Hai loại của chứng mất trí nhớ là gì năm 2024
Chứng mất trí nhớ thể Lewy (DLB) là một loại chứng mất trí kèm theo những thay đổi trong hành vi, nhận thức và chuyển động. Mất trí nhớ không phải lúc nào cũng xuất hiện sớm. Chứng mất trí nhớ dần dần xấu đi theo thời gian và tình trạng này được chẩn đoán khi suy giảm nhận thức cản trở hoạt động bình thường hàng ngày. Một tính năng cốt lõi là rối loạn hành vi giấc ngủ REM (RBD), trong đó các cá nhân bị tê liệt cơ bình thường trong khi ngủ REM và thực hiện giấc mơ của họ. RBD có thể xuất hiện nhiều năm hoặc nhiều thập kỷ trước khi các triệu chứng khác. Các triệu chứng thường gặp khác bao gồm ảo giác thị giác; biến động rõ rệt trong sự chú ý hoặc cảnh giác; và chậm chuyển động, khó đi lại, hoặc cứng nhắc. Hệ thống thần kinh tự trị thường bị ảnh hưởng, dẫn đến thay đổi huyết áp, tim và chức năng đường tiêu hóa, với táo bón là một triệu chứng phổ biến. Thay đổi tâm trạng như trầm cảm và thờ ơ là khá phổ biến. Show
Nguyên nhân chính xác vẫn chưa được biết rõ, nhưng việc liên quan đến sự tích tụ khắp nơi của các khối protein alpha-synuclein bất thường trong các tế bào thần kinh, được gọi là thể Lewy, cũng như tế bào thần kinh Lewy. DLB thường không được di truyền, nhưng có một hiệp hội di truyền trong một số ít gia đình. Chẩn đoán có thể được thực hiện dựa trên các triệu chứng và dấu ấn sinh học; các công đoạn chẩn đoán có thể bao gồm xét nghiệm máu, xét nghiệm bệnh học thần kinh, hình ảnh y tế, và polysomnography. Các bệnh khác có chung một số triệu chứng của DLB bao gồm bệnh Alzheimer (AD), bệnh Parkinson, mê sảng và, hiếm khi là rối loạn tâm thần. Không có cách chữa trị hoặc thuốc sẽ thay đổi sự tiến triển của bệnh. Phương pháp điều trị nhằm giảm một số triệu chứng của nó và giảm gánh nặng cho người chăm sóc. Các chất ức chế Acetylcholinesterase (AChEI), như donepezil và Rivastigmine, có hiệu quả trong việc cải thiện nhận thức và hoạt động tổng thể, và melatonin có thể được sử dụng cho các triệu chứng liên quan đến giấc ngủ. Thuốc chống loạn thần thường được tránh, ngay cả đối với ảo giác, bởi vì những người bị DLB rất nhạy cảm với chúng, và việc sử dụng chúng có thể dẫn đến tử vong. Thuốc cho một triệu chứng này có thể làm xấu đi một triệu chứng khác. DLB là một trong ba loại sa sút trí tuệ phổ biến nhất, cùng với bệnh Alzheimer và chứng mất trí nhớ mạch máu. Cùng với chứng mất trí nhớ bệnh Parkinson, đây là một trong hai chứng mất trí nhớ được phân loại là chứng mất trí nhớ thể Lewy. Nó thường bắt đầu sau tuổi 50, và khoảng 0,4% số người trên 65 bị ảnh hưởng. Trong giai đoạn sau của bệnh, những người bị DLB có thể không thể tự chăm sóc bản thân. Tuổi thọ sau chẩn đoán là khoảng tám năm. Tiền gửi protein bất thường là cơ chế tiềm ẩn của bệnh được Frederic Lewy phát hiện vào năm 1912 và bệnh cơ thể lan tỏa được Kenji Kosaka mô tả lần đầu tiên vào năm 1976. Ghi chú[sửa | sửa mã nguồn]Kosaka (2017) viết: "Sa sút trí tuệ thể Lewy (DLB) hiện nay được biết đến là loại sa sút trí tuệ thường gặp thứ hai sau bệnh Alzheimer (AD). Trong tất cả các loại sa sút trí tuệ, AD được biết là chiếm khoảng 50%, DLB khoảng 20% và sa sút trí tuệ mạch máu (VD) khoảng 15%. Như vậy, AD, DLB và VD hiện được coi là ba chứng sa sút trí tuệ chính". NINDS (2020) cho biết chứng sa