Dấu hiệu dị ứng đạm bò ở trẻ sơ sinh

Dị ứng sữa bò (Cows' milk allergy = CMA), còn được gọi là dị ứng protein sữa bò, là một trong những dị ứng thức ăn phổ biến nhất ở trẻ em. Người ta ước tính có khoảng 7% trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi bị dị ứng đạm sữa bò và hầu hết trẻ em đều khỏi bệnh này khi được 5 tuổi.

CMA thường phát hiện sau khi con bạn dùng sữa bò hoặc các sản phẩm chế biến từ sữa bò trong khẩu phần ăn của bé. 

Hiếm có hơn là nó có thể biểu hiện ở trẻ bú mẹ hoàn toàn, do sữa bò từ chế độ ăn của người mẹ truyền sang trẻ qua sữa mẹ.

Các loại dị ứng đạm sữa bò: Có 2 loại CMA chính:

CMA ngay lập tức: các triệu chứng thường bắt đầu trong vòng vài phút sau khi trẻ sử dụng sữa bò hoặc chế phẩm từ sữa bò.

CMA muộn: các triệu chứng thường bắt đầu vài giờ, hoặc thậm chí vài ngày, sau khi trẻ ăn thức ăn có thành phần sữa bò.

Các triệu chứng dị ứng sữa bò

Dị ứng sữa bò có thể gây ra một loạt các triệu chứng, bao gồm:

Phản ứng da: phát ban ngứa đỏ hoặc sưng môi, mặt và quanh mắt, mày đay

Các vấn đề về tiêu hóa: đau bụng (thường biểu hiện trẻ quấy khóc, ưỡn bụng), trào ngược, nôn mửa, bụng chướng, tiêu chảy hoặc táo bón

Các triệu chứng hô hấp: chảy nước mũi hoặc nghẹt mũi, khò khè, ho kéo dài

Toàn thân: Thiếu máu thiếu sắt, mệt mỏi kéo dài, bệnh chàm không cải thiện khi điều trị

Phản vệ: đôi khi CMA có thể gây ra các triệu chứng dị ứng nghiêm trọng xảy ra đột ngột, trẻ bị sưng miệng hoặc cổ họng, thở khò khè, ho, khó thở, thở ồn ào, hoặc lơ mơ, trụy mạch. Khi có những triệu chứng này hãy đưa bé đến cấp cứu ở cơ sở y tế gần nhất.

Các test chẩn đoán

Test lẫy da với sữa bò

Xét nghiệm định lượng IgE đặc hiệu với các protein sữa bò

Khi có triệu chứng nghi ngờ, cho bé ngưng sữa bò 2-4 tuần, sau đó cho uống sữa bò lại xem thử bé có xuất hiện lại triệu chứng hay không.

Điều trị dị ứng đạm sữa bò

1.    Nếu có những triệu chứng trên hoặc nghi ngờ trẻ dị ứng đạm sữa bò, bạn nên đưa trẻ đến cơ sở y tế thăm khám và chẩn đoán xác định. Hãy chắc chắn rằng bạn được tư vấn y tế trước khi lấy sữa bò ra khỏi chế độ ăn của trẻ vì nó chứa các chất dinh dưỡng quan trọng.

2.    Điều trị đặc hiệu bằng cách loại bỏ tất cả sữa bò khỏi chế độ ăn của trẻ trong một thời gian. 

3.    Cho bú sữa mẹ hoàn toàn, người mẹ sẽ được khuyên tránh tất cả các sản phẩm từ sữa bò.

4.    Nếu con bạn bú sữa công thức, bác sĩ có thể kê cho bạn loại sữa công thức đặc biệt dành cho trẻ sơ sinh.

5.    Con bạn nên được đánh giá mỗi 6 đến 12 tháng để xem chúng đã hết dị ứng hay chưa.

Ban tư vấn sức khỏe - Khoa Nhi
Bệnh viện Hoàn Mỹ Đà Nẵng

Dị ứng đạm sữa bò ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có thể gây ra hàng loạt các triệu chứng khác nhau gồm vấn đề về tiêu hóa, phát ban, những vết sưng tấy ở mặt hoặc mẩn ngứa. Các triệu chứng diễn ra ở từng trẻ có mức độ nặng nhẹ khác nhau, và có những triệu chứng có thể xảy ra không nhất thiết do bé bị dị ứng đạm sữa bò mà có thể vì nguyên nhân khác. Do đó, cha mẹ cần đưa trẻ đến ngay các trung tâm dinh dưỡng uy tín để được thăm khám và chẩn đoán chính xác khi trẻ có những dấu hiệu bất thường.

Dị ứng đạm sữa bò là hiện tượng xảy ra khi hệ miễn dịch của trẻ, đặc biệt là trẻ sơ sinh có những phản ứng quá nhạy cảm với thành phần đạm có trong sữa bò. Đây là hiện tượng dị ứng thực phẩm phổ biến nhất ở nhóm trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ vì sữa bò là loại thực phẩm có chứa đạm lạ đầu tiên mà nhóm trẻ này phải hấp thụ với một lượng lớn, nhất là những trẻ đã từng uống sữa bột trước đó.

