Bộ não suy nghĩ như thế nào

Em bé khi sinh ra đã bắt đầu học tập. Khoa học phát triển bộ não cho chúng ta biết rằng ba năm đầu đời là rất quan trọng để phát triển bộ não của trẻ. Trong năm tuổi đầu tiên kích thước bộ não tăng gấp đôi. Đến khi ba tuổi bộ não của một em bé hoạt động gấp đôi bộ não của người lớn. Trong thời gian này bộ não đang chuẩn bị nền tảng cho đời sống học tập và thành công học tập trong tương lai.

Cha mẹ, ông bà và những người chăm sóc có một vai trò quan trọng. Họ có thể tạo sự khác biệt rất lớn trong sự tăng trưởng bộ não sớm này. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ học tốt nhất qua sự chăm sóc ấm áp, giàu tình cảm. Bế, nói chuyện và đọc sách cho con trẻ giúp hình thành các kết nối trong bộ não. Bộ não của một đứa trẻ khỏe mạnh cuối cùng sẽ hình thành hàng nghìn tỷ kết nối như vậy! Các nhà khoa học cũng cho chúng ta biết rằng kích thích bộ não của trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ có thể được thực hiện bằng những hành động đơn giản - hát những bài hát trẻ con, nói về màu sắc và chất liệu mà trẻ nhìn thấy trong cửa hàng tạp hóa, bế và đọc sách cho trẻ hàng ngày. Hành động đơn giản với kết quả đáng kinh ngạc.

Suy nghĩ mới về phát triển bộ não của em bé.

Nghiên cứu về bộ não rất phức tạp, nhưng thông điệp lại rất đơn giản: Em bé sinh ra đã bắt đầu học tập! Những khám phá mới nhất trong khoa học thần kinh trong vài năm gần đây đã đem lại cho chúng ta hiểu biết hoàn toàn mới về cách bộ não phát triển. Nghiên cứu này được hỗ trợ bởi sự phát triển của công nghệ hình ảnh bộ não tinh vi, chẳng hạn như chụp PET.

Di truyền không quyết định cấu trúc bộ não.

Cách bộ não phát triển dựa trên một tương tác phức tạp giữa các gen quý vị có khi sinh ra và những trải nghiệm của quý vị. Bằng chứng rõ ràng đã nổi lên cho thấy rằng hoạt động, trải nghiệm, sự gắn bó, và kích thích quyết định cấu trúc bộ não.

Những trải nghiệm ban đầu trực tiếp tác động đến cách bộ não được "kết nối."

Khi sinh ra, bộ não của em bé chưa hoàn chỉnh rõ rệt. Hầu hết 100 tỷ tế bào thần kinh của bộ não chưa được kết nối vào mạng lưới. Một số tế bào thần kinh được lập trình cho các chức năng cụ thể-thở và tim đập, nhưng hầu hết chưa được chỉ định cho nhiệm vụ và đang chờ đợi những trải nghiệm trong môi trường để xác định chức năng của chúng. Kết nối được tạo ra bởi trải nghiệm cảm giác-thị giác, khứu giác, xúc giác, và đặc biệt là vị giác, kích thích sự tăng trưởng của các kết nối thần kinh. Hình thành và củng cố những kết nối này là những nhiệm vụ trọng tâm của việc phát triển bộ não sớm. Đến khi ba tuổi bộ não của trẻ hoạt động gấp đôi bộ não của người lớn--và cứ như vậy trong suốt mười năm đầu tiên của cuộc đời.

Bộ não của trẻ tạo thành gấp đôi số khớp thần kinh (kết nối) mà trẻ cuối cùng sẽ cần. Nếu các khớp thần kinh được sử dụng nhiều lần trong cuộc sống hằng ngày của trẻ, chúng sẽ được tăng cường. Nếu không được sử dụng nhiều lần, chúng sẽ bị loại bỏ. Theo cách này, trải nghiệm đóng vai trò quan trọng trong việc "kết nối" bộ não của trẻ. Mức độ hoạt động giảm tự nhiên trong thời thanh niên khi bộ não "cắt bớt" các kết nối không sử dụng.

