Tình huống về khác biệt văn hóa

TTO - Để giải thích những khác biệt trong ý nghĩa của các tổ chức, chúng ta cần phải xem xét sự khác biệt về ý nghĩa trong các nền văn hóa khác nhau. Nếu chúng ta có thể xác định và so sánh các vấn đề văn hóa ảnh hưởng đến các tổ chức, nó sẽ giúp chúng ta hiểu được những khác biệt văn hóa được quản lý như thế nào trong kinh doanh quốc tế.

Trong tất cả các nền văn hóa, có một số các vấn đề chung và phổ biến của con người cần phải được giải quyết. Nền văn hóa này có thể phân biệt được với nền văn hóa khác bởi những giải pháp riêng mà nó chọn để giải quyết những vấn đề đó. Nhà nhân loại học F. Kluckhohn và F. L. Strodtbeck 2 đã xác định được năm vấn đề, lý luận rằng tất cả các xã hội đều nhận thức được các giải pháp có thể nhưng ưu tiên chúng theo các trật tự khác nhau. Vì thế, trong bất kỳ nền văn hóa nào, cũng có một hệ thống các định hướng giá trị “thống trị”, hay được ưu tiên hơn. Năm kiểu vấn đề cơ bản mà con người phải đối mặt, theo sự sắp xếp này, là:

1. Mối quan hệ giữa một cá nhân với những người khác là gì? (định hướng quan hệ)

2. Đâu là sự tập trung theo thời gian của đời người? (định hướng thời gian)

3. Phương thức hoạt động của con người là gì? (định hướng hành động)

4. Sự liên quan giữa con người và tự nhiên là gì? (định hướng con người - tự nhiên)

5. Bản chất tự nhiên của con người là gì? (định hướng bản chất con người)

Nói tóm lại, Kluckhohn và Strodtbeck lý luận rằng loài người phải đối mặt với những vấn đề chung phổ biến nổi lên từ các mối quan hệ với nhau, với thời gian, với các hoạt động và với tự nhiên. Có thể phân biệt các nền văn hóa bởi sự sắp xếp các giải pháp cụ thể mà nó lựa chọn cho mỗi tình huống gặp khó khăn. Các giải pháp này phụ thuộc vào ý nghĩa của con người mang đến với cuộc sống nói chung, với đồng loại, thời gian và đặc biệt với tự nhiên.

Trong nghiên cứu của chúng tôi, chúng tôi đã phân biệt bảy dạng văn hóa (xem Chương 1), cũng dựa trên các giải pháp khác nhau của các xã hội đối với các mối quan hệ với người khác, thời gian và tự nhiên. Những chương sau sẽ giải thích những dạng thức này và cách chúng ảnh hưởng đến quá trình quản lý giao thoa văn hóa.

Thay cho việc mạo hiểm và bị bế tắc vì nhận thức văn hóa như những điểm tĩnh trên một tấm bản đồ hai trục, chúng tôi tin rằng văn hóa nhảy từ giới hạn ưu tiên này sang phía đối lập và ngược lại. Theo đó, chúng tôi không mạo hiểm loại bỏ sự đối lập của một một hạng mục văn hóa, và như đã có trong rất nhiều các nghiên cứu tương tự khác, năm vấn đề mà Hofstede đưa ra là được biết đến nhiều nhất. Hơn nữa, chúng tôi tin rằng một hạng mục văn hóa cố gắng “quản lý” phần đối lập của nó và các dạng thức giá trị tự sắp xếp trong các hệ thống để tạo ra các ý nghĩa mới. Các nền văn hóa là những vòng quay với những hình cung được ưu tiên hơn tập hợp lại với nhau. Vì thế trong lần xuất bản này chúng tôi đã đưa ra các câu hỏi mới để tính toán phạm vi trong đó các giám đốc cố gắng hợp nhất và hài hòa các giá trị. Và chúng tôi đang kiểm tra giả thiết rằng các nền văn hóa có xu hướng hài hòa tự nhiên các giá trị đối lập sẽ có cơ hội tốt hơn để thành công về mặt kinh tế hơn là các nền văn hóa thiếu khuynh hướng đó. Mọi nền văn hóa đều giống nhau ở những tình huống khó xử mà nó phải đối mặt, mặc dù khác nhau trong các cách giải quyết, chúng sẽ vượt lên các đối thủ một cách sáng tạo.

