iqmMe^ . j — i. y Google
  52. ToniAitTX adj. Ng& xudng. Tombe s f. M6 (mô dà dfty md), mà. Tombeau 5m. Mâ, mô-mâ, làng. — Tombé s f. Sir té, sir ngâ xuông. À la timbée de la nuit, hôi «(tp m|t-tpca; hôi ttfi lai, hôi chang-vang.. ToMMR m. Ngâ (té) xu6ng. — aux pieds de quelqu?un, sdp minh xuéng dircri chcrnngirMnào. [nghichK _ sur les ennemis, xd/2(7 ( xâc ) vào giac ( kô La rivière de Saigon tombe dans le B6ng-nai, sông Sài-g6n n* chày xtUÏng s6ng Mng-nai. Cette fête tombe le jeudi, «y nhém ngày th* TomwniLiJ NL^t xe. [ Tome sm. QuyAn, cutfn séch (quyên c). Ton Tà Tes adj. poss. Gùa mây (mi). Ton m. Giçng, cung, âm, — Ton humble, edch néi nhô-nhoi khiêm-nhu-gmg. Il faut changer de ton, phài déi edch di. ToNDAGK sm. Siî hdrt (xén) lông... TowAiso» 5 voy. Tonte. Mùa hort lông chiên. ToNDFAiR EI39E 5. Kè hdrt lông chiôn. - »d, cài kéo hort lông chiôn. Tondre m. llài (xén t.) (lông, toc...). ToimB B adj. M h<3rt lông, hcrt tôc... Troc. Quel est cet aStreax tondu? thàng trpe nAy là thàng troc nào. Tonnage sm. Trçng-tài thuyên tàu (là bao-nhiên). Tonnant e adj. Sâm ran, 8 lông; mùa hHi(jiE a(^j. Thnôc vê hoa-d6 riông tù. Carie — , bân-d6 vê tù'Ug xur. Toquade 5 /. Ghùrng. Toque sf. Mû quan ly-hinh cùng trang-sir d^i. Toqué ée adj, C6 hori diên; khùng-khùng. Torche s /. Bèn chai, dudc. ToRCHE-NEE S m. Dày thit mûi ngipa chùrng. Torcher va, Chùichosach. Torchère s f, Chan dèn thip cho*n thang, duâc th&p soi sân Torchis s m. Bftttrétvéch. Digitized by Google 1130 TOR Torchon s m. Khan lau, khtin chùi. ToBORB V û. YâD lai xe Içi; âành lai. Torttre le cou, hâ ci, vàn cA. — le fil, xe (âfhih) clii. ToKiÀDOR $fn. Kè vào âàoh vdri bô t€r. ToBPKUR sf. Sir tô, sir cong. sir cudng di. Sv tt- tnê ( mô-rnân ), sir ircrn-ai; sir lir-nhùr. Tirer un homme de sa torpeur, là m cho iigirài . nào hêi lit-nhir di ou...nào iâi Iqù Torpille sf, Câthut. Câ môc-thircrc-bô.— Dan thùy- lôi bân phd tàu dirai nirdc. Torpilleur s m, Tàu tbùy-lôi. ToRRéffBR V a. Rang; stfy, sao. [ cudn-cuôn« Torrent s m, Sudi, sutfi réo; dong nirdc chây Torrent d'injures ^ mât câp mâng duà. [su<5i). Torrentiel elle adj, Sfta, chày cu^n-cuôn ( nbv Pluie torrentielle^ mira l&n^ mira x(Jfi {ào). ToREE^NTiEux susE adj, Gbày m^inb nbir nuràc sutfi. Chiy cu^n-cuôn. ToRRTDE adj. Néng ( nhiôt c. ) Zone toîTide. nhiêt dao c. Tors e a^y. Van, xe lai. Fil tors, chl xe^ chl ddnh. Torsade s f. Tui vftn lai ( vtfn, xe lai ). Torsion s /. Sir van. — Tort s m, Sy* qutfy (sài). — Sv h^ si tbi$t-b^. Faire du tort à quelqu'un, làm hqi cho ngu'cri À — , quây, hûy. [nào. Torticolis s m. Chirng dau gân c6. Tortiller v a. Vân lai, v&n lai, xe lai. Se — , t. réfL Co ( vim ) miiih lai. Tortillon s m. Cai rê', cîi khoanli dè kê mà d^i* Digitized by Gopgle toi: 1131 ToRTioNNATBE adj. Bé mà kh&o (mà kçp). — ^Hung dû:, d$c-àc. Appareil — , dd âè khdfhkep» ToRTu E adj, Y^y, v^y-vô. Arbre — , cây vay. Tortue sf. Con rùa, A pas de tortue, ch$.m nhir rùa* ToRTOBR va, Làm cho vay di. Se — v. rifl. Vay di. Tortueusement adv, Quanh-queo, vg^y-vo. Tortueux susi adj, Vçy, quanh-queo, v^y-vô. Sentier tarttmix^ durônfç quanh, ToRTURK 9/ Sir khâo, sir tra-khào (khâo-kep). Se mettre l'esprit à la — , [làm cure) tri-kbôn. Torturer va. Kb*o, khâo-kep. Tôt adv. Mau, kip; mori. Si tôt que, hc. conj. Hë là.... Vi^a khi... Total alb aux adj. Tron dl, trum héft, troi, trui, — Sm, — Cong", t6ng-cong; stf cong. Ruine totale hu* rdo {sach, troi). Totalbmbnt adv. Héft-ihày, rào trcm, htft troi. Totaliser va. Cong lai. Totalité sf. Il^t-tbày, hô't-troi, câ-thày. TouAGE sm. Sir pb&ng dây mà kéo ghe (thuyén). Touchant prcp. Vé. ToicHANT E adj. ThAm, ihàm-thiêft (thèm-thu-ang). Discours —, lôri noi thàm-thicomq , Touche $f. Pierre de — , dà thàr vàng. Toucher va. B4 d«n, dông difn (tdi) . ; vb. Ma maison touche la vôtre, nhà tôi ké {khit) nhà Le vaisseau a touché tàu Xkùâung... [anh. Toucher sm. C4i quan hay dà-âé(n (trongngiî quan). Digitized by Google 1132 IW ToniB $f. Sit kéo (phàng) thuyén; 9^f tri^e« TouER va. Kéo, truc tàu. Touffe 6/. Bui. — de bambous, bui tre. Touffu us adj. Râm, r$m-rap« Toujours ado. Luôn, mftî, hoài ( luôn-Iaôn, hoài- Pour — , luÔQ-luôn, dcri-dori, hoài-bùy. [hoài). ToupBT Ml. Chôp va, mài toc. Avoir du toupet^ c6 gan^ làm mây^ â& lây. Toupie 5 /. Cài vu , vu . Tour «/. Thâp, — con xe (trong ccr tu-dng lây). Tour wn. Sijr xây (chay) vông^ vèng; b^n; phiôn. — Bàn tiên , khtog tiên . — de roue , vànq bdnh-xe. Jouer un mauvais — , khuây cbcri; phinh. Tourbe $ /• Thur nhu* chai hay chày • — &oàn-lû, dAn- TouBBEUx EUSE adj, C6 thur ebai hay chày tfy. [sijr. Tourbière s/. Gbô lây tbir chai hay chày ây • TouRBUXON «m* Gié trâc. — Xoày n^drc • Tourbillonnât e adj. Vân, xoây, TouiiBiLLONNEMENT swî. Cdi vàu, cài xoày l^i. Tourbillonner vn. V^n» xody. L'eau iourhiUmne^ nu*dc nô xùây [vàn). Tourjère 5/. Chi iilià-phurdc (nhà dong) giur cùa. Tourillon sm, C^t, ch^lt xây. — Tai sùng. T0URRI8TB sm, Kè hay di lu*u-linh xur kia zir nç mà Tourmaline f, Bà nhir mâ-nâo# [chcri. Tourment 5m. Su* dau-bâo, dau qu, (bônh li), — cif c, khtfn-ci^c td-khôn* Tourmente 5/1 Bfto-bi!ing, dông-tô (ngoàibiAn). — Sir loan-lac trong nurac. Tourmenter va. Làm biuh-khà; làm cho dau-dcrn. Le vent Unwnmate le navire, gié no dôUjéc) chiéfc Digitized by Google tau. TOU H.33 Se — 1)« réfL Lo-làng; làm cijrc miah. TouRMENTEUX ED8B aij, [lay m&o bâo-ttf, dông-gio. Hav c6 bao. Tm- liNANT sm, BAngquço; khùc, khùc (jueo(quaûb) lai. — Chô trà (quày) xe. . TornNANT E adj. Xây (day, trfr...) Pont — , eau xày, Tr»URN^ ÉE aSj. (Trâr; ti^ii} Icim ra, nèn. ToimNEBROCHE sm, Mây, dé trfr (quây) con quay T oiKNÉK 5/. Sir di vrmg- dàn. [thit. TouaNER va. Trà, lât, xAy, quày, day. . — une roue, quay bénh xe. Le via a tonnu' rirçfii no /a/ htri) di» Tournesol sm. Uoa qui (hirdnig nhijrt qui c). ToLRNBTTB ï /". <5ng suftt, tfng quây to. — Lông xe con s6c no dânh (xây). ïouaNEUR sm, The tiôn. Tournevis sm. Céi bât ( hay-là v$n) dinb 6c. Tourniquet sm, C&i xây IrÂng nori dfforng nori cdra (îA nc-inVi di Ix) xAy di mà-tliôi(xe ngira di không dtforc). — Bong vu. [v^n. Tournoiement ou TouRNoiaiBNT^m.Sirxây trèn; xoây, Taiirnoiemeut de l'eau, xoày nil*o*c. TouaNOYER vn, Xây tron (xây vong); xoây. ToîîrtNURB S f. Câch, diôu, bô. — Câch dp titfng. — Sir îiôn, sir hôa ra làm sao. Prendre une bonne — , nôn, xong, xuôi. Tourte « /. Tén thur bânh kia. Tourteau 5m. Bânh ddu; bâ, xâc... ToruTEntLLE s f. i>6-câu dSt. TouaTiÈAE S /• Khuôu bânh Tourte Dictiotimire rà 72 H 34 TRA ToussÂiiiT s f.lAc&c ihành nam-nûr. Tousser vn. Ho, (khéi thfu c). Tout adv. Câ, tron. La vie «/ou/ entière, tron cà môt ddi. Tout e Mt, câ, h*t-thây, câ-ttiày, cà-và. Mil. Tous les hommes, hâ't-thm/ moi ngirài; hé't moi ngvcàï ou ngiroi-ta hét-thày. Tout Romé Pa vu, cà thành Rô-ma déu thtfy. Toutefois adv. Nhirng*-vAy. Toute-puissance 5 /. Pbép-tàc vô-cùng; sif c6 hép- tic vô-cùng. Toirrou sm» Con ch6, chd (tiéfog con-nlt nôi). TouT-Puiss\NT TouTK-PuissANTE adj, C6 phép-tâc vô- Toux s /. Sur ho, bênh ho. [cùag. Toxique m. Thutfc âôc (dôc dirçrc c). Tracas sm. Sir cire, sir kh6 16ng. [choc. Tracasser va. Ij\m cure, làm kh6; lihuây ( quây ), Tracasserie $ f. Sir làm c^^c, si]r làm kh6« [lèng. Tracassier 1ÈRE û'n/ et s. Hay làm cire, hay sinh khé

    Trace s /, IMu ( tich c. ), M\ chcn. Tracé s m. Nét, nét gaeh; phàc ho§i ra. Tracer v a. G^ch ( phàc hoa c. ); vë ra. — le chemin à quelqu'un, gachixxisng cho ai= bày-vë cho ngirori nào. Traction s f. Sif kéo. Traction d'une locomotive, w xe lira kéo xe dông theo. [ truy^n lai Traditioh $ f. Sif iruyén khàu ( ngôn ) ; diéu Traditiohnel elle ad.j CÂ theo vide truyén-kh&u. Traducteur s m, Ké dich ra ( thich, diën ra )• Traduction s /• Sgr dich ra; cài d& dich ra* Traduire v a. Dich ra ( bit dem sang ). Digitizeu Ly v^jQOgl TRA lt35

    — en jasiice^ di thira, di kiôn — un livre, dich sdch. : - ' TRADUïSfBLE adj. Cô lë dich dtrorc. TuAFic 5 m. Sgr l)uôn-ban. Thifiquant $ m. Ké bu^n^bin. . [ vi l^i TftAFiQUBB t> «. Buôn-bân. — L4n mat, làm gian Tragédie s /. Tuông hdt , tiîôag-tàp ( thirorng truyôn hnng-dûr... khôu-n^ ). Sanglante tragédie^ viêc hung^dit* TuAGÉDiEN ENNE S. Ban hcit, COU biit. " TEAûi-CoMfiDis s f. TuÔng pha. <