Phát triển não bộ là phi tuyến tính; có những giai đoạn quan trọng để đạt được các loại kỹ năng và kiến thức khác nhau.

Bộ não con người có khả năng thay đổi đáng kể nhưng thời điểm là rất quan trọng. Trong khi vẫn tiếp tục học tập trong suốt vòng đời, có những "giai đoạn quan trọng" cho sự phát triển tối ưu. Những trải nghiệm tiêu cực hoặc sự thiếu kích thích thích hợp ở thời điểm nhất định có ảnh hưởng nghiêm trọng và lâu dài hơn. Khả năng này của bộ não thay đổi để thích ứng với môi trường được gọi là "cơ chế thần kinh mềm dẻo" của bộ não.

Những tương tác ban đầu có ảnh hưởng quyết định đến bản chất và mức độ năng lực của người lớn.

Trẻ em học trong bối cảnh của các mối quan hệ quan trọng. Sự chăm sóc và nuôi dưỡng ban đầu có ảnh hưởng quyết định, lâu dài về cách con người phát triển, khả năng học tập và khả năng điều chỉnh cảm xúc của bản thân. Nghiên cứu về tác động của sự gắn bó ban đầu xác nhận rằng sự chăm sóc ấm áp, tình cảm là cần thiết cho sự phát triển bộ não lành mạnh.

Trong bài viết này, hãy cùng chúng tôi khám phá sự thật và những điều không có thật liên quan đến quan điểm trên nhé.

Bộ Não Của Chúng Ta Hoạt Động Như Thế Nào?

Bộ não là một cơ quan phức tạp kiểm soát tất cả các quá trình của cơ thể bao gồm suy nghĩ, nhận thức giác quan và hành động thể chất. Mặc dù chỉ nặng cỡ 1.36kg (3 pound), nhưng não người chứa tới 100 tỷ tế bào thần kinh và 100 nghìn tỷ kết nối giữa các tế bào. 

Tế bào thần kinh là những cầu nối thông tin sử dụng các xung điện và hóa học để truyền thông tin xung quanh hệ thống thần kinh trung ương (CNS).

Bộ não xử lý thông tin mà nó nhận được thông qua mạng lưới nơ-ron thần kinh và gửi tín hiệu đến tất cả các bộ phận của cơ thể để kiểm soát các chức năng và phản ứng với các kích thích.

Não Trái & Não Phải Của Chúng Ta

Nửa trái và nửa phải của bộ não chứa sáu thùy khác nhau nên đảm nhiệm các chức năng khác nhau cũng như kiểm soát các quá trình khác nhau. 

Nửa bên trái của não chịu trách nhiệm chính cho lời nói và suy nghĩ trừu tượng. Nó cũng kiểm soát phần bên phải của cơ thể. Trong khi đó, phần não phải lại chịu trách nhiệm xử lý hình ảnh, tư duy không gian và chuyển động ở phần bên trái của cơ thể.

Não trái và phải kết nối với nhau thông qua các dây thần kinh và trong một bộ não khỏe mạnh cả hai bên não sẽ liên tục kết nối và giao thoa với nhau.

Tuy nhiên, không nhất là hai bên não phải giao tiếp với nhau. Nếu một người bị chấn thương ngăn cách hai bán cầu não, họ vẫn có thể hoạt động tương đối bình thường. 

Tham khảo: Sự phát triển của não bộ ở trẻ em

Thuyết Về Não Trái Và Não 

Vào những năm 1960, nhà sinh học thần kinh Roger W. Sperry cho rằng một nửa bộ não của chúng ta sẽ chiếm ưu thế hơn trong việc quyết định tính cách, suy nghĩ và hành vi của con người.

Do các chức năng khác nhau của hai bán cầu não, ý tưởng rằng mọi người thuộc tuýp người thiên về não trái hơn hoặc thiên về não phải hơn rất thu hút. 

Theo lý thuyết được công bố qua phương tiện truyền thông, những người thiên về não trái nhiều hơn sẽ có các khả năng như phân tích, tính hợp lý, sự chi tiết và hướng đến thực tế, làm việc với những con số, có khả năng biến suy nghĩ thành ngôn ngữ.