LinhThoai

Để xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với mọi người từ các nền văn hóa khác nhau, điều cần thiết là bạn nên học cách giao tiếp với họ bằng lời nói và các hình thức phi ngôn ngữ khác. Bạn có thể học thêm về văn hóa và luyện tập tính khoan dung. Hãy trang bị cho mình kiến thức để giao tiếp hiệu quả hơn, bạn cũng có thể học hỏi nhiều thứ từ những nền văn hóa khác cũng như chia sẻ về nền văn hóa xứ bạn.

1. 1

   Tìm hiểu trước về văn hóa của họ.[1] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn Một chút kiến thức sẽ có ích cho bạn. Nếu có thời gian để chuẩn bị trước một chuyến đi hay buổi gặp gỡ với những người đến từ nền văn hóa khác, bạn hãy học trước về những thứ “được phép và không cho phép” của nền văn hóa đó. Bạn có thể tìm thông tin trên mạng từ các nguồn như National Center for Cultural Competence.[2] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn

2. 2

   Chuẩn bị cho những khác biệt. Các nền văn hóa khác nhau sẽ nói chuyện với âm lượng khác nhau, bộc lộ cảm xúc ở mức độ khác nhau, thích nói “chuyện phiếm” hoặc không, và thể hiện nhiều khác biệt trong giao tiếp khác nữa.[3] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn Khi giao tiếp với mọi người từ các nền văn hóa khác, hãy chuẩn bị tâm thế đối mặt với những khác biệt mà bạn không ngờ tới.

3. 3

   Hiểu về thứ bậc. Khi giao tiếp với một nền văn hóa khác, sẽ có những quy luật bất thành văn về thứ bậc xã hội mà bạn chưa biết được.[4] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn [5] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn Ví dụ, bạn có thể đến từ một nền văn hóa mà nam và nữ phải được đối xử ngang nhau trong giao tiếp, nhưng nếu làm việc trong công ty đa văn hóa, bạn sẽ phải tiếp xúc với nhân vật đến từ nền văn hóa nơi mà đàn ông nắm vai trò chủ đạo trong giao tiếp. Tương tự, bạn có thể sẽ gặp những nhân vật với quan niệm rằng người trẻ tuổi phải biết lắng nghe người lớn, cho dù bạn có quan điểm rằng các nhóm tuổi đều phải được bình đẳng.

4. 4

   Thành thật về những khó khăn trong giao tiếp. Nếu bạn không hiểu người đối diện hoặc nghĩ người đó không hiểu bạn thì hãy tìm cách giải thích. Tránh thô lỗ hay đụng chạm mà nên kiên nhẫn giải thích vấn đề. Tốt nhất là luôn thẳng thắn thay vì để vấn đề trôi đi mà chưa giải quyết, bởi từ đó có thể dẫn đến những vấn đề lớn hơn về sau.

   • Nếu bạn không hiểu ý đối phương, hãy thử hỏi lại: “Tôi không chắc mình hiểu đúng ý bạn. Chúng ta nói lại chỗ đó được không?”.
   • Nếu bạn nghĩ đối phương không hiểu mình, hãy thử nhắc lại: “Hãy cùng xem lại một lượt mọi thứ để đảm bảo tất cả đều hiểu chung một ý nhé”. Bạn cũng có thể để đối phương đặt câu hỏi.

5. 5

   Tỏ ra tôn trọng và khoan dung. Mỗi nền văn hóa đều có những giá trị, niềm tin, và thành kiến chủ đạo. Dấu hiệu của những điều này có thể xuất hiện khi bạn giao tiếp với họ. Trong đối thoại cơ bản, bạn không nên phán xét người khác dựa trên những khác biệt này. Thay vào đó, hãy tôn trọng và bao dung với họ.[6] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn Thậm chí bạn có thể học được nhiều thứ mới mẻ khác nữa.

   • Cho dù những khác biệt văn hóa bộc lộ rõ trong cuộc trò chuyện, cũng hãy bỏ qua và cởi mở thay vì tranh cãi. Ví dụ, nếu bạn là người Mỹ và có ai đó bình luận rằng người Mỹ có xu hướng nghiện công việc, bạn có thể nói: “Đúng, sự thật là người Mỹ rất xem trọng sự nghiệp, và có nhiều lý do cho việc đó. Bạn có thể chia sẻ cách nghĩ của nước bạn về công việc không?”.

   "Hãy nhớ: đổi mới, sáng tạo, và trí tuệ tức là không phân biệt tuổi tác, không lằn ranh văn hóa, không phân biệt màu da và không phân biệt giới tính."