    TavGi-CoMiQUB adj. C6 thiôt eé gièu. Tragique adj. Thuoc vd tiiông hat. — Uung-dûr. Tragiquement adv. Càch hung-dur. lAAHia va. N0p9 n^i oông. — Pbam, làm s&i; lâu... ra. Trahir sa patrie, nôp quô-htrorng. Trahir ses serments, pham Wi thé. Trahison sf. Sir nôp; srr nôi công; tôi phàn-ban. Traillë s /. Ghe( timyén )'dè quasông;d6ngaag. Train s m. Niro-c di . — Khuôn-tu4ng-xe« — Xe

    ngvu. — Xe di. — Bè. . Faire du tram làm um [om). Train de bois, bè cây. [ tbù ). Train d'artillerie, â; dd hoA-xa thAn-ccr ( phào^ Traînant b adj. Sà xurfng dât, phéft dtft. TuaInard s m. Ké kéo lô't dàng sau, ké di châm. Traînasse s f. Thur cây minh dây. — Lirdi dài du6i chim. • TraIne s f. (Kéo). Bateau h la traîne, gbe (thuyên) doiiy theo chiec tru'cVc kéo» ïraIneau sm. Câi (tbir xe^trôt) 4i trôiiiiiyât Digitized by Google 1136 TRA trôn già. — Lircri rê (djinh chim, dàah cà), — une affaire en longueur, din-dà dé vi$c lôi- thôi (lông-dônp:, Ireo ngành) do. TbaImeurs;/]. Kè cr lai sau, ngiroi di sut 1 sau. ThAmi va. N^in (sft'a). Trait sm. Tôn bdn, lao phông, — Dây lôi (ngi^ kéo xe). — Nét, nét gach; nét m$t. Traits fins, nit mât min-màng. Trait d'histoire, mât tieh truyôn. Trait d'esprit, cdi le {(jiôi^ lanh) tri. Traitablb adj. OS, phài-théf; bién-lành. TbjLit£ s f. BSi (khâc) du^ârng. Traite des noirs, sw buôn-bàn moi ( bên Africa ). TfUjri m. Séch. — Tà xr&e^ ià giao-vorc. — du mariage^ s&ch day vé hôn-nhàn già-thu
    — de paix, hôa ird'c c. de commerce, thu'cmg w&c c. TBAmniiT sm. Sir ti^p ra*drc, sir théft-dfti. — L6o, bAng-lôc, nguyêt-bAng. — Sir chira bônh, sur tri bônh. Tbaiter ca. (F, &n-dr vdri., dâi. [cé nhAn. — les vaincus avec humanité, & v&i kè bi thua — une question, hfân ly, xét viôc. TfiÀiT£UB sm. Kè ban ccrm; quàn bàn cam kbàch. TraItre B8SE aij et s. Thft trung,phàn-nghich phin- Chien — , chô can trôm, [ban c. En traître, loc. adv. Càch thât trung. Lén, Tbajectoirb s f. — du vent, LuAog gié. TfiAJET sm. Sir di qua (di ngang qua}. B^àiig (d;ing) di qua. Digitized by Goog TRA I1J7 Tj;AMfi S (. Chî iigang; chi canh. — Sir tâp-lâp. Thàmeb va. T^p-lâtp; dàng, quin tam tu ngfl. Tbanciunt 5m. Lird^i, bé lirdi(gir(rai)dao...)« TiiANCiUNT E adj. Séc. Tranchb 5 /• LÂt (miéng). — Lé sàch, mit sàch» Tranches $ f. Mircmg khai xây néni hay«Ià dft (trôiig) cây. TiUNCHER va. Cftt dut. — la difliculté, ttnh viêc khd xonq diiûre^ihL Vn. 11 tranche sur tout, no dinh phûH di héft môt TftANCfiBT sm. Dao cât da. [cdt. Tramovilu adj^ Bftag-tinh, bành-an| (bàng-yên); phâng-lang. Tranquillement adv, Cach êni-ai, phAng-lang. Tranquilliser va. Làm cho tiah (êm> l^ng) — l'esprit, làm cho yin tri. Se — V. ré fi Yên long; tin h hôn lai. Tranquillité s f. Sir bàng-yên, b&ng-tinb; sijr yên long yên tri. Transaction sf. Sur giao cùng nhau; lài ao-irdc« — s commerciales, Sic giao-thôny buôn-ban. Transbordement sm. Sur sang qua sort 1 bàng cbdr, Transbordbr w. Sang bàng cbfr. Transcendant e adj. TrAi hcrn héft. Génie transcendant, tri cao\ tri tot chûng. Transcription $f. Syr cbép Ifi. ' Transcurb va. Cbép lai (sao, luc c.}. Transe sf» Sir kiiih-sor; sir e, sif sçr dai,t.(cé khi...) Transept Aay-Zd-TRANSSspr m. Cài lèug ngang qua ' dèng gifra nhà thâr làm*ra hlnh thinb-già. Transférer va, Bern qua, sang qua; dôri qua.... — UQ pffisonai6r^ d&i tù libim (Dgijio)kbéGf ii38 TRA Transfert sm. Tor sang... cho.... Transfiguration s /. Sir ôirc-chùa Giô-giu tô minh Transfigubsr va. Hiôa ra sàag-làng. [séng-làng. Transformation sf. Sir h6a, sir h6a ra. — de la chenille, sâu (biro'm) hâa, Tbansfobhbr ra. Hoa ra, bi^n, làm cho ra bioii kb4c Se — » réfL Giâ dang (hinh...). Transfuges m. Ké ir)ii qua bên giac; ké bô phe (bè, pbia...) minb ma theo pbe khic. TiATfSFUSioN /. (Siy sdrt sang); sir 1<7 niàu ngirâri nây mà san^ qua mach mdu ngircri kbàc. Tbansgresser va, (Bi, biràcqua khèi..,). Ph^tm. . — la loi^ pham luât, Transgressfar 5m. Kè pham. Transgression sf. Sir pham... Tbansi e arf/. Mâc (bi). Trann de peur, sor bân dû Transiger vn. Tir tburm; tmh ô.n. Transir va. Làm cho th£m vô; Yn. — de froid, lanîi queo di. Transissrmknt sm. Sir mAc (bi) Transit s m. ( Sir qua ) phép chir bàng-hodcK Bgang qua dtftrnirdrc xur-sdr nào mà khôi phii dông thué-vu gi bÔf. Transition 5 /. Sir sang qua; sir qua. — Sir dâi tbi-tbé, sir d6i-dtfi. Transitoire adj. 0«a vây, vày; tam vfty. Loi — , luât pa d& ( tam ) vày. ;Transitoirement adv, Cdch tam ( dô ) vAy, Translatif ivs adj. Sang cho... dé l^i cbo.«

    Acte — , T* sang cho... • oXransutiûn sf. Sijr dem qua ( sang qua ), t Digitized by Google TR 1139 Transmettre t; a. Trao cho.. Bél^i|». sang cho.. Bè lai, liru-lruyéa, truyén cho... [lônh. — un ordre, chay ( dem, dô, ttfng ) trât, truyén Transmigration s /. Sir dà"i qua xir khac nirac khàc mà à\ si^r tbién-cir. — des âmes, sir luftn-h6î. [ dirorc. Transmissible adj, Cô lë sang cho. ..(truyén cho..) Tbausuissiom $[• Sif dé l^i^sij: truyén (liru-truyén) cho... [ lai cho.tt — d'un droit, sir nhircrng { de ) phép cùa minh Transmuée v a. Bài ra khac. Transmutation s f. Svr àlA ra khàc* Transparence s f. Sir trong. Transparence du verre, chai, piia-ly né trotig bén nây ngé thày bén kia. Transparent s m. Cài 16ng ( gi^y mà viéft ). Transparent e adj. Trong; sira, thira ( bén nây ng6 tAàu bén kia ). [ qua. Transpercer v a. Xoi lùng qua,dâm th/ïu (phùng) Transpiration s f. Sir ra mô-hôi ( xuât h^n c, ) Transpirer vu, Ra ( d ) mâ-hôi. Cet homme transpire beaucoap, ngnrâri nây hav dà m^hâfltm. - J X Transplanter va. Cây ra; tr6ng ra chô khéc^ burng ra mà tr6ng di cbd khàc* Transport 5 m. S\f sang ( dem sang ). — au cerveau, sir sàng-sot, sir cu6ng trf. Transportable adj, Cô lê dem di ( chà di ) dtr(rc* Transporté s m. Kè bi dày di; ké bi phân-sap. Transporter v a. Su: dem ( chô ) di chô khàc. — Sang cho ké khàc.

    v.ré/L Bi, âidân ( tdri}... I 1140 TRA TiUNSPOSER va. Dài ( clAi ) chô.. tli. — Bôi ra cung ( giong ) khdc ma hàt. TliàifsiKwiTBOR adj. m. Cài dé dii coag dAi giong clcni cao tbâp. Tramsposition s /. Sir d6i ( dài ) chô di. TBàiissDBSTANTUTiON 5 Sir bành woru irà nèn Minh thât Man thât Bù'c Chûa Giê-giu. Tbansvasbr va. b6 sang, sang ve (hû, bliih...). TAàNSVBBSAiiEMENT odv, Ngang, ngang qua. Transverse arfj. Day ngang qua; ngang. Trapeze sm. Hinh thô-diên (ià-diên). Trappe sf. Cura xarqaa (iiên vdri sap vdn chôag lèn sâp xutfng dirçrc). — BAy dành thû rOrng. Trappe (la) s f. Tôn dong kia tu kbô-hanh lâm. Trappiste sm. Thây dùng Trappe. Trapu b adj, U-nu c-nùc.

    Traque 5? f : Sir càn m à kiè'ni mà l)àt . Traquenard 5w. Bây dành con tljii dû*. Traquer va. Yi, vây; càn-tâm vây bât. — des voleurs, can mk bât ân-trôm. Tbaquet sm. nây. — Tc^m bù-ng hoc xe gio. — Tèn COQ cbim kia nhon mô. Traqueur

    ffi. Kè càn rirng mà duôi thit khi di sari.

