Cách làm văn biểu cảm về tác phẩm văn học
Soạn bài Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
Show
Soạn bài Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
Soạn bài Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học - Ngắn gọn nhấtQuảng cáo
Xem thêm:
Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn
Phần I Video hướng dẫn giải Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học: 1. Đọc văn bản: 2. Trả lời câu hỏi (trang 147 SGK Ngữ văn 7 tập 1): a.Bài văn viết về bài ca dao : “Đêm qua ra đứng bờ ao”. b.Các yếu tố: - Yếu tố tưởng tượng : một bóng người đội khăn, áo dài,… - Liên tưởng và tưởng tượng : Có lúc tôi nghĩ đây là một người quen thật của tôi, có thể là họ hàng ruột thịt,… - Hồi tưởng và tưởng tượng : tiếng gió khuya vu vu và chính bóng người,… - Liên tưởng và suy ngẫm : Lại đến con sông Tào Khê này nữa! Hơn bốn mươi năm sau đấy, tôi đã được tới đứng bên bờ phù sa của nó mà trông trời mây sông nước và cả sao khuya,…
Phần II Video hướng dẫn giải LUYỆN TẬP: Trả lời câu hỏi (trang 148 SGK Ngữ văn 7 tập 1): 1. Cảm nghĩ về bài “Cảnh khuya”: * Mở bài: giới thiệu bài thơ của Bác . * Thân bài: - Thời điểm tiếp xúc với thiên nhiên của Bác - Hình ảnh so sánh, quấn quýt, sinh động - Từ sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người - Từ tâm hồn cao cả của Bác: Bác vì dân, vì nước. * Kết bài: Cảm xúc. Cảm nghĩ chung về tác phẩm. 2. Lập dàn ý “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê”: * Mở bài: giới thiệu ngắn gọn bài thơ và hoàn cảnh sáng tác. * Thân bài: - Nghĩ về lúc ra đi và lúc trở về của nhà thơ. - Giữa những cái đổi và cái không đổi của nhà thơ. - Khi nhà thơ bị coi là người khách xa lạ - Sự cảm thương đối với nhà thơ. * Kết bài: Thông cảm với những người xa quê. Loigiaihay.com
Quảng cáo
Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Văn 7 - Xem ngay Báo lỗi - Góp ý
|
Soạn văn 7: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
- Soạn Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học - Mẫu 1
- I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
- II. Luyện tập
- Soạn Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học - Mẫu 2
- I. Luyện tập
- II. Bài tập ôn luyện
Soạn Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học - Mẫu 1
I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
1. Đọc bài văn
Học sinh đọc văn bản trong SGK
2. Trả lời câu hỏi
a. Bài văn viết về bài ca dao:
Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn trông sao sao mờ
Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai
Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn
Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Tào Khê nước chảy vẫn còn trơ trơ.
b. Tác phẩm phát biểu cảm nghĩ của mình về bài ca dao bằng cách tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm về các hình ảnh, chi tiết của nó. Các yếu tố đó trong bài văn là:
- Yếu tố tưởng tượng: Hình ảnh bóng một người đội khăn, mặc áo dài, chắp tay sau lưng, quay mặt trông trời sao lấp lánh.
- Yếu tố liên tưởng: Nghĩ rằng hình ảnh trên là người quen của mình.
- Yếu tố hồi tưởng: Nhớ về hình ảnh tiếng gió khuya vi vu và bóng người ffooij khăn.
- Suy ngẫm về các hình ảnh: hình ảnh ngưu lang chức nữ, con sông Tào Khê…
Tổng kết:
- Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học (bài thơ, bài văn) là trình bày những cảm xúc, tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm của mình về nội dung và hình thức của tác phẩm đó.
- Bài cảm nghĩ về tác phẩm văn học cũng có ba phần:
- Mở bài: Giới thiệu tác phẩm và hoàn cảnh tiếp xúc với tác phẩm.
- Thân bài: Những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm khơi gợi.
- Kết bài: Ấn tượng chung của người viết về tác phẩm.