sút trí tuệ thể Lewy "là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của chứng sa sút trí tuệ, sau bệnh Alzheimer và bệnh sa sút trí tuệ mạch máu." Hershey (2019) nói rằng, "DLB là bệnh phổ biến thứ ba trong số tất cả các bệnh thoái hóa thần kinh đứng sau bệnh Alzheimer và bệnh Parkinson". Nhờ có trí nhớ, mỗi người có thể ghi nhớ thông tin, học hỏi và phát triển. Tuy nhiên, theo thời gian, bất kỳ ai cũng có thể mắc bệnh suy giảm trí nhớ do nhiều nguyên nhân khác nhau. Suy giảm trí nhớ (hay bệnh suy giảm trí nhớ, hội chứng suy giảm trí nhớ) có thể ảnh hưởng đến khả năng suy nghĩ, ghi nhớ và học hỏi của người bệnh. Hiện chưa có cách chữa trị mất trí nhớ nhưng vẫn có một số phương pháp giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm sự tiến triển của bệnh. Mời bạn cùng tìm hiểu bệnh suy giảm trí nhớ, các dấu hiệu suy giảm trí nhớ, nguyên nhân suy giảm trí nhớ cũng như cách phòng ngừa, cải thiện bệnh trong bài viết này. Suy giảm trí nhớ là gì?Suy giảm trí nhớ là tình trạng bệnh lý khi một người gặp khó khăn trong việc ghi nhớ thông tin mới hoặc dần quên đi các thông tin đã biết trước đây. Đây là một phần của quá trình lão hóa tự nhiên nhưng cũng có thể là dấu hiệu của các tình trạng y tế hoặc tâm lý nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như bệnh Alzheimer, đột quỵ, stress, trầm cảm hoặc chứng mất ngủ. (1) Có nhiều loại suy giảm trí nhớ, từ những loại nhẹ như lơ đãng cho đến bệnh suy giảm trí nhớ nghiêm trọng, có thể khiến người bệnh mất khả năng tự chăm sóc bản thân. Nói cách khác, suy giảm trí nhớ có thể là tình trạng tạm thời và cải thiện được. Nhưng cũng có trường hợp suy giảm trí nhớ kéo dài và ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn. Dấu hiệu suy giảm trí nhớHội chứng suy giảm trí nhớ có thể biểu hiện bằng những dấu hiệu khác nhau, tùy thuộc vào mức độ và nguyên nhân gây bệnh. Dưới đây là một số dấu hiệu thường gặp: (2)
Nguyên nhân suy giảm trí nhớTuổi tác và bệnh tật là hai yếu tố nguy cơ phổ biến có thể góp phần làm giảm khả năng ghi nhớ. Dưới đây là một số yếu tố hay nguyên nhân suy giảm trí nhớ: (3) 1. Tuổi tácKhi chúng ta lớn lên và già đi theo thời gian, khả năng ghi nhớ và học hỏi điều mới của não bộ có thể giảm dần. Điều này có thể dẫn đến một số mức độ suy giảm trí nhớ, đặc biệt là khả năng ghi nhớ thông tin mới. Tuy nhiên, suy giảm trí nhớ nghiêm trọng, bất thường có thể không phải là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa. Nếu một người thấy rằng việc quên đi những ký ức quan trọng đã ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày thì điều này có thể là dấu hiệu của một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như như bệnh Alzheimer. 2. Bệnh tậtNhiều căn bệnh có thể dẫn đến suy giảm trí nhớ. Trong đó, bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến gây suy giảm trí nhớ ở người lớn tuổi. Ngoài ra, còn có nhiều nguyên nhân khác như thiếu hụt chất dinh dưỡng (chẳng hạn như thiếu vitamin B12), nhiễm trùng tủy sống, chấn thương đầu, viêm não, chứng mất ngủ, thiếu máu não, đột quỵ hay tình trạng rối loạn căng thẳng sau chấn thương hoặc trầm cảm. Đồng thời, việc sử dụng một số loại thuốc cũng có thể gây suy giảm trí nhớ. 3. Tác động của gốc tự do trong quá trình chuyển hóaGốc tự do là những phân