    Travail sm, Yi('C, viÇc làm. — délicat, viêc khô làm (phâi làm cho khéo). Travaux forcés, khÀ-sai c. Travaillé iîr adj. Cô công, công-kï. — Ouvrage iravaiUé, do làm công-ku ^iAVAiUER vn. Ghiu kbé mà làm (màn). — — le fer, dâp s4t mà làm f« (rèn) â6. Travailleur euse $. Ké hay làm viôc, — Kè làm kju,
    jd by Google TRE nil Thavke /. Long- xa, khe (khoiinggiira) dun tay. — Klioaug trén Jong can d6ug gïûa nhà-thà (dén Travers $m. Bé ngang. [thành). A tort et à — , ng-finîr-irL^ u'a, ngtro'c-xuôi. De — , iigang-, ngliiôn.q'. Regarder de—, hày,(Dguyt nganç nguft doc). Traverse s f. Xà, xà ng-nn.ir. — Sir kliun-khô. Chemin de traverse, du o ng di tâl nga7ig. Traversée s /. Sir di qua bién; sir virort bién. Traverser va. Qua, di qua; di ngang qua (qud c.). La pluie a traversé mes habits, nau-a nà thâm ihâu qua do-quân tôi hrt. Traversin s m. Gtfi dàî; cai gui, TRAVESïiR V a. (iiâ daug. — Dich la thé khdc; cdl nghïa trài. • — en femme, già dang dorn-bà. Se — , V. réfL Già dang. Travestissement s m. Sir già dang. [ càn. Trérucher V ». Yitp clusù, sây chorn. — Ch^c Mn TRiRUCHET s m. B4y dành chim nhài — Càn tièu- ly ( càn tién cân bac ). Tréfileu V a, Kéo thép. TRÉFU.EUR s m. Tbçr kéo thép. Trèfle s m, Cây chla ba ( vân thào c. ) — Tên là bai c6 hinh la chia bn. Treillage s f. Sir song gài ngang gài doc. Treillager V Gài song. Treille s /. Giàn nho. Mio leo giàn. Treillis s m. Song gài. Treillisssr V a. Rào song gài. Treize adj\ num. Mu-cri l)a { tbàp tam c. } IHmiùM adj. Thùrmirôiba. Digitized by Google 1148 TRÉ TREizibiEMENT adv . Mircri ba là.., Thù mirori ba. Teema s m. Dâu hai chîtin trôn chu: âm-vân cho bié!t mÀ doc rori nô ra nbur Naïf, Trbhblaie s f. Ch8 trtfrig cây thung reo (dircrng). Tremblant e adj. Run, v\xi\ en phât rét. Main —, lay run. Trbmbls 5 m. Cfty thung reo; cây du'cmg. Tremblement s m. Sir run; sif rung. — de terr.e, su: dông àSX. Tbimblbr vn. RuHi run-rày, rua en, run l$p- câp. — Rung. TuEMBLEUR EUSE 5. Kè FUii. — Kè hay scr, nbàt. C'est un trembleur^ n6 là dûa nhdt. Trembloter vn. Run-run. Tremolo adv, Giong Uai ( ti^ng dorn ) run-run. Trémodssbxent s m. Sijr giây; si; rung. [ giua. Tr^moussbr ( Se ) réfL Giùng minb, giây, giây- — de l'aile, dâp cành, ch&p cânh, s^p-sân, Tbbmper V a, Nhûng. — l'acier^ tui thép. — ses mains dans le sang, nhûng tay v6 miu» Tremperie s /. Chô nhûng nu-drc giây ( dè in ). Trbntàikb sf. Ba chue. Avoir la trentaine^ dirQ'c ba mwai tuài ehânf, Trente adj, num. Ba ruffcri. Page — , triroTig (trang) tkù; ba mtrirû Trente et un, ba mttfri mÔU Trépan s m. Câi khoan thây chfch khoan zvcmgi khoan sq. — l^bép khoan xu'ang. TaiPAinR f>a. Khoan (khoét) xircmg* Trépas sm. Sir chéft (thàc, qua-dâri, sinh-thi...}. Trépassé igsm. f» Qua dài, ckiU Digitized by Google TRI iU3 Ppierpourlcs — 5, ciucho kiehéfi{kéââquaâ&i). Trépasser vu. Chet di. [gân-cO>t). Trépidation s /• Sir rua-rÂy ; bênb run (tay chom TbIpied sm. Céi â6 (trong hî^p) c6 ba chcm. — Hèn tâo, hùn nûc. — Cshë ba chan (câng). Trépignement sm. Sir g-iilm dât. TEiPiGNBR vn. Giâm dàt, g'i^m chorn. — de colère, giân giâm cho-n dûng-âùng. Très adv. Làm, qud. Trè-haut sm. Mng chi tôa ( Chûa )• [tich-trû. Trésor sm. Kho, kho-tàng. (Khtf c). Ciia-câi, cùa Le trésor public, kho N'hà-nirorc; cùa Niro'c. Trésorerie s f. Kho (khâ c); cb5 trû cùa-Gài* Cu^c kho bac. Trésorier sm. Quan coi kho, chà-thù c. Giàm-lâm. Tresbaillexent $m, Si^ giirt minh. Tressaillir vn. Giirt minh; giùng minb, rung-rcri. Tresse s f. Sir gioc. — de cheveux, 5^/ gioc toc. Tresser v a. Ging-pbâm. Tributaibb adj. Cbir-bâu ( phâi di ctfng.. ) Trichbr V a. et n. An gian, àn l^n; lân-mat. Tricherie s f. Sir an gian, sir dénb lân. TBiGH£ua eijSE s. Kè lâu-mat, ké ân-gian. TRiCLmiuM s m. Chô àn (ngirori dài xira) c6 ba giirârng nftm» Tricolore adf. Tarn sâc (ba sâc, xanh, tpâiig,dô}. Drapeau tricolore^ cor tam sâc, Tbicobnb s m. Non ba sirng ( ba gôc ). Tricot m. M&t ( mât ) lirdi, m^t vông; dd thât. Tricotage s m. Su thdt mat liro-i. Trigotbr V a. Lây kim mà thât mut lirai, TRicoTBim ïusb 5. ' Kè xô ( thét ) m|lt lirdri. Trictrac s m. Thir ccr dành di hôt. Tricycle s m. Xe ba bànb. Trient s m. Cbià ba, dinh ba, cÂi c6 ba chia* TRitDRE adj. C6 ba mât. ÏRifi^AL ÂLE AUX adf. Ëù ba nSmj n^i ba Aàm. Digitized by Google TW 11*8 TAnuffàT sm Onân ba n&m. Trier va. GÙ ra; lira ra. • Trieur buse s. Ké lijra riông ra. Trifacial ale adj. Chia ra làm ba. Trigonomktuie sf. Phép day do liinh Hm giac. Trigokométriqub adj. Thuôc vé phép d^y do hinli ba g6e (tam i^c). TniLATÎ-UR adj. Co ba hông (phi'a, hèu). Trille sm. Dtfu nh&n, iiéfng ng-ân gàn sau rdt. Trillion f m. Môt ngàn Mtfon ( === môt ngàn ngàn Trilobk ke C6 ba trâi. [triêu). Trilogie sf. Thcr chia ra làm ba do^a, Trimbaler vn. Kéo lit di, tha di. Trimeu u??. Bi niaii, di lia, di l)ircm. — toute une journée, di riê't trét mOt Dgày. Trimestre m. Tvr qui; ki ba théng m^t- Par — , mâi ba thdng môt kl. Trimestriel elle adj. M(^i ba thang môt ki. Paiement trimestriel ki tr& ba thdng môt ki. Tbuigle s Câv ï\uôus: mkn. — Thirdc bftt ebl. — Thép, linti dàu (khép) van. Tringler Vfi, Bô nurc. Trinité s /. Ba ngôv. Bure Chua Trori ba ngôi. — Ngày IS Bù-e Chûa Trèi ba ngôi. Trinquer va. Cung ly (cht'ii, khi uÔng ru*oru). Tbio sm. Bài hàt e6 ba pbAn. — Bon ba ngirài. Triolet sm. Bài thcr i&m eftu lién hircrn. Triomphal alf aux adj, Thuôc vé syr thàag trân ma kliâi-iuràn. Char triomphal, xe (già) khtHrhoàn. Triomphalement adv. Cieh trong-thé nhif tiréng iîiâi-hu'an vây. Digitized by Google 1146 TRI Triomphant b adj. Ké â& lhttiq^-ir|ta kbii-hircm* Kiêu, làm-phàch, (Me cbi. Air — , b() kiâu-hânh. Église triomphante^ Hôi-thành kli&i-hoàn trôn trài; c4c tbunh nam nû b ntrdrc thièn-dàDg Taiomphateur sm, Tircrng dirore khâi-hirôrn trçng- thé. — Ké th;1n,£;' (diTçrc) trân. TaioxPHE m. Sijr thing-tràn khéi-hirdti iisM. C'est un jour de triomphe pour lui^ ây là rftrpv viêc {vinh'Vafif/) cho no dô. [han. Taioxphbr on. Khài-hircm; tbing-tr^n; Ldrn, irâi Triompher de ses passions , de/? tr(7'c |{fiA x&c Tiiii'E s /. Lông (ruôt) con thù. [thit. Tjupette 8 /. Lùog (ru^t) nhi. Cela ne vaut pas — , kbông dâng gi, không ra gi. TiupiER 1ÈRE 5. Ké bàn lèng (ruôt) trâu bo thû-vât. TaiPLs adj. et m. B&ng ba, x£p (gâpT.) ba (bôi TaiPLBR va. BOi tam* [tam o. Tripli€ata 5m. Tor thir ba tâ ra, tor tbâolân thùrba, , Triplicité s f. Sir xâp ba. Tripot $m. T*êm cor-bac. Tripotage sm. Sir lôa-lao bây-ba. — Sir gian-giào. Il doit y avoir du — là-dedans, trong fty càdiêu gian làm-sao dô. TaiPOTéB 5 /. Môt ctfp dèn; môt bàn dèn* Tripoter va, et ii. Trôn-trao lun-lao. — TuipoTiEu lÈRK S. Ké gian-lân; ké làm bày. TaïQUB s /. (CAy) gây (hèo). Trirème s /. Thuyên hâi-dao, tàu c6 ba hàng chèo. Trisaïeul e s. Ông scr (cao-t6 c. ), bà scr. TRiTDRBiir va Tan, dàm nàt ra, ngbién ra. Triumvir sm. Quan tron t6a ba quan. Digitized by Google TRO lin TwuMiniUT s m. Quyén-chiîrc quan vè tôa ba quan. Tbivlu. ale aux adj. Thuôc \é ngà ba. Expression—, iïëng lhô{thô'tuc, quê-miia^ kêch- Tbivi AIMENT «rfw. Céch thMiic, quô-mùa. [eçm). Trivialité, sf. Sir tliA-fiic. — Biéu quô-kêch. Dire des — 5, noi nlurng diéa què-mùa kêch-ccrm. Tboc sm Sijr dAi; c6a d6i. Troc pour froc, khOng bii gi lai hÔt. Trogne s/. Mat M\, Trognon Môt trài. Trois adj, num, Ba (tam c). Troisième adj. niun. ord. Thir ha (de tam c). TROisièsiEMBNT adv, Thir ba; ba là.... Trois-mâts sm. Tàu ba cAK Trois-six sm. Tèn thur rirçru m an h kia. TaÔLBR va. et n. Bern di râo (khâp moi ncri); cb^y cb8 nây chS kîa. Trombe 5/. R6ng Wy nirorc. Trombone sm. Kèn (loa) Idn c6 mày tbi^t lêaxutfng. — Ké tbÂi kèn trombone. Trompe sm. V6i; v6i voî, Trompe-l'oeil sm, Tranh vë thiôt quâ coi mà làm. Tromper va. G^t, pbinb (gat*gim, pblnh-phor). Se — V. réfL L4m. Tromperie 5/. Sir lirorng (phinh) - gat. Trompeter va. Bân ra, rao ra. Trompette sf. Kèn; loa. — Ké tbAi kèn. C'est la — du quartier, 116 là ngirài hay nhay miêng {ihop-thep). Trompeur ecsb adj. et s. Hay gat, bay pbinb-g^t. Tro>c sm. Gtfc. Du — à là cime, tir f/ô'c obi ugon. Tro^nchet sm. Tlài, Itfm thdt cô ba cban. Digitized by Google 1148 TRO TaoMçoN stn. Kbùc, do^n. — d'époe, doan girirm gâi/. Tronçonner va. Chhi kluic. cdt doan. Tb6nb s ;/?• gai, ugai o.i^u', ugai vàng, bô ngoc; Mooter sur le — , lén nf/ôi, Urc-vù [ngôi trài. Trôner d«. (Ngir ngai). — Làm thâi, làm ng^hiôm. TfiONQUË ÉE adj, Khôn^r e nguyôn, dirfc khiie. Teonqubr va. Chàt (durt) kbûc. Tbop adj. Ouîi , nhiêu awd. Cela n'est pas trop sur, không c6 châc cAo mdy. Tbope sm. Sir dùng tiéng My Dghia béDg. Trophée w. Cûa dénh thdng Itfy dirorc. — KW- giâi treo lèn môt cho ctjirng ra mà choi. Tropical ale aux adj. Thuôc vé huinh-d^ Régions iropicaks , xvc ( mién ) if trong dàng huinh-dao. Tropique s m. hkng huinh ( hoàng)-dao. — du Cancer, Huinli-dao bâc. — du Capricorne, Iluinli-dao nam. Trop-plein s m. CA{ dây qud ) tràn ra. Troquer v a. BAi-chae. Trot 5 >w. Nu'orc (ngijra) ttf. Trotte « /. Qiiâng ( khoAng ) du'âmg; d5i âàng. Trotte-menu adj. Bi ( chay ) tùrng (tir) birdrc. La gent trotte-menu^ con chuôt. Trotter v n. Ttf; di lia ( lia ). [ ngày. — toute une journt'e, di ( cfiaij ) /pl-xpt câ và Trotteur s m. Ngira tâp té mà-thôi. Trottiner vn. Birdc lia, chay liip-xûp. Trottoir s m. BinVni: Ma cho bô-liàah di. ïaou s m. Là. — Cliùi, Loi, hoc. TE0U9ÂD0UB S nu Hé di nài ijna d^. Digitized by Google TRO li4» TaouBLB sm. Sir bdi-rtfi(rôn-pàDg).— Siy loan-lçc. Exciter des troubles^ xûi làm loan\ giuc dân dèy' Trouble adj, Bue. [ (oan. Vin trouble, riroru rftic nir^. TRomE hay^là Truble sf. Cài vert. Trouble-fâte s m. Ngurori hay khuity rôi. Troubler v a. Làm rtfi, ( làm cho duc di )• — un ménage, làm chb râî gia-dao< • L'orafeur se troubla^ ngtrô'i dirng noi khié'p di. Trouée sf. L5 rào. — ILhoàng trâng trong rirng; — sijT sûng^ l(hi xA rap tutft hàng quân gi$c. Trouer v a. Xoi lô. Troupe s /*. Binh-Knh, binb-gia. — Bçn bàt-bôi; con hàt; s&p nhày mûa. Troupeau 5 w. Bây ( trâii bô lue sue ). — Bin dao môt ho niôt sâf, in^t dia-ph^n, Troupjrr s m, Li'nli ht. ^ [ ( xu*a). Trousse s f. Tûi, d&y ( dô ); Thiir giày r^ng* Trousse de chirurgien, Itii d6 thây ehi'eh. Trousse ée Compliment bien troussé lài t$ng làm hay. Trousseau « m. Tûi nhA. — Qudn-do du*a con vé nhà chéng; quân-âo s Am cho con di hoc. Trousser v a. Xân lén ( quân ào ). Trousser une volaille, làm gk ma quay, Troussis 5 m. Bu*ôrng xâp ao cho vâu hâi di ( nbu: xâp trôn, lên trôn... ). Trouvaille s f. C&a xi-durçrc; â6 dircrc. Trouvé is adj. Gàp du-orc . — Trouver t; a. Gap dirorc, tim dirç'c, du'orc. — du plaisir, dtrac vui. ùéciionnaire f-a 7S -! liSO TLB — hoa, iày Idm t6t (... ngon ). TBOOviiii ou TBonYBDR ê m. Kè di bét thor-tiidng dao béa bâc ( nirorc Bai-phâp = Phangsa ). Truand s 5. B ira du-côn^ dô àn-mày; quàn ihit th& vong hiromg. Truaivdsrr g f. Sir di cà-r^n cà-rcr; si^r &Q-mày. Tauc sm. Sir lanh, sir giôi, tài hay. — Avoir le truc, giôi, lauh; biâi iéo* Trvchbman hof/'-Jà Trughsiunt sm, Tbftng-ngôn^ thông-sir (hành nhcrn ty c). Truelle s f, Câi bay. — Cài va mue (vé) eÀ. TRUEuiB s f. H^t bay (hô...). Truffe s f. Cà rà. Truffer va. Bô cù râ vô. TRUFFikRB È / Bit e6 eù rà. Truie s /. Heo eài; heo néi. Truite s /. Thoan-tu n^tr c. Trumeau sm. Kho&ng vàeb is givba bai edra s6. — Kiab tieo yàch. Trumeau sm. Nburomg bô cât ra dè mà ân. Trusquin sm. Cdi kep xoi chi dôi ngay nhau. Tu Toi Ti prop de la 2i pm. Miy, mi. Toant s ad;. Circ^ nhoc. Métier nghé nhoc xàc (/oto-Afc). Tubage 5m. Sif dal dng. Tubs «m. Ông. Tuber va. et n. B&t tfng. Tubercule 5m. Khoai; cù. Tubéreuse s /. Hoa buê (dç, bircrng laa o.). ' TuBÉREux BU8B ac/j. C6 eà, eô nu. Racine tubéreuse, rë cJ (cJ c?/). TuBÉROsiiE S f. Mi^t (h^cb) n6i U'ôu xircrng. Digitized by Google TUR im Tubulâirs adj. C6 binh 6ng. — C6 nhiéu 69^. TuBULtiRS S f. LS dé mà dât (ira) ng vô. TuBBWa. (Hô't (îi, làm hir (liai). — Làm thit. Ses excès le tuent y tai no qué d$ mà Au' minÂ. Se —, ». r/î. Giéft miah. ToiEiB 5 /: Sir g'iéft, str chém gi^t. Tue-tête (à) loc, adv, Bi<c 6c; choi-lôi. Cfiet ktue-téteil9^diécéc,\kthél-thanh,là,ài. Tuf 5m. ThtSr dé tpftng mêm. Tuile 5 f. Ngôi (ngua c). Tuilerie sf. Lô ngéi.— Rén Tuileries (t thàaii Pa- TuiLiBR sm. Thor làm ngôi. [ris. TcLiPE S /. Thi'r hoa ngoc l)ût. Tuméfiée va. Làm cho sirng lôn* TuMBSGBffCE S f. SiT Sirng lén. Tumescent ente adj. Sirng lên, nAi eue lôn. Tumeur $f. Sir sirng; mut, eue, (nAi ncri minh). TuMULAiBi adj. Pierre— ,dàbiamà,dàmâ(m<biac.) Tumulte sm. Sir om-sôm(thom); sir rây-rà, ron-rifc. En — loc. adv. Lôn-xôn lao-xao; mn-cà-tum* TuMULUAiRE adj. Om-s6m, hdn-hào. Tumultueusement adv. Lôn-xôn lao-xao, um-eà-tum. Tumultueux euse adj. Um-cà-tum; om-sôm, rây-rà. Assemblée tumultueuse dam nm-sàm. [ngiy tai. Tumulus sm. Mô (ntfm dàt) mà, mô. Tunique sf. ko là (éo mfietrong không tay). — Ao Ifaih và hoc-trô qudc-tu--giâm mac. Tunnel sm. Bu-ang xoi du-di dit hay-là ngangqua TuBBAN sm. Kbàn (bit diu). [nûu Turbins s f. Bénh xe dA nftm dé dông nirdc dap né Tlîrdinite sf. 6c quân. [ch^y* TuiiBOT sm. Phu-dag-xa ngir c. il82 TVP ToRBULiNGB Tành hay làm rôi. TcBBULBNT S odf. Hay làm r6\ (xôn-xao, lofn-lac). Esprit — , tri ha?/ quay rdî. Turc Turque adj et 5. Turcô, Hôi-bdi* — Ngirtri TciiGn «/. Bà ddp. [Turcô. TuRCOB m. pU Lfnh tién-phong Arabe bén Afrique thuôc ve bînh Phangsa. TuRioN sm. Ngô, chdi, màng. TiiRPiTUDB «/. Sijr xtfn-za (xtfu-hÀ), sir tuc-t!u. Turquie (Blé de) nn. Lâa Dgô = bip. TuRQuiN adj m, Sam (màu). Bleu — , xanh sam. TuRQuoiss sf. Tkùr dà ugçc kia sic xanh. TuTÉLAiRB adj. Bàu-cbO-a (binh-vyre, gin-giû); hay Esprit — d'un pays, ông thân xir. [che-chô. TuTELLK sf. Sir che-chô (phù-hô, binh-virc). — Vièc thù-h^ (coi-séc tré mtf-côij trè nhd chu'a thÀnh nhcrn). Tuteur tricb b. Ké bàu-chil'a (phù-hô, binh-virc), — Cây c4m choâi, cây (nang) chtfng. [thi-hô. Tutoiement hay-la TutoIment sm. Sif mây tao mi ià. TuTOTBR m. MAy tao mi tdr. [vàu vàu. TuTTi-QUAHTi Héft thây-thây; bao nhiéu h in« . Tyran s m. Viia dir; — K6 dèc-dîT, kè f quyén Tybanmkau s m. ké dôc-dii*. [ hiép thé. TTEANff» S f* Ngir^c (b^o) chÀnh c. Quom cai-tri mac (tir)y minh. Sur bà-biéfp, sir bftm-bi£p. — des passions, sic tir-duc nô hiép (hài). Tyranmque adj* Thu^c vê b^o chànb. — Hung^ dû, d6c^4ia. Loi tyratmique^ luât déc-dit {bao-ngircrc). Tyranmiskr V a. Làm dû-dàu; làm ddc-dCr. Ubiquité s f, Sxt à khâp moi ncri. Je n'ai pas le don àtUnquiié, tôi kbông cé pbép & khâp moi nai. Ukask s/n. (!hi-du hoàng-d Gzar. ULCÉiuLTiOiN s f. Sir sinb gbé. llLcàBK sm. Gbè-cbtfc. Ulcéré ée adj, C6 ghé-chô'c. \^ ia. Conscience ulcérée, Itrang-tâm cé tit ou bi rûc'- Cœur ukéré, (lèng chMéch) = lèng phOn-ndo^ làng oàn^hân. Ulcérer va, Làm cho sinh ghè-chdc. Ulcéreux euse adj. C6 ghé-chdc. HhiMJL sm. Tftn<-8Ï thônglu^t-iê trong mr&e Turquie. Ultérieur b adj. & hèn kia. — & lai sau; qua sau Ultéri£ur£ms:nt adv, Sau niïa; sau Iqi. [kxa^ 9au« au UNI Ultimatum sm. Lori, ly saii h^t. — Su dôi rié!i. Ultba sm. QuÀ; qu4 khài... fièn kia. ÛtTRAMONTÂfN AINE adj. & hèïï kia nûi; kè mutfa eu* theo quo'n-phép Birc giâo-tông cho tron. Un sm. Con môt, stf môt; nhûU Un Unb a^y. Môt (nhâi; c). — Kia. Dieu est ww, Dire Chûa Trori là cé mât mà-thôi. Dans un poème^ trong cài thor kia. Unanime adj. Bdng lông, ddng ttnh; d(tng môt Unanimement adv. B6ng lông. Unanimité sf. Sir dông môt lông. (mOt y). Uni e adj. Lién; bàng. Chemin %mi, dircmg bàng. Soie unie, lua tro'n (không c6 bông). [chue). Unième adj. num, ord. Thu* môt (nliurt) (dât sau Uni^mbnt adv. Vingt et — , thû' hai mircri méi. Uniflore adj. C6 môt boa (bông) mà-thôi. Uniforme adj. Béu nhtr nhau, cûng mÇt thé (cAch..). '\ Couleur — , ioàn môt sâc. Mouvement — , sijr chay diu. Uniformité s f. Sir déu (môt cdch, mot dang,.,). Unilatéral ale adj, Co môt bên mà-thôi. Contrat unUaiércU ià giao bu^c ed mât bén md^ Uniment adv, Dên; c6 môt mà-thôi. [thôi. " Toile travaillée vniment, h6 dêt dêu chî. UnroN s f. Sir hiep làm m^t. — Sy âông-tftm hîôp li^c. Cbû âông-tâm. — bien assortie, dôi ban vtra, lû*a. Unipkrsonnel adj, G6 mot ngôi mà-thôi, Uniqi» adj. G6 m^t mà-thôi; m^t. Fils — , coD méi. ' U» takjit ; tài cô m^t (vô song €•)• Digitized by Coogit URt USS Tniquement adv. Môt... mà-thôi. Unir va. Hiôp làm môt.— LÀinchobâDg(cholién)« S'tiittr V. réfL Hiêp nhau; Aông tioh ( lèng ) v&i nhau. [râp-ràng-. Unisson sm. Gung (giong) dorii hàt r^p vdrinbau. Sijr Unité s Géi môt; tèn... — de longueur, (én ehi cài do vdn dài, L 'Unilé de Dieu, Sic eu wôl hxxQ Chûa Trôi. Univers sm. Troridfttmuôn vÂt;càvàthé-giaii,th(f giéiy bâu thé-giéi. Universaliser t?a. Làm cho ra chung khilp cà. Universalité sf. Sir trçn câ, trot câ, hét thây cà. Universel «m. Cài chung ci (htit mçi ngirài) (nhcrn sfr dông c). Universel elle adj. Chung câ, héft câ, trôt câ. Remède universel^ thuôc bà bênh* UNnrKESBLLBHBNT odv. Càch chung hë% câ; gSm héTt ci« Universitaire adj, Thuôc vé Hàn-lâm viôn. Titres — r, churc thi d4u(ho^ctù-tài|-cdr nhcrn. t£n-sï). Université 5/. Hôi Nhà-nirdrclâpcôphépdayngiràî- ta trongcâ-và nu-dc (nhu- hàn-lâm-viên, nhu-qu^c Uranus sm. Tên vi sao Uranus. [tic giàm*..). Urbain aine adJ. Thành-thi (thiéngii Vt ; nvcàc tiéu.