II. Luyện tập
Đề bài: Phát biểu cảm nghĩ về một trong các bài thơ: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh, Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê, Cảnh khuya, Rằm tháng giêng
Gợi ý
Bài 1: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
1. Mở bài
Giới thiệu đôi nét về tác giả Lý Bạch và bài thơ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
2. Thân bài
* Khung cảnh đêm trăng được nhà thơ khắc họa chân thực:
- Các từ “minh”, “quang”, “sương”: Ánh trăng trong đêm rất sáng và mở ảo, chiếu xuống mà nhìn là dưới mặt đất đất đang phủ một làn sương mờ ảo.
- Từ “sàng” (giường): Giúp người đọc nhận biết được vị trí ngắm trăng của nhà thơ. Ánh trăng xuyên qua khe cửa, chiếu xuống đầu giường chứng tỏ trăng đêm rất sáng và trời cũng đã khuya rồi. Nhưng lúc này, nhà thơ vẫn còn thức để ngắm trăng - chứng tỏ tâm trạng thao thức, băn khoăn của nhà thơ.
- Từ “nghi” và từ “sương” cùng xuất hiện bổ xung ý nghĩa cho nhau:
=> Ánh trăng chiếu xuống vạn vật trong đêm tối mờ ảo khiến cho nhà thơ không phân biệt được đâu là trăng đâu là màn sương đêm.
* Lý Bạch đã giúp cho người đọc cảm nhận thấm thía nỗi nhớ quê hương:
- Từ “vọng” được hiểu theo hai cách: Nhìn ra xa - hành động ngắm trăng của nhà thơ. Ngóng trông, nhìn về quê hương ở phía xa. Từ vọng đã diễn tả nỗi nhớ quê hương của nhà thơ.
- Hình ảnh đối lập: “cử đầu” - “đê đầu” (ngẩng đầu - cúi đầu) giúp cho câu thơ trở nên đăng đối.
- Tình cảm của nhân vật trữ tình được bộc lộ trực tiếp qua từ “tư” (nhớ): nỗi nhớ quê hương sâu đậm.
=> Hai câu sau khắc họa tình cảm nhớ thương của nhân vật trữ tình dành cho quê hương
3. Kết bài
- Đánh giá về tác phẩm: một bài thơ hay, sâu sắc.
- Cảm nhận chung về bài thơ: yêu thích, hứng thú.
Bài 2: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
1. Mở bài
Giới thiệu đôi nét về nhà thơ Hạ Tri Chương và bài thơ Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê.
2. Thân bài
* Suy nghĩ về sự ra đi và trở về của nhà thơ:
- Câu thơ mở đầu nói về một nghịch cảnh: Lúc rời khỏi quê hương vẫn còn trẻ, nhưng khi trở về thì đã có tuổi - đã già rồi. Qua đó người đọc thấy được khoảng thời gian xa quê của nhân vật trữ tình là rất dài.
- Sự đối lập: “Giọng quê không thay đổi” nhưng “mái tóc đã điểm bạc”. Đó chính là tình cảm thủy chung son sắc của nhà thơ dành cho quê hương.
=> Hai câu đầu đã khái quát được quãng thời gian đằng đẵng xa quê của nhà thơ. Đồng thời bộc lộ nỗi niềm xót xa, nhớ mong của nhân vật trữ tình.
* Nỗi xót xa, đồng cảm với nhà thơ khi ông trở thành người xa lạ trên chính mảnh đất của mình:
- Câu hỏi hồn nhiên của đứa trẻ: “Khách tòng hà xứ lai? (Khách ở nơi nao đến?).
- Từ “khách” đã chỉ ra một thực tế xót xa: Một người con của quê hương, sau bao nhiêu năm mới trở về đã trở thành con người xa lạ.
=> Hai câu cuối đã xây dựng tình cảnh của nhân vật trữ tình đầy hóm hỉnh mà cũng thật xót xa.
3. Kết bài
- Đánh giá tác phẩm: một bài thơ sâu sắc, ý nghĩa.
- Cảm nhận chung về bài thơ: yêu thích, hứng thú tìm hiểu…
Bài 3: Cảnh khuya
1. Mở bài
Giới thiệu đôi nét về nhà thơ Hồ Chí Minh và bài thơ Cảnh khuya.
2. Thân bài
* Cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên chiến khu Việt Bắc:
- Câu thơ 1: “Tiếng suối trong như tiếng hát xa”
- Trong không gian núi rừng Việt Bắc tĩnh mịch, âm thanh nổi bật đó chính là tiếng suối chảy.
