Vai trò của thị trường cổ phiếu
Đầu tư chứng khoán đang là một kênh đầu tư hấp dẫn được nhiều đối tượng quan tâm tìm hiểu. Trải qua nhiều năm vận hành và phát triển thì hiện nay, đây đang là kênh đầu tư uy tín được nhà nước chú trọng phát triển và khuyến khích nhà đầu tư tham gia. Năm 2020 vừa qua, dưới ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn tăng trưởng ngoạn mục, mang lại lợi nhuận cho hàng trăm nghìn nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. Vậy thị trường chứng khoán là gì? Nguyên tắc và chức năng của thị trường chứng khoán đối với nền kinh tế như thế nào? Qua bài viết dưới đây hãy cùng tìm hiểu tổng quan về thị trường chứng khoán chứng khoán Việt Nam. Show
Để hiểu rõ thị trường chứng khoán là gì, ta đi vào tìm hiểu về lịch sử và quy mô của thị trường chứng khoán Việt Nam. Khái niệm thị trường chứng khoánThị trường chứng khoán là nơi các hoạt động phát hành, giao dịch, mua bán, trao đổi các loại chứng khoán được diễn ra. Hàng hóa được giao dịch trên thị trường chứng khoán là một loại hàng hóa đặc biệt, đó chính là quyền sở hữu về tư bản. Chứng khoán là sản phẩm tài chính, bao gồm trái phiếu, cổ phiếu, và một số công cụ tài chính trung và dài hạn khác, được phát hành để huy động vốn cho doanh nghiệp và chính phủ. Ở Việt Nam, nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán chủ yếu giao dịch cổ phiếu. Như vậy bản chất khái niệm thị trường chứng khoán là nơi giải quyết nhu cầu vốn cho các doanh nghiệp và nền kinh tế. Lịch sử hình thành thị trường chứng khoánĐể tìm hiểu về lịch sử hình thành thị trường chứng khoán Việt Nam, cùng điểm qua các mốc thời gian quan trọng sau đây: - Ngày 28/11/1996: Uỷ ban chứng khoán nhà nước được thành lập. - Ngày 11/07/1998: ngày khai sinh của thị trường chứng khoán Việt Nam. Đồng thời thành lập trung tâm giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh - HOSTC. - Ngày 28/07/2000: thị trường chứng khoán chính thức hoạt động với phiên giao dịch đầu tiên với 2 cổ phiếu REE và SAM. Thời điểm này một tuần chỉ có 2 phiên giao dịch. - Năm 2005: trung tâm lưu ký Việt Nam (VSD) được thành lập. Cũng trong năm đó, ngày 08/03/2005, khai trương Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (Tiền thân của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội - HNX). - Ngày 19/11/2007: thời gian giao dịch trên HNX được mở rộng từ 8h30 đến 11h, thay vì từ 9h đến 11h. - Ngày 24/06/2009: chính thức vận hành sàn Upcom. - Ngày 06/02/2012: ra mắt chỉ số VN30. - Ngày 04/09/2012: thời gian thanh toán được rút ngắn từ T+4 xuống T+3. - Ngày 15/01/2013: điều chỉnh biên độ giao dịch HOSE +/- 7%, HNX +/- 10%. - Ngày 22/07/2013: HOSE kéo dài thời gian giao dịch đến 15h. - Ngày 29/07/2013: HNX kéo dài thời gian giao dịch đến 15h đồng thời bổ sung các loại lệnh mới (ATC, lệnh thị trường). - Ngày 01/07/2015: Upcom điều chỉnh biên độ giao dịch từ +/- 10% lên +/- 15%. - Ngày 01/01/2016: rút ngắn thời gian thanh toán từ T+3 xuống T+2. - Ngày 01/07/2016: các chủ thể tham gia thị trường chứng khoán hoạt động dựa theo các nguyên tắc:
Lịch sử thị trường chứng khoán Việt Nam từ khi xuất hiện đến nay đã trải qua quá trình liên tục cải tiến và phát triển để hoạt động diễn ra hiệu quả nhất. Xuất phát từ việc đáp ứng nhu cầu về nguồn vốn dài hạn của nền kinh tế, chức năng của thị trường chứng khoán là nhằm huy động vốn của toàn xã hội phục vụ các mục tiêu kinh tế. Sự ra đời của thị trường chứng khoán đã giải quyết vấn đề phân bổ nguồn vốn không hiệu quả khi hệ thống ngân hàng là nơi duy nhất cung cấp vốn cho nhu cầu của xã hội. Quy mô của thị trường chứng khoánXét về quy mô thị trường chứng khoán thế giới, tổng vốn hóa của thị trường chứng khoán toàn cầu đã tăng từ 2,5 nghìn tỷ USD (1980) đến mức 70,75 nghìn tỷ USD (cuối năm 2019). Trên toàn thế giới có khoảng 60 sàn giao dịch chứng khoán. Trong số đó, khoảng 16 sàn giao dịch chứng khoán có mức vốn hóa thị trường rất cao, đạt mức 1 nghìn tỷ đô la Mỹ trở lên, chiếm 87% vốn hóa thị trường toàn thế giới. Mỹ là thị