    Digitized by Google I '4i86 USU Uhinbr vn, BAi, di tiéu; di dAi. /Uriqle ad/, acide — , nh(rii-trung-bach toan c. jjlRHE 5/. Binh dijrng tro (hài-câi) kè ché!t« — filnh hà thé bào, binh bât tbâm. -Us sm, pi. Tue, thoi. Les us et coutumes, phong-tuc théi-pbép. Usâgb $m. Sijr dùng. — Tac, thôi. Usage des richesses, sir dimg cùa-céi.

    . — du monde, thôi dori (thê-gian). UsiOBR «m. Kè c6 pbép dùng (birAng«.,), UsBR vn, Dùng (dung c.). En user^ à, àn-. — la pointe d'un couteau, màn mûi dao. UsiME sf. Là, scr nghê (l^p ra Dcd mé sông mà làin ngbé nç ngbé kia). Usité te «rf/, Quen dùng, thiràng dùng. Ustensile sm» Bô. UspEL ELLE ac(^> Quen dùng, thiràng dùng. ' tJsuELLBiiENT adv. Tbu'ârng-lâ. UsuFRL'CTUAiiiE adj. Du(;c ph«p an huê-lcri mà-tbôi. UsuFAUiT sm» l*hép dirac an (hirirng) boa-loi. Usufruitier ùbr. Kè dirçrc phép ân pbdn huè-loi. UsuRAiHE anj. Àn lori quà phép di. Prêt — , sif cho vay àn l&i quà le, tsuRAiBEHERT odo. Càcb â.D lori qué pbép di, UsURK sf. \Jn quA pbép; sir ftn Icri quà phép. Avec usure^ quà câi minh durorc di. Usure s/, Syr hw, sir môn di. Usurier ièrs Ngu-ài cbo vay âa làï; ké cho ti^n ngày tién g(p. [soàn vi. Usurpateur trice s. Ké choân; ké chiéfm-do^t; kè Usurpation sf &\f choén liy ( - chiéfiQ-dpfkt), Sir Hein (tboAn) ngôi (vi),. Digitiztxi by Google • VAC H87 Usurper va. Choàn lây, chiém lây (chiétm-doat c.)- Soân c. (thoàn c, t.). Utérin lne adj» M^i iàng me (mà khdc lèag cha). Utile adj. C) Utilisbr va. Dùng, nhân Itfy. Utilisation sf. Sir dùng mà,... Utilitaire adj. Cho dirçrc ich-lori; cho ra co-ich. Utilité sf. Sxf ich (sif ich-lçri). Utopie sf. Chuyén làm chàng dtrcrc. Utopiste 5. Ké tmh ra vi^c troii-làub moi bê mà làm ra thi làm chSim" dinrc. < • Utrîculb sf. Céi bÂu da ohA (dé màc, obura nvcéc). UvÉE sf. Da thù: ba trông con-mât. V :Va. (v. Aller), bi. Yacangb 5 /• SijT nghi; sir bâi trirârng. — Syr kbiém. — da Saini-Siégc, khiSm Giào-tông làm dâu Tèa- Yacant e adj. Trong, kliiein. [ibdnh. .Vagahmb sm. Tiéng om-sèm (rây->rà)« Vacation sf. Hâi (bu6i) quau hành-sijr — Tiénphu- ctfp cho quan, công-xn^t^ xuM-sai. — des tribunaux, bâi vii;c toa, sâp fto. Vaccin sm. Tbutfc trông trài; mû trài l&y mà trÔng* Vaccinatbur sm. Thây trdçg trài. Vaccination s f. Sir tr^nç trâi , Vaccine s f. Mîi trâi giông dé trông; sif trôog tràu Vacginbr va. TrÔDg trài (chiràng d^ c). Vache s f. Con bè câi. \aQhe à lait, coa bà sîra* !458 VAI Vacher ère s, BiVa (ké) chàn bo cài. Vacherie s f. Chuông bô cdi; chô n^n sfra b6. Vacillant b adj. Lung-Iay, lûo-lftc, rung-rinh. Lumière vacillante, dèn ko-lét ngon, Yacillatioin s f. Sir lâc^ sir lung-lay. — SijT không châc y, sg* không quyéft ou sijr du-dijr. Vacillatoire adj. Chl (tô ra) du-dir, bât-dinh. Vaciller vn. Rung-rinh, lung-lay, khât-khéu, vât- vcr. — Dùng-d&ng, phân-phÀnbAtnhijrt c. La table vaciUe, ek\ ghë (bàn) n6 rung-rinh {bûy Vadé-mecum sm. (Hây di vdri tao) = do tùy tbàn, âô dem theo minb luôn. Va-it-Vient 5m. Sir UH lui, qua 1^ (vftng lai)... C'est un va-et-vient continuel, t&i lui àkp-à\è\. Vagabond e adj. s. Trôi-n6i, lènh-dônh, lac-lài, câu (cor) bor câu bftt, trôi sông 1^ cbçr— Dông-dàû Vagabondage sm. Sif lac-lài ou loài (trôî-nôi). Vagabonder vn. Bi lac-lài, trôi-iiAi, iênh-dênb; di bà-vcr (bc-vcf). Vagir sm. L5 lân o; câ'a nûnh (dâm-bà). Vagir vn. Khéc oa-oa. [Oe-oe). Vagissement sm. Tiéng (con-nit mai dé)idi6c oa-oa. Vaoon hay4à Wagoh sm. Xe. Vague f. S6ng. Vague adj Bùng-lông; dông-dài. Terres vagues, dât hoang. Promesse — , lôi hura bông-lông {lày cé). VAGinEHENT odv. CÀch bông-lông, cÂch âôqg-dài. Vagototstre sm. Béfp coi viôc di lanh thcr dô vé cho quan-quân trong co". ViGinm vn. Lac b^y; néi làng, 1^ dé. Vaillamment adv. Câch m§inb-mê| càcb c6 gan-da. Digitized by Google VAL 1 159 Vaillance sf. Sir m§.nh-inë. Yaulant ë adj. Kë manh-më; c6 sijrc-manh. Vaille que Vaille hc. adv. T^n-hao bao-nhiêu cfing... Dâu mdt thé nào; mat thi mât; làm-sao thi làm-sao. Vain Vaine adj. Vô-ich, khôûg ra gL — Kiêu. Esprit vain^ tri-y kiéu^âng. En t>âtiiy loc. adv. YMcb, uAng công. Valncre Thâng, thclng-trân; an; hem. — un obstacle, khôi ngan-tro". Se —, t). réfL Gdm (ép) minh, YAmcu E adj. Bi thua^ phâi thna. Il a été vaincu, né c/« Mw^. Vainement adv. Vô-ich; uâng (mAt) c^ug. Vainqueur m. Ké thing dircrc irân. Vaisseau 5/n. Tàii. — Binh, chàu. — Mach trong min h vât^ min h cây. Vaisselle s /. Bàt-dïa. Laver la — , rdra bât. Val sm. Mt sftng (lèn niii, b giura hai cai nui). . Courir (aller) par monts et par ^aiu, trèo non . l&n sutfi; di tông di t^t, chay ngircrc chay xuôi. Valable adj, C6 lire, c6 phép, c6 thé; dàng, nên, phâi, theo phép. Motif — , cd dàng. Valet sm. Bày-to, dira an dura 6". Valet de chambre^ dày-té b-xàxk. Valet de pied, âày-t& di theo hâu. Valetailles /. Boàn (lu) tôi-tà, VALéTUDiNAiRS adj. Hay cé binh. Valeur s /. Gia- site, siSrc-lu'c; sif qui. Objet de voleur^ d6 qui {çià), Râleur s f. Sirc-lyrc^ sxf m^ah-mS. ii«0 VAN YAiEmiEni srsB (tdj. Manh, dan. Validation s f. Sir làm cho nên, cho chac. Yaudb adj. Manh-giôi. — Châc^ dang, nên. Homme vûHde, ngirài mqnh-fiâi. Validement adv. (]àch manh; châc, nên, dàng. Valider va, Làni cbo châc, cho m^iih> cho nên. Validité 5 /. Sij* chic. Vatidité d'un contrat, sur ehâe céi Mf giao. Valise 5 /. I{vr(rng da. Vallée s f. Ncri sùng, nori thâp, — de larmes, — de misère, mnsàng kh6c-16c, khtfn-kb6 dirài th6-gian nây. Vallon sm. Ncri sùng nhô. Valoir vn. Mng già; iiôn, ra; bàng. Cet objet vaut 20 francs, cài dô niy già déng hai ençc francs. n vaut mieux, thà.«.i« Cela ne vaut rien, Cài không ra gi [héi). Valse s /. Câch miia xây trôn. Valsbr vn. Mûa xây trdn (xây vin). Valie 5 /. Plus value^ giâ hcn, sir trôi (thêm) giA. Valve 5 /. Cành cira; vô vop (nghêu, ngao, hén). YALVtJLB « /• Céi biSrng nhô. Vampire 5 m. Ha ngirâri-ta tin tdli néra khAi mà n6 vé nô hûtmiu ngirori stfng. — Tbir con dai Idn. Van sm. Câi nia (dô, sây gao), cài nong, céi trân. Vandale sm. Ké phirtuyét nghé-nghiép, chir-nghïa vftn-chircmg. [nghiêp. Vandalisme s m. Phép tuy^t vftn-chircmg nghé* Vanille sf. Trâi vanille. Vanité s A Sir vô-icb; sir không-không- (không ra %\f gi). — Sir khoe-khoang, sif kiôu-ng^o« Yanitidx KiiSK adi. et s. Bay khoe-kboang, hay hao Digitized by Googb VAR li6l • danh-tiéfng; hay ciu danh« Vanne sf. CiSra bdrng. Vanner va, Dê, sây (liia, ao...), Vjusnebie 5/. Nghé dirorng (dan) r6, thùng. Vanneur m. Ké dé (sây). Vannier sm. Thor dan (dircrng) nia, sia, nong.... Vantail sm. Cành cura. Vantabo b adj. et s. Kè hay khoe-khoang. . Vanteb va. Khoe. Se — v, réfl. Khoe minh. • 11 se vante de réussir, no cây mïnh no làm nôn« Vanterie sf. Sif khoe minh. Va-nu-piebs sm. (&i cbom không) = quân kh^nnaan, Vapeur s/Hrri, khi xông, khi' bôc. [dÔ àn-mày. Vapeurs épaisses, hxri lên mit-mùt Vapeur d'eau, hm mrùc. Bateau à — , tàu khâi tàu Aha. Vaporeux euse adj. G6 hci, lôn hcri. Ciel vaporeux f trod cé Aai mù-mit. Vaporisation sf. Sir làm cbo (âi lông) ra hcri. Vaporiser va. Làm cho {âô lông) ra licfî, (cho bay Vaquer tn. & không (cf nhu-ng). — [ra hcfi). — à, ch&m (chuyôn) mà puông mnÔu Varaigne 5 /. Bàng khai Uy nirâc man (bién) vô Varech hay-là Vareg sm. Lo^ rau-câu. Varenne sf. Mt hoang-vu. Vareuse sm. Thir ào vân tdi lurng quân. Variabilité sf. Sijrhay lhay-dôi;sir hay tror(rakhâc). — du temps, sw trôi khâfég<6 ckttng (khi làm- vây khi làm-khéc). Variable adj. Hay thay-d6i, biéfn-câi. Variait e adj, ïïay dAi, hay biôn-câi; hay thay-dAi. Variante sf. S\f kbdc nhau; syr thay-d6i. 11C2 VAU [hât. Vaeiatio.x s/, Sg:d6i. — Hcri ngâu (nhân) trong cung Yaricb Si^ sirng lôn (ch6 mach mdu chçy khtag Varicelle sf. Trâi gitfng. [défn). Variée va. Làm cho ra khàc, d6i (bién) ra nhiéu Le vent a variée gi6 /rcf (ngvn). [thé. Les auteurs varient sur.., kè làm truyén không hièp nhau vé.... yàxxtti sf. Sxf khàc nhau; su nhiéu càch. Variétés littéraires, th(r-tùr nfdSu fMt. Variole sf. Trâi giâ>ng (dâu c); ban, ivéà ban. Avoir la —, lôn id/i/, (Aoa), lên dâUj lèn /r^t (^ridVî). [gi«ng. Varioleux euse adj. Vé trai gi^ng. — Ké lôn trài Vablope sf, Cài bào giéi. (bào Idn). Vasculaire Aay-/ bim non. — sm, Binh, ch^u. Vassdx busb aâj. C6 bùn. Fond — , Rach (sông) cé nhtiu bùn* Vasistas sm. (Cfra nhô ra dong vô m^c y). Lô hcri (thùng hcri) ncri cdra. Vassal alb aux adj, et $• Chu'-hiu vua chir-hiu. Vassalité 5/. Chirc chir-hSu. Vasselage sm. Nu'orc chu'-hâu. Vaste adj. Rông; quàng-dai; r^ng mênh-mông. Esprit — , tri (long) quàng-âqù Vatican sm, B(n dire Giao-tông or irên nui Vatican. Foudres du — ; (Sét nui Vatican) tà phat va dûl phép thông-công* [nu*drc). Vau-l'eau (à) loc, adv, Tudt, trôi (chAy theo dông L'affaire est allée à reau-l^eau^ \ïùc £y do xuôi- rot. Digitized by Google VEI 4163 Vaurien sm. Bijra không ra gi, ihàng diém> quÀa cbé dxim (thàng lorm-lcr, bd'm-xcrai. t*) Vautrer (se) t>. rifL Vùî bùn, lôi (dâm) bùn. Veau sm. Bô con, — Thit bô con. — Da bo con thuôc. VsGT£UR adj. s. Rayon — , inh sdng m^t-trài chi ngay tinh-tû. [tnrdc. VÉDAS sm. pi. SAch thAnh-Kinh béa dflto Thién- Vkdete sf. Li'[ih canh co-i ng-y-a. — Mettre UQ nom en — , dé cài tèn riêng ra mât hàng^ VÉoiTAL ALE AUX. Thu^c vé tbào-môo. Règne — , ihdo^mdc loai. Terre — Mi ttft mà trâny-tràc. Végétatif ivs adj, Làm cho sinh (mçc^ sdng). Ame — ve, sinh (sank) hdn c. VÉGÉTATION sf. Sir thâo môc sinh (moc) và làii lèn. — Loài thâo-môc. La — est magnifique cette année, cAy-c6i màe) cA-hoa n&m nay tb^nh-m^u bét sure. VifliHENCE Si]r manh, sir bftng. Véhément e adj. Manh, bung, hàng. VÉHICULE sm. Xe (xa c), xe cbà; cô. [Canh. VxnLE zf. Sijr tburc. — ngày âp (b*a tnnirc). — La — de PAques, ngày âp lë Phuc-sinh. C'est le fruit de ses veiiies ây là vi$c thiltc khuya dây s&m nià làm ra. Veillée sf. Viôc làm dém bôm*— Sif* tburc kbuya. Veiller t»n. Thû'c.