- Tiếng suối được so sánh với “tiếng hát xa”: tiếng suối trở nên có âm điệu hơn và tình cảm hơn.
- Câu thơ 2: “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa” có hai cách hiểu:
- Ánh trăng chiếu xuống mặt đất xuyên qua từng tán cây, chiếu xuống cả những bông hoa rừng. Không gian thiên nhiên ngập tràn ánh trăng.
- Ánh trăng sáng chiếu xuống mặt đất xuyên qua từng tán cây cổ thụ, khi phản chiếu xuống mặt đất tạo ra hình thù như những bông hoa.
=> Hai câu thơ đầu đã khắc họa hình ảnh thiên nhiên núi rừng Việt Bắc thơ mộng.
* Thấu hiểu được nỗi suy tư, lo âu của nhà thơ:
- Câu 3: “Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ” có hai cách hiểu
- Hình ảnh “cảnh khuya như vẽ” gợi ra một bức tranh thiên nhiên đẹp đẽ tựa như một bức tranh.
- Bác ngồi đấy say mê ngắm nhìn khung cảnh đêm khuya, thiên nhiên và con người hòa quyện tạo nên một bức tranh.
- Câu 4: “Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà” cho thấy hai lý do mà Người chưa ngủ
- Vì cảnh thiên nhiên quá đỗi đẹp đẽ làm cho tâm hồn người nghệ sĩ bâng khuâng say đắm.
- Vì “lo nỗi nước nhà” lo cho sự nghiệp cách mạng của đất nước, cho cuộc sống của nhân dân. Đây mới là lý do quan trọng nhất khiến Người mất ngủ.
=> Qua hai câu thơ trên, người đọc thấy được hình ảnh người thi sĩ đa sầu đa cảm và con người chiến sĩ kiên trung trong Bác Hồ.
3. Kết bài
- Đánh giá về bài thơ: một trong những bài thơ hay nhất của chủ tịch Hồ Chí Minh.
- Cảm nhận chung về tác phẩm: yêu thích…
Bài 4: Rằm tháng giêng
1. Mở bài
Giới thiệu về tác giả Hồ Chí Minh và bài thơ Rằm tháng giêng
2. Thân bài
* Cảm nhận được hình ảnh đêm trăng rằm tràn ngập sắc xuân:
- Hình ảnh ánh trăng: “nguyệt chính viên” - trăng đúng lúc tròn nhất.
=> Không gian bao la, tràn ngập ánh trăng.
- Sức sống của mùa xuân: “xuân giang, xuân thủy, tiếp xuân thiên”
=> Ba chữ “xuân” nối tiếp nhau thể hiện sức xuân và sắc xuân đang trỗi dậy. Khung cảnh tràn đầy sức sống.
=> Hai câu đầu đã khắc họa bức tranh thiên nhiên đêm rằm mùa xuân đẹp, bát ngát, rộng lớn và tràn đầy sức sống.
* Ngưỡng mộ tinh thần lạc quan, phong thái ung dung của người chiến sĩ cách mạng:
- Công việc: “đàm quân sự” - bàn việc quân nghĩa là bàn việc kháng chiến, bàn việc sinh tử của của dân tộc.
- Hình ảnh “trăng ngân đầy thuyền”: gợi sức lan tỏa của ánh trăng trong đêm rằm và qua đó thể hiện ý nguyện, mong muốn vươn tới thành công trong sự nghiệp cách mạng.
=> Hai câu thơ cuối cho thấy phong thái ung dung, lạc quan, luôn tin tưởng vào sự nghiệp cách mạng và tâm hồn giao cảm, hòa hợp với thiên nhiên của Bác Hồ.
3. Kết bài
- Đánh giá tác phẩm: một bài thơ hay…
- Cảm nhận chung về bài thơ: yêu thích, khơi gợi sở thích tìm hiểu thơ ca Hồ Chí Minh…
Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học – Ngữ văn 7
ngotienlinh Send an email
0 138 9 phút
Qua bài học giúp hướng dẫn các em trình bày được cảm nghĩ về tác phẩm văn học. Rèn luyện kĩ năng trình bày cảm nghĩ về một số tác phẩm đã học. Đồng thời có ý thức trình bày suy nghĩ cá nhân.
