Nguyên nhân gây ra lạm phát chi phí đẩy

Trong thời điểm hiện nay, TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng biện pháp hữu hiệu nhất để chống lạm phát là giảm thuế, đặc biệt là thuế liên quan đến xăng dầu...

Để chống lạm phát chi phí đẩy thì tăng lãi suất không phải là biện pháp. Điều duy nhất Chính phủ có thể làm lúc này là giảm thuế, trong đó có thuế xăng dầu.

Tại toạ đàm “Quản lý đầu tư cá nhân trong môi trường linh hoạt” vừa diễn ra, TS Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia đã chia sẻ góc nhìn về áp lực lạm phát tại Việt Nam thời gian qua.

Theo ông Nghĩa, "bóng ma" lạm phát đang ám ảnh các quốc gia trên thế giới. "Bóng ma" này được hình thành từ sự chủ quan, tin rằng việc tung hàng chục nghìn tỷ USD tung ra để đỡ nền kinh tế trong dịch bệnh sẽ không ảnh hưởng gì lớn.

Tuy nhiên, thực tế lại không như vậy, hậu quả nhãn tiền đã thấy rõ. Số liệu vừa công bố cho thấy lạm phát của Mỹ trong tháng 6 đã tăng 9,1% so với cùng kỳ năm ngoái, mức cao nhất trong 40 năm qua.

Bên cạnh đó, ông Nghĩa nhấn mạnh, cuộc xung đột Nga – Ukraine, điều mà không ai ngờ đến cũng khiến áp lực lạm phát tăng thêm. Các yếu tố này kéo sau là khủng hoảng lương thực, khủng hoảng năng lượng toàn cầu.

Lạm phát thế giới đi vào Việt Nam theo con đường nhập khẩu, và đi dần vào giá tiêu dùng. Tức chỉ có lạm phát chi phí đẩy chứ không bao gồm cả lạm phát cầu kéo như ở Mỹ và các nước châu Âu.

Và để chống lạm phát chi phí đẩy, vị chuyên gia cho rằng Ngân hàng Nhà nước khó có thể làm gì hơn. Việc nới lỏng và thắt chặt đều ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế, vì vậy chính sách tiền tệ khó có động thái mạnh mẽ vào lúc này.

"Để chống lạm phát chi phí đẩy thì tăng lãi suất không phải là biện pháp. Điều duy nhất Chính phủ có thể làm lúc này là giảm thuế, trong đó có thuế xăng dầu. Bởi lẽ, xăng dầu của chúng ta đang đánh thuế 40%, khi giá xăng leo cao sẽ khiến tất cả các loại hàng hoá tăng giá”, ông Nghĩa đưa ý kiến.

Cũng theo ông Nghĩa, thời gian qua, tại Việt Nam nổi lên hàng loạt kênh đầu tư tư nhân như có trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản, chứng khoán, bitcoin (tiền số)… Trong khi đây là những kênh đầu tư chịu áp lực rất lớn từ lạm phát và các bất ổn về chính trị, kinh tế toàn cầu.

Cụ thể, thị trường bất động sản Việt Nam hiện đang ở mức báo động theo các tiêu chí của Quỹ tiền tệ Quốc tế IMF. Để mua một căn hộ, những người lao động có thu nhập trung bình phải dành ra tới 30 năm tiền lương trở lên là có dấu hiệu bong bóng. Các giao dịch mua nhà rất ít, nhất là những giao dịch mua nhà để ở cho những tầng lớp lao động trung bình.

Về thị trường trái phiếu doanh nghiệp, lòng tin của nhà đầu vẫn rất thấp nên triển vọng phục hồi còn khá bấp bênh. Nhưng dù sao, rủi ro vỡ nợ trái phiếu và kèm theo đó là bong bóng bất động sản dần mờ nhạt.

Về thị trường chứng khoán, một số tình trạng đầu cơ bầy đàn đã đẩy giá chứng khoán lên khá cao trong khi nền tảng tài chính của nhiều tập đoàn và công ty đang gặp khó khăn lớn do đại dịch Covid-19. Bên cạnh đó, tâm lý lòng tham và nỗi sợ hãi khiến thị trường suy giảm rất mạnh, nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ thua lỗ và tháo chạy.

Thị trường bitcoin và nhiều loại tiền điện tử khác cũng rơi vào tình trạng tương tự. Các kênh đầu tư này trong một khoảng thời gian đã gần như tê liệt và giá cả giảm mạnh khiến có những nhà đầu tư đã mất hàng trăm triệu USD.