— Coi (xem)-8éc, coi chùrng; canh, canh-giur. — tard, thû'c khuya. — à... giû.,. ( cb&m)..| coi cbilrng. (coi-s6c«.)« — un malade, canh k£ liêt, giic ngirc?i dau Veilleur sm, Ké thirc. [(bônh). Yeiueuse sf. Bèn cbong dém. 1164 YEN YmiE M^h (màu). — Vàn (cây, dà). — Mô. Tomber sur une boane vetnCy gâp mô ttft, =;= . May, gap may. YfjMi £fi adj» C6 vàn. Teinbr va. Làm vftn; già vàn dd vàn cây. Veineux else adj. Go vâii. Bois — , cây cô (nhiéu) vân, YsiNuufi Mçoh nhA. Yêler ©m. Bé (bô cai). \iLm sm. Da bè coq thuôc. Manuscrit sur véHn, sàch chép bàng gtéy da. Papier véUn^ gitfy da. [du-dir. Velléité sf. Sir luuôii ma không làm. — Su* ICr-nhir, YiLOCS adj. Mau, Iç (kip, cbôDg). YéLOcip&DS $m. Xe hai bdnh (dap chcm mà di). VÉLOCITÉ sf. Sir mau, s\y le, sir chông-vduh. Velours m. Nhung. [nhung. Velouté sm. adu Yành làm nbu* nhung. — Coinhir Le velouté cfe la pèches idng tréi dào-lidn. Velu e adj. Co lông. Venaison sf. Tbit san, thit rirng. VÉNAL aie aux adj. Hay bàn; c6 tién thi durorc. Vénalement adv, Càch ban; hë cô tién thi xong. VÉNALITÉ sf. Sir c6 tién thi du'orc; sif ban. V£fiANT.«m. Ké dèn (tdi). Les allants et les venants kè lui ngwài t&i. A tout — , ba {dung) ai,., nây... Vendable adj. Bân di du*o*c, co le bén. Ybndangb $fé Mùa héi nho* Vbndangbr Va et n, Héi (trài, quà) nhô. Vendangeur euse 5. Ké di hai nho. VfiNj)£TTA S /. Sg: bao-tbùy sif ti*à oan. Digitized by Google VEÎi il65 YfiMDstm BU81 8. Kè bàn. VfiWDRE va. Mn (mSi c), — à crédit, bàn chiu, — cher, ôdn mit, — son honneur, bdn danh bdn tiéfng minh dû Vendredi sm. Ngày thir sàu (trong tu An 1S)« Vendu £ adj. î>a chiu bàn. — Bân di. YgriBLLs $ f. Biràng nhô (tiéu nbai c.)« VéfséNEUx EUSE adj, Cô thu^fc dôc; dôc. VÉNÉRABLE udj, Bâng* kinh. VifiéRATioif s f. Su* kinh; sif kinh-nhiràng. Être en vénération, dtrorc AfnA-f^j. VÉNÉRER va. Kinh, cuQg-kmh, kfnh-vi. — des reliques, cung-kinh xircrng tb&nh« — un bienfaiteur, vi-nè ké làm crn cho mlnh» Veneur sm. Ké coi chu sàii. Vengeance sf. Sij* bào-thù; cijru-oàn. Ybnokr va. Oàn-thù; bào oân, bào thù (trà thù). Vengeur eresse adj. et s, Ké bdo-thù; ké tràoéil* VÉNIEL elle adj. Nhe. Péché véniel, tôi nhe, VéNiELLCMÊNT adv. Céch nhe. Venimeux euse adj. C6 thu^(c dôc, dôc, dôc-dia. Langue venimeuse, hxài (miôag) déc-dia. Venin sm. Thu6c d^. Venir vn, Mn, tt/i, lai. Cette maladie lui vient de famille, c4i bônh này nô là bènh nôi. Cet arbre vient bien, eii cfty niy mpc (/n) tât* Venir à bout, (tdi nori) = dâc ki chi c. Vent sm, Gio (phong c). — Hcri, khi. [bung. • Avoir des vents côhœi (Mt)=:s6i bung, rue-rich Dietimnaire f-a 74 1166 TÊP Tourner à tout vêntj (day theo mçi già) « gié b4 nào day bé nây (không bén chi bén lông, -theo thuàr, à theo thl), YuiTi $ f. Sir bAn* Marchandise de bonne vente^ hàng hàn ddt. Ymsa v. impers. Ra hori; di hofi di. Ymiox KUM a«('. Hay c6 già. — Hay sôi bipig. Saison venteuse mùa A^ry erf çiJ. Légume venteux^ rau dd àn haij sôi bung, VsMTiLATBUR sm. Xe gié — Mày dè lésa cho c6 giô« ViNTfLÀTiON s f. Sir Utm cho c6 gio; sijr qu^t. Ventiler va, Ouat, làm cho c6 gié. VxNTOuss s /• Ye^ 6ng giàc (ve mà làm thutfc curu). YxKTOusER M Giic. — un malade, giâc ké dau (ngirori bônh). Y£NTBAL ALE AUX adj, Thuôc vé b^Dg. Yranx im. Bung (phùc e«)« Bas^mîre, da àxr&. Yentriculb sm. Bung nhô, — Ti-vi, mô-àc, bao-tù" con loài-v$t« [ngva) YnmiikiiE ( = sous^éii/ft^re, ) s f. Dây tbAng-dài Yentriloque adj, et 5. K^. néi trongbung(nghenbu' tiêng noi Irong bung mà ra}. Yentru b adj Kè lh* (dé'n), Ybri» 4 /• SijT dén (toi)* Arbre d'une belle nenney cày mpc i(jn sàn-scr. Allées et venues sir di di lai lai. VÉNUS s /. Sao hôm; sao mai (kim-tinb c). Ylms $ f. pl. Kinb Ui bu6i chiéu. Digitized by Google VÉR i'fi" Ver sm. Con sâo, con-bç. Fer solitaire, con lÀi, con sàn-14î. VÉRACITÉ S f. Sif châc thât, sif quâ. Ver X SOIE, m. Con tàm (tàm c). Élever des — , tâm. VfiRBAL ALE AUX adj , Thuôc vé tiêng công-cuôc. — lài nôi, mi(ng tày. [cuôc mà ra. Adjectif «erÀo/, tieng phu-tridu hifi tiéûg Wi- Promesse verbale^ Icri hùra imêtig* Verbalement ado. Miêng tày* Vkiibaliser «n. Làm Wr kitft-nh^Q. Verbe Ngôi thir hai (Birc Chùa Giê-giu). Verbe m. Tiéfog công-cuOc. — Lcri nôi. [Ihâo c). Verbénacées s /. pL Loài cô roi ngifa (mà chiôn Verbeux euse adj, Nhiéu tiéfng nôi ; hay nôi,già miêng Orateur verbeux, kè nôi dông-rlàù [(mOm). Verbiage m. Sijr nôi dtog-dài. Ver-Coquin $m. Sâa nho. Vebdàtre adj. Xanh-xanh. Verdelet ette adj. Côn tiroi-tirai (xanb-xanh). Vin verdeiet, Piroru chm-cAua* Verdet m. Rét> ten AAng. Verdeur s /. Màu (sâc) xanh, sir xanh-tircri. La verdeur de l'âge, tuôi xuàn-xanh (c6q tré). Verdict sm. Un khai h^i-dàng^ Verdhïr sm. Chim vàng-anh. Verdir uâ. Ve xanh. — Xanh ra. Verdoyant e adj. Xaub tirai, xanb dorn. Verdoyer vn. Xanh ra, hôa nèn xanb. Verdure s /. Màu (sdc) xanh. — Cô, c6 xanh. La verdure des prés, màu xanh ngoài dông. Se coucher sur la verdure^ nâm lr*>n dam cô xanh VÉREDX SU8K odj. C6 sAu> [(nàm «m cd). Digitized by Google 1168 VÉR Fruit véreux tr&i cd sâu. Créance vémaef ngr Uiâng chAe. Ymi 5/. Roi. Battu de verges^ bi dàn (ph&i dàn^ bi âàxài dôn). Ybbaé U adj. C6 làn Étoffe vergée^ hàng (gié) soc ou không dêu .. Papier vergé, giây ccf /éi/i, cd iL [canA chi. ViBGKR im. Viràn cây trài. YiEGiuRB $f. Chi fcifog khuôn dA gifty. — LftngiÂy. Vbbglas sm. Già, mu'a giâ. VBaam ou Vibmi snu. Khô-mi)c c* VERooftHB sf. Sirxïu (zlà giâ. YiBiPicATfON s/. Sir làm cho ra th^t* — Sg* scat coi eô tb4t hay-là gi&. [bay4à giA« YIrifibr m* Làm cho ra thftt. — Soét coi c6 tbftt • • L'événement a vérifié sa. prédiction, uonoitrirdc déû sau viôc ra guâ nhir làm-v4y. Yiam «m. Hày dé Air (eii) àà n^g. YiaiTABLB adj, Thât (thiêt). Histoire véritable, truyên thât, thiêt tich. YimTABLKMSNT odv. C&ch th|it; chic, ib^t* Être — heureux, c6 pbiràc thât, hdn c6 phirdc. Vérité sf. Sir thât (thiôt). Parler avee l'accent de la — , noi ngay-thât, Ea—loc.adv. Th^t (tbiét),ki th4t...cbinb tbjli... Digitized by Google VER 1169 Vkwus sm. Nho côn stfng (tircfi). — Nirdc nho ohua. Yeriibil m. B^c vàug» VBBmiL BiLLi BA; hÂiig. Vermicelle 5m. B6ii« Vermicellikr sm, Thçr làm bûng. YsRMiCDLAiBE odj. Gi^iig nhiT con sàn*lài (trùng) hoâc ruc-rich nhir n6. • • • Vbrmiculures sf, pl. Hdi-vàn lâiig-quâng. Vbrxiforms adj. Cé hinh con trùng con sàtt«.t« Viuiinm adj. et m. Thntfc s&t trùng. Vermillon s m. Son, hông-do'n, ngàn-chàu« — Mà hdng maison, Vbrmillonner va. Scrn son; ihoa hông-âom. Ysminii if. Giùi; mot, sftu. — giàu Vermineux euse adj. C6 trùng, c6 sàn-lâi; c6 giùî. V£RMiâS£A.u sm, Gièi nhô, con giôi con; con sâu nhô. YBiuioin.BR (Se) v. réfi. Bi giôi &n (rùc); bi mçt ésï. Ybrhoulu b adj, Bi giùi rûc; I4o-nbi6o nhûmg giôi bi mçt ân. [mot di^c. YbbmouIiDRb sm, Cbô giôi rue; 15 mçt duc. — m^t Ybrnal alb km adj. Thuôc vé mùa zuân. Vernir va. San, kéo sorn. Vbenis 5m. Nirdrc scm. — Nirdrc men sànb. Ybanissacb $m. Sir scm, nghé scm. Vernisser va, Bô niro-c men cho dô sành dà siSr Vernisseur sm. Thçr scrn. Ybriiissurb $f. Sir v6 scrn. VÉROLE S f. Tim-la (ghé tàu). Petite vérole^ trâi gi^ng. Avoir la petite vérok^ uèn (lèn) trdiyléiï bàtèg» YBBBàT m. Heo âvrc. Ykrre sm. Ly (cbép). — Kuih; chai (pba-ly). •1170 VER Un — de vin, môi ly [chén) riroti nho. Verre de montre, kinh dong-hd. En — , bàng chaù Y£RB£E sf. Môt ly, môt chén. Yerrerie 5 /• Nghé làm dd chai (pha-ly). — Ch8 làm d6 chai. — B6 chai (pha-ly). Verrier s m. Thor làni chai (ly, ve, chén). — Ri dyrog* ly (chén). Verri^ab hay-là Ysrrihb sf. Kinh Idng. [tinh. Verroterie s f, Hôt euôpm bâng chai hay-là thûy- Verrou sm. ChÔt (thoen ï.) cfra. Verrouiller va. Gài chtf t lai. Verrue sf. Nùt rnôi; mut côc. Vers sm. Thcf (thi c). Faire des vers^ làm thng, tràn-tré, x6u Versé ée adj. Thao, tirng-trài; tbông. Ver^é dans les affaires, îkao viôc. — dans la littérature et l'histoire, thông kinh si3r. Verseau sm. Ti, cung Tkiéc-binh. Versement sm. Sir déng bac..., giao bfc. Verser va et n. BA, p6t. — à boire, rôt mà uô'ng. La voiture verse y xe /éif. Yeewt sffi. C&ti. — Càtt kinh. Versificateur sm. Kè làm thcr. Versification' s f. Phép làm tbor» ysBSiFiBR viu Làm ra thcr. Digitized by Google VER im — tine fable, dàt chuyôn ti^fu-lâm ra thfr. Ygbsiok s /. Bài dich. — Cdch thuât truyôn. Verso sm. Trircrng sau (bên kia) ià gHjm y m B odj. Xanh (lôc c). Vieillard vert^ già càn $â? [tw(ri). Bois t)ert^ cày turai {chû'a khd)\ c&i wd'i^ Vin verij rtrora càn m&i qua. Réponse verte, Icri trâ loi (jat, Vert-dk-Gius sm Ten xanh ncri dclng.