1.1. Đọc bài văn
- “Cảm nghĩ về một bài ca dao: Đêm qua ra đứng bờ ao” trích trong “Một tuổi thơ văn” của Nguyên Hồng, SGK trang 147.
1.2. Nhận xét
a. Các yếu tố có trong bài
- Người viết tỏ ra xúc động trước cảnh và nhân vật trong bài ca dao: Đứng ở bờ ao nhìn trời, nhìn đất nhìn sao và có n cảm tưởng riêng.
- Tác giả đã phát biểu cảm nghĩ của mình về bài ca dao bằng cách: Tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm về những hình ảnh, chi tiết cụ thể trong bài
- Yếu tố tưởng tượng: Bóng một người đội khăn, mặc áo dài, chắp tay sau lưng,quay mặt trông trời lấp lánh sao ,bên cái cầu rửa ở bờ ao tối mờ mờ
- Yếu tố liên tưởng: …một người quen thật của tôi, có thể là họ hàng ruột thịt đang kiếm ăn ở một phương xa đang hướng về cố hương.
- Yếu tố hồi tưởng: Tôi chỉ lơ mơ nghe thầy giáo giảng các nghĩa ,các ý và so sánh hình tượng.Tất cả tâm trí và mắt nhìn của tôi càng như dính vào mạng tơ…đang nấc lên mà gọi trời, gọi sao, gọi nhện.
- Yếu tố suy ngẫm
- ….Thì ra cái vùng sao như cát , như thủy tinh vãi kia ở trong tranh minh họa là dải Ngân Hà ?A! Sông Ngân! Sông Ngân! Thế là con sông điển tích mà tôi được biết bấy lâu…Vừa bâng khuâng , vừa da diết vô cùng.
- Lại con sông Tào Khê này nữa!Hơn bốn mươi năm sau đấy tôi đã được tới đứng bên bờ phù sa của nó mà trông …nhiều bạn tôi xưa cũng thấy thế.
- Bài văn chia ra làm 4 bước
- Bước 1: Cảm nhận của tác giả về 2 câu đầu
- Một ng đàn ông, thậm chí là ng quen nhớ quê → Đây là cách giả định, cụ thể hoá, đặt mình vào trong cảnh để thể nghiệm, bày tỏ cảm xúc. Nếu tưởng tượng là cô gái thì lại khác.
- Bước 2: Tưởng tượng cảnh ngóng trông và tiếng kêu, tiếng nấc của người trông ngóng.
- Bước 3: Cảm nghĩ về sông Ngân Hà, con sông chia cắt, con sông nhớ thương đối với Ngưu Lang, Chức Nữ.
- Bước 4 : Cảm nghĩ về 2 câu cuối, về sông Tào Khê.
- Bước 1: Cảm nhận của tác giả về 2 câu đầu
b. Khái quát về bài văn của Nguyên Hồng và cách phát biểu cảm nghĩ của ông về bài ca dao bằng sơ đồ
Bạn đang xem: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học – Ngữ văn 7
1.3. Kết luận
a. Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học
- Là trình bày những cảm xúc, tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm của mình về nội dung và hình thức của tác phẩm đó.
- Để làm được một văn bản biểu cảm về tác phẩm văn học, chúng ta có thể sử dụng các hình thức tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm để thể hiện suy nghĩ về tác phẩm.
b. Bố cục của một bài cảm nghĩ về tác phẩm văn học
- Gồm có ba phần
- Mở bài
- Giới thiệu tác phẩm và hoàn cảnh tiếp xúc với tác phẩm.
- Thân bài
- Những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên
- Kết bài
- Ấn tượng chung về tác phẩm
- Mở bài
Ví dụ
Đề bài: Viết bài văn nêu cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh.
Gợi ý làm bài
1. Mở bài
Bài “Cảnh Khuya” được chủ tịch Hồ Chí Minh sáng tác năm 1947, tại chiến khu Việt Bắc.
Giữa hoàn cảnh kháng chiến gay go, gian khổ. Bác vẫn giữ vững phong thái ung dung, tự tại, lạc quan. Vẫn dành cho mình những phút giây thanh thản để thưởng thức vẻ đẹp kì diệu của thiên nhiên.
Bác coi thiên nhiên là nguồn động viên tinh thần lớn lao đối với mình.