Ngược lại, lý thuyết cho rằng những người thiên về não phải nhiều hơn có khả năng cao hơn ở sáng tạo, suy nghĩ tự do, khả năng bao quát - nhìn tổng thể, trực giác tốt, có khả năng hình dung nhiều hơn là suy nghĩ bằng lời nói

Vậy Nghiên Cứu Về Hai Bán Cầu Não Cho Thấy Điều Gì?

Nghiên cứu cho rằng lý thuyết nói trên về việc con người thiên về một bên não trái hoặc não phải là không đúng. Mặc dù hai bên não chi phối và điều khiển các hoạt động khác nhau, nhưng ở mỗi người sẽ không thiên về bên nào cả. 

Trong một nghiên cứu năm 2013, các nhà nghiên cứu đã đo hoạt động của bán cầu trái và phải bằng máy quét MRI. Kết quả của họ cho thấy một người sử dụng cả hai bán cầu não và không có bên nào là bên ưu thế.

Tuy nhiên, hoạt động não của một người khác nhau tùy thuộc vào nhiệm vụ họ đang làm.

Ví dụ, một đánh giá năm 2020 cho thấy phần não bên trái chi phối quá trình xử lý ngôn ngữ nhiều hơn, mặc dù cả hai bên đều cần thiết cho quá trình này. 

Chức Năng & Đặc Điểm Của Từng Bán Cầu Não

Chúng ta đã có câu trả lời rõ ràng rằng không hề có sự thiên về một bên não, tuy nhiên, vẫn có sự khác biệt về chức năng của hai bán cầu não.  Dưới đây là các yếu tố cho thấy sự khác biệt trong chức năng bán cầu não trái và phải. 

Cảm Xúc

Phần não bên phải chiếm ưu thế trong các quá trình tạo ra cảm xúc. 

Ngôn Ngữ

Não trái hoạt động nhiều hơn não phải trong việc tạo ra giọng nói. Ở hầu hết mọi người, có hai khu vực ngôn ngữ chính, được gọi là khu vực Broca và khu vực Wernicke, nằm ở bán cầu trái.

Thuận Tay

Những người thuận tay trái và phải sử dụng phần não trái và phải của họ khác nhau. Ví dụ, một người thuận tay trái sử dụng não phải của họ cho các công việc yêu cầu chân tay và ngược lại.

Sự bất đối xứng này có thể đã phát triển ngay từ khi còn ở giai đoạn sơ sinh. Ví dụ, một số trẻ sơ sinh thích mút ngón tay cái bên trái hoặc bên phải của mình ngay từ khi được 15 tuần.

Xem thêm: Thuận tay trái có phải dấu hiệu khuyết tật học tập?

Sự Khác Biệt Về Chức Năng Của Hai Bán Cầu Não Ở Mỗi Người Là Khác Nhau

Không phải bộ não của tất cả mọi người đều hoạt động theo cùng một cách. Một số người có thể chủ yếu xử lý ngôn ngữ nên bên não trái phải thường hoạt động nhiều hơn, trong khi những người khác phải hoạt động với các chức năng mà não phải cần xử lý. 

Một nghiên cứu lớn vào năm 2021 cho thấy những người thuận tay trái thường sử dụng cả hai bên não khi làm các công việc có liên quan đến trí nhớ, ngôn ngữ, thị giác và điều khiển tay so với những người thuận tay phải.

Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng những người thuận tay trái thường có nhiều chất xám hơn ở phía bên phải của não. Điều này có thể là do phần não bên phải điều khiển tay trái chi phối.

Kết Lại

Bộ não là một cơ quan phức tạp với nhiều bộ phận và chức năng. Các bên trái và phải của não hoạt động khác nhau và chịu trách nhiệm cho các quá trình khác nhau của cơ thể và sự phân chia các quá trình này có thể khác nhau giữa mọi người. 

Với chức năng khác nhau như vậy, không có bên bán cầu não nào ảnh hưởng nhiều hơn đến tính cách và hành vi của chúng ta.