    VKHTâiaAi ALI AUX odj* Thuôc vé khâp xircrng. Vertèbre 5 /. Khàp xircrng; sirorng s5ng. V£RTÉBH£ ££ adj, C6 xiTCDg s6ng (nhir loài c6 vÂ, nbur cé| côn-trùng, pbi-cAm chi lo^). Ybrtemknt adv. Céch gàt, céch manh-më. Répliquer — , Irà lài cimg (each tnanh-më). Vertex im. Xoày thirorng, diah d&u. Vertical ale aux adj. BiSrng (ngay, thAng). Verticalement adv, Câch dirng thâng lên. Verticille sm. Mât cây cé nhành, là, bôngmôt chi« Vertige m. Si^cbéng mftt, sijr xày-x&m (xoay- xkm t.); (chuyén-vAn, vdng-vât t.). Vertigo s ni, (Sir chong m^t). — Bônh ngifa di không déu bude. Quel — lui prend ? né xânh-xe là chùng nào I Vertu sf, Nhân-dtîrc. — Sirc hay. — Sv m^nhi — des plantes, swc hay thâo-môc. En — de hc. prép. Cur theo..., VU,., Vertueusement adx>. Càch nhàa-ddrc. Vertueux euse adj. Nhân-dirc.

    Action — se, viêc làm cô nhân. Yerti sf. Cài b&ng, cài bôi bihig cành(ké vftn-tba.), Vervewe i/. CO X9Ï ngva (mft-chiôn thâo c), . j — i. y Google 1172 VIC Yerveux sm. ThiV A6 bftt câ» Vesce s/. ôâu tàm ( dâ-dâu c). VisiCAL ALB AUX adj. Thuôc vé bàQg-quaag (bong- béng, = lông-bông). YÉsicATOifiE sm. Thntfc dÀn cho phdag cbo ramut. YÉsicuLAiHE adj, mut. VisiGVLB Mut (mun pbông t.) YisicDLEux EUgE odj. CA hinh bong-bông nhA. Yesou sm. Niro-c mia (dap ra), YssPEE sm. Sao hôm. VESPiBAL sm. Skicb. héi lë buAi chiéu. Yesse 5/. Cài dît thâm. Ybssie 5/. Bong-bông. (Bàiig-quaag c). — Mut moc Yesta sf. (Tè]) sao Yesta. [hgoài da. Yestpale sf. Bà vfti but nOt Yesta. Veste 5/. Ao vân. Yestiaibe sm. Cb5 dé ào (tù ào). — Cbô dé m$c ào. YssTiBULE sm. Nhà khâch. Yestige sm, DâLU cbcfn. — Dâu, détu-fich. Yêtement sm, Ào-quân, dô mac (ban). YiTiRAN sin. Linh cijru. — Hoe-trè côn à lai Idrp cik. YÉTÉRANCE 6/. SiT ciTu; ciTu-ngach. YÉTÉBINAIKE adj, S. Thây thu6c ngira (thu-vât), Yiwu^ /• iéu bà-làp; sijr bA-thàm; diéu mçn-may. ;VÉTiLLER vn. Làm vi thàm-tbàiD; giëu-cçrt, phs- tro pha lurng. YÉTILLEUB EUSE S. Ké pba-lfrog, giêu-cçrt. YiriiXEUB susB adj. I«ihiéu si^r kbé; nhiéu nâi kbA. — Phâi lo kï-cang, phài c4n-th$n. . Ouvrage vétilleux, viôc khô nhiéu nÔi. . Aflaipe véiilkuse, V\èc phâi lo kî {phài cdnrih^). Yice-Cbamgilibr sm* Ph6 chu'Ang-âCa, Diyiiized by Google VEX 1173 ViCB-CoNsm. sm. Ph6 Iftnh-sijr. ViCE-CoNsuLAT sm. -ChiTc ph6 lânh-sir. Vice-Gérant sm, Ké quyén lânh lo viôc. YiCB-LÉGÀT 5m. Vhà khAm-sur dijrc giào-tông, YiCE-LÉGATioNs/. Churc phékhAm-sâ Adrcgiéo-tông. ViCE-[*RKsiDENCE 5/, ChiTc tà-nbi ké làm dâu; cbirc pho d6ûg-ly. YiCE-PiiÉsiDBMT sm Phé â6ng-l^; ké ph^ làm dAu Vicb-Rbinb Ph6 hoàng-hàu. ViCE-Roi sm, (Vircrng-công'); Chùa xù. Quan kinh- lirorc: ting-dtfc bô-dirorng. YiCB-RoTAUTÉ sf. Châ*c chûa xvr. — Chfrc kinh-lirç'c. Vice-Versâ ioc, ado. Ngmrc Lai, lôn l^i, YiciER va» Làm hir, làm cho ra xâu, YiciBUSExsHT adv. Càch xâu^ càch hir. ' V^iciEL'x ELSE adj, C6 chirng xâu. InclinatioQ vicieuse^ sir chiu vé tinh xàu. Cbeval — , ngiT^ ehùrng {c6 cMrng) Vicinal alb aux adj. Thuôc vé làng-mac. Chemin — , dtro*ng trong làng-xôm, YicmALiTÉ sf. Sir lâii-c|ui.— Cu$cdàDg-sà hat làng- Yftm va. Mac, bân. [xdmt6ng-ly. — une robe, tnàe ào v6. Se —, V réfl, Mac (bân); àn-niac. [trô. YiTO sm. (Tôi cAm) sijrcim, lài cim-ngào; sijr gàDg- YÊTURE sf. Phép thiiy dongnamnfl'lvimfcàadèng, VÉTUSTÉ S /. Gû, lâll d(>i. YiTTVBR m. Cày hiraag-bài. Ybuf veuve adj et s. Gôa vçr, g6a chtfng. Veuvage sm. Sir gôa vçr, goa chông. Ybxatbur tbicb adj» Uay làm cire (turc). llesure vexatrice, thé fi^(l/, phép Mép lâèiu Digitized by Google I!W VIC Vexation $ /• Sir làm cire, Yexatoire adJ, Làm cire, phîén-nhiSu, kh6 chiu. Impôt vexatoire^ thuê( phiên-nhièu, VsxBR va. Làm cijrc, làm khdn, làm tirc^ làm kh^ sjr, hà-hié(p, phién-nhiëu, xâo-z6i, bure, sàch- ViABiLiTÉ sf, Sirthôngdàng-(diràng)-sâ. [hire. Viable adj, C6 lë sdng; manh. [dirçre stfng). Enfant né con-nit sanh ra gidi {matih^ cé lé Viaduc sm, Câu làm Irên diromg, frén h& cho xe di. Viager ère adj et 5. Iron dài, trol cà dài. Rente viagère, hoa Içri c^î c^i (/rpn 'fch'). Pension viagère nuôi bào-cô. Viande 5 Thit. (nbnc c.) VuTiQUE sm. (Lircrng-thirc di dàng) = Minh Uiànli Chùa dem cho ké liôt. Vibration /. Sir ngân, tiêfng ngân. Vibrer on. Ngân. Vicaire sm. Phé, ké tbay mât — Thây phu, cha phé Grand vicaire^ ) , w ■ Vkaire général | l^abê trènthay màtgiém.muc. Vicaire de J.-C. Btfng tt^ay m$i Bure Chùa Gié- giu; Giâo-tông. — apostolique cUtng thay mat Tùa-Thành = Giàm-muc(cac xir ngoai dao côndanggiângday). Vicarial ale aux adj. Fonctions t>tcai*a/eis^ chirclàm phô; quârn thay m^t. Vicariat sm, thirc phô (thêf vi, thay mat). Vice sm. Nét xâu (tinh hir), tinh x^n, théi xtfu. Vice de conformation, im tàng-t$t. Croupir dans le — , dftm-sa trong tinh-nit xâu\ hoang-clàng trâc nô't. yfiKMrkmkié sm Quan tbùy-sir dé*âdCf Digitized by Google VIE 1175 Vice-Amirauté s f. Chù'c thày-sir do-ddc. Vicissitude s /. Syr biofn-dcri (ihay-dài, sl-lirat); sijr dip-d&i, viêc tuân-huôrn. — des saisons, sir mùa-màn dâp-âôi nhau. Vicissitudes de la fortune, sw vùii-mang biê'ri'd&i. — s des choses humaines, cudc thé-sir dài-d&i, cuôc bè dâu (giâu), cuôc tang-thircmg. Vicomte sm. Ngircri c6 tirdc tir. VicoMTé sf. Tirdrc tùr. Vicomtesse sf, Bà c.)« Victime s f. Con hi-saiih; cua t(-lë. — Ké miic (bî. Être — de la calomnie, mào {bi) bô-v (phao-vu, vu-oao). Victoire sf* Sir thing trân, sir ân, sir bon. Victorieusement adv, Càch thdng trân; ho'n. Vigtori£UX euse adj. Thâng trân (dirçrc trân, dâc VicTDAiLtE sf. &d-&n; hAa-thi^c c. [tr^n). ViDANGF Sir làm cho trtfng. — Su* lirng di. Vin en vidange^ rirrrir hryir/ thung. ViDANGFS sf. pL Pbàn (curi v.) thùng. Vii)AN6Ei}R sm. Kè Iftnh vide d6 ciirt. Vide adj. Trting, không. Bourse — , tùi không râo tûi* À — hc. ado. Tr^fng ; không. ViT>?.R va. Làm cho trtfug (cho hët, cho can, cho — un étang, tât ao. [rdo). — une bouteille, uâng Mi (rc^o) ve* VmuiTÉ sf. Sir gôa-bua. Vœ sf. Sir sdng; dài (sanh). — courte, d&i vân-vôi. Chercher sa ot, Kiélm dfn, làm én. Paire la vk^ ân-chcrij hoang-dàng. 1176 YIG Toute la — , Tron (ci,) d&i, chung fhân. c. Vieil adj. m. Cû, zira. Mon — ami, Ban cû tôi. YiEiLUJLD sm. Ông già, kè già (nua tu6i-tàc), ViEiLLEBis «/. BÔ CÛ. — Chuyên cû. [cH, Il ne dit qae des — s, nà néi tinh nh 0*0^ càu^ifh VîEUfcESSE sf. Svç già, tuôi già; ké già. La — est chagrine, ké già hay buôn. YiBiLUB vn* Già di, ban-già. — Ra cû di. Cette mode — cAi thôi cû âi v6u \IE1LU88AMT B «rf/V Già di. Vieillissement 5IW. Sir già di, Vieillot ottb adj. Già-già; trà vé già. [ dành. Vieille $f. Bâm cé dây cô bành xe v&n né di né- Vierge sf. &6ng-trinh, trinh-ti^t (Khié(t)c. — Thâl- Nû: cung, Cbi ti(dâu thijr sàu troug 12 cung huinh-d^o). [trinh. La Sainte Vierge^ Bijrc Chûa Bà tron d*i dâng- Forêt vierge^ rijrng chtra-cô làm bao-gtà. Vieux ou Vieil Vieille adj. Cû (cira c»)« xira« Vieux soldat, Unh ewu. Un — bonhomme, ^zoUa. Vif vive adj. SÔng. Enfant vif, con-nit sôirsàng {mmhrtnS). Imagination «totf, tri vë le [sâc). Vif-Akgent sm. Ngân-thùy c. thùy c. Vigie $f B9.n tàu nhijrt (canh). ViGHJkNCE sf. (Sir tinh thiirc) Sijr lo c&n-th$n (cin* mân); si? sàn-s6c (giîr-gm). ViGiLiNT E adj. Sân-sôc, y-tur, lo c&n-th{in« Vigile sf. Ngày &p IS, YiûNB sf. Cây nb.o (dfty nho), — Yirô'n nho. Digitized by Google \IN in7 "ViaiiiROii OMNI s. U iting nho. TiGNETTE sf, Hoa-hoè dé ddu bài sâch, hay-là Ain TWNOBLE 5m. BSX trông nho, [doau sdch. adj. Pays — xiSr trâng nho. ITiQOVBBUSBinsMT oâv. Céch manh. Vigoureux euse apj» Manh; maiih-më, YlGUSUR sf. Si m^h; sure, sirc-lirc. Être en — , hây-côn étang tht-hành. Vil vile adj. Ilèn (hèn-ha, hèn-mon, hèn-mçt). Étoffe à — prix, hàng ré tiên (giâ). Viuiii Aim adj. Ubà d^g* — Hèn^ — temps, irM a?d^ti. Les nobles et les vilains^ kè sang, ngircri A^n. Vilainement ât;. Càch xâu, cdch ching ra gi. YiLSBRBQinif sm. Cài khoan* Vilement adv, Câch hèn-ha. Vilenie 5/. Lori xâu-xa tuc-tïu. ViUTi hay-Jà Vilité sf. Sir hèn, sir hèn-h; sv Vilipender uû. Khinh, khi; cbô. [không ra gi. Villa sf, Nhà virom, nhà quê; trai-cânh, nhà irai. Village sm. Làng (thôn, xft, phirârng, trai...). Maire de — , xâ tnrfrng, hj trirfrng, ông xâ. Notables d'un — , Atr^rn^-chirc làng (càc churc Villageois b s. Ngirài b làng, dân làng. [làag). Ville sf. Thành (fhiéng)-thi; thành-phtf. Préférer la vil/e h la campagne, lâ[y chô'n thành^ thi^ {thiêng-thi) làm bo^n thû-quê. [gifr-hor. Toute la t)t7& est sur pied> cà và thànhrpM déu Villégiature sm. Sir 6* nhà Irai (nhà virorn); sir A Vin sm. Ru-oru nho. [thû-què. Être enU*e deux mns, atfng rtroK xoàng-xoàng. Vlnage 6/n. Sif (cacb) chéf rurçru m^h vô ru*oru nho» Ii18 VIO Vinaigre sm, Girfm. VufAiGBER va. Chë (bô, n^m) gïim. YiNAiGRBTTB «/• NiTorc thAm ddu^ gHoXi iû\x6u — Xe cl&y xira c6 haï bânh. YiNAiGHiER 6m, Ké làiu gi&m\ ké bàn giâm. Vindicatif ivb adj. Ké bay bào-thù;ké hay odn. Vindicte 5/[. — publique, Svr 14y tènc&h^i mà tpuy- tdm t6i nftng. ViNÉE s/. Mùa bâi nho làm rircru; mùa nbo. ViNBUx EU8B adj. Xâng, g&i. — Cé màu mùi rirçru Vingt adj, num. Hai mvtcrU [nho. Vingtaine sf. Vài (và) mircri (dôi mircri), vài chue. Vingt et un sm. Hai mircri imH. ViNGTiiMB adj. num. ard. Thijr hai mircri. Un vingtième^ niOt phâa trong hai mtrai (hai mirori l^y Y ViNicoLB adj. Tvông nhO| l^p viràn nho. Pays — , xur trânç nho. Vinification sf, Ngbô làm rtrçru nho. Viol sm. S\f hftm (dàra-bà con-gài), cirârag dâm c. ViOLAci ÉB adj. Tfm-lim, Violateur trice s. Ké pham (luât, phép). Violation sf. Sijr pham dén.., — Sif ph^m cùa thauh. VioiJltrb aaj. C6 hcri tim; tfm-tim* Viole Bern ])hy dày c6 co kéo. Viole.