Từ thực tế trên, TS. Lê Xuân Nghĩa khuyến nghị nhà đầu tư nên chia tổng nguồn vốn của mình thành nhiều kênh đầu tư. Bao gồm: tiền gửi tiết kiệm; chứng khoán; vàng... mỗi loại hình khoảng 10-20%. Riêng đầu tư bất động sản chỉ dành cho các nhà đầu tư có tiềm lực tài chính mạnh và trong điều kiện giá bất động sản đang ở chu kỳ bình thường.

"Nếu đầu tư vào chu kỳ bất động sản tăng giá nhanh thì phải biết lựa chọn phân khúc nhà gắn liền với đất hoặc đất nền. Đây là một dạng đầu tư mang tính chất đầu cơ rủi ro khá lớn trong trường hợp thị trường này bị xì bong bóng hoặc đóng băng", ông Nghĩa đưa ra lưu ý.

Lạm phát là hiện tượng hầu như không ai mong muốn xảy ra vì nó ảnh hưởng đến mọi mặt của nền kinh tế. Vậy lạm phát là gì? Hiện tượng lạm phát xảy ra khi nào? Có cách nào kiểm soát kịp thời không? Anfin sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này nhé!

Nội Dung Bài Viết

• Lạm phát là gì?
• Hiện tượng lạm phát xảy ra khi nào?
• Cách kiểm soát

Lạm phát là gì?

Lạm phát hay còn gọi là Inflation, đây là chỉ số thể hiện sự tăng lên của mức giá chung liên tục theo thời gian dài của hàng hóa và dịch vụ. Từ đó, giá trị của một loại tiền tệ nào đó sẽ dần dần mất đi. Hiểu đơn giản, khi mức giá chung của loại hàng hóa, dịch vụ tăng cao thì một đơn vị tiền tệ lúc này sẽ mua được ít hàng hóa hơn. Chỉ số lạm phát phản ánh rõ nét về sự suy giảm sức mua trên một đơn vị tiền tệ nào đó.

Có 3 mức độ lạm phát chính và được thể hiện qua tỷ lệ phần trăm. Cụ thể:

• Lạm phát tự nhiên: Mức độ này thể hiện nền kinh tế hoạt động tương đối bình thường, rủi ro ít xảy ra và đời sống nhân dân ổn định.
• Lạm phát phi mã: Khi giá cả hàng hóa đang tăng nhanh, tỷ lệ lạm phát tăng nhanh vọt từ 10% đến mức dưới 1000% đó chính là lạm phát phi mã. Mức độ này rất dễ gây biến động lớn cho thị trường kinh tế.
• Siêu lạm phát: Mức độ lạm phát tăng rất nhanh, khó kiểm soát bởi tỷ lệ tăng vọt trên 1000%. Siêu lạm phát gây nên những hậu quả vô cùng to lớn cho nền kinh tế, mất rất nhiều thời gian để khắc phục. Tuy nhiên, trường hợp này rất hiếm khi xảy ra.

Xem thêm: Các ví dụ lạm phát ở Việt Nam và trên thế giới, giúp bạn hiểu rõ hơn về tác động của lạm phát đến nền kinh tế và xã hội cùng lời khuyên đầu tư hiệu quả.

Hiện tượng lạm phát xảy ra khi nào?

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng lạm phát. Anfin sẽ chia sẻ cho bạn 7 nguyên nhân khiến hiện tượng lạm phát xảy ra nhé.

Lạm phát xảy ra do cầu kéo

Hiện tượng lạm phát xảy ra do cầu kéo là khi nhu cầu tiêu dùng của người dân trên thị trường dần tăng lên. Đối với một mặt hàng hóa hay dịch vụ nào đó có nhu cầu tăng lên, từ đó giá của loại mặt hàng đó cũng tăng lên. Vì thế đã kéo theo những mặt hàng hóa, dịch vụ khác cũng tăng giá theo.

Ví dụ, đối với loại thực phẩm như thịt lợn. Nhu cầu người dân sử dụng thịt lợn tăng cao. Nguồn hàng có sẵn dần trở nên khan hiếm hơn dẫn đến giá thịt tăng lên. Không chỉ thế, do sự tăng giá đó đã kéo theo giá của các món làm từ thịt lợn cũng tăng lên và các loại nông thực phẩm khác cũng tăng theo…

Lạm phát xảy ra do chi phí đẩy

Khi giá cả của một hoặc vài yếu tố tham gia quá trình sản xuất tăng lên thì tổng chi phí sản xuất của doanh nghiệp cũng tăng theo. Từ đó giá thành của sản phẩm hoặc dịch vụ sẽ tăng giá, đây chính là hiện tượng lạm phát xảy ra do chi phí đẩy. Các chi phí đầu vào tham gia vào sản xuất gồm chi phí nguyên vật liệu, trang thiết bị, chi trả nguồn nhân lực,...