trường chứng khoán lớn nhất thế giới với tổng vốn hóa chiếm gần một nửa tổng vốn hóa toàn cầu. Đối với quy mô thị trường chứng khoán Mỹ, hiện nay ở Mỹ thống kê có xấp xỉ 50% người dân Mỹ là nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. Mỹ là nơi có khối lượng giao dịch chứng khoán hàng ngày lớn nhất thế giới, với tổng giá trị lên tới 33 nghìn tỷ USD, theo số liệu năm 2018 Ngân hàng thế giới. Thị phần chứng khoán Mỹ cũng luôn dẫn đầu toàn thế giới trong nhiều năm liền. Riêng với quy mô thị trường chứng khoán Việt Nam, hiện nay có khoảng 70 công ty chứng khoán làm hoạt động môi giới. Hiện tại Việt Nam có khoảng 1500 mã cổ phiếu được niêm yết. Quy mô thị trường chứng khoán Việt Nam tăng mạnh, nhiều kỷ lục được xác lập trong năm 2020. Thị trường ghi nhận những sự tăng trưởng mạnh mẽ của số lượng nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán cũng như dòng tiền đầu tư vào thị trường. Các chủ thể tham gia thị trường chứng khoánCác chủ thể tham gia thị trường chứng khoán bao gồm những nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ, các nhà đầu tư tổ chức (như các công ty bảo hiểm, quỹ tương hỗ, quỹ chỉ số, quỹ hưu trí, quỹ giao dịch, quỹ phòng hộ, các ngân hàng, các nhóm nhà đầu tư, các định chế tài chính khác), kể cả các công ty đại chúng đang giao dịch mua bán cổ phiếu của chính họ phát hành. Ngoài ra các nhà trung gian môi giới, những người tự động hóa các khoản đầu tư cho các cá nhân cũng là một trong số các chủ thể tham gia thị trường chứng khoán đáng kể.
Cấu trúc thị trường chứng khoánCó nhiều loại cấu trúc thị trường chứng khoán khác nhau tùy thuộc vào nhu cầu của các nhà đầu tư. Cùng tìm hiểu về cơ cấu thị trường chứng khoán qua một số cách phân loại thông thường dưới đây: Căn cứ vào phương thức giao dịch
Căn cứ vào hàng hóa trên thị trường
Căn cứ vào sự lưu chuyển vốn
Việc nắm được các cấu trúc thị trường chứng khoán phổ biến trên đây sẽ giúp nhà đầu tư dễ dàng phân loại thị trường chứng khoán và xác định thị trường một cách tốt nhất cho các giao dịch của mình. Vai trò của thị trường chứng khoánThị trường chứng khoán đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của nền kinh tế. Trong đó, 3 chủ thể: doanh nghiệp, nhà đầu tư, chính phủ là những chủ thể nhận được nhiều giá trị nhất từ thị trường chứng khoán. Dưới đây là những vai trò của thị trường chứng khoán đối với từng chủ thể tham gia thị trường. Thông qua thị trường chứng khoán, Chính phủ dễ dàng huy động được nguồn vốn để đầu tư vào các dự án của nhà nước bằng cách bán trái phiếu. Các doanh nghiệp nhà nước cũng nhờ sự thúc đẩy của thị trường chứng khoán mà quá trình cổ phần hóa diễn ra nhanh chóng hơn. Bên cạnh đó, thị trường chứng khoán giúp chính phủ triển khai các chính sách tiền tệ hiệu quả hơn thông qua việc giao dịch mua bán trái phiếu từ đó giúp điều chỉnh sự tăng giảm của lãi suất thị trường. Và vai trò quan trọng cuối cùng, đó là nhờ thị trường chứng khoán mà chính phủ có thể bán cổ phiếu ra nước ngoài và thu hút được nguồn vốn đầu tư từ nước ngoài vào Việt Nam. Sự ra đời của thị trường chứng khoán được xem như giải pháp giúp doanh nghiệp huy động được nguồn vốn kinh doanh hiệu quả thông qua việc bán cổ phiếu hoặc trái phiếu cho các nhà đầu tư trên thị trường. Giải pháp này giúp doanh nghiệp không những tạo được tính thanh khoản cao mà còn giảm bớt được việc vay vốn lãi cao từ ngân hàng. Chỉ số giá chứng khoán trên thị trường còn giúp phản ánh được chính xác và tổng quát nhất các giá trị cả vô hình và hữu hình về doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung. Thị trường chứng khoán đóng vai trò giúp doanh nghiệp được công chúng biết đến một cách rộng rãi mà không mất nhiều chi phí, lại hiệu quả và dễ dàng. Qua đó hình thành và phát triển một môi trường cạnh tranh lành mạnh và công bằng giữa các doanh nghiệp, thúc đẩy tăng hiệu quả sử dụng vốn và tạo điều kiện thuận lợi áp dụng công nghệ vào sản xuất kinh doanh. Riêng với nhà đầu tư, thị trường chứng khoán đem đến một kênh đầu tư đa dạng và ít rủi ro. Nhà đầu tư không khó để tìm được cho mình một doanh nghiệp phù hợp để đầu tư sinh lời. Thị trường chứng khoán đóng góp nhiều vai trò quan trọng đối với nền kinh tế Việt Nam cũng như thế giới. Một số chức năng của thị trường chứng khoán chính và quan trọng nhất đó là:
Phân loại thị trường chứng khoánCó nhiều cách phân loại thị trường chứng khoán, sau đây là cách phân loại thị trường chứng khoán phổ biến nhất, chia thị trường chứng khoán thành 2 loại chính: thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp. Thị trường chứng khoán sơ cấp là gì?Thị trường sơ cấp là nơi cổ phiếu lần đầu tiên được phát hành từ công ty để thu hút các nguồn vốn đầu tư từ thị trường chứng khoán. Người mua trên thị trường sơ cấp đa phần là các tổ chức lớn hay quỹ đầu tư. Thị trường sơ cấp không hoạt động liên tục mà chỉ hoạt động khi doanh nghiệp cần huy động vốn. Ví dụ về thị trường sơ cấp: các đợt IPO, phát hành ra công chúng lần đầu, các đợt phát hành chứng khoán riêng lẻ. Thị trường chứng khoán thứ cấp là gì?Thị trường thứ cấp là nơi các cổ phiếu được mua bán lại sau khi phát hành trên thị trường sơ cấp. Người mua tại thị trường sơ cấp sẽ tiến hành mua bán lại với các nhà đầu tư khác trên thị trường. Đây là quá trình chuyển đổi quyền sở hữu chứng khoán giữa các nhà đầu tư. Khi người mới tham gia vào thị trường chứng khoán và đặt lệnh giao dịch thì đó chính là thị trường thứ cấp. Thời gian hoạt động của thị trường thứ cấp là vào các ngày làm việc trong tuần. Nguyên tắc hoạt động của thị trường chứng khoánTheo Luật chứng khoán, Nhà nước đưa ra các nguyên tắc thị trường chứng khoán sau đây:
Thực trạng thị trường chứng khoán Việt NamLịch sử thị trường chứng khoán Việt Nam đã hoạt động được hơn 20 năm, trải qua nhiều biến động đã ngày càng hoàn thiện cấu trúc cũng như phát triển mạnh mẽ quy mô. tuy nhiên so với lịch sử thị trường chứng khoán Mỹ 100 năm hay các thị trường Hongkong,...thì thị trường của chúng ta vẫn còn non trẻ. Thực trạng hàng hóa giao dịch trên thị trường chứng khoán Việt Nam chưa thực sự phong phú. Với các nhà đầu tư cá nhân thì cổ phiếu là loại chứng khoán được giao dịch chủ yếu. Mặc dù vậy thị trường chứng khoán luôn nhận được sự chú trọng đầu tư của nhà nước, áp dụng các phương pháp khắc phục cũng như ngày càng cải tiến để nâng cao hiệu quả của thị trường. Có thể thấy số lượng nhà đầu tư cả trong và ngoài nước tham gia thị trường chứng khoán đã không ngừng tăng đột phá trong những năm qua. Một phần quan trọng nhờ vào sự khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi của nhà nước. Nhà nước cũng đã có những chính sách xây dựng và thực hiện nhằm quản lý, giám sát đảm bảo tính công khai, công bằng, minh bạch cho thị trường chứng khoán. Bên cạnh đó, Việt Nam ngày càng chú trọng đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, nâng cấp công nghệ hiện đại phục vụ hoạt động của thị trường chứng khoán diễn ra hiệu quả hơn. Đồng thời liên tục phát triển nguồn nhân lực chất lượng cho ngành chứng khoán. Kiến thức về chứng khoán cũng như thị trường chứng khoán cũng ngày càng được tuyên truyền, phổ cập mạnh mẽ đến công chúng. Với vị thế thị trường cận biên và triển vọng được nâng lên hạng thị trường mới nổi trước năm 2025, thị trường chứng khoán Việt Nam được đánh giá có nhiều tiềm năng phát triển trên cơ sở thu hút cả dòng vốn nội địa và nước ngoài. Hy vọng với những nền tảng có nhiều điểm tích cực và triển vọng này, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới. Tổng kết Như vậy, qua bài viết trên, chúng tôi đã tổng hợp và làm rõ các nội dung thị trường chứng khoán là gì, vai trò, cấu trúc và các chủ thể tham gia thị trường chứng khoán. Bài viết được thiết kế và sắp xếp những kiến thức căn bản và quan trọng nhất để trang bị cho nhà đầu tư mới cũng như đã có kinh nghiệm trên thị trường. Hy vọng bạn đọc sẽ hiểu được sâu sắc về thị trường chứng khoán cũng như nguyên tắc khi tham gia thị trường để từ đó có những giao dịch hiệu quả và thành công trên thị trường tài chính. |