\im£.nt ar^v. Cach maab; each bung-dCt. Violence sf. Si m^nh (surc-manh); sxj: hung-hang. La vioknee des vents, sû'c manh gî6. (dfr-torn). Employer la — , dnng sicc manh (dung iwc c). Se faire — , ép nùnh. ViOLBNr B adj. M^nh;.hung, dur. Mort vioknte^ sijr chét tiirc (chéft troi). Digitized by Google via il79 TiousNTBE va. Ép; làm lung (hung)« YiOLER va» Pham. — Hrim. — Ép. Violet ettb adj, Tim; tia. YiOLsm sf. Thùy-thào hoa; dia-dinh thào. Violon sm, Dcrn bdu hÔn dây, d^n nguy Ot-cdm. Payer les violons., chiu tiéîi, YioLOWGBLLB sm. bâu loTi; thir dcrn nguyôt câm Violoncelliste sm. Ké dânh (khày) dcrn mohnceUe. Violoniste sm, Kè khày dof n rtofon hay (côtài, gWi) ViOBNB sf. San-h6 thu. [Wn- TlPkBS «/• R&Q lue (thu: rân dôc). Langue de mpère, (lirW rân lue) = mifng Ito lirô"i m((i. (Ké bay nôi hành^. ViajLûo s /. Born-bà con-gâi c6 bô dcrn-ông* VoLBHEMT m. Sir quày (tr*). — Sif irao (sang) nçf. Virer vn, Quày, trir; di quanb. — de hovà.day thuyén, quày thuyén, tr& thuyéa. Virginité $ f. Sv ddng-trinh (tWt c. Trinh-tiêt c.). Virgule s f. Phày, eh&n phây. [manh-ml. Viril île adj. Thuôc vé ngu*cri nam, (Irai)-lràng; Age niril, tuÂi trir&ng^ihành. Ame virile, lèng manh-mê. [tpai-tpàng). Virilement adv. Càch nianb-më (xirng ngirâri nam Virilités Tuôitru-irng-thành, dang-thi,trai-tràng. Virole s /. Khoen bit cén dd (làm thcr). Virtualité s f. Sir eo svrc; c6 phép. Virtuel elle adj. C(S si'rc, c6 phép làm. Vietuellement adv* Câch cô phép (c6 sijrc). Virtuose s. Kê c6 tài riông trong nghé dàm-hât Virulence s f. Sir dôc; sir co noc dôc. [xu-drng-ca. Virulent e adj. Cà mû, co noc; dôc-dia. Satire vtruknte^ VA nài xAm dôc. liSO VIS Virus sm, Noc, dôc (mà dôc). Le virus de la ragQ^ ?ioc olià ài câu* Visa 5m, Chir phê-phû vào, dï tiinh c. ViSAGB sm. Mat (diôn c). — riant, mât vui-cirori bdm-hÀ* Vm-I-vw he. prép. Ngang, ngay. Viscéral ale aux adj. Thiiôc vê ruôt; b trong mài» Viscère 5m. Tang, phù (ngû tçng lue phù); ruôt, Vi8€08iTi 8 f. Sip dèo. [bung, lèng. Viste 8 f. GAi diéu (nofi) nhbn; c&i -chi. ViSKR va. Nhâm. [gi do. — à un emploi, gâm^hé cài churc (phâo viéc) VisiBiLiTi 8 /. Sir thây dwçrc, sur4)h4n-cbu'ârng, r5- ràng". Visible adj. Thây dâng (du'çrc); t6-rÔ, chdn-chu-cmg. VisiBLinNT ado. Céch r5*ràng, minh-bçch, chén- churcrng. Visière s f. Tâm che tràn, cbe con-m ibfty biên ra (dén...). — Les visions des prophètes, nbthig 5ir Ghûa cho cac thành tiên-tri xem thày. [la. V isiONNAiRE adj et 5. Ké tu'à:ng minh dœorc tbây pbép Vism sm. Voy. Vizm* VisiTANDiiiB 8 f. Nhà-phvd'c (nû'-tu) dông Visiiaiian. Visitation s f. Lë Birc chùa bà di viéng bà tbànb V-sa-ve. — Tên d6ng nû'-tu kia. Visite 5 /• Sir tbèlm, sir viëng (sir thàm-viéfng). — Su* thdy thudc dô'n coi mach. — Sif di soât. « u kju, jd by Google VIT im Visile pastorale, sir di viéng ho (sà). Visim va. Thâm, viê'ng. — un ami, thàm b^n-huru, di tham anh-em. — les pauvres, viéng-thûm ké khd-khfa. Vi3iT£UB sm. Ké di thâm. YiSQinEDX EU8B odj. Déo; cé mû. Vàz — , nép, cam nep* Visser va. Vân dinh tfc. Visuel £Llb adj. Thuôc vé sif con-mdt thiy. Vital aue aiix adj. Hay làm cho sting. Vitalité s f. Su* hay stfng. Vite adj. Mau, cho mau; lia lia. — 1 allez, thoânQy dil Parler vite^ néi mou, néi &!• ViTEMENT adv. Mau, le. Vitesse s /. Sg: mau; sijr lia di. [nho« VmcoLB adj et s. Ké trâng nho, ngirài ham tr6ng Viticulteur 9m. Kè tr6ng nho, ké l$p vtràn nho. Viticulture 5 /. Nghé trông nho. Vitrage sm. Kïnh lông cdra (n^i môt cdi nbà). ViTRAtt CA'a s6 Idrn nhà4hâr. " Vitre sf. Kinh lông (nhân) cira sÂ. Vitrer va. LÔDg (nh^n) kinh. ViTRiRis 8f: Nghé làm Unh, dtt kinh, lAng kinh» Vitreux euse adj, Giong" nbir chai (kiuh) vûy. Vitrier sm, Thçr làm dô chai (phaly), km));thçr cit kinh, lông kinh. [kinh dir^c. VîTRiFiABLE hay-là Vitrescible oAj. Làm ra chai, ra Vitrification sf. Syr làm nên chai(kiiih, pha-ly). Vitrifier va. Làm ra chai (pha-ly, kinh). Vitrine sf, Cdra kinh. — Kinh Idng dèn. — TA kinh. Dictionnaire ji-k 75 1182 vm Vrmoi. m. Phèn (pbàn c.)- Vitriolé ée adj. C6 phèn. ViiwoLiocB adj. Cô tânh phèa. YiTDriBKE va, CW; tràch. YiTACE ad;. Hay s«ng lâo, ««ng gi«. . Plante-, CHy bén {s&nglâu). VlcàCTi /. SV mau-mân; s,r s^îng (^n) tir Dieu mw/ie toutes choses, Chûa(BffoChua lt 8«ng ra mà cou VivoTEB vn, Sîing hoi-hôp. ViVM vth Sfiîng. — to-*' Digitized by Co« vol 1183 Savoir — , biè't phf^p, biét diéii, Irâi dofi. Sa gloire vivra éteraellement; danb-vonç ngixH •> se cdn dcri-ctcri. Qui vive? kil ai dô ? VivBB sm. CiA ftD, â6 ftn. Le — et le vêtement, cai (dô) an cAi {â6) mâc. Vizir oii vism sm. Quandai-thân(nhirthùra-tiraugt d^ hçc-sT..) bên niràc Turquie. Vlaw interj. Môt céi b^fp. Vocable sm. Tiëng (noi).— Tônbôn-mangnhà-thor. Église sous le— de saint Jean, Nhi-tbor kéu ién Mn-matiff là ông thÂnb Gioang. Vocabulaire sm. Tu-v| tiéfng nôi. Vocal alb aux adj. Biag iiëngy 06 tiéng VocALtMiNT éK/;. Bftng titfng. [hit. Vocalisation s/. Sir Wy môt vâii chir àm mà ngân nià VocALiss sf. Cung hét My m$t vÀa mà ogàa mà bât. VocALiSKE va. lAj môt vAn-âm nào mà t$p bit Vocatif sm, Quyc^n-ljii^ii thù 0 dé kêu-goi. Vocation sf. CTn Cbûa goi. — Ténb ira (nghiép gi). VociriaATioifs sf, pL Tiéfng và la và ming. Vociférer vn. La-Mi om-som, dirc-lâc; nat-aù. Voiler va, Lt^y niàn mà che (phu) di; giâtu, Voiler l'image du Cbrist, phû ànb chuôc-tôi. — ses desseins, gidu ehvdc (mun) mlnh. Voilerie sf, Chô chàm (may) buôm tàu. Voilier sm, Kè làm buâm tàu. Fin Vùitiêr, tbuyén nhe. • Voilure sf. Bu6m-lac (dà cuôc-tiêc) tàu (tbuyên). Voir va. Tbây. — Goi, xem. — Tbàm. Aller voir un ami, di thàm anb-em (b^n-bû*u). I 1184 VOL Voùr au microscope, l&y Uah hién-vi mà cot. Se — v.réfL Tài-lm vdi nhau, gâp nhau. Cela se voit tout les jours, cdi ây Aay hàng (thu'cfag) ngày. Von» adv. (Th$t)... Diu... cûng... Vomw sf. Phép coi dirèng-sà — Ch4 d* rtu>-iî<(ii. Voisin ine adj. et 5. Ô gân, lân-c$n. — M gdiu n est mon voisin, nô & gân tôi. VoisiNÀGS 9m. G4a, chô gâa, ncri lân-cân. VdsnwR m. T*i lui vdi ké * gtfn; di 4»o x6m. Voiture sf. Xe (xa c.). i.-? Aller en —, di xe. — à 4 roues, bon oaïui. — » de blé, mât xe lûa mi. YoiTURBR M. Chà (bàng) xe. VoiTURiER $m. Kè di ch6f xe; ké di xe ddt Von Ti«ng. La wix du perroquet, lt//i cou Jcéc* Écouter la voix d'un ami, nghe l&i bçn-btt^ Avoir la — rauque, khan tiéng. À haute —, làn tiéng. Vol sm. Sir bay. À. vol d'oiseau, lac. adv. Ngay, thâng môt dàng. Vol «n. Sir «n-tr^m; t^i ôu-trôm; àa &n-tr^m. VoLÂGB adj. Hay d6i, khônff bên. Coeur —, lông hay dài Çkhông bên). Volaille sf. Chim-chôc gà vit. Volant sm. Trâi câu (dd). Cerf— ,diéu (thâ). VoUMT S adj. Hay bay. Fusée volante, pb&o thâng thièn. Petite vérole volante^ tréi gitfng nhe (tât). Volatil île adj. Hay bay (hori) di. Volatile $m. Loài phi-câm (loai hay bay). YoLATuisisR va. lâim chorahcri rakhi; làm cho hay kjiu^ jcl by Google VOL litô bay, hay di hcri. Volcan $m» Hôa d'xèm scrn c, (nui là'a). YoLCANiQi» adj. Thu^ vé hAa diêm som. YoEu sm, Ldi khfln; loi vài-van. — Su irdrcH>a, str* — de pauvreté, tf khân ù kbé-khân. [thûc. Faire des viBUX pour quelqu'un, chùe cho ai* Prononcer ses f>€gux, khtfn-vàû VoûUE sfm (Sij* n6i), danh, tWog. LiYre en — , sâch c6 «iaiiA (/i). VoGUiR m. hi, chay (trèn nu*dc, ehèo bay-lA eh^y bu6m); nAi, trôi. —la galère, (thuyén cb^y di dàu hay â6)c= àëa dâu hay dé; défn chi)rng nào hfty hay. Voici prép. Nây là, dây nây. Voie s/ Bàng (diràng), néo. — Dâu. [bâo. La — de la persuasion, pkietmg d^y dft khuy6n« Les voies de Dieu, îhânh f Brirc Chûa Trâri. — d'accommodement, phép tir-thuftn» VouJk prép. Kia, kia-kià (kût-cà f )• YoiiA sm. Lup; màn chot Les voiles de la nuit, str tô'i ban dèm. Prendre le — , à^ilûp (vào dông, v6 nhà-phvàc). VoiLK Bu6m. Bateau à voUes tàu bu4m. ' Mettre à la — ,bô (xA) buâm mà chay^ lui thuyén. Fah*e — , chay ÔMdm, wofi bién. Toili . Volet sm, Yây cira s6. ToLBTSR sn. Bay, dàp, bay nhtfp-Dhôm. Voleur. EusE 5. Kè (diira, quân, thàng) ân^trôm, ki hay àn-trôm. VoLiÈAE sfy LÔng (chuâng) nuôi chim. VoLiOK sf. Vàn mông. Volontaire s. adj. Tir y; bàng lông.— Tlah-ttguyên, Acte — , viôc làni ty: y minh muô'n. Bataillon de — 8 ccr (vô) linh tinh-nguyén, VoLOfITAIBEMBNT adv. TuT-f . VoLOîSTÉ sf. Y, y-muô'n. Bonne — , tfit, thât Idng. Mauvaise — , xtfu, không th^l làng. X — loc. adv. Mac 2^. Volontiers adv. Bàng lông, muôn làm, VoLTB S f. Sijr xây trôn; sijr t4p ngyra ch^y vèng. — Day, xây màtrdr. Faire — face, day trd^ trài lai, quày lai. Volteb v«. Xây tion. [cô! ngira. VoLTfGB 8 /. Dày dùn kè leo dày làm nghé. — Nghé Exceller dans la — , giAi viée ko dây (/wtia r bôn VoLUBUiis sm. Dây bim-bim lông* [tà difc... VofiUBiLiii 8 f. Syr lia, thoâng, man. l'arler avec —, noi lia [lia). Digitized by Google VOU {{81 Volume sm. Cu6n, quyén (sàch)- — Sir Ian, sir to Volumineux fuse adj. Lân, to. [dày). Paquet volumineux^ géi l&n [to). Volupté 5 /. Sir vui-sirdrng, sir sung-sirong. Voluptueusement adv, Cach vui-sird*ng. Voluptueux euse adj et s. Vui-sirdng. Volute s f, H6i-vân n6i ciiun lai. Vomique adj. Làm cho mura. Noix — , hircrng-môc biêfc; cù-chi. Vomir va, MiSra. Envie de — , sir bu6n mû'a, — du sang, thà huyé(t (ra mau). Vomissement sm. Sir rniVa. Vomitif ive adj et sm. Làm cho màa. — ThuÔc mita. Prendre un vomitif, u^Jng thuô'c mû*a, VoRACE adj. Hay nu^(t; hay àn, an bâm. Voracité s f. Sir ham àn^ sir bâm àn. Vos adj, poss, pl. C6a chùng bay. [bàu). Votant sm, Ké lên tiéfng irng cur; ngircri dang ci- VoTATioN 5 /. Sir umg ci5r; sir bàu-dat lên. Vote sm, Tiëng irng cur. Voter vn. Ti^n-cii, dirng cii* (bàu). — une loi, chiu luât cho ban-hành. Votif ive adj, Théo y irdc-ao (tinh sô nguyôn). — Khân, khân-vâi. Votre adj, poss, sing, Càa chùng bay. Vôtre (le, la) pron. poss, Cai (con) cùa chùng bay. Les vôtres, bà-con bay, anh-em bay, ngirori dàng Vouer va, Khân, dâng. [bay. — un temple à Dieu, khdn môt câi nhà-thor cho Chùa. — obéissance au roi , thê-nguyén vâng-phyc vua. 1188 VRA — sa plume à la vérité, chép sâch mà chû*a (binh) Se — , V réfL Dâng minh, phù miah. [sif thât. Vouloir va, Muô'n; thèm. — Câu. Je le veux bien, tôi muô'n lâm chd. En — à quelqu'un, giân [h&n] ngu^oi nào. Vouloir sm, Y muCln, lông mu6û. Bon — , y tôt. Mauvais — , y xâu. Vous pron, per s, pU Bay, chùng bay. VoussoiR s m. Bâ gach dirng giîra làm cdt dàng xây bàn-nguyôt, xây vô-vô. Voussure s f, Bân-nguyôt, hinh-vô-vô. Voûte s f, Hinh vông câu (bàn-ngnyêt); bâu. Voûte azurée, \ bâu trài, trài xanh, ( thanh,
  53. .Fotî/eétoilée, thu-crng thiôn). Voûte céleste,; Voûté ée adj C6 hinh v6ng câu (vô-v6, bân-nguyêt) Dos voûté, lu-ng khum ou khàm. [khum cong. Voûter va. Xây vông câu (v6-vô, bàn-nguyêt). Se —, V réfL Khôm lu*ng. Voyage sm. Bu"orng di (tàch dam); siy di dàng. — Chuyêfn di; nhirt-trinh chuyén di... Voyager vn. Bi, di xù xa.