Khi trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ mắc phải chứng dị ứng đạm sữa bò, hệ miễn dịch của trẻ sẽ nhận diện sai lầm đạm trong sữa bò là chất có hại và sẽ có những phản ứng lại với những loại đạm này, gây ra những dấu hiệu trẻ bị dị ứng đạm sữa bò.

Dị ứng đạm sữa bò xảy ra khi hệ miễn dịch của trẻ nhạy cảm với thành phần đạm trong sữa bò

PGS.TS.BS Lê Bạch Mai, Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Giám đốc Y khoa miền Bắc Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng – Y học Vận động NutriHome cho biết, để nhận biết chính xác triệu chứng bé bị dị ứng đạm sữa bò khá khó khăn vì các triệu chứng lâm sàng rất đa dạng. Các triệu chứng có thể xuất hiện ngay sau khi trẻ uống sữa (trong vòng 2 giờ) gọi là phản ứng nhanh, hoặc muộn hơn (trên 48 giờ) được gọi là phản ứng dị ứng chậm.

Trẻ bị dị ứng đạm sữa bò loại phản ứng nhanh thường có các biểu hiện như:

• Da nổi mẩn đỏ: Nổi mẩn đỏ là biểu hiện thường gặp ở các loại dị ứng. Dị ứng đạm sữa bò ở trẻ cũng có những vết mẩn đỏ làm da bé như bị bỏng hay phát ban, điều đó chứng tỏ hệ miễn dịch của bé đang phản kháng lại các thành phần trong sữa.
• Vấn đề về hô hấp: Trẻ có những biểu hiện như thở khò khè, khó thở, có đờm trong mũi và cổ họng thì có thể đây là dấu hiệu trẻ bị dị ứng đạm sữa bò.

Các triệu chứng bị dị ứng đạm sữa bò lúc này thường không rõ ràng, cha mẹ cần theo dõi kỹ để có hướng điều trị kịp thời.

• Trẻ quấy khóc: Việc quấy khóc ở trẻ là bình thường nhưng nếu trẻ quấy khóc kéo dài, đó có thể là bé đang dị đau bao tử do dị ứng đạm sữa bò;
• Tiêu chảy: Đây cũng là hiện tượng thường gặp ở trẻ nhỏ, nhưng nếu trẻ bị tiêu chảy kéo dài đến 5-7 lần/ngày và trong phân có máu thì có thể trẻ bị dị ứng đạm sữa bò;
• Nôn trớ: Khi cơ thể trẻ bị dị ứng đạm sữa bò, trẻ sẽ rất dễ gặp phải triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản;
• Chậm lớn: Trẻ bị dị ứng đạm sữa bò thường đi ngoài nhiều lần, lười ăn, quấy khóc,… đồng nghĩa với cảm giác ngon miệng khi ăn uống cũng giảm, trẻ hấp thu dưỡng chất từ bữa ăn kém, thiếu hụt dinh dưỡng khiến trẻ bị sụt cân, chậm lớn.

Dị ứng đạm sữa bò ở trẻ xảy ra khi hệ thống miễn dịch trong cơ thể trẻ cho rằng các thành phần protein trong sữa bò là có hại, từ đó cơ thể sẽ tự động sản xuất ra các kháng thể miễn dịch IgE có tác dụng trung hòa các protein này (chất gây dị ứng). Có 2 loại protein chính trong sữa có thể gây ra phản ứng dị ứng:

• Casein: Được tìm thấy trong phần rắn (sữa đông) của sữa đông vón lại;
• Whey (váng sữa): Được tìm thấy trong phần lỏng còn lại của sữa sau khi sữa đông vón lại.

Khi cơ thể trẻ tiếp xúc với đạm sữa bò ở những lần tiếp theo, kháng thể IgE nhận ra chúng và báo cho hệ thống miễn dịch giải phóng histamin và các hóa chất trung gian gây dị ứng khác. Đây chính là nguyên nhân gây ra một loạt các dấu hiệu và triệu chứng dị ứng đạm sữa bò như chảy nước mũi, ngứa mắt, khô họng, phát ban, nổi mề đay, buồn nôn, tiêu chảy, khó thở và sốc phản vệ,…

Trẻ phát ban, nổi mề đay là một trong những triệu chứng trẻ bị dị ứng đạm sữa bò

Trẻ bị dị ứng đạm sữa bò rất có khả năng mắc một số bệnh lý dị ứng khác như dị ứng với thực phẩm (thịt bò, trứng, đậu phộng, …), viêm da cơ địa, hen và viêm mũi dị ứng. Bên cạnh đó, dị ứng đạm sữa bò có tính chất di truyền, bé bú mẹ bị dị ứng đạm sữa bò hoặc bé có cha mẹ có tiền sử mắc các bệnh dị ứng như dị ứng thức ăn, dị ứng thuốc, hen, viêm mũi dị ứng,… thường có nguy cơ mắc dị ứng đạm sữa bò cao hơn những trẻ khác.