Bài viết gần đây
Hoạt động ngữ văn – Ngữ văn 7
Chương trình địa phương phần Tiếng Việt: Rèn luyện chính tả – Ngữ văn 7
Kiểm tra tổng hợp cuối năm – Ngữ văn 7
Ôn tập về phần Tập làm văn – Ngữ văn 7
2. Thân bài
a. Cảnh đêm trang rừng êm đềm, thơ mộng
* Câu 1 và 2
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Giữa không gian tĩnh lặng của đêm khuya nổi bật tiếng suối chảy róc rách, văng vẳng lúc gần lúc xa.
Nhịp thơ 2 / 1 / 4, ngắt ở từ trong, như một chút ẫm để rồi đi đến so sánh thú vị: trong như tiếng hát xa.
Sự so sánh, liên tưởng
Làm nổi bật nét tương đồng giữa tiếng suối và tiếng hát xa
Thể hiện sự nhạy cảm, tinh tế của trái tim nghệ sĩ.
Ánh trăng chiếu sáng mặt đất, soi tỏ cảnh vật.
Những mảng màu sàng, tối đan xen, hòa quyện, tạo nên khung cảnh sinh động:
Trang lồng thụ, bóng lồng hoa.
Bóng trăng , bóng cây quấn quýt, lồng vào bóng hoa, lung linh, huyền ảo.
Nghệ thuật miêu tả rất phong phú
Có xa có gần
Cao và thấp
Tĩnh và động,…
→ Tạo nên bức tranh đêm trăng tuyệt đẹp, cuốn hút hồn người.
b. Tâm trạng của Bác trong đêm trăng sáng
* Câu 3 và câu 4
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Bác say mê thưởng thức vẻ đẹp huyền ảo, thơ mộng của rừng núi dưới ánh trăng soi và xúc động thốt lên: Cảnh khuya như vẽ (đẹp như tranh).
Người chưa ngủ vì hai lí do.
Lí do thứ nhất là vì cảnh đẹp làm cho tâm hồn người nghệ sĩ rạo rực, bâng khuâng, say đắm.
Lí do thứ hai: Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà. Cảnh thiên nhiên đẹp đẽ, hấp dẫn như vậy nhưng không làm cho Bác vơi di nỗi lo về trách nhiệm lớn lao của một lãnh tụ cách mạng đối với dân, với nước.
Cả hai câu thơ cho thấy sự gắn bó giữa con ngưới thi sĩ đa cảm và con ngưới chiến sĩ kiên cường trong Bác.
3. Kết bài
“Cảnh khuya” là một bài thơ tứ tuyệt hay và đẹp, có sự kết hợp hài hòa giữa tính cổ điển (hình thức) và tính hiện đại (nội dung).
Bài thơ thể hiện tâm hồn nhạy cảm, tinh tế và tinh thần trách nhiệm cao cả của Bác Hồ – vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam; là dẫn chứng chứng minh cho phong cánh tuyệt với của người nghệ sĩ – chiến sĩ Hồ Chí Minh.
Bài văn mẫu
Chủ tịch Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ cách mạng vĩ đại của dân tộc. Nhưng bên cạnh đó, Người còn là một nhà thơ tài năng rất nhạy cảm với cái đẹp của thiên nhiên đất trời.
Sau những giây phút căng thẳng bởi việc quân cơ, Bác vẫn hòa mình vào vẻ đẹp êm dịu, trong sáng của thiên nhiên. Bài thơ “Cảnh khuya” là một trong những bài thơ nói lên điều dó.
“Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”.
Bài thơ ra đời trong những năm tháng đầu tiên vô cùng khó khăn của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp quay trở lại xâm lược nước ta. Khi đó, cơ quan Trung ương của Chính phủ đã chuyển lên Việt Bắc. Tại dây, Bác cùng các đồng chí trong Bộ chỉ huy cuộc kháng chiến của dân tộc ngày đêm bàn việc nước. Bài thơ mở ra bằng hình ảnh của “cảnh khuya” khiến người đọc không mấy ngạc nhiên: phải khi việc nước đã tạm ngưng, Bác Hồ mới có những giây phút thư thái cùng cảnh rừng, cảnh núi.