    Voyageur euse 5. Kè di dàng. Voyant e adj, Tu^ai sâc (màu). Étoffe trop voyante, hàng (giè) màu tirai quà. Voyelle s /. Chur âm-vân. Voyer sm. Kè quan dât mà coi du-ômg-sd. \ Agent — , ké coi du-orng-sâ luc-lô. Vrai e adj. Thât (thiêt) v)\ chfnh. Voilà sa vraie place, ây là chinh chô n6 dô. Dire—, nôi thât [thiêt). y GOO^

    Wni H89 Vraiment adv. Thât, thât là, thât thi... Vraisemblable adj. et $. G'iSng hinh thât, ter thât; c6 ly nghe dirçrc, dë tin. Vraisemblablement adv. Câch nghe dirorc; tor thât. Vraisemblance 5/. Sir cô hinh thât; si^r c6 ly nghe Vrille 5/. Câi lirôi khoan. [(tin) dirçrc. Vu prép, Vi. — la difficulté, vi sir khô. — que, loc, conj, Nhcrn vi..., h&i vi.,.. Vue sf. Sir xem-thây, sir thây. — Con-mât. Cette maison a une belle — , nhà nAy c6 cdnh i6i A.voir une mauvaise — , làng con-mât, [(vui). Vulgaire adj, Thirofng (thuôc vê dong-nhcrn, dân- sir, phàm-nhorn, thir dân); quê. V, s, Thiên-ha; ngirori-ta. Expression — ^iiéng quê-kêch ^iiing thir&hg quâ. Vulgairement adj, Thirorng-thu*orng, thirorng-lô. Vulgariser va. Làm cho ra déu khâp (ai nây dêu Vulgate 5/". Sâm-truyéndichrati^ngLatinh. [biSt), Vulnérable adj, Bi thurcng-tich dirçrc. Vulnéraire adj, et 5. Bé chû'a vit-tich. w Wagon voir Vagon. Xe dông theo xeli5ra(débô-hành di hay-là ch Digitized by Google H90 7AG Whist sm. Tên thir bài kia. WiSKi sm. Thur xe kia cao giàn. X Xérès $m. Tên thur riroru nho kia or xir Xérès. Xylographie sf, Nghê khâc (cham) trên gô. Xylophage adj. et s. Nhu^ng con côn-lrùng à trong cây, àn cây mà s6ng. Xyste sm, Chô che (Içrp), trai ngirori dài xira tâp nghé no nghê kia. Y adv. B6. Allez-y, hay di dS. ■ Ne vous y fiez pas, anh chdr-c6 tin nd. [chai. Yacht sm. Thuyén,ghe, tàu côbuôm c6chèo dé di Yard sm. Thxrâc hông-mao (c6 91 tâc thu-dc mètre). Yatagan sm. Gircrm Turcô. Yeux pl. de mu Con-mât. Mal aux — , su* nham con-mât. Yole $f. Tam-bân nhô nhe di buôm và di chèo. z Zagaie hay-lày Sagaie s/. Thiir lao ngirâri dcri xira hay dùng. L>iyij^uj Uy Google ZON il91 Zain adj, sm, Sâc Ô, sâc t(a, toàn sàc. Cheval — , ngira hay-là ngira lia toàn sâc. Zkbre sm» Con-iigira rirng c6 rân, cô vân cô vôn. ZÉBRÉ ÉE adj» Cô vàn ngang, c6 ràn. Zébrure 5/. Ràn, làn, vàn ncri da. [sâng ). ZÉLATEUR TRICE S, Ké làm chi-tinh ( nong-nâ, stft- ZÈLE sm. Sir sÔt-sàng^ âi-mô, sir nong-nâ. ZÉLÉ ÉE adj. et s, S^(t-sâng, nong-nâ, ài-mô, ZÉNITH 5m. Thiôn-dinh. — Cliinh giira trài. ZÉNITHAL ALE udj, Thuôc vê thiôn-dlnh. Zéphyr sm. Gi6 mât, gio tây (hoi vàng, giô hiu-hiu). Zéro sm, Chû hnh ( 0 ) = không không. Zest sm. Entre le zist et le zest, không lành không dû, không tôt không xâu, khâ, vira, — (Jl^ira f^ hiéft tioh ra i^i-sao . r t ft^tlt Zeste sm. Bijrng chia ruôt trâi ra^m lî^niuM ZÉZAIEMENT sm. SiT doc chÛT / . . cA. nhir chûT Zézayer vn, Boc chû 7'. ^, ch, nhir chû 2. Zibeline s/. Chôn bôn Sibérie. Zigzag sm, Nét quanh-queo, làng-quàng. En — , bàng xiêu bàng nai, dâo, Zinc sm. Këm, ZiNGAGE sm. Vi^c thçr këm làm. ZiNGUER va. Bit (bao) kem. ZiNGLTEUR sm, ThoT làm këm. ZisT 5m. Voy. Zest. Zizanie sf, CA lùng, cô lùng-virc. Semer la — , (gieo cô lùng) = làm cho bât hôa. Zodiacal ale adj, Thuôc vê huinh-dao. Zodiaque sm. Huinh-dao. Douze signes du — , mu-ô-i hai cung huinh-dao^ Zone sf, Khd, dai^ nit, dây thât lœng. — Digitized by Google 1192 ZOU — torride, nhiêt dao. — tempérée, ôn Sao* ZooLATRiE sf. Sir thà^ thû-vât. Zoologie s/, Thû-vât luân, vât loai tân thuyéft c, ZooLOGiQUK adj, Vé vât-loai luân. Zoologiste sm, Ké thông vât-lo^ié ZocAvB sm. Llnh bô mâc dô theo dtf Tupcô. Fin. NON-CIRCULATING Goot^le