   Maureen Taylor

   Chuyên gia nói chuyện trước công chúng
   Maureen Taylor là CEO và người sáng lập của SNP Communications, một công ty truyền thông dành cho doanh nghiệp có trụ sở tại Khu vực Vịnh San Francisco. Cô đã giúp các nhà lãnh đạo, người sáng lập và các nhà đổi mới trong mọi lĩnh vực truyền tải thông điệp trong hơn 25 năm.

   Maureen Taylor
   Chuyên gia nói chuyện trước công chúng

6. 6

   Hãy kiên nhẫn. Giao tiếp với những người từ nền văn hóa khác có thể mang lại những trải nghiệm mở mang và đáng học hỏi, nhưng việc này cũng có khó khăn của nó. Hãy chuẩn bị tinh thần rằng không phải mọi thứ đều theo đúng ý mình hay hiểu được hết. Bạn nên kiên nhẫn với mọi người và đề nghị họ kiên nhẫn với mình.

1. 1

   Nói chuyện rõ ràng từ tốn nếu cần. Tránh to tiếng không cần thiết hoặc đối xử với mọi người như thể họ đã hiểu mình.[7] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn Dù bạn có nói to thì lời của bạn cũng không dễ hiểu hơn mà trông bạn còn rất thô lỗ. Tương tự, dù có những khó khăn trong giao tiếp vì khác biệt văn hóa, bạn cũng không được đối xử như thể người ta không thông minh. Khác biệt giao tiếp xảy ra do khác biệt văn hóa, chứ không phải vấn đề trí tuệ.

2. 2

   Cư xử đúng mực. Hãy lịch sự và dùng cách xưng hô trang trọng cho đến khi biết rõ rằng bạn không cần phải như vậy nữa (như khi đối tác làm ăn yêu cầu bạn gọi họ bằng tên).[8] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn Tùy vào nền văn hóa mà bạn đang tiếp xúc, điều này bao gồm bạn phải nhắc đến đối phương theo các cách sau:

   • Bằng cả họ tên
   • Bằng họ
   • Kèm theo “Mr.” hoặc “sir”
   • Dùng danh xưng trang trọng, nếu trong ngôn ngữ đó có kính ngữ dùng trong giao tiếp.

3. 3

   Nắm vững kỹ năng ngoại ngữ. Nếu bạn sẽ giao tiếp với những người nói ngôn ngữ khác, thì hãy cố học một vài câu cơ bản. Tình thế có thể không cho phép bạn thông làu ngoại ngữ đó, nhưng bạn có thể cố gắng học vài câu.

   • Học những câu cơ bản như: “Chào”, “Làm ơn”, “Cảm ơn”, “Bạn khỏe không?”,…v.v.
   • Mang theo sách đàm thoại căn bản hay thiết bị điện tử giúp bạn tra cứu những câu cần biết và chưa biết.
   • Hãy kiên nhẫn khi ai đó cố gắng nói tiếng của bạn.

4. 4

   Cố gắng nói ngôn ngữ được đa số dùng nếu bạn thuộc nhóm ngôn ngữ thiểu số. Nếu giao tiếp với những người nói thứ tiếng khác, hãy cố dùng ngôn ngữ của họ hết sức có thể. Cho dù nếu không thể nói nhiều hơn câu “Xin chào” và “Bạn có khỏe không?”, thì thiện chí của bạn vẫn được ghi nhận.

5. 5

   Tránh dùng tiếng lóng và từ báng bổ. Đây là điều quan trọng, trừ phi bạn hoàn toàn hiểu cách nó được dùng trong nền văn hóa đó. Sử dụng từ ngữ không chuẩn hoặc báng bổ sẽ khiến mọi người khó hiểu và có thể gây xúc phạm. Bởi vì tiếng lóng và từ báng bổ rất phức tạp và phụ thuộc nhiều vào ngữ cảnh, tốt nhất hãy tránh dùng, trừ phi bạn hoàn toàn nắm chắc cách sử dụng phù hợp.

1. 1

   Mở bàn tay. Trong vài nền văn hóa, hành động chỉ ngón tay trỏ có nghĩa là “ok”, trong khi vài cử chỉ phổ biến khác bị hiểu là xúc phạm.[9] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn Bởi vì bạn có thể không biết cử chỉ nào bị xem là tiêu cực, nên hãy gắn với cử chỉ “bàn tay mở”.[10] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn Ví dụ, hãy dùng cả bàn tay để chỉ vào thứ gì đó thay vì chỉ một ngón.

