Hình ảnh bãi cát được miêu tả trong bài thơ có đặc điểm gì

Câu 1 trang 42 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Phân tích ý nghĩa tượng trưng của các yếu tố tả thực hình ảnh người đi trên bãi cát.

Trả lời:

- Những yếu tố tả thực:

+ Hình ảnh bãi cát được nhắc đi nhắc lại (điệp ngữ). Bãi cát được tả như núi muôn lớp, mênh mông vô tận, bãi cát lại bãi cát.

+ Hình ảnh một người đi đến mặt trời lặn vẫn chưa thôi, vừa đi vừa lệ tuôn đầy.

- Ý nghĩa tượng trưng: Hình ảnh bãi cát dài xuất hiện thường xuyên, xuyên suốt bài thơ. Bãi cát tượng trưng cho con đường đời xa xôi, mờ mịt. Con đường đi tìm lý tưởng cao đẹp của người quân tử vô cùng gian nan và thử thách. Qua đó cũng thể hiện được nỗi niềm day dứt, đau xót của tác giả đi trên con đường tìm lý tưởng nhưng xã hội bù nhìn không cho ông lối thoát.

Câu 2 trang 42 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Hãy giải thích nội dung và chỉ ra sự liên kết ý nghĩa của sáu câu thơ " Không học được tiên ông phép ngủ ... Người say vô số, tỉnh bao người?".

Trả lời:

- Sáu câu thơ có vẻ rời rạc không gắn bó với nhau nhưng thực chất là một liên kết lô gích, chặt chẽ. Danh lợi (chỉ việc học hành, thi cử để đạt tới một vị trí trong chốn quan trường) chính là khái niệm xâu chuỗi toàn bộ đoạn thơ.

- Hai câu thơ: "Không học được tiên ông phép ngủ, - Trèo non, lội suối, giận khôn vơi" thể hiện nỗi chán nản của nhà thơ vì phải bỏ qua cao ngạo của tâm hồn để theo đuổi công danh như những người thường.

- Bốn câu thơ còn lại nói về sự cám dỗ của chuyện công danh đối với người đời. Ở đời những kẻ ham danh lợi đều phải chạy ngược chạy xuôi nhọc nhằn vất vả. Nhà thơ minh hoạ điều đó bằng hình ảnh người đời thấy ở đâu có quán rượu ngon đều đổ xô đến, mấy ai tỉnh táo thoát ra khỏi sự cám dỗ của rượu.Nhưng danh lợi cũng rất dễ khiến người ta ham muốn. Sáu câu thơ như là bước chuẩn bị cho kết luận của tác giả: Cần phải thoát khỏi cơn say danh lợi vô nghĩa.

Câu 3 trang 42 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Tâm trạng của lữ khách khi đi trên bãi cát là gì? Hãy cho biết tầm tư tưởng của Cao Bá Quát thể hiện qua tâm trạng đó.

Trả lời:

- Tâm trạng của lữ khách khi đi trên bãi cát là tâm trạng chán nản, mệt mỏi, muốn buông bỏ.

- Tầm tư tưởng cao rộng của nhà thơ: nhà thơ nhận ra tính chất vô nghĩa việc các sĩ tử theo đuổi công danh bằng con đường thi cử trong xã hội lúc bấy giờ. Từ chuyện đi trên cát mà liên tưởng đến chuyện lợi danh, đến chốn quan trường là một sự liên tưởns sáng tạo mà lô gích. Người đi trên cát sa lầy vào trong cát cũng như cuộc đời con người luôn bị cuốn theo vòng xoáy danh lợi. Nhận ra con đường danh lợi đầy nhọc nhằn, đầy chông gai, Cao Bá Quát đã thấy không thể cứ đi trên bãi cát danh lợi đó mãi được mà cần tìm một con đường khác.

Câu 4 trang 42 SGK Ngữ Văn 11 tập 1:Phân tích ý nghĩa của nhịp điệu bài thơ đối với việc diễn tả cảm xúc và suy tư của nhân vật trữ tình.Trả lời:

- Bài ca ngắn đi trên bãi cát là một bài thơ thuộc loại cổ thể có phần tự do về kết cấu, về vần và nhịp điệu.

- Nhịp điệu của bài thơ này được tạo nên chủ yếu nhờ sự thay đổi độ dài của các câu thơ cũng như sự khác nhau trong cách ngắt nhịp của mỗi câu thơ, đem lại khả nãng diễn đạt phong phú. Có từng cặp đối xứng với số lượng chữ không đều nhau: 5 chữ, 7 chữ, 8 chữ. Cách ngắt nhịp khá linh hoạt, khi thì là nhịp 2/3 (Trường sa/ phục trường sa), khi là 3/5 (Quân bất học/ tiên gia mĩ thuỵ ông), khi lại là 4/3 (Phong tiền tửu điểm/ hữu mĩ tửu). Câu cuối cùng (Quân hồ vi hồ sa thượng lập ?) không có cặp đối, như một câu hỏi buông ra đầy ám ảnh. Nhịp điệu diễn đạt sự gập ghềnh, trúc trắc của những bước đi trên bãi cát dài, tượng trưng cho con đường công danh.

Trả lời:

- Từ toàn bộ bài thơ thấy toát lên Cao bá Quát là một người trí thức trung thực, đầy tinh thần trách nhiệm với đất nước, với cuộc đời mình, và luôn băn khoăn, day dứt về con đường đang đi. Một con người đầy bản lĩnh, quyết không chịu xoáy vào con đường danh lợi như bao người tầm thường khác. Sự băn khoăn trăn trở còn được đẩy lên mức độ căng thẳng với những lời tự tra vấn quyết liệt về lẽ sống, về con đường phải đi thể hiện một nhân cách cao cả, không chịu thỏa hiệp với dục vọng bản thân và với thực trạng xã hội đang tiềm chứa nhiều suy thoái.

- Trong ông luôn tiềm chứa ước muốn đổi thay thực trạng xã hội, quyết không chấp nhận thực tại. Khi đã chứng kiến hết cảnh thối nát chốn quan trường, thấy rõ hiện trạng xã hội, lại bị dập vùi không thương tiếc ước muốn đó lại càng mãnh liệt và chuyển thành hành động phản kháng mãnh liệt.

=> Đó là một phần nguyên nhân giải thích lí do khiến ông đã tham gia cuộc khởi nghĩa chống lại triều đình phong kiến nhà Nguyễn.