tử không ổn định được tạo ra trong quá trình chuyển hóa của cơ thể và thông qua quá trình tiếp xúc với các yếu tố môi trường như tia tử ngoại, ô nhiễm. Các gốc tự do có thể gây hại cho tế bào và ADN dẫn đến sự lão hóa, bệnh tật. Quá trình oxy hóa do gốc tự do cũng có thể gây hại cho não bộ và là nguyên nhân suy giảm trí nhớ. Việc duy trì một chế độ ăn uống giàu chất chống oxy hóa có thể giúp làm giảm tác động tiêu cực của các gốc tự do này. 4. Do trầm cảm và stressTrầm cảm và stress đều có thể gây suy giảm trí nhớ. Stress có thể gây suy giảm trí nhớ tạm thời bằng cách làm giảm khả năng tập trung, trong khi trầm cảm có thể dẫn đến chứng suy giảm trí nhớ dài hạn. Nếu đang cảm thấy stress hoặc trầm cảm bạn nên đến cơ sở y tế thăm khám để được điều trị và cải thiện khả năng ghi nhớ. 5. Rối loạn giấc ngủGiấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và cải thiện trí nhớ. Tình trạng thường xuyên mất ngủ hoặc ngủ chập chờn không sâu giấc, thức giấc giữa đêm và không thể ngủ lại được… có thể dẫn đến chứng suy giảm trí nhớ. Nâng cao chất lượng giấc ngủ có thể giúp cải thiện khả năng ghi nhớ. 6. Công việc quá tảiKhi bạn phải đối mặt với quá nhiều công việc cùng một lúc thì bộ não cũng phải xử lý thông tin nhiều hơn. Điều này kéo dài không những khiến bạn mệt mỏi mà còn có thể gây suy giảm trí nhớ. Đối mặt với áp lực và căng thẳng liên tục có thể ảnh hưởng xấu đến khả năng ghi nhớ, học hỏi. Do đó, mỗi người cần sắp xếp thời gian làm việc, thư giãn, nghỉ ngơi hợp lý để hạn chế nguy cơ bị suy giảm trí nhớ. 7. Chế độ dinh dưỡng thiếu hụtChế độ ăn chưa đầy đủ hoặc không cung cấp đủ chất dinh dưỡng cũng có thể gây suy giảm trí nhớ. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thiếu hụt vitamin B, đặc biệt là B12, có thể dẫn đến suy giảm trí nhớ. Vitamin E, acid béo omega-3 và các chất chống oxy hóa khác cũng rất quan trọng với sức khỏe của não bộ. Duy trì chế độ ăn cân đối, giàu chất dinh dưỡng là một phần quan trọng của việc bảo vệ trí nhớ. (4) 8. Mất cân bằng nội tiết tốHệ thống nội tiết của cơ thể chịu trách nhiệm điều chỉnh nhiều chức năng, bao gồm cả quá trình học và ghi nhớ. Các vấn đề liên quan đến tuyến giáp, tiểu đường hoặc những vấn đề khác ở hệ thống nội tiết có thể gây suy giảm trí nhớ. Chẳng hạn như tăng hoặc giảm hoạt động của tuyến giáp có thể gây ra những vấn đề về trí nhớ. 9. Sử dụng chất kích thíchLạm dụng chất kích thích có trong thuốc lá, rượu hoặc ma túy có thể là nguyên nhân suy giảm trí nhớ. Các chất kích thích này có thể gây hại cho não bộ và làm giảm khả năng ghi nhớ. Hơn nữa, chất kích thích cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến trí nhớ, điển hình như Alzheimer. Ai dễ bị suy giảm trí nhớ?Mặc dù suy giảm trí nhớ có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai ở bất kỳ lứa tuổi nào, thế nhưng một số nhóm người có thể tiềm ẩn nguy cơ mắc bệnh lý này cao hơn:
Hậu quả của suy giảm trí nhớ với người bệnhSuy giảm trí nhớ không chỉ tác động đến khả năng nhớ, học hỏi của người bệnh mà còn ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, công việc và các mối quan hệ xã hội. Người bị suy giảm trí nhớ có thể gặp khó khăn khi nhớ các nhiệm vụ hàng ngày như cuộc hẹn, việc nấu ăn, vệ sinh cơ thể hoặc thậm chí là đi đến một địa điểm quen thuộc. Hội chứng suy giảm trí nhớ có thể ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc, đặc biệt là trong các công việc đòi hỏi tư duy phức tạp và quản lý thông tin. Người mắc chứng suy giảm trí nhớ dễ bị tự ti và cảm thấy bất lực, từ đó tránh xa các hoạt động xã hội. Điều này cũng có thể gây ra cảm giác cô đơn và trầm cảm. Đặc biệt, suy giảm trí nhớ có thể do tiềm ẩn các bệnh lý nguy hiểm. Nếu không được điều trị kịp thời, các bệnh này có thể tăng nặng dần và gây nguy hiểm cho sức khỏe người bệnh. Người bị suy giảm trí nhớ có thể đối mặt nhiều vấn đề đối với sức khỏeCách chẩn đoán bệnh suy giảm trí nhớĐể chẩn đoán bệnh suy giảm trí nhớ, bác sĩ sẽ thu thập thông tin về sức khỏe hiện tại và tiền sử bệnh lý của người bệnh, bao gồm cả các vấn đề về sức khỏe, lối sống, các bệnh từng gặp, những loại thuốc đã/đang sử dụng… Bên cạnh đó, bác sĩ cũng tiến hành thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng để xác định liệu các vấn đề về sức khỏe khác có phải là nguyên nhân gây suy giảm trí nhớ hay không. Bác sĩ có thể kiểm tra thị lực và thính giác của người bệnh, tiến hành đo cân nặng, kiểm tra nhiệt độ cơ thể, đo nhịp tim, huyết áp… Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể tiến hành kiểm tra năng lực tư duy của người bệnh để đánh giá trí nhớ, khả năng tư duy, khả năng giải quyết vấn đề, khả năng tập trung, khả năng sử dụng và xử lý ngôn ngữ… (5) Trong quá trình thăm khám, bác sĩ cũng có thể chỉ định một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp MRI hoặc CT scan để kiểm tra sự biến đổi trong não. Bác sĩ còn có thể yêu cầu người bệnh thực hiện các xét nghiệm máu để kiểm tra những yếu tố như cấu trúc gen hoặc kiểm tra yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến chức năng não. Cần lưu ý rằng không có một hình thức kiểm tra duy nhất nào có thể xác định bệnh suy giảm trí nhớ. Một chuỗi các kiểm tra và đánh giá sẽ được thực hiện để giúp bác sĩ đưa ra kết luận chính xác. Cách cải thiện suy giảm trí nhớĐể cải thiện tình trạng suy giảm trí nhớ đòi hỏi người bệnh phải thay đổi lối sống, bao gồm:
Một số trường hợp suy giảm trí nhớ có thể cần sự can thiệp y tế, bao gồm cả việc dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Tuy nhiên, thay đổi lối sống luôn là bước quan trọng để cải thiện và duy trì sức khỏe trí não. Cách phòng ngừa suy giảm trí nhớMột số cách để ngăn ngừa hoặc làm chậm sự phát triển của tình trạng suy giảm trí nhớ mà bạn có thể áp dụng bao gồm:
Chế độ dinh dưỡng cho người bị suy giảm trí nhớChế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe não bộ và cải thiện tình trạng suy giảm trí nhớ. Một chế độ ăn uống khoa học có thể cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho não bộ để hoạt động tốt, đồng thời làm giảm nguy cơ mắc bệnh thoái hóa thần kinh, chẳng hạn như bệnh Alzheimer. Dưới đây là một số loại thực phẩm và đồ uống có lợi cho trí nhớ:
Để đặt lịch thăm khám, tư vấn các vấn đề về sức khỏe tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ: Suy giảm trí nhớ là một vấn đề sức khỏe cần được quan tâm. Bằng cách áp dụng các biện pháp phòng ngừa, chúng ta có thể bảo vệ trí nhớ của mình và sống khỏe mạnh, hạnh phúc hơn. Hãy chủ động thăm khám, tầm soát thường xuyên để có thể kịp thời phát hiện và điều trị suy giảm trí nhớ. |