Việc cung cấp dầu giảm đi đột ngột có thể khiến giá dầu tăng cao. Từ đó, hiện tượng lạm phát do chi phí đẩy xảy ra. Dầu là một trong những yếu tố tham gia quá trình sản xuất kinh doanh cũng được xem là một phần chi phí của doanh nghiệp đó. Đương nhiên khi giá tăng cùng các chi phí sản xuất khác nên giá bán ra thị trường cũng tăng đáng kể.

Lạm phát xảy ra do cơ cấu

Trường hợp lạm phát xảy ra do cơ cấu khá phức tạp trong mối quan hệ giữa doanh nghiệp - nhân lực. Khi tình hình kinh doanh của doanh nghiệp tốt, doanh thu tăng thì đồng nghĩa họ sẽ tăng phần tiền công cho người lao động. Nhưng cũng có một số doanh nghiệp tăng tiền công cho người lao động theo “danh nghĩa”.

Chẳng hạn như việc kinh doanh của doanh nghiệp không được tốt, nhưng phải cập nhật xu hướng thị trường nên buộc phải tăng lương cho người lao động. Họ buộc phải tăng giá sản phẩm để kiếm được nguồn thu đủ bù vào phần tăng lên. Từ đó tình trạng lạm phát do cơ cấu bắt đầu xảy ra.

Lạm phát xảy ra do xuất khẩu

Khi hàng hóa xuất khẩu có số lượng tăng vọt lên đến tổng cầu sẽ tăng nhưng tổng cung lại không thể đáp ứng hết được. Khi đó sẽ cần thu gom các mặt hàng trong nước để đáp ứng hết các nhu cầu xuất khẩu. Do vậy mà tình trạng cầu trong nước không được đáp ứng. Hiện tượng lạm phát xảy ra do sự mất cân bằng giữa cung và cầu.

Lạm phát xảy ra do nhập khẩu

Giá cả của các loại hàng hóa nhập khẩu thường tăng do chi phí thuế tăng hoặc xu hướng thị trường thế giới tăng. Từ đó giá bán hàng hóa sẽ có mức bán giá tăng cao. Tại một thời điểm nhất định khi mức giá chung bị ảnh hưởng bởi hàng hóa nhập khẩu tăng mạnh thì sẽ gây ra hiện tượng lạm phát.

Lạm phát xảy ra do cầu thay đổi

Mối quan hệ giữa cầu và cung thay đổi dẫn đến tình trạng nhà cung ứng độc quyền cung cấp một loại hàng hóa nào đó cùng mức chính sách giá không ổn định và tăng giá liên tục. Thậm chí hiện tượng lạm phát do cầu thay đổi này cho thấy nguồn cầu đã giảm giá thì giá bán ra cũng không hề giảm xuống.

Lạm phát tiền tệ

Khi Ngân hàng trung ương mua các loại công trái phiếu theo yêu cầu của Nhà nước, điều đó dẫn đến lượng tiền lưu thông trong nước tăng lên. Hoặc ở một trường hợp khác do ngân hàng mua ngoại tệ để giữ cho đồng tiền không bị mất giá so với tiền ngoại tệ. Tất cả là nguyên nhân dẫn đến lạm phát tiền tệ.

Cách kiểm soát hiện tượng lạm phát

Có một số cách để kiểm soát lạm phát như:

• Điều chỉnh giảm đi lượng tiền đang được lưu thông bằng cách tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc, tăng lãi suất chiết khấu và lãi suất tiền gửi, giảm chi phí ngân sách,...
• Vay viện trợ từ nước ngoài
• Cải cách tiền tệ.
• Khuyến khích tự do mậu dịch, giảm thuế để tăng quỹ hàng hóa tiêu dùng.

Với bài viết này, Anfin đã chia sẻ các thông tin nhằm giải đáp thắc mắc về lạm phát là gì, hiện tượng lạm phát xảy ra khi nào và cách khắc phục. Hy vọng bạn có thể tận dụng hết những kiến thức trên để chớp lấy cơ hội đầu tư phù hợp và đặc biệt phải lưu ý vào tùy vào từng tình hình lạm phát nhé!