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh núi rừng trong đêm khuya thanh vắng với âm thanh trong trẻo của tiếng suối từ xa đều đều vọng lại: “tiếng suối trong như tiếng hát xa”. Phép so sánh ấn tượng: tiếng suối là âm thanh của thiên nhiên, lạnh lẽo, mơ hồ nay được so sánh với “tiếng hát” của con người như vậy mà trở nên gần gũi, ấm áp. Âm tiết mơ “xa” khiến câu thơ có độ ngân vang vô tận và lắng đọng vào nơi sâu nhất của hồn người. Nhưng cũng chính từ “xa”, “tiếng hát xa” khiến người đọc có cảm giác âm thanh ấy như vọng lại từ cõi nào mơ hồ và xa xăm; phải thật lắng tâm mới nghe thấy được. Dường như tất cả mọi âm thanh khác đều lắng chìm để nổi bật tiếng suối róc rách, văng vẳng như một cung đàn. Tiếng suối làm cho đêm rừng vốn tĩnh lặng lại càng thêm sâu lắng, trong trẻo. Trong cái khung cảnh ấy đã hiện lên với một hình ảnh tuyệt dẹp “trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa” . Trăng, hoa, cổ thụ đan cài, quấn quýt vào nhau tạo cho cảnh vật trở nên sinh động, hữu tình và vô cùng ấm áp. Người đọc cảm nhận được rằng: bức tranh đó chính la một trái tim nghệ sĩ đang hòa mình say đắm với thiên nhiên. Phải thật sự yêu thiên nhiên và biết cảm nhận cái đẹp của thiên nhiên thì người nghệ sĩ mới có thể miêu tả được bức tranh mang đậm hồn người đến vậy.
Nhưng Hồ Chí Minh như nhà thơ Minh Huệ đã từng viết:
“Đêm nay Bác ngồi đó
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh”.
Vì là Hồ Chí Minh nên Người “không ngủ” bởi:
“Bác thương đoàn dân công
Đêm nay ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm chiếu
Manh áo phủ làm chăn
Trời thì mưa lâm thâm
Làm sao cho khỏi rét”.
Và trong cái đêm Người thức cùng “Cảnh khuya” cũng vậy:
“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”
Bác đã cảm nhận được vẻ đẹp tinh tế của thiên nhiên để rồi thốt lên một lời ca ngợi thật chân thành: “Cảnh khuya như vẽ”. Cái hồn của tạo vật đã tác động mạnh đến trái tim nhạy cảm của người nghệ sĩ làm cho Bác ở trong trạng thái chưa ngủ. Ngủ sao được trước cảnh đẹp thế này! Bác yêu thiên nhiên, yêu cái đẹp nhưng Người không chỉ thức vì thiên nhiên mà còn thức vì “nỗi nước nhà” còn đang chồng chất, băn khoăn: đất nước đang trong những năm đầu kháng chiến khó khăn và gian lao tột bậc. Câu cuối của bài thơ mở ra một khía cạnh, một chiều sâu mới của tâm trạng “chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”. Cái ẩn của bài thơ chính là ở đây, từ nỗi đã nói lên tất cả đó chính là “nỗi nước nhà”, nỗi niềm canh cánh suốt cả cuộc đời Bác . Thật xúc động; trước một tâm hồn, một trái tim vĩ đại của một con người mà suốt cuộc đời luôn thao thức, trở trăn cả trong mơ lẫn trong thực.
Từ “chưa ngủ” được lặp tới hai lần như một bản lề khép mở hai tâm trạng. Chưa ngủ vì cảnh đẹp của thiên nhiên và vì nỗi lòng canh cánh lo việc nước. Trong nỗi lo dằng dặc về đất nước, Bác Hồ thao thức và bắt gặp cảnh đẹp thiên nhiên đưa mình đắm say trong cái huyền ảo của đất trời, nhưng chưa được lâu thì Bác lại trở về với nỗi lòng lo dân, lo nước. Tâm trạng đó của Bác Hồ khiến cho ta vừa cảm phục, vừa xúc động trước cái đẹp sâu sắc và toàn diện của thiên nhiên hòa quyện giữa tâm hồn của một người nghệ sĩ – một nhà chính trị.
“Cảnh khuya” là một bài thơ tả cánh núi rừng Việt Bắc, nhưng trong đó lại ẩn chứa tâm hồn, con người của Bác, một tâm hồn thi sĩ bên trong một người làm cách mạng, rất lạc quan và vững lòng tin chiến thắng.