Các trường hợp bị dị ứng đạm sữa bò ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 12 tháng tuổi: Ở độ tuổi này thức ăn chủ yếu của trẻ là sữa mẹ và cũng là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ. Do đó, cách xử lý hiệu quả nhất là trẻ tránh hoàn toàn sữa bò và những chế phẩm từ sữa bò khỏi chế độ ăn. Kiểm soát tốt những thực phẩm mà mẹ ăn hoặc uống. Sữa có thể là thành phần trong rất nhiều sản phẩm khác, do đó, cha mẹ nên kiểm tra kỹ nhãn mác các sản phẩm trước khi dùng để giúp trẻ tránh trường hợp “bé bú mẹ bị dị ứng đạm sữa bò” vì những gì mẹ ăn và uống có những thành phần của sữa bò.

Những trẻ bị dị ứng đạm sữa bò được khuyến cáo tránh sử dụng các loại sữa động vật khác. Ví dụ như đạm sữa dê cũng có thành phần tương tự như đạm sữa bò, vì thế cũng có khả năng gây dị ứng ở trẻ như dị ứng đạm sữa bò.

Trẻ bị dị ứng đạm sữa bò được các bác sĩ khuyến cáo tiếp tục duy trì nuôi con bằng sữa mẹ kết hợp với chế độ ăn dặm hợp lý. Nếu trẻ không thể tiếp tục bú mẹ, trẻ có thể được hướng dẫn sử dụng sữa có đạm thủy phân hoàn toàn để thay thế. Đây là loại sữa chứa các protein đã được phân tách thành các phần nhỏ hơn, dễ tiêu hóa hơn và ít gây dị ứng.

Ngoài ra, các loại sữa công thức amino acid không chứa bất kỳ một chuỗi protein nào cũng có thể được sử dụng nếu trẻ khó sử dụng sữa thủy phân hoặc trẻ có triệu chứng dị ứng đạm sữa bò nghiêm trọng.

>> Xem thêm: Các loại sữa dành cho trẻ dị ứng đạm sữa bò

Nuôi con bằng sữa mẹ chính là phương pháp tốt nhất bảo vệ trẻ khỏi dị ứng đạm sữa bò

Một điểm đáng lưu ý là dị ứng đạm sữa bò chỉ là một tình trạng tạm thời và hầu hết trẻ sẽ khỏi khi trẻ 1 – 4 tuổi. Khi trẻ được một tuổi hoặc khi có chỉ định cụ thể của bác sĩ, trẻ có thể dùng lại các sản phẩm dinh dưỡng thông thường có chứa sữa bò. Điều này phải được thực hiện kỹ lưỡng dưới sự theo dõi của các bác sĩ để có thể thực hiện thêm các xét nghiệm về dị ứng đạm sữa bò cho trẻ. Nếu không có phản ứng nào xảy ra, trẻ từng bị dị ứng đạm sữa bò đã có thể bắt đầu dùng lại chế độ ăn bình thường, bao gồm sữa và các chế phẩm từ sữa.

Phương pháp bảo vệ trẻ khỏi bị dị ứng đạm sữa bò chính là nuôi con bằng sữa mẹ. Đây là lựa chọn tốt nhất cho trẻ, đồng thời sữa mẹ cũng bảo vệ tốt nhất cho trẻ tránh khỏi các nguy cơ dị ứng thức ăn. Sữa mẹ có thành phần đạm từ người mẹ mà bé có thể dung nạp tốt nhất. Ngoài ra, sữa mẹ còn có những thành phần giúp bảo vệ cho hệ tiêu hóa non nớt của trẻ trước các chất lạ như đạm có nguồn gốc từ thực phẩm.

Đối với những người không lựa chọn hoặc không có khả năng nuôi con bằng sữa mẹ và trẻ cũng thuộc nhóm có cơ địa dị ứng, người mẹ nên cho trẻ sử dụng những loại sữa công thức có đạm thủy phân toàn phần để ngăn chặn tối đa dị ứng đạm sữa bò ở trẻ.

Khi thấy trẻ có những dấu hiệu của dị ứng đạm sữa bò, cha mẹ nên đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế hoặc trung tâm dinh dưỡng uy tín để được xét nghiệm và chẩn đoán xác định tình trạng mắc chứng dị ứng đạm sữa bò, từ đó có hướng xử lý chính xác với dị ứng ở trẻ. NutriHome – Hệ thống trung tâm khám, tư vấn và điều trị dinh dưỡng cao cấp và toàn diện đầu tiên tại Việt Nam được đầu tư bài bản và chuyên nghiệp về máy móc, kỹ thuật, quy trình khám, điều trị bệnh bằng các phác đồ hiện đại, hiệu quả và an toàn; đặc biệt là hội tụ đội ngũ chuyên gia dinh dưỡng giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, NutriHome mang đến giải pháp dinh dưỡng chuyên sâu, hỗ trợ điều trị dị ứng đạm sữa bò ở trẻ hiệu quả.

Để được tư vấn và hướng dẫn các chế độ dinh dưỡng cho bé, cha mẹ hãy gọi vào hotline 1900 633 599, nhắn tin cho Fanpage NutriHome – Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng hoặc liên hệ trực tiếp đến các Trung tâm Dinh dưỡng NutriHome trên cả nước.