2. 2

   Giữ tư thế trang trọng.[11] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn Đặt hai chân trên sàn, ngồi thẳng lưng, đừng dùng tay quá nhiều mà hãy giữ tư thế ôn hòa, bởi vì có vài tư thế bị cho là xúc phạm đối với các nền văn hóa khác. Ví dụ, để hở bàn chân trong một số nền văn hóa bị cho là thô lỗ, nên bạn không nên ngồi vắt chéo chân khiến bàn chân hở ra.[12] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn

   • Nếu biết rõ rằng tư thế không trang trọng được chấp nhận thì bạn có thể làm theo.

3. 3

   Hiểu những quy tắc liên quan đến tiếp xúc thân thể. Một số nền văn hóa thích tiếp xúc thân thể nhiều hơn những nền văn hóa khác. Ví dụ, một số nơi sẽ bắt tay hoặc chạm tay nhiệt tình hơn những nơi khác.[13] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn

   • Đừng cảm thấy xúc phạm nếu các nền văn hóa khác tiếp xúc thân thể nhiều hay ít hơn nơi của bạn, ngoại trừ trường hợp bạn cảm thấy mình bị xâm hại hoặc ngược đãi. Nếu không thoải mái, hãy cho người khác biết.
   • Quy tắc là bạn nên tiếp xúc với những người từ nền văn hóa khác một cách từ tốn khi lần đầu gặp họ. Tuy nhiên, nếu họ tỏ ra thoải mái với cách giao tiếp thân tình hơn thì bạn có thể làm theo nếu thấy ổn.

4. 4

   Biết cách giao tiếp bằng mắt. Trong một số nền văn hóa, nhìn vào mắt đối phương khi nói chuyện là dấu hiệu của sự thành thật và bạn đang hứng thú với câu chuyện. Tuy nhiên, ở một số nền văn hóa khác, diều này lại bị xem là thiếu tôn trọng, đối đầu, hoặc hứng thú tình dục. Trái ngược lại. một số nơi cho rằng không trực tiếp nhìn vào mắt bề trên khi nói chuyện là lễ phép.[14] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn

5. 5

   Chuẩn bị cho những biểu cảm gương mặt khác nhau.[15] X Nguồn nghiên cứu Đi tới nguồn Các nền văn hóa khác nhau thường có những biểu cảm gương mặt khác nhau. Ví dụ, người Mỹ thường hay cười, trong khi những nơi khác cho rằng hay cười là biểu hiện của sự nông cạn. Khi giao tiếp với những người đến từ vùng văn hóa khác, bạn có thể nhận thấy họ biểu cảm nhiều hơn bạn (để thể hiện niềm vui, nỗi buồn, thất vọng,…v.v.), hoặc ít khi thể hiện, thậm chí là không bộc lộ biểu cảm.

   • Đa số các cuộc giao tiếp là phi ngôn ngữ, cho dù là nền văn hóa nào. Tuy nhiên, bạn có thể tập trung vào nội dung được nói và đặt câu hỏi để làm rõ những gì cần biết. Ví dụ, nếu ai đó phản ứng với điều bạn nói bằng một nụ cười hay tràng cười, thì bạn cần nói: “Thật ra tôi đang nghiêm túc đấy”.

6. 6

   Tôn trọng không gian cá nhân mà tình huống yêu cầu. Vài nền văn hóa yêu cầu nhiều không gian cá nhân hơn nơi khác. Nếu bạn giao tiếp với người từ nền văn hóa khác và nhận thấy họ đứng gần hoặc xa hơn khoảng cách bạn thường dùng, thì đó không hẳn là vì họ muốn xâm phạm hay tránh mặt bạn. Hãy tuân theo dấu hiệu liên quan đến khoảng cách cá nhân và giao tiếp theo cách tốt nhất có thể.

Cùng viết bởi:

Chuyên gia nói chuyện trước công chúng

Bài viết này đã được cùng viết bởi Maureen Taylor. Maureen Taylor là CEO và người sáng lập của SNP Communications, một công ty truyền thông dành cho doanh nghiệp có trụ sở tại Khu vực Vịnh San Francisco. Cô đã giúp các nhà lãnh đạo, người sáng lập và các nhà đổi mới trong mọi lĩnh vực truyền tải thông điệp trong hơn 25 năm. Bài viết này đã được xem 2.433 lần.

Chuyên mục: Kỹ thuật Truyền thông

Trang này đã được đọc 2.433 lần.